Pojęcie * Filozofia samobójstwa * Efekt Wertera * Rodzaje i przyczyny * Czy mamy prawo do

samobójstwa? Co robić?

SUICIDIUM - celowy i świadomy akt odebrania sobie życia.

„Samobójstwem nazywa się każdy przypadek śmierci będący bezpośrednim lub pośrednim wynikiem działania lub zaniechania, przejawianego przez ofiarę zdającą sobie sprawę ze skutków swego zachowania” (Emil Drukheim, Le Suicide)

Lucjusz Anneusz Seneka (Seneka Młodszy, 4 w. p.n.e. – 65 n.e.)

Starożytny teoretyk samobójstwa:

„Śmierć jest ostatecznym wyzwoleniem

z każdego bólu […]. Śmierć nas

przywraca do tego stanu pokoju,

w którym trwaliśmy przed naszym

narodzeniem” (Dialogi)

• PESYMIZM

• SWOISTY STAROŻYNY EGZYSTENCJALIZM

Hegezjasz Peisitanatos (IV/III w. p.n.e., przedstawiciel szkoły cyrenejskiej)

Uczeń Sokratesa, nazywany

„nawołujący do śmierci” lub

„Doradcą Śmierci”:

„Dla człowieka głupiego życie

przedstawia wartość, dla

mędrca natomiast jest czymś

obojętnym”.

• ESCHATOLOGICZNY PESYMIZM

Paul-Henri d’Holbach (1723-1789, krytyk religii oraz despotyzmu, obrońca wolności słowa)

Broni prawa człowieka do

decydowania o własnym życiu.

Przychodząc na świat wbrew

swej woli, mamy władzę nad

kresem swego istnienia:

„Człowiek może kochać swój

byt tylko wtedy, gdy jest

szczęśliwy”

(System przyrody)

Albert Camus (1913-1960, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 1957 r.)

Reprezentant egzystencjalizmu

ateistycznego (obok Martina

Heideggera oraz Jeana-Paula

Sartre’a): „Jest tylko jeden

problem filozoficzny prawdziwie

poważny: samobójstwo. Orzec,

czy życie jest, czy nie jest warte

trudu, by je przeżyć, to

odpowiedzieć na fundamentalne

pytanie filozofii”

(Absurd i samobójstwo)

David Philips (socjolog na Uniwersytecie Kalifornijskim)

Istnieje udowodniona naukowo

korelacja między nagłośnieniem

w mass mediach samobójstwa a

wzrostem liczby popełnionych

samobójstw. Związek ten określa

Philips efektem Wertera, nawiązując

do książki Johanna W. Goethego

„Cierpienia młodegoWertera” z 1774

roku.

Kurt Cobain (1967-1994, gitarzysta, wokalista zespołu Nirvana)

„Lepiej spłonąć od razu,

niż tlić się powoli”

(K. Cobain). Śmierć samobójcza

lidera Nirvany spowodowała

falę samobójstw wśród fanów.

Problem etyczny:

Czy media powinny informować

o śmierci samobójczej znanej

osoby?

„LOgin – Młodzieżowy Dwutygodnik Powiatowy”

Przykład rzetelnego

informowania czy dźwignia

handlowa oparta na szokowaniu

i szukaniu taniej sensacji?

Projekt okładki odrzucony

przez wydawcę, wg którego:

„To promocja samobójstwa”

(Powiat gryficki, red. Mariusz Rakoski,

nakład 2500 tys.).

„LOgin – Powiatowy Dwutygodnik Młodzieżowy”

Samobójstwo, jako współczesny

konflikt moralny, zaplanowany

na trzech stronach grudniowego

wydania (nr 17, 2011) zostaje

zredukowany do dwóch

stron. Strona poświęcona

znanym samobójcom oraz

samobójstwie w internecie

zostaje przekreślona. Argumentacja

ta sama: „Promocja. Młodzież może

brać przykład”.

Samobójstwo egoistyczne

Ektem zbyt słabej integracji

jednostki z grupą i społecznością.

To jednostka wyobcowana, która

nie godzi się na zastaną rzeczywistość

To dramat ludzi „samotnych w tłumie”.

Samobójstwo tego rodzaju wspomagane

czynnikami psychopatologicznymi,

np. depresją, impulsywnością,

niedojrzałością emocjonalną).

Tutaj m.in. Edward Stachura,

Rafał Wojaczek, Mirosław Nahacz,

Kurt Cobain).

Samobójstwo altruistyczne

Podłożem samobójstw altruistycznych

jest zbyt silna integracja i nadmierna

identyfikacja z obowiązującymi

normami społeczno-obyczajowymi;

należą tu również samobójstwa na

wieść o przegranej wojnie,

protestacyjne samospalenie oraz

zamachy bombowe terrorystów

z Hamasu.

Tu m.in. Jan Palach

Samobójstwo anomiczne

Przejaw zakłócenia ładu społecznego oraz

wysokiego wskaźnika rozregulowania

norm i litery prawa. Wysoki stopień

dezintegracji społecznej, której efektem

jest wzrost liczby samobójstw.

Samobójstwo fatalistyczne

To samobójstwo jednostki, która

znalazła się w sytuacji tragicznej,

z której wyjścia zablokowane są

perspektywicznie.

CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE

CZYNNIKI SPOŁECZNE

Choroby psychiczne

Samotność, wyobcowanie

Rozpad małżeństwa rozpad rodziny

Kłopoty finansowe

Nieszczęśliwa miłość

Nieuleczalne choroby

Poczucie braku własnej wartości

Śmierć bliskiej osoby

Problemy w szkole

W okresie średniowiecza (i później, do XVII w.) próba samobójcza była karana śmiercią – podłoże religijne (samobójstwo jest grzechem śmiertelnym; całkiem niedawno samobójców grzebano „przy płocie” na cmentarzu; niegdyś zwłoki palono, wyrzucano na śmietnik, odcinano głowy, topiono i etc.). W polskim prawie samobójstwo czy jego próba nie jest czynem zabronionym. Według polskiego prawa przestępstwem jest namowa lub pomoc w samobójstwie (art. 151 Kodeksu karnego)

?

Oprac. M. Rakoski