Bài 9

QUY LUẬT MENĐEN : QUY LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP

I – Thí nghiệm lai hai tính trạng

Thu hạt lai và gieo trồng thành cây

Tự thụ phấn

100% 100%

X xPT/C:

F1:

F2:

315 108 101 32

I – Thí nghiệm lai hai tính trạng

Ptc: Hạt vàng, trơn x Hạt xanh, nhăn

F1: 100% hạt vàng trơn . F1 tự thụ phấn

F2: 315 hạt vàng, trơn 108 hạt vàng, nhăn 101 hạt xanh, trơn 32 hạt xanh, nhăn 1/16

3/163/169/16

Vàng : Xanh = (315 + 108) : (101 + 32) = 3 : 1

Trơn : Nhăn = (315 + 101) : (108 + 32) = 3 : 1

= 3/4 vàng x 3/4 trơn= 3/4 vàng x 1/4 nhăn= 1/4 xanh x 3/4 trơn= 1/4 xanh x 1/4 nhăn

9:3:3:1 = (3:1) x (3:1)

* Thí nghiệm:

* Nội dung quy luật phân li độc lập

Các cặp nhân tố di truyền quy định các tính trạng khác nhau phân li độc lập trong quá trình hình thành giao tử.

Kí hiệu: A: Hạt vàng a: Hạt xanh

B: Hạt trơn b: Hạt nhăn

* Sơ đồ lai

PT/C: xVàng, trơn Xanh, nhăn

AABB aabb

GP: AB ab

F1: AaBb (100% Vàng, trơn)

F1 tự thụ phấn

GF1: ¼ AB, ¼ Ab, ¼ aB, ¼ ab.

GF1 ¼ AB ¼ Ab ¼ aB ¼ ab

¼ AB

¼ Ab

¼ aB

¼ ab

1/16AABb 1/16AaBB 1/16AaBb

1/16AABb 1/16AAbb 1/16AaBb 1/16Aabb

1/16AaBB 1/16AaBb 1/16aaBB 1/16aaBb

1/16AaBb 1/16Aabb 1/16aaBb 1/16aabb

1/16 AABB2/16 AABb2/16 AaBB4/16 AaBb

2/16 Aabb1/16 AAbb

2/16 aaBb1/16 aaBB

1/16aabb

9 vàng, trơn

3 vàng, nhăn

3 xanh, trơn

1 xanh, nhăn

Tỉ lệ phân li KG:

1/16AABB

F2

Tỉ lệ phân li kiểu hình F2:

9/16 vàng trơn (A-B-)

3/16 vàng nhăn(A-bb)

3/16 xanh trơn (aaB-)

1/16 xanh nhăn(aabb

B

b

Aa

B

A

A

BA a

B bA ab B

AB

ab

Ab

aB

ab

ab

AB

AB

Ab

Ab

aB

aB

II. Cơ sở tế bào học Trường hợp 1 Trường hợp 2

♀♂

*Khi các cặp alen quy định các tính trạng khác nhau nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau thì chúng sẽ phân li độc lập trong quá trình hình thành giao tử.

*Sự phân li độc lập NST trong giảm phân và sự tổ hợp tự do các giao tử trong thụ tinh là cơ chế tạo ra các biến dị tổ hợp.

III. Ý nghĩa các quy luật MenĐen

- Tạo ra số lượng lớn các biến dị tổ hợp.

- Dự đoán kết quả phân li kiểu hình ở đời sau.

X

Thu hạt lai và gieo trồng thành cây

Tự thụ phấn

315 108 101 32

PT/C:

F1

F2

100%

x

100%

Số cặp gen dị hợp tử

(F1)

Số loại giao tử của F1

Số loại kiểu gen

ở F2

Số loại kiểu hình

ở F2

Tỉ lệ kiểu hình ở F2

1 2 3 2 3:1

2 4 9 4 9:3:3:1

3 8 27 8 27:9:9:9:3:3:3:1

... ... ... ... ...

n ? ? ? ?

Bảng 9 – Công thức tổng quát cho các phép lai nhiều tính trạng

= 21

= 22

= 23

= 2n

=31

=32

=33

=3n

= 21

= 22

= 23

= 2n

= (3:1)1

= (3:1)2

= (3:1)3

= (3:1)n

1. Néi dung chñ yÕu cña ®Þnh luËt ph©n ly ®éc lËp lµ

A. “Khi bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t ¬ng ph¶n th× F2 cã sù ph©n tÝnh theo tØ lÖ 9:3:3:1.”

B. “C¸c cÆp nh©n tè di truyÒn(cÆp alen) ph©n ly ®éc lËp víi nhau trong ph¸t sinh giao tö ”.

C. “Khi lai bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t ¬ng ph¶n th× x¸c suÊt xuÊt hiÖn mçi kiÓu h×nh ë F2 b»ng tÝch x¸c suÊt cña c¸c tinh tr¹ng hîp thµnh nã”.

D. “Khi lai bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng t ¬ng ph¶n th× F2 mçi cÆp tÝnh tr¹ng xÐt riªng rÏ ®Òu ph©n ly theo kiÓu h×nh 3:1”.

IV. CÂU HỎI CỦNG CỐ

Chọn đáp án đúng cho các câu sau đây:

2. C¬ së tÕ bµo häc cña quy luËt ph©n ®éc lËp lµA. Sù ph©n ly ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp

NST t ¬ng ®ång trong ph¸t sinh giao tö ® a ®Õn sù ph©n ly ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp alen.

B. Sù ph©n ly ®éc lËp, tæ hîp tù do cña c¸c nhiÔm s¾c thÓ.

C. C¸c gen n»m trªn c¸c nhiÔm s¾c thÓ.D. Do sù di truyÒn cïng nhau cña cÆp alen trªn

mét nhiÔm s¾c thÓ. 3. §iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®¶m b¶o cho sù di

truyÒn ®éc lËp c¸c cÆp tÝnh tr¹ng lµA. P ph¶i thuÇn chñng.B. Mçi cÆp gen qui ®Þnh mét cÆp tÝnh tr¹ng ph¶i

n»m trªn mét cÆp nhiÔm s¾c thÓ.C. Tréi lÆn hoµn toµn.D. Mçi gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng t ¬ng øng.

4. Mét loµi thùc vËt gen A quy ®Þnh c©y cao, gen a- c©y thÊp; gen B qu¶ ®á, gen b- qu¶ tr¾ng. C¸c gen di truyÒn ®éc lËp. §êi lai cã mét lo¹i kiÓu h×nh c©y thÊp, qu¶ tr¾ng chiÕm 1/16. KiÓu gen cña c¸c c©y bè mÑ lµA. AaBb x Aabb. B. AaBB x aaBb.C. Aabb x AaBB. D. AaBb x AaBb.