İŞGÜCÜ PİYASASI ANALİZİ

“Bu rapor, T.C. Kalkınma Bakanlığı’nın genel koordinasyonunda Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından yürütülen 2012 Yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Programı çerçevesinde Karadeniz Sanayici ve İşadamları Derneği tarafından uygulanan TR83/2010/DFD/13 referans numaralı “Samsun İş Gücü Piyasası Analizi” projesi kapsamında hazırlanmıştır.”

Projenin Adı “Samsun İş Gücü Piyasası Analizi”

Projenin Sahibi Karadeniz Sanayici ve İşadamları Derneği

Yüklenici Firma APEX KARİYER

(Dilek Dış Tic. Taah. Turz. Ltd. Sti.) Destekleyici Kuruluş

T.C. Kalkınma Bakanlığı ve Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı

“Bu Rapor Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın desteklediği “Samsun İş Gücü Piyasası Analizi” projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerik ile ilgili sorumluluk Karadeniz Sanayici ve İşadamları Derneği’ ne aittir ve Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın görüşlerini yansıtmaz.”

İletişim: Karadeniz Sanayici ve İşadamları Derneği

Adres: Kirazlık Mahallesi Atatürk Bulvarı 69/3 Tekkeköy – SAMSUN

Tel: (0362)266 47 46 Faks: (0362)266 47 47

E-Posta: kasiad@samsunkasiad.org.tr Web: www.samsunkasiad.org.tr

İŞGÜCÜ PİYASASI ANALİZİ

Bu Araştırma;

KARADENİZ SANAYİCİ ve İŞADAMLARI DERNEĞİ

İçin;

DİLEK DIŞ TİCARET TAAHHÜT TURİZM LİMİTED ŞİRKETİ

Tarafından gerçekleştirilmiştir.

ADRES: İLK SOKAK 37/9 YÜCETEPE ANKARA

TEL: (0312) 231 83 92

FAX: (0312) 232 07 34

E-MAİL: apex@apexkariyer.com.tr

www.apexkariyer.com.tr

PROJE EKİBİ;

PROJE SORUMLUSU: Mehmet Vehbi NAZIRLI

PROJE YÖNETİCİSİ: Yunus NAZIRLI

PROJE UZMANI: Yrd. Dç. Dr. İsmail YILDIZ

PROJE UZMANI: Naile Nurşen TARAKÇI

KARADENİZ SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ Karadeniz Sanayici ve İşadamları Derneği 1994 yılında “Birlikten KUVVET doğar” düşüncesiyle kurulmuştur. Kurulduğu ilk günden bugüne KASİAD; iş hayatında öncü, dürüst, başarılı, takım çalışmasına önem veren, çevreye ve topluma duyarlı, tüm ilişkilerinde açık, içten ve yenilikçi işadamlarından oluşmaktadır.

KASİAD; üyelerinin ve bölgesindeki iş adamlarının sorunlarını ve tecrübelerini paylaşan, doğru karar vermesinde ihtiyaç duyulan bilgileri temin eden, yeni iş ve işbirliği imkânları sağlayan bir sivil toplum kuruluşudur. KASİAD' ın orta ve uzun dönemli hedefleri;

Ekonomik kalkınmanın gereklerini, üyesi olan işletmelerin ticari potansiyeli ile birleştirerek; Sektöründe başarılı, iş hayatı ile sosyal ve kültürel hayat dengesini kuran bireylerin yetişmesine katkıda bulunmak,

Üyelerinin iş hacmini artırmalarına yönelik çalışmalarına katkıda bulunmak, sürekli gelişmelerini sağlayacak bilgi akışını gerçekleştirmek,

Üyelerini Türkiye’de ve Dünyada güçlü bir Grafikde temsil ederek, iş dünyasında daha tanınır hale getirmek,

Seçkin işadamlarının aynı çatı altında, aynı misyon doğrultusunda bir araya gelmesine zemin hazırlamak,

Sektörel, bölgesel ve ülke sorunlarına bilimsel ve kalıcı çözüm yolları geliştirmek, İş dünyasında kurumsal, hukuksal ve ahlaki altyapının gelişmesine katkıda bulunmak, Dünya ile rekabet edebilir, kalite, verimlilik ve markalaşma bilincinin oluşmasını sağlamak, Aynı zamanda bölgesel kalkınmada şehrin özgüvenini artırmak maksadı ile sosyo-kültürel

faaliyetler düzenlemek, Sivil toplum anlayışı gereği, üyelerini ticari ve sosyal anlamda eğitmek, olarak belirlenmiştir.

Türkiye Sanayiciler ve İşadamları Konfederasyonu (TUSKON) ve Karadeniz Sanayici ve İşadamları Dernekleri Federasyonu (KASİF) üyesi olan KASİAD, 450 üye ile Samsun ilinde faaliyet göstermektedir. KASİAD bir taraftan üyelerinin hak ve menfaatlerini korumak üzere faaliyet gösterirken, diğer taraftan da iş dünyasının mesleki bilgi ve becerilerinin gelişmesine katkı sağlamak üzere iş gezileri, konferans, panel, seminer ve eğitimler düzenlemektedir.

KASİAD, profesyonel ve uzmanlardan oluşan güçlü ekibi ile üyeleri başta olmak üzere Samsun’da faaliyet gösteren işletmelere Satış, Pazarlama, Müşteri İlişkileri, Finans, Muhasebe, İş Geliştirme, İş Kurma, Yatırım, Yönetim, Proje Hazırlama ve Uygulama, Ticaret Hukuku ve benzeri konularda eğitim ve danışmanlık hizmetleri vermektedir.

Derneğimiz 2010/2011 yıllarında ‘’Yenilikçi Yöntemlerle Kayıtlı İstihdamın Teşvik Edilmesi Hibe Programı’’ başlığı altında TR07.H1.01-001/195 Sözleşme numaralı KOBİ'LERDE KAYITLI İSTİHDAMI DESTEKLEME PROJESİ ve ‘’Genç İstihdamının Desteklenmesi Hibe Programı’’ başlığı altında TR08.H1.01-01/829 Sözleşme numaralı SAMSUNDAKİ GENÇLERİN İSTİHDAMINI DESTEKLEME PROJESİ yürütmüş olup; proje yönetim ve uygulama konularında uzman personeli bulunmaktadır.

KASİAD, kurulduğu 1994 yılından beri Samsun ilinde faaliyet gösteren sanayici ve işadamlarının başta AB olmak üzere, uluslararası pazarlarda rekabet edecek bilgi ve becerilerle donatılmasına; diğer taraftan da sosyal sorumluluğun gereği olarak, Karadeniz Bölgesinin ve Türkiye’nin kalkınmasına katkı sağlamak için akılcı, bilimsel ve uygulanabilir çalışmalar gerçekleştirmektedir.

3

Başkan’ dan.. Samsun'un gelişen ekonomisi ve artan istihdam talebi doğrultusunda işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan işgücü ve meslekleri ve mesleki eğitim ihtiyacını belirlemek, bu mesleklerde istenen becerileri tespit etmek, önümüzdeki dönemlerde istihdam artışı veya azalışı beklenen meslekleri tahmin etmek, İşgücü piyasasında meydana gelen ve gelmesi muhtemel değişiklikleri tespit etmek amacıyla bölgesel manada işgücü piyasasının yapısını ortaya koymak için işgücü piyasası analizini gerekli kılmaktadır. Projenin, insan kaynaklarının bölgenin üretim ve hizmet ihtiyaçlarına göre örgütlenmesine katkı sağlayarak ilde işgücüne katılım oranlarının artırılmasını hedefliyor olması bölgesel manada bir işgücü piyasası analizinin gerekliliğini ve aciliyetini göstermektedir. Uygulanan bu proje ile KASİAD, Samsun işgücü piyasasının analizini yapmayı ve ilin mevcut işgücü piyasası yapısını ortaya koymayı hedeflemiştir. İşgücü piyasası analizi çalışması ile işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan işgücü ve meslekleri ve mesleki eğitim ihtiyacı belirlenmiş, bu mesleklerde istenen beceriler tespit edilmiş, önümüzdeki dönemlerde istihdam artışı veya azalışı beklenen meslekler belirlenmiş, İşgücü piyasasında meydana gelen ve gelmesi muhtemel değişiklikler tespit edilmiş bulunmaktadır.

KASİAD bu doğrultuda insan kaynaklarının bölgenin üretim ve hizmet ihtiyaçlarına göre örgütlenmesine katkı sağlayarak ilde işgücüne katılım oranlarının artırılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı desteğiyle gerçekleştirdiğimiz bu proje ile Samsun genelinde işgücünü, istihdamı, işsizliği, ücretlerin durumunu ve mesleki eğitim ihtiyaçlarını saptayarak gerçekleştirilen işgücü piyasası analizi sayesinde ilin mevcut işgücü piyasası yapısı ortaya konarak, işverenlerin istihdam konusundaki talepleri tespit edilerek ekonomik ve sosyal kalkınma açısından Samsun işgücü piyasasının mevcut potansiyelinin belirlenmesine katkı sağlanacaktır. Analiz neticesinde elde edilen verilerin ilimizde bulunan istihdam olanaklarını hem işverenler hem de iş arayanlar açısından işgücü piyasasının mevcut potansiyelini ortaya koyması bakımından bölgede istihdama katılım oranlarını artırarak katma değer yaratması amaçlanmaktadır. Ayrıca analiz çalışması verileri doğrultusunda KASİAD bünyesinde 2012 yılı içerisinde yapılması planlanan işgücü yetiştirme programı için insan kaynakları ihtiyaç analizi yapılarak, derneğin düzenleyeceği eğitimler öncesinde işverenlerin mesleki ihtiyaçlarını tespit ederek bu doğrultuda eğitim planı oluşturacak olması da projenin katma değer yaratan unsurları arasındadır. Bu doğrultuda Samsun sanayine küresel ölçekte rekabet avantajı kazandıracak sektörlerin iş gücü kapasitelerinin analiz çalışması verileri doğrultusunda artırılmasına ve böylece Samsun' un ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkı sağlanacaktır.

Samsun İş gücü Piyasası Analizi Sonuç Raporu’ nun hazırlanmasına katkıda bulunan kurumlar ile emeği geçen proje ekibine ve Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı çalışanlarına teşekkür eder, bu çalışmanın diğer bölgelerimize de rehberlik etmesini dilerim.

Abdurrahman Hacıkerimoğlu

Yönetim Kurulu Başkanı

4

ÖNSÖZ

Türkiye gelişmekte olan bir ülke olarak yapısal sorunlarını aşamadığı için gelişimini tam olarak sağlayamamış durumdadır.

Böyle bir ortamda, ülke olarak her ferdiyle – her kuruluşu ile topyekûn yapılanma arayışı içindeyiz. Herkes kendisine göre iyi niyetle bir şeyler yapmak ve başarmak istiyor.

Şehirlerde tıpkı insanlara benzemekte; hayal kurmakta ve başarılı olmak istemektedir. Ancak; başarıya giden yolda; gelişimin kalıcı olması için gelişim ve değişimin sürekli izlemesi, ölçülmesi ve anlaşılması önem taşımaktadır.

İndeksler; siyasi – sosyal ve ekonomik ilişkiler bütününün tamamlayıcı kısımlarıdır. Sistematik olarak yapılan ölçümlerde elde edilen veriler bölgedeki GELİŞTİRİLMESİ gereken alanlarda dikkat çekerek, politika ve stratejilerin oluşturulabilmesine katkı sağlar.

Samsun‘un mevcut işgücü potansiyelinin ve bu potansiyelin istihdam edilebileceği alanların ve işyerlerinin belirlenebilmesi İŞGÜCÜ PİYASASI ANALİZLERİ’ nin güncel olmasına bağlıdır.

Ancak böylece İSTİHDAM POLİTİKALARI etkili olabilir.

İş Gücü Piyasası Analizleri;

İş Gücünün Piyasalara katılımını, Katılanların bilgi – beceri durumlarını, Firmaların istihdam kapasitelerini, İş Gücünün eğitim ihtiyaçlarının niteliğini,

ortaya koyan çalışmalardır.

Bu çalışmanın Samsun iline faydalı olmasını temenni ederim.

M. VEHBİ NAZIRLI

5

İçindekiler GİRİŞ ...................................................................................................................................................... 10

2.1 Türkiye Genelinde Nüfus ve İstihdam ............................................................................................. 12

Grafik 1. Türkiye kurumsal olmayan nüfus (1.000 kişi) ......................................................................... 15

Grafik 2. Türkiye İşgücüne katılım, İşsizlik ve Genç İşsizlik oranları (%) ................................................ 15

Grafik 3. İş Gücüne Katılma İstatistikleri (%) ......................................................................................... 16

Grafik 4. Yıllar İtibariyle İşgücüne Katılma Oranları (%), 2010 .............................................................. 17

Grafik 5. Türkiye Cinsiyete göre İşsizlik oranları (%) .............................................................................. 18

Grafik 6. Türkiye Cinsiyete göre genç işsizlik (%) ................................................................................... 18

Grafik 7. Eğitim düzeyine göre istihdamın dağılımı (%), 2010 ............................................................... 19

Grafik 8. Eğitim düzeyine göre işsizlerin dağılımı (%), 2010 .................................................................. 20

Grafik 9. Eğitim düzeyine göre işgücünün dağılımı (%), 2010 ............................................................... 20

3. YÖNTEM ve UYGULAMA .................................................................................................................... 22

3.1. Soru Formunun Hazırlanması: ........................................................................................................ 22

3.2. Örneklem seçimi ............................................................................................................................. 22

3.3. Saha Uygulaması: ........................................................................................................................... 23

3.4. Değerlendirme ................................................................................................................................ 24

ARAŞTIRMAYA ALINAN İŞLETMELERİN İLDEKİ PROFİLİ ......................................................................... 24

Tablo-1 ; Anket yapılan işletmelerin Samsun il geneli dağılımı tablosu ............................................... 24

Grafik 10; Anket yapılan işletmelerin Samsun il geneli dağılımı Grafiği ................................................ 25

Tablo 2; Anket Yapılan İşletmelerin Çalışan Sayılarına Göre Dağılımı .................................................. 25

Grafik 11; Anket Yapılan İşletmelerin Çalışan Sayılarına Göre Dağılımı ............................................... 26

Tablo 3; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 1’e Göre Dağılımı .......................................... 26

Grafik 12; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 1’e Göre Dağılımı ....................................... 27

Tablo 4; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 2’ ye Göre Dağılımı ....................................... 27

Grafik 13; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 2’ ye Göre Dağılımı .................................... 29

Tablo 5; Anket Yapılan İşletmelerde mevcut Çalışanların ISCO 88’ e Göre Dağılımı ............................ 29

6

Tablo 5.1: Yıllara göre İşgücü Durumu………………………………………………………………………………………………33

Tablo 5.2: İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı (%)………………………………………………………………………..34

Grafik 14; Anket Yapılan İşletmelerde Mevcut Çalışanların Meslek Kodlarına (ISCO 88) Göre Dağılımı .............................................................................................................................................................. .34

Tablo 6; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Eğitimlerine Göre Dağılımı ................................... 35

Grafik 15; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Eğitimlerine Göre Dağılımı ................................. 35

Tablo 7; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Yaşlarına Göre Dağılımı ........................................ 36

Tablo 7.1; TR83 Yaş Grubuna Göre İstihdam Oranları……………………………………………………………………36

Grafik 16; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Yaşlarına Göre Dağılımı ..................................... 36

Tablo 8; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların İşteki Durumuna Göre Dağılımı ............................ 37

Grafik 17; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların İşteki Durumuna Göre Dağılımı ......................... 37

Tablo 9; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Çalışma Şekline Göre Dağılımı .............................. 37

Grafik 18; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Çalışma Şekline Göre Dağılımı ........................... 38

Tablo 10; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanlara ödenen aylık ücret durumuna Göre Dağılımı ...... 38

Grafik 19; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanlara ödenen aylık ücret Durumuna Göre Dağılımı ..... 39

Tablo 11; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydına Göre Dağılımı ........................................................................................................................................ 39

Grafik 20; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydına Göre Dağılımı ....................................................................................................................................... 40

Tablo 12; Anket Yapılan İşletmelerin Şu an Açık İşi Olanlara Göre Dağılımı ......................................... 41

Grafik 21; Anket Yapılan İşletmelerin Şu an Açık İşi Olanlara Göre Dağılımı ........................................ 41

Tablo 13; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç Duyulan Mesleklerin (ISCO 88) Dağılımı ....................... 42

Tablo 13.1; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç Duyulan Mesleklerin (ISCO 88) Dağılımı……………………44

Grafik 22; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç Duyulan Mesleklerin (ISCO 88) Dağılımı ...................... 45

Tablo 14; Anket Yapılan İşletmelerdeki Açık Olan İşlerde Aranan Elemanların Eğitim Düzeylerinin Cinsiyete göre Dağılımı ......................................................................................................................... 46

Tablo 14.1; Anket Yapılan İşletmelerdeki Açık Olan İşlerde Aranan Elemanların Eğitim Düzeyine göre Dağılımı ................................................................................................................................................. 46

7

Grafik 23; Anket Yapılan İşletmelerdeki Açık Olan İşlerde Aranan Elemanların Eğitim Düzeyine göre Dağılımı ................................................................................................................................................. 47

Tablo 15; Anket Yapılan İşletmelerde Açık Olan İşlerde Beklenen Beceri İhtiyaçlarının Cinsiyete Göre Dağılımı ................................................................................................................................................. 47

Tablo 15.1; Anket Yapılan İşletmelerde Açık Olan İşlerde Beklenen Beceri İhtiyaçları ........................ 48

Grafik 24; Anket Yapılan İşletmelerde Açık Olan İşlerde Beklenen Beceri İhtiyaçları .......................... 48

Tablo 16; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç duyduğunuz elemanı şu anda herhangi bir yolla arama durumu ................................................................................................................................................. 48

Grafik 25; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç duyduğunuz elemanı şu anda herhangi bir yolla arama durumu ................................................................................................................................................. 49

Tablo 17; Anket Yapılan İşletmelerin Açık İşlerini Bulma Yolları .......................................................... 49

Grafik 26; Anket Yapılan İşletmelerin Açık İşlerini Bulma Yolları ......................................................... 50

Tablo 18; Geçen 12 aylık süre içinde eleman temininde güçlük çekilme durumuna Göre Dağılımı…….50

Tablo 19; Anket Yapılan İşletmelerde Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………………………………………………………50

Grafik 27; Anket Yapılan İşletmelerde Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………………………………………………………….53

Tablo 20; Anket Yapılan İşletmelerde Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………………………………………………………….53

Grafik 28; Geçen 12 aylık süre içinde eleman temininde güçlük çekilme nedenlerine Göre Dağılımı…54

Tablo 21; Son 12 aylık süreçte eleman temininde güçlük çekilen mesleklerin % olarak karşılama durumuna Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………….......................54

Grafik 29; Son 12 aylık süreçte eleman temininde güçlük çekilen mesleklerin % olarak karşılama durumuna Göre Dağılımı………………………………………………………………………………………………………………..55

Tablo 22; Son 12 ay içerisinde işe yeni eleman alınma durumu……………………………………………………….56

Grafik 30; Son 12 ay içerisinde işe yeni eleman alınma durumu……………………………………………………..56

Tablo 23; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işe alınan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………………………………………………………57

Grafik 31; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işe alınan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı………………………………………………………………………………………………………………………….. ................. 59

Tablo 24; Son 12 ay içerisinde işten eleman çıkartma durumu………………………………………… ............... 60

8

Grafik 32; Son 12 ay içerisinde işten eleman çıkartma durumu............................................................ 60

Tablo 25; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işten çıkartılan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………………………………………… ............... .60

Grafik 33; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işten çıkarılan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı…………………………………………………………………………………………………………………………………..62

Tablo 26; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde Elemanların işten çıkma/çıkarılma nedenlerinin önemlilik durumu…………………………………………………………………………………………………………63

Grafik 34; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde Elemanların işten çıkma/çıkarılma nedenlerinin önemlilik durumu……………………………………………………………………………………………………63

Tablo 27; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki artış durumu………………………………………………….. ........ 64

Grafik 35; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki artış durumu……………………………………………… ............ 64

Tablo 28; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında artış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)………………………………………………………………………………………………………………………….64

Grafik 36; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında artış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)………………………………………………………………………………………………………………………….65

Tablo 29; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki azalış durumu………………………………………………………66

Grafik 37; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki azalış durumu……………………………………………………66

Tablo 30; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında azalış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)…………………………………………………………………………………………………………………….66

Grafik 38; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında azalış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)………………………………………………………………………………………………………………………..67

SONUÇ ve ÖNERİLER ............................................................................................................................. 68

9

GİRİŞ

Emek arz ve talebinin karşı karşıya gelmesiyle, ücretlerin ve işlendirme koşullarının belirlendiği piyasaya iş gücü piyasası denir.

Bu piyasa içindeki arzın büyüklüğünü çalışma çağındaki nüfus, ve işgücü faktörleri belirler. Dünya nüfusunun bahsedilen bu işgücüne katılım oranı %65 dolaylarındadır. Bu oran erkeklerde %75 iken kadınlarda %50’ler civarındadır.

İşgücüne katılım oranlarında ve istihdam oranlarında, ülkeler arasında ve aynı ülkedeki bölgeler arasında ciddi farklar bulunmaktadır. Dünyada istihdamın sektörel dağılımında tarımın payı azalmakta iken hizmet sektörünün istihdamdaki payı artmaktadır. Bir taraftan artan diğer taraftan azalan istihdam payı eksik ve kayıt dışı istihdam gibi sorunlara sebep olabilir.

Dünyada işsizlik sorunu önemi yitirmeyen ve gün geçtikçe büyümekte olan bir sosyo-ekonomik sorundur. İşsizlik sorununa dünya üzerinde daha çok Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta ve Güney Doğu Avrupa bölgelerinde rastlanmaktadır. Meydana gelen bu sorunların mevsimlik işsizlik, yapısal işsizlik veya teknolojik işsizlik gibi türleri görülebilir.

Türkiye’de istihdamın sektörlere dağılımına baktığımızda hizmet sektörü başı çekerken, sanayi ve tarım sektörü de arkasından sıralanmaktadır. Bu ana sektörler içerisinde ülkemizde yaşanan başlıca sorunlar ise kalifiye çalışan sayısının yetersizliği ve kayıt dışı istihdamdır.

Bu tür sorunların önlenmesine yönelik politikalara iş piyasası politikaları denmektedir. Pasif ve aktif olarak iki ana gruba ayrılabilecek olan bu politikalardan aktif; iş piyasası programları, eğitim programları, kamu ve toplum yararına çalışma programları, girişim yaratma gibi seçenekler sunarken, pasif ise; işsizlik sigortası ve işsizlik yardımı gibi destekler sağlar.

Toplumların işgücü potansiyelinin temelde daha etkin incelenmesi ve güncel ekonomik koşullarla

birlikte değerlendirilebilmesi için İşgücü Piyasa Analizlerinin gerekliliği günümüz dünyasının önemli bir

çalışma konusudur.

Dünyamızda yaşanan hızlı değişim ve dönüşüm ülkemizin İşgücü yapısını da doğrudan etkilemektedir.

Bu dinamik süreci yakından izlemek ve gerekli uyumu sağlayabilmek; bilgi toplumuna dönüşümü

10

sağlayan, teknoloji yoğun, iç ve dış pazarlara dönük, katma değeri yüksek, uluslararası standartlarla

uyumlu, yerel kaynakları harekete geçiren ve verimli kullanan bir üretim yapısını oluşturan işgücü ile

olanaklıdır.

İşgücü potansiyelinin dengeli bir Grafikde gelişmesini sağlayacak politikaların ve tedbirlerin

belirlenmesi konusunda birçok uzman, araştırmacı ve bilim insanı araştırmalar yapmaktadır. Bu

araştırmalar sonucunda elde edilen bilgiler, doğru işveren ile doğru işsizin buluşmasına olanak

sağlayacak, işgücü piyasası analizi çalışmalarının gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.

Samsun İli İşgücü Piyasa Araştırması konulu bu çalışmanın öncelikli hedefi, Samsun İlindeki

girişimlerin faaliyet türlerine ve meslek sınıflamalarına göre, işverenlerin personel taleplerinin mevcut

işsizler tarafından karşılanıp karşılanamama durumunu belirtmektir. Bunun yanı sıra, sektörlere ve

meslek sınıflamasına göre çalışan profili, işyerlerindeki açık iş durumu, açık işler için talep edilen

eğitim düzeyi ve mesleki beceriler, açık işlerin karşılanma yolları, temininde güçlük çekilen meslekler

ve güçlük çekilme nedenleri, geçmiş 12 ay içerisinde ihtiyaç duyulan meslekler ve sayıları, gelecek 12

ay için ihtiyaç duyulabilecek meslekler ve sayıları hakkında bilgi vermektir. Aktif işgücü yetiştirme

programlarının verimliliğini artırmak amaçlı düzenlenen eğitim programları konusunda işverenin

görüşlerine yer verilerek girişimlerin KASİAD’ dan beklentileri belirtilmektedir.

Bilimsel yöntemlere dayalı olarak yapılan tespitler, mevcut durumun analizi ile birlikte, KASİAD

tarafından belirlenecek olan 2012 yılı İstihdam politikalarına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

11

2.1 Türkiye Genelinde Nüfus ve İstihdam

İşgücüne her gün yeni katılımların olduğu ülkemizin ve dünyanın son yıllardaki en büyük problemlerinden biri işgücü piyasasındaki arzı karşılayabilecek talebin yaratılamaması, yani işsizliktir. Dokuzuncu Kalkınma Planı’nın İşgücü Piyasası Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda da belirtildiği üzere “İşsizlikle mücadelede ekonomi politikalarının yanı sıra başta insan kaynaklarının geliştirilmesi olmak üzere diğer aktif politikalara da önem verilmektedir” (2007,1, s.1) çünkü istihdam, ekonomik büyüme ve sosyal bütünleşme arasında oldukça güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu raporla amaçlanan da TR83 Bölgesi’nde daha aktif bir işgücü piyasasının oluşturulabilmesine yönelik bölgenin işgücü piyasasının ve eğitim sisteminin mevcut durumunu analiz etmektir.

Türkiye’de işgücü piyasası incelendiğinde işgücüne katılım oranının oldukça düşük olduğu göze çarpmaktadır. İşgücüne katılma oranı yıllar içerisinde düşüş göstermiştir. 1980 yılında yüzde 62,9 olan işgücüne katılma oranı ülkemizde 2010 yılına geldiğimizde yüzde 48,8’e düşmüştür (TÜİK, 2011). Bunun en belirgin nedenlerinden biri ekonomide ve buna bağlı olarak da istihdamda meydana gelen tarımsal çözülmedir. Tarımın ekonomide azalan payı sonucu kırsal alandan kentlere olan göç artmış ve tarım sektöründen gelen vasıfsız işgücü, işgücü piyasasında kendine yer bulamamıştır. Bununla birlikte, kadınların işgücüne katılma oranı her yaş grubunda erkeklerden daha düşüktür. Cinsiyetler arasındaki bu fark kentsel alanda daha fazladır. Kadınların işgücüne katılımları önündeki başlıca engeller kadınların istihdam edilebilirliğine yönelik geleneksel bakış açısı ile çocuk ve yaşlı bakımı olanaklarının sınırlı olmasıdır. İşgücüne katılımı giderek azaltan nedenler ise daha önce de belirtildiği üzere çözülen tarım sektörü ve kadınların ağırlıklı olarak kırsalda tarım sektöründe ücretsiz aile işçisi olarak çalışması ile kente göçün hızlanması ve kadınların kentsel alandaki işgücü piyasasının talep ettiği niteliklere sahip olmamasıdır (İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Program Taslağı 2007,2009, 2007). Eğitim durumuna göre işgücüne bakıldığında ise eğitim durumunun yükselmesine paralel olarak işgücüne katılma oranının da artış gösterdiği görülmektedir. Yaş grubuna göre işgücüne katılıma baktığımızda en yüksek katılımın 25,34 yaş grubunda olduğu görülmektedir (TÜİK, 2011).

Türkiye’de istihdam ortalaması Avrupa Birliği ile Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) gibi gelişmiş ülkelerin oldukça gerisindedir. Avrupa Birliği İşgücü Anketi’ne göre Türkiye’de yüzde 50’lerde olan istihdam oranı, Avrupa Birliği, Japonya ve ABD’de yüzde 70’lerdedir. İstihdamın cinsiyete göre dağılımına bakıldığında ise Türkiye ve Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki fark daha da çarpıcı bir hal almaktadır (EUROSTAT, 2011). Yaş gruplarına göre istihdam da işgücüne katılımla benzer özellik göstermektedir. İstihdamın en yüksek olduğu yaş grubu 25,34 ve 35,54’tür. Kadın ve erkeklerin istihdam oranları arasındaki fark ise 25,34 yaş grubu ile artış göstermektedir (TÜİK, 2011). Bunun arkasındaki en büyük neden kadınların evlenmeleri ve evde artan sorumlulukları dolayısıyla iş hayatlarına son vermeleridir.

Avrupa Birliği İşgücü Anketi’ne göre 2010 yılında Türkiye’de toplam işsizlik oranı yüzde 10,7 iken bu oran kadınlarda yüzde 11,4, erkelerde ise yüzde 10,4 olarak gerçekleşmiştir. Avrupa Birliği ülkelerinde ise 2010 yılında toplam işsizlik yüzde 9,7 iken bu oran kadın ve ereklerde sırasıyla yüzde 9,6 ve 9,7 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’deki işsizlik oranı hem Avrupa Birliği, hem

12

Japonya, hem de Amerika Birleşik Devletleri işsizlik oranlarından daha yüksektir.(EUROSTAT, 2011). Türkiye 2009 yılında yükselen işsizlik oranını 2010 yılında düşürmüş olmasına karşın bu Avrupa Birliği, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri için eçerli değildir. Türkiye krizin etkilerinden kurtulurken gelişmiş ülkeler özellikle işsizlik konusunda hala problemler yaşamaktadır. Ancak Türkiye’deki bu son bir yıllık gelişmeye rağmen işsizlik hala 2008 rakamlarının üzerinde olup genel itibariyle de bahsi geçen ülkelerden yüksektir. İşsizliği uzun yıllar gündemimizde tutmamıza neden olacak bir diğer husus ise işsizliğin en büyük oranda genç nüfusta gerçekleşiyor olmasıdır. İşsizliğin en yüksek olduğu yaş grubu hem kadın hem de erkekler için farklı olmayıp 20,24 yaş grubudur (TÜİK, 2011). Genç işsizliği ülkenin en büyük problemlerinden biridir. Genç işsizliğinin yüksekliğinin üç temel nedeni olduğu söylenebilir. Bunlar;

• İşgücüne katılım oranının eğitimle doğrudan ilgili olması ve yüksek eğitim almış olan gençler için yeterli iş

kapasitesi oluşturulamaması nedeniyle eğitimli gençlerin işsiz kalması,

• Eğitim ile işgücü piyasası arasındaki bağlantının zayıf olması nedeniyle okuldan işe geçişin zor olması (Bu durumda

gençler, ya eğitimde kalmayı ya da daha iyi iş pozisyonları için beklemeyi tercih etmektedirler),

• İşgücü piyasasının gerektirdiği nitelikler ile işgücü arzının niteliklerinin örtüşmemesidir (İnsan Kaynaklarının

Geliştirilmesi Operasyonel Program Taslağı 2007,2009, 2007).

Türkiye işgücü piyasasının bir diğer önemli sorunu ise kayıt dışı istihdamdır. Kayıt dışı istihdam günümüz itibariyle hala toplam istihdamın neredeyse yarısını oluşturmaktadır. Kayıt dışı istihdamın en büyük problem olduğu sektör ülkemizde tarım sektörüdür.

Diğer taraftan, eğitim ile istihdam arasında ise yakın bir ilişki olduğu istatistiklerden görülmektedir. Eğitim durumu yükseldikçe işgücüne katılım oranları ve istihdam oranları da yükselmektedir. Yükseköğretim mezunlarının yüzde 73’ü istihdam edilirken, lise altı nüfusun ancak yüzde 46’sı istihdam edilebilmektedir. Bununla birlikte istihdam edilen nüfus içerisinde işgücü verimlilikleri incelendiğinde eğitim ile verimlilik arasında da sıkı bir ilişki olduğu fark edilmektedir. Bunun yanında yapılan çalışmalar göstermektedir ki birçok sektörde ara eleman temininde zorluklar yaşanmaktadır ve aynı zamanda her sektörün ihtiyaç duyduğu işgücü ihtiyacı farklılık göstermektedir. Bu nedenle insan kaynaklarının geliştirilmesi için eğitimde nitelik ve niceliğin artırılması ve mesleki eğitimin işgücü piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilmesi gerekmektedir. Dokuzuncu Kalkınma Planı Eğitim Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda (2007,2) belirtildiği üzere Türk eğitim sisteminin ülkenin insan kaynaklarının en etkin Grafikde gelişmesini destekleyecek yapı ve işleyişe kavuşturulması ile Türkiye’nin sahip olduğu genç nüfusun bilgi ve beceri düzeyinin artırılarak rekabet üstünlüğü sağlayacak yeterliklere kavuşturulması hedeflenmektedir. Bugün Türkiye’de ve bölgede nüfus artış hızı düşmekteyken eğitim üzerindeki baskının da azalması bu anlamda bir avantaj sağlamaktadır.

Türkiye’de ve bölgemizde bu doğrultuda son yıllarda önemli gelişmeler yaşanmıştır. Öncelikle, yaygın ve örgün eğitim yoluyla okuryazar nüfusun oranı hem Türkiye’de hem de bölgede toplam nüfus için

13

yüzde 90’ların üstüne çıkmıştır. 1997,98 eğitim,öğretim yılında zorunlu eğitim 5 yıldan 8 yıla çıkartılmış, bununla birlikte ilköğretimde net okullaşma oranı da 2010 yılında yüzde 98,4’e çıkmıştır ve kadın ile erkek arasında fark kapanmıştır. Ancak insan kaynaklarının yetiştirilmesinde önemli role sahip olan ortaöğretimde okullaşma oranları istenilen seviyede değildir. Türkiye’de ortaöğretimde okullaşma oranı yüzde 69 iken, bunun içinde dağılım ise genel ortaöğretimde yüzde 37, mesleki ve teknik ortaöğretimde yüzde 32’dir ve her öğretim türünde kadınlar daha düşük okullaşma oranlarına sahiptir. Özellikle mesleki eğitimde bu oranların iyileştirilmesi ve sunulan eğitim hizmetlerinin kalitesinin artırılması için çalışmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda okul,işletme işbirliğine önem verilerek istihdam bağlantısının güçlendirilmesi için çalışmalara başlanmış, İŞKUR,MEB işbirliği ile çeşitli projeler geliştirilerek yürütülmeye başlanmıştır.

Türkiye’de ve bölgemizde insan kaynaklarının geliştirilmesi, işgücü piyasasında arz talep dengesinin kurulması ve böylelikle istihdamın artırılması ve işgücü verimliliklerinin yükseltilmesi ile ekonomik ve sosyal yapıda gelişmenin sağlanması için mevcut durumu ortaya koymak amacıyla hazırlanan bu raporda Türkiye ve TR83 Bölgesi’nin nüfus ve demografik özellikleri ile ilgili açıklamalar yapılmakta, eğitim istatistikleri verilerek özellikle mesleki eğitim ile ilgili genel bilgiler sunulmakta ve bölgenin işgücü piyasasının temel nitelikleri verilmektedir.

TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nden (ADNKS) derlediği verilere göre Türkiye’nin 2010 yılı sonu itibariyle toplam nüfusu 73 milyon 722 bin 988 kişidir. Kadın nüfusu 36 milyon 679 bin 806 (49.8), erkek nüfusu ise 37 milyon 43 bin 182’dir (%50.2). Nüfusun büyüklüğü ve yapısının incelenmesi sosyo,ekonomik yapının geliştirilmesi için gerekli planlama çalışmaları için büyük önem taşımaktadır. 2010 yılı sonu itibariyle toplam nüfusu 73.722.000 olan Türkiye nüfusu yapılan nüfus projeksiyonlarına göre 2023 yılında 81 milyona ulaşacaktır. Ancak, nüfusun yıllık artış ortalaması azalmaktadır. Azalan eğilimlerle birlikte Türkiye AB üyesi ülkelerin üstünde bir nüfus artış hızına sahiptir. Yakalanan demografik fırsat penceresiyle çalışma çağındaki nüfus artışı bir süre daha devam edecek ve istihdam olanaklarının iyileştirilmesi durumunda bu artış ekonomik kalkınmayı da tetikleyecektir. TR83 Bölgesi’nin toplam nüfusu 2.740.000’dir ve yapılan nüfus projeksiyonlarına göre 2023 yılında bölge nüfusu azalan doğurganlık oranları ve göç ile birlikte 2.605.000’e düşecektir. Bölgenin nüfus piramidi incelendiğinde hem erkek hem de kadınlar için tabanının geniş olduğu ve üst yaş gruplarına doğru bir daralma olduğu görülmektedir. Geniş tabanlı yaş piramidi kentleşme oranının düşük olduğunu ve kırsal nitelikli bir sosyal yapının egemen olduğunu ifade etmektedir. Piramitte ağırlıklı olarak “çalışma çağı nüfusu” olarak adlandırılan 15,64 yaş aralığındaki nüfus bulunmaktadır. Ancak son yıllarda düşen doğum oranları ve iyileşen sağlık hizmetleri ortalama yaşam süresini artırmakta ve önceki yıllara kıyasla 55 yaş üstü grupların genişlemesine neden olmaktadır. 0,14 yaş arası grup yüzde 23’lük orana sahipken, çalışma çağındaki nüfus olan 14,65 yaş arası grubu yüzde 67’lik ve 65 yaş üstü grup ise yüzde 10’luk bir orana sahiptir. Nüfus artış hızının düşmesiyle beraber 0,14 yaş grubun payı azalırken 65+ yaş grubunun nüfus içersindeki payı önümüzdeki yıllarda artacaktır. Yaşlı bağımlılık oranının artması ve genç bağımlılık oranlarının azalması bölgenin genel demografik yapısındaki değişime uygun olarak doğurganlığın azalması ve yaşlı nüfusun payının artmasıyla son dönemde iyice belirginleşmiştir.

14

Genç bir nüfusa sahip olan ülkemiz ve bölgemiz için bu nüfusun tümünü kapsayan ve nitelikli bir eğitimin verilmesi kritik bir öneme sahiptir. Yaygın ve örgün eğitim yoluyla okuryazar nüfus hem Türkiye’de hem de bölgede toplam nüfus için yüzde 90’ların üstüne çıkmıştır. Ancak, kadın ile erkek nüfus arasında okur ,yazarlık farkı hala devam etmektedir. İstihdamla ilgili çalışmalarda kurumsal olmayan nüfus esas alınmaktadır. Tanım olarak kurumsal olmayan nüfus; Okul, yurt, otel, çocuk yuvası, huzurevi, hastahane, hapishane, kışla ya da orduevinde ikamet edenler dışında kalan nüfustur. Türkiye’de kurumsal olmayan nüfus 2010 yılı itibariyle 71 milyon 343 bin kişiye ulaşmıştır. Kurumsal olmayan nüfus, kentsel yerlerde 49 milyon 170 bin kişi, kırsal yerlerde ise 22 milyon 172 bin kişi olarak tahmin edilmiştir. 2010 Hanehalkı İşgücü Anketi (HİA) yıllık sonuçlarına göre Türkiye’de kurumsal olmayan nüfusun % 68.9’u kentsel yerlerde bulunmaktadır.

Grafik 1. Kurumsal olmayan nüfusun yıllara göre dağılımı (%)

Kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 ve daha yukarı yaştaki) nüfus, 52 milyon 541 bin kişi ve toplam işgücü ise 25 milyon 641 bin kişi olarak tahmin edilmiştir. Kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfusun kurumsal olmayan nüfusa oranı, Türkiye genelinde % 73.6, kentsel yerlerde % 74.4 ve kırsal yerlerde ise % 72 olarak gerçekleşmiştir.

Grafik 2. Türkiye İşgücüne katılım, İşsizlik ve Genç İşsizlik oranları (%)

İşgücünün önemli bir göstergesi olan işgücüne katılma oranı, 2010 HİA yıllık sonuçlarına göre Türkiye genelinde % 48.8’dir. 2010 HİA uygulamasında Türkiye genelinde işsiz sayısı 3 milyon 46 bin kişi, işsizlik oranı ise

15

% 11.9 olarak tahmin edilmiştir. Türkiye genelinde gençler arasında işsizlik oranı % 21.7 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 3. İş Gücüne Katılma İstatistikleri

16

Yıllar içerisinde işgücüne katılma oranlarında düşüş yaşanmıştır. İşgücüne katılma oranlarındaki düşüklüğün başlıca nedeni kadınların işgücüne katılımlarının düşük olmasıdır. Yıllar içersindeki düşüş ise kadınların artarak işgücü piyasasından çekilmesidir. Bunun temel nedeni ise tarımın Türkiye’de ve özellikle TR83 Bölgesi’nde işgücü piyasasını belirleyen temel faktör olmasıdır. Artarak çözülen tarım sektörü ve beraberinde gelen kırdan kente göç, kadınların kentteki işgücü piyasasının gerektirdiği niteliklere sahip olmamaları nedeniyle iş bulma umutlarını kaybetmelerine ve sonuç olarak da işgücü piyasasının dışında kalmalarına neden olmaktadır. Bu durumda kırsal işgücü azalırken kentte bu düşüşü karşılayacak yeterli işgücünün oluşmaması toplam işgücünde azalışa neden olmaktadır (a.g.e). Kentleşme oranı 1950’lerden itibaren Türkiye’de dünyada olduğu gibi sanayileşme ile birlikte hızla artmaktadır. 2010 yılında Türkiye’de nüfusun yüzde 76,26’sı kentlerde yaşarken bu oran TR83 Bölgesi’nde yüzde 64,04’e düşmektedir ve TR83 bu kentleşme oranı ile Düzey 2 Bölgeleri arasında 13. sırada yer almaktadır. Grafik 4. Yıllar İtibariyle İşgücüne Katılma Oranları

2010 yılı işgücüne katılma oranlarına baktığımızda Bölge illerinden Amasya’nın başı çektiği, bunu Çorum ve Samsun’un takip ettiği görülmektedir. Yıllar içerisindeki değişim dikkat çekicidir. Bölge illerinin tamamında işgücüne katılma oranında görülen düşüşün yanı sıra illerin bölge içerisindeki sıralamasında da değişim yaşanmıştır. Bu kapsamda 1980’lerde işgücüne katılma oranı en düşük olan Amasya, 2010 yılında bu oranın en yüksek olduğu il konumuna geçmiştir. 1980 yılında en yüksek işgücüne katılma oranına sahip olan Samsun 2010 yılında işgücüne katılımın en düşük olduğu ikinci il durumuna gelmiştir. Yaş gruplarına göre işgücüne katılıma bakıldığında ise 25,34 yaş grubunun çalışmak konusunda en çok istekli olan yaş grubu olduğu göze çarpmaktadır. Toplamda yüzde 67 olan bu oran kadın ve erkek için sırasıyla yüzde 44 ve 91,2’dir. Bu yaş grubunu 35,54 ve 20,24 yaş grupları takip etmektedir. Ancak kadın ve erkeklerin en çok katıldığı 2. ve 3. yaş grupları değişiklik göstermektedir. Erkeklerde ikinci en yüksek katılım sağlanan yaş grubu 35,54 iken kadınlarda 20,24’tür. Bu kadınların bu yaşlarda çocuk doğurması ve bakmasından kaynaklanmaktadır.

17

Grafik 5. Türkiye Cinsiyete göre İşsizlik oranları (%)

İşsizlik oranı, Türkiye genelinde cinsiyet ayrımında incelendiğinde, erkeklerde % 11.4, kadınlarda % 13 olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık; kentsel yerlerde işsizlik oranı toplamda % 14.2, erkeklerde % 12.6, kadınlarda % 18.7 olarak gerçekleşmiştir. Kırsal yerlerde bu oran, toplamda % 7.3, erkeklerde % 8.7, kadınlarda ise % 4.6’dır.

Grafik 6. Türkiye Cinsiyete göre genç işsizlik (%) Türkiye genelinde gençler arasında işsizlik oranı % 21.7 olarak gerçekleşmiştir. Genç işsizlik, kentsel yerlerde toplamda % 24.8, erkeklerde % 22.5, kadınlarda % 29.2 iken, kırsal yerlerde gençler arasında işsizlik oranı, toplamda % 15.3, erkeklerde % 17.8, kadınlarda ise % 11 olarak tahmin edilmiştir.

18

Grafik 7. Eğitim düzeyine göre istihdamın dağılımı (%), 2010

İstihdamın eğitim durumuna göre dağılımı incelendiğinde, toplam istihdam içinde okur-yazar olmayanların payı % 4.7 (1 milyon 82 bin kişi), lise altı eğitimlilerin payı % 59.4 (13 milyon 428 bin kişi), lise ve dengi meslek eğitimlilerin payı % 19.8 (4 milyon 473 bin kişi) yüksekokul ve fakülte mezunlarının payı % 16 (3 milyon 612 bin kişi) olarak gerçekleşmiştir. İstihdam oranı, Türkiye genelinde % 43, kentsel yerlerde % 40.1 ve kırsal yerlerde % 49.6 olarak gerçekleşmiştir. Bölge illerindeki istihdam oranları Türkiye ortalamasının üzerindedir. Ancak Türkiye ortalaması Avrupa Birliği ile Japonya ve ABD gibi gelişmiş ülkelerin oldukça gerisindedir. Avrupa Birliği İşgücü Anketi’ne göre Türkiye’de yüzde 50’lerde olan istihdam oranı, Avrupa Birliği, Japonya ve Amerika Birleşik Devleri’nde yüzde 70’lerdedir. İstihdamın cinsiyete göre dağılımına bakıldığında ise Türkiye ve Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki fark daha da çarpıcı bir hal almaktadır. 2010 yılında kadınların istihdam oranı yüzde 28 iken, ki bu 2009 yılında yüzde 25,8 oranına göre daha yüksektir, erkeklerin istihdam oranı yüzde 72,7 olarak gerçekleşmiştir. Avrupa Birliği ülkelerinde (AB27) ise kadın ve erkeklerin istihdam oranları sırasıyla yüzde 62,1 ve 75,1’dir. Görüldüğü üzere bu ülkelerde cinsiyetler arasındaki fark oldukça azdır. İstihdam oranları bölge illerinde 2008’den 2010 yılına farklı oranlarda ve farklı yönlerde değişim göstermiştir. 2009 yılında bir önceki yıla göre artış gösteren iller Amasya ve Çorum olurken, düşüş yaşayan iller Samsun ve Tokat olmuştur. 2010 yılında bölge illerinin tamamı 2008 yılına göre bir düşüş yaşarken Samsun ve Tokat illerindeki düşüş oldukça dikkat çekicidir.

19

Grafik 8. Eğitim düzeyine göre işsizlerin dağılımı (%), 2010

İşsizlerin eğitim durumuna göre dağılımı incelendiğinde, toplam işsiz sayısı içinde okur-yazar olmayanların payı % 2.3 (69 bin kişi), lise altı eğitimlilerin payı % 58 (1 milyon 768 bin kişi), lise ve dengi meslek eğitimlilerin payı % 25.1 (764 bin kişi) yüksekokul ve fakülte mezunlarının payı % 14.6 (446 bin kişi) olarak gerçekleşmiştir.

Grafik 9. Eğitim düzeyine göre işgücünün dağılımı (%), 2010

Yüksek öğretim

Lise dengi meslek okul

Genel lise

Ortaokul veya dengi meslek okul

İlköğretim

İlkokul

Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen

Okuma yazma bilmeyen

20

Grafik 9. 2010 yılı verilerine göre işgücünün eğitim düzeyini göstermektedir. Bu veriye göre en çarpıcı durum işgücünün ağırlıklı bölümünü, lise-altı eğitimlilerin (yaklaşık %60), ilkokul ve ilköğretim mezunlarının) oluşturmasıdır. Dikkat çeken bir diğer olgu da yüksek öğretim (yüksek okul, lisans, yüksek lisans ve doktora) mezunlarının işgücü içindeki payının giderek artmakta oluşudur. Bu durum özellikle kadın işgücünde belirginleşmektedir. Yüksek öğretim mezunlarının toplam kadın işgücü içerisindeki payı son yıllarda % 20’yi aşmıştır. “vasıfsız” olarak nitelenen “okuryazar olmayanlar” (% 4.5) ile “lise-altı eğitimliler”in (% 59.2) toplam işgücü içerisindeki ağırlığı % 63.4’tür. Kadın okuma yazma bilmeyenlerin genel toplam içindeki payı %3.1 ve erkek okuma yazma bilmeyenlerin payı %1.4’tür. Okur-yazar olmayan kadın nüfusu okur-yazar olmayan erkek nüfusunun iki katından fazladır. Ortaokul ve dengi meslek okul mezunlarının kadın işgücü içerisinde en düşük paya ( %3.8) ve ilkokul mezunları en yüksek paya sahiptir (%33.1). Okuma yazma bilmeyenler erkek işgücünde en düşük paya (%2) ve ilkokul mezunları en yüksek paya sahiptir (%39).

21

3. YÖNTEM ve UYGULAMA

Çalışmanın amacı Samsun ilinde işgücü ihtiyaç analizi yapmaktır. Bu bağlamda işgücü piyasasında

ihtiyaç duyulan meslekleri belirlemek ve bu mesleklerde istenen becerileri tespit etmek,

önümüzdeki dönemlerde istihdam artışı veya azalışı beklenen meslekleri tahmin etmek, İşgücü

piyasasında meydana gelen değişme ve gelişmeleri izleyerek, bu değişim ve gelişmelerin işgücü

ihtiyacı üzerindeki etkisini ortaya çıkartmak ve alınması gerekli önlemleri belirlemektir. Çalışmanın

Hedefleri;

a- İlin işgücü talebini saptamak: ekonomik faaliyet kollarına ve mesleklere göre işgücü ihtiyacını belirlemek.

b- Özel sektörde çalışanları meslek ve sektörlerine göre belirlemek, c- Anket yapıldığı dönemde işyerlerinin açık işleri meslek ve sayı olarak tespit etmek, d- Açık işleri için talep edilen eğitim düzeyi ve mesleki becerileri tespit etmek, e- Açık işlerin karşılanma yollarının tespit edilmesi, f- Temininde güçlük çekilen meslekleri ve güçlük çekilme nedenlerini tespit etmek, g- Önümüzdeki dönemlerde (12 ay) işgücü ihtiyacı duyulacak meslekleri ve sayılarını tespit etmek, h- Önümüzdeki dönemlerde (12 ay) istihdamı azalacak meslekleri ve sayılarını tespit etmek, i- Geçmiş dönemlerde (12 ay) istihdamı artan/azalan meslekleri (azalma nedenleri) ve sayılarını tespit etmek,

3.1. Soru Formunun Hazırlanması: Samsun ilinde faaliyet gösteren girişimlerin işgücü talebini belirlemek amacı ile bu araştırma Dilek Dış Ticaret Taahhüt Turizm Limited Şirketi – APEX Danışmanlık tarafından hazırlanmıştır. Soru formunun yapısı KASİAD tarafından belirlenmiştir. Soru formu, 10 sorudan oluşmaktadır (Ek’te verilmektedir).

3.2. Örneklem seçimi Araştırmada, Samsun ilinde 2011 yılında faal durumda olan girişimler, kitleyi oluşturmaktadır. Bu kitleyi oluşturan girişimlere ilçelerde faaliyet gösteren girişimler dâhil edilmiştir. Samsun ilinde bulunan girişimler çalışan sayısı 1-9, 10-49 ve 50+ olacak Grafikde tabakalar olarak ele alınmıştır. Tabakalara göre girişim sayılarının dağılımı KASİAD yetkililerince belirlenmiştir.

Tabakalı Rastgele Örnekleme Yöntemi ile bir örneklem çekilmektedir. Hoşgörü miktarı (d) 0.00208 alınarak;

n=t2*P*Q/d

n=42*0,5*0.5. 0,00208 =461

girişimin seçimi uygun görülmekle birlikte 942 girişimle uygulama yapılmıştır.

22

Araştırmanın çözümlemelerinde yanılma payı %5 olarak alınmıştır.

Örneklem, SGK Samsun İl Müdürlüğü, İŞKUR ve KASİAD işveren listelerinden seçilmiştir. NACE Rev.2 kodlarına göre sektörel dağılım yapılabilmesi amacıyla Samsun Ticaret ve Sanayi Odası listeleri kullanılmıştır. 10 ve üzeri istihdamlı işyerlerinin çalışan sayılarının dağılımı Türkiye İŞKUR Samsun İl Müdürlüğü Listelerinden belirlenmiştir.

Samsun ilindeki işverenlerin ve mesleklerin sektörler içerisindeki ağırlıklarını kapsayan bilgiler elde edilemediğinden araştırmamızda genelleme faktörü kullanılamamıştır. Araştırma sonucunda elde edilen sektörlere ve meslek gruplarına ait oransal değerleri Samsun ilindeki işverenlerin faaliyetlerinin ve meslek gruplarının tamamının temsil ettiği düşünülmektedir. Bu durum bu araştırmanın sınırlılığını belirlemektedir.

3.3. Saha Uygulaması: Saha uygulamaları, APEX Danışmanlık tarafından belirlenen ve KASİAD tarafından onaylanan anketörler tarafından gerçekleştirilmiştir. Görüşülen Girişim temsilcilerinin gözlenmesi ve soruların anlaşılmaması durumunda açıklayıcı bilgi vermek amacı ile soru formları “Yüz-Yüze Görüşme Yöntemi” ile uygulanarak veriler elde edilmiştir. Sürecin detayları aşağıda ifade edilmektedir:

• Yürütme kurulu ile anket sorularının nihai şekli verildi, • Anket yapılacak olan girişimlerin tespiti yapıldı ve girişim listeleri ilgili kurumlardan

alındı, • Girişimlerin bölgelere göre ayrılması ve bölge kodlandırılması yapıldı, • İşverenlerinin NACE KODLARI’ na göre sınıflandırılması yapıldı, • Anketör adayları kuruma sunularak yeterlilik onayı alındı (Değişiklik talebi

durumunda yedek listeden görevlendirme yapıldı), • Anketörlerin eğitimi tamamlanarak, tanıtım kartları, işveren ziyaret raporları

teslim edilerek Anketör Ziyaret Planını hazırlandı (Ek’te verilmektedir). • Değerlendirme ekibi ile birlikte iş planı hazırlandı ve

İş Planı kurum tarafından onaylanarak saha çalışması başlatıldı.

Saha çalışması ve denetleme süreci; Saha çalışması aşamasında, anketörler tarafından soru formu uygulanan girişimler bir rapor halinde APEXDANIŞMANLIK merkez ofisine bildirilir. Bir sonraki gün merkez ofis kontrolörleri tarafından anket yapılan girişimlerin %50’ si telefon ile aranarak anketörlerin uyguladığı soru formlarına verilen cevaplar ile seçilmiş sorular sorularak tutarlılık analizi uygulanır. Daha sonra girişimlere memnuniyet anketi uygulanır. Anketörlerin beyan ettikleri girişime uğramamaları veya herhangi bir Grafikde anket yapmamaları durumu saptanırsa ilgili anketör derhal görevden alınarak yerine yeni bir anketör atanır ve o anketöre ait daha önce ziyaret edildiği beyan edilen tüm girişimler telefon ile aranarak tekrar anket yapılması için randevu alınır. İşverenin ikinci defa anket yapılmasını kabul etmemesi durumunda benzer özellikler taşıyan başka bir girişime anket uygulanır.

23

Saha çalışmasının tamamlanmasından sonra anketör ekibinde görev alan personel raporları ile birlikte anketlerini değerlendirme ve analiz ekibine teslim eder.

3.4. Değerlendirme Veriler bilgisayar ortamında SPSS istatistik paket programı aracılığı ile aktarılmıştır. Değerlendirmelerde SPSS for Windows istatistik yazılımı ve MS Office Excel yazılımı kullanılmıştır.

Bu araştırmada dağılımlar; tablo, daire ve çubuk Grafikler halinde verilmiştir. Bazı sorular için iki yönlü tablolar hazırlanmış Ki-Kare analizi ve yorumlar yapılmıştır. Ancak, birim sayısı yetersiz tablolarda bu analiz yapılamamıştır.

ARAŞTIRMA BULGULARI:

ARAŞTIRMAYA ALINAN İŞLETMELERİN İLDEKİ PROFİLİ

Tablo-1 ; Anket yapılan işletmelerin Samsun il geneli dağılımı tablosu

SN BÖLGE ADI YÜZDE(%) 1 Samsun Merkez .6

2 İlkadım 62,8

3 Çarşamba 2,9

4 Atakum 15.2

5 Canik 7,0

6 Tekkeköy 7,3

7 Bafra 1.0

8 Kavak ,6

9 Vezirköprü ,6

10 Terme 1.8

11 Salıpazarı 1.0

TOPLAM 100.0

Anket yapılan işletmelerin %62.8 ‘i İlkadım ve %15.2’si Atakum ilçesindedir. İstihdam çalışmaları İlkadım ve Atakum ilçelerindeki işletmelere yönelik planlanmalıdır. İlçelere göre dağılım Çalışma ve İşkurumu Samsun İl Müdürlüğünden alınan 20 + istihdamlı işyerlerinin ilçelere göre dağılımı listeleri ile tespit edilmişdir. Saha taramasının tamamlanmasının ardından 10+ ve 1-9 İstihdamlı işyerlerinin taraması yapılmıştır.

24

Grafik 10; Anket yapılan işletmelerin Samsun il geneli dağılımı Grafiği

Tablo 2; Anket Yapılan İşletmelerin Çalışan Sayılarına Göre Dağılımı

S.N. Çalışan Sayısı YÜZDE (%)

1 1-9 Arası 67.8

2 10-49 Arası 24.1

3 50 + 8.1

Toplam 100.0

Anket yapılan işletmelerde ki toplam istihdam edilen kişi sayısının %67.8’i 1-9 arası eleman çalıştıran işletmelerde, %24.1’i 10-49 arası eleman çalıştıran işletmelerde, %8.1’i de 50 ve üzeri eleman çalıştıran işletmelerde çalıştıkları gözlendi.

25

Grafik 11; Anket Yapılan İşletmelerin Çalışan Sayılarına Göre Dağılımı

Tablo 3; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 1’e Göre Dağılımı

SN KODU NACE REV.2 ANA KONULAR İşletme Sayısı

Yüzde (%)

1 A TARIM, ORMANCILIK VE BALIKÇILIK 4 .4 2 B MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI 6 .6 3 C İMALAT 229 24.3

4 D ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİMLENDİRME ÜRETİMİ VE DAĞITIMI

41 4.4

5 F İNŞAAT 162 17.2

6 G TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MO

17 1.8

7 H ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 22 2.3 8 I KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ 196 20.8 9 J BİLGİ VE İLETİŞİM 32 3.4 10 K FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ 20 2.1 11 L GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 13 1.4 12 M MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER 39 4.1 13 N İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ 8 .8 14 P EĞİTİM 28 3.0 15 Q İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ 23 2.4 16 R KÜLTÜR, SANAT, EĞLENCE, DİNLENCE VE SPOR 7 .7 17 S DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ 95 10.1 TOPLAM 100.0

Anket yapılan işletmelerin %24.3’ü “İmalat”, %20.8’i “Konaklama ve Yiyecek Hizmetleri”, %17.2’si “İnşaat” Nace faaliyet Kodu kapsamına girmektedir.

26

Grafik 12; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 1’e Göre Dağılımı

Tablo 4; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 2’ ye Göre Dağılımı

S.N EKONOMİK FAALİYET KODU / ADI İşletme

Sayısı YÜZDE (%)

1 Bitkisel ve hayvansal üretim ile avcılık ve ilgili hizmet fa 7 .7 2 Ormancılık ile endüstriyel ve yakacak odun üretimi 2 .2 3 Balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği 2 .2 4 Metal cevherleri madenciliği 26 2.8 5 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı 8 .8 6 Madenciliği destekleyici hizmet faaliyetleri 3 .3 7 Gıda ürünlerinin imalatı 91 9.7 8 Tekstil ürünlerinin imalatı 72 7.6 9 Giyim eşyalarının imalatı 42 4.5 10 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hari 10 1.1 11 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 1 .1 12 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 7 .7 13 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemeler 12 1.3 14 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 4 .4 15 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 3 .3 16 Ana metal sanayii 6 .6 17 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç 9 1.0 18 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 22 2.3

27

S.N EKONOMİK FAALİYET KODU / ADI İşletme

Sayısı YÜZDE (%)

19 Elektrikli teçhizat imalatı 4 .4 20 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 3 .3 21 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı 7 .7 22 Mobilya imalatı 21 2.2 23 Diğer imalatlar 11 1.2 24 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı 11 1.2 25 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıt 39 4.1 26 Bina inşaatı 153 16.2 27 Bina dışı yapıların inşaatı 2 .2 28 Özel inşaat faaliyetleri 3 .3 29 Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perak 1 .1 30 Toptan ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler hari 1 .1 31 Perakende ticaret (Motorlu kara taşıtları ve motosikletler h 12 1.3 32 Kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığı 6 .6 33 Taşımacılık için depolama ve destekleyici faaliyetler 1 .1 34 Posta ve kurye faaliyetleri 6 .6 35 Konaklama 4 .4 36 Yiyecek ve içecek hizmeti faaliyetleri 119 12.6 37 Yayımcılık faaliyetleri 8 .8 38 Bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler 3 .3 39 Bilgi hizmet faaliyetleri 21 2.2 40 Finansal hizmet faaliyetleri (Sigorta ve emeklilik fonları h 13 1.4 41 Sigorta, reasürans ve emeklilik fonları (Zorunlu sosyal güve 6 .6 42 Finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı fa 1 .1 43 Gayrimenkul faaliyetleri 11 1.2 44 Hukuk ve muhasebe faaliyetleri 3 .3 45 Mimarlık ve mühendislik faaliyetleri; teknik test ve analiz 10 1.1 46 Diğer mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler 52 5.5 47 Kiralama ve leasing faaliyetleri 12 1.3 48 Seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetl 4 .4 49 Güvenlik ve soruşturma faaliyetleri 4 .4 50 Eğitim 27 2.9 51 İnsan sağlığı hizmetleri 18 1.9 52 Spor faaliyetleri, eğlence ve dinlence faaliyetleri 7 .7 53 Üye olunan kuruluşların faaliyetleri 1 .1 54 Bilgisayarların, kişisel eşyaların ve ev eşyalarının onarımı 10 1.1

TOPLAM 942 100.0 Anket Yapılan işletmeler içerisinde % 16.2’si “Bina İnşaatı”, %12.6’sı “Yiyecek ve İçeçek hizmeti faaliyetleri”, %9.7’si “Gıda Ürünleri İmalatı” ve %7.6’sı “Tekstil Ürünleri İmalatı” yapan firmalar olduğu görüldü. Bu durum istihdam politikalarının bu dört sektör üzerinde yoğunlaştırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.

28

Grafik 13; Anket Yapılan İşletmelerin NACE REV.2 Seviye 2’ ye Göre Dağılımı

ARAŞTIRMAYA ALINAN İŞLETMELERDE ÇALIŞMAKTA OLAN MEVCUT PERSONELİN GENEL DURUMU

Tablo 5; Anket Yapılan İşletmelerde mevcut Çalışanların ISCO 88’ e Göre Dağılımı

S.N MESLEK ADI Cinsiyet

TOPLAM Erkek Kadın

1

PERSONEL 69 6 75

92.0% 8.0% 100.0%

2

BANKACI 233 37 270

86.3% 13.7% 100.0%

3

KASAP 4 1 5

80.0% 20.0% 100.0%

4

FIRINCI 52 0 52

100.0% .0% 100.0%

5

MALİ MÜŞAVİR 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

6 BANKACI 2 0 2

29

100.0% .0% 100.0%

7

OFİS ELEMANI 10 0 10

100.0% .0% 100.0%

8

MÜDÜR 37 5 42

88.1% 11.9% 100.0%

9

ÇELİK KONTROL 1 2 3

33.3% 66.7% 100.0%

10

YÖNETİCİ 16 2 18

88.9% 11.1% 100.0%

11

SEVKİYAT SORUMLUSU 3 1 4

75.0% 25.0% 100.0%

12

SATIN ALMA 2 4 6

33.3% 66.7% 100.0%

13

MÜHENDİS 69 8 77

89.6% 10.4% 100.0%

14

ÇEVRE MÜH. 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

15

ELEKTRİK MÜHENDİSİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

16

ELEKTRİK-ELEKTRONİK 11 0 11

100.0% .0% 100.0%

17

GRAFİKER 3 2 5

60.0% 40.0% 100.0%

18

FİZYOTERAPİST 0 6 6

.0% 100.0% 100.0%

19

HEMŞİRE 0 9 9

.0% 100.0% 100.0%

20

VETERİNER 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

21

ÖĞRETMEN 322 135 457

70.5% 29.5% 100.0%

22

MUHASEBE 114 96 210

54.3% 45.7% 100.0%

23

İDARİ PERSONEL 54 38 92

58.7% 41.3% 100.0%

24

PAZARLAMA 127 1 128

99.2% .8% 100.0%

25

PSİKOLOK 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

26

LABORANT 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

27

ELEKTRİK TEKNİSYENİ 29 0 29

100.0% .0% 100.0%

28 ELEKTİRİK 7 0 7

30

100.0% .0% 100.0%

29

TEKNİKER 61 2 63

96.8% 3.2% 100.0%

30

ELEKTRONİLÇİ 0 2 2

.0% 100.0% 100.0%

31

TEKNİSYEN 23 0 23

100.0% .0% 100.0%

32

FORMEN 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

33

ORMAN ÜRÜNLERİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

34

ECZACI 5 1 6

83.3% 16.7% 100.0%

35

MEKANİK 8 0 8

100.0% .0% 100.0%

36

MASÖZ 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

37

TEZGAHTAR 17 0 17

100.0% .0% 100.0%

38

SATIŞ ELEMANI 519 455 974

53.3% 46.7% 100.0%

39

DANIŞMAN 4 6 10

40.0% 60.0% 100.0%

40

EMLAKÇI 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

41

ŞANTİYE ŞEFİ 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

42

MEMUR 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

43

SEKRETER 15 45 60

25.0% 75.0% 100.0%

44

MUHASEBE 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

45

ÜRETİM 3 3 6

50.0% 50.0% 100.0%

46

MÜŞTERİ TEMSİLCİSİ 0 4 4

.0% 100.0% 100.0%

47

AŞÇI 64 9 73

87.7% 12.3% 100.0%

48

GARSON 158 12 170

92.9% 7.1% 100.0%

49

BERBER 7 2 9

77.8% 22.2% 100.0%

50 DEKORASYON 16 0 16

31

100.0% .0% 100.0%

51

SATIŞ DANIŞMANI 105 25 130

80.8% 19.2% 100.0%

52

KASİYER 23 18 41

56.1% 43.9% 100.0%

53

GÜVENLİK 1062 0 1062

100.0% .0% 100.0%

54

BEKÇİ 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

55

MARANGOZ USTASI 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

56

BOYACI 47 1 48

97.9% 2.1% 100.0%

57

METAL KAYNAK USTASI 41 0 41

100.0% .0% 100.0%

58

SAC KESİM USTASI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

59

CNC OPERATÖR 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

60

TAMİRCİ 13 2 15

86.7% 13.3% 100.0%

61

MAKİNACI 4 30 34

11.8% 88.2% 100.0%

62

CAM İŞLEME USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

63

BAKIM-ONARIM 14 0 14

100.0% .0% 100.0%

64

DEPO ELEMANI 18 0 18

100.0% .0% 100.0%

65

POSTACI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

66

ÇIRAK 20 8 28

71.4% 28.6% 100.0%

67

MOBİLYA USTASI 10 0 10

100.0% .0% 100.0%

68

TERZİ 1 7 8

12.5% 87.5% 100.0%

69

USTA 249 2 251

99.2% .8% 100.0%

70

İMALAT İŞÇİSİ 89 0 89

100.0% .0% 100.0%

71

MONTAJ USTASI 11 0 11

100.0% .0% 100.0%

72 KURYE 1 0 1

32

100.0% .0% 100.0%

73

ŞOFÖR 224 0 224

100.0% .0% 100.0%

74

ÖZÜRLÜ ELEMAN TEMİZLİK 625 120 745

83.9% 16.1% 100.0%

75

İŞÇİ 752 0 752

100.0% .0% 100.0%

76

BULAŞIKÇI 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

77

MOBİLYA 6 0 6

100.0% .0% 100.0%

78

BEDEN İŞÇİSİ 4 4 8

50.0% 50.0% 100.0%

79

HALI YIKAMA 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

80

HİZMETLİ 2 1 3

66.7% 33.3% 100.0%

TOPLAM

5429 1114 6543

83.0% 17.0% 100.0%

Anket yapılan işletmelerde toplam 6543 kişinin istihdam edildiği ve istihdam edilenlerin 5429 kişisinin Erkek(%83) ve 1114(%17) kişisinin Kadın olduğu görülmektedir. Türkiye geneli bu oran istihdam edilenlerin 5429 kişisinin Erkek(%83) ve 1114(%17) kişisinin Kadın olduğu görülmektedir.

Tablo 5.1 :Yıllara göre İşgücü Durumu Türkiye, (15 yaş +), bin

TR83, (15 yaş +), bin İşgücü Anketi,Kişi

2009 2010 2009 2010 2012

Toplam 24.748 25.641 1.080 1.006 6543

Kadın 6.851(%28) 7.383(%29) 411(%38) 347(%35) 1114(%17)

Erkek 17.898(%72) 18.257(%71) 669(%62) 659(%65) 5429(%83)

Kaynak: www.tuik.gov.tr

Yapılan İşgücü anketi neticesinde anket uygulaması yapılan işletmelerde ki kadın istihdamının durumu TÜİK verilerini destekler nitelikte; Kurumsal olmayan nüfusun ve işgücünün cinsiyete göre dağılımındaki zıtlığı açıkça göstermektedir. Bu durum sadece TR83 Bölgesi’nin değil Türkiye’nin gerçeğidir.

33

Tablo 5.2 :İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı(%)

Yıl Tarım Sanayi Hizmetler

TR83

2009 %51,6 %12,9 %35,5

2010 %45,6 %15,1 %39,3

Türkiye 2009 %24,6 %25,3 %50,1

2010 %25,2 %26,2 %48,6

İşgücü Anketi 2012 %39.0 %20.0 %41.0

Kaynak: www.tuik.gov.tr

Yapılan İşgücü anketi neticesinde anket uygulaması yapılan işletmelerde ki Sektörel istihdamının durumu TÜİK verilerini destekler niteliktedir. Bu durum sadece TR83 Bölgesi’nin değil Türkiye’nin gerçeğidir.

Grafik 14; Anket Yapılan İşletmelerde Mevcut Çalışanların Meslek Kodlarına (ISCO 88) Göre Dağılımı

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların %16.0’sının “Güvenlik, %14.9’unun “Satış Elemanı”, %11.5’inin “İşçi”, %11.4’ünün “Özürlü Temizlik Elemanı” ve %7.0’sinin “Öğretmen” olduğu gözlemlenmiştir.

34

Tablo 6; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Eğitimlerine Göre Dağılımı

S.N EĞİTİM DÜZEYİ YÜZDE (%) 1 Lise altı 32.3 2 Çıraklık Eğitimi 1.4 3 Genel Lise 45.4 4 Meslek Lisesi 1.9 5 Meslek Yüksek Okulu 5.0 6 Lisans 13.4 7 Lisansüstü/Doktora .6 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların %45.4’ünün Genel Lise, %32.3’ünün Lise Altı ve %13.4’ünün Lisans mezunu olarak öne çıktığı gözlemlendi. Eğitim durumuna göre işgücüne katılıma bakıldığında eğitim ile istihdam arasındaki yakın ilişki görülmektedir. Eğitim durumu yükseldikçe işgücüne katılma oranı da paralel Grafikde artış göstermektedir. Bu durum TR83 illeri ile parallelik arz etmektedir.

Grafik 15; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Eğitimlerine Göre Dağılımı

35

Tablo 7; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Yaşlarına Göre Dağılımı

S.N YAŞ ARALIĞI YÜZDE (%) 1 15-24 12.6 2 25-34 53.7 3 35-44 30.4 4 45-54 2.2 5 55 ve daha fazla 1.0 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların %53.7’sinin 25-34 Yaş, %30.4’ünün 35-44 Yaş ve %12.6’sının 15-24 olarak öne çıktığı gözlemlendi.

Tablo 7.1; TR83 Yaş Grubuna Göre İstihdam Oranları 15-19 20-24 25-34 35-54 55+

Toplam 30,1 52,1 67,0 62,7 28,8

Kadın 22,1 42,0 44,0 39,4 18,5

Erkek 38,1 67,2 91,2 86,4 41,0

TR83 bölgesinin İstihdam oranları da anket yapılan işletmelerle paralellik arz etmektedir. 25-34 yaş grubu istihdam oranı bölge genelinde %60 olarak tespit edilmiştir.

Grafik 16; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Yaşlarına Göre Dağılımı

36

Tablo 8; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların İşteki Durumuna Göre Dağılımı

S.N İŞ’TEKİ DURUM YÜZDE (%) 1 Ücretli veya Maaşlı 87.1 2 Mevsimlik İşçi 8.3 3 Kendi İşi 3.9 4 Yevmiyeli(günübirlik işte çalışan) .4 5 Ücretsiz Aile İşçisi .3 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların %87.1’inin Ücretli veya Maaşlı, %8.3’ü Mevsimlik İşçi ve %3.9’unun Kendi işi olduğu gözlemlendi.

Grafik 17; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların İşteki Durumuna Göre Dağılımı

Tablo 9; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Çalışma Şekline Göre Dağılımı

S.N ÇALIŞMA ŞEKLİ YÜZDE (%) 1 Tam zamanlı (30 saatten fazla) 92.4 2 Yarı zamanlı (30 saat ve daha az ) 7.6 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların çalışma şeklinin %92.4 Tam zamanlı (30 saatten fazla) olduğu gözlemlendi.

37

Grafik 18; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların Çalışma Şekline Göre Dağılımı

Tablo 10; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanlara ödenen aylık ücret durumuna Göre Dağılımı

S.N ÇALIŞANA ÖDENEN AYLIK ÜCRET YÜZDE (%) 1 750 TL 1.1 2 751-1500 TL 1.7 3 1501-2500 TL 58.7 4 2501-3500 TL 36.2 5 3501-4500 TL 2.1 6 4501 TL ve daha fazla .2 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların %58.7’sinin 1501-2500 TL, %36.2’sinin 2501-3500 TL ücret aldığı gözlemlendi.

38

Grafik 19; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanlara ödenen aylık ücret Durumuna Göre Dağılımı

Tablo 11; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydına Göre Dağılımı

S.N HERHANGİ BİR SOSYAL GÜVENLİK KAYDI YÜZDE (%) 1 Evet 97.1 2 Hayır 2.9 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerde çalışanların %97.1’nin herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olduğu gözlemlendi.

39

Grafik 20; Anket Yapılan İşletmelerdeki Çalışanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kaydına Göre Dağılımı

40

AÇIK İŞLER

Tablo 12; Anket Yapılan İşletmelerin Şu an Açık İşi Olanlara Göre Dağılımı

S.N AÇIK İŞ’LER YÜZDE (%) 1 Evet 15.9 2 Hayır 84.1 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerin %16’sında Açık İşin olduğu gözlemlendi. İŞKUR Açık İşi olan % 16 açık işletmenin açık işi’ni karşıladığında işletmeler nezdinde güven tazeleyecektir.

Grafik 21; Anket Yapılan İşletmelerin Şu an Açık İşi Olanlara Göre Dağılımı

41

Tablo 13; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç Duyulan Mesleklerin (ISCO 88) Dağılımı

S.N MESLEK ADI Cinsiyet İHTİYAÇ DUYULAN

TOPLAM SAYI Erkek Kadın

1 ÖĞRETMEN 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

2 SAHA ELEMANI 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

3 PAKETÇİ 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

4 İÇ MİMAR 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

5 ANAHTARCI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

6 MOBİLYA 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

7 ÇIRAK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

8 İNŞAAT 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

9 TEZGAHTAR 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

10 TESİSATÇI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

11 TEKNİK ELEMAN 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

12 PERSONEL-ELEMAN 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

13 SATIN ALMA 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

14 ÇEVRE MÜHENDİSİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

15 KİMYA MÜHENDİSİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

16 USTA 11 1 12

91.7% 8.3% 100.0%

17 İŞ GÜVENLİĞİ UZAMANI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

18 ELEKTİRİK MÜHENDİSİ 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

19 TEKNİSYEN 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

20 SATIŞ ELEMANI 19 12 31

61.3% 38.7% 100.0%

21 EMLAKÇI 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

22 MONTAJCI 5 0 5

100.0% .0% 100.0%

23 SEKRETER 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

24 DIŞ TİCARET UZMANI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

25 BANKACI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

26 MUHASEBE 2 5 7

28.6% 71.4% 100.0%

27 GARSON 5 0 5

100.0% .0% 100.0% 28 SATIŞ DANIŞMANI 1 2 3

42

33.3% 66.7% 100.0%

29 KASİYER 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

30 PAZARLAMA 4 2 6

66.7% 33.3% 100.0%

31 AŞÇI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

32 ŞOP USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

33 SIVACI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

34 BOYACI 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

35 METAL KAYNAK USTASI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

36 CNSOPERATÖRÜ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

37 TORNACI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

38 MAKİNACI 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

39 BAKIM-ONARIM 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

40 DEPO ELEMANI 5 0 5

100.0% .0% 100.0%

41 ÇIRAK 4 1 5

80.0% 20.0% 100.0%

42 TAMİRCİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

43 İŞÇİ 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

44 LASTİKÇİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

45 CAM BALKON 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

46 İMALATÇI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

47 KURYE 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

48 ŞOFÖR 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

49 HİZMET, SATICI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

50 ÖZÜRLÜ ELEMAN (TEMİZLİK) 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

51 OTO TEMİZLEME 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

52 BEDEN İŞÇİSİ 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

TOPLAM 113 29 142

79.6% 20.4% 100.0%

43

Tablo 13.1; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç Duyulan Mesleklerin (ISCO 88) Dağılımı

İHTİYAÇ MESLEKLER KİŞİ SAYISI YÜZDE (%)

ÖĞRETMEN 2 1.3

SAHA ELEMANI 2 1.3

PAKETÇİ 1 .7

İÇ MİMAR 2 1.3

ANAHTARCI 1 .7

MOBİLYA 2 1.3

ÇIRAK 1 .7

İNŞAAT 1 .7

TEZGAHTAR 2 1.3

TESİSATÇI 1 .7

TEKNİK ELEMAN 1 .7

PERSONEL-ELEMAN 1 .7

SATIN ALMA 1 .7

ÇEVRE MÜHENDİSİ 1 .7

KİMYA MÜHENDİSİ 1 .7

USTA 12 8.0

İŞ GÜVENLİĞİ UZAMANI 1 .7

ELEKTİRİK MÜHENDİSİ 3 2.0

TEKNİSYEN 1 .7

SATIŞ ELEMANI 32 21.3

EMLAKÇI 2 1.3

FOTOGRAFÇI 1 .7

MONTAJCI 5 3.3

SEKRETER 1 .7

DIŞ TİCARET UZMANI 1 .7

BANKACI 1 .7

MUHASEBE 8 5.3

SEVKİYAT ELEMANI 1 .7

MÜŞTERİ TEMSİLCİSİ 1 .7

GARSON 5 3.3

SATIŞ DANIŞMANI 3 2.0

KASİYER 3 2.0

PAZARLAMA 6 4.0

AŞÇI 1 .7

ŞOP USTASI 1 .7

SIVACI 1 .7

BOYACI 3 2.0

METAL KAYNAK USTASI 4 2.7

CNSOPERATÖRÜ 1 .7

TORNACI 1 .7

MAKİNACI 4 2.7

BAKIM-ONARIM 1 .7

DEPO ELEMANI 5 3.3

44

ÇIRAK 5 3.3

TAMİRCİ 1 .7

İŞÇİ 2 1.3

LASTİKÇİ 1 .7

CAM BALKON 1 .7

İMALATÇI 1 .7

KURYE 1 .7

ŞOFÖR 2 1.3

HİZMET, SATICI 1 .7

ÖZÜRLÜ ELEMAN (TEMİZLİK) 2 1.3

OTO TEMİZLEME 1 .7

BEDEN İŞÇİSİ 3 2.0

TOPLAM 150 100.0

Grafik 22; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç Duyulan Mesleklerin (ISCO 88) Dağılımı

Anket yapılan işletmelerde İhtiyaç duyulan mesleklerin başında; %21.3 “Satış Elemanı”, %8 “Usta”, %5,3 “Muhasebe Elemanı” ve %4.0 “Pazarlama Elemanı” olduğu gözlendi. İhtiyaç Duyulan elemanların %79.9’unun Erkek ve %20.1’inin Kadın olduğu görüldü. İŞKUR Öncelikli bu mesleklere, sonrasında da tablodaki İhtiyaç Duyulan Mesleklere Yüzde sıralamasına göre eleman yetiştirmelidir.

45

Tablo 14; Anket Yapılan İşletmelerdeki Açık Olan İşlerde Aranan Elemanların Eğitim Düzeylerinin Cinsiyete göre Dağılımı

S.N BEKLENEN BECERİ Cinsiyet

TOPLAM SAYI Erkek Kadın

1

Lise altı 20 4 24

83.3% 16.7% 100.0%

2

Çıraklık Eğitimi 2 1 3

66.7% 33.3% 100.0%

3

Genel Lise 23 14 37

62.2% 37.8% 100.0%

4

Meslek Lisesi 19 0 19

100.0% .0% 100.0%

5

Meslek Yüksek Okulu 5 2 7

71.4% 28.6% 100.0%

6

Lisans 14 2 16

87.5% 12.5% 100.0%

7

Lisansüstü/Doktora 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

8

Farketmez 24 3 27

88.9% 11.1% 100.0%

TOPLAM

109 26 135

80.7% 19.3% 100.0%

Tablo 14.1; Anket Yapılan İşletmelerdeki Açık Olan İşlerde Aranan Elemanların Eğitim Düzeyine göre Dağılımı

S.N AÇIK İŞ’LERDE ARANAN EĞİTİM DÜZEYİ YÜZDE (%) 1 Lise altı 19.6 2 Çıraklık Eğitimi 2.8 3 Genel Lise 26.6 4 Meslek Lisesi 13.3 5 Meslek Yüksek Okulu 4.9 6 Lisans 11.9 7 Lisansüstü/Doktora 1.4 8 Farketmez 19.6 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerdeki Açık İş Taleplerindeki elemanlarda aranan Eğitimin Düzeyinin %26.6’sının “Genel Lise”, %19.6’sının “Lise Altı”, %13.3’ünün “Meslek Lisesi” ve %11.9’unun “Lisans” olduğu gözlemlendi. Ayrıca Açık İşlerde aranan özelliklerin önemli olmadığı diğenlerin de %19.6’ı olduğu görüldü.

46

Grafik 23; Anket Yapılan İşletmelerdeki Açık Olan İşlerde Aranan Elemanların Eğitim Düzeyine göre Dağılımı

Tablo 15; Anket Yapılan İşletmelerde Açık Olan İşlerde Beklenen Beceri İhtiyaçlarının Cinsiyete Göre Dağılımı

S.N BEKLENEN BECERİ Cinsiyet

TOPLAM SAYI Erkek Kadın

1 Bilgisayar kullanımı 29 12 41

70.7% 29.3% 100.0%

2 Fiziki ve Bedensel yeterlilik 49 11 60

81.7% 18.3% 100.0%

3 Hesap yapabilme (analitik beceri) 42 12 54

77.8% 22.2% 100.0%

4 Mesleğe ilişkin yeterli bilgi 66 18 84

78.6% 21.4% 100.0%

5 Proje tabanlı çalışma 21 4 25

84.0% 16.0% 100.0%

6 Satış ve pazarlama becerisi 24 13 37

64.9% 35.1% 100.0%

7 Sorun çözme ve bağımsız karar verme becerileri

31 15 46 67.4% 32.6% 100.0%

8 Takım çalışması 37 10 47

78.7% 21.3% 100.0%

9 Yabancı dil 11 3 14

78.6% 21.4% 100.0%

10 İletişim ve ifade yeteneği 34 12 46

73.9% 26.1% 100.0%

TOPLAM 344 110 454

76.0% 24.0% 100.0%

47

Tablo 15.1; Anket Yapılan İşletmelerde Açık Olan İşlerde Beklenen Beceri İhtiyaçları

S.N. BEKLENEN BECERİ YÜZDE (%) 1 Bilgisayar kullanımı 10.0 2 Fiziki ve Bedensel yeterlilik 13.0 3 Hesap yapabilme (analitik beceri) 11.0 4 Mesleğe ilişkin yeterli bilgi 19.0 5 Proje tabanlı çalışma 5.0 6 Satış ve pazarlama becerisi 8.0 7 Sorun çözme ve bağımsız karar verme becerileri 11.0 8 Takım çalışması 10.0 9 Yabancı dil 3.0 10 İletişim ve ifade yeteneği 10.0 Toplam 100.0

Grafik 24; Anket Yapılan İşletmelerde Açık Olan İşlerde Beklenen Beceri İhtiyaçları

Anket yapılan işletmelerde %19.0 Mesleğe İlişkin Yeterli Bilgi, %13.0 fiziksel ve bedensel yeterlilik, %11.0 Hesap yapabilme (analitik beceri) ile Sorun çözme ve bağımsız karar verme becerileri, %10 Bilgisayar kullanımı, Takım çalışması, İletişim ve ifade yeteneği beklentisi gözlendi.

Tablo 16; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç duyduğunuz elemanı şu anda herhangi bir yolla arama durumu

S.N. ELEMANLARIN HERHANGİ BİR YOLLA ARAMA

DURUMU YÜZDE (%) 1 Evet 28.3

2 Hayır 71.7

Toplam 100.0 Anket yapılan işletmelerde %28’i elemanlarının herhangi bir yolla aramaktadır.

48

Grafik 25; Anket Yapılan İşletmelerde İhtiyaç duyduğunuz elemanı şu anda herhangi bir yolla arama durumu

Tablo 17; Anket Yapılan İşletmelerin Açık İşlerini Bulma Yolları

S.N. AÇIK İŞLERİN ARANAN YOLLARI YÜZDE (%) 1 İŞKUR Aracılığıyla 9.0 2 Özel İstihdam ofisleri kanalıyla 7.0 3 Gazetelerin iş ilanı haberleri 13.0 4 Akraba-Eş Dost aracılığıyla 17.0 5 Kariyer İnternet Siteleri 13.0 6 Kendi imkanlarımla 29.0 7 Diğer (Yazınız) 12.0 Toplam 100.0

Anket Yapılan İşletmelerde Açık işlerini bulma yolları; %29.0 “kendi imkanları”, %17.0 “Akraba-Eş Dost aracılığıyla”, %13.0 “Özel İstihdam ofisleri kanalıyla” ile “Kariyer İnternet Siteleri”, %9.0 “İŞKUR aracılığıyla” temin ettikleri görülmektedir. Bu durum Samsun ilinde İŞKUR faaliyetlerinin önemini göstermektedir. Yani İŞKUR’un hedef kitlesinde %71’lik bir Pazar bulunmaktadır. Bu pazarı çok iyi değerlendirmelidir.

49

Grafik 26; Anket Yapılan İşletmelerin Açık İşlerini Bulma Yolları

GEÇEN 12 AYLIK SÜRE İÇERİSİNDE TEMİNİNDE GÜÇLÜK ÇEKİLEN MESLEKLERİN DAĞILIMI (ELEMAN TEMİNİNDE GÜÇLÜK ÇEKİLEN MESLEKLER)

Tablo 18; Geçen 12 aylık süre içinde eleman temininde güçlük çekilme durumuna Göre Dağılımı

S.N GÜÇLÜK ÇEKİLME DURUMU YÜZDE (%) 1 Evet 22.3 2 Hayır 77.7 TOPLAM 100.0

Anket Yapılan işletmelerin %22’sinde eleman temininde güçlük çekildiği gözlemlendi.

Tablo 19; Anket Yapılan İşletmelerde Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı

S.N MESLEK ADI Cinsiyet

TOPLAM Erkek Kadın

1 PAKETÇİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

2 TEKNİSYEN 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

3 TEZGAHTAR 2 3 5

40.0% 60.0% 100.0%

4 MOBİLYA 7 0 7

100.0% .0% 100.0%

5 ORAKCI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

6 TEKNİK ELEMAN 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

50

7 MİMAR 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

8 LOJİSTİK HİZ. 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

9 ÇIRAK 7 0 7

100.0% .0% 100.0%

10 MAKİNE MÜH. 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

11 ELEKTRİK MÜHENDİSİ 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

12 ELEKTRİK-ELEKTRONİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

13 ENST. MUTFAK PROJECİSİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

14 FİZYOTERAPİST 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

15 ÖĞRETMEN 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

16 İNŞAAT USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

17 MUHASEBE 2 3 5

40.0% 60.0% 100.0%

18 PAZARLAMA 3 1 4

75.0% 25.0% 100.0%

19 ELEKTRİK TEKNİSYENİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

20 ELEKTİRİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

21 BOYACI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

22 SATIŞ ELEMANI 19 12 31

61.3% 38.7% 100.0%

23 EMLAKÇI 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

24 FOTOGRAFÇI 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

25 MONTAJ PARKE 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

26 SEKRETER 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

27 DIŞ TİCARET UZMANI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

28 BANKACI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

29 TURİZM 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

30 SEVKİYAT ELEMANI 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

31 AŞÇI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

32 DÖNERCİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

33 GARSON 10 3 13

76.9% 23.1% 100.0%

34 BERBER 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

35 DEKORASYON 1 0 1

100.0% .0% 100.0% 36 SATIŞ DANIŞMANI 1 1 2

51

50.0% 50.0% 100.0%

37 KASİYER 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

38 ŞOP USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

39 MARANGOZ USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

40 METAL KAYNAK USTASI 6 1 7

85.7% 14.3% 100.0%

41 SAC KESİM USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

42 CNS OPERATÖRÜ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

43 MAKİNACI 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

44 CAM İŞLEME USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

45 DEPO ELEMANI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

46 KASAP 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

47 VASIFSIZ 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

48 TERZİ 0 2 2

.0% 100.0% 100.0%

49 İŞÇİ 4 1 5

80.0% 20.0% 100.0%

50 USTA 10 1 11

90.9% 9.1% 100.0%

51 İMALATÇI 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

52 ÜTÜCÜ 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

53 KURYE 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

54 DAĞITICI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

55 HİZMET, SERVİS, SATICI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

56 ÖZÜRLÜ ELEMAN TEMİZLİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

57 BULAŞIK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

58 BEDEN İŞÇİSİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

TOPLAM 124 36 160

77.5% 22.5% 100.0%

52

Grafik 27; Anket Yapılan İşletmelerde Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı

Anket Yapılan İşletmelerde eleman temininde güçlük çekilen meslekler %19.3 “Satış Elemanı”, %8.1 “Garson” ve %6.8 “Usta” olarak ilk sıralarda yer almaktadır.

Tablo 20; Geçen 12 aylık süre içinde eleman temininde güçlük çekilme nedenlerine Göre Dağılımı

S.N GÜÇLÜK ÇEKİLME DURUMU YÜZDE (%) 1 Bu meslekte eleman bulunamaması 28.0 2 Gerekli Mesleki beceriye/niteliğe sahip eleman bulunamaması 33.0 3 Yeterli iş tecrübesine sahip eleman bulunamaması 25.0 4 Çalışma ortam ve koşullarının beğenilmemesi 7.0 5 Önerilen ücretin az bulunması 7.0 TOPLAM 100.0

53

Grafik 28; Geçen 12 aylık süre içinde eleman temininde güçlük çekilme nedenlerine Göre Dağılımı

Anket Yapılan İşletmelerde eleman temininde güçlük çekilme durumunun başında %33 “Gerekli Mesleki beceriye/niteliğe sahip eleman bulunamaması”, %28 “Bu meslekte eleman bulunamaması” ve %25 “Yeterli iş tecrübesine sahip eleman bulunamaması”’ndan dolayı eleman temininde güçlük çektikleri gözlemlendi. Bu tablo İŞKUR’ın Samsun genelinde yapması gereken çalışmalar için yol rehberi vermektedir.

Tablo 21; Son 12 aylık süreçte eleman temininde güçlük çekilen mesleklerin % olarak karşılama durumuna Göre Dağılımı

S.N % OLARAK KARŞILAMA DURUMU İŞLETME SAYISI YÜZDE (%) 1 Hiçbirini karşılayamadım (%0) 17 %9 2 %1 - %20 61 %30 3 %21 - %40 21 %10 4 %41 - %60 35 %17 5 %61 - %80 60 %29 6 %81 - %100 11 %5 TOPLAM 205 100.0

Anket Yapılan işletmelerin %29’u “%61-%80” ve %5’i “%81-%100” olarak güçlük çektikleri meslekleri karşıladıkları, %76’sının sıkıntılarının devam ettiği gözlendi. Bu durum İŞKUR %76’lık “Eleman Temininde Güçlük Meslekler” konusunda bir pazarının olduğunu gösterir.

54

Grafik 29; Son 12 aylık süreçte eleman temininde güçlük çekilen mesleklerin % olarak karşılama durumuna Göre Dağılımı

55

SON 12 AY İÇİNDE İŞE GİRİŞ ÇIKIŞLAR Tablo 22; Son 12 ay içerisinde işe yeni eleman alınma durumu

S.N YENİ ELEMAN ALINMA DURUMU YÜZDE (%) 1 Evet 36.4

2 Hayır 63.6

Toplam 100.00 Anket Yapılan işletmelerin %36.4’ ü Son 12 ay içerisinde işe yeni eleman aldığı gözlendi.

Grafik 30; Son 12 ay içerisinde işe yeni eleman alınma durumu

56

Tablo 23; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işe alınan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı

S.N MESLEK ADI Cinsiyet

TOPLAM Erkek Kadın

1 İŞÇİ 18 6 24

75.0% 25.0% 100.0%

2 OPERATOR 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

3 TEKNİSYEN 6 0 6

100.0% .0% 100.0%

4 MOBİLYA 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

5 MAĞAZA SORUMLUSU 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

6 ŞOFÖR 8 0 8

100.0% .0% 100.0%

7 MÜDÜR 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

8 YÖNETİCİ 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

9 SATIN ALMA 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

10 KURUM MÜDÜRÜ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

11 MÜHENDİS 2 1 3

66.7% 33.3% 100.0%

12 ELEKTRİK-ELEKTRONİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

13 GRAFKER 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

14 ÖĞRETMEN 7 8 15

46.7% 53.3% 100.0%

15 PAZARLAMA 11 1 12

91.7% 8.3% 100.0%

16 ELEKTRİK TEKNİSYENİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

17 ELEKTİRİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

18 TEKNİK ELEMAN 7 1 8

87.5% 12.5% 100.0%

19 FORMEN 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

20 ORMAN ÜRÜNLERİ 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

21 MEKANİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

22 MASÖZ 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

23 SATIŞ ELEMANI 52 15 67

77.6% 22.4% 100.0%

24 EMLAKÇI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

25 YAZILIM 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

26 MEMUR 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

27 SEKRETER 3 5 8

37.5% 62.5% 100.0%

57

28 BANKACI 5 2 7

71.4% 28.6% 100.0%

20 TURİZM 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

30 MUHASEBE 13 7 20

65.0% 35.0% 100.0%

31 SEVKİYAT ELEMANI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

32 MÜŞTERİ TEMSİLCİSİ 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

33 AŞÇI 4 2 6

66.7% 33.3% 100.0%

34 DÖNERCİ 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

35 GARSON 12 2 14

85.7% 14.3% 100.0%

36 SERVİS ELEMANI 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

37 TEZGAHTAR 2 2 4

50.0% 50.0% 100.0%

38 SATIŞ DANIŞMANI 7 1 8

87.5% 12.5% 100.0%

39 KASİYER 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

40 GÜVENLİK 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

41 ŞOP USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

42 TESİSAT 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

43 BOYACI 3 0 3

100.0% .0% 100.0%

44 METAL KAYNAK USTASI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

45 CNC OPERATÖR 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

46 MAKİNACI 1 3 4

25.0% 75.0% 100.0%

47 BAKIM-ONARIM 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

48 ELEKTRİK TEKNİKERİ 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

49 DEPO ELEMANI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

50 VASIFSIZ 5 1 6

83.3% 16.7% 100.0%

51 USTA 26 0 26

100.0% .0% 100.0%

52 İMALAT İŞÇİSİ 12 2 14

85.7% 14.3% 100.0%

53 MONTAJ USTASI 5 0 5

100.0% .0% 100.0%

54 KURYE 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

55 ÇIRAK-KALFA 2 2 4

50.0% 50.0% 100.0%

56 ÖZÜRLÜ ELEMAN, TEMİZLİKÇİ 6 4 10

60.0% 40.0% 100.0% 57 PAKETLEME 0 1 1

58

.0% 100.0% 100.0%

58 TAŞIMA ELEMANI 0 1 1

.0% 100.0% 100.0%

59 PERSONEL 5 3 8 62.5% 37.5% 100.0%

60 HALI YIKAMA 1 0 1 100.0% .0% 100.0%

TOPLAM 270 76 346

78.0% 22.0% 100%

Anket Yapılan işlerde son 12 ay içerisinde işe girişlerin %19.5’i “Satış elemanı”, %7.4’ü “usta”, %7.1’i “işçi” ve %5.9’u “Muhasebeci” olarak gözlendi.

Grafik 31; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işe alınan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı

59

Tablo 24; Son 12 ay içerisinde işten eleman çıkartma durumu

S.N İŞTEN ELEMAN ÇIKARTMA DURUMU YÜZDE (%) 1 Evet 24.4

2 Hayır 75.6

Toplam 100.00 Anket Yapılan işletmelerin %24.4’ ü Son 12 ay içerisinde işten eleman çıkarttıkları gözlendi.

Grafik 32; Son 12 ay içerisinde işten eleman çıkartma durumu

Tablo 25; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işten çıkartılan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı

S.N MESLEK ADI Cinsiyet

TOPLAM Erkek Kadın

1 OPERATOR 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

2 SEKRETER 0 6 6

.0% 100.0% 100.0%

3 PAZARLAMACI 7 0 7

100.0% .0% 100.0%

4 ÇIRAK-KALFA 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

5 MÜDÜR 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

6 ÜRETİM 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

7 İŞÇİ 16 6 22

72.7% 27.3% 100.0%

8 MÜHENDİS 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

60

9 MAKİNE MÜH. 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

10 ELEKTRİK-ELEKTRONİK 5 0 5

100.0% .0% 100.0%

11 ÖĞRETMEN 2 3 5

40.0% 60.0% 100.0%

12 İNŞAAT USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

13 MUHASEBE 3 4 7

42.9% 57.1% 100.0%

14 TEKNİK ELEMAN 4 1 5

80.0% 20.0% 100.0%

15 MEKANİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

16 SATIŞ ELEMANI 25 21 46

54.3% 45.7% 100.0%

17 TEZGAHTAR 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

18 KASİYER 1 1 2

50.0% 50.0% 100.0%

19 EMLAKÇI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

20 BİLGİSAYAR 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

21 PERSONEL 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

22 DEPO ELEMANI 3 1 4

75.0% 25.0% 100.0%

23 AŞÇI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

24 GARSON 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

25 KOZMETİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

26 DEKORASYON 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

27 GÜVENLİK 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

28 TESİSAT 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

20 BOYACI 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

30 METAL KAYNAK USTASI 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

31 GÖZLÜK USTASI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

32 MAKİNACI 1 2 3

33.3% 66.7% 100.0%

33 BORUCU 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

34 VASIFSIZ 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

35 USTA 16 0 16

100.0% .0% 100.0%

36 İMALAT İŞÇİSİ 6 0 6

100.0% .0% 100.0%

37 MONTAJ USTASI 5 0 5

100.0% .0% 100.0% 38 KURYE 1 1 2

61

50.0% 50.0% 100.0%

39 ŞOFÖR 4 0 4

100.0% .0% 100.0%

40 DAĞITIM 5 0 5

100.0% .0% 100.0%

41 TEMİZLİKÇİ 5 2 7

71.4% 28.6% 100.0%

42 TAŞIMA ELEMANI 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

43 SEVKİİYAT 1 0 1

100.0% .0% 100.0%

44 MOBİLYA 2 0 2

100.0% .0% 100.0%

TOPLAM 151 50 201

75.1% 24.9% 100.0%

Anket Yapılan işlerde son 12 ay içerisinde işten çıkışların %22.8’i “Satış elemanı”, %10.7’si “işçi” ve %7.8’i “usta” olarak gözlendi.

Grafik 33; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde işten çıkarılan Mesleklerin ISCO 88’ e Göre Dağılımı

62

Tablo 26; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde Elemanların işten çıkma/çıkarılma nedenlerinin önemlilik durumu

SN Nedenler En Önemli (%)

İkinci en Önemli (%)

Üçüncü en Önemli (%)

1 Ekonomik/Mali 59.3 33.3 7.4

2 Geçici/Mevsimlik Çalışma 88.7 11.3 0 3 Çalışma Ahlak ve Disiplinine Uyumsuzluk 64.9 31.3 3.7

4 İşyeri Faaliyet Değişikliği 43.3 43.3 13.3

5 Çalışanın Kendi İsteği 49.2 37.3 13.5

6 Çalışanın Mesleki Beceri Eksikliği 15.9 50.4 33.6

7 İlgili Meslekte Elemana İhtiyaç Kalmaması

19.0 38.1 42.9

8 Diğer .......................... 26.3 28.9 44.7

Anket Yapılan işletmelerde Son 12 ay içerisinde Elemanların işten çıkma/çıkarılma nedenlerinin en önemli olanlarının; %88.7’si “Geçici/Mevsimlik Çalışma”, İkinci en önemli olanlarının %50.4 “Çalışanın Mesleki Beceri Eksikliği” ve üçüncü en önemli olanlarının %42.9’u “İlgili Meslekte Elemana İhtiyaç Kalmaması” olduğu gözlendi. Bu sonuç İŞKUR’un Çalışanın Mesleki Beceri Eksikliği konusunda çalışma yapması gerektiğini gösterir.

Grafik 34; Anket Yapılan İşletmelerde Son 12 ay içerisinde Elemanların işten çıkma/çıkarılma nedenlerinin önemlilik durumu

63

12 AY SONRASINDA ÇALIŞAN SAYISINDA ÖNEMLİ ARTIŞ OLACAĞI DÜŞÜNÜLEN MESLEKLERİN DAĞILIMI (12 AY SONRASINDA ÇALIŞAN

SAYISINDA ÖNEMLİ ARTIŞ OLACAĞI DÜŞÜNÜLEN MESLEKLER)

Tablo 27; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki artış durumu

S.N ÇALIŞAN SAYISINDAKİ ARTIŞ YÜZDE (%) 1 Evet 29.4

2 Hayır 70.6

Toplam 100.00

Anket Yapılan işletmelerin %29.4’ ü 12 ay sonrasında işyeri çalışan sayısında “artış” olacağını beklemektedir.

Grafik 35; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki artış durumu

Tablo 28; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında artış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)

S.N. MESLEK ADI Çalışan Sayısında Önemli Artış Olacağı Düşünülen Kişi Sayısı Yüzde (%)

1 USTA 12 9.2 2 TEKNİSYEN 3 2.3 3 PAZARLAMA 8 6.2 4 MOBİLYA 2 1.5 5 ÇIRAK 3 2.3 6 ÖĞRETMEN 4 3.1 7 ŞOFÖR 3 2.3 8 GARSON (SERVİS ELEMANI) 1 .8 9 BOYACI 3 2.3 10 MÜHENDİS 2 1.5

64

11 ECZACI 1 .8 12 PC YAZILIM 1 .8 13 TEKNİK ELEMAN 4 3.1 14 PERSONEL 4 3.1 15 SEKRETER 1 .8 16 TURİZM 1 .8 17 MÜŞTERİ TEMSİLCİSİ 1 .8 18 GARSON (SERVİS ELEMANI) 9 6.9 19 TEZGAHTAR 2 1.5 20 SATIŞ DANIŞMANI 39 30.0 21 KASİYER 2 1.5 22 İŞÇİ 8 6.2 23 TAMİRAT 1 .8 24 OPERATÖR 1 .8 25 ELEKTRİK USTASI 4 3.1 26 KASAP 1 .8 27 MONTAJ-İMALAT 6 4.6 28 KURYE 2 1.5 29 DAĞITIM 1 .8 TOPLAM 130 100.0

Anket Yapılan işletmelerin %30’ü “Satış Danışmanı”, %9.2’si “Usta”, %6.9’u “Garson(Servis Elemanı)”, %6.2’si “Pazarlama” ile “işçi” elemanlarında 12 ay sonrasında çalışan sayısında artış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88) olduğu gözlendi.

Grafik 36; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında artış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)

65

12 AY SONRASINDA ÇALIŞAN SAYISINDA ÖNEMLİ AZALIŞ OLACAĞI DÜŞÜNÜLEN MESLEKLERİN DAĞILIMI (12 AY SONRASINDA ÇALIŞAN

SAYISINDA ÖNEMLİ AZALIŞ OLACAĞI DÜŞÜNÜLEN MESLEKLER)

Tablo 29; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki azalış durumu

S.N ÇALIŞAN SAYISINDAKİ AZALIŞ YÜZDE (%) 1 Evet 9.2

2 Hayır 90.8

Toplam 100.00

Anket Yapılan işletmelerin %9.2’si, 12 ay sonrasında işyeri çalışan sayısında azalış olacağını beklemektedir.

Grafik 37; 12 ay sonra işyeri çalışan sayısındaki azalış durumu

Tablo 30; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında azalış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)

S.N. MESLEK ADI Çalışan Sayısında Önemli Azalış Olacağı Düşünülen Kişi Sayısı Yüzde (%)

1 KALFA 2 3.7 2 AKTİVASYONCU 1 1.9 3 GÜVENLİK 1 1.9 4 USTA 8 14.8 5 SERAMİK 1 1.9 6 MONTAJ 1 1.9 7 ŞOFÖR 4 7.4 8 ÖĞRETMEN 2 3.7 9 PAZARLAMA 2 3.7

66

10 SATIŞ ELEMANI 12 22.2 11 GARSON 4 7.4 12 DANIŞMA 1 1.9 13 METAL KAYNAK USTASI 1 1.9 14 İŞÇİ 8 14.8 15 İMALAT İŞÇİSİ 1 1.9 16 MAKİNACI 1 1.9 17 ÖZÜRLÜ ELEMAN TEMİZLİK 2 3.7 18 ÇAYCI 1 1.9 19 PERSONEL 1 1.9 TOPLAM 54 100.0

Anket Yapılan işletmelerin %22.2’si “Satış Elemanı”, %14.8’i “Usta” ile “işçi” ve %7.4’ü “Şoför” elemanlarında 12 ay sonrasında çalışan sayısında azalış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88) olduğu gözlendi.

Grafik 38; Anket Yapılan İşletmelerde 12 ay sonrasında çalışan sayısında azalış olacağı düşünülen Meslekler (ISCO 88)

67

SONUÇ ve ÖNERİLER Araştırma bulgularına göre Samsun ilinde eleman temininde en çok güçlük çekilen mesleklerin

başında; Satış Elemanı, Usta, Garson, Muhasebe Elemanı ve Pazarlama Elemanı gelmektedir.

Ayrıca, İhtiyaç duyulan mesleklerin başında; %21.3 “Satış Elemanı”, %8 “Usta”, %5,3 “Muhasebe

Elemanı” ve %4.0 “Pazarlama Elemanı” olduğu gözlendi. İhtiyaç Duyulan elemanların %79.9’unun

Erkek ve %20.1’inin Kadın olduğu görüldü. İŞKUR Öncelikli bu mesleklere, İhtiyaç Duyulan

Meslekler tablosunda Yüzde sıralamasına göre eleman yetiştirmelidir. Bu meslek dallarında

İşletmelere Yönelik Kariyer Planlaması yapılması yaşanan eleman temini güçlüğünün aşılmasına

olanak sağlayabilecektir.

Anket yapılan işletmelerde %19.0 “Mesleğe İlişkin Yeterli Bilgi”, %13.0 “fiziksel ve bedensel

yeterlilik”, %11.0 “Hesap yapabilme (analitik beceri)” ile “Sorun çözme ve bağımsız karar verme

becerileri”, %10 “Bilgisayar kullanımı”, “Takım çalışması”, “İletişim ve ifade yeteneği” beklentisi

gözlendi.

Anket Yapılan İşletmelerde Açık işlerini bulma yolları; %29.0 “kendi imkanları”, %17.0 “Akraba-Eş

Dost aracılığıyla”, %13.0 “Özel İstihdam ofisleri kanalıyla” ile “Kariyer İnternet Siteleri”, %9.0

“İŞKUR aracılığıyla” temin ettikleri görülmektedir. Bu durum Samsun ilinde İŞKUR faaliyetlerinin

önemini göstermektedir.

Anket Yapılan işletmelerin %29’u “%61-%80” ve %5’i “%81-%100” olarak güçlük çektikleri

meslekleri karşıladıkları, %76’sının sıkıntılarının devam ettiği gözlendi. Bu durum İŞKUR %76’lık

“Eleman Temininde Güçlük Meslekler” konusunda bir pazarının olduğunu gösterir.

Anket Yapılan işletmelerde Son 12 ay içerisinde Elemanların işten çıkma/çıkarılma nedenlerinin en

önemli olanlarının; %88.7’si “Geçici/Mevsimlik Çalışma”, İkinci en önemli olanlarının %50.4

“Çalışanın Mesleki Beceri Eksikliği” ve üçüncü en önemli olanlarının %42.9’u “İlgili Meslekte

Elemana İhtiyaç Kalmaması” olduğu gözlendi. Bu sonuç İŞKUR’un Çalışanın Mesleki Beceri

Eksikliği konusunda çalışma yapması gerektiğini gösterir.

Anket Yapılan İşletmelerde eleman temininde güçlük çekilme durumunun başında %33 “Gerekli

Mesleki beceriye/niteliğe sahip eleman bulunamaması”, %28 “Bu meslekte eleman

68

bulunamaması” ve %25 “Yeterli iş tecrübesine sahip eleman bulunamaması” gelmesi İŞKUR’ın

Samsun genelinde yapması gereken çalışmalar için yol rehberi vermektedir.

Yeterli iş tecrübesine sahip eleman, gerekli mesleki beceriye ve bu meslekte eleman

bulunamaması nedenlerine yönelik farklı meslekler ile ilgili;

• KASİAD eleman envanterinden tarama yapılması,

• Envanterde bulunmaması durumunda bu mesleklerin temini ile ilgili;

o KASİAD' ın Staj Programları,

o Meslek Edindirme ve Geliştirme Kursları gibi

İşgücü yetiştirme hizmetlerinin sağlanması gelecek yıllardaki planlamalarda öncelikli konular

arasında yer alması gerektiği düşünülmektedir.

KASİAD eleman envanteri listesinde bulunan ve temininde güçlük çekilen eleman bilgilerinin;

• KASİAD envanterinde yer alan tüm girişimler tarafından kolay ulaşılabilir olması,

• Bu girişimlerin KASİAD tarafından bilgilendirilmesi,

• Interaktif iletişim kurulması KASİAD’ı daha etkin duruma getirebilecektir.

KASİAD tarafından yürütülen mesleki eğitim faaliyetlerinin;

• İşletmelerin ihtiyaçlarına uygun olarak düzenlenmesi ve etkinliğinin artırılması,

• İşletmelere uygulanacak eleman İhtiyaç analizleri doğrultusunda kursların açılması,

• İşverenlere kursiyerleri, kurslar başlamadan seçebilme imkanı sağlanması,

• Kursların verimliliğinin arttırabilmesine olanak sağlayabilecektir. Bu öneriler YHGP’de yer

alan;

o Stratejik Amaç 2: İnsan Kaynaklarının ve Toplumsal Yapının Geliştirilmesi; Öncelik

2.1 Her Düzeydeki Eğitimin, Bölgenin Üretim ve Hizmet İhtiyaçlarına Göre

Örgütlenmesi,

o Stratejik Amaç 5: Kurumsal Yapının Güçlendirilmesi; Öncelik 5.2 Sivil Toplumun ve

Özel kesimin Güçlendirilmesi İle paralellik arz etmektedir.

Samsun İlinde gelecek 12 ay için çalışan sayısında önemli artış olacağı düşünülen meslek dallarına

yönelik 2013 yılı Planına;

• KASİAD’ ın Staj Programları,

• Meslek Edindirme ve Geliştirme Kursları

gibi İşgücü yetiştirme hizmetlerinin planlanması ve bu konuda KASİAD envanterinde yer alan tüm

İşletmelere bilgilendirme yapılması önem taşımaktadır. 69

Saha çalışmasında görüşülen iş çevrelerinin ve proje paydaşlarının tüm sektörler açısından dile

getirdiği ciddi boyutta nitelikli personel eksikliği sorunu vardır.

İşgücünün eğitim düzeyinin göreli düşüklüğü göz önüne alındığında mesleki eğitim kursları

aracılığıyla seçilmiş hedef gruplara eğitim verilmesi, vasıflı işgücü ihtiyacının karşılanması açısından

kaçınılmaz bir zorunluluktur.

Girişimlerin eleman alırken mesleki eğitimlerini mesleki teknik okullardan alanları öncelikle tercih

ettiklerini ve meslek edindirme kurslarından eğitim alanların en az tercih edilen kategoriyi

oluşturduğu gözlenmektedir.

Bu durum proje kapsamında verilecek eğitimlerin gerçekten nitelikli olmasının, girişimlerin ihtiyaç

duyduğu becerileri kazandırmasının ve istihdam garantili olmasının önemini ortaya koymaktadır.

Bu amaçla Samsun ili için belirlenen öncelikli sektörlerde verilecek eğitimlerin biçim ve içerik

açısından belirlenmesi noktasında mesleki eğitim uzmanlarının yanı sıra ilgili alanlardan işveren

temsilcilerinin görüşlerinin alınması önem arz etmektedir.

Ayrıca 2013 yılı içerisinde, KASİAD yönetimi tüm Samsun ilindeki işletmeleri Müşteri olarak

görmelidir. Bu kavram çerçevesinde gerekli planlarını yapmalıdır. Çünkü;

• Müşteri Kurumun var oluş nedenidir. Her kurumun bir müşteri grubu vardır. Hepsinin

hizmet ettiği veya ürünlerini sunduğu birileri vardır. Böyle bir grup yoksa, o kurumun

olması için bir neden yok demektir.

• Müşteri memnuniyetinde(mm) iki unsur bulunmaktadır; Beklenen Kalite(b.k) ve Algılanan

Kalite(a.k). Eğer, mm= a.k >b.k ise Müşteri çok memnundur. Eğer, mm= a.k = b.k Müşteri

orta derecede memnundur. Eğer mm= a.k < b.k ise Müşteri memnun değildir.

70