evropuli skolis 6a klasis moswavle mariam

gobianiZe

Tamar mefe

თამარი, თამარ მეფე (დ. დაახ. 1160 — გ. 1213, შესაძლოა 1210 ან 1207) —საქართველოს მონარქი 1184 წლიდან, გიორგი III-ის ასული, ბაგრატიონთასამეფო დინასტიის წარმომადგენელი. თამარს საქართველოს ოქროს ხანაშიმოუწია მეფობა და უაღრესადწარმატებული მმართველი აღმოჩნდა. თამარი ატარებდა ტიტულს: "მეფეთ მეფედა დედოფალთ დედოფალი აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანთა და შაჰანშათა და ყოვლისააღმოსავლეთისა და დასავლეთისათვითმფლობელობითა მპყრობელი". მემატიანე მას მოიხსენიებს, როგორც: "დიდება ამა სამყაროსა დასარწმუნოებისა, მესიის მოვლენილი"

1179 წელს მეფე გიორგიმ თამარითანამოსაყდრედ გამოაცხადა. 1184 წელს, მეფე გიორგის გარდაცვალების შემდეგ, ქვეყანაში რთული ვითარება შეიქმნა; ფეოდალურმა არისტოკრატიამ დაიწყობრძოლა დაკარგული პოლიტიკურიპრივილეგიების აღსადგენად. 1185 წელსგავლენიან ფეოდალთა ერთმა ჯგუფმათამარს, მისი სურვილის წინააღმდეგ, შერთო ანდრეი ბოგოლიუბსკის შვილიიური, რომელიც ქართულ წყაროებშიცნობილია "გიორგი რუსის" სახელით. ორი-ორნახევრი წლის შემდეგ თამარიგანქორწინდა და იურისაქართველოდანაც განდევნეს. მეფეთამარი მეორედ დაქორწინდადაახლოებით 1189 (ან 1187) წელს დავითსოსლანზე.

Tamar mefis jvari

თამარის დროს საქართველო კავკასიისუძლიერეს სახელმწიფოდ იქცა. ისტორიკოსთა ერთი ნაწილის აზრით, ესძლიერება არ ემყარებოდა ქვეყნის შინაგანსაწარმოო ძალთა განვითარებას, გაერთიანებული ფეოდალური მონარქიისეკონომიკური ძლიერების ძირითადწყაროს სამხედრო ნადავლი და ხარკიშეადგენდა და ქვეყნის გაერთიანებაეფემერული ხასიათისა იყო.[1][2]

ისტორიკოსთა მეორე ნაწილის აზრით, გაერთიანებული საქართველოსსიძლიერე შესაფერის სოციალურ-ეკონომიკურ ბაზისს ემყარებოდა. [3][4][5]თამარის მეფობის პერიოდშირამდენიმე მნიშვნელოვანი ბრძოლაგაიმართა, რომელთგან განსაკუთრებითაღსანიშნავია 1195 წლის შამქორისა და1203 წლის ბასიანის ბრძოლები.

daviT aRmaSenebeliდავით IV აღმაშენებელი (დ. 1073, ქუთაისი - გ. 24 იანვარი. 1125), საქართველოს მეფე 1089-1125, გიორგი II-ის ძე, ბაგრატიონთა დინასტიიდან. ერთ–ერთი ყველაზე წარმატებული ქართველიმონარქი, მოახერხა თურქ-სელჩუკთაქვეყნიდან განდევნდა 1121 წელსდიდგორის ბრძოლაში მნიშვნელოვანიგამარჯვებით. მის მიერ არმიაში დამმართველობის სისტემაში გატარებულმარეფორმებმა შესაძლებლობა მისცა ქვეყანაგაეერთიანებინა და მთელი კავკასიისმიწების საქართველოს დაქვემდებარებაშიშემოეყვანა. ქრისტიანული კულტურისწამხალისებელი და თავადთავდადებული ქრისტიანი საქართველოსმართლმადიდებლური ეკლესიის მიერწმინდანად არის შერაცხული.

დავითი, გიორგი II–სა და ელენესერთადერთი ვაჟი, დაიბადა 1073 წელსსატახტო ქალაქ ქუთაისში. მისიუფლისწულობა მოკლე აღმოჩნდა, რადგან ქვეყანაში შექმნილიპოლიტიკური ვითარების გამო, მამამისიიძულებული შეიქმნა ტახტიდანგადამდგარიყო და 16 წლის ძეგაემეფებინა. ეს ფაქტი დავითის კარგგანათლებაზე და სახელმწიფო საქმეშიგათვიცნობიერებულობაზე უნდამეტყველებდეს. დავით IV–სმემკვიდრეობად ერგო თურქ-სელჩუკებისაგან დარბეული ქვეყანა, დაცარიელებული ქალაქები და სოფლები, მთებში გახიზნული დამშეულიმოსახლეობა.

ბაგრატიონთა სამეფო დინასტიას სათავედაუდო აშოტ I-მა 809 წელს, შექმნა რატაო-კლარჯეთის სამეფო. 978 წელსბაგრატ III სამი ქართული სამეფოსგაერთიანებით ქმნის გაერთიანებულიქართული სამეფოს.ერთიანი საქართველოს სამეფოგენეალოგია დავითამდე, ასეთია:ბაგრატ III (978-1014)

მართა(?);გიორგი I (1014-1027)

მარიამ არწრუნი (?), ვასპურაკანისმეფის სენაქერიმ II-ის ასული;

ბაგრატ IV (1027-1072) ელენე არგიროსი (?), ბიზანტიისიმპერატორ რომანოზ III–ის ასული(მალევე გარდაიცვალა).ბორენა (?), ოსთა მეფის ასული ;

გიორგი II (1072-1089) ელენე (?);

დავით IV

გენეალოგია

vaxtang gorgasaliვახტანგ I გორგასალი, ქართლის მეფე (დ. დაახლ. V საუკუნის 40-იან წწ. ― გ. 502), პოლიტიკური მოღვაწე და სარდალი. "გორგასალი" (სპარსულად - მგლისთავა) იმიტომ შერქმევია, რომ მუზარადზემგელი ჰქონია გამოსახული. 442 წელსდაიბადა საქართველოს ტახტისმემკვიდერე ვახტანგ მირდატის ძე. იგიაღსაზრდელად მისცეს სპასპეტს–საურმაგს. 449 წელს გარდაიცვალამირდატ მეფე, ვა მძიმე დღეში ჩავარდადაქვრივებული საგდუხტ დედოფალი. მძიმე დღეში ჩავარდა დაქვრივებულისაგდუხტ დედოფალი. მამამისიბარზაბოდი, ბარდავის ერისთავი, მაზდეანი იყო, სპარსულ პოლიტიკაზეიდგა, საქრისტიანოს მტრობდა და სიძე-ხელმწიფის მიმართაც გულში ფარულსიძულვილს ინახავდა.

საგდუხტმა კარგად იცოდა მშობლისხასიათი,ბოროტი განზრახვა შეუტყო, დაასწრო და თვითონ ეახლა მამასბარდავში. საგდუხტმა ატირებულმასთხოვა ბარზაბოდს, რომ არგაემაზდიანებინა ვახტანგი.ბარზაბოდმა შეიწყალაც საგდუხტი, მაგრამ დიდი საფასურის სანაცვლოდ, მცხეთაში უნდა დამჯდარიყვნენ მოგვებიდა ხალხსაც თვითონ უნდა აერიჩიასჯული. დედოფალს სხვა გზა არ ჰქონდადა დათანხმდა. მცხეთაში მოსულ მოგვთაუმაღლესი ქურუმი იყო ბინქარან, რომელმაც უამრავი ქართველიქრისტიანი აცდუნა და გაამაზდიანა. ქრისტიანული სამწყოს მეთაურიცსპარსეთის მსტოვარი იყო მცხეთაში, ეპიკოპოსი მობიდან გარეგნულადმართლმადიდებელი, შიგნიდანმაზდიანი და ყოველგვარი ქართულისშეფარვით მოძულე.

მცირე ხნის შემდეგ ზედეზედ დაიხოცნენბარდავის ერისთავი ბარზაბოდ, სპასპეტისაურმაგი და ეპიკოპოსი მობიდან. საგდუხტ დედოფალმა დრო იხელთა დაკონსტანტინოპოლიდან გამოიწვიამიქაელ მღვდელი,რომელიცეპისკოპოსად დასვა მცხეთაში. მიქაელისაკმაოდ ენერგიული კაცი გამოდგა დაძალიან მძაფრად წინაღუდგა ბინქარანს. მაგრამ სპარსული პოლიტიკა მაინცმძლავრობდა მცხეთაში. 451 წელსჩრდილოეთიდან გადმოვიდნენ ოვსნი, მოაოხრეს ქართლის მიწები, დაეცნენკასპს და მოიტაცეს ვახტანგის სამი წლისდა მირანდუხტი. აქედან გავივიდნენრანსა და მოვაკანს, აიკლეს, იავარჰყვეს დადარუბანდის კარით უკან დაბრუნდნენ. ამის შემდეგ ბიზანტიელები თავსდაესხნენ საქართველოს მიწებს. ადრე მათკლარჯეთი დაიჭირეს, ამჯერადიმპერატორმა მარკიანემ აფხაზეთშიგადმოსხა ლეგიონები. ეგრისსშემოესივნენ და ციხე-გოჯამდე მოატანეს.

Ggiorgi brwyinvaleგიორგიV ბრწყინვალე (1286 — 1346) -საქართველოს მეფე 1314-1346 წლებში, დემეტრე II თავდადებულის ძე.აღიზარდა სამცხეში, მისი პაპის (დედისმხარე) ბექა I ჯაყელის(მანდატურთუხუცესი) კარზე. 1299 წელსყაზან-ყაენმა მცირეწლოვანი გიორგისაკუთარი ძმის დავით VIII-ისწინააღმდეგ ბრძოლაში ჩააბა - მეფედდანიშნა, მაგრამ მისი უფლებებითბილისს არ სცილდებოდა და ამიტომ"თბილისის მეფეს" უწოდებდნენ. ამავემიზნით გამოიყენა ყაენმა დავით VIII-ისმეორე ძმა ვახტანგ III (მეფობდა 1302-1308 წლებში). 1314 წელს, დავით VIII-ისა დავახტანგ III-ის გარდაცვალების შემდეგ, გიორგი V-მ მიიღო მეფობა. მასსამემკვიდროდ ეკონომიკურადდასუსტებული და პოლიტიკურადდაშლილი ქვეყანა ერგო.

იგი ჭკვიანი პოლიტიკოსი იყო დათავდაპირველად მონღოლებთანბრძოლას ფრთხილი და მშვიდობიანიურთიერთობა ამჯობინა.მიუხედავადამისა მან ბექას კარზე ყოფნისას მოიპოვამონღოლების ნდობა. იგი მეგობრობდაილხანის მთავარ ვაზირთან - ჩობანნოინთან. ამან საშუალება მისცა საშინაომდგომარეობა გამოესწორებინა. 1329 წელსგიორგი V-მ შემოიერთა ერთიანისამეფოსაგან გამდგარი დასავლეთსაქართველო, ხოლო 1334 წელს, როცასამცხის მთავარი სარგის II ჯაყელი(მეფის ბიძა) გარდაიცვალა, გიორგი V-მმთავრად დანიშნა სარგისის შვილიყვარყვარე I, უბოძა მას ათაბაგობა დაჩამოართვა ერთგულების ფიცი. ამრიგად, საქართველოს მთლიანობა აღუდგინა. ესიყო დიდი პოლიტიკური მონაპოვარი.

დადგა დრო მონღოლთა ბატონობისაგანქვეყნის განთავისუფლებიდა. ყაზან-ყაენის გარდაცვალების (1304 წელი) შემდეგ საილხანოში ანარქია სუფევდა. 1335 წელს გიორგი V-მ მონღოლებს ხარკიშეუწყვიტა და მათი დამსჯელი რაზმიცადვილად უკუაგდო. ჩაკეტაუღელტეხილები და ამით მონღოლთაერთსაუკუნოვან ბატონობას ბოლომოუღო. გიორგი V ენერგიულადიბრძოდა ცენტრალური ხელისუფლებისგაძლიერებისათვის. საამისოდ ისუკიდურეს ღონისძიებასაც არერიდებოდა, მან ცივის მთაზე სანადიმოდმოიწვია და ამოხოცა ჰერეთისა დასომხითის ურჩი ერისთავები. გიორგი V-მგანახორციელა ფინანსური რეფორმა -მოჭრა საკუთარი ფული, ცნობილი„გიორგაული თეთრის“ სახელით(არსებობს განსხვავებული მოსაზრება).

saqarTvelos mefeebi

Tamar mefe daviT aRmaSenebeli

vaxtang gorgasali Ggiorgi brwyinvale