23.2.2015

1

ŞANTİYE ORGANİZASYONU, KURULUMU ve YÖNETİMİ

Bir işletmede yapılacak işlerin bölümlere ayrılması, çeşitlibölümler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi ve bu çeşitli bölümleregerekli personelin yerleştirilmesidir.

Organizasyon

İşletmenin belirlenmiş plan hedeflerine ulaşılabilmesi için gerekliolan mekân, araç‐gereç, makine ve insan gücü ihtiyacını tespitetme, temin etme, düzenleme ve etkin bir şekilde kullanmaamacına yönelik faaliyetlerin tümünü ifade etmektedir.

Şantiyeler başlı başına birer organizasyon olmalarına karşın bağımsızhareket edemeyen birimlerdir; genel olarak firmanın merkezorganizasyonuna karşı sorumludurlar. Şantiyedeki üretim ve faaliyetler,firmanın merkezdeki organizasyonuna dahil olan proje müdürütarafından denetlenir ve firma tepe yöneticisine rapor edilir.

Proje müdürü, şantiye organizasyonu ile merkez organizasyonuarasında bir bağlantı konumundadır.

Organizasyon

Şantiye organizasyonunun başında üretimin sözleşmeye, iş programına,belirlenen teknik ve kalite standartlarına uygun olarak yürümesinisağlayan, tüm teknik ve idari işlerden sorumlu şantiye müdürü (veyaşefi) vardır.

Şantiyedeki diğer işlevler ise bu müdürün sorumluluğu altında “idari”ve “teknik” olarak iki kısımda toplanabilir. İdari işlevlerin büyük kısmıfirma merkezinde yürütülenlerin bir uzantısıdır. Teknik işlevlerseprojenin gerçekleştirilmesi için gerekli olan yapım işlemlerinden(faaliyetlerinden) oluşur.

Şantiyedeki işlemler şu şekilde sıralanabilir:

23.2.2015

2

Kurulum (Yerleşim)  Kurulum (Yerleşim) Proje ünitelerinin inşa edileceği yerlere şantiye denir.İnşa edilecek yapının özellik ve niteliklerine uygun olarak inşaatalanında veya inşaat alanına uygun uzaklıkta oluşturulan inşaatın yapımve yönetimi için gerekli tüm unsurları içinde bulunduracak şekildeoluşturulmuş işletmelere şantiye denir.Şantiye, bir yapının meydana getirildiği alan olup bu amaçla gereklimalzeme ve insan gücünün barındırılıp, bulundurulduğu yapıelemanlarının meydana getirilip inşaatın tamamlanmasının sağlandığıyerlerdir.Yapılacak işin yeterli emniyetle zamanında, şartname isteklerine uygunolarak yapılması ve bitirilmesini sağlamak için kurulan tezgaha şantiyedenir.Bir yapı ya da tesisin proje, şartname ve fenni kaidelere uygun olarakinşa edilip fiilen kullanılabilir, işlevini yapabilir hale getirildiği işletmeyeşantiye denir.

23.2.2015

3

Kurulum (Yerleşim) Şantiyeler, inşa edilecek bir bina ya da tesis için gerekli,

malzemenin saklandığı kapalı ve açık depolardan  ara imalat mahallerinden 

çalışacak araç ve makinelerin park alanlarından  bakım/onarım yapılarından

bu inşaatı yönetecek teknik ve idari personelin, kontrollerin çalışma yerlerinden

(gerekiyorsa) personel lojmanları; işçi koğuşları ve bunların sosyal 

binalarından ve (gerekiyorsa) su deposu, trafo, su ve elektrik şebekeleri v.b.nin

birimlerden/binalardan oluşur. 

Bunların tümüne “Şantiye tesisi” denir.

Kurulum (Yerleşim) 

Bir şantiyenin başarısının ilk koşulu şantiye tesislerinin iyi düşünülmüş,yeterli büyüklük ve konforda olmasıdır. İyi çalışır bir şantiye tesisi için iyi

bir şantiye planlamasına ihtiyaç vardır.

Şantiye planlaması, bir taahhüdün en az zahmetle, en kısa sürede, enverimli (bir anlamda en kârlı) ve de en güvenli olarak tamamlanabilmesi

için‐ taahhüt edilen yapılar dışında‐ neyin nerede olacağının; bunoktalara nasıl erişileceğinin (yollar); ve elektriğin nerelerden sağlanıp

nerelere, nasıl dağıtılacağının düzenlenmesi demektir. Genelde şantiyemüdürü ve inşaat şefi tarafından yapılır (bu çalışmaya makine, tesisat ve

elektrik mühendisleri de katılmalıdır.)

Kurulum (Yerleşim) Bu şantiye tesislerinin tüm giderleri, genel giderlerin içinde yüklenicitarafından karşılanmaktadır. Ne var ki bu tesislerin iş sonunda işverenedevri yada başkalarına satılması pek mümkün olmadığından, yapımsistemleri‐ işin süreside göz önüne alınarak‐ iyice düşülmelidir. Örneğinprefabrike yapılar özellikle kısa süreli ve dar alanlı işlerde, çabucakbirkaç katlı da yapılabilmeleri, iş bitiminde sökülüp bir başka iştedeğerlendirilebilmeleri bakımından tercih edilebilir. Uzun süreli işlerdeise konfor öne geçer.

Tek ve toplu yapılarda şantiye tesisleri yapı alanında yapılabilir. İşinkontrolü kolay olur. Aksi halde yapı alanı bitişiğinde yada yakınındauygun bir yer aranmalıdır. Ancak olabildiğince inşaat alanına yakın ve degiriş‐çıkışı rahat olan alan tercih edilmelidir.

Bu alanların altyapılarının (su, elektrik, kanalizasyon) mevcut olması çokönemlidir. Kabaca da olsa ne kadar bir alana gereksinme olduğununhesaplamış ve ileride genişlemeye müsait olmalıdır.

Kurulum (Yerleşim) Bir şantiye planlaması yapabilmek için önce şu unsurların saptanmasıgerekir: Şantiyede çalışacak teknik ve idari personel sayıları, kaçının tesiste kalacağı, 

lojman, yemekhane, dinlenme‐oyun salonu alanları,  Tesislerde kalacak teknisyen, formen, kalfa, şoför, usta vb. işçi sayıları 

(vardiya durumu dikkate alınarak) ve bunların koğuş, yemekhane, lokal, WC/duş alanları,

Kontrollük eleman adetleri, İnşaat malzemeleri için açık alan ve ambarları, İnşaat hazırlık ve yarımamul alanları (gerekiyorsa), beton santralı yeri, Taşıt ve makine parkı, bakım‐onarım, ikmal (benzin, mazot) alanları, özel 

otopark yerleri (şantiye, kontrollük, misafir için ayrı ayrı), Servis yolları, Hurda malzeme, çöp atma yerleri, spor alanları, Çeşitli bina ve alanların genişletilmesi olanakları, Vd. gereksinim yerleri ciddiyetle hesaplanır. Sonrada bu saptamalara göre 

şantiye tesisleri planı (Şantiye Yerleşim Planı) hazırlanır.

23.2.2015

4

Kurulum (Yerleşim) İyi bir şantiye planının hazırlanabilmesi, bilgi ve deneyimin yanında titizbir çalışmaya bağlıdır. Bunun için ilk yapacağınız (şantiye tesisleri yapıarsası içinde ise) arsa planı üzerine inşaat üniteleri ile kalıcı yollarınçizilmesidir (tesisler yapı alanı dışında ise serbestsiniz. Sizi bağlayacaktek şey ünitelerin birbiriyle olan ilişkisidir). Ünite çevrelerinde yeterligüvenlik alanları ayrıldıktan sonra:

1. Şantiye binası (ofis) ve sosyal tesisler,2. Ambarlar (depo) ve açık stok alanları,3. Hazırlık ve yapım (imalat) alanları, (gerekli ise) beton santralı ve 

kule vinç yerleri belirlenir. 

1. Servis yolları,2. Su şebekesi, su deposu yeri,3. Elektrik şebekesi,4. Diğer tesisler yerleri plana işlenir.

Daha sonra,

Kurulum (Yerleşim) Dikkat: Planın bir kopyası, kesinlikle özel bir dosyada muhafaza edilmeli, (özellikle 

yer altı tesislerinde) yapılan değişiklikler günü gününe plana işlenmelidir. Aksi takdirde günü gelir yeri değiştirilmiş bir hattı bulmak için alanda zaman kaybedebilirsiniz. (Planlamaya başlamadan idareden/iş verenden yapı alanında ki yer altı tesislerinin planı yada böyle bir tesis bulunmadığı yazsısı ile inşaat ünitelerinin yerleştirebilmek için inşaatın aks sisteminin değerleri alınmalıdır.)

İş programı müsait olsa bile, inşaat ünitelerinden hiçbirinin yeri üzerine, şantiye tesislerinden hiçbirini (özellikle ince inşaat malzemesi ve yedek parça depoları) koymamalı, servis yolu bile geçirilmemelidir.

Toz dumanın diğer çalışanları ve ofistekileri rahatsız etmemesi için ana trafik şantiye içine sokulmamalı, hakim rüzgar yönüne dikkat edilmelidir (uygun bir yerde kamyon parkı gerekir). 

Hiçbir şantiye bir diğerine benzemediği için, belirli bir yerleşim düzeni yoktur. Projenin tipi, büyüklüğü ve yerel koşullara göre her projede değişiklik gösterebilir. 

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri (Şantiye Yerleşim Planı) planı yapılırken akılda bulundurulması gerekenler:

1. Sahanın rölevesi alınarak çalışma sahası ve ulaşımın yapılacağı şantiye sınırları tespit edilmelidir. 

2. İnşaat sahasından geçen ve taşınması gereken alt yapı hatlarının varlığı araştırılmalıdır. 

3. Şantiye yakınından geçen enerji hattı varsa hattan yararlanılıp, yararlanılamayacağı öğrenilmelidir. 

4. Şantiye binası çalışma alanlarına hakim bir konumda olmalı, çalışma alanlarına girmeden ulaşılabilmeli, kapıya yakın ve olabildiğince sakin bir yerde kurulmalı, önünden geçmeden şantiyeye girilmemelidir.

5. Kontroller için mümkünse şantiyeye ne çok uzak nede çok yakın ayrı bir yerde bina yapılmalıdır.

Kurulum (Yerleşim) 

6. Şantiye binası önünde/yanında personel, misafir ve kontroller için otopark unutulmamalıdır.

7. Yemekhane şantiye binası yakınında olmalıdır.8. Mesai dışında kullanılabilecek bir sosyal tesis yemekhaneye 

bitişik düzenlenebilir.   9. Gerekli ise işçi lojmanları yapı alanının bir köşesinde hatta bir 

miktar uzağında düzenlenmelidir.10. İmalat miktarlarından, hangi gereçten ne kadar gerekli olduğu ve 

hangi zamanda ne kadarının şantiyede olması gerektiğine göre ambar(depo), açık stok alanları saptanmalıdır.

11. Değerli gereçlerin konacağı ambar şantiyeye yakın ve güvenli olmalıdır.

Şantiye tesisleri (Şantiye Yerleşim Planı) planı yapılırken akılda bulundurulması gerekenler:

23.2.2015

5

Kurulum (Yerleşim) 

12. Açık alan stokları, çok kullanılan ekipman ve gereç için kullanılacağı yerlerin yanına, diğerleri için uzağa düşünülmelidir.

13. Ambar yapıları yüksekliği 3.70‐3.80 m olacak şekilde prefabrike olmalıdır.

14. Kiremit, tuğla vb. gevrek gereçler olabildiğince kullanılacakları yerlere yakın düzenli olarak istiflenmelidir.

15. Keresteler boy ve cinslerine göre kalıp hazırlık yeri yanına, yağmur ve güneşten korunmalı biçimde istiflenmelidir.

16. Betonarme demirleri cinslerine göre hazırlık yeri yanına istiflenmelidir.

17. Kule vinç’in yeri bomu her yere erişebilir şekilde seçilmelidir.

Şantiye tesisleri (Şantiye Yerleşim Planı) planı yapılırken akılda bulundurulması gerekenler:

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri (Şantiye Yerleşim Planı) planı yapılırken akılda bulundurulması gerekenler:

18. Şantiye sahası yağmur sularının birikmesine engel olacak şekilde eğimli olmalı, şantiye çevresi ve ünitelerin etrafında gerekirse drenaj yapılmalıdır.

19. Günlük kullanılacak ortalama su miktarı hesaplanmalı ve bu suyun nereden, ne şekilde temin edileceği ve şantiyede nasıl saklanacağı belirlenmelidir.  

20. Sahaya giriş çıkış noktaları tespit edilmelidir. 21. Çevre çitinin tipi ve güzergâhı tespit edilmelidir.22. Beton tesisi dökülecek betonun yoğun olduğu merkeze yakın 

olacak şekilde kurulmalıdır.23. Çöp ve atık malzeme toplama noktaları belirlenmelidir.24. Hâkim rüzgâr yönü öğrenilmelidir.25. Şantiye tesislerinin bulunduğu alanlarda ağaçlandırma ve 

yeşillendirme yapılmalıdır.

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri yerleşimi planları örnekleri

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri yerleşimi planları örnekleri

23.2.2015

6

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri yerleşimi planları örnekleri

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri yerleşimi planları örnekleri

Kurulum (Yerleşim) Şantiye tesisleri yerleşimi planları örnekleri

Şantiye Güvenliği Şantiyenin çevre güvenliğini sağlayacak önlemler alınmalıdır.

23.2.2015

7

Şantiye Güvenliği

Şantiyenin görünür yerlerine, iş emniyeti ve şantiye güvenliğine ilişkin uyarı levhaları konmalıdır.

Şantiye Güvenliği

Şantiyenin girişine işin adı, işvereni, ada‐pafta no, yapımcı firma veya firmaların isimleri, teknik sorumluların isim ve unvanları, işin keşif bedeli gibi bilgilerin yazılı olduğu bir pano yerleştirilmelidir.

Depo Yerlerinin TespitiKum Deposu: Harç yapılan yerlere yakın olmalı ve etrafında araçlarınmanevrası için yeterli mesafe bulunmalıdır.

Çakıl Deposu: Beton hazırlanan tesise yakın olmalı, araçlar kolayca çakılıdöküp uzaklaşabilmelidir.

Kum, çakıl, kırma taş vb. suların altında kalmayacak zeminlerde, sularınalıp götürmemesi ve dağılmamaları için kalaslarla çevrilebilir.

Farklı dane çaplarına göre kum yığınları

Depo Yerlerinin TespitiKazıdan Çıkan Toprak: Kazılardan çıkan toprak şantiye içinde dolguolarak kullanılacaksa, bu durum proje safhasında tespit edilerek arastok sahaları belirlenmelidir.

23.2.2015

8

Depo Yerlerinin TespitiÇimento Depoları: Çimentolar nem almayacak ve özelliklerinibozabilecek maddelerle kirlenmeyecek biçimde uygun yerlerdedepolanmalıdır.

Torbalı çimentonun depolandığı ambarın kuru olması çok önemlidir.Kapılar açık bırakılmayacak tarzda sıkı kapanabilir olmalıdır.

Çimentoların zeminden nem almamaları için ambar zemininin üzerineplastik gibi su geçirmez bir örtü serilmeli veya torbalar zemindenyaklaşık 15 cm. yükseklikte ahşap bir platform üzerine dizilmelidir.

Torbaların duvardan uzaklığı 15 ‐ 30 cm. olmalıdır.

Türk Standartlarına göre, üst üste en fazla 12 torba çimento dizilmelidir.Literatürdeki bilgiler, mümkünse en çok 8 torbanın üst üstedizilebileceğini tavsiye etmektedir.

Depo Yerlerinin TespitiÜretilen çimento çok mükemmel koşullarda ve nem almayacak şekildesaklandığı takdirde özelliklerden bir şey kaybetmez. Literatürdekibilgilere göre; normal depolanmış çimentolarda üç aydan kısa sürelerdeözelliklerinden kayıp söz konusu değildir. Eski çimentolarkullanıldığında, çimento özellikleri yeni deneyler ile tespit edilmelidir.İlk üç aydan sonraki her ay için çimentolar, 28 günlük dayanımlarındanher ilave ay için yaklaşık %4 kayba uğrayabilmektedir. İki yıl bekletilmişçimentolarda yaklaşık olarak %60 oranında dayanım kaybıolabilmektedir.

Depo Yerlerinin TespitiBetonarme demirleri stoklama ve hazırlama yeri: Stok sahası ve demir hazırlama sahası yükleme ve indirme için kolay ulaşılabilir, vinçlerin etki alanı içinde olmalıdır. Betonarme demirleri kullanılmadan uzun süre bekletilecekse, yağışlarlaaşırı derecede paslanmamaları, yağışlı havaların demir kesme ve bükmeişlemlerini etkilememesi için demir kesme ve bükme makineleri birsundurma altında olmalıdır.

Depo Yerlerinin TespitiDoğrama Atölyeleri: Şantiyede imal edilecek doğramalar için kereste deposu yakınında bir doğrama atölyesi planlanmalıdır. 

Demircilik işleri: Sıcak demircilik işlerinin yapılacağı yerler kereste vebenzeri gereç depolarından uzakta düşünülmelidir.

Soğuk demircilik işleri için ayrılan yerler, diğer gereç depoları ve işyerineuygun uzaklıkta tanzim edilmelidir.

23.2.2015

9

Depo Yerlerinin TespitiMakine ve araç parkları, bakım tamir atölyeleri: Araç parklarının yeri şantiye girişinde, yola yakın olmalıdır. 

Bakım ve tamir atölyesinin yakınında 40–50 m2 lik bir alana ambarkurulmalıdır.

Yollar: Şantiye içi yolların genişliği ve yüzey kaplaması, kullanılacakmotorlu taşıtların özelliğine ve trafik yoğunluğuna göre belirlenmelidir.

Şantiye içi yollar, çalışma yerleri ve depo yerlerine göre tanzimedilmelidir. Yolların planlanmasında taşıt yolları ile yaya yollarının sıkkesişmemesine dikkat edilmelidir.

Depo Yerlerinin Tespiti

Depo Yerlerinin Tespiti Depo Yerlerinin Tespiti

23.2.2015

10

Yönetim Ekonomik bir amaca dayalı olarak kurulan işletmelerin parasal, 

mekanik ve işgücünden meydana gelen kaynaklarının en uygun 

biçimde sevk ve idare edilmesidir. Başkaları aracılığı ile iş görmektir. 

İnsanların işbirliğini sağlayarak eldeki kaynaklarla amacı gerçekleştirme faaliyetidir.

Bu tanımlara göre, yönetim, başkaları ile birlikte çalışmayı, gerçekleştirilecek bir amacın olmasını, kıt kaynaklardan en üst seviyede 

yararlanmayı, değişen ve hareketli ortamda faaliyette bulunmayı ve verimliliği ve etkinliği sağlamayı gerektirir.

YönetimYönetimsel faaliyetler, 5 ana grupta toplanabilir:

1. Planlama2. Örgütleme3. Yürütme4. Koordinasyon ‐Belirli bir amaca yönelik olarak çeşitli faaliyetler arasında uyum,

düzen ve bağlantı sağlama ve eşgüdümdür –

5. Denetim/Kontrol

Açıklanan bu işlem, çalışmalar ve faaliyetler yönetici/yöneticileraracılığı ile yerine getirilir.

Yönetici Üretim kaynaklarıyla belirlenen amacın gerçekleştirilmesine 

çalışan kişi Belirli yetkilerle donatılmış, kendisine teslim edilmiş kaynaklar ile 

belirlenen amacın gerçekleşmesi için gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlayan kişidir.

Başkalarının aracılığıyla iş gören, oluşturulan işten en olumlu sonucu alabilmek için işin yapılmasını planlayan, denetleyen, teşkilatlandıran, teşvik, koordine ve kontrol eden, eğiten kişidir.

Hızla değişen/değişebilen ekonomik, siyasal ve sosyal olaylar/koşullar işletme yöneticilerini bir dizi kapsamlı ve karmaşık sorunlarla karşı karşıya getirebilmektedir.

YöneticiYöneticiden/yöneticilerden bu sorunların çözümünde etkin kararlar alarak işletmesini/işletmeyi daha önce belirlenen amacına sağlıklı ve güvenli bir şekilde ulaştırması beklenmedir. Bu da her yöneticinin zaman içerisinde geliştirmek durumunda olduğu aşağıdaki becerilere sahip olması ile mümkün gözükmektedir.

Teknik beceri İletişim becerisi

Sosyal beceri Analitik beceri

Karar verme becerisi Kavramsal beceri