Beini prenos podataka Seminarski rad__________________________________________________________________________

BANJA LUKA COLLEGEBANJA LUKAMiloa Obilia 30

SEMINARSKI RAD IZ RAUNARSKIH MREA

Tema: Beini prenos podataka

Profesor:Student:Dip.ing Milo Ljubojevi Drago Jerkovi 77/10

Februar, 2012.SADRAJ

1.UVOD22. PRENOS PODATAKA2 2.1 Karakteristike transmisionog medijuma...3 2.2 Kvalitet signala.3 2.3 Slabljenje..3 2.4 um......33. KOMUNIKACIONI SISTEM4 3.1 Komponente komunikacionog sistema4 3.2 Koncept i terminologija..4 3.3 Komunikaciona mrea.64.BEINI PRENOSNI PUTEVI75. ZEMALjSKE RADIO VEZE86.MIKROTALASNE VEZE8 6.1 Primjena...9 6.2 Prenosne karakteristike97.RADIO PRENOS9 7.1 Infracrveni talasi..11 7.2 Beino prostiranje..118.MULTIPLEKSIRANJE119.SATELITSKI PRENOS12 9.1 Prenosna karakteristika...13 9.2 Primjena..1410. ZEMALJSKE RADIORELEJNE VEZE1411.KOMUNIKACIONI UREAJI U RAUNARSKIM MREAMA14 11.1 Modem.15 11.2 Bridge..15 11.3Hab (Hub).16 11.4 Switch..16 11.4.1 Prednosti17 11.5 Ruter.17 11.6Ripiter (Repeater)..18 11.7 Mreni prolaz (gateway)..18 11.8 Interfejs18 11.8.1 Standard V.24/EIA-232-F1912 ZAKLJUAK:2013.LITERATURA21

1.UVOD

Iako je raunarska industrija mlada u poreenju sa ostalim industrijama, razvoj i primjena raunara postigli su ogroman napredak u kratkom vremenu. U vrijeme prve dvije dekade postojanja raunarski sistemi bili su visoko centralizovani, obino u okviru jedne velike prostorije. Srednje kompanije po veliini ili univerziteti mogli su imati jedan ili dva raunara, dok su velike institucije mogle imati nekoliko raunara. Prvi elektronski ureaji su se uglavnom koristili za prenos podataka po govornim kanalima. U poetku su to bili robusni i teki ureaji sa malom radnom memorijom. Takvi ureaji koristili su se za primopredaju tekstualnih poruka uglavnom u ASCII kodu, simbola u vidu linija, standardnih i specijalnih grafikih simbola. Daljim razvojem i usavravanjem raunarske opreme sistemi dobijaju funkcije kao to su prikupljanje, obrada, prikaz i prenos podataka.Korisnici na jednoj lokaciji sa lakoom mogu koristiti zajednike podatke koji se nalaze na udaljenim lokacijama i vriti njihovu razmjenu, kao i postojanje centralne baze podataka koja je svima na raspolaganju.Ono to je jako vano pri prenosu podataka jeste da brzina prenosa bude maksimalna, t.j. da nema uskih grla, da nema pojave greaka pri prenosu t.j. da poruka stigne ispravno i omoguavanje prenosa poruke veeg memorijskog kapaciteta.

U nastavku su obrazloeni medijumi i ureaji bez kojih prenos podataka ne bi bio omoguen i efikasan kao i nain beinog prenosa podataka.2. PRENOS PODATAKA

Prenos podataka predstavlja prenos kodirane informacije. Obino se prenos podataka odnosi na serijski prenos podataka. No, nezavisno od toga to se u veini sluajeva implicitno podrazumijeva, prenos podataka se moe ostvariti kao: paralelni - kada se prenos veeg broja bitova podataka vri istovremeno (tipino se ovakav prenos ostvaruje preko sistemske magistrale ili neke druge magistrale za proirenje, tj. preko veeg broja vodova); serijski - prenos podataka se vri bit po bit preko jedinstvenog voda ili komunikacionog kanala (tipian primer je komunikaciona linja). Osnovne karakteristike oba naina prenosa su sledee. Paralelni prenos je bri od serijskog, ali je znatno skuplji, jer zahtijeva vei broj veza (vodova ili kanala za prenos). Serijski prenos je pouzdaniji, jer se prekid u prenosu uvijek moe lako ustanoviti. Kod serijskog prenosa skup pravila za razmjenu podataka izmeu dva ureaja (protokoli) je bolje definisan (postoje meunarodni standardi i norme za prenos), a kod paralelnog prenosa, zbog razliitog obima kod prenosa paralelnih podataka, to nije sluaj. Imajui sve ovo u vidu, paralelni prenos podataka se vie preferira kod prenosa podataka na kraa rastojanja (do nekoliko metara, tj. vie "interno" u okviru raunarskog okruenja kao to je interfejs raunar i tampa), a serijski prenos za prenos podataka na vea rastojanja (prenos podataka izmeu dva raunara koji mogu biti udaljeni i na hiljade kilometara). Prenos podataka moemo da obavljamo na:1.Lokalnom nivou- ureaji koji komuniciraju nalaze u istoj zgradi, odnosno u nekoj ogranienoj geografskoj oblasti.2.Daljinski- ureaji na veem meusobnom rastojanju. Uspjean prenos podataka zavisi u principu od dva faktora:1. karakteristika transmisionog medijuma.2. kvaliteta signala koji se prenosi,

2.1 Karakteristike transmisionog medijuma

Karakteristike prenosnih puteva predstavljaju jedan od najvanijih elemenata sa aspekta projektovanja mrea za prenos podataka.Trokovi linije veze su najee dominantni u ukupnim trokovima komunikacija na velika rastojanja, za razliku od mrea za komunikaciju na mala rastojanja kod kojih trokovi komunikacione opreme mogu biti relativno mali. Upravo je to i razlog da se pri projektovanju telekomunikacionih mrea posebna panja posveuje izboru prenosnih (transmisionih) medijuma.Pri prvim realizacijama prenosa informacija koristili su se bakarni provodnici, da bi se poetkom prolog vijeka poeo koristiti i radio kanal.

2.2 Kvalitet signala

Kvalitet prenosa podataka odreene su i prirodom signala i prirodom medijuma. U sluaju ianih medijuma, medijum sam po sebi vaniji je u odreivanju ogranienja prenosa. Za beini medijum spektar signala koji alje antena mnogo je vaniji od medijuma u odreivanju prenosne karakteristike. Osobina signala koju alje antena, veoma bitna za beine medijume, je njena usmjerenost. Uopteno posmatrajui svi signali su viedirekcioni; znai signal se od antene prostire u svim pravcima. Na viim frekvencijama mogue je signal usmjeriti kao mlaz u odreenom pravcu. U projektovanju prenosnih sistema kljune osobine su brzina prenosa i domet (udaljenost); to je postignuta brzina vea i to je domet vei to je bolje.

2.3 Slabljenje

Snaga signala opada sa rastojanjem kod bilo kog transmisionog medijuma.Za iane medijume smanjenje snage, ili slabljenje, generalno je logaritamsko i zato je tipino predstavljeno konstantnim brojem decibela po jedinici razdaljine.Za beine transmisione medijume slabljenje je kompleksnije i u zavisnosti je od rastojanja i stanja atmosfere. Slabljenje ukljuuje tri aspekta koja su veoma vana ,a to su:.Prvo, primljeni signal mora da bude dovoljne snage, tako da elektronsko kolo u prijemniku moe da detektuje i interpretira signal. Drugo, signal se mora odravati na nivou dovoljno viem od uma da bi se mogao primiti bez greke. Tree, slabljenje je funkcija koja raste sa frekvencijom.Prvi i drugi problem se odnosi na snagu signala i rjeavaju se upotrebom pojaavaa i ripitera. Trei problem je naroito vidljiv za analogne signale. Poto se slabljenje mijenja u funkciji frekvencije primljeni signal je izoblien. Ovaj problem se prevazilazi brojnim tehnikama koje ujednaavaju slabljenje u odreenom frekventnom opsegu. Uobiajno je da se kod telefonskih linija koriste kalemovi koji mijenjaju elektrine karakteristike linije. Rezultat je ujednaavanje efekta slabljenja. Drugi nain je upotreba pojaavaa koji vie frekvencije vie pojaavaju od niih frekvencija.

2.4 um

Dodatni neeljeni signal koji se umetnuo negdje izmeu predaje i prijema nazivamo um.um je najvei ogranivajui faktor u karakteristikama komunikacionog sistema.um se dijeli u etiri kategorije:1.termiki um - Posledica termike uzburkanosti elektrona u poluprovodnicima.2.intermodulacioni um - Nastaje kao posljedica korienja istog transmisioni medijum za signale razliite frekvencije.3.um usled presluavanja,4.impulsni um - Diskontinualan - osnovni izvor greaka u digitalnim komunikacijama.Termiki um je posljedica termike uzburkanosti elektrona u poluprovodnicima. Prisutan je u elektronskim sklopovima i transmisionim medijumima i snaga mu zavisi od temperature. Termiki um je ravnomjerne raspodjele u frekvencijskom domenu i obino se naziva bijeli um.Kada signali razliite frekvencije dijele isti transmisioni medijum rezultat moe da bude intermodulacioni um. Intermodulacioni um se stvara kad postoji nelinearnost u predajniku, prijemniku ili prenosnom sistemu.Presluavanje je neeljeno spajanje komunikacionih puteva.Impulsni um se sastoji od relativno skromnog nivoa termikog uma i povremenih piceva impulsnog uma.3. KOMUNIKACIONI SISTEM

Komunikacioni sistem je kombinacija hardvera i softvera koji omoguava razmjenu podataka izmeu ureaja.Glavne osobine komunikacionog sistema su:1.Preciznost isporuke: mora da isporui podatke na tano odredite. Podatke mora primiti tano onaj korisnik kome su oni namijenjeni.2. Tanost: mora da isporui podatke bez greke, u tano onom obliku u kojem su oni poslati. Podaci koji su izmjenjeni u prenosu, a nisu korigovani na prijemu su beskorisni.3. Pravovremenost: mora da isporui podatke na vrijeme. Podaci koji nisu isporueni na vrijeme su beskorisni. Pravovremenost predstavlja sposobnost sistema da prenese podatke tempom kako se oni generiu, sa ouvanim redosledom i bez znaajnog kanjenja. Ovakva vrsta prenosa se zove prenos u realnom vremenu.

3.1 Komponente komunikacionog sistema

1.Poruka: informacija koja se razmenjuje.2.Predajnik(ili poiljalac): ureaj koji alje poruku.3.Prijemnik( ili primalac): ureaj koji prima poruku.4.Medijum: fizika putanja du koje se poruka prenosi od predajnika do prijemnika. 5.Protokol: skup pravila koja reguliu razmenu podataka.

3.2 Koncept i terminologija

Signal je funkcija uestanosti-frekvencije tj.signal je svaka informacija koja prolazi odreenim medijem.Tako da imamo vie vrsta signala.Meutim nas interesuje samo Elektromagnetski signal.Elektromagnetski signal je irenje elektromagnetnog talasa kroz medij. Zavisno o frekvenciji i talasnoj duini elektromagnetski talas moe biti svjetlost, gama zrake itd.U funkciji vremena, elektromagnetski signal moe biti:1.analogni- intenzitet mijenja postepeno u vremenu(govor).2.digitalni- signal iji je intenzitet konstantog nivoa u odreenom periodu vremena a zatim se promijeni na drugi konstantan nivo(binarna 1 i 0).3.periodian signal -najednostavnija vrsta signala je u kome se u vremenu ponavlja isti oblik signala.Frekvencija je mjera koja pokazuje broj nekih dogaaja koji se dogodi u jedinici vremena u odreenom vremenskom periodu. Mjeri se u Hercima (Hz), 1Hz=1/s.Prenos podataka obavlja se izmeu predajnika i prijemnika preko transmisionog medijuma. Transmisioni medijum moe da bude iani i beini iani medijum fiziki povezuje signale koji se prenose. Primjer su upredena telefonska parica, koaksijalni kablovi i optika vlakna. Sa beinim medijumom, signali nisu fiziki ogranieni. Primjer su prenos signala kroz vazduh, vakuum i more. Termin direktna veza (link) koristi se za prenosni put izmeu dva ureaja ukoliko se signal prenosi direktno od predajnika ka prijemniku, bez ikakvih ureaja izmeu njih, osim pojaavaa i ureaja koji obnavljaju signal. Na slici 2.1 prikazana je direktna veza. Uoimo da se ovaj termin moe iskoristiti i za ine i za beine medijume..

Slika 2.1 komunikacioni model

Postoje dva tipa veza: taka-taka (point to point) i vie taaka (multiplpoint). Kada postoji direktna veza izmeu dva ureaja i samo oni dijele medijum, veza se naziva taka taka. U konfiguraciji sa vie taaka vie od dva ureaja dijele medijum(slika 2.2). Kanal ili veza mogu da budu simpleks, polu dupleks, ili potpuni dupleks. U simpleks prenosu jedan od dva ureaja povezanih linkom uvijek alje,a drugi uvijek samo prima podatke; jedna stanica je predajnik a druga prijemnik. U poludupleks operaciji oba ureaja povezana linkom mogu da alju podatke,ali ne u isto vrijeme.Dok jedan ureaj radi kao predajnik drugi moe da radi samo kao prijemnik i obrnuto.U potpunom dupleksu, komunikacija izmeu dva ureaja se moe obavljati simulatano u oba smijera (oba ureaja mogu u isto vrijeme da alju i primaju podatke). Signali koji se prenose u razliitim smjerovima dijele raspoloivi kapacitet linije. obe stanice mogu da alju signale istovremeno.

Slika 2.2 Slika 2.2 Konfiguracije: taka - taka, vie taaka

3.3 Komunikaciona mrea

Komunikaciona mrea se odnosi na puteve koje slijedi poruka od poiljaoca do primaoca.Ona ne vodi rauna o sadraju te poruke.Zavisno od arhitekture i tehnike koje se koriste za prenos podataka one mogu biti:1.Komutirane komunikacione mree(Switched communication network)a) mree sa komutacijom kanalab) mree sa komutacijom porukac) mree sa komutacijom paketa2.Komunikacione mree jedan ka svima (Broadcast communication network)a)radio mreeb)satelitske mreec)lokalne raunarske mree.Komutirana komunikaciona mrea sastoji se od meusobno povezanih skupova vorova, ukojima se podaci prenose od izvorita do odredita rutiranjem kroz vorove. vorovi su vezani preko transmisionih (prenosnih) puteva. Podaci koji dolaze u mreu iz stanice usmjeravaju se (rutiraju) ka odreditu komutacijom od vora do vora.Komutacija kanala podrazumijeva tehniku komuniciranja dvije udaljene stanice tako da postoji komunikacioni put dodijeljen samo tim stanicama. Put je povezana sekvenca komunikacionih veza izmeu vorova. Uobiajeni primjer mree sa komutacijom kanalaje telefonska mrea. Komunikacija u sistemu sa komutacijom kanala podrazumijeva tri faze: fazu uspostave veze(u sluaju sistema sa komutacijom kanala veza se koristi u smislu fiziki dodjeljenog kanala ili linije), fazu prenosa poruka( treba istai da se podaci prenose u obliku ramova ili poruka). Ali za razliku od sistema sa komutacijom poruka uspostavljena putanja, odnosno odgovarajui kanali koji ine tu putanju dodjeljeni su samo toj vezi.) i fazu raskidanja veze(veza se raskida zahtjevom jedne od dvije strane).Komutacija kanala ima dva znaajna ogranienja,prvo da obe stanice moraju biti na raspolaganju u isto vrijeme za razmjenu podataka,i drugo da resursi kroz mreu moraju biti slobodni i iskljuivo dodjeljeni dvjema stanicama.Drugi pristup, koji generalno odgovara prenosu digitalnih signala, je razmjena logikih jedinica koje se nazivaju poruke. Primjeri poruka su telegrami, elektronska pota, raunarski programi, transakcije sa upitom i odgovorom. Ukoliko je potrebno razmjenjivati poruke u oba pravca izmeu stanica koristi se pristup poznat pod nazivom komutacija poruka. Sa komutacijom poruka nije neophodno uspostaviti dodijeljeni put izmeu stanica. Stanica koja alje poruku dodaje adresu odredita poruci. Poruka se zatim prosljeuje kroz mreu od vora do vora. U svakom voru cijela poruka se primi, smjesti na kratko i zatim alje ka sljedeem voru. Razmenjivanje poruke se odvija u oba pravca izmeu stanica.Prednost ovog pristupa u odnosu na komutaciju kanala je sljedea:1. efikasnost linije je vea poto u datom trenutku kanal vor-vor moe dijeliti vie poruka. Za istu koliinu saobraaja potrebni su manji kapaciteti prenosnih kanala.2. nije neophodna istovremena raspoloivost i predajnika i prijemnika. Mrea moe da uva (smjesti) podatke.3. kada je saobraaj povean mrea sa komutacijm kanala blokira neke pozive, tj. mrea odbija da ih primi. Kod sistema sa komutacijom poruka poruke se i dalje primaju, ali prosljeivanje kasni;4. sistem sa komutacijom poruka moe da alje jednu poruku ka mnogim odreditima5. mogue je obezbjediti prioritet poruka.6. kontrola greke i oporavak od greke mogu biti ugraeni u mreuOsnovni nedostatak mree sa komutacijom poruka je da nije pogodna za saobraaj u realnom vremenu on line.Komutacija paketa se sastoi u tome da se poruka iznad odreene veliine mora da podijeli u manje jedinice (pakete) i zatim alje jedan po jedan paket. Postavlja se pitanje kako e mrea voditi rauna o ovoj grupi paketa? Postoje dva pristupa: datagram (bez uspostave veze) i virtuelni kanal (sa uspostavom veze). U datagram pristupu svaki paket se tretira nezavisno, kao to se i svaka poruka tretira nezavisno u mrei sa komutacijom poruka. U pristupu sa virtuelnim kanalom uspostavlja se logika (virtuelna) veza pre nego to se bilo koji paket poalje.Performanse komutacionih sistema zavise od broja stanica,saobraaja u sistemu,duine (i vremena i podatka),brzine obrade vorova,veliine paketa.4.BEINI PRENOSNI PUTEVI

Predaja i prijem signala se ostvaruje pomou antena Antena se definie kao elektrini provodnik ili sistem elektrinih provodnika koji se koristi bilo za emitovanje ili skupljanje elektromagnetske energije. Za prenos signala elektrina energija iz predajnika se posredstvom antene pretvara u elktromagnetsku energiju i emituje u sredinu koja ga okruuje (atmosfera, voda, prostor). Za prijem signala, elektromagnetska energija koja dospije do antene se pretvara u elektrinu energiju koja napaja prijemnik.U dvostranoj komunikaciji ista antena se moe koristiti i za predaju i za prijem. Ovo je mogue poto svaka antena pretvara energiju iz sredine koja je okruuje u ulaznu ulazni signal prijemnog ureaja sa istom efikasnou kao to pretvara ulazni signal predajnog ureaja u sredinu koja je okruuje uz pretpostavku da se koristi ista frekvencija u oba pravca. Formulisaemo na drugi nain: karakteristike antene su sutinski iste bez obzira da li ona alje ili prima elektromagnetsku energiju.Antena e emitovati energiju u svim pravcima ali obino ne i jednako dobro u svim pravcima. Dobar nain da se okarakteriu osobine antene je emitujui uzorak. Najednsotavniji uzorak se dobija od idealne antene koja se naziva izotropska antena. Izotropska antena je taka u prostoru koja emituje snagu u svim pravcima jednako. Emitujui uzorak izotropske antene je sfera sa antenom u njenom centru.Postoje dva tipa konfiguracije za beini prenos:Direkcioni (predajna antena emituje fokusirani elektromagnetni snop, to zahtijeva precizno podeavanje predajne i prijemne antene kako bi se omoguio prijem emitovanih signala) Omnidirekcioni (emitovani signal se prostire u svim pravcima i moe biti primljen od strane vie prijemnika koji su locirani u razliitim pravcima od predajne antene). Generalno vai da je mogunost fokusiranja signala u snop utoliko vea ukoliko je vea frekvencija signala. Na prostiranje radio talasa dominatan uticaj ima slabljenje koje u slobodnom prostoru je dato formulom: Pored slabljenja ne treba zanemariti uticaje refleksije, difrakcije, i drugih efekata propagacije.Refleksija (odbijanje) promjena smijera prostiranja, usljed nailaska na refleksionu povrinu (naglu promjenu sredine).Refrakcija (prelamanje) promjena pravca prostiranja talasa (lomljenje), usljed nailaska na novu sredinu.Difrakcija (rasejanje) kruno irenje talasa iza prepreke na putu prostiranja talasa kroz sredinu.Interferencija (uzajamni uticaj) slaganje talasa koji se nau u istoj taki u istom trenutku.Disperzija (rasprivanje) razlaganje talasa po frekvencijama, talasnim duinama ili energijama.Tri opsega frekvencije se pojavljuju kao znaajni za projektovanje prenosnog sistema.Frekvencijski opseg koji se koristi u lokalnim aplikacijama, je infracrveni deo elektromagnetnog spektra. On pokriva grubo posmatrano od 3*1011 do 3*1014Hz.Ovaj opseg se koristi za lokalni prenos od take do take i taka-vie taaka vezama obino u jednoj prostoriji. Frekvencije u opsegu od oko 1 GHz do 40 GHz nazivaju se mikrotalasnim frekvencijama. U tom opsegu mogunost fokusiranja signala je vrlo velika i mikrotalasi su pogodni za prenos od take do take, kao i za satelitske komunikacije.Frekvencije u opsegu od 30 MHz do 1 GHz su pogodne i za omnidirekcione konfiguracije tako da se taj opseg, izmeu ostalog koristi i za radio difuziju (difuzija jednosmjerni prenos od jedne prema vie taaka).5. ZEMALjSKE RADIO VEZE

Najranija primjena radio veza za prenos podataka, povezana je sa vrlo visokim frekvencijama, odnosno sa mikrotalasnim dijelom elektromagnetnog spektra.Razvoj primo-predajne tehnike, omoguio je irokopojasne SHF (Super High Frequency) linkove koji su podravali digitalne protoke reda nekoliko desetina Mb/s. Mikrotalasne veze zahtijevaju ripitere na regularnim razmacima za odravanje putanje signala iznad eventualnih prepreka i pojaanje nivoa signala.Na nekim mjestima, kao to su vodene povrine, nije uvijek mogue instalirati tornjeve sa ripiterima, usljed ega se prelazi na prenos zasnovan na principu troposkatera.Troposkaterski sistemi koriste UHF ili SHF radio signale, koji se usmjeravaju pod malim uglovima, kako bi se obezbjedila refleksija od troposfere (sloj atmosfere na visini od 10 km iznad povrine Zemlje). Ovi sistemi omoguavaju prenos vie nezavisnih signala podataka, sa protocima do 2 Mb/s, na rastojanja do 500 km. 70-tih godina XX vijeka, za vojne potrebe i potrebe drugih funkcionalnih korisnika, poinje eksploatacija VHF i UHF dijelova elektromagnetnog spektra za prenos podataka. Prvi sistemi u tim opsezima su omoguavali veze izmeu centralnih stanica i pojedinanih korisnika, koji nisu morali biti stacionirani na jednom mjestu. Kasnijim razvojem, prvenstveno sistema za prenos govora u UHF opsegu, stvorene su pretpostavke da se celularnim mobilnim radio mreama prenose i podaci.6.MIKROTALASNE VEZE

Kljuni elementi, potrebni za uspostavljanje mikrotalasnih veza, su paraboline antene prenika od 0,4 do 2,6m. Takve antene su vrsto fiksirane i fokusiraju uski snop za postizanje prenosa po liniji vidljivosti do prijemne antene.Mikrotalasne antene su obino locirane na odreenoj visini iznad zemlje s ciljem da se povea rastojanje izmeu antena na dva kraja veze i da bi se omoguio prenos preko moguih prepreka.Ako se eli postii prenos na vea rastojanja, koristi se serija radiorelejnih stanica i u stvari veze od take do take se nadovezuju jedna na drugu.

6.1 Primjena

Najvanija primjena korienja mikrotalasnih sistema je u meugradskim telefonskim vezama a kao alternativno rjeenje koaksijalnim kablovima i optikim vlaknima. Mikrotalasi zahtijevaju malo manje pojaavaa nego koaksijalni kablovi za istu razdaljinu ali zahtijevaju liniju vidljivosti.Druga sve vea primjena mikrotalasa su kratke taka taka veze izmeu zgrada. Mogu se koristiti za televiziju ili za povezivanje lokalnih raunarskih mrea. Vana primjena mikrotalasnih veza su i celularni (mobilni) sistemi.

6.2 Prenosne karakteristike

Mikrotalasi zauzimaju znaajan dio elektromagnetskog spektra. Uobiajene frekvencije koje se koriste su u opsegu od 1 do 40GHz i prostiru se pravoliniski. Mikrotalasi slabo prolaze kroz zidove.to je vea frekvencija koja se koristi, vea je potencijalna irina opsega a samim tim i potencijalna brzina. U tabeli 6.1 su prikazani opsezi i brzine u nekim od tipinih primjena.

Opseg [GHz]irina opsega[MHz]Brzina [Mb/s]

2712

63090

1140135

18220274

Tabela 6.1

Kao kod svih prenosnih sistema glavni izvor gubitka je slabljenje. Za mikrotalasne (i radio frekvencije) gubitak se moe izraziti jednainom: L= 10 log ( 4d/ )2 dB gde je d razmak a talasna duina izraena u istim jedinicama. Slabljenje se poveava kada je vrijeme kiovito. Efekat kie je naroito izraen na frekvencijama veim od 10GHz. Jo jedan uzrok pogoranja je i interferencija. Sa poveanim interesovanjem za mikrotalasnim prenosom prenosne obalsti se preklapaju i interferencija je uvijek mogua. Zbog toga je dodjela frekvencijskih opsega veoma strogo regulisana.Uobiajeni opseg za meugradske telekomunikacije je opseg od 4GHz do 6GHz. Sa poveanim zaguenjem u ovom opsegu opseg na 11GHz poinje da se koristi. Opseg na 12GHz kao komponenta za kablovsku televiziju. Mikrotalasni prenos se koristi za dovoenje TV signala do lokalne instalacije kablovske televizije. Signal se zatim preko koaksijalnih kablova distribuira do korisnika. Mikrotalasi na viim frekvencijama koriste se za kratke taak-taa veze izmeu zgrada. Tipino se koristi opseg od 22GHz. Vie frekvencije manje se koriste za vee razdaljine zbog znaajnog poveavanja slabljenja ali su veoma pogodne za kratka rastojanja. Treba istai da to je frekvencija via to je antena manja i samim tim cijena nia.7.RADIO PRENOS

Principijalna razlika izmeu mikrotalasnih veza i radio difuznog prenosa je u tome to su mikrotalasne veze direkcione, dok je radio difuzija omnidirekciona vrsta veze. To znai da za radio difuzni prenos nije potrebna parabolina antena, niti antena mora biti instalirana na preciznoj lokaciji.

ELF = ekstremno niske frekvencije EHF = ekstremno visoke frekvencijeSHF = super visoke frekvencije UHF = ultra visoke frekvencijeVHF = vrlo visoke frekvencije HF = visoke frekvencijeMF = srednje frekvencije VLF = vrlo niske frekvencijeVF = govorne frekvencije LF = niske frekvencije

Slika 3.25 Frekventni spektar

Radio prenos poinje od nekoliko kHz, na VLF bandu koga karakteriu veoma dugi talasi. Talasne duine LF opsega koriste podmornice iz razloga to se ovi talasi prostiru kroz vodu i slijede oblik povrine zemlje. Danas jo postoje neke od radio stanica koje jo rade na ovom bandu, to su frekvencije od 148,5-283,5 kHz. Na srednje-talasnom (MF) i kratko-talasnom podruju (HF) postoje danas brojne radio stanice koje za prenos signala govora koriste bilo amplitudnu modulaciju (AM) u opsegu od 520 kHz do 1605,5 kHz na srednjim talasima ili u opsegu od 5,9 MHz do 26,1 MHz na kratkim talasima (SW), bilo frekventnu modulaciju (FM) u opsegu od 87,5 MHz i 108 MHz. Kako se ide prema viim frekvencijama raspoloivi opsezi se uglavnom koriste za prenos TV signala. Konvencionalni analogni TV prenos se obavlja u opsezima od 174-230 MHz za VHF podruje i od 470-790 MHz za UHF podruje. U ovom opsegu vri se takodje i digitalni audio prenos (DAB) u opsezima od 223-230 MHz i 1452-1472 MHz, dok se digitalni TV prenos planira u opsegu od 470-862 MHz. UHF podruje se takodje koristi za potrebe mobilne telefonije sa analognom tehnologijom (450-465 MHz), digitalnim GSM prenosom (890-960 MHz, 1710-1880 MHz), digitalne beine telefonije shodno DECT standardu (1880-1900 MHz), i druge namjene. Super visoke frekvencije (SHF) se koriste kod usmerenih mikrotalasnih veza (aproksimativno 2-40 GHz), za potrebe fiksnih satelitskih servisa u C-band-u (4 i 6 GHz), ku-band-u (11 i 14 GHz) ili kaband-u (19 i 29 GHz). Neki od sistema su planirani za rad na EHF opsegu koji je veoma blizak infracrvenom. Opsezi prema jo viim frekvencijama koriste se za optike komunikacije kao i za beini prenos. Infracrveni (IR) prenos se koristi za direktno povezivanje razliitih zgrada preko laserskih veza. Najzastupljeniji je IrDA prenos podataka koji koristi infracrvenu svetlost talasne duine u opsegu od 850-900 nm. Konano i vidljiva svjetlost se vijekovima koristila za prenos podataka, ali zbog interferencije nije pouzdana za prenos.

7.1 Infracrveni talasi

Infracrveni talasi su elektromagnetni talasi ije su frekvencije ispod frekvencija vidljive svjetlosti. Ureaji su opremljeni LED ili laserskim diodama, koje emituju infracrvenu svjetlost. Ovi talasi mogu da se usmjere direktno ka prijemniku ili da se odbiju od zidova i plafona. Princip je slian onom koji se koristi kod daljinskog TV upravljaa. Kod sistema koji koriste infracrvenu svjetlost nema licenciranja za korienje opreme. Infracrveni talasi ne prodiru kroz vrste objekte, npr zidove, pa su zatieni od prislukivanja.

7.2 Beino prostiranje

Signal koji emituje antena prostire se na jedan od 3 naina:1. Povrinski talasi2. Vazduni talasi3. Direktni talasi

Povrinski talasi (zemaljski) pri svom prostiranju prate zakrivljenost Zemlje. Ovakav efekat moe da se postigne sa frekvencijama do 2 MHz. Najpoznatiji primjer upotrebe povrinskih talasa je AM radio.Vazduni talasi se koriste za radio-amatersko emitovanje, internacionalno emitovanje.S vazdunim talasima signal sa stanice na Zemlji odbija se od jonosfere nazad ka Zemlji. Iako izgleda da se talasi odbijaju od jonosfere kao o podlogu sa dobrom refleksijom, efekat je dobijen refrakcijom. Vazduni talas moe se prostirati velikim brojem skokova, prelamajui se naizmenino izmeu zemljine povrine i jonosfere.Iznad 30 MHz ne mogu se koristiti ni povrinski talasi ni vazduni talasi ve komunikacija mora biti u direktnoj vidljivosti. Za satelitske komunikacije signal preko 30 MHz se ne reflektuje od jonosfere tako da se signal moe prenijeti izmeu zemaljske stanice i satelita, ali i izmeu dvije stanice koje su u efektivnoj liniji vidljivosti. 8.MULTIPLEKSIRANJE

Multipleksiranje je osnovni mehanizam za dijeljenje medijuma kod komunikacionih sistema. On opisuje na koji nain nekoliko korisnika mogu da dijele medijum, a da pri tome izmedju njih postoji minimalna interferencija. Kada se govori o beinim komunikacijama multipleksiranje po svakom kanalu, uz minimalnu interferenciju i maksimalnu iskorienost medijuma, se moe izvesti u sljedee etiri dimenzije: prostoru, vremenu, frekvenciji i kodu.Prostorni multipleksOvaj tip multipleksiranja naziva se SDM (Space Division Multiplexing) i on se ostvaruje na nain da ako dvije stanice emituju signal istih karakteristika one moraju biti razdvojene na primjer na drugoj strani zemljine kugle.Frekventni multipleksTehnika frekventnog multipleksa (FDM-Frequency Division Multiplexing) se sastoji u diobi dimenzije frekvencije na nekoliko ne-preklapajuih frekventnih opsega. U toku rada predajnik stalno koristi jedan opseg, a prijemnik treba da je uvijek podeen na taj opseg. Sa ciljem da se izbegne preklapanje izmedju susjednih frekventnih opsega (adjacent channel interference) koriste se bezbedonosni opsezi (quard spaces). Ovo jednostavno multipleksiranje ne zahtijeva sloenu koordinaciju u radu izmeu predajnika i prijemnika.Vremenski multipleksKod vremenskog multipleksa (TDM-Time Division Multiplexing) jednom kanalu za odreeni iznos vremena se dodeljuje cjelokupni opseg, tj svi predajnici koriste istu frekvenciju, ali u razliitim vremenskim trenucima. Za razdvajanje vremena predaje jednog predajnika od drugog koriste se bezbjednosni prostori koji su sada u formi vremenskih procjepa.Kodni multipleksKodni multipleks (Code Division Multiplexing) se kao tehnika, u komercijalnim komunikacijama, koristi od skoro. Svi kanali u istom trenutku prenosa koriste istu frekvenciju. Bezbjedonosno-razdvajanje se ostvaruje na taj nain to se svakom kanalu dodijeli sopstveni kod, tj. bezbjedonosni prostori se realizuju korienjem kodova koji u kodnom prostoru imaju ugraeno neophodno rastojanje (ove kodove nazivamo ortogonalne). Danas se CDM standardno koristi kod beinog prenosa zbog dobre osobine zatite od interferencije i ometanja. Glavni nedostatak ove tehnike je relativno velika sloenost prijemnika koja se odnosi na korektno razdvajanje kanala kao i precizna sinhronizacija u radu prijemnika i predajnika.9.SATELITSKI PRENOS

Komunikacioni satelit je u stvari mikrotalasna relejna stanica (transponder - prijemnik sa automatskom predajom odgovora). Koristi se za povezivanje dva ili vie mikrotalasnih predajnika/prijemnika koji se nalaze na povrini Zemlje (zemaljske stanice). Satelit prima emitovani signal u jednom opsegu, pojaava ga ili obnavlja, i potom emituje na drugoj frekvenciji.Pojedinani satelit moe funkcionisati na veem broju frekvencijskih opsega, koji se nazivaju kanalima transpondera.Postoje dvije uobiajene konfiguracije za satelitske komunikacije. U prvoj, satelit se koristi za link od take do take izmeu dvije antene na Zemlji. Kod druge konfiguracije, satelit omoguava komunikaciju izmeu jednog predajnika na Zemlji i veeg broja prijemnika koji se takoe nalaze na Zemlji.Da bi komunikacioni satelit efikasno funkcionisao, generalno je potrebno da ostane stacionaran u odnosu na njegovu poziciju prema Zemlji. U protivnom dolazilo bi do gubljenja linije direktne vidljivosti od zemaljskih stanica. Da bi se postigla ta stacionarnost, satelit mora imati period rotacije jednak periodu Zemljine rotacije.Ukoliko se dva satelita koja funkcioniu u istim opsezima, nalaze blizu jedan drugom, moe doi do meusobne interferencije. Taj problem se izbegava postizanjem razmaka od 4 u opsegu 4/6 GHz i 3 u opsegu 12/14 GHz. Prema tome, broj moguih satelita je vrlo ogranien.

9.1 Prenosna karakteristika

Optimalan opseg frekvencije za satelitski prenos je od 1 GHz do 10 GHz. Ispod 1 GHz, postoji znaajan um iz prirodnih izvora, kao to je galaktiki, solarni, atmosferski ili ovjekom izazvani od raznih elektrinih ureaja. Iznad 10 GHz signal je izloen ozbiljnom slabljenju usled atmosferske absorpcije.Veina satelita koja omoguava taka-taka usluge danas koristi frekvencijski opseg od 5,925 do 6,425GHz za prenos od Zemlje do satelita (uplink) i opseg 3,7 do 4,2GHz za prenos od satelita do Zemlje (downlink). Ova kombinacija je poznata kao opseg 4/6 GHz. Uoimo da se frekvencije direktnog i povratnog kanala razlikuju. Za kontinuirani rad bez smetnji satelit ne moe da prima i alje na istoj frekvenciji.Tako se signal primljen od zemaljske stanice na jednoj frekvenciji mora poslati natrag na drugoj frekvenciji. Opseg 4/6GHz se nalazi u okviru optimalne zone od 1 do 10GHz ali je popunjen. Druge frekvencije se u ovom opsegu ne mogu koristiti poto su dodeljene zemaljskim mikrotalasima. Zbog toga se zapoelo sa slanjem u opsegu 12/14 GHz. I ovaj opseg se takoe popunio pa se prelo na opseg 20/30GHz. Slabljenja u oba opsega 12/14GHz i 20/30GHz su velika ali omoguavaju ire opsege u prenosu i prijemnike manjih dimenziji i niih cijena.Nabrojaemo jo neke od karakteristika satelitskih komunikacija. Prvo zbog velikih udaljenosti postoji kanjenje usljed prostiranja izmeu predajne i prijemne satelitske stanice na Zemlji koje je oko etvrtine sekunde. Kanjenje je uoljivo u telefonskom razgovoru. Postoje takoe i problemi kod detekcije i korekcije greke. Satelitske komunikacije su tipa jedan ka svima. Mnoge stanice alju ka satelitu a ono to sateliti alju moe da primi vie stanica.

9.2 Primjena

Komunikacioni sateliti su tehnoloka revolucija jednako vana kao i optiki kablovi.Meu najznaajnijim primjenama su sljedee:1. distribucija televizijskih programa,2. telefonska mrea na velikim rastojanjima,3. privatne poslovne mree.Sateliti se zbog svoje mogunosti da alju svima koriste u distribuciji televizije. Program se alje satelitu koji ga zatim emituje velikom broju satelitskih stanica na Zemlji koje ga dalje distribuiraju do korisnika. Novija primjena satelitske tehnologije je da se satelitski video signal emituje direktno do korisnika(Direct Broadcast Satelite). Sateliti se koriste i kod taka-taka veza izmeu telefonskih centrala u javnoj telefonskoj mrei. U poslednje vrijeme povean je broj korisnika za mikrostanice VSAT (Very Small Aperture Terminals). Ovi mali terminali imaju antenu najvie 1m u preniku i snage su oko 1W. Direktan kanal je brzine 19,2kb/s a povratni kanal najmanje 512kb/s. U mnogim VSAT sistemima mikrostanice nemaju dovoljno snage da komuniciraju direktno jedna sa drugom (naravno preko satelita). Umesto toga specijalna zemaljska stanica (hab) sa antenom velikih dimenzija i velikog pojaanja se koristi za preusmeravnje saobraaja izmeu VSAT sitema. U ovakvom nainu rada ili predajnik ili prijemnik ima veliku antenu i snaan pojaava. Negativan rezulat utede na krajnjim stanicama je poveanje kanjenja.10. ZEMALJSKE RADIORELEJNE VEZE

Zemaljske radiorelejne (mikrotalasne) veze uobiajeno se koriste za uspostavljanje komunikacione veze u situacijama kada je suvie skupo da se vri instaliranje fizikih prenosnih medijuma (kablova) kroz terene kakve su velike rijeke, jezera, pustinje, planinski masivi, i dr. U konkretnom sluaju na neka uzviena mjesta medjusobno udaljena do 50 km, izmeu kojih postoji optika vidljivost, postavljaju se du trase parovi prijemnik/predajnik. Signal se prostire od take do take, prima se od strane prijemnika demodulie, zatim ponovo modulie i od strane predajnika alje ka sledeoj relejnoj stanici.

Zemaljska radiorelejna veza11.KOMUNIKACIONI UREAJI U RAUNARSKIM MREAMA

Komunikacioni ureaji se koriste za povezivanje raunara i prenosnih medijuma u okviru jedne raunarske mree, kao i za povezivanje vie raunarskih mrea.Osnovna namjena komunikacionih ureaja je da podatak iz raunara pretvori u elektrini signal koji je pogodan za prenos kroz medijum, i obrnuto, da signale iz prenosnog medijuma pretvori u podatke koji mogu da se koriste u raunarima

11.1 Modem

Modem je ureaj koji slui za prilagoavanje (modulaciju) digitalnog (0 1) signala koji generie i koristi raunar za prenos kroz telekomunikacione vodove koji prenose iskljuivo analogne signale (na primjer kroz telefonsku mreu).Pored pretvaranja digitalnog u analogni signal radi slanja, ovaj ureaj vri i demodulaciju primljenih analognih signala. Telefonska mrea je projektovana za prenos analognih signala u opsegu od 300Hz do 3400Hz (dio opsega govora). Iste osnovne tehnike koriste se i kod modema koji proizvode signale na viim frekvencijama (na primjer u oblasti mikrotalasa).Osnovna prednost modulacija u oblasti visokih frekvencija (2.4GHz, 5GHz...) predstavlja mnogo vea irina propusnog opsega (bri prenos podataka u sluaju frekventne modulacije).Analogni signal ima oblik u(t)= Um*sin(*t+). On ima tri promjenljive koje mogu da nose informaciju: Um, i i zato postoje tri osnovne modulacione tehnike. 1. Digitalna amplitudna modulacija ASK (Amplitude Shift Keying) je osjetljiva na iznenadne promjene pojaanja. Na standardnim telefonskim linijama postie brzine do 1200bps. Koristi se i kod optikih vlakana, ali tada ima znatno vee brzine. Kod optikih vlakana slab intenzitet svjetlosti tzv bias predstavlja signal 0, a talas velike amplitude (jak intenzitet svjetlosti) predstavlja digitalni signal 1. 2. Digitalna frekventna modulacija FSK (Frequency Shift Keying) je manje podlona grekama od ASK. U tel.linijama ima brzine do 1200bps. esto se koristi u radio-prenosu signala na frekvencijama 3-30MHz. Koriste se i u lokalnim mreama sa koaksijalnim kablom (BNC).

Sl.9.1 Prenos digitalnih podataka analognim signalom 3. Digitalna fazna modulacija PSK (Phase Shift Keying) predstavlja bolje rjeenje od ASK i FSK. U tel.linijama postie brzine do 2400bps. Binarna PSK modulie 0 i 1 analognim signalom koji ima pomjeraj od 180. Za postizanje veih brzina prenosa koristi se viefazna PSK, kod koje jedan signal prenosi vie bitova. Klasini telefonski modemi koriste ASK i PSK u kombinaciji. Na primjer, pri brzini prenosa od 9600bps jedan signal prenosi 4 bita.

11.2 Bridge

To je ureaj koji povezuje udaljene mrene segmente. Radi na drugom sloju OSI modela, tj. u sloju veze podataka. Do sada smo vidjeli da u datom trenutku na mrei moe da emituje samo jedna stanica. Ostale stanice oslukuju saobraaj i kada zakljue da je medijum slobodan alju svoje pakete. Moe se zakljuiti da bi bilo veoma zgodno logiki podijeliti mreu na segmente koji se sastoje iz stanica koje meusobno najvie komuniciraju. To bi znailo da po dvije stanice u razliitim segmentima mogu da komuniciraju istovremeno. Ako stanica iz jednog segmenta alje podatke stanici u drugom segmentu, tada ostalim stanicama nije dozvoljeno da komuniciraju. Segmentaciju mree moemo izvriti ureajem koji se zove mreni most. Spolja je slian ripiteru, a funkciono ima sve njegove osobine uz dodatak nekoliko novih koje su veoma znaajne. Most provjerava sadraj zaglavlja primljenog paketa da bi saznao MAC (fiziku) adresu izvora i odredita. Na osnovu toga, on formira tabelu MAC adresa za svaki port. Pojedini segmenti mree se nazivaju kolizioni domeni. Kada dobije broadcast paket (paket za sve raunare u mrei), mreni most ga samo prosleuje i ne pamti MAC adresu iz njegovog zaglavlja. Postoji pravilo u segmentiranju mree po kome 80% saobraaja treba da se odvija u okviru kolizionih domena, a 20% da ide preko mosta. To znai da ukoliko neke dvije stanice esto meusobno komuniciraju (npr. neka radna stanica i odreeni server), ne treba stavljati most izmeu njih. Mreni most unosi odreeno kanjenje kao posljedicu obrade paketa, ali se ono uglavnom ne osjea.

11.3Hab (Hub)

Hab je mreni ureaj koji takoe funkcionie na prvom OSI sloju (fizikom sloju). Na habu postoji vie konektora (obino su to RJ-45 konektori). Na svaki konektor se prikljuuje po jedan kabl, preko kojeg se povezuje po jedna radna stanica ili server. Omoguava povezivanje vie segmenata mree u jedan segment. Hab funkcionie slino kao ripiter: ono to primi na jednom svom portu hab emituje na svim ostalim portovima. Moe se posmatrati kao vieportni ripiter. U Ethernet mreama sa UTP i optikim kablovima hab je vor koji povezuje stanice i servere. Svaki ureaj povezan na Hub dijeli isti Broadcast domen i Collision domen. Zbog toga, samo jedan od raunara povezanih na Hub moe u jednom trenutku da vri transmisiju podataka. Moe se koristiti kao centralna taka u topologiji zvijezde. Habovi uglavnom sadre izmeu 6 i 24 porta i mogu se postavljati i uklanjati u zavisnosti od potreba i u skladu sa razvojem mree. Najee se koriste pri konfigurisanju mrea. Habovi esto imaju jo jedan dodatni port koji se naziva uplink port. On slui za meusobno povezivanje dva haba. Povezivanje se vri tako to se spaja uplink port jednog haba sa obinim portom drugog haba.Hab kao ureaj polako nestaje iz raunarskih mrea zbog sve nie cijene svi ureaja koji nude znatno bolje performanse.

11.4 Switch

Svi predstavlja mrenu opremu koja radi u sloju 2 OSI modela, to jest u sloju veze. Svi prepoznaje iskljuivo MAC adrese, kako izvorine tako i odredine. U prevodu, barata samo adresama mrenih interfejsa. Svi zna kako da komutira okvire podataka, to mu je i osnovni zadatak. Dakle jednom prikljuku, prima pakete podataka. Iz njih oitava informacije iz zaglavlja i na osnovu toga saznaje kojoj MAC adresi je poslan. Preciznije, saznaje od koga je paket poslan i kome je upuen. Paket se prosljeuje napolje i to samo na prikljuak odredinog ureaja. Postoji izuzetak, a to su broadcast poruke, koje se prosljeuju svim uesnicima u saobraaju. Veoma znaajna mogunost koju svi posjeduje je da se na svaki port svia moe prikljuiti stanica, a ne segment mree. Kolizioni domen u ovom sluaju ini stanica sa odgovarajuim portom. Sobraaj koji vidi stanica je samo onaj koji je direktno upuen za nju, kao i broadcast poruke.On ima vie (4,8,16,24,32) ravnopravnih dupleksnih kanala. Kanali su obino projektovani za RJ-45 konektore, mada na nekim svievima postoje 1-2 kanala za optike kablove. Svi prima pakete podataka sa svih svojih kanala i kontrolie adresna polja paketa. Ako se odredina stanica nalazi na putanji nekog od kanala, paket biva otpremljen dalje kroz mreu po tom kanalu. U protivnom paket biva obrisan iz prihvatne memorije svia. 11.4.1 Prednosti

Na prvom mestu rastereenje mree, jer se smanjenje verovatnoe deavanja kolizije, odnosno sudara. Dok traje veza izmeu dva uesnika, svi ostali vorovi mogu da meusobno komuniciraju. Takoe, poboljana je i bezbjednost. Saobraaj se prosljeuje samo odreenom korisniku, ili bolje reeno voru. Ostali uesnici ne mogu da sluaju saobraaj.Omoguen rad u punom dupleksu ili, kako se jo zove ful dupleksu tj., ne moramo ekati zavretak prijema da bi zapoeli predaju i obrnuto. Prikljuak skretnice, odnosno svia, i vor koji je na taj prikljuak povezan ine privatno Ethernet kolo od take do take, za razliku od zajedniki korienog medijuma. Dakle, nema nadmetanja za korienje medijuma, pa je samim tim omoguen i istovremeni prijem i predaja.

11.5 Ruter

Ruteri rade na treem nivou, odnosno mrenom sloju. Glavna uloga rutera u mrei je da rutiraju (usmjeravaju) pakete kako bi oni stigli do svog odredita. Informacija koja se koristi za ovu funkciju je odredina adresa smjetena u paketu. Ruter obavlja ovu funkciju tako to po prispjeu paketa izvue odredinu adresu, zatim nae odgovarajui zapis u tabeli rutiranja gde su smjeteni podaci na koji port treba paket da se proslijedi i odredi adresu sljedeeg rutera na putu ka kojem se paket usmjerava. Ovaj proces se naziva address lookup. Kada se dobije ova informacija vri se proces komutacije (switching) gde se paket komutira sa ulaza na odgovarajui izlazni port odakle se alje dalje.Pored ovih osnovnih funkcija ruteri vre i druge funkcije kao npr. provjera ispravnosti paketa, obrada kontrolnih paketa itd. Najnoviji trendovi su da ruteri treba da obavljaju i dodatne funkcije kao npr. security protokoli, kvalitet servisa i sl. koji nameu dodatne zahtjeve ruterima. Takoe, broj korisnika raunarskih mrea je u stalnom porastu tako da je saobraaj koji generiu korisnici sve vei. Saobraaj se takoe uveava usled novih aplikacija koje zahtjevaju veoma velike propusne opsege (npr. prenos video materijala u realnom vremenu). Da bi se zadovoljili zahtjevi za poveanim saobraajnim koriste se linkovi sve veeg kapaciteta (do nekoliko desetina gigabita po sekundi) sa tendencijom da se ti protoci podignu na terabitske brzine. To znai da obrada paketa mora biti veoma brza i efikasna jer ruter pri takvim kapacitetima linkova mora da procesira milione paketa u sekundi i da ih prosljeuje na odgovarajue izlazne portove. Postoji vie algoritama (algoritmi rutiranja) koji treba ovaj proces da naine to efikasnijim.Svaki protokol rutiranja koristi razliiti algoritam za utvrivanje kada su dostupne nove rute i koja je ruta najbolja na osnovu metrike. Prosljeivanje paketa do mrea sa kojima ruter nije u direktnoj vezi moe da se vri na dva naina:

1 Statike putanje - Re je o putanjama koje administrator odreuje statiki. U sluaju da se topologija mree izmijeni (usljed kvarova, novih zahtjeva i sl.) administrator mora da izmijeni putanje u skladu sa novom situacijom.2 Dinamike putanje - Ove putanje ruter automatski saznaje nakon to administrator konfigurie protokol rutiranja. Za razliku od statikih putanja, im mreni administrator ukljui dinamiko rutiranje, informacije o rutiranju se samim procesom rutiranja automatski auriraju svaki put kada se od nekog rutera u okviru mree primi informacija o novoj topologiji

11.6Ripiter (Repeater)

Ripiteri su jednostavni ureaji sa dva porta, koji rade na fizikom nivou. Pojednostavljeno reeno, na jednom portu (prikljuku) ripiter prima signal i prenosi na drugi port. Pritom ripiteri imaju tzv. 3R funkcionalnost:1 Reamply2 Reshape3 Retimetj. obnavljaju amplitudu, oblik i vremenske reference primljenog signala pre nego to ga proslede. Ripiter nema informacija o signalu koji pojaava, to znai da se podjednako odnosi i prema ispravnom i prema neispravnom signalu. Radi na prvom sloju OSI modela.Dobra strana ripitera je u tome to predstavlja jeftin nain za poveanje maksimalnih rastojanja u mrei. Meutim, mana mu je to moe da pone emitovanje dok je emitivanje paketa sa neke stanice u toku, to dovodi do sudara. Zbog toga je dobro da oba porta ripitera imaju po jednu diodu za indikaciju emitovanja i diodu za indikaciju problema.

11.7 Mreni prolaz (gateway)

Mreni prolaz je hardverski ureaj i/ili softverski paket koji povezuje dva razliita mrena okruenja. Omoguava komunikaciju izmeu razliitih arhitektura i okruenja. Vri prepakivanje i pretvaranje podataka koji se razmenjuju izmeu potpuno drugaijih mrea, tako da svaka od njih moe razumjeti podatke iz one druge. Mreni prolaz je obino namjenski raunar, koji mora biti sposoban da podri oba okruenja koja povezuje kao i proces prevoenja podataka iz jednog okruenja u format drugog. Svakom od povezanih mrenih okruenja mreni prolaz izgleda kao vor u tom okruenju. Zahtijeva znaajne koliina RAM memorije za uvanje i obradu podataka. Radi u sloju sesije i aplikativnom sloju. Kako povezuje razliite mree, mreni prolaz mijenja format poruka da bi ih prilagodio krajnjim aplikacijama kojima su namjenjene, vri prevoenje podataka (iz ASCII u EBCDIC kod, na primer) kompresiju ili ekspanziju, ifrovanje ili deifrovanje, i drugo. Dakle, osnovna namjena mrenih prolaza je konverzija protokola. Radi izmeu transportnog i aplikativnog sloja OSI modela. Danas u svijetu postoji veliki broj autonomnih mrea, svaka sa svojim razliitim hardverom i softverom. Autonomne mree meusobno se mogu razlikovati po vie karakteristika: algoritmima za rutiranje, implementiranim protokolima, procedurama za administriranje i voenje politike mree i dr. No nezavisno od nabrojanih razlika, korisnici jedne mree imaju potrebu da komuniciraju sa korisnicima povezanim na drugu mreu.

11.8 Interfejs

Interfejs (prilagodna kartica) predstavlja hardversko ili softversko rjeenje koje omoguava spajanje dva sistema razliitih karakteristika radi njihovog spregnutog funkcionisanja. Svi periferni ureaji raunara (ukljuujui tampa, tastaturu, mi, zvunike, monitor...) povezani su sa raunarom pomou nekog interfejsa, koji binarne signale transformise u najrazliitije oblike.Interfejs ima etiri bitne karakteristike:1. mehanike,2. elektrine,3. funkcionalne,4. proceduralne.Mehanike karakteristike odnose se na stvarnu fiziku vezu DTE(Data Terminal Equipment)-DCE (Data Circuit Termination Equipment ). Tipino signal i upravljanje vodi se kablom koji se zavrava utinicama (konektorom) mukim i enskim. Na svakom kraju DTE i DCE se preko kablova i utinica suprotnog tipa moraju fiziki povezati.Elektrine karakteristike se odnose na naponske nivoe i trenutke vremena u kojima dolazi do promjene napona. I DTE i DCE moraju koristiti isti kod (npr. NRZ_I), moraju koristiti iste naponske nivoe i moraju koristiti isto trajanje signalizacionih elemenata. Ove karakteristike odreuju brzinu prenosa podataka i rastojanje koje se moe ostvariti.Funkcionalne karakteristike specificiraju funkcije koje se izvravaju dodjelom znaenja kolima za meusobnu razmenu. Funkcije se mogu klasifikovati u sledee kategorije:1.podaci,2. upravljanje,3. vremenski raspored i4. uzemljenje.Proceduralne karakteristike definiu redosled dogaaja za slanje podataka zasnovanog na funkcionalnim karakteristikama intefejsa. Postoji veliki broj standardakoji se odnosi na interfejse.Naveu samo jedan.

11.8.1 Standard V.24/EIA-232-F

Najvie korieni stadard za interfejse je ITU-T standard V.24. Ustvari standard samo specificira funkcionalni i proceduralni dio interfejsa. Stndard V.24 se referencira na druge standarde kada su u pitanju elektrini i mehaniki dijelovi. U SAD-u postoji specifikacija EIA-232-F koja odgovara V.24 standardu. Standardi na koje se V.24 oslanja su sljedei:1. Mehaniki - ISO 2110;2. Elektrini -V.28;3. Funkcionalni -V.24;4. Proceuralni -V.24;Specifikaciju EIA-232-F je 1962. god. izdala organizacija EIA1 pod oznakom RS-232. Najnovija verzija ija je oznaka EIA-232-F pojavila se 1997.god. Tekue verzije standarda V.24 i V.28 pojavile su se 1998. god. i 1993. god. respektivno. Ovaj interfejs se koristi za prikljuivanje DTE modula za modeme telefonskih kanala. Takoe se koriste i za druge vrste meusobnog povezivanja.

12 ZAKLJUAK:

Nema ni jednog oblika drutvene organizacije ija nuna pretpostavka ne bi bila postojanje prenosa podataka i uspostavljanje komunikacije.Zato je prenos podataka jedno od najvanijih i najneobuhvatnijih aktivnosti ljudskog drutva.

Prvi sistemi su omoguavali veze izmeu centralnih stanica i pojedinanih korisnika, koji nisu morali biti stacionirani najednom mestu. Kasnijim razvojem, prvenstveno sistema za prenos govora u UHFopsegu, stvorene su pretpostavke da se celularnim mobilnim radio mreamaprenose i podaci. Razvojem i usavravanjem raunarske opreme sistemi dobijaju funkcije kao to su prikupljanje, obrada, prikaz i prenos podataka. Uloga dananjih medijuma i ureaja za prenos podataka je velika:

-Korisnici na jednoj lokaciji sa lakoom mogu koristiti zajednike podatke koji se nalaze na udaljenim lokacijama i vriti njihovu razmenu, kao i postojanje centralne baze podataka koja je svima na raspolaganju.-Mikrotalasne antene su obino locirane na odreenoj visini iznad zemljes ciljem da se povea rastojanje izmeu antena na dva kraja veze i da bise omoguio prenos preko moguih prepreka.- Zatim tu je i televizijska distribucija, koja predstavlja tradicionalan nain upotrebe satelita za emitovanje TV signala sa neke centralne lokacije, direktno emitovanje DBS (Direct Broadcasting Satellites), pri emu se sa satelita videosignali direktno emituju do individualnih gledalaca. -Omoguavaju pristup Internetu i komunikaciju sa svetom-Kao i prenos podataka preko nepristupanih mesta ( npr vodene povrine) -Otpornost na slabljenje usled atmosferskih padavina.

Zato je prenos podataka jedno od najvanijih i najneobuhvatnijih aktivnosti ljudskog drutva.

13.LITERATURA

1. Prof. dr Mladen Veinovi, dipl.in, Aleksandar Jevremovi, dipl.in:Uvod u raunarske mree, Univerzitet singidunum, Beograd, 2007. 2. Stephen J. Bigelow: Raunarske mree, instaliranje, odravanje i popravljanje, Mikro knjiga,Beograd,2004.3. Todd Lammle:Studijski prirunik ispit 640-801,CCNA Cisko Certified Network Associate, Kompjuter biblioteka,Beograd.2006.4. Brent D. Stewart:Zvanini udbenik za polaganje ispita 642-901,CCNP BSCI,Kompjuter biblioteka,Beograd,2008.5. www.blc.edu.ba,Raunarske mree,nastavni materijal,predavanja6. http://www.vikipedija.rs:Beini prenos podataka