Competition!

DESIGN A FRONT COVER!

We want YOU to design our next front cover! The winner of our competition will have their design

on the front page of our next issue. All other entries will be shown on a page on the inside of the

magazine. We will also hand out prizes for 1st (the winner), 2nd and 3rd place. If many entries are

of really high standards, we may also throw in some honorable mentions!

Rules:

1. Has to be your own work

2. You may work in pairs—only two per group

3. It doesn‘t have to fit the current format—BE AS CREATIVE AS POSSIBLE

Must Include:

1. The title of the magazine ―Sebiyler Sadasi‖ in Uyghur (صەبىلەر صاداصى)

2. The Uighur Language School logo

Please help our efforts by donating! In order to mass print this magazine we need more funds, so

donate and we will continue to improve your reading experience!

Kind Regards,

21

Do you want YOUR art or writings featured in the next Sebiyler

Sadasi? Submit your work to sebiyler-

sadasi@gmail.com or leave it in the specially marked box in the

ETAA office at Wandana Community Centre. Sebiyler Sadasi is

currently accepting works of all types and from all ages, as long

as it follows these simple guidelines:

1. Relates to Uyghurs in some way

2. Is suitable for all ages (kids especially!)

3. Is legible (please)

4. We have permission to reprint and distribute your work

It is much more likely that we will use what you send in the mag-

azine if it‘s your OWN work. If it‘s copied from somewhere,

please make sure to have permission (make sure not to violate

any copyright laws!) and all the proper citations. We will NOT

publish anything sent anonymously.

Sincerely,

The SS Team

>>صەبىلەر صاداصى<< صز ۆئزىڭىزهىڭ ىئجادىەتلىڭىزهىڭ

ىئالن قىلىوىطىوى خاالمشىز؟ ژورهىلىوىڭ مېلەرمى صاهىدا

ەتلۈزۈپ بېرىطىڭىزهى ۇئهداق بولشا بۇ ېئلخەت ائدرىشىغا

ۈئمىد قىلىمىز.

sebiylersadasi@gmail.com

امى ۋاهداها ائھالىلەر مومىتىتىدىلى ظەرقىي تۈرمىشتان

ائۋىشتىرالىە جەمئىىتىوىڭ ىئطخاهىشىغا قالدۇرۇپ

صەبىلەر صاداصى ژورهىلى قوۇظىڭىزهى صورامىز.

ۈرگۈزىۋاتقان بۇ پاائلىەتلە اش چەملىمىشى قوۇلمىغان

بولۇپ، تۆۋەهدىلى مۆرصەتمىلەرگە ائصاصەن،

ىئجادىەتلىرىڭىزهى وللىشڭىز بولىدۇ:

ائدەتلەرهى ئەمىس —ۋە ۆئرپ . ۇئغۇر مەدەهىىتى، تارىخ1

ئەتتۈرىدىغان بولۇظى

. ھەممە اظتىلىلەرگە مۇۋاپىق مېلىدىغان )بولۇپمۇ مىچىك 2

بالىالرغا(

. چۈظىوىطلىك، خەتلىرى توغرا ھەم ېئوىق بولىطى3

صەبىلەر صاداصى ژورهىلى صىزهىڭ رۇخشىتىڭىز بىلەن

ژورهىلىمىز صىزهىڭ ىئجادىەتلىرىڭىزهى مۆپەتىپ تارقىتىدۇ.

ئەصەرلىرىڭىزهى ىئالن قىلىض ۈئچۈن، ۇئالر چوقۇم ۆئزىڭىزهىڭ

ىئجادىىتى بولۇظى مېرەك. ئەگەر مىتاب،

ژورهالالردىن پادىالهغان بولشىڭىز، مەهبەصىوى

ئەصلەرتىطوى ۇئهۇتماڭ.

Notice

PS. Stuck for ideas? You can send us pictures, poems,

interesting stuff about Uyghur history or culture, interest-

ing articles that relate to what this magazine stands for, or

new stories, games, or riddles that children will enjoy.

PPS. If you‘re really enthusiastic about this, you can join

our team! Send in a short introduction of yourself to our

email, also outlining how you can help us with the produc-

tion of this magazine/journal. You don‘t even have to be

Uyghur.

and this baby will eat you. If you copy someone and say it‘s

your own, we will find out

20

Source Article

صەن ‚)ۇئغۇر تەرجىمە مەرمىزى(. ’ 1دىوىموى ۈئگىوىمەن ‘ائلالھ ائلدىدىلى ‚بەت(. -21‛ )بىلىشەن ىئ ائلالھ!

بەت(.-31‛ )مەجبۇرىەتلىرىمىز

(2دىوىموى ۈئگىوىمەن )

’.تەمشىللىرى -ۇئغۇر خەلق ماقال‘مىتاب: (2) ىتەمشىللىر-ماقال ۇئغۇر خەلق

تاھىر ارمۇھەممەتائپتۇر: ’ . وئغلۇم، ائلدىڭغا قارا‘مىتاب:

. تۇغلۇق

(3داهاالر دۇرداهىلىرى )

(3)ائوىڭ ۇئغۇرچە ائتىلىطى 12 روھالن توربېلىتى.

صان. ائپتۇر: -2ىلى، -2007گېزىتى. ’ ظىوجاڭ اظلىرى ‘بەت(. -53) هىاز مېرىمى تۆپە ائتا

(5) ۈئرۈمچى

توربېلىتى. مرورانۋە ’ ۇئغۇرچە وئقۇظلۇق‘مىتاب: (7) مەھمۇد ماظغەرىي

ۋەتىوىم ۇئغۇر مۇهبىرى

<http://qeder.wetinim.org/forum/viewthread.php?

action=printable&tid=241>

( 7ۇئغۇر بەگلىللىرى )

صان. ائپتۇر: -7ىلى، -2007گېزىتى. ’ ظىوجاڭ اظلىرى ‘

بەت(. -21ۋەلى مېرىم مۆم ائلىپ )

(10ماۋاپ )—خاصىەتلىك تاائملىرىمىز

صان. ائپتۇر: -7ىلى، -2007گېزىتى. ’ ظىوجاڭ اظلىرى ‘

بەت(. -52مۇھەممەتئىمىن صابىر)

(11) ئەتلەس

صان. ائپتۇر: ائلىمجان -10ىن -2007ژورهىلى. ’ پەرۋاز‘

ائبدۇراخمان.(12خىن ۇئصۇلى ) 15ئەصتە تۇتۇظوى اخطىالظوىڭ

_ هىجادى< هىڭ > ھىجران > ئەخمەت ىئگەمبەردى

. ېلىودىدەردى < ظېئىرالر توپلىمىدىن ئ

(13) ولتۇزلۇق مۆك باراق -ائي—ظېئىر

.زاماهىدىن پامزات، ائپتۇر: ’ظۈكمۆتوغا ماڭغان ‘ (15بالىالرهىڭ ظېئىرلىرى )

بەت(. -12ۇئغۇر خەلق مەصەللىرى ) (16) قۇظوىڭ ائرزۇصى—ھېلاە ېئتپ بەر!

27-بەت(. ئەدەبىات )-تىن (17-16) قېرىوداظلىق مېھرى —ھېلاە ېئتىپ بەر!

بەت(. -4ۇئغۇر خەلق بالىالر وئۇهلىرى ) (17) مۆظۈك ۋە چاظقان—وئۇن وئوالى!

Bibliography ىئزاھاتالر

19

بالىالر

ىئجادىەتلىرى

بىر ھولىدا ىئللى ۆئلۈك مىطى،

بىرىدە ائز، بىرىدە مۆپ مىطى.

مېلىپ،-بېرى ۆئتۈپ، بېرىپ

18

بالىلىقوىڭ ظەھرىدە،

هۇرغۇن دوصتۇم بولشىدى.

دوصتالر بىلەن مۈهلىرىم،

ۆئزىڭىز اخطى مۆرگەن رەڭدە بواڭ

17

تۆۋەهدىلى رەصىمدىن قاهداق وئخطىماصلىقالرهى تاپاالشىز؟

Spot the differences... Circle ten of them!

ئەمدى

ائڭلىدىڭما

مېوى؟!

مۈلشەڭ ۆئمۈرۈڭ ۇئزۇرادۇ باالم..ھا ھا ھا

ۇئڧ ۋاەي،

ھەجەپ

ھېرىپ مەتتىما

ائداااااش!

قىززىق مۆظۈملەر

مومپىۇتىر ىئطلىتىطوى ېڭىدىن

ۈئگەهگەهلەر ىئطلەتمەدىغاهالر...

16

جاۋابالر: 1 . مۇز 2 . ولۋاس صۆز تېپىض

تۆۋەهگە : -ۇقىردىن -وئڭدىن

.2 ائصمان

. ىئششىق 3

ېقىن 5.

قارظى مەهىشىوى تېپىڭ.-تۇۋەهدىلى صۆزلەرهىڭ قارمۇ

ۋاي مەلدى پالتىشىز،ۇب. 1

مۆۋرۈك صالدى تاختىشىز؟

باغلىۋالغان ائال ظا ى،. 2

ۆئزى تاغوىڭ پادىطاھى؟

تېپىطماق!―Don‘t be afraid and keep eating friend,

no one ever comes here!‖

~in the library~

Moral of the story: Go to the library

and read more books, or else all the

mice will eat your potential knowledge!

قورقماي ەۋەرگىن ائداش، بۇ ەرگە ‚

‛ائدەم مەلمەدۇ!

. قىض1

. ۇئرۇق3

.4 مىچىك

.5 قاراڭغۇ

ۋاقىت قارىطىمىز مۇظۇهداقمۇ ا..؟

‛ائھ، قاهداق قىالي، بەرىبىر ۋاق قالدىم‚ ―Whatever, I‘m late anyways.‖

~مۈتۈبخاهىدىلى پاراڭ~

مۆظۈك ۋە چاظقان

بىرىوىڭ قولىوى تۇتۇپ، -بالىالر بىر. 1

دۈگىلەك بولۇپ تۇرىدۇ.

>>مۆظۈك<< بولغان باال دۈگىلەموىڭ تېطىدا، >>چاظقان<< بولغان . 2

باال دۈگىلەموىڭ ىئچىدە تۇرىدۇ.

>>مۆظۈك<< هىڭ >>مىاۋ<< دېگىوىوى ائڭالپ چاظقان قاچىدۇ. . 3

بۇهى مۆرگەن >>مۆظۈك<< دەرھال قوغالدۇ. . 4

ۇئالر قوغلىطىپ بىردەم دۈگىلەموىڭ ىئچىگە، بىردەم تېطىغا چىقىپ

هى مۆظۈك تۇتۇۋالىدۇ. ۈگۈرۈظۈپ ۈرۈپ، ائخىر>> چاظقان<<

>> چاظقان<< هى قاشى ائرلىقتا >>مۆظۈك<<. 5

، بىرى <<چاظقان>>تۇتۇۋالشا، ظۇ جادىلى بالىالر بىرى

بولۇپ وئۇهوى داۋامالظتۇرىدۇ. >>مۆظۈك<<

Cat and Mouse

1. Everyone holds hands and stands in a circle.

2. Someone is chosen as ‗Cat‘ and stands on the

outside of the circle, and a ‗Mouse‘ stands on the

inside.

3. The Mouse runs from the Cat as he hears him

meow

4. The Cat sees the Mouse and chases after him, in

and out of the circle, until the Cat catches the

Mouse.

5. The persons closest to the Cat when the Cat

catches the Mouse will

be the new Cat and

Mouse, and the game

continues.

وئۇن وئوالى!

15

مىچىك وئغۇل ىغالپ تۇرۇپ ظۇهداق —بولمادۇ،

دە، ۈئصتىدىلى مىىملىرىوى صېلىپ ائمىشىىغا -دەپتۇ

مىدۈرۈپتۇ. ۇئ توڭالپ مەتلەن ائمىشىوى چىڭ

قۇچاقالپ بەدىوى بىلەن ىئششىتماقچى بوپتۇ.

ئەتىشى داۋاهدىن ۆئتلەهلەر ائتىوىڭ ۇئچىشىدا چوڭ

وئغۇلوىڭ مىىمىوى، چوڭ وئغۇلوىڭ ۇئچىشىدا مىچىك

وئغۇلوىڭ مىىمىوى، مىچىك وئغۇلوىڭ بولشا، ۇپقا بىر

ڭ مىىم بىلەن قالغاهلىقىوى مۆرۈپتۇ. ۇئالر بىر اال

قاراپال قاهداق ىئض ۈز بەرگەهلىلىوى چۈظىوىپ ېتىپتۇ.

دەپتۇ —قېرىوداظلىق مېھرى دېگەن ماها ظۇ!—

مىطىلەر مۆز ېطى قىلىطىپ. ئەمما، بەزىلەر:Drawn by Ameera Litip

ۇئالردىن ىئللىلەن ھاات قېلىطى مۇملىن ىئلەن، —

دەپتۇ. —بىراق پۇرصەتوى قولدىن بېرىپ قوۇپتۇ

ظۇهداق قىلىپ، ھەرمىم ھەر هېمە دەپتۇ، ئەمما

باال ۈئچەلەهوى ھۆرمەت بىلەن دەپوە -ھەممەلەن ائتا

قىپتۇ ۋە قېرىوداظلىق مېھرى تۇغرۇلۇق گەپ بولۇپ

قالشا، ۇئالرهىڭ ھېلاىشىوى صۆزلەدىغان بوپتۇ

قۇظوىڭ ائرزۇصى

ىئوتاىن گۈزەل ۋە ئەقىللىق بىر قۇش بولغاهىلەن. ۇئ

قىملىق صاراپ، ائدەمگە وئخطاش صۆزلىەلەدىلەن. بۇ ېي

قۇظوىڭ داڭ قىوى ائڭلىغان بىر پادىطاھ هۇرغۇن مۈچ صەرپ

قىلىپ ۇئهى تۇتقۇزۇپتۇ ۋە رەڭمۇرەڭ پۆپۈك، موهچاقالر بىلەن

ېىشىپ ئصوالپ وئردىشىغا زگەزىووەتلەهگەن ائلتۇن قەپە

قوۇپتۇ. پادىطاھ قۇظوى بەممۇ ئەتىۋارالدىلەن، ۆئز قولى

بىلەن وئزۇقالهدۇرىدىلەن.

تىممۇ ېمىن قۇش بىر قېلى ۋاقىتالر ۆئتۈپتۇ، لېائرىدىن خ

چىلىپ صارىماپتۇ. ۇئ داىئم غەملىن ھالەتتە بىطىوى ېئ

لىپ تۇرىدىلەن. بۇهى مۆرگەن پادىطاھ بىر مۈهى ېتۆۋەن س

-ۆئلىمالىرىوى ىغىپ: –قول ائصتىدىلى ۋەزىر

مە ۈئچۈن ېتىڭالرچۇ، بۇ قۇش بىزهىڭ ھۇزۇرىمىزدا نېئ

بۇهىڭ -دەپ صوراپتۇ. ۋەزىرلەردىن بىرى: -صارىمادۇ؟

دەپتۇ. -صەۋەبىوى ۇئهىڭ ۆئزىدىن صوراپ مۆرەلى،

ۇئالر قۇظتىن هىمە ۈئچۈن صارىمادىغاهلىقىوى صورىغاهىلەن.

چىپ قوشاڭالر، دەرەخ ېقەپەصوىڭ ىئطىلىوى ئ –

دەپ جاۋاب بىرىپتۇ -رىمەن، ېۈئصتىگە قوهۇپ صاراپ ب

قۇش.

چىپ ېبۇهى ائڭلىغان پادىطاھ قەپەزهىڭ ىئطىلىوى ئ

،دە -ۇظوى بۇرۇپتۇ، قۇش قەپەصتىن چىقىپتۇوق

مەجوۇهتالوىڭ زىلۋا ظىخىغا قوهۇپ:

،ائلتۇن قوهداق قەپەصتىن

لىڭ قومۇظۇم اخطى. –لىڭ

،بۇهداق ھەصەل ىگەهدىن

ئەرمىن تۇرمۇظۇم اخطى.

ھېلاە ېئتپ بەر!

14

تىم صاراپال، پەرۋاز ېدەپ بىر قتىپتۇ.مېقىلىپ ۇئچۇپ

قېرىوداظلىق مېھرى

ائتالپ تىرىلچىلىك قىلغىلى ىئلىغا چىققىوىغا بىر تاغ

باال ۈئچەلەن ۇرتىغا قاتماقچى -هەچچە ىن بولغان ائتا

بوپتۇ. بۇ قاتتىق صوغۇق بولۇۋاتقان مۈهلەر ىئلەن. ۇئالر

مۇز قاپلىغان مۇز داۋاهدىن ھالقىپ پەصلە -قار

قولى ۈئظطۈپ، -چۈظۈۋاتقاهدا، اظاهغان ائتىوىڭ پۇت

ماڭغۇدەك ھالى قالماپتۇ. ۇئ خىرەلەظلەن مۆزلىرىوى

بالىلىرىغا تىلىپ:

لمىدىم. صىلەر مېوىڭ — بالىلىرىم، مەن بوال

ىپ، دەرھال تاغدىن چۈظۈپ ىمىىملىرىموى ك

دەپتۇ. —مېتىڭالر!

دەپتۇ ىئللى —اق، دادا، صېوى تاظالپ مەتمەمىز!—

وئغلى تەڭال، ائهدىن چوڭ وئغۇل مىىملىرىوى صېلىپ

دادىشىغا مىدۈرۈپتۇ، مىچىك وئغۇل دادىشىوى ھاپاش

قىلىپ ولوى داۋامالظتۇرۇپتۇ. بىراق، ۇئزاق ۆئتمەي ائتا

هەپەصتىن قاپتۇ، چوڭ وئغۇلمۇ ھالىدىن مېتىپ ىقىلىپ

ۈئزۈپ صۆزلەپتۇ:-چۈظۈپتۇ. ۇئ قىوالغان ھالدا ۈئزۈپ

، بىللە قاتالمادىغان وئخطامىز، ۇئمام جېوىم—

دەرھال مېوىڭ مىىملىرىموى مىىپ تاغدىن چۈظۈپ

ائمان ۇرتىمىزغا بېرىۋال. -مەت. صەن بولشاڭمۇ تىوچ

اق، ائما، اق! دادامدىن ائرىلىپ قالغىوىممۇ ېتەر، —

ئەمدى صەهدىن ائرىلىپ قالشام

الرۇمۇر وئغرى

وئغۇرلۇققا مىرگەهدە تۇتۇلۇپ قاپتۇ ، صاقچى قېتىمبىر وئغرى بىر دۇماهغا ىئللىوچى ۇئهىڭدىن:

دەپ صوراپتىلەن، —مىرگەهدە تۇتۇلۇپ قىلىطوى وئلىمىدىڭمۇ؟ قېتىمىئللىوچى — وئغرى :

تاختا ېئشىقلىق دېگەندۇماهوىڭ ىئطىلىگە >>ەهە مىلىطىڭىزهى قارظى ائلىمىز<< — بېرىپتۇ.دەپ جاۋاپ —ىئلەن ئەمەصمۇ!

تېتىپ بېقىض

دورىگەر قوظوىشى ائچقان مىتابخاهىغا مىرىپ، مىتاب جازىشىدىن بىر مىتابوى ېئلىپ صوراپتۇ:

بۇ مىتاب قىزىقارلىقمۇ؟—

باقمىدىم، بىلمەدىلەهمەن. وئقۇپ—

ۆئزىڭىز مىتاب وئقۇمىشىڭىز، هېمىطقا مىتاب صاتىشىز؟ —

صىزمۇ دورىلىرىڭىزهى تېتىپ باقماال >>ائچچىق ئەمەس<< دەپ صاتىشىزغۇ!—

گۇمان

قالظوىڭ ئەڭ اخطى ۇئصۇلى صۇ ۈئزۈش ىئلەن.ۇائ: دوختۇرهىڭ دېىطىچە، وئر

مىتالرهىڭ بىرصىمۇ ب: بۇ گەپلە تازا ىئطەهگىلى بولمادۇ، مۈن بو ى صۇدا اظادىغان!وئرۇق ئەمەصقۇ

بالىالرهىڭ ظېئىرلىرى

بىلەن وئواي مىم

تولۇن ائي، مۆم تە

.تولۇهائي صۇدا

بالىمەن، الغۇز

!بىلەن وئواي؟ مىم

تۈرگەن بۇت قاپاق

،"بۇت" تۈرگەن قاپاق

.چىڭ تۇت قولۇموى

وئوالى، وئۇن

.ۇئهۇت ائچچىقوى

بولۇۋاتىمەن چوڭ

چىقتى دۈگىلەپ، قۇاش

.چىقتى ۆئمۈلەپ ائمۇ

ماها ماهچىلىك، ۆئصتۈم

.بۇۋاوى چۆرگىلەپ مۈن

قۇلۇلە خان

قۇلۇلە، خان

.قۇلۇلە خان

قالغان باال، امغۇردا

.ۆئۈڭگە مىرىۋالغىن

13

He laughed so much his teeth fell out LOL

دەھطەت مۈلىۋىتىپ چىطى تۈمۈلۈپ

مېتىپتۇ ھا ھا ھا !!!!!!!!!!!!!!!!!!

:فامىلىشى -ىئشىم

اصىن قۇرۋاهاي

:ائۋىشتىرالىەگە

.مەلگەن ائدا-7 ىلى-2011

ۋەتەهدە وئقۇتقۇچىلىق ىئلگىرى

.قىلغان

دەرصلەر ۆئتۈلىۋاتقان ھەپتىلىك

:مەزمۇهلىرى

32 ىئلگىرى ۈئگەهگەن وئقۇغۇچىالر

ائصاصىدا بىر بوغۇملۇق ۋە ھەرىپ

مۆپ بوغۇملۇق صۆزلەرهى وئقۇش ۋە

.ۈئگۈهىۋاتىدۇېزىطوى

تېلى مەظىقى ېئلىپ ېئغىز

ھەپتىلىكبېرىلىۋاتىدۇ، ەهى ۇئالرهىڭ

ېئغىز تىلدا باان پاائلىەتلىرىوى-ىئض

.قاتارلىقالربېرىض قىلىپ

صۆزلەش، چۈظىوىض وئقۇغۇچىالرهىڭ

ىئقتىدارىوى ۇقىرى مۆتۈرۈش ۈئچۈن

ۇئالر اقتۇرۇپ ائڭالدىغان مەصەل،

چۆچەملەرهى ېئتىپ بېرىض ۋە

وئقۇغۇچىالرهىڭ ۆئزلىرىگە صۆزلىتىض

وئقۇتقۇچىالر مۇهبىرى

ىئللىوجى ىللىق

ىئگەللىتىضائرقىلىق مەزمۇهىوى

.بېرىلىۋاتىدۇېئلىپ قاتارلىقالر

:دەرس پىالهالر مېىولى دىنىڭبۇن

وئقۇتۇش تەجرىبىلىرىمگە ىئلگىرىلى

ائصاصەن وئقۇغۇچىالرهىڭ اش

ائالھىدىلىلى ۋە چۈظىوىض

صەۋىىشىگە قارتا تۈرلۈك ۇئغۇرچە

ماتېرىالالرهى تالالش ائرقىلىق

تۆۋەهدىلىچە وئقۇتۇش ېئلىپ

:بارماقچى

ىئلگىرىلىگەن ھالدا تېخىمۇ

وئقۇغۇچىالرهىڭ

جۈملىلەرهى وئقۇش ۋە

ېزىض ىئقتىدارىوى ۇقىرى

.مۆتۈرۈش

تىلىدىلى ۇئغۇر

ماتېرىالالرهى وئقۇتۇش ۋە

مەزمۇهىوى صۆزلىطىض

ائرقىلىق ائها تىلدىلى ماتېرىالالرهى

وئقۇپ چۈظىوەلەدىغان ۋە

پادىلىواالدىغان صەۋىىگە

.ەتلۈزۈش

چۈظىوىض وئقۇغۇچىالرهىڭ

صەۋىىشىگە ائصاصەن ۇئغۇرالرهىڭ

ئەدەبىاتى، تارىخى، مەدەهىىتى ۋە

ھەققىدە دەصلەپلى ائدەتلىرى -ۆئرپ

.چۈظەهچىگە ىئگە قىلىض

Year 2‘s excellent and attentive students listening to their teacher.

Our newest addition to the Uighur School staff,

Qurwanay Yasin.

12

ئەتلەس خەلقىمىزهىڭ قەدىمىي قول ھۆهەرۋەهچىلىك صەهئىتىوىڭ مەھشۇلى. ئەتلەصتىن تىلىلگەن

مىىملەر تارىختىن بۇان خاهىم_ قىزلىرىمىزهىڭ التاپىتىگە التاپەت قوظۇپ مەلگەن. ظۇڭا

ئەتلەصوىڭ گۈل هوصخىلىرى، رەڭ تۈرلىرى خەلقىمىزهىڭ گۈزەللىك قارىطى بىلەن زىچ

مۇهاصىۋەتلىك ئەھمىەتلىك تېمىالرهىڭ بىرى.

. صېرىق ئەتلەس1

صېرىق ئەتلەصوىڭ گۈل رېڭى صېرىق، تېگى ائق رەڭدە بولىدۇ. ظۇڭا ۇئ >>صېرىق ئەتلەس<<

دېىلىدۇ. ۇئهىڭ گۈل هۇصخىشى ۈئچ قەۋەت، وئتتۇرىشىدا تەقرىبىي رومبا ظەمىللىك ائصاصىي

ۈئصتىدە بىر هەچچىدىن ائصما موهچاق —گۈل، گۈل مەرمىزىدە قوش موهچاق، رومبىوىڭ ائصتى

بولىدۇ.

صېرىق ئەتلەصوىڭ ىئللى گىرۋىلىدە صېرىق قىزىن امى صېرىق قارا رەڭلىك زەهجىر ظەمىللىك

ماهارا گۈل بولىدۇ. بۇ، صېرىق ئەتلەصوىڭ ەهە بىر ائالھىدىلىلى ھېشابلىوىدۇ.

صېرىق ئەتلەس ۇقىرىدا باان قىلىوغان وئمۇمىي ائالھىدىلىل تىن باظقا، رەخت ۈزىدىلى تارغاق

ظەمىللىك گۈلوىڭ صاهىوىڭ وئخطاش بولماصلىقىغا قاراپ >>قوش تارغاق صېرىق ئەتلەس<< ۋە

>>تاق تارغاق صېرىق ئەتلەس<< دەپ ىئللى قېرىوداش تۈرگە بۆلۈهىدۇ.

صېرىق ئەتلەس گۈللىرىدە ائصاصەن تارغاق بىلەن موهچاق ظەملى ائصاصىي گۈل ېئلېمېوتى

تارىوىطوى اخطى مۆرۈش، پامىزلىق، گۈزەللىلوى —قىلىوىدۇ. بۇ ۇئغۇر ائاللىرىوىڭ اصىوىض

قىزغىن صۆۈظتىن ىئبارەت ېئشتېتىك ائالھىدىلىلىوى ئەمس ئەتتۈرىدۇ.

تاق تارغاق صېرىق ئەتلەصوىڭ گۈللىرى چوڭ، ائزادە بولىدۇ. قوش تارغاق صېرىق ئەتلەصوىڭ

بىرىگە —مىچىك ظەمىللىرى بىر—ىئللى رەت گۈلى صىممېترىك جاالظقان، چوڭ

گۈل هۇصخىشى صاددا، ئەمما هەپىس بولىدۇ. اش ۋە وئتتۇرا اش جىپشىالظتۇرۇلغان بولۇپ،

ائالالرهىڭ مىىوىطىگە باب مېلىدۇ.

ئەتلەس

11

Some pretty nice etles

Some pretty nice etles on a girl

A pretty close up view of etles

ماۋاپ—خاصىەتلىك تاائملىرىمىز ئەجدادلىرىمىز تۇرمۇش ئەمەلىىتى جەراهىدا ۇئزۇقلۇق قىممىتى ۇقىرى،

پىططىقالش ھۈهەر_ صەهئىتى ائددىي، ۆئزگىچە تەم، پۇراق، رەڭگە ىئگە،

صىڭىطچان، پامىز، ئەمىس تەصىرى ىئوتاىن تۆۋەن، ھەر خىن اظتىلىلەرهىڭ

ىن ماۋاپ تۈرلىرىوى بارلىققا خاقتۇرۇپ ىئشتىمال قىلىطىغا ماس مېلىدىغان ھەر

مەلتۈرگەن.

زىخلىق ماۋاپ . 1

تەبىئىتى قۇرۇق ىئششىق بولۇپ، خەلقىمىز ائرىشىدا ئەڭ مۆپ وئمۇمالظقان

ماۋاپ تۈرلىرىوىڭ بىرى ھېشاپلىوىدۇ. ائدەتتە چۈظلىلى ۋە مەچلىلى مۆپرەك

ىئشتېمال قىلىوىدۇ. زىخ ماۋاپ ائظقازان، بۆرەموى قۇۋۋەتلەدۇ، قان مۆپەتىدۇ،

باھوى مۈچەتىدۇ، ھۆل صوغۇق مىجەزلىك مىطىلەرهىڭ مىجەزىوى تەڭطەدۇ،

ئەمما زىخ ماۋاپوى مۆپ ،قاهوى قىززىتىدۇ، وئمۇمىي بەدەهوى وئزۇقالهدۇرىدۇ

ىئشتېمال قىلىۋەتلەهدە، قان بېشىمىوى ۆئرلىتىۋېتىدۇ، قاهدىلى ماوى

مۆپەتىۋېتىدۇ، جىگەر، ۆئت اللۇغى، ائظقازان_ۈئچەي اللۇغى، مېزىك

مېشەللىلى بارالرغا زىان قىلىدۇ.

Above: A zikh of delicious kawap.

Left: Awesome kawap cooking in a

kawap-dan

10

دىوىغا ىئطىوىدىغاهالرهىڭ پاائلىەتلىرىوى چەملىطىوى توصۇش

ىدىن: ھەرقاهداق ئەىپلە بۇرۇلغۇچىالر چرەك. ۈئچىنېك

ئەقەللىي ىئوشاهىي مۇائمىلىگە ۇئچرىطى، چىقىرىلغان

ھۆمۈملەر ائدىن بولۇظى وئچۇق بولۇظى، خەلقائرالىق

-33رەك. ۇئغۇرالر ېائخپاراتلىرىدا ئەرمىن خەۋەر قىلىوىطى ك

لغان ائزات ظەرقىي تۈرمىشتان دۆلىتىدە ۇللىرى قۇر ىي-44ۋە

قاهداق ھوزۇرالهغان بولشا خۇددى قازاقىشتان، قىرغىزىشتان

ظاش وخمىشتاهدىلى تۈرمىي قېرىوداظلىرىغا ئىۋە ۆئزب

لىطىوى ۈئمىد ېمۇصتەقىللىقتىن ھوزۇرلىوىدىغان مۈهوىڭ ك

قىلىمىز.

پاائلىەت جەراهىداجەهۇبىي ائۋىشتىرالىە ۇئغۇرتىلى

مەم تىۋى وئقۇغۇچىلىرى تەارلىغان صەهئەت

لىرى مۆرصىتىلدى، ھەرخىن قىزىقارلىق ىرۇگراممىپ

پ ىپىت مېوىض، خالتا مىيىوئرۇهدۇق تالىطىض، ۋىلس

-لىپ بىرىلىپ غالىپ اشېمېڭىض قاتارلىق مۇصابىقىلەر ئ

ۆئصمۈرلەر مۇماپاتالهدى. پاائلىەت هاھاىتى قىزغىن، جاهلىق،

پىدىن ىتەر قىزالر-خوظال مەپىاتتا ۆئتلۈزۈلۈپ خاهىم

تەارلىغان مەززىلىك ۇئغۇر تاائملىرى بىلەن پاائلىەت

قاتواظقۇچىلىرى

زۇرالهدى. بۇ ۇھ

پاائلىەت چۈظتىن

دە 1ىن صائەت ېك

دە 7باظلىوىپ صائەت

ائخىرالظتى.

ON THE 12th November 2011,

the Uyghur community of Adelaide cel-

ebrated East Turkistan National Day

and Eid Al-Adha (Qurban Heyt). The

event took place at Thorndon Park, and

included food, performances, and chil-

dren‘s games.

People were invited to come at

noon, and by one o‘clock, the park‘s

pavilion was full. Overall, there were

over 500 people, Uyghur and non-

Uyghur. The celebration officially be-

gan at two, opening with the Australian

and East Turkistan National Anthem,

as well as a Quran recitation by Imam

Abdusalam Alim.

Speeches about the Chinese

Red Army, human rights in East Turki-

stan, the importance of language in

maintaining culture as well as various

other subjects and anecdotes related to

the Uyghur human rights were given

afterwards by notable guests, such as

Uyghur World Congress Vice President

Hassan Hussen--who was gracious

enough to some to the event from

Sydney--former Attorney-General Mi-

chael Atkinson, South Australian Legis-

lative Council Opposition Leader David

Ridgway, MP David Pisoni, MP Robyn

Greaghty, MP Frances Bedford, East

Turkistan Australian Association Presi-

dent Abdulghafur Momin, and Former

ETAA President Ahmed Ighembedi.

Food was served at around

2:30 pm, after the speeches. Intizar

Elham then opened the entertainment

portion of the day, starting us off with

the Amy Winehouse version of Valerie,

and the Uyghurche song Ana Tumar

Ata Zulpiqar.

Next was Imran Momin and

Adila Yarmuhammad dancing to the

Atush song, Jan Balakhan. Then, the

children of the Uyghur Language

School gave a double performance, the

elder kids doing a dance, and the

younger kids reciting Uyghur children‘s

poems, such as Bolupqalmanglar

Chiketke.

Finally, the performances end-

ed with a fun filled dance number by

Kalbenur Mahperoff. The audience was

delightfully surprised when Ms.

Shawket‘s two-and-a-half year old

brother Shamil Mahperoff joined in her

performance.

The day ended with various

children‘s fun and games, such as egg-

and-spoon and sack racing, and musi-

cal chairs, with fabulous prizes

(donated by Br Abduwali) given by the

ever-popular red Power Ranger (from

―Japan!‖). The kids really enjoyed com-

peting and winning prizes.

Many guests volun-

teered with the

packing up, which

was great.

The staff of

Sebiyler Sadasi also

handed out the se-

cond issue of their

magazine, and asked

for a small donation in order to help

them continue publishing. All the

guests were quite generous, and we

raised a total of a mid-whopping

$262.30! Thank you to all those who

donated!

Overall, it was a day of celebra-

tion, as the Uyghur population remembered

and commemorated their culture, history,

and identity.

Kids running around in circles

National Day and Qurban Heyt Picnic in Adelaide, Australia

9

مۈهى -12ائوىڭ -1

ائۋىشتىرالىەهىڭ

ائدىالد

رىدىلى ىظەھ

ن باغچىشىدا وهدوس

ظەرقىي تۈرمىشتان

ائۋىشتىرالىە

جەمئىىتىوىڭ تەظلىللىطى بىلەن جۇمھۇرىەت مۈهى

ىلى -1944ىلى قەظقەردە قۇرۇلغان ۋە -1933 ،ۆئتلۈزۈلۈپ

ىتى ىغۇلجىدا قۇرۇلغان ظەرقىي تۈرمىشتان جۇمھۇر

خاتىرلەهدى.

يبۇ پاائلىەتلە ظەرقىي تۈرمىشتاهلىقالر ۋە جەهۇبى

ترالىە ظىتاتلىق ھۆمۈمىتىوىڭ ۋەمىللىرى، پارالمىوت ۋىسائ

ئەزالىرى، قارظى پارتىە ۋەمىللىرى قاتواظتى. ھەمدە دۇها ۇئغۇر

قۇرۇلتىىوىڭ مۇائۋىن رەىئشى ھەصەن ھۆصەن ئەپەهدى ۋە

ائۋىشتىرالىە ۇئغۇر جەمئىىتىوىڭ رەىئشى مەمتىمىن ئەال

لىپ قاتواظتى.ېئەپەهدى قاتارلىقالر صىدهىدىن ك

پاائلىەت ائدىالدىلى ظەرقىي تۈرمىشتاهلىقالرهىڭ دىوى

ئەربابى، ىئمام ائبدۇصاالم ائلىموىڭ قۇرائن تىالۋەت قىلىطى

ىيجەهۇب بىلەن باظلىوىپ بۇ پاائلىەتوىڭ مېھماهلىرى بولغان

ائۋىشتىرالىە ھۆمىمىتىوىڭ ۋەمىلى پارالمىوت ئەزاصى جاهاپ

هىڭ ۋەمىلى پارالمىوت ىمالىن ئەتلىوشۇن، قارظى پارتىي

ئەزاصى جاهاپ دەۋىد رىجۋەي، پارالمىوت ئەزاصى جاهاپ دەۋىد

پىشۇوى، پارالمىوت

ئەزاصى روبىن گىرتشي

خاهىم، پارالمىوت

ئەزاصى ڧىراهشىز

بەدڧۇرد خاهىم ۋە

ىئشى جەمئىەت

ائبدۇلغاڧۇر مۆمىن

ئەپەهدىم، پەخرى رەىئس ئەخمەت ىئگەمبەردى ئەپەهدى،

ائۋىشتىرالىە ۇئغۇر جەمئىىتىوىڭ رەىئشى مەمتىمىن ئەال

ئەپەهدى قاتارلىقالر تەملىپ بىلەن صۆزگە چىقىطتى. ۇئالر ۆئز

صۆزلىرىدە خىتاي قىزىن ائرمىىشىوىڭ ظەرقىي تۈرمىشتاهوى

لىپ ېىولى ۇئغۇرالر ۈئصتىدىن ئېصىۋالغاهدىن كېب

ۋاتقان بارلىق تاجاۋۇزچىلىق قىلمىطلىرى: ۇئغۇرالرهى دىوى ىبىر

تىن تلىض، تىن مەدەهىتىوى چەملەش، ىئقتىشاېتەقىپلە ئ

لىپ ېبولۇپمۇ ۆئز ھوقۇقلىرىوى تەلەپ قىلىپ ئ ،ائرىض

مەتلىرىوى قاهلىق باصتۇرۇش، صەۋەپشىز تۇتقۇن ىبارغان ھەر

-مەتىقىلىض، گۇهاھشىز تۈرمىلەرگە تاظالش قاتارلىق ھەر

مىتىوىڭ ۈقىلمىطلىرىوى بىردەك ئەىپلەظتى ھەمدە خىتاي ھۆك

-ىئوشان ھەقلىرىگە ھۆرمەت قىلىپ، ۇئغۇرالرهىڭ ھەق

ھوقۇقلىرىوى

دەپشەهدە قىلماصلىققا

چاقىردى. بولۇپمۇ

جاهاپ مالىن

ئەتلىوشۇن ۆئز

صۆزىدە ظەرقىي

تۈرمىشتان مەصىلىشدە

ەهى :دىېد ،-ۈئچ پرىوشىپتا چىڭ تۇرىطىمىز مېرەك

ھوقۇقلىرىغا ھۆرمەت قىلىپ -ىدىن: ىئوشان ھەقچبىرىن

ىدىن: چھەرقاهداق قىرغىوچىلىقالرهى چەملەش، ىئللىن

ھەرمىم دىوغا

ىئطىوىض

ھوقۇقىغا ىئگە.

دىوشىز

ھۆمۈمەتوىڭ

بولۇپمۇ ىئشالم

ائدىالد ظەھرىدە جۇمھۇرىەت مۈهى خاتىرلەهدىائۋىشتىرالىەهىڭ

OMG SACK RACE!… Ready… Set…

GO GO GO!!

Our brave adults Mr Abdulghafour

Momin, Mr Nurmuhammad Turki-

stani, and our guest Mr Michael At-

kinson hand out party bags to a mob

Michael Atkinson giving an impas-

sioned speech.

Our awesome dancers

8

Some historians believe the political history of Uyghurs begins with the Orkhan Uyghur Khanate. In actuality,

it begins with the Uyghur Begs in the 5th century. Later on, the Kok Turks merged with these Uyghur Begs.

ۇئغۇر بەگلىللىرى

(A quote) ―The Turkic lands, span-

ning from Rome to China, is 5000

persekh in length and 8000 persekh

in width (where 1 persekh = 6.24

km)‖

Mahmud Kashgeri also drew a world

map. It was circular in shape, labeled

with directions, and contained oceans,

rivers, deserts, mountains, and places

of human settlement. The map is said

to be the first of its kind to mention

Japan, as it says ―Jabirqa (Japan) is a

The Turki Tillar Diwani:

Towards the end of the 5th century, the Uyghurs creat-

ed their first Beglik (small kingdom) near the Selingen

River. During the first quarter of the 7th century, the 6

tribes of Sir decided to join the Tardush. Later on, the

Bugu, Tongra, Bayirqu and Qulupu tribes joined the

Uyghurs and took on the Uyghur name. Their Beg was

Erkin Tegin. They owned 50 thousand troops. After

the death of Ergin Tegin, his son Pusar became ruler.

Together with Tardush, in 630 BCE, the Elig Qaghan

Oghli defeated the Kokturks. In this era, the Uyghurs

strengthened, and Pusar Beg became known as lteber.

The capital of Ilteber was around the Tola River. Ilteber

Tumit fought and won against the Tardush and thence-

forth expanded his territory, and he went even further

to south and the Yellow River.

7

بولشا ، بىزهىڭ دىۋاهىدىلى

پامىتلىرىمىز، تۇهجى اپۇهىە

ئەصىردە ۇئلۇغ -11خەرىتىشىوىڭ

بۇۋىمىز مەھمۇد ماظغەرى تەرىپىدىن

ۆئلچەملىك صىزىلغاهلىقى بىر

تەۋرەهمەس پامىتتۇر .

land located far away, separated from

Machin (China) by an ocean, and

speaks languages different to ours.‖ Map from Mahmud al-Kashgari's Diwani,

translated to Uyghur by Nenwer Semed

Qorghan.

صېرىق دەرا تەرەپلە -ېڭىپ زىمىووى مېڭەتتى، جەهۇبقا ۈرۈظلەر قىلدى.

قىشقىچە ۇئغۇر تارىخى ىلوامىشى

بەزى تارىخچىالر ۇئغۇرالرهىڭ صىاصى تارىخىوى مۆپىوچە >>وئرخون ۇئغۇر خاهلىقى<<دىن باظالدۇ. ئەمەلىەت ۇئغۇرالرهىڭ تۇهجى

ئەصىردە صەلىوگەن بوىدا قۇرۇلغان ۇئغۇر بەگلىلىدۇر. مېىن مۆم تۈرملەر بۇ تۇهجى ۇئغۇر بەگلىلىوى ۆئزلىرىگە قوظۇۋالغان -5ھامىمىىتى

ىئدى.

ئەصىرهىڭ ائخىرقى ېرىمىدا -5ۇئغۇرالر دەصلەپ -7>>صەلىوگەن دەراصى<< بوىدا بىر بەگلىك قۇرغان.

-قەبىلە بولغان صىر 6ئەصىرهىڭ دەصلەپلى چارىلىدە مېىن بۇگۇ، توڭرا، باىرقۇ، قۇلۇپۇ تاردۇظالرغا قوظۇلدى.

قەبىلىلىرى ۇئغۇرالرغا قوظۇلۇپ ۇئغۇر هامىوى ائلدى.مىڭ قوظۇهغا ىئگە 50 ىئدى. <<ئەرمىن تەگىن,>>بەگلىرى

<<پۇصار>> ىئدى. ئەرمىن تەگىووىڭ ۋاپاتىدىن مېىن وئغلىىلالردا -630تاردۇظالر بىلەن بىرلىل تە مىالدى بەگ بولدى.

ىئلىگ قاغان وئغلى قوماهدىشىدىلى مۆم تۈرك قوظۇهوى بۇ دەۋردە ۇئغۇر بەگلىلى مۈچلىوىپ، پۇصار بەگ ەڭدى.

ېئلىتەبەرلىلوىڭ مەرمىزى ۇئهۋاهىوى قولالهدى. <<ېئلتەبەر>>ېئلتەبەر تۇمىت تاردۇظالرهى توال دەراصى ئەتراپ ى ىئدى.

Name: Mahmud Kashgeri

Born: 1008 CE in Kashgar.

Died: ~1105 CE

Dot Points!

Father: Hussein Ibn Muhammad,

part of the Karakhan Khanate,

and ruler of the city he took over

(Kashgar). In 1058, he was killed

and Mahmud Kashgeri fled his

country and went to Baghdad

(then one of the major places to

go for scholars anywhere)

The scholar returned to Kashgar

around 1080 and spent the rest

of his life in Opal.

In Opal, he built and opened a

school called ―Medrise

Mahmudiye‖ for which he stood

as principal.

His publication ―Turki Tillar Di-

wani‖ was completed in Baghdad

from 1072—1074. In 1076 Kash-

geri edited and re-published the

book and dedicated it to the 27th

Caliph of the Abbasid Caliphate

Ubulqasim Abdulla Ibn Muham-

mad Al-Muqtedi Biamrullah.

ىلى -1008مەھمۇد ماظغەرىي مىالدىە

ۇئهىڭ دادىشى ماظغەردە تۇغۇلغان.

ھۈصەىن ىئبوى مۇھەممەد

قاراخاهىالرهىڭ خان جەمەتىدىن

بولۇپ، باصقان ظەھىرىوىڭ ھامىمى

ىلى -1058بولغان. ئەمما مىالدىە

وئردىدا ۈز بەرگەن بىر قېتىملىق

صىاصىي مالىماهچىلىقتا دادىشى

ۆئلتۈرۈلگەن. مەھمۇد ماظغەرىي

ۇرتىدىن قېچىپ چېقىپ باغداتقا

بارغان.

ىللىرى ئەتراپىدا -80ئەصىرهىڭ -11ائلىم

ماظغەرگە قاتىپ مېلىپ باغداتتىن

ائخىرقى ۆئمرىوى وئپالدا ۆئتلۈزگەن.

<<مەدرىشە مەھمۇدىە>>وئپالدا

هاملىق بىر مەدرىشە بىوا قىلىپ ۆئزى

97امى 96مۇدەررصلىك قىلغان.

ېطىدا وئپالدا ۋاپات بولغان. ائلىموىڭ

هاملىق<< تۈرمىي تىلالر دىۋاهى>>

-1072ئەصىرى باغداتتا مىالدىە

ىلىغىچە ېزىپ -1074ىلىدىن

ىلى ائلىم ۇئهى قاتا -1076تامامالهغان.

تۈزىتىپ ائبباصىالر خەلىپىلىلىوىڭ

ۇئبۇلقاصىم ائبدۇلال خەلىپىشى -27

ىئبوى مۇھەممەدىن مۇقتەدى

بىئەمرۇلالھقا تەقدىم قىلغان.

ئەمدى بۈۈك تىلطۇهاس بۇۋىمىز

مەھمۇد ماظغەرىي

مەھمۇد ماظغەرىوىڭ >>تۈرمىي تىلالر

دىۋاهى << غا قاراپ باقالى:

) رۇم ۆئللىشىدىن ماچىوغىچە بولغان

پەرصەخ ، 5000تۈرك ئەللىرىوىڭ بو ى

6.24پەرصەخ = 1پەرصەخ ) 8000ېئوى

مىلۇمېتىر ( مېلىدۇ( .

ۇئلۇغ بۇۋىمىز مەھمۇد ماظغەرىي

صىزىغان ۇمۇالق ظەمىلدىلى

خەرىتىوىڭ چۆرىشىدە ظەرق ، غەرپ ،

جەهۇب، ظىمال ۆلىوىطلەر، بەزى

دېڭىزالر ۋە دەراالر مۆرصىتىلگەن،

اپۇهىەگە مەلگەهدە مۇهداق دەدۇ : >>

-جابىرقا) اپۇهىەهىڭ موها ائتىلىطى(

اپۇهىىلىللەر ىراقتا جاالظقاهلىقى

ماچىن بىلەن ۇئالرهى چوڭ دېڭىزالر

ائرىپ تۇرغاهلىقى ۇئالرهىڭ تىللىرى

بىزگە مەلۇم ئەمەس << دەپ

مۆرصىتىلگەن .

ۇقارقى پامىتالرغا ائصاصالهغاهدا تۇهجى

ىلىدا بىر -1400اپۇهىە خەرىتىشىوى

-1500اپۇهلۇق تەرىپىدىن صىزىلشا ،

ىلىدا دۇها خەرىتىشىدىن وئرۇن ائلغان

6

ۈئرۈمچىدىلى تۇهجى بالىالر باغچىشى <<ظەھەرلىك بالىالر باغچىشى>>

ىلى قۇرۇلغان.-1938

ۈئرۈمچىدىلى مىللىي ېزىقتىلى <<ظىوجاڭ گېزىتى>>تۇهجى گېزىت

ىلى هەظىر قىلىوغان.-1934بولۇپ،

ۈئرۈمچىدىلى ئەڭ بالدۇرقى، ئەڭ

ىلى صېلىوغان -1765مۆۋرۈك ۇئزۇن

بولۇپ، ئەوى چاغدا بۇ مۆۋرۈملە

دەپ هام << چوڭ مۆۋرۈك>>

بېرىلگەن )ھازىرقى چوڭ مۆۋرۈك

(.وئرهى

ۈئرۈمچىدىلى خارابىشى صاقلىوىپ

قالغان ئەڭ قەدىملى ظەھەر

ۇئالهباي قەدىمىي ظەھىرى بولۇپ،

وئرهى ۈئرۈمچىوىڭ غەربىي

جەهۇبىدىن وئن هەچچە مىلومېتىر

ىراقلىقتا.

ۈئرۈمچى ظەھەر راوهىدىلى ئەڭ ېئگىز هۇقتا امالىق تېغىدىلى

بولۇپ، <<اظالر چوققىشى>> مېتىر ېئگىز. 1397.6دېڭىز ۈزىدىن

The first children‘s garden in

Urumchi ―Sheherlik Balilar

Baghchisi‖ was created in 1938.

The first edition of Urumchi‘s

nationalistic writings in ―Xinjiang

Giziti‖ was published in 1934.

The most oldest and longest

bridge in Urumchi was built in

1765, and at that time was

called ―Chung Kuwruk.‖ It still

stands where it was first built.

The ruins of the most ancient

city in Urumchi that‘s been pre-

served, Ulanbay, is located

around 10km south-west.

The highest

point in Urum-

chi is the

―Yashlar

Choqqisi‖

which is 1397.6

metres above

sea-level.

Grand Bazaar (Chong Bazar)

Heavenly Lake (Sayram Kuli)

Urumchi

5

ظەرقىي تۈرمىشتاهوىڭ ۈئرۈمچى

مەرمىزى. ۈئرۈمچى دۇها بوىچە

وئماهالردىن ئەڭ ىراق، -دېڭىز

هوپۇصى مىلۇهدىن ائظىدىغان ىئچلى

ۇئهىڭ قۇرۇقلۇق ظەھىرى.

دېڭىز قىرغىقى بىلەن بولغان

2250ئەڭ ېقىن ائرىلىقى

مىلومېتىر مېلىدۇ.

ى رادىئو جۈئرۈمچىدىلى تۇن

ائدا -5ىلى -1923ىئشتاهشىشى

ظەرقىي قۇۋۇقوىڭ صىرتىغا قۇرۇلغان.

ظۇهىڭدىن باظالپ بېجىڭ ۋە

قەظقەرلەر بىلەن تۇهجى قېتىم رادىئو

ائالقىشى ولغا قوۇلغان.

مۆۋرۈك جەهۇبىي ۋوگزالدىلى

ىلى -1960ۆئتۈظمە مۆۋرۈك بولۇپ،

ائدا اصالغان.-12

ۈئرۈمچىدىلى تۇهجى ظەھەر ەر

ائصتى ولى ۆئم تەبىر مەداهىدىلى

پىادىلەر ەر ائصتى ولى بولۇپ،

مۋادرات مېتىر 4000وئمۇمىي مۆلىمى

مېلىدىغان ىئللى وئمان

مەدان ۋە ائلتە ەر ائصتى

ىلى -1987ولى قوظۇلۇپ

ائدا اصالغان.-9

ۈئرۈمچىدە ئەڭ دەصلەپ ېئچىلغان

چەتئەل صودىگەرلىرى باهلىشى

بۇهى روصىە ىلى ېئچىلغان.-1851

صودىگەرلىرى ائچقان، ۇئ

دەپ<< تىەهطى باهلىشى>>

ائتالغان.

ۈئرۈمچىوىڭ ئەڭ بۇرۇهقى ېئلېل تر

ىلى قۇرۇلغان -1928ىئشتاهشىشى

بولۇپ، وئرهى ھازىرقى دوصتلۇق

ىئدى. دوختۇرخاهىشىوىڭ ۇئدۇلىدا

قۇرۇلغان ۈئرۈمچىدە ئەڭ دەصلەپ

تىوچ صۇ>>ئەترىتى وئت ۆئچۈرۈش

ىلى -1917بولۇپ، << ۇئۇظمىشى

قۇرۇلغان.

ۈئرۈمچىدىلى تۇهجى ۆئتۈظمە

ۈئرۈمچى

Urumchi is the capital of East-

ern Turkistan.

Out of all cities with over a popula-

tion of 1 million, Urumqi is located

furthest from the ocean.

The closest it gets to the ocean

is a whopping 2250km!

The first radio station in Urumchi

was established in May 1932 on

the outside of the east gate. This

was the initial step in radio commu-

nication with Beijing and Kashgar.

The first electric station in Urumchi

was established in 1928, and its

location was in front of the current

―Dostluq‖ Hospital.

The first fire station, ―Tinch Su

Uyushmisi,‖ was established in

The first flyover was the south-

ern train station flyover, built in

December 1960.

The first underground road was the

October stadium underground foot-

paths, which spanned to around

two 4000 km2 hollows, and then the

six underground roads, built in

September 1987.

The first foreign businessmen‘s

bank was opened in 1851. It

was opened by Russians, and it

was called ―Tianshi Bank‖

The first university in Urumchi,

Xinjiang University, was estab-

lished in 1935.

4

ىئلىموىڭ ھىممىتى، ىئلىم

ېئگىلىرىوىڭ ھۆرمىتى ۋە

مىتى بىلىمشىزلىلوىڭ پاال

توغرىشىدا

ھااتلىق دۇهاصىغا قەدەم ىئوشاهالر

ۈئمىد —ائرزۇ قوۇظى بىلەن

مەظۇتلىرىغا ېئشىلغان. ۇئالر مۇظۇ

مەظۇتالرغا ېئشىلىپ ۇئزاق مەزگىن

مۈرەش قىلدى. بىراق، ۇئالرغا

صاىدەمال ھەمراھ بولغان

قاباھەتلىك زۇلۇم زەهجىرى ۇئالرهى

قاهىتى وق قۇظقا ائالهدۇرۇپ قوغان

ىئدى. ۇئالر ائخىر بۇ قاباھەت

زەهجىرىوى ۈئزۈظوىڭ ائلتۇن قاهىتىغىمۇ

ىئگە بولدى. ائدەملەر ھااتتا اظاش

ۈئچۈن ھەممىدىن ائۋۋال ىئلىموى

ولباظچى قىلىطوىڭ الزىملىقىوى

چۈظەهدى. چۈهلى، ىئلىمال صاڭا ئەڭ

الدۇ. ىئلىموى توغرا ولباظلىغۇچى بوال

قورال قىلشاڭ ھەرقاهداق مۈظلۈللۈك

ۈئصتىدىن غالىب مېلەلەشەن.

مىطى وئغلى صۇهدى قوڭۇر ەرگە 302

قول،

بىلىم بىرلە تاپتى ھەر هەرصىگە ول.

ئەقىللىق ۇئقار وئل، 155

بىلىملىك بىلۇر،

بىلىملىك، ئەقىللىق تىلەملە ېتۇر.

...امىوى مېلەرمى صاهدىن مۆرۈڭداۋ

Translation:

On the subject of the credits of

knowledge, the honor of those

with it, and the foolishness of the

absence of it.

As soon as humanity set foot on

their journey through life, they‘ve

lived with hopes and aspirations.

They strove for these for some

time. However, the oppressive

chains that had forever shad-

owed them had turned them into

flightless, wingless birds. So in

the end, they came into posses-

sion of the golden wings that

unlocked these evil chains. Hu-

manity came to the under-

standing that knowledge should

come foremost when wonder-

ing which direction to move in,

because only knowledge can

be the most correct guide for

you. If one makes knowledge

the weapon of choice, he will

be the victor of any difficulty.

3

ائوىڭ ۇئغۇرچە 12

ائتىلىطىوى بىلىۋېلىڭ.

ائي: قەھرىتان-1

ائي: ھۇت-2

ائي: هورۇز -3

ائي: ۈئمىد-4

ائي: باھار-5

Know the Uyghur names

of the 12 months.

1. January

2. February

3. March

4. April

5. May

6. June

7. July

8. August

9. September

10. October

11. November

12. December

ائي: صەپەر-6

ائي: چىللە-7

ائي: تومۇز -8

ائي: مىزان-9

ائي: وئغۇز -10

ائي: وئغالق-11

داهاالر دۇرداهىلىرى

بىلىۋېلىڭ!

ائلالھ ائلدىدىلى مەجبۇرىەتلىرىمىز

الغۇز ائلالھقىال ىئطىوىض، -1

ۇئهىڭغا ھېچلىموى ظېرىك

قىلماصلىق

ائلالھوى چىن ۈرەم تىن ۋە -2

ھەممىدىن بەك اخطى مۆرۈش.

الغۇز ائلالھقا صېغىوىپ گۇهاھالرغا -3

ىتەمشىللىر-ماقال ۇئغۇر خەلق ىئتتىپاقلىق، ۆئملۈك ۋە

ەملىلىك توغرىشىدا

ائرىلغاهوى ېئىق ەر،

بۆلۈهگەهوى بۆرە ەر.

4

صەن بىلىشەن ىئ ۇئلۇغ ائلالھ

صەن بىلىشەن ىئ ۇئلۇغ ائلالھ،

ھاۋادا ۇئچقان قۇظالرهى.

مېچە مۆرگەن چۈظلەرهى،

ىئوشان قىلغان ىئطالرهى.

بىلىشەن ىئ ۇئلۇغ ائلالھ!

ائصمان، دېڭىز ۋە تاغالر،

ەرگە چۈظلەن اپراقالر .

ۆئتمۈظلەر ۋە مېلەچەملەر،

صاڭا مەلۇم ىئ ائلالھ!

ئەتە هېمە ىئض بولماقچى؟

مىم ۆئلۈپ مىم قالماقچى؟

مىم ىغالپ مىم مۈلمەمچى؟

بىلىشەن ىئ ۇئلۇغ ائلالھ!

م تە، لۈىئض ۆئم

مۈچ بىرلىل تە.

1– Belief in but one Allah, associat-

ing no partners with Him

Our duties towards Allah

2– To love Allah the most out of

everything and everyone, from the

3– To only miss Allah, and to ask

forgiveness from Him alone.

4– To only ask Allah for help and

guidance.

تەۋبە قىلىض.

الغۇز ائلالھقىال ۈزلىوىپ، الغۇز -4

ۇئهىڭدىوال اردەم صوراش.

داۋاملىق ھالدا الغۇز بىر ائلالھقىال -5

ىئبادەت قىلىض.

ائلالھ بەرگەن هېمەتلەرگە ظۈمۈر -6

قىلىض )ائلالھقا رەھمەت ېئتىض(.

5– To always think of Allah and

6– Thank Allah for everything

7– To like all that He likes and to

dislike all that He dislikes.

8– To do all that He commands and

none of which He forbids.

2

گىوىمەن ۈئ ىوىموى د

ائهىالر ۋە —ھۆرمەتلىك ائتا ئەلەلۈمئەصشاالممۇ وئماق بالىالر، >>صەبىلەر صاداصى<< گېزىتىوىڭ

قولغا ائلغىوىڭالردىن صاهىوى ۈئچىوچى ۋە تۆتىوچىوئقۇظىڭالرهى خوظالمىز .ھەممىڭالرهىڭ اقتۇرۇپ

چىن دىلىمىزدىن ۈئمىد قىلىمىز.

بۇ صاهلىق ژورهىلىمىز بۇ ىلدىلى ئەڭ ائخىرقى صان ىلى ۇئغۇرتىلى —2012بولۇپ، مېلەرمى صاهلىرى

ى باظالهغاهدا صىلەر بىلەن ۈز مۆرۈظىدۇ، ۋمەم تى ىئوطاائلالھ.

بولشا ۋە صوائللىرىڭالرپىلىرلىرىڭالر—تەملىپرىشى ائرقىلىق بىز بىلەن تۆۋەهدىلى ېئلخەت ائد

بولىدۇ: ائالقىالظشاڭالر

If you have any comments or suggestions, please

email them to: sebiylersadasi@gmail.com

هەظىرگە تەارلىغۇچىالردىن

ائڭلىمىدىم دېمەڭالر!

گېزىتوى هەظىرگە

تەارلىغۇچىالر:

ائبىدە ظەمشىدىن

تىمە ظەمشىدىن ڧا

زۆھرە ظەمشىدىن

مىوەۋۋەر ائبدۇلال

ۇئغۇر ائبدۇلال

مەصتۈرە ائلىم

Australia Day Parade

Date: 26th January 2012

Time: 6:00 pm

Uighur School Excursion

Date: 14th January 2012

Time: From Uighur School at 9.30 AM

Place: Greenhills Adventure Park.

CONTENTS

ىئزاھاتالر 20

21 Notices

مۇهدەرىجە

Culture

ۈئرۈمچى 4

مەھمۇد ماظغەرىي 6

ۇئغۇر بەگلىللىرى 7

ماۋاپ—خاصىەتلىك تاائملىرىمىز 10

ئەتلەس 11

مەدەهىىتىمز

FUN!

الرۇمۇر 13

بالىالر ظېئىرلىرى 13

ھېلاە ېئتپ بەر! 14

وئۇن وئوالى! 15

صۆز تېپىض 16

تېپىطماق! 16

رەصىمدىلى پەرقوى تاپاالمشىز؟ 17

قىززىق مۆظۈملەر 17

رەصىم بوالى! 18

بالىالر ىئجادىەتلىرى 19

مۈلېۋىلىڭ

School &

ائڭلىمىدىم دېمەڭالر! 1

ائدىالد ائۋىشتىرالىەهىڭ 8

رىدە جۇمھۇرىەت مۈهى ىظەھ

خاتىرلەهدى

وئقۇتقۇچىالر مۇهبىرى 12

مەم تىۋىمىزدىلى

گىوىمەن ىوىموى ۈئ د 2

ىتەمشىللىر-ماقال ۇئغۇر خەلق 2

داهاالر دۇرداهىلىرى 3

بىلىۋېلىڭ! 3

ائتىالر صۆزى، ئەقىلوىڭ مۆزى

Nov & Dec 2011

Issue III & IV

Uighur Language

School Magazine

سان—5ۋە 4

ئۇيغۇر تىىل

مەكتەپ ژورنىىل

3122 مۆهەكۋە ئوغالق