Sabit Döviz Kurları ve Döviz Piyasası Müdahalesiekil 18-1 : İsviçre Frangı-Euro Döviz Kuru ve İsviçre Yabancı Döviz Rezervleri, 2006–2013 Eylül 2011, e=1.2

Slides prepared by Thomas Bishop Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 18

Sabit Döviz

Kurları ve Döviz

Piyasası

Müdahalesi

Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 17-2

Önizleme

• Merkez bankası bütçesi √

• Döviz piyasası müdahalesi ve para arzı √

• Merkez Bankası döviz kurunu nasıl sabitler

• Sabit döviz kurları, devalüasyon

• Finansal piyasa krizleri ve sermaye kaçışı (capitalflight)


Sterilizasyon

• Döviz piyasasında yabancı tahviller alım ve satımı yerli para arzını etkilediği için, merkez bankası bu etkiyi dengelemek (offset) isteyebilir.

• Bu dengeleyici etkiye sterilizasyon denir.

• Eğer merkez Bankası döviz piyasasında yabancı tahviller satarsa, “dolaşımdaki para miktarını sabit tutmak maksadıyla” tahvil piyasasında yerli devlet tahvilleri satın alabilir.


Tablo 18-1 $100’lık Döviz Piyasası Müdahalesi:

Özet


Sabit Döviz Kurları

• Döviz kurunu sabitlemek için, merkez bankası para arz ve talebini yerli ve yabancı varlıkları alıp satarak, döviz kuru (yabancı paranın yerli para cinsinden fiyatı) sabit kalacak şekilde etkiler.

• Döviz piyasaları denge koşulu

R = R* + (Ee – E)/E (17-1)

• Döviz kuru E0 seviyesinde sabit ve piyasa o seviyede kalmasını bekliyor ise,

Ee = E olmalı,

böylece: R = R*


Sabit Döviz Kurları (devam)

• Döviz kurunu sabitlemek için, merkez bankası R = R* olana kadar döviz piyasasında yabancı ve yerli varlıkların alım (ya da satımını) yapmalıdır.

• Ya da, yerli faiz oranı yabancı faiz oranına eşit olana kadar para piyasasındaki parasal varlıkların miktarını ayarladığını söyleyebiliriz,

(sabit ortalama fiyat seviyeleri ve reel üretim altında):

Ms/P = L(R*,Y)


Para Politikası ve Sabit Döviz Kurları

• Merkez Bankası döviz kurunu sabit tutmak ve yerli

faiz oranlarını yabancı faiz oranlarına eşit tutmak için

yabancı varlıklar alıp satarsa, yerli faiz oranlarını diğer

hedeflerini gerçekleştirmek için ayarlayamaz.

Özellikle, para politikası üretim ve istihdamı

etkilemekte etkisizdir.


Devalüasyon ve Revalüasyon

• Değer kaybı ve değerlenme (depreciation andappreciation) bir para biriminin değerinde piyasa değişimlerinden dolayı olan değişimleri ifade eder.

• Devalüasyon ve revalüasyon (Devaluation andrevaluation) merkez bankası tarafından yapılan değişimler için kullanılır.

Devalüasyon ile, bir birim yerli para daha az değerli yapılır, böylece daha fazla birim 1 birim yabancı para ile takas edilir.

Revalüasyon ile, bir birim yerli para daha değerli yapılır, böylece daha az birim 1 birim yabancı para ile takas edilir.


Devalüasyon (Devaluation)

Devalüasyon durumunda:

- Merkez bankası yabancı varlık satın alır,

- Böylece yerli para arzı artar ve yerli faiz oranları düşer.

- Bu yerli mevduatların getirisinde düşüşe neden olur.

Yerli ürünler yabancı ürünlere göre daha ucuz olur,

böylece toplam talep ve üretim artar.

Resmi uluslararası rezerv varlıkları (yabancı tahviller)

artar.

Para arzı artar


Develüasyon (Devaluation)

Devalüasyon’un 3 temel nedeni:

1. Yerli işsizliği azaltmak için: Eğer maliye politikası

yetersiz kalıyorsa ya da bütçe açıkları istenmediği

için maliye politikası uygulanmıyorsa devalüasyon

toplam talebi arttırmak için kullanılabilecek bir yoldur.

2. Cari açıkta iyileşmeye için: yerli paranın değer kaybı

ihracatı arttırırken, ithalatı düşürür.

3. Merkez Bankasının resmi rezervlerini arttırmak için:

Merkez bankasının rezervlerinde azalış varsa bir

seferlik ani bir devalüasyon rezerv artışı sağlamak

için kullanılabilir.


Finansal Krizler ve Sermaye Kaçışı

Bir merkez bankasının sabit döviz kurunu sürdürmeye yetecek kadar uluslararası rezerve varlıkları yoksa bir ödemeler dengesi krizi (balance of payments crisis)meydana gelir.

Sabit bir kuru sürdürebilmek için merkez bankasının yeterli miktarda yabancı varlığa sahip olması ve onlara olan talebi sabit kurda karşılayabilmesi gerekir.



(devam)

Yatırımcılar yerli paranın devalüe olacağını bekliyor

olabilirler. Bu beklenti onların değeri yakında

düşecek olan yerli varlıklar yerine yabancı varlıklar

istemesine neden olur.

1. Bu beklentiler ve korku BOP krizini daha da kötü

yapar :

Yatırımcılar yerli varlıklarını yabancı varlıklara

değiştirmek için acele eder ve uluslararası resmi

rezerv varlıkları daha da hızlı tüketirler.



(devam)

2. Bunun sonucunda, mali sermaye hızla yerli varlıklardan yabancı varlıklara taşınır: sermaye kaçışı (capital flight).

Yerli ekonominin yatırım finansal sermaye sıkıntısı vardır ve ve toplam talebi düşüktür.

3. Bu sonucu önlemek için yerli varlıklar yatırımcılara onları tutmaya ikna edecek yüksek faiz oranları sunmalıdır.

Merkez Bankası, para arzını (iç ve dış varlık satarak) azaltarak faizlerin yükselmeye zorlayabilir..

4. Bunun sonucunda, yerli ekonomi yüksek faiz oranları, düşük para arzı, düşük toplam talep, düşük üretim ve düşük istihdamla karşılaşabilir.



(devam)

Ödemeler dengesi krizine ait beklentiler krizi daha da kötü yapar ve devalüasyonu hızlandırır.

Beklentilerin değişmesine neden olan nedir?

• Merkez Bankası’nın sabit döviz kurunu sürdüreceğine ait isteği ve yeterliliğine olan inanç

• Ekonomi ile ilgili beklentiler: yerli ürünlerin yabancı ürünlere göreli talebinin daralması yerli paranın daha az değerli hale gelmesi anlamına gelir.

Aslında, devalüasyon beklentileri devalüasyona neden olabilir: kendi kendini doğrulayan kriz (self-fulfilling crisis).



(devam)

Eğer merkez bankası uluslararası rezerve varlıklarını (yabancı varlıklar) yitirirse ne olur?

• Bir birim yabancı para (varlık) daha çok yerli para (varlıklar) ile değişecek şekilde yerli parayı devalüe etmelidir.

Bu Merkez Bankasının yabancı varlıklarını devalüe olmuş yeni orandan geri satın alarak yenilemesini sağlar.

Para arzı artar,

Faiz oranları düşer,

Yerli ürünlerin değeri düşer,

Toplam talep, üretim, istihdam zaman içinde artar.



(devam)

Bir ödemeler dengesi krizinde,

• Merkez Bankası yüksek faiz oranlarını önlemek için yerli tahvil satın alıp yerli para satabilir (yerli para arzını artırmak için), ancak bu sadece yerli paraya daha fazla değer kaybettirir.

• Merkez bankası genel olarak (yabancı faiz oranlarına göre) düşük yerli faiz oranları ve sabit döviz kuru hedeflerini aynı anda sağlayamaz.

Şekil 18-1 : İsviçre Frangı-Euro Döviz Kuru ve

İsviçre Yabancı Döviz Rezervleri, 2006–2013

Eylül 2011, e=1.2


Faiz Oranları Farklılıkları

• Birçok ülke için, beklenen getiri oranları eşit değildir : R > R*+(Ee –E)/E . Neden?

• Temerrüt Riski (Default risk): Bir ülkenin borç geri ödemelerini yapmama riski.

Borç verenler riski telafi etmek için daha yüksek faiz oranı beklerler.

• Döviz Kuru Riski (Exchange rate risk):Eğer bir ülkenin parasının değer kaybetme ya da devalüe olma riski varsa, o zaman yerli borçlular yabancı borç verenlere telafi olarak daha yüksek faiz oranı ödemek zorunda kalırlar.


Faiz Oranları Farklılıkları (devam)

• Bu risklerden dolayı, yerli varlıklar ve yabancı varlıklar

aynı olarak değerlendirilmezler.

Daha önce biz yabancı ve yerli para mevduatları

mükemmel ikame edilebilir (perfect substitutes)

olarak kabul ettik:.Risk ve likiditelerini aynı

varsaydığımız için , mevduatları her yerde aynı türden

kabul ettik.

Genelde, yabancı ve yerli varlıklar taşıdıkları risk

bakımından farklı olabilirler : Mükemmel olmayan

ikame (imperfect substitutes) olabilirler.

Yatırımcılar yatırım kararı alırken varlıkların getirisi

yanında bu riski de dikkate alırlar.


Faiz Oranları Farklılıkları (devam)

• Yerli ve yabancı varlıklar arasındaki risk farkı ülkeler arsında beklenen getiri oranlarının eşit olmamasının bir nedenidir:

R = R*+(Ee –E)/E + (17-2)

: Risk Primi (risk premium): yatırımcıları riskli yerli, varlıklara yatırım yapmaları karşılığında telafi etmek için gereken ilave miktar.

Risk, kur riski ya da borcunu ödenmeme riskinden kaynaklanıyor olabilir.


Şekil 13-2: Dolar ve Yen Mevduatlarının Faiz

Oranları, 1978–2007

Şekil 18-2:

Uluslararası Rezervlerin Büyüme Oranı

1982-89

uluslararası borç krizi

Şekil 18-3:

Global Rezervlerin Kur Bileşimi

Documents

Sabit Döviz Kurları ve Döviz Piyasası Müdahalesiekil 18-1 : İsviçre Frangı-Euro Döviz Kuru ve İsviçre Yabancı Döviz Rezervleri, 2006–2013 Eylül 2011, e=1.2