SEMINARI PËR CILËSINË NË ARSIMIN E LARTË

“Strategjia nacionale, zhvillimi institucional dhe ndikimi i stejkholderëve”

A HIGHER EDUCATION QUALITY SEMINAR

СЕМИНАР ЗА КВАЛИТЕТ ВО ВИСОКОТО ОБРАЗОВАНИЕ

„Национална стратегија, институционален развој и влијанието на стејкхолдерите“

National Strategy, Institutional Development and Stakeholder In�uence

dentu stS

Staf fsredlohekatS

ualityQ

Tetovo 2016

A Higher Education Quality SeminarNational Strategy, Institutional Development and Stakeholder

In�luence

5

20

37

Contents SEMINARI PËR CILËSINË NË ARSIMIN E LARTË

“Strategjia nacionale, zhvillimi institucional dhe ndikimi i stejkholderëve”

СЕМИНАР ЗА КВАЛИТЕТ ВО ВИСОКОТО ОБРАЗОВАНИЕ

„Национална стратегија, институционален развој и влијанието на стејкхолдерите“

A HIGHER EDUCATION QUALITY SEMINAR

“National strategy, Institutional Development and Stakeholder In�luence”

Coordination: Artwork: Art Decor (galleryartdecor@gmail.com)

Layout and design: Mensur Mamuti

South East European University September, 2016

5

SEMINARI PËR CILËSINË NË ARSIMIN E LARTË

“Strategjia nacionale, zhvillimi institucional dhe ndikimi i stejkholderëve”

dentu stS

Staf fsredlohekatS

ualityQ

Përmbajtja

HYRJE ..................................................................................................................................................................................... 7

TEMAT KYÇE .......................................................................................................................................................................... 7

PËRMBLEDHJE E REKOMANDIMEVE ....................................................................................................................................... 7

VIZIONI I RI DHE QASJA PËR SIGURIMIN E CILËSISË DHE VLERËSIMIN ............................................................................................................ 7 SIGURIMI I CILËSISË DHE MENAXHIMI I CILËSISË ................................................................................................ ...................................... 8 VETËVLERËSIMI INSTITUCIONAL DHE SIGURIMI I BRENDSHËM I CILËSISË ....................................................................................................... 9 TË NXËNIT, MËSIMDHËNIA DHE LIDHJA ME HULUMTIMIN ......................................................................................................................... 9 PUNËSIMI, PUNËDHËNËSIT DHE PALËT E INTERESUARA TË PARTNERITETIT .................................................................................................... 9 FUNKSIONIMI EFEKTIV I BORDIT TË AKREDITIMIT DHE VLERËSIMIT ........................................................................................................... 10

DISKUTIMET E SEMINARIT ................................................................................................................................................... 10

VIZION I RI DHE QASJE PËR SIGURIMIN E CILËSISË DHE VLERËSIMIN ........................................................................................................... 10

SIGURIMI I CILËSISË DHE MENAXHIMI I CILËSISË .................................................................................................................. 11

VETËVLERËSIMI INSTITUCIONAL DHE SIGURIMI I CILËSISË SË BRENDSHME .......................................................................... 12

TË NXËNIT, MËSIMDHËNIA DHE LIDHJA ME HULUMTIMIN .................................................................................................. 13

MUNDËSIA E PUNËSIMIT, PUNËDHËNËSIT DHE PALËT E INTERESUARA TË PARTNERITETIT .................................................. 13

FUNKSIONIMI EFEKTIV I BORDIT TË AKREDITIMIT DHE VLERËSIMIT ..................................................................................... 15

SHTOJCA 1 ........................................................................................................................................................................... 16

PREZANTIMET KRYESORE ..................................................................................................................................................... 16

TEMA: NDIKIMI I PALËVE TË INTERESUARA ................................................................................................ .......................................... 16 TEMA: ZHVILLIMI INSTITUCIONAL ................................................................................................ ..................................................... 17 TEMA: STRATEGJIA NACIONALE ................................................................................................ ........................................................ 18

7

Hyrje Seminari për cilësinë në arsimin e lartë i mbajtur në Universitetin e Evropës Juglindore më 3 qershor 2016, bashkoi partnerët kyç në sigurimin e cilësisë, duke përfshirë udhëheqësit akademikë dhe administrativë, anëtarët e komisioneve të vetëvlerësimit, zyrtarët e sigurimit të cilësisë dhe përfaqësuesit e ekipeve, një anëtar të Bordit të akreditimit dhe vlerësimit, studentët dhe organizatat studentore, përfaqësuesit nga odat ekonomike, sta�in akademik dhe administrativ. Përfaqësuesit e Ministrisë ishin të ftuar, por nuk morën pjesë. Në përgjithësi diku 50 persona morën pjesë aktive në diskutim. Kopje të reja të Standardit Evropian dhe të Udhëzuesve (ESG 2015) dhe një analizë krahasuese e këtyre me standardin dhe udhëzuesin paraprak nga viti 2005 u ofruan për secilin pjesëmarrës për referencë.

Qëllimi ishte që të adresohen temat kyçe (që do të shtrohen më poshtë) në një debat të gjerë e të hapur në mënyrë që të njihet praktika e mirë, të re�lektohet mbi s�idat dhe të ofrohen ide për zhvillimin e cilësisë në arsimin e lartë dhe të forcohet sistemi i sigurimit të cilësisë dhe proceseve në Maqedoni.

Rezultatet e pritura nga ky Seminar ishin kjo Komunikatë për qarkullimin e gjerë dhe themelimin e Partneritetit për Këshillimin në Arsimin e Lartë PKAL (Higher Education Advisory Partnership-HEAP) me qëllim të promovimit të dialogut për sigurimin e cilësisë, ndarjen e praktikës së mirë, kontaktet e rregullta me palët e interesuara dhe me qëllim të identi�ikimit të veprimeve për përmirësim.

Temat kyçe

• S�ida për universitetet – zhvillimi i cilësisë së vërtetë dhe të qëndrueshme të ofrimit dherezultateve në arsimin e lartë në Republikën e Maqedonisë

• Kontributi i studentëve për cilësinë – roli, ndikimi dhe in�luenca në debatin arsimor dhe cilësia eaktiviteteve në arsimin e lartë

• Sigurimi i cilësisë nacionale – strategjia, ligji për arsimin e lartë dhe puna e Bordit të akreditimitdhe vlerësimit

• Sigurimi i cilësisë institucionale – qasjet dhe proceset e brendshme, ndikimet e jashtme, ndarja epraktikës së mirë

• Potenciali i partneritetit të jashtëm – kampionët e jashtëm të sigurimit të cilësisë, sta�i• Menaxhimi i cilësisë – e�içenca dhe e�ikasiteti institucional dhe ndikimi i driverëve të jashtëm

Pjesa në vazhdim nënvizon rekomandimet kryesore nga Seminari.

Përmbledhje e rekomandimeve Vizioni i ri dhe qasja për sigurimin e cilësisë dhe vlerësimin

1. Strategjia e vizioni – Riharmonizoni strategjinë e arsimit të lartë dhe vizionin në nivelkombëtar dhe institucional që të fokusohet në sigurimin e cilësisë dhe përmirësimin, nëtransparencën, qëndrueshmërinë dhe në mbështetje për përmirësimin gradual dhe tëvazhdueshëm.

8

2. Korniza ligjore – Krijoni një ligj kornizë të arsimit të lartë, me nivelet e duhura të autonomisëdhe llogaridhënies dhe rolet e qarta dhe autoriteteve për Ministrinë, Bordin dhe institucionet.Ligji duhet të përfshijë dhe të promovojë trendet ndërkombëtare dhe praktikën në sigurimin ecilësisë. Ky ligj duhet të bëjë dallim në mënyrë të qartë në mes kërkesave ligjore për misione tëndryshme institucionale, qasjeve institucionale dhe praktikave mira të gjera.

3. Partneritet për sigurimin e cilësisë – Krijoni partneritetit për këshillim në arsimin e lartë –PKAL (Higher Education Advisory Partnership - HEAP) i cili do të takohet dy herë në vit nëinstitucione të ndryshme të arsimit të lartë. Qëllimi do të jetë të sigurohen ndërlidhje të rregulltames institucioneve, Ministrisë, Bordi të akreditimit dhe vlerësimit, studentëve dhe palëve tëinteresuara të jashtme, në mënyrë që të këmbehen praktikat e mira dhe të bëhen rekomandimenë lidhje me çështjet e sigurimit dhe menaxhimit të cilësisë. Mund të organizohen më shumëseminare të kësaj natyre. Këto mund të përqendrohen në fusha të ndryshme siç janë: punësimidhe zhvillimi i karrierës, nxënia dhe mësimdhënia.

4. Rrjeti ndërkombëtar dhe njohjet – Sigurohuni që Bordi i akreditimit dhe vlerësimit, sa mëshpejt që të jetë e mundur, të bëhet anëtar ose degë e organeve të sigurimit të cilësisë evropianedhe rajonale (ENQA, CEENQA) dhe të përgatitet të aplikojë për të qenë në regjistrin e RESC.Meqë ky është një proces s�idues dhe kompleks, burimet dhe mbështetje për këto aplikimeduhet të këmbehen, me menaxhimin dhe mbikëqyrjen e duhur.

5. Projekte të cilësisë – Rekomandohet që institucionet e arsimit të lartë, ministria, bordi, me tëedhe studentët dhe grupet e interesit të punëdhënësve dhe organet e tjera ndërkombëtare/universitete partnerë nga Grupet e koordinimit të projektit të udhëheqin në dy nivele të mëdhakapacitetet dhe projektet zhvillimore në sigurimin e cilësisë dhe menaxhimin e të nxënit dhemësimdhënies.

Sigurimi i cilësisë dhe menaxhimi i cilësisë

1. Zhvilloni sisteme efektive kombëtare dhe institucionale të sigurimit cilësisë dhe menaxhimit tëcilësisë të cilat fokusohen në rritjen e cilësisë dhe do të rezultojë në njohjen e arritjeve dhepërmirësimin me rezultate të dëshmuara. Mbështetni ato sisteme elektronike e�ikase tëmenaxhimit.

2. Institucionet ta kenë parasysh politikën dhe strukturën e tyre të cilësisë dhe të ndajnë burimepër Zyrën/ Qendrën e cilësisë ose strukturat tjera organizative për ta çuar përpara përmirësimine cilësisë.

3. Angazhoni këshilltarë për sigurimin e cilësisë nga organizatat evropiane apoorganet/organizatat e SC nga vendet tjera evropiane, për të këshilluar veçmas dhe në mënyrëspeci�ike për institucionet, ministrinë, bordin dhe qeverinë.

4. Rishikojeni procesin nacional të rangimit për të siguruar që kriteret janë të aplikueshme për tëgjitha institucionet e akredituara. Merrni në konsideratë realizimin e një rishikimi të hapur ngakolegët për të dhënat e dorëzuara me qëllim që të gjithë institucionet të kenë mbështetje tëmjaftueshme në ofrimin e informata të sakta.

5. Përpilojeni strategjinë për arsimin e lartë në Maqedoni në përputhje me rezultatet e arritura(ndoshta me theks në fushat 'bazë' të studimit për periudhën që do të vijë, në angazhimin në

9

këmbimin e burimeve të tilla siç janë: materialet bibliotekare dhe platformat për ndarjen e të dhënave).

6. Qeveria të prodhojë një model gjenerik të organizimit të një universiteti të plotë hulumtues dhenjë model gjenerik të organizimit të një universiteti mësimdhënies.

Vetëvlerësimi institucional dhe sigurimi i brendshëm i cilësisë

1. Ministria e Arsimit të propozojë një model për raportet e pritshme të vetëvlerësimit tëinstitucioneve të arsimit të lartë dhe pastaj të lejojë komente institucionale për propozimin parazbatimit ligjor.

2. Raportet e vetëvlerësimit të përmbajnë të dhëna të qarta për regjistrimin, diplomimin në kohëdhe normat e diplomimit.

3. Raportet e vetëvlerësimit nuk duhet të jenë vetëm dokumente përmbledhëse, por njëherëshduhet të jenë edhe vetëre�lektive dhe të kenë objektiva apo qëllime qartësisht të identi�ikuaradhe të matshme, me qëllim që institucionet të mund t’ i përdorin raportet në mënyrë produktive.

Të nxënit, mësimdhënia dhe lidhja me hulumtimin

1. Institucionet mund ta kenë parasysh të ofrojnë lëndë pedagogjike për sta�in ekzistuesmësimdhënies. Kjo duhet të përfshijë pjesë teorike dhe praktike dhe mund të përdoret për tëvlerësuar, për të shpërblyer, për të promovuar dhe për të menaxhuar performancën.

2. Futni lëndë të detyrueshme pedagogjike para se anëtarët e rinj të sta�it të �illojnë mësimdhëniennë Universitet.

3. Ndryshoni studimet e doktoratës duke përfshirë udhëzimet dhe praktikën metodologjike.4. Rishikoni kriteret ligjore për promovimin e titullit shkencor e pedagogjik për të vënë cilësinë e

mësimdhënies në fokus dhe jo vetëm të insistohet në grumbullimin e pikëve hulumtuese.Njëherësh, ta keni parasysh një ndryshim të mundshëm të ligjit për të hequr kërkesën ligjore tëpromovohet apo të humbasë punësimin bartësi i titulli.

5. Realizoni hulumtim institucional dhe analizë të bazuar në angazhimin e sta�it dhe të dhënat përorarin dhe vëzhgimin e profesorëve në klasë nga një staf me trajnim pedagogjik nga disainstitucione të ndryshme. Kjo do të ndihmonte për të vlerësuar qasjet aktuale dhe strategjitë përnxënien dhe mësimdhënien, mënyrat e ofrimit dhe ergonominë e nxënies.

6. Identi�ikoni metodat e këmbimit të praktikës së mirë dhe ofrimin e mundësive formale dhejoformale për zhvillimin e sta�it, të ndara ndërmjet institucioneve.

7. Identi�ikoni prioritetet nacionale dhe institucionale dhe alokimin e burimeve për nxënien dhemësimdhënien në institucionet e arsimit të lartë të Republikës së Maqedonisë.

8. Ta kini parasysh pjesëmarrjen në aktivitet të projekteve EFFECT (European Forum for EnhancedCollaboration in Teaching- Forumi Evropian për Bashkëpunim të Shtuar në Mësimdhënie) qëkoordinohet nga EUA dhe bashkë �inancuar me ERASMUS +.

Punësimi, punëdhënësit dhe palët e interesuara të partneritetit

1. Universitetet dhe bizneset duhet të kërkojnë mundësi më të shpeshta për bashkëpunim përsilabuset, kurrikulat dhe ofrimin e shkathtësive të duhura për tregun e punës.

10

2. Analizat me alumnin duhet të realizohen në periudha 1, 2, 3 dhe 5 vjeçare pas diplomimit, për tëvlerësuar mundësitë e punësimit, shkathtësitë që nevojiten dhe përshtatshmërinë e punësimit,pastaj këto rezultate duhet të këmbehen ndërmjet institucioneve në mënyrë transparente.

3. Punëdhënësit dhe universitetet duhet të punojnë me qeverinë për ristrukturimin e kërkesavepër punë praktike, duke siguruar mundësi më të veçanta të përshtatshme për punën praktike.

4. Duhet të bëhet hulumtim në zhvillimin e tregut të punës në Republikën e Maqedonisë ngapavarësia e saj deri në të tashmen, duke përfshirë një parashikim për zhvillimet e mundshme nëtë ardhshmen në tregun e punës në Maqedoni.

Funksionimi efektiv i Bordit të Akreditimit dhe Vlerësimit

1. Ta kini parasysh rindarjen e dy funksioneve të Bordit, me burime të ndara dhe zhvillim, por mebashkëpunim të rregullt.

2. Ta kini parasysh pro�ilin e burimeve njerëzore profesionale që nevojiten për aktivitetet e Borditdhe sigurohuni që të gjithë ata që janë të angazhuar në këto punë janë kompetentë, të informuarmirë, kanë mbështetje dhe paguhen në mënyrë të përshtatshme. Duhet të krijohet njësekretariat profesional, i ndarë nga Ministria.

3. Reformojeni dhe zhvillojeni Bordin sipas rreshtave të lartpërmendur. Me qëllim që të realizohetkjo punë në mënyrë konsultative, Bordi duhet të mbajë një seri të takimeve të partneritetit ku dotë përfshihen përfaqësuesit e sigurimit të cilësisë nga të gjitha institucionet, studentët,përfaqësuesit e punëdhënësve, përfaqësuesit e sta�it akademik dhe administrativ, me ndikimndërkombëtar.

4. Për pjesën e vlerësimit, zhvilloni një rol të pavarur, me një varg të mekanizmash mbështetësevlerësuese dhe marrëdhënie proaktive në mes institucioneve dhe Ministrisë.

5. Rishikojeni punën, dokumentacionin dhe procedurat për pjesën e (ri) Akreditimit të Bordit, siçështë përmendur më lartë. Çdo institucion duhet të sigurohet se ka kornizë dhe procedurë për(ri) akreditimin e programeve studimore.

Diskutimet e seminarit Vizion i ri dhe qasje për sigurimin e cilësisë dhe vlerësimin

Sigurimi i cilësisë dhe vlerësimi është pjesa qendrore e të gjitha aktiviteteve në arsimin e lartë, për të gjitha palët e interesuara. Kjo pjesë plotësisht duhet të integrohet në ligj, në plani�ikimin strategjik dhe në çdo aktivitet e proces në nivel nacional dhe institucional. Duhet të ketë burime të mjaftueshme njerëzore dhe �inanciare për të mbështetur funksionimin efektiv, duke përfshirë menaxhimin e�ikas të cilësisë –sistemet elektronike. Duhet të ketë nivel të duhur të autonomisë dhe llogaridhënies, me mirëbesim në mes organeve përgjegjëse.

Studentët janë burimi ynë më i çmuar dhe për këtë duhet të ketë një fokus në të gjithë përvojën e studentëve, përvojë kjo që gjithashtu është paraparë në ESG 2015. Ata janë partnerë me sta�in në zhvillimin tyre arsimor dhe në mënyrë thelbësore duhet të përfshihen në të gjitha lëmenjtë e jetës akademike. Rrugët e tyre të ardhshme në karrierë duhet të mbështeten në maksimum.

11

Është e domosdoshme që ne të angazhohemi për standardet dhe udhëzimet ndërkombëtare që lidhen me sigurimin e cilësisë dhe t’i marrim parasysh trendet më të gjera e praktikat e mira. Për shembull, standardet e fundit dhe Udhëzimet për Sigurimin e Cilësisë në HEAL (ESG 2015) janë të bazuara në këto parime:

• institucionet e arsimit të lartë të kenë përgjegjësinë kryesore për cilësinë;• përgjegjshmëri për shumëllojshmërinë e sistemeve, institucioneve, programeve dhe studentëve;• mbështetje për zhvillimin e kulturës së cilësisë;• marrja në konsideratë e nevojave dhe pritjeve të studentëve, palët tjera të interesuara dhe

shoqëria;• transparencë dhe publikim i rezultateve;• pavarësi të agjencive të jashtme të sigurimit të cilësisë.

Këto parime mbështesin "të dy qëllimet e llogaridhënies dhe përmirësimit" të cilat janë në qendër të të gjitha aktiviteteve për sigurimin e cilësisë (ESG 2015).

Është thelbësore që Bordi i Akreditimit dhe Vlerësimit, organet dhe organizatat tjera, ashtu siç e lyp nevoja, të bëhen anëtarë/degë e organizatave kryesore evropiane dhe rajonale të sigurimit të cilësisë, që është, Asociacioni Evropian për Sigurimin e Cilësisë (AESC/ENQA) dhe Rrjeti i Agjencive për Sigurimin e Cilësisë së Evropës Qendrore dhe Lindore (RASCEQL/CEENQA). Kjo i jep qasje më të mirë për mbështetjen, trajnimin dhe shkëmbimin e ideve dhe do të ndihmojë të hapë rrugën e njohjes në nivel evropian përmes regjistrimit në RESC.

Është e rëndësishme të theksohet se autoritetet e arsimit të lartë janë përpjekur për më shumë se një dekadë, përmes legjislacionit dhe udhëzimeve, për të siguruar cilësinë e arsimit të lartë në Maqedoni. Megjithatë, këto përpjekje janë peshuar në mënyrë të dukshme drejt përputhjes ligjore, aspekteve sasiore dhe janë monitoruar nga inspektimi. Edhe përkundër kësaj, ndonëse Bordi ka pasur të përcaktuar në mënyrë të qartë, përgjegjësi ligjore për sigurimin e cilësisë dhe vlerësimin e jashtëm, me dokumentacionin mbështetës, ata nuk i kanë �illuar këto aktivitete.

Për këtë arsye, një riharmonizim i vizionit dhe qasjes, nga kontrolli i cilësisë në sigurimin e cilësisë dhe vlerësimi është i nevojshëm si dhe reformimi i trupit vlerësues dhe funksioni i tij për ta bërë atë të përshtatshëm për qëllimin.

Më në fund, në mënyrë që të kapërcehet hendeku mes retorikës dhe realitetit dhe të forcohet puna bashkëpunuese me zgjidhje efektive, është e rëndësishme që të ketë një rritje të dialogut politik të hapur në mesin e universiteteve, Ministrisë dhe për çështje të cilësisë të Bordit. Kjo më mirë do të sigurojë që të gjitha pikëpamjet janë marrë parasysh dhe është paraparë si duhet të bëhet përfshirja në nismat e politikës dhe të praktikës. Kjo do të paraqesë një bazë të fortë për mirëbesimin.

Sigurimi i cilësisë dhe Menaxhimi i cilësisë Në shkallë nacionale, duhet të ketë një sistem gjithëpërfshirës të sigurimit dhe menaxhimit të cilësisë në vend, me strategji/rregullore, struktura dhe procese përkatëse. Një sistem i tillë ka një shans më të mirë për të bërë ndryshime pozitive, kur përqendrohet në sigurimin dhe përmirësimin e cilësisë dhe jo thjeshtë në

12

harmonizim. Kontekstet speci�ike duhet të merren parasysh, duhet të jenë realiste për situatën tonë, por ato duhet ndërtuar mbi praktikat më të mira, duke përfshirë plotësisht palët e interesuara dhe duke u bazuar në ekspertizën e gjerë. Nevojat shoqërore dhe të punës duhet të jenë pjesë e diskutimit. Udhëzimet dhe standardet duhet të jenë 'S.M.A.R.T' dhe rregullisht të rishikohen. Ato zhvillohen dhe operohen mirë me konsultim të gjerë, në bashkëpunim të rregullt ndëruniversitar, kombëtar apo në bashkonim me departamentet dhe kuptohet duhet të ketë shpërndarje të rregullt të informacionit dhe doemos edhe trajnim. Përgjegjësitë dhe autoriteti për sigurimin e cilësisë duhet të përcaktohen qartë. Sigurimi i cilësisë dhe menaxhimin efektiv mbështetet në mundësinë për hyrje në informata dhe të dhëna të besueshme dhe ai, njëherësh, duhet të mbështetet nga sistemet elektronike e�ikase të menaxhimit të integruar, sipas rastit.

Universitetet duhet të kenë përgjegjësinë për sigurimin e cilësisë në institucionet e tyre. Për komponentin e brendshëm të cilësisë, duke marrë parasysh organizimin e brendshëm, misionin, strategjinë, kapacitetet dhe ndjekjen e ligjeve të Republikës së Maqedonisë, çdo institucion duhet të krijojë/zhvillojë, të veprojë, të monitorojë, të analizojë dhe rregullisht të shqyrtojë një sistem të brendshëm të sigurimit të cilësisë dhe të vlerësimit, me procedurat dhe mekanizmat që i mundësojnë institucionit të përqendrohet në cilësinë. Ata duhet ta kenë parasysh angazhimin në vlefshmërinë e jashtme. Kjo do të mundësojë informacion të vlefshëm në lidhje me mësimdhënien, të nxënit dhe proceset hulumtuese në Universitet dhe efektivitetin operacional.

Vetëvlerësimi institucional dhe sigurimi i cilësisë së brendshme Në Seminar, në mënyrë aktive, janë diskutuar mundësitë dhe s�idat e paraqitura nga procesi i Raporteve të vetëvlerësimit. Kjo u vu re ngase gjenerimi i këtyre raporteve është i detyrueshëm, por se nuk ka një model të qartë apo formë të rregullt për këtë punë. Do të vlerësohej nëse Ministria e Arsimit do të propozojë një formular të tillë dhe t’i lejojë institucionet e arsimit në Maqedoni t’I komentojnë. Kishte konsensus të përgjithshëm në mesin e pjesëmarrësve lidhur me bashkëpunimin e ndërsjellë. U mbështet mendimi se do të ishte mirë që të ketë bashkëpunim shumë institucional në përgatitjen e këtyre RVV, veçanërisht me ato që kanë rëndësi për vetëre�lektim të brendshëm, si dhe sigurimin e të dhënave të vlefshme për palët e jashtme të interesuara; harmonizimi i këtyre raporteve, pra, do të rriste krahasueshmërinë e tyre.

Është, gjithashtu, vendimtare për institucionet ta sigurojnë regjistrimin, diplomimin në kohë dhe numrin e të diplomuarve në këto raporte. Kjo doli nga nevoja për të përcaktuar kritere të cilat janë reale dhe të përshtatshme për qëllimin. Kjo ishte veçanërisht e përshtatshme për pyetjen se si edhe procesi i vetëvlerësimit kontribuon në përmirësimin e vazhdueshëm. Një RVV i mirë duhet të sigurojë rezultate kthyese sistematike për të gjitha aktivitetet dhe një bazë për veprim. Sta�i mund, pra, të mësojë nga rezultatet e SWOT dhe krijimin e një planveprimi dhe për përcjelljen e punës.

Në kuadër të institucioneve, duhet të zhvillohen procese re�lektive të vetëvlerësimit që identi�ikojnë struktura dhe procedura të duhura të brendshme për të mbështetur këtë proces. Autorësia dhe përbërja e një Raporti të vetëvlerësimit duhet të jetë e qartë për sta�in që e përpilon, si dhe për çdo lexues. Raporti duhet të jetë një dokument publik, por duhet të ketë qartësi më të madhe se si do të përdoren nga organet e jashtme, p.sh. Bordi, Ministria, ose palët e tjera të interesuara. Procesi i VV duhet të rezultojë në ndërtimin e pikave të forta dhe në përmirësimin e dobësive, duke minimizuar kërcënimet, dhe zhvillimin e një ndërlidhjeje të mirë me institucionet qeveritare.

13

Së fundi, u vërejt se raporti i vetëvlerësimit nuk mund të jetë një dokument thjeshtë i kryerjes së detyrimit i shkruar thjesht për të përmbushur kërkesat ligjore. Por, duhet të jetë i rrënjosur në politikat e sigurimit të cilësisë dhe praktikave. Procesi i raportit të vetëvlerësimit duhet të informojë dhe të strukturojë strategjinë e universitetit në lidhje e sigurimin e cilësisë.

Të nxënit, mësimdhënia dhe lidhja me hulumtimin ‘Cilido ekspert mund të ligjërojë, por jo secili ekspert është mësimdhënës i mirë.‘

Të nxënit dhe mësimdhënia ende janë në thelbin e funksionimit të Universitetit dhe këtyre proceseve pedagogjike duhet t'u kushtohet kujdes i veçantë. Kjo duhet të kihet parasysh në kontekstin e kërkesave ligjore për hulumtimin dhe publikimin në vend se për hir të promovimit akademik. Prandaj, është shumë e rëndësishme që të vendosen kritere të veçanta dhe të ndryshme për vlerësimin e mësimdhënies dhe hulumtimit. Kompetencat duhet të përcaktohen për dizajnin dhe përdorimin e rezultateve të pritura nga të mësuarit. Duhet të kihen parasysh edhe aftësia për të transferuar njohuritë, aplikimi i përmbajtjes, zhvillimi i shkathtësive të studentëve dhe vlerësimi i gjerave në mënyrë efektive. Nuk duhen lënë anash përdorimi inovativ i teknologjisë digjitale për të mësuar. Duhet të ketë dëshmi për rishikime të rregullta dhe për përditësimin e materialeve mësimore. Këto kompetenca duhet të vlerësohen me kriteret, provat dhe standardet, sipas vlerësuesve me përgatitje metodologjike dhe me përvojë. Mësuesit kanë nevojë për mbështetje dhe këshilla për përmirësimin e praktikave të tyre. Kujdes mund t'u kushtohet metoda ve mësimore që të dihet nëse një portofoli mësimdhënës ose praktikave të tjera me bazë (jo sipërfaqësore) u përgjigjen ato dhe a mund të përdoret dhe të kreditohet për promovim.

Çdo institucion duhet me kujdes dhe rregullisht të marrë parasysh numrin e orëve mësimdhënëse dhe numrin e studentëve për grup për të siguruar mësimdhënie dhe praktikë të personalizuar cilësore. Të gjitha programet duhet të jenë subjekt i rishikimeve të rregullta, të brendshme dhe të jashtme.

Në lidhje me hartimin e programeve studimore, duhet të theksohet se struktura, gjatësia dhe numri i kredive duhet të zbatohet në mënyrë �leksibile, bazuar në praktikat më të mira dhe kontekstin kombëtar, me mënyrën e dorëzimit që mbështet të mësuarit dhe arritjet. Arsyeja për vendime të tilla duhet të jetë e qartë. Programet e përbashkëta me vendet e ndryshme, me standardet e përbashkëta, janë parë si të dobishme.

Mundësia e punësimit, punëdhënësit dhe palët e interesuara të partneritetit Një nga temat kryesore që u zhvilluan ishte rëndësia e studimit të punësimit, përshtatshmëria e të diplomuarve në tregun e punës dhe marrëdhëniet me biznesin. Këta faktorë janë vendimtarë për përafrimin e kurrikulave me nevojat e tregut, duke siguruar të diplomuar me mundësi të suksesshme të punësimit dhe duke punuar në ekspertizën e tregut për krijimin e sipërmarrësve dhe liderëve të ardhshëm.

U theksua se universitetet nuk mund të presin që përfaqësuesit e komunitetit të biznesit të ndërhyjnë në kurrikulat ose spontanisht të sigurojnë rezultate të dobishme kthyese. Përgatitja dhe marrëdhëniet janë të

14

nevojshme. Kjo është gjithashtu e rëndësishme në drejtim të krijimit të asaj që punëdhënësit mund të presin prej studentëve dhe çfarë shkathtësish kërkojnë ata, ose çfarë presin të kërkojnë nga punonjësit e tyre. Në këtë kontekst, sondazhet me alumnin mund të jenë informata të dobishme, pasi ato mund të japin informacion në lidhje me mungesën ose shkathtësitë e papërshtatshme të punës që ata kanë vënë re.

Kontaktet me alumnin dhe sondazhet u vlerësuan si të rëndësishme si për analizë institucionale ashtu edhe për kontakte me komunitetin e biznesit. Disa metoda të anketimit të diplomuarve dhe alumni u vlerësuan nga rrjetat sociale duke u përmendur shpesh. U sugjerua që praktika e mirë dhe të dhënat e dobishme nga anketat me alumnin duhet të ndahen në drejtim të metodologjisë, mostrës, variablave, metodës së grumbullimit, analizës, shpërndarjes, përdorimit aktiv nga fakultetet dhe departamentet e tjera. Kjo mund të bëhet në mënyrë të vazhdueshme, në nivel kombëtar apo institucional, me një sistem standard. Gjithashtu është rekomanduar që sondazhet me alumnin të mos bëhen vetëm një vit pas diplomimit, por sondazhet duhet t’i ndjekin të diplomuarit në periudhat e 1,2, 3, 5 dhe 10 vjet pas diplomimit.

Një rekomandim i fortë u dha për rritjen e bashkëpunimit me profesionistë të BNj në kompani p.sh. nëpërmjet Shoqatës së burimeve njerëzore të Maqedonisë. Do të ishte e dobishme të anketohen ato për të gjetur se kush janë ata të punësuar (të diplomuarit nga cilat universitete), nëpër çfarë procesi të rekrutimit kanë kaluar dhe pse. Administratorëve të nivelit më të lartë, si drejtorëve të përgjithshëm dhe she�it ekzekutiv, shpesh u janë shtruar këto pyetje, por ata mund të mos i kenë njohuritë e drejtpërdrejta dhe informacionet praktike të profesionistëve përgjegjës për burimet njerëzore.

Një nga vëzhgimet e përgjithshme të bëra nga pjesëmarrësit në lidhje me punësimin dhe mundësitë për punësim është se komuniteti i biznesit dhe akademia duhet të bëjnë përku�izime më të sakta, të qarta, dhe të merren vesh formalisht se si dy grupet mund t’i ndihmojnë studentët aktualë dhe të diplomuarit që kërkojnë punë. Thjesht vetëm të �lasësh për bashkëpunimin nuk mjafton, por duhet një marrëveshje e qartë me një rezultat të veçantë.

Duhet të ketë strategji nacionale dhe regjionale për punësimin e të diplomuarve me të dhënat e duhura nga hulumtimi dhe analiza dhe të ketë informacione për vendimmarrjet e punësimeve. Më shumë mbështetje është e nevojshme të binden punëdhënësit për të siguruar informatë cilësore. Duhet të kihet parasysh se çfarë stimuli mund t’u jepet punëdhënësve të ardhshëm. Universitetet gjithashtu duhet t’i pro�ilizojnë shkathtësitë për punësim dhe kompetencat profesionale në industri të ndryshme dhe t’i identi�ikojë nevojat dhe kërkesat e punëdhënësve në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar dhe cilat janë mungesat e studentëve. Ne duhet të sigurojmë që kurrikulat dhe shërbimet e karrierës ofrojnë përgatitje adekuate.

Shërbimet e karrierës dhe ndihma për punë praktike janë parë si lëmi sinji�ikante për vëmendje dhe zhvillim. Qendrat e karrierës duhet, sipas ligjit, të japin udhëzime në karrierë dhe mbështetje si dhe t'i angazhojnë praktikantët po qe se organizojnë punën praktike. Ato duhet t’i përfshijnë studentët në gjetjen e zgjidhjeve të çështjeve të caktuara që janë në zhvillim në komunitetin e biznesit. Përveç kësaj, ka pasur një propozim që të hiqen kërkesat për stazhim për çdo vit pasi që nuk ka kapacitet të punëdhënësve për këtë detyrë. Qëllimi është të zhvillohet një procedurë e cilësisë më të lartë, ku do të punohet me punëdhënësit (regjistrin kombëtar dhe partneritetin) që puna praktike të bëhet pjesë e programit mësimor dhe e kredisë dhe, ndoshta, të përqendrohet në periudhën e praktikës në vitin e kaluar. Qëllimi është që stazhimi të jetë punë e nevojshme për një periudhë të tërë të kohës e jo vetëm një marrëveshje në letër.

15

Së fundi, është vërejtur se institucionet mund të ofrojnë arsimim joformal për studentet dhe aplikuesit përmes OJQ-ve. Grupet tilla si AIESEC mund t’u japin ndihmë studentëve të organizojmë ngjarje, praktika, trajnime biznesi dhe iniciativa të tjera mbështetëse studentore. Ka organizata studentore të rregullta, aktive dhe të përkushtuara në nivel institucional, kombëtar dhe ndërkombëtar që janë të gatshëm për të ndihmuar dhe për të kontribuar në zhvillimin e mundësive më të mëdha për studentët dhe të diplomuarit e fundit.

Funksionimi efektiv i Bordit të akreditimit dhe vlerësimit Funksionimi i duhur i Bordit të akreditimit dhe vlerësimit është i rëndësisë më të lartë, jo vetëm për mirëmbajtjen e standardeve dhe përmirësimin e ofrimit të arsimit të lartë, por edhe për për�itimet e nga njohja ndërkombëtare.

Është vërtetuar se Bordi ka nevojë serioze për reformim, ka nevojë, po ashtu, të sigurojë se është i pavarur, se ka burime të mjaftueshme dhe llogaridhënëse për aktivitetet e tij. Duhet një "kartë" e re që përcakton rolet dhe përgjegjësitë e tij dhe një ribashkërendim të marrëdhënieve të tij me Qeverinë, Ministrinë dhe institucionet. Roli i Bordit duhet të përqendrohet në standardet dhe cilësinë, ndërsa Ministria të fokusohet në numrat/nevojat dhe vendimet. Mbikëqyrja e Bordit është transparente, kurse Bordi ka mbështetje dhe mundësi bashkëpunimi proaktiv, të arrijë rezultate kthyese produktive, t’i ndjekë veprimet dhe sigurimin publik të informacionit. Bordi duhet të mbajë takime të rregullta me të gjithë palët e interesuara. Bordi duhet të jetë anëtar i një organi ndërkombëtar SC dhe të jetë subjekt i rishikimeve të rregullta, të jashtme të aktiviteteve të tij dhe ndikimit.

Pjesa e vlerësimit e Bordit është jo-funksionale. Pyetja është nëse Bordi ka ndonjë rol përtej akreditimit dhe nëse po, çfarë mbështetjeje mund të sigurojë, me çfarë mekanizmash. Nëse ky element duhet të zhvillohet, kompetencat, përgjegjësitë dhe autoriteti duhet të përcaktohet qartë. Autoriteti për të hapur dhe mbyllur dispozita duhet të vëzhgohen nga afër. Udhëzimet dhe formularët për vlerësim të brendshëm dhe të jashtëm duhet të rishikohen dhe të dakordohen, me konsultime dhe në përputhje me ESG 2015. Bordi duhet t’i publikojë të gjitha raportet e vlerësimit dhe dokumentacionin tjetër përkatës. Ai duhet t’i ketë parasysh të gjitha çështjet dhe t'u përgjigjet raporteve të vetëvlerësimit institucional dhe përdorimit të tyre për të dhënë një pasqyrë, me krahasim dhe benchmarking. Ai duhet të ofrojë informata të rregullta dhe mbështetje për sigurimin e cilësisë. Ai ka nevojë të nxisë një marrëdhënie pozitive me të gjitha institucionet e akredituara dhe palëve tjera të interesuara.

Ka një pikëpyetje të veçantë në lidhje me vlerësimin e jashtëm institucional. Çfarë është më e mirë për Maqedoninë - siç është përcaktuar me ligj tashmë, vetë agjencia/Bordi ynë t’i kryejë vlerësimet e jashtme ose këto t’i besohen një agjencieje ndërkombëtare, si me procesin aktual të IEP-së për universitetet publike? Qëllimi, kriteret dhe procesi për çdo vlerësim duhet të jenë të përshtatshme, të hapura dhe të kenë rol mbështetës. Duhet të jetë e qartë se përgjegjësia e kujt është t’i ndjekë rekomandimet nga vlerësimi i jashtëm që të shihet se çfarë përparimi është bërë. Është arritur pajtimi në përgjithësi që çdo institucion i akredituar do të për�itojë nga vlerësimi i jashtëm periodik, objektiv pasi kjo do të japë të dhëna të vlefshme për përdorim nga gjitha palët e interesuara. Kjo do të reduktojë varësinë nga pajtimi formal dhe mbështetjen e qëndrueshme dhe përmirësimin 'e vërtetë'. Kjo parashikon ofrimin më të lartë të cilësisë dhe shërbimin më të mirë për studentët tanë.

16

Shtojca 1

Prezantimet kryesore

Tema: Ndikimi i palëve të interesuara

Colin Tück – Drejtor i Regjistrit Evropian për Sigurimi e Cilësisë (RESC)

Titulli i prezantimit: ‘Korniza Evropiane për Sigurimin e Cilësisë në Arsimin e Lartë

Colin Tück �illoi duke theksuar sfondin konceptual për Kornizën Evropiane për Sigurimin e Cilësisë në Arsimin e Lartë, e prezantoi organizatën e tij RESC, e shpjegoi strukturën themelore dhe autoritetin që ka. Një pikë e rëndësishme, si në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar është promovimi i standardeve të përbashkëta, ESG. Tuck nënvizoi se RESC u miratua nga ministrat e arsimit, por i zhvilluar kryesisht nga instruktorët dhe palët e interesuara. Tani udhëhiqet nga ministritë dhe palët e interesuara në partneritet. Agjencitë e sigurimit të cilësisë (në nivel kombëtar) duhet të demonstrojnë pajtueshmërinë me ESG që të regjistrohen me RESC. Ekziston edhe një procedurë për përditësime vjetore dhe ankesat e palës së tretë. Ai gjithashtu vuri në dukje se, duke shkuar përpara, agjencitë e SC duhet të jenë në përputhje me standardet 2015, jo ato të 2005.

Tri tema kryesore u theksuan:

1) Institucionet e arsimit të lartë kanë përgjegjësinë kryesore për cilësinë;2) Ka nevojë për transparencë dhe publikimin e rezultateve; dhe3) Agjencitë e SC duhet të jenë të pavarura nga të dy institucionet dhe ndërhyrjet qeveritare.

Agjencitë e SC nuk janë vetëm policë ose agjenci zbatimi, por duhet gjithashtu (dhe sipas përvojës së tyre) të inkurajojnë nisma institucionale. Ato duhet të jenë të pavarura nga ndikimi i qeverisë apo nga institucionet që rregullojnë, por duhet të kenë procese të qarta dhe të rregullta konsultative. C. Tück vuri në dukje se ka shtresa të shumta të sigurimit të cilësisë: vetëvlerësimi i brendshëm; vlerësimi i jashtëm dhe njoftimi publik dhe transparent i rezultateve. Qëllimi i këtyre proceseve është të sigurojë ndërveprim dhe mbështetje të ndërsjellë të mekanizmave të brendshëm dhe të jashtëm të cilësisë. Duhet të ketë (një sistem efektiv) nivele të shumta të konsultimit, sidomos duhet përfshirë grupet e interesit, studentët, alumni, të diplomuarit, inspektorët e jashtëm dhe kolegët e brendshëm dhe të jashtëm.

Rezultati i Jerevanit ishte miratimi i ESG 2015. Këto standarde dhe udhëzime duhet të shërbejnë si standarde minimale, por kreativiteti dhe zhvillimi përtej tyre duhet të inkurajohet. Në përgjithësi, kahja është drejt përshtatjes për qëllimin dhe larg nga burokracia dhe rregullat normative. Në këtë kuptim, nga një perspektivë evropiane, nuk është vlefshmëria e barabartë me modelet e 3 + 2 dhe 4 + 1, dhe kombinimet e mundshme dhe variacionet. Në mënyrë ideale, institucionet e arsimit duhet të lejohen të marrin vendimet e

17

tyre në lidhje me përshtatshmërinë e këtyre modeleve të rrethanave të tyre në mënyrë që të kalojë në të IAL �leksibilitet të plotë parashikuar në kornizën e Bolonjës (shih QF – ENEA).

Në Evropë, ekziston një mbështetje e përtërirë për përpjekjet ndërkombëtare dhe ndërku�itare, por mbeten shumë dy�ishime dhe tepricë e përpjekjeve. Një sistem i dakorduar i standardeve dhe një kornizë e fuqishme e përbashkët, siç është vendosur nga ESG dhe RESC, janë të nevojshme për t’i bërë qëllimet afatgjata si punë automatike të njohjes ndërkombëtare.

Tema: Zhvillimi institucional

Thomas Olsson – Ligjërues senior, njësia për zhvillim akademik, Universiteti i Lundit, Suedi

Titulli i prezantimit: ‘Demonstrimi dhe vlerësimi i mësimdhënies në arsimin e lartë – nga perspektiva suedeze’

Profesor Olsson �illoi me prezantimin e shkurtër të institucionit të tij, Universitetin e Lundit. Ai vuri në dukje se kjo nuk mund të jetë e krahasueshme me ato në Maqedoni, pasi që Universiteti i Lundit është 400 vjeç. Megjithatë, ai mendonte se ata kishin bërë edhe me një koncept që mund të jetë i dobishëm për rajonin e Ballkanit, atë 'mësimdhënësve të studiues/scholarly teacher.’

Mësimdhënësi studiues është një instruktor vetëre�lektues dhe soditës. Nuk është thjesht një specialist në fushën akademike të tij/saj, por dikush që kërkon për asistencë metodologjike dhe strukturore për të bërë lëndën/orën e tij/saj më angazhuese dhe të suksesshme. Një qasje e tillë nuk është e varur nga teknologjia, të paktën jo gjithmonë; ky është më tepër një qëndrim, ose një metodë, për t’ia bërë dikujt mësimin të arritshëm dhe të suksesshëm. Një pyetje nga seminari vuri në dukje se kjo mund të jetë e vështirë për të balancuar detyrimet e tjera institucionale; Prof. Olsson vuri në dukje se mësimdhënësi studiues nuk është thjesht një mjek i shkëlqyer, por dikush i angazhuar në studimin e metodologjisë së pedagogjisë, duke plani�ikuar rregullisht përmirësimin dhe doemos një ekspert që i njeh lëmenjtë për zhvillim në punën e tij ose të saj.

Ka disa mekanizma që rekomandohen për të ndihmuar mësimdhënësit të bëhen mësimdhënës studiues. Ai sugjeroi që të studiojnë ligjërata dhe të bëjnë hulumtime rreth mësimdhënies dhe të nxënit; ata mund të përdorin vëzhgimet nga kolegët (mësimdhënësit vëzhgojnë mësimdhënësit); vëzhgimet nga studentët (studentët e jashtëm duke siguruar mbështetje të ngjashme); vlerësimi i ekspertëve të jashtëm; dhe në mënyrë rigoroze për të analizuar rezultatet e mësimdhënies dhe të të nxënit.

Një ekspert nga Shtetet e Bashkuara- Lee Shulman -i ka theksuar se karakteristikat kryesore të mësimdhënësit studiues janë transparenca dhe sinqeriteti. Publikimet dhe metodat duhet të bëhen publike, të vihen në dispozicion për rishikim nga kolegët dhe të jenë të hapura për shkëmbimin e mirëbesimit dhe përdorimit të mirë. Kjo transparencë e të dy proceseve dhe rezultatet janë vendimtare për shkëmbim efektiv dhe të ndershëm të ideve që mbështesin akademinë.

Ai pastaj foli për vlerën e një portofoli të mësimdhënies në proceset promovuese. Kjo nuk do të thotë thjesht të jetë një c.v. akademike, por të përmbajnë (ose të përshkruajë) të paktën elementet e mëposhtme: një c.v edukative; një deklaratë e �ilozo�isë së mësimdhënies; shembuj konkretë nga praktika mësimore; dhe

18

dokumentacioni mbështetës. Elemente të tjera mund të jenë të përshtatshme për institucione të ndryshme, në bazë të nevojave dhe rrethanave të tyre.

Olsson pastaj vuri në dukje se zhvillimi institucional mund të mbështesë formimin dhe zhvillimin e një mësimdhënësi studiues. Në këtë kontekst, dikush mund të mbrojnë zhvillimin e integruar pedagogjik (pamje e përgjithshme) dhe një qasje studiuese (dikush që angazhohet në hulumtimin e mësimdhënies).

Tema: Strategjia nacionale

Bekim Fetaji – Nënkryetar i Bordit të akreditimit dhe vlerësimit, në bashkëpunim me kryetarin, Gorazd Rosoklija

Titulli i prezantimit: ‘Bordi i akreditimit dhe vlerësimit – organizimi, metodologjia dhe standardet për akreditim dhe vlerësim’

Prof. Fetaji vuri në dukje se ai u shfaq sot jo në cilësinë e profesorit të UEJL-së, por si nënkryetar i Bordit. Si i tillë, ai i drejtoi vërejtjet e tij �illestare për strukturën dhe historinë e Bordit të akreditimit dhe vlerësimit. Ky bord bashkon një Bord të mëparshëm dhe një Agjenci. Bordi si i tillë nuk ka të punësuar; por ata janë punonjës të Ministrisë së Arsimit.

Në akreditimin nacional dhe bordin e vlerësimit tashmë burokracia është e dukshme, por burime jo vërtetë të qarta apo alokimet e përkrahjes ose përgjegjësitë. Grupe të vogla të individëve të nën�inancuar përpiqen të bëjnë një sasi të madhe të punës administrative. Ka politika disi të paqarta, sa i përket burimeve dhe mbështetjes: ka kërkesa �ikse për akreditimin e mentorëve dhe publikimet në revista me impakt faktor, për shembull, por jo bazat e të dhënave ose të hollat të përcaktohen nga një strategji nacionale hulumtuese.

Në kushtet e akreditimit dhe procedurat e vetëvlerësimit, Fetaji vuri në dukje se ka disa rekomandime të mëdha që mund të bëhen. Së pari, ndoshta kushti më i qartë, është se të dhënat për sta�in dhe studentët duhet të jenë të sakta. Një aplikim i pasaktë, i raportit të vetëvlerësimit apo dokument i ngjashëm mbështetës tregon një mungesë themelore të nivelit të njohurive që është e papërshtatshme për një institucion të arsimit të lartë. Së dyti, nuk mund të ketë akreditim të programit të studimit në qoftë se nuk janë pajisjet e nevojshme laboratorike (ose, më në përgjithësi, kushtet hapësinore dhe objektet) nuk janë në dispozicion. Së treti, duhet të ketë një fokus në kushtet e të nxënit dhe mësimdhënies (përshtatshmëria e gjendjes dhe vendosjen për qëllimin dhe rezultatet nga të mësuarit). Së katërti, programet dhe procedurat për sigurimin e cilësisë duhet të shtrihen për të përfshirë hulumtimin dhe njësitë administrative. Së pesti, institucionet duhet të rritin ose përmirësojnë (ose të dyja) mekanizmat e rezultateve kthyese nga studentët. Ai gjithashtu sugjeroi, si një vëzhgim shtesë, që institucionet duhet të krijojnë ose zhvillojnë mekanizma për ndjekje të alumnit.

Ai vuri në dukje katër pyetjet që përballet Bordi: çfarë është duke u përpjekur institucioni të bëjë? Si mundohet ta bëjë atë? Si mund ata ta dinë se funksionon? Dhe si ata plani�ikojnë të ndryshojë?

Në përgjigje të pyetjeve nga pjesëmarrësit, Fetaji vuri në dukje se nuk ka një formularë standard për raportin e vetëvlerësimit, por ka udhëzime në dispozicion dhe se të dhënat institucionale mund të raportohen në mënyrë të saktë.

20

СЕМИНАР ЗА КВАЛИТЕТ ВО ВИСОКОТО ОБРАЗОВАНИЕ

„Национална стратегија, институционален развој и влијанието на стејкхолдерите“

dentu stS

Staf fsredlohekatS

ualityQ

21

Содржина

ВОВЕД ................................................................................................................................................................................. 22

КЛУЧНИ ТЕМИ .................................................................................................................................................................... 22

РЕЗИМЕ НА ПРЕПОРАКИТЕ ................................................................................................................................................. 23

НОВА ВИЗИЈА И ПРИСТАП ЗА ОБЕЗБЕДУВАЊЕ И ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ .................................................................................... 23 ОБЕЗБЕДУВАЊЕ КВАЛИТЕТ И УПРАВУВАЊЕ СО КВАЛИТЕТОТ ................................................................................................................ 23 ИНСТИТУЦИОНАЛНА САМОЕВАЛУАЦИЈА И ВНАТРЕШНО ОБЕЗБЕДУВАЊЕ КВАЛИТЕТ ................................................................................ 24 УЧЕЊЕ, НАСТАВА И ПОВРЗАНОСТ СО ИСТРАЖУВАЊЕТО ...................................................................................................................... 24 ВРАБОТУВАЊЕ, РАБОТОДАВАЧИ И ПАРТНЕРСТВО СО СТЕЈКХОЛДЕРИТЕ ................................................................................................ . 25 ЕФЕКТИВНА ФУНКЦИЈА НА ОДБОРОТ ЗА АКРЕДИТАЦИЈА И ЕВАЛУАЦИЈА ................................................................................................ 25

ДИСКУСИИ ОД СЕМИНАРОТ ............................................................................................................................................... 26

НОВА ВИЗИЈА И ПРИСТАП ЗА ОБЕЗБЕДУВАЊЕ И ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ ................................................................................ 26

ОБЕЗБЕДУВАЊЕ КВАЛИТЕТ И УПРАВУВАЊЕ СО КВАЛИТЕТОТ ......................................................................................... 27

ИНСТИТУЦИОНАЛНА САМОЕВАЛУАЦИЈА И ВНАТРЕШНА ОК ........................................................................................... 28

УЧЕЊЕ, НАСТАВА И ВРСКИ ЗА ИСТРАЖУВАЊЕ .................................................................................................................. 28

ВРАБОТУВАЊЕТО, РАБОТОДАВАЧИТЕ И ПАРТНЕРСТВОТО СО ЗАСЕГНАТИТЕ СТРАНИ .................................................... 29

ЕФЕКТИВНА ФУНКЦИЈА НА ОДБОРОТ ЗА АКРЕДИТАЦИЈА И ЕВАЛУАЦИЈА ...................................................................... 31

ПРИЛОГ 1 ............................................................................................................................................................................ 32

КЛУЧНИ ПРЕЗЕНТАЦИИ ...................................................................................................................................................... 32

ТЕМА: ВЛИЈАНИЕТО НА СТЕЈКХОЛДЕРИТЕ ................................................................................................ ........................................ 32 ТЕМА: ИНСТИТУЦИОНАЛЕН РАЗВОЈ ................................................................................................ ................................................ 33 ТЕМА: НАЦИОНАЛНА СТРАТЕГИЈА ................................................................................................ ................................................... 34

22

Вовед На Семинарот за квалитет кој се одржа на Универзитетот на Југоисточна Европа на 3 јуни 2016 година, се собраа клучните партнери за обезбедување квалитет, вклучувајќи академски и административен раководен кадар, членови на комисиите за самоевалуација, службеници за квалитет и претставници од Одборот за акредитација и евалуација, студенти и студентски организации, претставници од Сојузот на стопански комори, академски и административен кадар. Беа поканети и претставници на Министерството, но тие не можеа да присуствуваат. Вкупно педесетмина активно учествуваа во дискусијата. За секој учесник беа обезбедени копии од новите Европски стандарди и упатства (ESG 2015) и компаративна анализа на овие со претходните стандарди и упатства од 2005 беа обезбедени како референца.

Целта беше да се одговори на клучните теми преку широка и отворена дебата, да се признае добрата практика, да се претстават предизвиците и да се наведат идеи за развој на квалитетот на високото образование и за зајакнување на системите и процесите за обезбедување и подобрување на квалитетот во Македонија.

Планираните исходи беа подготвување на ова коминике за распределување, како и за воспоставување советодавно партнерство за високото образование за промовирање на дијалогот за обезбедување квалитет, за размена на добри практики, за остварување редовен контакт со засегнатите страни и за идентификација на активностите за подобрување.

Клучни теми

• ан и етибдердо ан тетилавк вилжрдо и нелаер ан јовзар ̶ кивзидерп икстетизревинУрезултатите во високото образование во Република Македонија;

• зрв и атабед атанвозарбо зрв еинајилв и аголу ̶ тетилавк аз етитнедутс ан сенодирПквалитетот на активностите на високото образование;

• и еинавозарбо отокосив аз нокаЗ ,ајигетартс ̶ тетилавк ењавудебзебо онланоицаНработата на Одборот за акредитација и евалуација;

• ипатсирп иншертанв ̶ тетилавк ењавудебзебо онланоицутитснИ и процеси, надворешнивлијанија, споделување добри практики;

• Надворешен потенцијал за партнерство – меѓународно обезбедување квалитет,работодавачи;

• Управување со квалитетот ̶ институционална ефикасност и ефективност и влијаниетона надворешните двигатели.

Во делот подолу се дава преглед на главните препораки од Семинарот.

23

Резиме на препораките Нова визија и пристап за обезбедување и подобрување на квалитетот

1. Стратегија и визија ̶ Повторно се усогласи стратегијата за високото образование ивизијата на национално и на институционално ниво да се фокусира на обезбедувањеквалитет и на подобрување на транспарентноста, доследноста и на поддршката запоединечно и постојано подобрување.

2. Правна рамка ̶ Да се направи рамковен закон за високото образование, со соодветнинивоа на автономија и на одговорност и со јасни улоги и органи на Министерството,Одборот и на институциите. Законот треба да ги опфати и да ги промовирамеѓународните трендови и практики во обезбедувањето квалитет. Треба јасно да серазликува меѓу законските барања за разновидни институционални мисии,институционални пристапи и за поширока добра практика.

3. Партнерство за квалитет ̶ Да се воспоставиоветодавно партнерство за високотообразование кое ќе се состанува двапати годишно во различни високообразовниинституции. Целта ќе биде да се обезбедат редовни врски меѓу институциите,Министерството, Одборот за акредитација и евалуација, студентите и надворешнитестејкхолдери за да се споделат добрите практики и да се дадат препораки за прашањатаза обезбедување и управување со квалитетот. Можат да бидат организирани повеќесеминари. Тие може да бидат фокусирани и на различни области како што се:вработување и развој на кариерата, учење и настава.

4. Меѓународно вмрежување и признавање ̶ Да се осигури Одборот за акредитација иевалуација, што е можно побрзо, да стане членка на европските и регионалните тела заобезбедување квалитет (ENQA, CEENQA) и да се подготвува да ги применува за да биде ворегистарот на EQAR. Бидејќи ова е предизвик и сложен процес, треба да бидатраспределени ресурси и да се даде поддршка за овие апликации, со правилно управувањеи надзор.

5. Проекти за квалитет ̶ Се препорачува високообразовните институции, Министерствотои Одборот со студентите и со работодавачите, засегнатите страни и меѓународните тела /другите универзитетски партнери да формираат координативни проектни групи да гиводат на две пошироки нивоа националните капацитети и развојните проекти заобезбедување квалитет во учењето и наставата и во управувањето со квалитетот.

Обезбедување квалитет и управување со квалитетот

1. Да се развијат ефективни национални и институционални системи за осигурување иуправување со квалитетот кои ќе се фокусираат на подобрување на квалитетот и ќерезултираат со признавање на остварувањето и со подобрување имајќи потврденирезултати, кои ќе бидат поддржани со ефикасни системи за е-управување.

2. Институциите да ја разгледаат нивната политика за квалитет и структура и да доделатресурси на канцеларијата за квалитет, центарот или на друга организациона структура заунапредување и за подобрување на квалитетот.

24

3. Да се вклучат советници за обезбедување квалитет од европските организации и тела заобезбедување / организации од другите европски земји, да ги советуваат посебно испецифично институциите, Министерството, Одборот и Владата.

4. Да се ревидира Националниот процес за рангирање и да се осигури дека критериумите сеприменуваат за сите акредитирани институции. Да се разгледа можноста заспроведување отворена меѓуколегијална рецензија на доставените податоци, така штосите институции ќе имаат доволно поддршка во обезбедувањето точни информации.

5. Подготовка на стратегија за високото образование во Република Македонија восогласност со добиените резултати (можеби со акцент на „клучните“ области на студииво наредниот период, посветеност на распределбата на ресурси, како што се библиотечниматеријали и платформи за споделувење податоци.

6. Владата да подготви генерички модел на организација на сеопфатни истражувачкиуниверзитети и генерички модел на организација на наставен универзитет.

Институционална самоевалуација и внатрешно обезбедување квалитет

1. Министерството за образование да предложи модел за извештаите за самоевалуација коисе очекуваат од високообразовните институции, а потоа да се овозможиинституционален коментар за предлогот пред законското спроведување.

2. Извештаите за самоевалуација да содржат јасни податоци за запишувањето, навременотодостигнување и стапките на дипломирање.

3. Извештаите за самоевалуација не треба да бидат само резиме-документи, туку треба дабидат реални и да имаат јасни и мерливи цели или идентификувани цели, така штоинституциите можат да ги користат извештаите продуктивно.

Учење, настава и поврзаност со истражувањето

1. Институциите може да ја разгледаат можноста за понуда на педагошки курс запостојниот наставен кадар. Тука треба да се вклучат теоретски и практични делови иможе да се користат за награда, промоција и ефикасност и за управување на изведбата.

2. Да се воведе задолжителен педагошки предмет пред почетокот на настава наУниверзитетот (помлад кадар).

3. Промена на докторски студии за да се вклучат методолошко предавање и практика.4. Повторно да се разгледаат законските критериуми за избор во звања за да се стави

акцент на квалитетот на наставата и да не се инсистира само на собирање бодови заистражување. Да се разгледа и можноста за промена на Законот да се исклучи набарањето да бидат избрани во звање или да го изгубат вработувањето.

5. Да бидат направени институционално истражување и анализа врз основа на ангажманотна вработените и врз основа на податоците од распоредот и опсервацијата напрофесорите на час од педагошки обучен кадар од различни институции. Целта ќе бидеда се проценат тековните пристапи и стратегии за предавање и учење, начините наиспорака и учење ергономија.

6. Да се идентификуваат методи за споделување добри практики и за обезбедувањеформални и неформални можности за развој на кадарот, споделено меѓу институциите.

25

7. Да се идентификуваат националните и институционалните приоритети и распределбатана ресурси за учење и настава во институциите на високото образование во РепубликаМакедонија.

8. Да се разгледа можноста за учество во активностите во рамките на проектот Европскифорум за зајакната соработка во наставата координиран од ЕАУ и кооснован со Еразмус +.

Вработување, работодавачи и партнерство со стејкхолдерите

1. Универзитетите и компаниите треба да бараат почести можности за соработка во односна плановите и програмите во насока на обезбедување соодветни вештини зана пазарот на трудот.

2. Истражувањата со поранешните студенти треба да се спроведат од 1, 2, 3 и 5-годишнипериоди по завршувањето на студиите, да се проценат можностите за вработување,потребните вештини и соодветноста со пазарот на трудот и тие резултати треба да сесподелат меѓу институциите транспарентно.

3. Работодавачите и универзитетите треба да работат со Владата за да се насочат конбарања за практикантска работа и да се обезбедат поспецифични соодветни можности застажирање.

4. Истражување треба да се направи за развојот на пазарот на трудот во Македонија одосамостојувањето до денес, вклучувајќи ги и изводливото предвидување на идниотразвој на настаните на македонскиот пазар на труд.

Ефективна функција на Одборот за акредитација и евалуација

1. Кои ќе располагаат со посебни ресурси и ќе имаат сопствен развој, но ќе одржуваатредовни контакти.

2. Да се размисли за професионалниот профил на човечките ресурси потребен заактивностите на Одборот и да се осигури дека сите оние кои се ангажирани секомпетентни, добро информирани, поддржан и се платени соодветно. Треба да севоспостави професионален секретаријат, одвоен од Министерството.

3. Да се реформира и да се развива Одборот (и) според погоренаведеното. За да се направиова консултативно, Одборот треба да одржи серија средби за партнерство и да вклучипретставници за квалитетот од сите институции, студенти, претставници наработодавците, претставници на академски и административен кадар и со меѓународенпридонес.

4. Во однос на евалуацијата, да биде независна со голем број механизми за поддршка наоценувањето и проактивен однос со институциите и Министерството.

5. Проверка на работата, документацијата и на процедурите за (ре) акредитација дел наОдборот, како што е наведено погоре. Секоја институција треба да се осигури дека имарамка и процедура за програмите за (ре) акредитација.

26

Дискусии од Семинарот Нова визија и пристап за обезбедување и за подобрување на квалитетот

Обезбедувањето и подобрувањето на квалитетот се од централно значење за сите активности во високото образование, за сите стејкхолдери. Тоа треба да биде целосно интегрирано во Законот, стратешкото планирање и во секоја активност и во процесот на национално и на институционално ниво. Мора да има доволно човечки и финансиски ресурси за поддршка на ефективната функција, вклучувајќи и ефикасно квалитетно управување на е-системите. Мора да има соодветно ниво на автономија и одговорност, со доверба меѓу надлежните органи.

Студентите се нашиот највреден ресурс и таму треба да се фокусираме, на целото студентско искуство, кое исто така е забележливо и во Европските стандарди и упатства, 2015. Тие се партнери со вработените во својот образовен развој и треба да бидат вклучени во сите области на академскиот живот. Нивните идни патеки во кариерата треба да бидат максимално поддржани.

Императив е дека ние сме посветени на меѓународните стандарди и упатства во врска со ОК и ги разгледуваме пошироките трендови и добри практики. На пример, најновите стандарди и насоки за обезбедување квалитет во европскиот високообразовен простор (ESG 2015) се базирани на принципите на:

• високообразовни институции кои имаат примарна одговорност за квалитет;• одговор на разновидноста на системи, институции, програми и на студентите;• поддршка за развој на културата на квалитет;• предвидување на потребите и очекувањата на студентите, другите стејкхолдери и на

општеството;• транспарентност и објавување на резултатите;• независност на надворешни агенции за обезбедување квалитет.

Овие принципи ги поддржуваат „двојните цели на одговорност и подобрување“, кои се во центарот на сите активности за обезбедување квалитет (Европски стандарди и упатства, 2015).

Од суштинско значење е Одборот за акредитација и евалуација и другите органи и организации како што е соодветно, да станат членови / придружни членови на клучните европски и регионални организации за обезбедување квалитет, како што е Европската асоцијација за обезбедување квалитет (ENQA) и мрежата на агенции за обезбедување на квалитет во земјите од Централна и Источна Европа (CEENQA). Со ова се обезбедува подобар пристап за поддршката, обуките и за размената на идеи и ќе помогне да се отвори патот за признавање на европско ниво, преку регистрирање во EQAR.

Важно е да се напомене дека раководниот кадар на институциите за високото образование се обидеува повеќе од една деценија, преку законска регулатива и упатства, да се обезбеди квалитет во

високото образование во Република Македонија. Сепак, овие напори видливо тежеа кон правно

усогласување, квантитативни аспекти и беа набљудувани од инспекцијата. И покрај тоа што Одборот

27

има долгогодишна, јасно наведена законска обврска за обезбедување квалитет и за надворешна евалуација, со документацијата, тие не започнаа со овие активности.

Поради тоа, потребно е изедначување на визијата и пристапот, од контрола на квалитетот до обезбедување квалитет, подобрување и реформа на телото за евалуација и соодветно вклопување на неговата функција.

Конечно, за да се премости јазот меѓу реториката и реалноста, како и да се зајакне соработката преку ефективни решенија, важно е да се зголеми отворената политика за дијалог меѓу универзитетите, Министерството во однос на прашањата за квалитет на Одборот. Притоа подобро ќе се осигури

дека сите гледишта соодветно се вградени во иницијативи за политика и практика. Со ова ќе се обезбеди посилна основа за доверба.

Обезбедување квалитет и управување со квалитетот На национално ниво, треба да има систем за сеопфатно осигурување и управување со квалитетот, со стратегија / политика, структура и со соодветни процеси. Ваквиот систем има подобра можност за реализација на позитивни промени кога е фокусиран на обезбедување и подобрување на квалитетот, а не само на усогласеност. Специфичните контексти мора да бидат земени предвид, тие треба да бидат реални за нашава ситуација, но изградени врз најдобрите практики и со целосно вклучување на засегнатите страни и со поширока експертиза. Општествените потреби и потребите на пазарот на трудот треба да бидат дел од оваа дискусија. Упатствата и стандардите треба да бидат таканеречени „S.M.A.R.T“ и редовно да се ревидираат. Тие најдобро се развиваат и се управуваат со широки консултации, сериозни и редовни интеруниверзитетски, национални врски, редовна дистрибуција на информации и преку обука. Одговорностите и овластувањата за обезбедување квалитет треба да бидат јасно дефинирани. Ефективното осигурување и управување со квалитетот се потпира на пристап до доверливи информации и податоци и мора да биде поддржано од ефикасни системи за е-управување, интегрирани според соодветно.

Универзитетите мора да имаат обврска за обезбедување квалитет во нивните институции. За внатрешната компонента на квалитет, земајќи ги предвид внатрешната организација, мисијата, стратегијата и капацитетите и преку следење на законите на Република Македонија, секоја институција треба да се воспостави / да развие, да управува, да следи, да анализира и редовно да го ревидира интерниот систем за обезбедување и за подобрување на квалитетот, со внатрешните процедури и механизми кои и овозможуваат на институцијата да се фокусира на квалитетот. Тие треба да ја разгледаат можноста и за ангажирање надворешна валидација. Ова ќе им овозможи вредни повратни информации за процесите за настава, учење и за истражување на Универзитетот и за оперативната ефикасност.

28

Институционална самоевалуација и внатрешна ОК На семинарот активно се дискутираше за можностите и за предизвиците поврзани со процесот на извештаите за самоевалуација. Беше забележано дека создавањето на овие извештаи е задолжително, но дека не постои очекувана јасна дефиниција или редовна форма. Ќе се цени доколку Министерството за образование предложи таков формулар и ќе им овозможи на високообразовните институции во Македонија да дадат коментар. Постои општа согласност меѓу учесниците дека би било добро да се има мултиинституционалната соработка во подготовката на овие извештаи за СЕ, особено кога тие се значајни за внатрешната контрола, како и за обезбедување важни податоци за заинтересираните надворешни страни; затоа усогласувањето на овие извештаи ќе ја зголеми нивната споредливост.

Исто така, од клучно значење за институциите беше да се обезбедат податоци за упис, навремени достигнувања и за стапките на дипломирање на време во овие извештаи. Ова произлезе од потребата за дефинирање на критериумите кои се реални и погодни за намена. Ова е особено се однесува на за прашањето за тоа како процесот на самоевалуација придонесува кон постојаното подобрување. Добар извештај за СЕ треба да обезбеди систематски повратни информации на сите активности и основа за делување. Затоа, вработените може да стекнат сознанија од резултатите од SWOT анализата и да создадат на акционен план и последователни делувања.

Во рамките на институциите треба да се развиваат мисловните процеси за самопроцена, во кои се идентификуваат соодветни внатрешни структури и процедури за поддршка на овој процес. Авторството, но и изнесеното во извештајот за самоевалуација мора да бидат јасни и за кадарот што го составува како и за секој што ќе го чита. Тоа треба да биде јавен документ, но треба да биде појасно за тоа како ќе се користи од надворешните тела, на пример, Одборот, Министерството или другите стејкхолдери. Сознанијата изнесени во извештајот треба да резултираат со градење на предностите и подобрување на слабостите, со намалување на заканите и развивање на добрите врски со владините институции.

Конечно, се чини дека извештајот за самоевалуација не може само да се биде верен документ напишан исклучиво да ги исполни законските барања. Тој мора да биде вкоренет во политиките и практиките за обезбедување квалитет. Процесот на извештајот за самоевалуација треба да влијае на обезбедувањето информации на структурирањето на универзитетската стратегија за обезбедување квалитет.

Учење, настава и врски за истражување „Секој експерт може да предава, но не е секој експерт добар предавач. “

Учењето и предавањето се клучни за функционирањето на Универзитетот и мора да им се посвети посебно внимание. Ова мора да се разгледува во контекст на законските барања за истражување и објавување, а не само за академска промоција. Затоа, многу е важно да се воспостават посебни и различни критериуми за евалуација на наставата и истражувањата. Надлежностите треба да се дефинираат, како што се креирањето и примената на резултатите од учењето, способноста за

29

пренесување на знаењето, применетата содржина, развојот на вештините на студентите и ефективното оценување. Исто така, треба да се смета за иновативна употребата на дигиталната технологија за учење. Треба да се има докази за редовен преглед и за ажурирање на материјалите за учење. Овие надлежности треба да се оценуваат со критериуми, докази и стандарди, од оценувачите со методолошка искуство. На наставниците им се потребна поддршка и совети за тоа како да се подобри нивната практика. Треба да се размисли за тоа дали портфолиото на наставникот или другите методи базирани на практика може да се користат и да се земат предвид за промоција.

Секоја институција треба внимателно и редовно да го разгледа бројот на наставни часови и бројот на студенти по група и да обезбеди квалитетна настава и практика. Сите програми треба да бидат предмет на редовниконтроли, внатрешни и надворешни.

Што се однесува до дизајнот на студиските програми, треба да се забележи дека структурата, должината и бројот на кредити треба да се применуваат флексибилно, врз основа на најдобрите практики и национален контекст, со начинот на испорака кој поддржува учење и достигнување. Образложението за таквите одлуки треба да биде јасно. Заедничките програми со различни земји, со заеднички стандарди, се сметаат за корисни.

Вработувањето, работодавачите и партнерството со засегнатите страни Една од главните теми кои беа обработувани беше важноста на проучување на вработувањето, соодветноста на дипломците на пазарот на трудот, како и деловните односи. Овие фактори се од суштинско значење за усогласување на студиските програми со потребите на пазарот, за обезбедување успешни можности за вработување на дипломираните студенти, како и за надоградување на експертизата на пазарот на трудот во создавањето на идните претприемачи и лидери.

Беше истакнато дека универзитетите не може да очекуваат претставниците од деловната заедница да интервенираат во наставни програми или спонтано да обезбедуваат корисни повратни информации. Потребна е подготовка и воспоставување односи. Ова е, исто така, од суштинско значење во смисла на создавање на она што работодавците го бараат од студентите и кои вештини им се потребни, или се очекува да ги бараат од своите вработени. Во овој контекст, и истражувањата со поранешните студенти може да бидат информативни, бидејќи тие може да обезбедат информации за несоодветните работни вештини или за вештините кои недостасуваат, а кои тие ги забележале.

Контактите и истражувањата со поранешните студенти се сметаат за важни за институционалната анализа и за контактот со бизнис-заедницата. Беа разгледани повеќе методи за истражувања со дипломираните студенти, честопати беа споменувани социјалните медиуми. Беше предложено добрата практика и корисните податоци од истражувањата со поранешните студенти да се споделат во однос на методологијата, примерокот, варијабилите, начинот на собирање на податоците, анализата и дисеминацијата, активното користење од факултетите и другите оддели. Ова може да се прави постојано, на национално или на институционално ниво, со стандарден систем. Беше препорачано и истражувањата со поранешните студенти да не се спроведуваат само една година по

30

дипломирањето, туку истражувањата треба да ги следат дипломираните студенти во период од 1, 2, 3, 5 и од 10 години по дипломирањето.

Силна препорака беше да се зголеми соработката со професионалците за човечки ресурси во компаниите, на пример преку Македонската асоцијација за човечки ресурси. Би било корисно да се анкетираат за да се дознае кого вработуваат (дипломирани студенти од кои универзитети), преку кој процес на вработување и зошто. Администраторите од повисоко ниво, како што се генералните менаџери и главните извршни раководители, честопати ги поставуваат овие прашања, но може тие да немаат директни знаења и практични информации за професионалците кои се одговорни за човечките ресурси.

Една од општите забелешки дадени од учесниците во однос на вработувањето и вработливоста е дека бизнис-заедницата и академските институции треба да подготват појасни, попрецизни и формално усогласени дефиниции за тоа како двете групи може да им помогнат на сегашните студенти и на дипломираните студенти кои бараат вработување. Само дискутирањето за соработка има значително помала вредност отколку јасниот договор со специфичен и изразен резултат.

Треба да се има национална и регионална стратегија за вработување на дипломираните студенти, со соодветни податоци од истражувањата и со анализа за да се информираат при донесувањето одлуки. Потребна е поголема поддршка за да се убедат работодавците да обезбедат квалитетна испорака. Треба да се разгледа за тоа кои придобивки може да се понудат на потенцијалните работодавци. Универзитетите треба да ги профилираат вештините за вработување и професионалните компетенции во различни индустрии, но и да идентификуваат што им е потребно на работодавците на национално и на меѓународно ниво и што им недостасува на студентите. Ние треба да осигуриме дека наставната програма и услугите за кариера да обезбедуваат соодветна подготовка.

Услугите за развој на кариерата и за помошта при стажирањето се сметаат за значајни области на кои треба да им се посвети внимание и кои треба да се развиваат. Центрите за кариера се според со закон за да се обезбеди настава за кариера и поддршка, како и да се вклучат практичари при организирањето практична работа. Тие треба да ги вклучат и студентите во решавањето одредени прашања кои се појавуваат во бизнис-заедницата. Покрај тоа, имаше предлог да се избрише условот за стаж за секоја година, бидејќи не постои капацитет на работодавачи за тоа. Целта е да се развиваат процедури за квалитет, соработка со работодавачите (национален регистар и партнерства), стажирањето да е дел од наставната програма и да се вреднува, а можеби и да се концентрира на периодот на стажирање во минатата година. Целта е стажирањето да биде редовна, соодветна работа за целиот период на време, не само усогласување дадено на хартија.

Конечно, беше забележано дека институциите може да понудат неформално образование за студентите и кандидатите преку невладини организации. Групите, како што е AIESEC може да им помогнат на студентите да организираат настани, стажирања, бизнис-обуки и други иницијативи за поддршка на студентите. Има редовни, активни и посветени студентски организации на институционално, на национално и на меѓународно ниво, кои се подготвени да помогнат и да придонесат за развој на поголеми можности за студентите и за дипломираните студенти.

31

Ефективна функција на Одборот за акредитација и евалуација Правилното функционирање на Одборот за акредитација и евалуација е од најголема важност, не само за одржување стандарди и за подобрување на одредбата за високото образование, туку и за придобивките од меѓународно признавање.

Се смета дека има сериозна потреба од реформи за да се осигури дека е независен, со соодветни ресурси и со отчет за своите активности. Се бара нова „повелба“ за дефинирање на улогите и одговорностите и повторно усогласување со со Владата, Министерството и со институциите. Улогата на Одборот треба да биде фокусирана на стандардите и на квалитетот, а Министерството на бројните податоци / потреби и одлуки. Акцентот на Одборот е врз транспарентноста, поддршката, проактивните врски, продуктивните повратни информации, натамошното следење и јавното обезбедување информации. Одборот треба да одржува редовни средби со сите стејкхолдери. Одборот треба да биде членка на меѓународно тело за обезбедување квалитет и да биде предмет на редовна надворешна ревизија на своите активности и на влијанието.

Делот за евалуација на Одборот е нефункционален. Прашање е дали Одборот има каква и да било улога надвор од акредитацијата и ако е така, каква поддршка може да обезбеди, со какви механизми. Ако овој елемент се развива, надлежностите, одговорностите и власта мора јасно да се дефинирани. Овластувањето да се отвори и да се затвори одредбата треба да биде прегледано внимателно. Упатствата и обрасците за внатрешна и надворешна евалуација мора да се ревидираат и да се усогласат, со консултации и во согласност со Европските стандарди и упатства од 2015 година. Одборот мора да ги објавува сите извештаи за евалуација и другите слични документи. Тие мора да се разгледаат и соодветно да одговорат на институционалните извештаи за самоевалуација и да ги користат за да обезбедат преглед, со споредба и одредби. Тие треба да обезбедат редовни информации и поддршка за обезбедување квалитет. Тие треба да поттикнат позитивни односи со сите акредитирани институции и со други стејкхолдери.

Постои специфичен прашалник за институционална, надворешна евалуација. Што е подобро за Македонија – она што е сега дефинирано со Закон, односно Одборот за спроведување надворешни евалуации, или со ангажирање на меѓународна агенција, како што е сегашниот процес за институционална евалуација на јавните универзитети? Целта, критериумите и постапката за секоја евалуација мора да бидат соодветени, отворени и да нудат поддршка. Мора да биде јасно, чија одговорност е да се следат препораките од надворешната евалуација за да се забележи каде е постигнат напредок. Генерално имаше согласност дека секоја акредитирана институција ќе има корист од периодични, објективни, надворешни евалуации бидејќи тоа ќе обезбеди вредни податоци за користење од сите стејкхолдери. Тоа ќе ја намали зависноста од официјалната согласност и ќе го поддржи одржливото и „реално“ подобрување. Ова означува повисок квалитет на обезбедување и подобри услуги за нашите студенти.

32

Прилог 1

Клучни презентации

Тема: Влијанието на стејкхолдерите

Колин Так - директор на Европскиот регистер за обезбедување квалитет (EQAR)

Наслов на презентацијата: „Европската рамка за обезбедување квалитет во високото образование“

Колин Таск започна со нагласувањето на концептуалната основа за Европската рамка за обезбедување квалитет во високото образование, како и со воведени излагања за неговата организација Европскиот регистар за обезбедување квалитет и ги објасни основната структура и овластувањата кои ги има. Клучна точка, на национално и на меѓународно ниво, е промовирањето на заедничките стандарди, Европските стандарди и упатства. Таск забележа дека EQAR е усвоен од министерствата за образование, но во голема мера е развиен од предавачите и од релевантните стејкхолдери. Сега тоа е регулирано во партнерство од министерствата и стејкхолдерите. Агенциите за обезбедување квалитет (на национално ниво) треба да се демонстрираат усогласеност со ЕСУ за да се регистрираат во Европскиот регистер за обезбедување квалитет EQAR. Постои и постапката за годишните ажурирања и поплаки од трети лица. Тој истакна дека и во иднина агенциите за обезбедување квалитет треба да бидат во согласност со стандардите од 2015 година, а не со оние од 2005 година.

Три главни теми беа посочени: 1) Високообразовните институции имаат примарна одговорност за квалитетот; 2) Постои потреба за транспарентност и за објавување на резултатите; и 3) Агенциите за обезбедување квалитет треба да бидат независни од двете институции и надвор од владиното влијание.

Агенциите за обезбедување квалитет не треба само да истражуваат или да го спроведуваат законот, туку треба да ја поттикнуваат институционалната иницијатива (и, според неговото искуство, го чинат тоа). Тие мора да бидат независни од влијанието на власта или од институциите кои ги регулираат, туку треба да има јасни и редовни консултативни процеси. Тој истакна дека има повеќе слоеви на обезбедување квалитет: внатрешна самоевалуација; надворешна процена и јавно и транспарентно објавување на резултатите. Целта на ваквите процеси е да се обезбеди интеракција и заемна поддршка на внатрешните и надворешните механизми за обезбедување квалитет. Треба да постојат (на ефективен систем) повеќе нивоа на консултации, а особено е важно вклучувањето на стејкхолдерите, студентите, поранешните студенти, дипломираните студенти, надворешните инспектори и колегите (внатрешни и надворешни).

Резултатот од Јереван беше усвојување на ЕСУ во 2015 година. Овие стандарди и упатства служат како минимални стандарди, но треба да се поттикнат и креативноста и развојот независно од нив. Во принцип, ова се случува кога се соодветни за употреба, и надвор од бирократијата и нормативните

33

одредби. Во оваа насока, од европска перспектива, не постои еднаква важност на моделите 3 + 2 и 4 + 1, и можните комбинации и варијации. Идеално, на високообразовните институции треба да им биде дозволено да донесат свои сопствени одлуки во врска со соодветноста на овие модели според околностите за да се даде целосна флексибилност на високообразовните институции предвидени во рамките на Болоња (види QF - EHEA).

Во Европа, има обновената поддршка за меѓународни и меѓугранични напори, но, сепак, останува премногу дуплирање и вишок на напорите. Договорниот сет на стандарди и стабилната заедничка рамка, како што е утврдено од ЕСУ и од EQAR, се потребни за да се подготват долгорочни цели како што се автоматската работа за меѓународно признавање.

Тема: Институционален развој

Томас Олсон - виш предавач, Оддел за академски развој, Универзитетот во Лунд, Шведска

Наслов на презентацијата: „Демонстрирање и евалуација на наставата во високото образование - Шведска перспектива“

Професорот Олсон започна со краток вовед за својата институција, Универзитетот во Лунд. Тој истакна дека не може да биде прецизно споредливо со универзитетите во Македонија, затоа што Универзитетот постои 400 години. Сепак, тој чувствува дека тие го направиле тоа добро и со концепт кој може да биде од корист за регионот на Балканот, „научен професор.“

Научниот професор е саморефлективен и контемплативен предавач. Тој не е само експерт во својата академска област, туку е и некој кој е во потрага по методолошка и структурна помош за да го направи својот клас поангажиран и поуспешен. Ваквиот пристап не е зависен од технологијата, барем не секогаш; тоа е став или метод со кој може да се направи наставата достапна и поуспешна. Еден од присутните истакна дека ова може да биде тешко за да се балансира со другите институционални обврски; Д-р Олсон истакна дека научниот професор не е едноставно одличен практичар, туку и некој кој се занимава со проучување на методологијата на педагогијата, редовно планира подобрување и искрено определување на областите за развој во својата работа.

Постојат некои препорачани механизми за да им помогнат на предавачите да станат научни професори. Тој посочи дека тие можат да учат од предавања и за извонредност во наставата и учењето; тие можат да користат забелешки од колегите (предавачите да ги следат другите предавачите); опсервации од студентите (студенти од надвор кои обезбедуваат слична поддршка); експерт за надворешна евалуација; и ригорозно да се анализираат предавањето и учењето.

Експерт од САД, Ли Шулман, истакна дека главните карактеристики на научното учење се транспарентност и отвореност. Публикациите и методите треба да бидат објавени во јавноста, да бидат достапни за рецензија и да бидат отворени за размена на добра волја и примена. Оваа транспарентност на процесите и на резултатите е од суштинско значење за ефективна и искрена размена на идеи за поддршка на академскиот кадар.

34

Потоа ја истакна вредноста на наставното портфолио во промотивните процеси. Не станува збор само за академска биографија, туку треба да (или да се опишани) најмалку следниве елементи: образовна биографија; изјава за филозофија на насатавата; конкретни примери од наставната практика и придружна документација. Дополнителни елементи можат да бидат во зависност од различни институции, врз основа на нивните потреби и околности.

Олсон истакна дека институционалниот развој може да ги поддржи формирањето и развојот на научниот наставник. Во овој контекст, може да се залагаат за интегрирано педагошко усовршување (целокупен поглед) и научен пристап (односно, кој се спојува со извонредностана наставата).

Тема: Национална стратегија

Беким Фетаји ̶ заменик - претседател на Националниот совет за акредитација и евалуација, во соработка со претседателот, Горазд Росоклија

Наслов на презентација: „Одборот за акредитација и евалуација ̶ организација, методологија и стандарди за акредитација и евалуација“

Д-р Фетаји истакна дека тој не презентира денес во својство на професор од УЈИЕ, туку како заменик-претседател на Одборот. Тој се обрати со неговите почетна забелешки за структурата и историјата на Одборот за акредитација и евалуација. Овој Одбор ги обединува претходниот Одбор и Агенцијата. Одборот нема свои вработени; тие се вработени во Министерството за образование.

Во националниот Одбор за акредитација и евалуација веќе има голема бирократија, а нема јасни средства или распределба на средства за поддршка или одговорност. Мали групи од недоволно финансирана поединци се обидуваат да завршат административна работа во голем обем. Постојат не многу јасни политики во однос на ресурсите и поддршкате: постојат фиксни барања за акредитација на ментори и публикации во списанија со импакт-фактор, на пример, но не и бази на податоци или пари одредени со национална стратегија за истражување.

Во однос на процедурите за акредитација и за самоевалуација, Фетаји истакна дека постојат неколку главни препораки кои може да се направи. Првиот, можеби најочигледен услов, е дека вработените и студентите мора да бидат прецизни. Погрешната примена на Извештајот за самоевалуација или сличен документ за поддршка укажува на основен недостаток на основно ниво на знаење кое е несоодветно за високообразовната институција. Второ, не може да има студиска програма за акредитација, доколку потребната лабораториска опрема (или, поопшто, просторни барања) не се достапни. Трето, мора да се фокусира на условите за учење и настава (соодветноста на ситуацијата и опкружувањето за целите за учење и резултатите). Четврто, програмите и процедурите за обезбедување квалитет треба да се прошират за да ги опфатат истражувањето и административните единици. Петто, институциите треба да ги зголемат или да ги подобрат (или двете) механизмите за повратни информации од студентите. Тој, предложи и како дополнителна забелешка, институциите да воспостават или да развијат механизми за следење на поранешните студенти.

35

Тој истакна дека постојат четири прашања со кои се соочува Одборот: Што се обидува да направи институцијата? Како институцијата се обидува да го направи тоа? Како знаат тие дека тоа функционира? И како тие планираат да се промени?

Во одговор на прашањата од присутните, Фетаји забележа дека нема посебен образец за извештајот за самоевалуација, туку дека има достапни упатства и институционалното знаење може точно да се претстави.

37

A HIGHER EDUCATION QUALITY SEMINAR

“National Strategy, Institutional Development and Stakeholder In�luence”

dentu stS

Staf fsredlohekatS

ualityQ

38

Content

INTRODUCTION.................................................................................................................................................................... 39

KEY THEMES ......................................................................................................................................................................... 39

SUMMARY OF RECOMMENDATIONS ................................................................................................................................... 40

NEW VISION AND APPROACH FOR QUALITY ASSURANCE AND ENHANCEMENT .......................................................................................... 40 QUALITY ASSURANCE AND QUALITY MANAGEMENT ............................................................................................................................ 40 INSTITUTIONAL SELF EVALUATION AND INTERNAL QA .......................................................................................................................... 41 LEARNING, TEACHING AND LINK TO RESEARCH................................................................................................ .................................... 41 EMPLOYABILITY, EMPLOYERS AND STAKEHOLDER PARTNERSHIP ............................................................................................................. 41 EFFECTIVE FUNCTION OF THE BOARD OF ACCREDITATION AND EVALUATION ............................................................................................. 42

SEMINAR DISCUSSIONS........................................................................................................................................................ 42

NEW VISION AND APPROACH FOR QUALITY ASSURANCE AND ENHANCEMENT .......................................................................................... 42

QUALITY ASSURANCE AND QUALITY MANAGEMENT ........................................................................................................... 43

INSTITUTIONAL SELF EVALUATION AND INTERNAL QA ........................................................................................................ 44

LEARNING, TEACHING AND LINK TO RESEARCH ................................................................................................................... 44

EMPLOYABILITY, EMPLOYERS AND STAKEHOLDER PARTNERSHIP ........................................................................................ 45

EFFECTIVE FUNCTION OF THE BOARD OF ACCREDITATION AND EVALUATION ..................................................................... 46

ANNEX 1 .............................................................................................................................................................................. 48

KEYNOTE PRESENTATIONS ................................................................................................................................................... 48

THEME: STAKEHOLDER INFLUENCE ................................................................................................ ................................................... 48 THEME: INSTITUTIONAL DEVELOPMENT ................................................................................................ ............................................ 49 THEME: NATIONAL STRATEGY ................................................................................................ ......................................................... 50

39

Introduction

The Quality Seminar held at South East European University on 03 June 2016, brought together key partners in quality assurance, including academic and administrative leaders, members of Self-Evaluation Commissions, Quality Of�icers and team representatives, a member of the Accreditation and Evaluation Board, students and student organizations, representatives from Chambers of Commerce, academics and administrative staff. Ministry representatives were invited but could not attend. In all, some 50 people participated actively in the discussion. Copies of the new European Standards and Guidelines (ESG 2015) and a Comparative Analysis of these with the previous 2005 standards and guidelines were provided to every participant for reference.

The aim was to address the key themes below in a broad, open debate, recognize good practice, re�lect on challenges and provide ideas about developing the quality of higher education and strengthening Quality Assurance and Enhancement systems and processes in Macedonia.

The intended outcomes planned were this Communiqué, for wide circulation, and the establishment of a Higher Education Advisory Partnership (HEAP) with the purpose of promoting dialogue about Quality Assurance, sharing good practice, regular contact with stakeholders and identi�ication of actions for improvement.

Key Themes

• University Challenge – developing real and sustainable quality of provision and outcomes in higher education in the Republic of Macedonia

• Student contribution to quality – role, impact and in�luence on the educational debate and quality of higher education activities

• National Quality Assurance - strategy, higher education law and the work of the Accreditation and Evaluation Board

• Institutional Quality Assurance – internal approaches and processes, external in�luences, sharing good practice

• External partnership potential – international QA, employers • Quality Management – institutional ef�iciency and effectiveness and the impact of external

drivers

The section below outlines the main recommendations from the Seminar.

40

Summary of Recommendations New Vision and Approach for Quality Assurance and Enhancement

1. Strategy and vision – Re-align Higher Education strategy and vision at national and institutional level to focus on quality assurance and improvement, on transparency, consistency and support for incremental and ongoing improvement.

2. Legal framework – Create a framework Higher Education Law, with proper levels of autonomy and accountability and clear roles and authorities for the Ministry, Board and institutions. The law should embed and promote international trends and practice in quality assurance. It should clearly differentiate between legal requirements for diverse institutional missions, institutional approaches and wider good practice.

3. Quality Partnership - Create a Higher Education Advisory Partnership (HEAP) which would meet twice yearly at different higher educational institutions. The purpose would be to ensure regular liaison between institutions, the Ministry, Board of Accreditation and Evaluation, students and external stakeholders in order to share good practice and make recommendations about quality assurance and management issues. More seminars could be organized. These could also focus on different areas such as employment and career development, learning and teaching.

4. International networking and recognition – Ensure that the Board of Accreditation and Evaluation, as quickly as possible, becomes a member or af�iliate of European and regional QA bodies (ENQA, CEENQA) and prepares to apply to be on the EQAR register. Since this is a challenging and complex process, resources and support for these applications should be allocated, with proper management and oversight.

5. Quality Projects - It is recommended that HE institutions, Ministry, Board, with student and employer stakeholders and international bodies/other university partners form Coordinating Project Groups to lead on two large scale national capacity and development projects on Quality Assurance of Learning and Teaching and Quality Management.

Quality Assurance and Quality Management

1. Develop effective national and institutional Quality Assurance and Management systems which focus on quality enhancement and result in recognizing achievement and improvement with evidenced outcomes. Support these with ef�icient e-management systems.

2. Institutions to consider their Quality Policy and Structure and allocate resources to a Quality Of�ice, Centre or other organizational structure for driving forward quality improvement.

3. Engage Quality Assurance Advisors from European organizations or QA bodies/organizations from other European countries, to advise separately and speci�ically institutions, Ministry, Board and Government.

4. Review the National Ranking process to ensure the criteria are applicable to all accredited institutions. Consider conducting an open peer review of the submitted data so that all institutions have suf�icient support in the provision of accurate information.

41

5. Produce a strategy for higher education in Macedonia in accordance with results obtained (withperhaps accent on ‘core’ �ields of study in the period to come, commitment to sharing resourcessuch as library materials, and data sharing platforms).

6. Government to produce a generic model of organization of a comprehensive research universityand a generic model of organization of a teaching university.

Institutional Self Evaluation and Internal QA

1. The Ministry of Education to propose a template for the Self Evaluation Reports expected ofhigher education institutions, and then permit institutional comment on the proposal beforelegal implementation.

2. Self-Evaluation Reports to contain clear data on enrollment, on-time achievement, andgraduation rates.

3. Self-Evaluation Reports should not be just summary documents, but should also be self-re�lective and have clear and measureable targets or goals identi�ied, so that institutions mayuse the reports productively.

Learning, Teaching and Link to Research

1. Institutions can consider offering a pedagogical course for existing teaching staff. This shouldincorporate theoretical and practical parts and could be used for award, reward, promotion andperformance management.

2. Introduce a compulsory pedagogical course prior to starting University teaching (junior staff).3. Change doctoral studies to incorporate methodological instruction and practice.4. Reconsider the legal criteria for promotion to put the quality of teaching in the focus and not

only insist on collection of research points. Also, consider a change of law to remove therequirement to be promoted or lose employment.

5. Conduct institutional research and analysis based on staff engagement and scheduling records,and in-class observation of professors by pedagogically trained staff from different institutions.This would be to assess current approaches and strategies for L&T, modes of delivery, andlearning ergonomics.

6. Identify methods of sharing good practice and providing formal and informal staff developmentopportunities, shared among institutions.

7. Identify national and institutional priorities and resource allocation for learning and teaching inhigher education institutions in the Republic of Macedonia.

8. Consider participation in activities in the EFFECT project (European Forum for EnhancedCollaboration in Teaching) coordinated by the EUA and co-founded with ERASMUS +.

Employability, Employers and Stakeholder Partnership

1. Universities and businesses should seek more frequent opportunities for collaboration onsyllabi, curricula, and skills provision appropriate to the labour market.

42

2. Alumni surveys should be conducted at 1, 2, 3 and 5 year periods after graduation, to assess employability, skill need, and labour suitability, and these results should be shared amongst institutions transparently.

3. Employers and universities should work with government to streamline the requirements for internships, providing more speci�ic appropriate internship opportunities.

4. Research should be done on labour market development in Macedonia from its independence to the present, including a feasible prediction of future developments in the Macedonian labour market.

Effective Function of the Board of Accreditation and Evaluation

1. Consider re-separation of the two functions of the Board, with separate resourcing and development, but with regular liaison.

2. Consider the professional human resource pro�ile required for the Board activities and ensure that all those engaged are competent, well informed, supported and remunerated appropriately. A professional secretariat, separate from the Ministry should be established.

3. Reform and develop the Board(s) on the lines described above. In order to do this consultatively, the Board should hold a series of partnership meetings and include Quality reps from all institutions, students, employer reps, academic and admin reps, with international input.

4. For the evaluation part, develop an independent role, with a range of supportive evaluation mechanisms and a pro-active relationship with the institutions and Ministry.

5. Review the work, documentation and procedures for the (re) Accreditation part of the Board, as outlined above. Every institution should ensure they have a framework and procedure for (re)accreditation of programmes.

Seminar Discussions New Vision and Approach for Quality Assurance and Enhancement

Quality assurance and enhancement is central to all higher education activities, for all stakeholders. It should be fully integrated into law, strategic planning and every activity and process nationally and institutionally. There must be suf�icient human and �inancial resources to support effective function, including ef�icient quality management E-Systems. There must be a proper level of autonomy and accountability, with trust among responsible bodies.

Students are our most valuable resource and there should be a focus on the whole student experience, which is also visible in the ESG 2015. They are partners with staff in their own educational development and should be meaningfully included in all areas of academic life. Their future career paths should be supported to the maximum.

It is imperative that we commit to international standards and guidelines related to QA and consider wider trends and good practice. For example, the latest Standards and Guidelines for Quality Assurance in the EHEA (ESG 2015) are based on the principles of:

43

• higher education institutions having primary responsibility for quality;• responsiveness to the diversity of systems, institutions, programmes and students;• support for the development of a quality culture;• consideration of the needs and expectations of students, other stakeholders and society;• transparency and publication of results;• independence of external QA agencies.

These principles underpin “the twin purposes of accountability and enhancement” which are at the heart of all QA activities (ESG 2015).

It is essential that the Board of Accreditation and Evaluation and other bodies and organizations as applicable, become members/af�iliates of key European and regional QA organizations, that is, the European Association for Quality Assurance (ENQA) and the Central and Eastern European Network of QA Agencies (CEENQA). This gives better access to support, training and the exchange of ideas and will help pave the way to recognition at European level through registration with EQAR.

It is important to note that the higher education authorities have tried for over a decade, through legislation and guidelines, to assure the quality of higher education in Macedonia. However, these efforts have been visibly weighted towards legal compliance, quantitative aspects, and have been monitored by inspection. Despite the Board having a long-standing, clearly speci�ied, legal responsibility for quality assurance and external evaluation, with supporting documentation, they have not started these activities.

Therefore, a re-alignment of vision and approach, from quality control to quality assurance and enhancement is needed as well reform of the evaluative body and its function to make it �it for purpose.

Finally, in order to bridge the gap between rhetoric and reality, and strengthen collaborative working with effective solutions, it is important to have an increase in open policy dialogue amongst universities, the Ministry and on quality Board issues. This would better ensure that all views are considered and appropriately incorporated into policy and practice initiatives. This would form a stronger basis for trust.

Quality Assurance and Quality Management Nationally, there should be a comprehensive quality assurance and management system in place, with strategy/policy, structure and appropriate processes. Such a system has a better chance of making positive change when it is focused on quality assurance and enhancement and not on mere compliance. The speci�ic contexts must be taken into account, it should be realistic for our situation, but built on best practice, fully involving stakeholders and drawing on wider expertise. Societal and labour needs should be part of the discussion. Guidelines and standards need to be ‘S.M.A.R.T’ and regularly reviewed. They are best developed and operated with wide consultation, serious and regular inter-university, national or departmental liaison, regular dissemination of information and training. Responsibilities and authority for QA should be clearly de�ined. Effective quality assurance and management relies on access to reliable information and data and must be supported by ef�icient e-management systems, integrated as appropriate.

44

Universities must have the responsibility for QA in their own institutions. For the internal component of quality, taking in account internal organization, mission, strategy, and capacities, and following the laws of the Republic of Macedonia, each institution should establish/develop, operate, monitor, analyze and regularly review an internal system of quality assurance and enhancement, with internal procedures and mechanisms which enable the institution to focus on quality. They should consider engaging external validation. This will enable valuable feedback about teaching, learning and research processes at the University and operational effectiveness.

Institutional Self Evaluation and Internal QA The Seminar actively discussed the opportunities and challenges presented by the process of Self- Evaluation Reports. It was noted that the generation of these reports is obligatory, but that there is not a clear template or regular form expected. It would be appreciated if the Ministry of Education would propose such a template, and allow HE institutions in Macedonia to comment. There was general agreement amongst the participants that it would be good to have multi-institutional cooperation in preparing these SERs, particularly as they are valuable for internal self-re�lection as well as providing valuable data for interested external parties; harmonization of these reports would therefore increase their comparability.

It was also felt crucial for institutions to provide enrollment, on-time achievement, and graduation rates in these reports. This emerged from the need to de�ine criteria which are realistic and �it for purpose. This was particularly germane to the question of how well the self-evaluation process contributes to continuous improvement. A good SER should provide systematic feedback of all activities and a basis for action. The staff can therefore learn from the results of the SWOT and creating an Action Plan and follow up.

Within the institutions, there should be developed re�lective self-assessment processes that identify appropriate internal structures and procedures to support this process. The authorship and composition of a Self-Evaluation Report must be clear to the staff compiling it as well as to any reader. It should be a public document, but there should be greater clarity about how it will be used by external bodies, e.g. the Board, the Ministry, or other interested parties. The SER process should result in building on strengths and improving weaknesses, minimizing threats, and developing good liaison with government institutions.

Finally, it was felt that the SER cannot just be a dutiful document written merely to ful�ill legal requirements. It must be rooted in quality assurance policies and practices. The SER process should inform and structure university strategy concerning QA.

Learning, Teaching and Link to Research ‘Any expert can teach, but not every expert is a good teacher. ‘

Learning and teaching is still the core of University functioning and must be given special attention. This must be considered in the context of legal requirements for research and publication rather than for the sake of academic promotion. Therefore, it is very important to establish special and different criteria for evaluation of teaching and research. Competencies need to be de�ined, such as design and use of learning

45

outcomes, ability to transfer knowledge, apply content, develop student skills, and assess effectively. Innovative use of digital technology for learning should also be considered. There should be evidence of regular review and updating of learning materials. These competencies should be evaluated with criteria, evidence and standards, by assessors with methodological background and experience. Teachers need support and advice on how to improve their practice. Consideration could be given to whether a teaching portfolio or other more practice based (not surface) methods could be used and credited for promotion.

Each institution should carefully and regularly consider number of teaching hours and number of students per group to ensure qualitative, personalized instruction and practice. All programmes should be subject to regular review, both internal and external.

Concerning the design of study programmes, it should be noted that the structure, length and number of credits should be applied �lexibly, based on best practice and national context, with a mode of delivery which supports learning and achievement. The rationale for such decisions should be clear. Joint programmes with different countries, with common standards, are seen as bene�icial.

Employability, Employers and Stakeholder Partnership One of the main themes that developed was the importance of studying employability, graduate suitability to the labour market, and business relations. These factors are crucial for aligning curricula with market needs, providing graduates with successful employment opportunities, and building upon market expertise in creating future entrepreneurs and leaders.

It was emphasized that universities cannot expect representatives of the business community to intervene in curricula or to spontaneously provide useful feedback. Preparation and a relationship are needed. This is also crucial in terms of establishing what employers need of students and what skills they require, or expect to require, in their employees. In this context, alumni surveys can also be informative, as they can provide information about missing or inadequate job skills that they have noticed.

Alumni contacts and surveys were regarded as important both for institutional analysis and for contact with the business community. Several methods for surveying graduates and alumni were considered, with social media being mentioned frequently. It was suggested that good practice and useful data from alumni surveys should be shared in regard of methodology, sample, variables, method of collection, analysis, dissemination, active use by faculties and other departments. This could be done consistently, nationally or institutionally, with a standard system. It was also recommended that alumni surveys not be just conducted one year after graduation, but that surveys should follow graduates at periods of 1,2, 3, 5 and 10 years after graduation.

A strong recommendation was made to increase cooperation with HR professionals in companies e.g. via the Macedonian HR Association. It would be helpful to survey them to �ind out who they hire (graduates from which universities) through what recruitment process and why. Higher level administrators, such as General Managers and Chief Executive Of�icers, are often asked these questions, but may lack the direct knowledge and practical information of the professionals responsible for HR.

46

One of the general observations made by participants regarding employment and employability is that the business community and academia need to make clearer, more precise, and formally agreed de�initions of how both groups can assist current students and job-seeking graduates. Merely discussing collaboration is of far less value than a clear agreement with a speci�ic and expressed outcome.

There should be a national and regional employment strategy for graduates, with appropriate research data and analysis to inform decision making. More support is needed to persuade employers to provide quality placements. There should be consideration given to what incentives could be offered to prospective employers. Universities should also pro�ile employability skills and professional competencies in different industries, and identify what employers need nationally and internationally and what students lack. We should ensure that the curriculum and career services provide adequate preparation.

Career services and internship assistance were regarded as signi�icant areas for attention and development. The Career Centres are required by law to provide career instruction and support as well as to engage practitioners whilst organizing practical work. They should also include students in �inding solutions of certain issues that are emerging in the business community. In addition, there was a proposal to remove the internship requirement for every year since there is not the employer capacity for this. The intention is to develop a higher quality procedure, work with employers (national register and partnerships), make internship part of curriculum and credit, and perhaps concentrate the internship period into the last year. The goal is for internship to be regular, proper work for a whole period of time, not just compliance on paper.

Finally, it was observed that institutions can offer informal education for the students and applicants through NGOs. Groups such as AIESEC can help students arrange events, internships, business trainings and other student support initiatives. There are regular, active, and committed student organizations at institutional, national and international levels that are willing to assist and to contribute to developing greater opportunities for students and recent graduates.

Effective Function of the Board of Accreditation and Evaluation The proper functioning of the Board of Accreditation and Evaluation is of the highest importance, not only for the maintenance of standards and improvement of higher education provision, but also for the bene�its of international recognition.

The Board is seen as being in serious need of reform to ensure that it is independent, properly resourced and accountable for its activities. It requires a new ‘charter’ de�ining its roles and responsibilities and a re-alignment of its relationship with the government, Ministry and institutions. The Board’s role should focus on standards and quality, whilst the Ministry focuses on numbers/needs and decisions. The emphasis for the Board is on transparency, support, pro-active liaison, productive feedback, follow up action, and public provision of information. The Board should hold regular meetings with all stakeholders. The Board should be a member of an international QA body, and be subject to regular, external review of its activities and impact.

47

The evaluation part of the Board is non-functional. The question is whether the Board has any role beyond accreditation and if so, what support it can provide, with what mechanisms. If this element is to be developed, the competencies, responsibilities and authority must be clearly de�ined. The authority to open and close provision should be scrutinized closely. Guidance and templates for internal and external evaluation must be reviewed and agreed, with consultation and in line with ESG 2015. The Board must publish all evaluation reports and other related documentation. They must consider and respond to institutional self-evaluation reports and use them to provide an overview, with comparison and benchmarking. They should provide regular information and support on quality assurance. They need to foster a positive relationship with all accredited institutions and other stakeholders.

There is a speci�ic question mark about institutional, external evaluation. What is better for Macedonia – as legally speci�ied now, for our own agency/Board to carry out external evaluations, or using an international agency, as with the current IEP process for public universities? The purpose, criteria and process for any evaluation must be suitable, open and supportive. It must be clear whose responsibility it is to follow up on recommendations from external evaluation to see what progress has been made. It is generally agreed that every accredited institution would bene�it from periodic, objective, external evaluation since this would yield valuable data for use by all stakeholders. It would reduce reliance on formal compliance and support sustainable and ‘real’ improvement. This spells higher quality provision and better service to our students.

48

Annex 1 Keynote Presentations

Theme: Stakeholder In�luence

Colin Tück - Director of the European Quality Assurance Register (EQAR)

Title of presentation: ‘The European Framework for Quality Assurance in Higher Education’

Colin Tück began by stressing the conceptual background for the European Framework for Quality Assurance in Higher Education, and introduced his organization—EQAR—and explained the basic structure and authority it has. A key point, both nationally and internationally, is the promotion of common standards, the ESG. Tück observed that EQAR was adopted by Ministers of Education, but largely developed by instructors and relevant stakeholders. It is now governed by ministries and stakeholders in partnership. Quality Assurance agencies (on a national level) need to demonstrate compliance with the ESG to be registered with EQAR. There is also a procedure for annual updates and third party complaints. He also noted that, going forward, QA agencies need to comply with the 2015 standards, not those of 2005.

Three main themes were emphasized: 1) The HE institutions have primary responsibility for quality; 2) That there is a need for transparency and publication of results; and 3) QA agencies need to be independent of both the institutions and governmental interference.

QA agencies are not just policing or enforcement agencies, but should also (and, in his experience, do) encourage institutional initiative. They must be independent of in�luence from government or the institutions they regulate, but there should be clear and regular consultative processes. He noted that there are multiple layers of Quality Assurance: internal self-evaluation; external assessment; and the public and transparent announcement of results. The goal of such processes is to assure the interaction and mutual support of internal and external Quality Assurance mechanisms. There should also be (in an effective system) multiple levels of consultation, particularly involving stakeholders, students, alumni, graduates, external inspectors, and colleagues internal and external.

The result of Yerevan was that the ESG 2015 were adopted. These standards and guidelines serve as minimum standards, but creativity and development beyond them should be encouraged. In general, the movement is towards �itness for purpose, and away from bureaucracy and normative regulations. In this sense, from a European perspective, there is equal validity to the 3+2 and 4+1 models, and possible combinations and variations. Ideally, HE institutions should be permitted to make their own decisions regarding the appropriateness of these models to their circumstances so as to pass on to HEIs the full �lexibility envisaged in the Bologna framework (see QF – ENEA).

In Europe, there is renewed support for international and cross-border efforts, yet there remains too much duplication and redundancy of efforts. An agreed set of standards and a robust common framework, as established by the ESG and EQAR, are necessary to make long-term goals such as automatic international recognition work.

49

Theme: Institutional Development

Thomas Olsson - Senior Lecturer, Academic Development Unit, Lund University, Sweden

Title of presentation: ‘Demonstrating and Assessing Teaching in Higher Education – a Swedish Perspective’

Professor Olsson began with a brief introduction to his home institution, Lund University. He noted that it may not be exactly comparable to those in Macedonia, as it is 400 years old. Yet he felt that they had done well with a concept that might be of bene�it to the region of the Balkans, the ‘scholarly teacher.’

The scholarly teacher is a self-re�lective and contemplative instructor. This is not merely a specialist in his or her academic �ield, but someone also looking for methodological and structural assistance to make his/her classes more engaging and successful. Such an approach is not technology dependent, at least not always; it is rather an attitude, or a method, to making one’s teaching accessible and successful. A question from the �loor noted that this can be dif�icult to balance with other institutional obligations; Prof. Olsson noted that the scholarly teacher is not simply an excellent practitioner, but is someone engaged in studying the methodology of pedagogy, planning regularly for improvement, and honestly recognizing areas for development in his or her own work.

There are some recommended mechanisms to assist teachers to become scholarly teachers. He suggested that they may study lectures and scholarship about teaching and learning; they may use peer observations (teachers watching teachers); student observations (external students providing similar support); expert external evaluation; and rigorously to analyze teaching and learning outcomes.

An expert from the United States—Lee Shulman—has emphasized that major characteristics of scholarly teaching are transparency and openness. Publications and methods should be made public, be made available for peer review, and be open for good-faith exchange and use. This transparency of both process and result is crucial to the effective and honest interchange of ideas underpinning academia.

He then spoke of the value of a teaching portfolio in promotional processes. This would not merely be an academic c.v., but would contain (or describe) at least the following elements: an educational c.v.; a statement of teaching philosophy; concrete examples from teaching practice; and supporting documentation. Additional elements may be appropriate for different institutions, based upon their needs and circumstances.

Olsson then noted that institutional development can support the formation and development of a scholarly teacher. In this context, one may advocate integrated pedagogical development (overall view) and a scholarly approach (that is, one that engages with the scholarship of teaching).

50

Theme: National Strategy

Bekim Fetaji – A Vice-President of the National Accreditation and Evaluation Board, in liaison with the President, Gorazd Rosoklija

Title of presentation: ‘Board of Accreditation and Evaluation – Organization, Methodology and Standards for Accreditation and Evaluation’

Prof. Fetaji noted that he appeared today not in the capacity of an SEEU professor, but as a Vice-President of the Board. As such, he addressed his initial remarks to the structure and history of the Board of Accreditation and Evaluation. This Board unites a previous Board and an Agency. The Board has no employees as such; they are employees of the Ministry of Education.

In the National accreditation and Evaluation Board there is already a notable bureaucracy, but not really clear resources or allocations of support or responsibility. Small groups of under-funded individuals try to do a large amount of administrative work. There are somewhat unclear policies as well, regarding resources and support: there are �ixed requirements for accreditation of mentors and impact factor journal publications, for example, but no databases or money de�ined by a national research strategy.

In terms of accreditation and Self Evaluation procedures, Fetaji noted that there are several major recommendations that can be made. The �irst, perhaps most obvious condition, is that staff and student data must be accurate. An inaccurate application, SER, or similar supporting document indicates a basic level lack of knowledge that is inappropriate to a higher education institution. Secondly, there can be no study programme accreditation if needed lab equipment (or, more generally, spatial and facilities requirements) are not available. Third, there must be a focus on learning and teaching conditions (appropriateness of situation and setting for learning intention and outcomes). Fourth, Quality Assurance programs and procedures should be extended to encompass research and administrative units. Fifth, institutions should increase or improve (or both) student feedback mechanisms. He also suggested, as an additional observation, that institutions should establish or develop alumni tracking mechanisms.

He noted that there are four questions that face the Board: what is the institution trying to do? How is the institution trying to do it? How do they know that it works? And how do they plan to change?

In response to questions from the �loor, Fetaji noted that there is not a speci�ic SER template, but that there are guidelines available, and the institutional knowledge may be accurately reported.

www.seeu.edu.mk