VISOKA KOLA ZA EKONOMIJU I INFORMATIKU PRIJEDOR

SEMINARSKI RAD

predmet: menadment ljudskih resursa

TEMA: SPECIFINOSTI AMERIKOG I JAPANSKOG MENADMENTA

Prijedor, maj, 2015.31.UVOD

32.FAKTORI KOJI SU UTICALI NA SPECIFINOSTI U RAZVOJU MENADMENTA U AMERICI I JAPANU

83.ISTORIJA I KULTURA JAPANA

104.TRADICIJA I MODERNO DOBA

105.AMERIKI MENADMENT

126.KRIZA I TRANSFORMACIJA AMERIKOG MENADMENTA

137.PRODUKTIVNOST IZNAD SVEGA

158.KARAKTERISTIKE AMERIKOG MENADMENTA

169.DA LI JE AMERIKI MENADMENT I DALJE EFIKASAN

1610.JAPANSKI MENADMENT

1711.DRUTVO JEDNAKOSTI

1712.DRUTVO KONKURENCIJE

1813.PRIPADNOST KOMPANIJI

1814.PROMJENE INDUSTRIJSKE STRUKTURE

1815.DRAVA I KOMPANIJE

2016.OSNOVNI PRINCIPI I KARAKTERISTIKE JAPANSKOG MENADMENTA

2417.MODEL Z

2618.BUDUNOST JAPANSKOG I AMERIKOG MENADMENTA

2619.ZAKLJUAK

2720.LITERATURA

1. UVOD

Svako preduzee, kao elija robno novane privrede, predstavlja odreeni organizacioni sistem, sa ciljem da sa to manjim ulaganjem elemenata proizvodnje ostvari to vei rezultati privreivanja. Organizacioni sistemi su sloeni koliko je sloena neka organizacija a nosiocima funkcije upravljanja takoe se postavljaju sve tei zadaci, koje je je mogue ostvariti samo visokim stepenom organizovanosti i kontinuiranim aktivnostima efikasnog menadmenta.Aktivnosti profesionalnih menadera, ili bolje rei , ljudi koji su svoj intelektualni potencijal usmjerili na organizaciona poboljanja, predstavljaju skup znanja, vjetina i djelovanja, koja se koriste u regulisanju ponaanja organizacionih sistema i predvianju buduih tokova.Sve te aktivnosti imaju zajedniki naziv menadment i predstavljaju okosnicu organizacione strukture preduzea. Menadment predstavlja veoma kompleksnu aktivnost i moe da se posmatra kao vjetina upravljanja, teorija o upravljanju i kao upravljaka struktura. Samo preduzee sa kvalitetnim i efikasnim menadmentom moe zadrati svoju konkurentsku poziciju, rasti i razvijati se.

Danas je menadment neosporno bogato razvijena oblast ekonomske nauke. Primarna vjetina upravljanja proizvodnim procesima u periodu rane amerike industrijalizacije se razvila u cijelo obilje pojavnih oblika koji se ve godinama odlikuju sasvim specifinim metodama u radu. Nagli rast i kontinuiran uspon amerike industije, u uslovima poboljanje globalne komunikacije i interakcija na svjetskom triu, nije mogao dugo da budee skriven i logina je predpostavka da u uslijedile obimne istranje pa ak i pijunske aktivnosti mnogih zemalja sa izriitom namjerom da se otkriju tajne amerike kole poslovanja i nove poslovne kulture.Zateeni kulturni obrazci u zemljama do kojih je neminovno dolazio jedan novi oblik proizvodnih i drutvenih odnosa, davao je vlastitu specifinost i menadmentu, tako da se moe rei ali i nauno definisati nekoliko vrlo karaktersitinih formi sa zajednikim korijenom.

Evropa, Juna Amerika, Azija a posebno Japan, kao zemlja sa izuzetno bogatim kulturno istorijskim nasleem, svojim karakteristinim peatima su kreirali prefiks menadmentu, kako u naunom pristupu i klasifikacijam tako i kroz praksu u procesu organizovanja proizvodnje I marketinga, odnosno promocije i distrubucije proizvoda i usluga. Uz uvaavanje injenice da postoji onoliko vrsta menadmenata koliko je vrsta organizacionih sistema, zbog snage drutva i potencijala proizvodnih resursa posebno je bitno izdvojiti ameriki i japanski model menadmenta, ije su specifinosti i zajednike karatereistike obiljeile cijelu jednu industrijsku epohu.FAKTORI KOJI SU UTICALI NA SPECIFINOSTI U RAZVOJU MENADMENTA U AMERICI I JAPANU

Ako se pitanje amerike istorije i kulture postavi na dovoljno ozbiljan nain, odgovor nee biti ni prost ni jedinstven. Ameriko drutvo u odnosu na Evropu predstavlja samo produenu i sintetiki ubrzanu sliku drutvenih deavanja sa visokom kompresijom paradoksa i oprenosti.Teritorija dananjih SAD je hiljadama godina bila naseljena brojnimstarosedelakim narodima, koji su doselili iz Azije pre izmeu 40.000 i 12.000 godina.[1]Neke kulture, kao to jepretkolumbovska Misisipi kultura, su razvile naprednu poljoprivredu, graevinarstvo i drutva na nivou drave.

Nakon to su evropski istraivai i trgovci napravili prve kontakte sa amerikim starosedeocima, vie miliona starosedelaca je umrlo od epidemije uvoznih bolesti, kao to sumale boginje.[2]Dolaskom i naseljavanjem Evropljana od16. vekazapoelo se raseljavanje Indijanaca.Prvi panski istraivaiiskrcali su se na Floridu 1513. godine. Prva stalna naselja Evropljana podigli supanciuSent Ogastinuna Floridi1565. godine. panija je osnivala naseobine u Kaliforniji iNovom Meksiku, dok sufrancuskenaseobine nastale du reke Misisipi.2. NASTANAK I KULTURA SJEDINJENIH AMERIKIH DRAVANovi kontinent nije u potpunosti znaio i novi ivot, predhodna civilizacija Sjeverne Amerike nije mogla da se izbrie jednostavnim aklamacijama doseljanike uprave. Za podpunu neutralizaciju starosjedilakih naroda, njihovu depopulaciju, otimanje teritorija i svih resursa kao potpunu drutvenu marginalizaciju, bilo je potrebno provesti u djelo mnogo monstruoznih planova. Bogate zemlje amerikog juga koje su dale izvor materijalnog bogatstva, poraene su u graanskom ratu, tako da su snage Konfederacije, iako glavni nosilac novog progresa poraene od saveznikih kolonijalnih sila Unije. Nakon Graanskog rata1864. godine, koji je dao novi smisao ukupnom svjetskom kretanju u razvoju drutva, formirane su Sjedinjene Amerike Drave.

Karakteristina kultura svake federalne jedinice, u podpunosti replikovana zemljom porijekla doseljenika, vrlo dugo nije davala zajedniki imenitelj zajednikoj kulturi osim adminstrativne evidencije po pripadnosti novoj velikoj dravi. U poreenju sa kratkotrajnom istorijom drave, koja je kroz neprekidne osvajake i pljakake ratove dobila reputaciju svjetske velesile, kulturni obrazac se dugo ekao.

Porast bogatsva u rukama novih oligarha je traio bre komunikacije, drumske veze, pomorsku infrastrukturu i vazduni saobraaj. Novani potencijal se gomilao zahtijevoa je novo srce koje e ga pumpati kroz novi krvotok svih saobraajnih i ostalih komunikacija kontinenta. Taj novi sistem je bio organizacione prirode i nastao je kao neminovnost probuene elje za bogaenjem ranog industrijskog, ve tada karakteristinog, kapitalistikog drutva. Potrebe koje su bile realne i poslovina pragmatinost u poslovanju, potaknute pritiscima eljenog profita izrodili su novu drutvenu vjetinu plamiranja i upravljanja koja e neto malo manje od pola vijeka od tada postati nova nauna oblast u ekonomji, menadment!

Nova kulturaTeak rad u poljima, rudnicima i fabrikama, krute poslovne veze i kontinuirani stres su traili oduka kroz ne rijetko bahate provode. Zabava i sistem lake zarade su postali otvoren prostor za amnoge manipulante tako da se pored ve postojeih uih klasifikacija ve stvorila jedna kompleksna cjelina, na prvi pogled nepovezanih i kontradiktornih grupa iste zajednice.

Industrija je dobila pandan u industriji zabave, jednako mone i profitabilne, koja uz opti simbol puritanstva klasine amerike porodice poinje da definie sliku budunosti ali i pojam, amerikog mentaliteta.Ameriko drutvo je postalo zrelo da snagom novih formi ponaanja ponudi ostatku svijeta novi kulturni fokus i model koji je kroz ubrzao razvoj i ekonomski rast. Ameriki san je bitno profilisan novim normativima rada kroz primjenjeni menadment.

Administracija mlade drave je vrlo brzo objedinila interese svih onih kroz ije prste su prolazile velike koliine novca pa se uskoro ustanovila sveobuhvatna institucija poreskog sistema koji je amnestirao mnoge polulegalne i nemoralne poslove, uvoenjem takse na njih.Karakter Amerike kao novog svijeta.Postoji popularno miljenje da su SAD mlada nacija sa sjajnom budunou ispred sebe, uz konstataciju da se ameriki defekti opisuju kao mladalke greke i djeije bolesti. Nije teko primjetiti da mit progresa igra veliku ulugu u vrlo agresivnom stavu koji je u poslovnom svijetu uslovljen i definisan istorijskim nasleem. Interni ameriki privredni rast je u relativno kratkom istorijskom vremenu stvorio sisteme za brzo i efikasno koncentrisanje kapitala koji je svojim pojavnim oblicima prerastao nacionalne granice. Sistem gdje je drava gigant a ovjek sistematski individualizovan postaje prepoznatljiv drutveni fenomen drave ija uprava ve pokazuje snagu kao to miiavi adolescent voli da pokazuje svoje miie. Izjavom da. Najrazvijenija nacija nema samo pravo, ve i dunost da se mijea u sudbinu ostalih naroda, definitivno je zavreno jedno a poelo drugo poglavlje savremene istorije. irina ove izjave je obuhvatila dovoljno elemenata da se moe rei da je Amerika konkretizovala svoje drutvene tokove u jednu novu kulturu modernog doba.Amerika svijest ima ograniene horizonte upuene na sve to je efemerno, materijalno i prostako, sa neizbjenom konsekvencom, da je sve na svijetu stvoreno banalno, elementarno i sputeno na najnii nivo sve do liavanja duhovnog sadraja. ivot u amerikim uslovima je skoro podpuno mehanizovan. Smisao za ego u Americi doivljava renesansu potpuno pripada fizikom nivou postojanja. Tipian Amerikanac nema duhovnih dilema niti komplikacija. Klasino kreiran, roeni Amerikanac je sledbenik i konformista.Na alost ili na sreu, struktura istorije od poznatih antikih vremena do danas je ipak ciklina i ne samo evoluciona. Logika je daleko od toga da su veina skoranjih civilizacija neophodno i superiorne. One u stvari mogu biti senilne i dekadentne od samog zaetka kao bie sa kongetinalnom anomalijom prenesenom od roditelja. Amerika je konani stadijum moderne Evrope. Rene Guenon, Sjedinjene Amerike Drave naziva Dalekim Zapadom, u smislu da Amerika predstavlja reductio ad absurdum, u negativnom i najsenilnijem aspektu zapadne civilizacije. Ono to u Evropi postoji u opskurnim formama, u Americi je uzvieno i koncentrisano tako da se pokazuje kao simptom dezintegracije, i kulturne i ljudske regresije.

3. DRAVNO UREENJE I POLITIKA Vlada i politika Sjedinjenih Drava je zasnovana na Ustavom Sjedinjenih Amerikih Drava, napisanom 1787. godine. Ustav iz 1787 je do danas dopunjen sa 27 amandmana. Prvih 10 su prihvaeni nedugo poslije nastanka samog Ustava. Grupno se nazivaju "Deklaracija prava" (Bill of Rights), a odnose se na osnovna prava dravljana Sjedinjenih Amerikih Drava, kao to su pravo na slobodu govora i vjeroispovjesti.

Vlada Sjedinjenih Amerikih Drava je jedna od najstarijih na svijetu. Kao federalna demokracija, sastoji se od izvrne, zakonodavne, i sudske vlasti. Izvrna vlast se sastoji odpredsjednika i njegovog kabineta, uz dodatak raznih dravnih slubi.

Zakonodavna vlast Sjedinjenih Amerikih Drava je Kongres koji se sastoji od Doma zastupnika (House of Representatives) i Senata (Senate). Zastupnici i Senatori su podijeljeni po saveznim dravama. U Domu Zastupnika svaka savezna drava ima broj predstavnika srazmjeran njenom broju stanovnika, dok u Senatu svaku dravu zastupaju dva senatora. Broj zastupnika u Domu Zastupnika je 435. Senat trenutno broji 100 senatora.

Sudska vlast se sastoji od svih sudova u Sjedinjenim Dravama. Vrhovni sud Sjedinjenih Amerikih Drava broji devet sudia, koji imaju doivotni mandat. Nakon smrti ili povlaenja sudije, Predsjednik SAD nominuje novog sudiju, kojega se alje Senatu koji bi ga trebao potvrditi.

Svaka savezna drava u Sjedinjenim Dravama ima svoju vladu, ije su granice moi ispod nivoa moi federalne vlade. Koje tano ovlatenja svaka drava moe imati je tema mnogih rasprava u amerikoj politici. Glavne politike stranke Sjedinjenih Drava su Republikanska Stranka SAD i Demokratska Stranka SAD.

Sjedinjene Amerike Drave se ponose s najstarijim pisanim Ustavom na svijetu, i po danas vaeem Ustavu one se sastoje od 50 drava s ogranienom autonomijom u kojima savezni zakoni imaju veu teinu od zakona pojedinih drava, te jednog saveznog podruja. U nadlenost federacije spadaju slijedea podruja (spomenuta su najvanija):

obrana federacije, vojska i policija,

vanjski poslovi,

porezi na saveznom nivou,

monetarni sistem,

potanska sluba.Najvii organi vlasti su, Predsjednik, Kongres i Vrhovni savezni sud.

Ameriki mentalitet jedino moe biti intepretiran kao primer socijalne regresije koji se pokazuje u mentalnoj entropiji prema svim viim interesima. Mehanizam nesposobnosti za primanje vie senzibilnosti svjesno oblikovane primitivne amerike svijesti, ne moe se ak ni povrno porediti sa mladom svijeu, mlade drave koja nudi nove anse i kvalitetom ivota otvorenog drutva.U kontekstu amerikog menadmenta nisu obuhvaene eskpertize koje se odnose na projektovanje kontrolu amerikog drutva, jer naravno, multilukturalnost novog svijeta nije bez pozadine dobro organizovanih grupa iji je rad prikriven u dubokoj sjeni obilja socijalnih deavanja na povrini javnih deavanja.Nosilac agresivnog poslovnog trenda sigurno nije amperiki narod koji se u klasinom smislu i ne moe tano definisati. Kapitalizam kao forma je blii optoj amerikoj kulturi nego ijedna nacionalna kultura specifinih grupa. U okviru kontrolisane konfuzije demografske slike Amerike, preko crnakih getoa indijanskih rezervata, sirotinjskih etvrti, doseljenikih iluzionistikih oekivanja i skrivene kontrole sistema dravnih i paradravnih organizacija, o svemu lake moe razgovarati nego o tradicionalizmu i unifikacijama osim u pogledu orijentacije u pohlepi bogate manjine i sna o blagostanju siromane veine iz kojeg e buenje biti bolno.Prvu deceniju dvadesetprvog vijeka Ameriku prati deinustrijalizacija i pad nacionalne proizvodnje. Vlasnici bogatstva koji su koncentrisali preko 95% ukupnog globalnog kapitala u svoje ruke, niim emotivno nisu vezani za Sjedinjene Amerike Drave. Apsurdno je ali istinito da takozvana najvea svjetska industrijska sila uvozi iz Kine zemalja Srednje Amerike, jeftine proizvode iroke potronje koji se jo uvijek ne detektuje kao opasnost na amerikom tritu iskljuivo snagom magije amerikog menadmenta i bankarskih manipulacija. Do kada e to da traje nije mogue tano predviditi ali je ve crna sjena pokucala na vrata imperije.4. ISTORIJA I KULTURA JAPANA

Vjerovatno da ne postoji obrazovan ovjek na planeti Zemlji koji se nebi sa oduevljenjem, ali i visokim potovanjem prema drevnoj istoriji Japana prihvatio obaveze da kroz obilje dokaza materijalnog i duhovnog ivota zemlje izlazeeg sunca, kroz vlastitu pisanu rije iskae potovanje prema najveem kulturnom gigantu dananjice.U Japanu postoje tragovi kulture naroda koji su tu iveli jo u paleolitu, prije vie od 30 000 godina. U periodu omon, oko 15.000 godina pre nae ere, na ostrvima su ivili stanovnici koji su se bavili lovom i sakupljanjem plodova. Iz toga doba ostali su primjerci keramike, koji su medu najstarijima u svijetu. U periodu Jajoi, oko 300 godina pre nae ere, ve se gajio pirina na vodom preplavljenim poljima. Tu su pronaene alatke i oruje od bronze i elika. Japan je tehnologiju kovanja, kao i mnoga druga znanja, primao preko Koreje ili direktno od Kine. U to vrijeme doljaci sve vie potiskuju starosedioce na sjever Japana.

Najstariji podaci o Japanu nalaze se u analima velike Kineske carevine i Koreje. Prvo poznato pominjanje Japana je zapis da je car Kuang Vu iz kineske dinastije Han uputio zlatni peat kao dar kralju zemlje Na, u Japanu. Kinezi su Japan tada nazivali Va ( mir ). Kraljica japanske zemlje Jamatai, koja se zvala Himiko, uputila je 239. godine izaslanika u kraljevinu Vei u Kini. U to vreme Japanci su, veruje se, iveli u matrijarhatu.

Veliina zemlje Povrina Japana iznosi oko 380.000 kvatratnih kilometara, to predstavlja etvrtinu povrine SAD. . Na tom prostoru ivi oko 121 milion stanovnika. To je po broju stanovnika sedma zemlja na svijetu.

kolstvo i informacije Stopa nepismenosti u Japanu iznosi 0.7% pri emu se podrazumijeva odnos broja nepismenih prema 100 stanovnika iznad petnaest godina, to je ujedno i najvia stopa pismenosti u slobodnom svetu. U Japanu se odavno shvatilo da jedan ovek nije najpametniji. Dravni aparatTrokovi za dravni aparat i administrativne slube u privredi i dravi Japana nisu veliki. Odnos trokova za dravnu upravu prema bruto nacionalnom proizvodu u Japanu iznosi 30.5%, a u SAD 34%, dakle, u Japanu je ova stopa nia. U Japanu na hiljadu stanovnika dolazi 43 inovnika, a u SAD ta cifra iznosi 65. Privatni sektor je preovlaujui u odnosu na javni, on je efikasniji i on je najvaniji inilac privrednog razvoja. Javni sektor je poeo da se iri, ali i da se smanjuje njegova ekonomska vitalnost.Prirodni resursi Gustina naseljenosti je vrlo velika i vea je dva puta od naseljenosti u Evropskoj zajednici,odnosno dvanaest puta vea od one u SAD. Japan ima malo prirodnih resursa i gotovo ne proizvodi sirovine koje predstavljaju osnovu za privredni razvoj.

Zavisnost u sirovinama od drugih zemalja bila je 1981. godine sledea: ugalj 83.4%, sirova nafta 99.8%, prirodni gas 90.9%, gvozdena ruda 99.6% i bakar 95.9% Odnos izmeu izvoza ili uvoza i bruto nacionalnog proizvoda iznosi izvoz 13.3% i uvoz 12.5%. Najvei dio prirodnih resursa dolazi iz inostranstva. Znaaj spoljne trgovine za privredu je veliki. Japan vrlo efikasno koristi zemljite, sirovine i maine, i tako je uspio da se brzo razvije.

Od starih vremena itanje, pisanje i koritenje raunaljki smatrani su osnovama za svakog graanina. Drava i porodica ulau mnogo u obrazovanje. U Japanu ivi jedna rasa naroda i slui se jednakim jezikom.

Osnovno i srednje obrazovanje su obavezni. Viu kolu nastavlja u Japanu 38%, u SAD 45%, a kod evropskih zemalja to se kree od 20% do 30%.

Broj dnevnih listova koji se objavljuju u Japanu iznosi 546 primjeraka na hiljadu stanovnika, to je dva puta vie nego u SAD, i najvie na svijetu.

Na svake tri osobe dolazi jedan televizor, odnosno svaka porodica ima televizor. U velikim gradovima ima do osam TV kanala, u manjim do pet. Program se emituje od est ujutro do ponoi. Visok nivo obrazovanja i podjednak pristup svim informacijama mnogo pomae japanskom menadmentu, a naroito participativnom upravljanju kompanijama.

5. TRADICIJA I MODERNO DOBAinto, Put bogova, je religija stvorena u drevnom Japanu. Potovane su razliite vrste boanstava kami , od onih za koje se smatra da su stvorila Zemlju i Japanska ostrva, do onih vezanih za zemljoradnju i svakodnevni ivot. Svaka porodica ima neku vrstu kuog oltara, u kome se uvaju predmeti i fotografije vezani za umrle lanove porodice, koji se takode smatraju nekom vrstom boanstava. Do kraja Drugog svijetskog rata i vladar je bio deo sistema religije intoa.

Hiljadugodinja istorija je neminovno oslikala svaku taku na tlu Japana posebnim I autentinim obiljejima. Geografski i na svaki drugi nain, Japan se odvojio od kopna i naroda koji ga okruuju. Potpuna kulturoloka samostalnost datira jako dugo tako da naizgled srodne kulture Kine, Koreje Istone Rusije nisu ve vijekovima u mnogim segmentima ivota, nisu imali neku znaajnu ulogu po Japan.

Veoma je vano da se shvati da japanski tradicionalni odnos prema okruenju sublimira duboko potovanje prvenstveno prema prirodi i njenim zatitinicima a veza sa istorijom je i danas izraena kroz svaki vid drutvenog ivota koji promovie vlastitu kulturu.Pravila ponaanja i ophoenja koja su ustanovljena kroz sluenje caru i feudalcima su brojna a nepoznavanje tih pravila se smatraju primitivizmom i uvredom. I danas kao i prije nekoliko vijekova, gotovo sva drutvena grupna deavanja imaju oblik kodifikovanih ceremonija tako da se moe rei da ne postoji ni jedna zemlja u svijetu koja je u slinoj mjeri spoj tradicije i modernizma.

Iako o dananjim tehnikim i tehnolokim dostignuima Japana skoro da i nije potrebno govoriti, nuno je da se naglasi da su korijeni promjena i put prema industijalizaciji zasluni upravo amerikom izumu koji je vrlo preopznatljiv kroz rije menadment.6. AMERIKI MENADMENTVeina definicija menadmenta istie da menadment doprinosi ostvarenju ciljeva organizacija. Jedna od najstarijih I verovatno najboljih definicija menadmenta je definicija M.P.Folletta u smislu umea da se odreena zamisao ostvari preko drugih. Ova definicija ukazuje da su menaderi lica koja imaju odgovornost za ostvarenje ciljeva koja zavisi od njihovog formalnog autoriteta i kompentencije. Bez obzira kojim preduzeem upravljaju menaderi imaju sline poslove. Oni su planeri, organizatori, voe i kontrolori odgovornost u ostvarenju ciljeva povlai nadlenost menadera u odnosu na podreene lanove organizacije, kao i u odnosu na pripadajue resurse. Menaderi koji nemaju nadlenost nad kritinim faktorima odreenog procesa ne mogu biti odgovorni za rezultate tog procesa.

Savremeni menadment svrstava ljudski faktor na apsolutno prvo mesto u hijerarhiji inilaca uspenog poslovanja. Zato se danas najvea panja posveuje ljudskim resursima (kadrovima) kao posebnoj psiholokoj disciplini koja izuava njen direktan uticaj i udeo u postizanju cilja. Dananja klasifikacija stilova menadmenta grana se na tri velike kategorije: ameriki, evropski i japanski model menadmenta, i upravljanja ljudskim potencijalima.

Menadmet, kao nauna disciplina koja se predaje u obrazovnim institucijama irom svijeta velikim dijelom je nastala u Americi, zemlji koja je bila lider u kreiranju principa i naela moderne teorije upravljanja. U Sjedinjenim Amerikim Dravama se razvio specifian oblik menadmenta koji je u jakoj vezi sa kulturom i drutvenim vrijednostima ove zemlje. Pragmatian i usmjeren ka napredku, ameriki menadment jo uvijek u velikoj mjeri predstavlja uzor za ekstrapolaciju poslovnih praksi u druge zemlje.

Glavna kulturoloka odlika Sjedinjenih Amerikih Drava je izuzetna etnocentrinost zbog koje je ova zemlja esto zatvorena za veinu spoljnih informacija. Amerikanci nisu previe upueni u istoriju i deavanja na svjetskoj sceni. Potpuno fokusirani na sadanjost i kratkoronu budunost, bez analitikog razmiljanja o prolosti. Takoe je prisutno uvjerenje meu stanovnitvom po kome se previe stvari deava u njihovoj zemlji da bi imali vremena da se interesuju za druge. Uzrok tome je injenica da su Sjedinjene Amerike Drave ogromno trite koje je velikim djelom orijentisano prema sebi i mnoge amerike kompanije su tek u relativno bliskom periodu izale na globalno trite.

Konkurencija je izraena na svim nivoima u Americi kao jedno od osnovnih pravila, a inovacija je visoko cijenjena kao pokreta ekonomije i drutva, tako da esto uzima prvenstvo nad tradicijom. U odnosu na druge sredine postoji snana orijentacija prema individualnoj inicijativi i postignuu, a materijalni progres je vaniji od humanistikog.

Uslovno reeno neregulatorna priroda amerike ekonomije kao i struktura niskih poreza posluili su kao primjer ekonomije sa minimalnom dravnom intervencijom. Sistemi blagostanja u SAD nisu toliko promovisani kao u evropskim zemljama, a posebno tamo gdje se podravaju vodei principi ideologije socijalnog trita. Amerika vlada je pokazala znaajan interes u odbrambenoj industriji dajui veliki dio iz Federalnog budeta za nabavke, u ove svrhe. Posveenost Reganove administracije iz 1980. na jaanje vojne moi je uveliko doprinjela znaajnom porastu federalnog budetskog deficita.

Usponi i spoticanja u doba Hladnog rata (1950.-1960.) kada su amerike kompanije preuzele prevlast irokog spektra industrija. Ovome su posebno bili izloeni visokotehnoloki i brzo rastui sektori kao to su vazduhoplovstvo, birotehnika oprema i kompjuteri, proizvodi vezani za odbranu i nacionalnu sigurnost, sintetiki materijali, telekomunikacije, bazina industrija i elektronika.

Ranih sedamdesetih SAD su proizvodile preko tri etvrtine ukupnog svjetskog izvoza aviona. Slina je situacija u podruju finansijskih i drugih komercijalnih usluga. Obilni kapitalni resursi povezani sa fleksibilnim, pristupanim kapitalnim tritem i uporedivo niskim realnim kamatnim stopama predstavljali su kljune determinante dinaminog rasta amerike ekonomije. Domae trite je postajalo sve bogatije a njegovi potroaci su se u to vrijeme smatrali najprefinjenijim na svijetu, to je postalo kljuni izvor ekonomskog rasta i ekspanzije za ostale ekonomije, a naroito za Japan i druge izranjajue nacije iz Pacifickog obrua.7. KRIZA I TRANSFORMACIJA AMERIKOG MENADMENTAVisok nivo produktivnosti, inovativnih aktivnosti i generalni dinamizam bili su dijelimicno odrani zahvaljujuci izvrsnom obrazovnom sistemu. Ekonomska infrastruktura smatrana je najnaprednijom na svijetu. Kako su poslijeratne godine odmicale, hegemonska pozicija SAD-a bila je izloena seriji pritisaka. Njeno ucece u Vijetnamskom ratu a zatim poraz u vezi sa naftnom krizom (1973.-1974.) zadali su ozbiljne psiholoke udare amerikom drutvu. Postepeni gubitak amerike dominacije u sve veem broju industrija i svjetskih trita jo su dublje potkopali njeno samopouzdanje. Tada su i Japan i Njemaka ozbiljno izazvali status SAD-a kao najnaprednije tehnoloke nacije na svijetu preuzimajui vodstvo u mnogim tehnolokim procesima, naukama o novim materijalima i sloenim elektronskim proizvodima.

Japanske kompanije su poele da akumuliraju razne vrste patenata na amerikom tritu i nadmae domae proizode po kvalitetu, stopi razvoja novih proizvoda i usluga. Uece SAD u ukupnom svjetskom GDP je palo ispod 25% a Evropska Unija sada predstavlja najvee jedinstveno trite na svijetu.

Dogadaji koji su potresli ameriku ekonomiju 90-tih izazvali su poveanje mjera opreznosti. Slabljenje Dolara, nizak rast nadnica kao i spremnost adaptiranja na nove stvarnosti doprinijeli su poboljanju konkurentnosti SAD. Njena sposobnost radanja i gajenja malog biznisa ostala je glavna odlika njene ekonomije. Veliki dio teke industrije kao to su automobili, maine i elik podvrgnuti su se obimnoj obnovi u ranim godinama 1990., koja je bazirana na total quality memadmentu (TQM) i reorganizaciji proizvodnje uvodenjem fleksibilnosti. Mnogi vjeruju da je fokus na konkurentske izazove koji zauzima Japan podstakao amerike kompanije da se podvrgnu ovom procesu transformacije. SAD su u raznim visokotehnolokim industrijama ponovo potvrdile svoju spremnost na promjene u elji da povrate tehniku superiornost.

Silikonska dolina (Silicon Valley) nije izgubila svoj kreativni duh niti svoje sponzore venture kapitala i nastavlja da stvara brojne gigantske kompanije. Ove kompanije zauzimaju vodee pozicije u informatikim tehnologijama, bio to softver , Microsoft, poluprovodnici IBM, personalni raunari, Compaq, Dell, Apple ili mikroprocesori Intel. Slina je prisutnost SAD na polju telekomunikacija u kojem konkurentnije i manje regulisano domae trite je omoguilo firmama da refokusiraju strategiju u razvoj novih proizvoda. U novim kljunim tehnolokim klasterima, informaciona tehnologija, biotehnologija i nove nauke o materijama i asociranim visokotehnolokim aplikacijama, dananje amerike kompanije ili vode ili dijele vodstvo8. PRODUKTIVNOST IZNAD SVEGA

U Americi je izraen tip menadmenta koji je zasnovan na strukturnim i konceptima koji se bave stilovima ponaanja u okviru poslovne organizacije. Usmjerenje je na poveanje produktivnosti i zadovoljstva zaposlenih, sa snanim akcentom na planiranju, individualnom odluivanju i izuzetnoj profesionalnoj predanosti. Za razliku od japanskog, ameriki menadment karakterie niska stopa lojalnosti prema kompaniji od strane njenih zaposlenih.

Promjena kompanija i radnih mjesta je uobiajena stvar, a zaposleni obino prelaze na bolji posao im su u prilici da to urade. Izraene karakteristike u radnim organizacijama vezane su za znanja i sposobnosti iskazane na radnom mjestu i sistem motivacije usmjeren prema zaposlenima. U amerikim kompanijama postoji visok nivo usko strune specijalizacije, a eksperti su potrebni i traeni na svim nivoima.

Zbog sistema u kome se zaposleni vrednuje po uinku, svaka osoba postaje zamjenjljiv dio u jednom sistemu i njegovom funkcionisanju. U amerikoj praksi menadmenta naglaena je demokratska orijentacija i participativni sistem odluivanja. Ondanje kompanije tee da budu demokratine, ali u isto vrijeme posjeduju visok stepen funkcionalne formalizacije. To se odnosi prije svega na programe i pisane specifikacije standarda, opisa posla i poslovnih aktivnosti, dunosti, autoriteta i odgovornosti kojih se treba pridravati u poslovanju.

Poslovni karakter

Amerikancima nije teko da kau ne. Uvjerenja koja se esto vezuju za ideologiju demokratije, kapitalizma i konzumerizma snano utiu na njihovo shvatanje poslovanja.

Tanost je izuzetno vana u poslovnim odnosima, a koncepta vrijeme je novac, je vrlo ozbiljno shvaena u ovoj poslovnoj kulturi. Novac kao takav je kljuan prioritet, a ameriki menaderi su poznati po oportunistikoj orijentaciji i spremnosti na preuzimanje rizika ako je financijski aspekt primamljiv.

U svakodnevnom poslovanju Amerikanci donose zakljuke brzo i odluno, a visoko cijene direktnost i konciznu informaciju sa poentom. Istrajnost i rjeenost su kao karakteristike na visokom nivou prisutne kod amerikih poslovnih ljudi, a to se najbolje moe primjetiti u loim poslovnim situacijama gdje menaderi esto tee da gledaju na nastanak problema kao na potencijalnu poslovnu mogunost koju treba iskoristiti u svoju korist.

Radna etika je veoma izraena kod amerikih menadera, a odnosi izmeu polova u poslovnim okvirima su se dosta promjenili u odnosu na prola vremena. ene rukovodioci se, meutim, jo uvijek bore za veu jednakost u oblasti uticaja i financijskih primanja.Nesentimentalni pregovarai

Poslovanje sa amerikim partnerima moe biti ponekad konfuzno i nepredvidljivo. Iako mnogi smatraju da Amerikanci imaju neformalniji pristup poslovnim protokolima, mora se imati na umu da je za veinu kompanija i njenih predstavnika karakteristian i izraen visoki profesionalizam.

U samim pregovorima zakljuci se prave akumulacijom objektivnih injenica, a rijetko subjektivnim osjeajima uesnika tih pregovora. U poetku poslovnih pregovora veoma je vano izbjegavati teme vezane za politiku, religiju, rasu i polove. "Politika korektnost" se oekuje od druge strane u pregovorima.

Amerikanci su generalno utivi, ali e u veini situacija direktno rei ta misle o odreenoj stvari, nemajui pri tom namjeru da uvrede bilo koga time. U mnogim poslovnim kulturama ovo se smatra agresivnim i neprikladnim, ali u svakom sluaju to ne treba shvatati lino.

Amerikanci brzo uspostavljaju poslovne odnose, ali njihovi odnosi ne idu u dubinu i nisu dugovjeni, jer su fokusirani na posao i na njegovu sutinu, a ne toliko na relacije meu ljudima. To moe predstavljati problem u poslovnim odnosima sa, recimo, nekim azijskim kulturama gdje je uspostavljanje prijateljstva vano za uspjeno poslovanje i ono traje veoma dugo, esto i doivotno.

Konsekvenca ovoga je da poslovni ljudi iz Amerike mogu da propuste uspostavljanje i uspjenu realizaciju poslovnih odnosa u zemljama sa ovom kulturolokom dimenzijom.9. KARAKTERISTIKE AMERIKOG MENADMENTA

Jedan od najboljih naina da se uspjeno posluje sa amerikim poslovnim ljudima je da se pree na sam posao pragmatinim i strunim pristupom. Fokus na posao i direktnost u tom smislu mogu da stvore o profesionalnosti i dobroj poslovnoj praksi druge strane, to je put ka povjerenju i uspjenoj saradnji sa amerikim poslovnim ljudima. Osnovne odlike amerikog menadmenta su ujedno i klju pregovarakog uspjeha sa amerikim poslovnim saradnicima; Individualizam ukazuje da radnik ne eli, prilikom izvravanja radnih zadataka, pomo svojih kolega, a nikako je i ne prua drugima. On eli da potvrdi svoje sposobnosti kroz samostalno rjeavanje problema.

Tenja ka brzoj karijeri poinje sa odabiranjem dobre kole ili fakulteta gdje se pojedinac priprema da, u samom startu, zauzme dobre pozicije u kompaniji.

Specijalizacija je ono emu tee mladi ameriki biznismeni. Oni ele da se neprekidno dokazuju u jednoj oblasti poslovanja i da po tome postanu poznati,priznati i traeni (mijenjaju kompanije esto, ali ostaju u istom podruju rada)

Izraeni lini interesi nisu u koliziji sa interesima kompanije. Pojedinac stavlja svoje interese iznad interesa kompanije , ali u mjeri koja ne teti kompaniji.

Materijalna motivacija iznad moralne istie individualizam (moralni motivi mogu se nazvati kolektivnim a materijalni-linim). Novac je veoma vaan i (moda i jedini) motivator.

Nepostojanje identifikacije sa kompanijom oslanja se na izreku Moj dom je moja tvrava pa tako, sa zavretkom radnog vremena radnici istog trenutka zaboravljaju na kompaniju i ne razmiljaju vie o poslu. Vikendi su u tom smislu posebna svetinja-ak ni najbliim prijateljima nije dozvoljeno da tada zovu telefonom u vezi posla.

Potovanje hijerarhije u procesu odluivanja ukazuje na to da se za poslovodne pozicije biraju ljudi koji su proli otru selekciju, pretpostavlja se da su oni najbolji i njihovim odlukama se vjeruje.10. DA LI JE AMERIKI MENADMENT I DALJE EFIKASAN

U bjesnilu finacijske krize, ameriki model upravljanja je doao pod vei nadzor. Finansijskoj krizi prethodilo je nekoliko korporativnih skandala kao to su Enron, WorldCom i steaj amerike automobilske industrije. Nasuprot tome, mnoge firme iz zemalja u razvoju uspjele su u odravanju uspjenog meunarodnog rasta dok su imale malo zajednikog s doktrinama upravljanja na snazi preko Atlantika.

Da li je to kraj ameriki modela upravljanja ili roenje alternativnih modela, ili je to znak opteg kritinog pada i potrebe za inovacijama u menadmentu. Istorija upravljanja neodvojivo isnpirie ameriki model i doktrine upravljanja iz Sjedinjenih Amerikih Drava su atraktivne ali realnostiu poslovnom svijetu esto su ispred doktrina.

Nakon Drugog svjetskog rata, amerika preduzea, koja su navikla na tehnike podrke planiranja i birokratski menedment, ali tokom sedamdesetih godina prolog vijeka, ovaj model bio je u podpunosti deklasiran od strane uspjenosti u poslovanju japanskih preduzea.

ta su u stvari revolucionarne metode industrijske proizvodnje uvoenjem Lean upravljanja i participativne organizacije rada. U ranim devedesetim godinama, Sjedinjene Amerike Drave su se vratile na scenu sa modelom Silikonske Doline (Silicon Valley) , koji kombinuje preduzetniku dinamiku, inovacije preduzetnikog kapitala i snagu javnih ulaganja u istraivanja.

Primjer vie nije bio General Motors, nego poslovni sistemi kao to su Intel ili Google. Ovaj uspjeh kroz kooperativne inovacije dozvoljavao je Sjedinjenim Dravama da ire viziju kroz finansijski i dioniarski svijet, mjeavina fleksibilne tehnike i komercijalne sposobnosti s ciljem pruanja kratkorone konkurentske prednosti.Taj pristup je indukovao finansijsku krizu, ali je i maskirao tragove rasta i globalizaciju firmi iz zemalja u razvoju koje nisu imale konkurentne prednosti u odnosu na velike zapadne firme.11. JAPANSKI MENADMENTVeliki znaaj rada Japanci vie za razliku od Amerikanaca smatraju rad znaajnim. Razlozi za to su: raspoloivo zemljite ogranieno, prirodni izvori mali i retki, a naseljenost velika, male razlike izmeu drutvenih klasa u Japanu, pa se moe postii poloaj, ostvariti dobra plata, ako je ovek sposoban i trudi se da vie radi, rad vie formira jezgro itavog drutva nego drutvene i religiozne aktivnosti. U Japanu je niska stopa odsustvovanja sa posla i ona iznosi 1.95%. U drugim razvijenim zemljama ova stopa iznosi: SAD 3.5%, Zapadna Njemaka 7.7%, Francuska 8.3%, Italija 10.6%, vedska 13.8%. U Japanu je daleko najmanja stopa odsustvovanja s posla na svetu. Ovom uspehu Japana doprinosi to to Japanci smatraju da je rad najvaniji, to je ideal, oseaj pripadnosti organizaciji ima kao vrijednosna kategorija prioritet u odnosu na pojedinca. U poreenju sa zapadnim zemljama procenat porodica sa dva lina dohotka, mua i ene je veoma nizak. 12. DRUTVO JEDNAKOSTI Po pravilu, u Japanu razlike u platama na hijerarhijskoj ljestvici su male. Na primjer, razlika u plati izmeu predsjednika kompanije i novog radnika je bila 1927. godine 100:1 ali je ve 1980-te ona dola na 7.5:1. Ujednaavanje dohotka u kompaniji ilo je veoma brzo, a razlika u dohotku izmeu srednjeg rukovodioca (Buo i Kao) i novog radnika je, naravno, mnogo manja. Japan ima najravnomjerniju raspodjelu dohodka na svijetu. Koeficijent nejednakosti u raspodjeli dohodka u Japanu iznosi 0.27, a u SAD 0.41. Japan je zemlja sa najmanjim klasnim razlikama na svetu. Japan je drutvo jednakih u kome je 90% stanovnitva srednji sloj. To u prevodu znai da dobro ive. 13. DRUTVO KONKURENCIJE Japan je drutvo otre konkurencije. Stalno se uje i ita: borba za prijem na fakultet, takmienje da se doe do unapreenja i konkurencija meu kompanijama. Tenja je da se upie vodei univerzitet, da se zaposli u vodeoj kompaniji, diktira da se trai put prema drutvenoj slavi i velikoj plati. Za sve ovo postoji velika konkurencija, kako meu radnicima tako i meu kompanijama. Kompanije se takmie se u tehnologiji i profitu na tritu u. Opta konkurencija predstavlja izvor vitalnosti u japanskoj privredi. 14. PRIPADNOST KOMPANIJI U Japanu najvie rukovodstvo, menaderi i zaposleni svoju pripadnos kompaniji najee izraavaju kroz izraz, moja kompanija. Japanski radnik i slubenik na pitanje koje je profesije odgovara, radim za tu i tu kompaniju, i rei e njeno ime. To je izraz visokog oseaja pripadnosti kompaniji. Za Japance kompanija je jedna vrsta zajednice u kojoj se intenzivno ivi. Kompanija nije mesto na kome se rad razmenjuje za nadnicu ili platu.

15. PROMJENE INDUSTRIJSKE STRUKTURE Struktura industrije u Japanu se potpuno promijenila. Od primarne, pa sekundarne, sada se prelo na tercijarne delatnosti. Vie od polovine radnika danas radi u tercijarnim granama. Cifre novoostvarene vrijednosti u raznim industrijama, 1981. godine iznosile su: u primarnoj industriji 3.8%, u sekundarnim industrijama 43.2%, i u tercijarnim 53.0%. U strukturi postindustrijskog drutva na tercijarne djelatnosti otpada preko 50% udjela. Motorna snaga ovakvih promjena lei u privatnim kompanijama. U Japanu je 1960. godine bilo 546.000 kompanija, 1970. godine ovaj broj se poveao na 900.000, a 1980. na 1.450.000 kompanija. Veina od njih spada u srednje i male kompanije. Prema veliini kompanija slika je 1980. godine izgledala ovako: broj velikih kompanija sa najveim kapitalom bio je oko 2.300 ili 0.2% od ukupnog broja prihod preko 1 milijarde Jena kompanija srednje veliine bilo je oko 14.000 ili 0.1%, od100 miliona do 1 milijarde Dolara,

malih kompanija sa kapitalom od 5 do 100 miliona jena bilo je 42.700 ili 32.5%, dok je veoma malih kompanija bilo 962.000 ili 66.3% ispod 5 miliona jena kapitala. U Japanu se kae da je dolo doba sopstvenih malih kompanija koje imaju sopstvene tehnologije i proizvode i imaju mogunosti da uestvuju u otroj konkurenciji sa velikim kompanijama. Ove kompanije preuzimaju vodee mesto u privredi Japana.16. DRAVA I KOMPANIJE Japanska vlada ne kontrolie kompanije. Kompanije se usmjeravaju vie vizijama i savjetodavnim direktivama nego kontrolom putem zakona. Japansko Ministarstvo meunarodne trgovine i industrije (poznati MITI) ima 12.000 slubenika, dok ameriko ministarstvo trgovine ima 37.000, ameriko ministarstvo energetima ima oko 57.000 zaposlenih, u Japanu 12.000. Sredstva u budetu za regulisanje industrije i trgovine iznose u Japanu oko 0.2% od bruto nacionalnog proizvoda, u SAD oko 0.5%,

u Velikoj Britaniji oko 1.8%, Zapadnoj Njemakoj oko 0.8%, Francuskoj oko 1.1%. U privredi Japana ivi slobodno trite. Vlada vodi politiku koja mobilie kompanije. Odnosi izmeu kompanija i drave su usklaeniji nego u zapadnim zemljama.

Japan je jedna od najrazvijenijih zemalja svijeta. Ovu reputaciju esto prate uvene prie o japanskoj ekonomiji u ijoj osnovi zapravo lei pria o japanskom menadmentu koji zauzima poasno mesto meu ostalim menadment konceptima u meunarodnim okvirima. Mnogo izuavan i predavan na fakultetima i univerzitetima, japanski menadment je iznjedrio nekoliko vanih principa i strategija koji su postali popularni irom svijeta i koji su esto pokuavani da budu kopirani u poslovnim i radnim organizacijama zapadnih zemalja.

Japanski sistem menadmenta je pod jakim uticajem japanske kulture i njenih vrijednosti. Menaderska kultura u Japanu koja je tako poznata na zapadu uglavnom se praktikuje u velikim kompanijama i korporacijama. Ovakve organizacije su poznate po dobrim uslovima rada, raznim beneficijama i povlasticama, tako da uglavnom predstavljaju san veine mladih ljudi koji izlaze sa fakulteta u Japanu.

Kvalitet obrazovanja i to je jo vanije reputacija fakulteta igraju izuzetno vanu ulogu u karijeri jedne osobe, a zaposlenje u najboljim firmama oekuje samo odreenu grupu studenata koji zavre jedan od trideset najprestinijih univerziteta u zemlji. Jedna od najpoznatijih osobina japanskog menadmenta je stalno, doivotno zaposlenje (shushin koyo) koje praktikuju najvee i najznaajnije kompanije i koje svake godine u isto vreme regrutuju sa prestinih univerziteta nove radnike koji ne poseduju specifine kvalifikacije ili iskustvo. Ono to je kompanijama bitnije od kvalifikacija jesu kategorije individualne inteligencije, prethodno obrazovanje, u smislu odreene institucije, stavovi i karakteristike linosti koji e biti izuavanje u periodu od est meseci do godinu dana u radnim procedurama.

Savremeni menadment ima danas dva dosta jasno izraena i uobliena stila koji su svojstveni dvema najrazvijenijim zemljama, japanski i ameriki stil menadmenta. U optem izrazu, ako bi se mogla davati odreena ocjena o vrednosti ovih stilova, uz odreenu ogradu i uz odreene uslove, moe se rei da takozvani japanski menadment postie bolje rezultate i ima veu efikasnost. Zbog injenice da ovaj stil menadmenta unosi potpuno nove ideje upravljanja i odluivanja i da uslovljava efikasnost najvieg nivoa, to je razlog to se danas vrlo iroko izuava.

17. OSNOVNI PRINCIPI I KARAKTERISTIKE JAPANSKOG MENADMENTANajvaniji princip japanskog menadmenta je sakupljati mudrost od ljudi koji rade u samoj kompaniji i koristei to sakupljeno, graditi snagu kompanije. Da bi se ta prikupljena i akumulirana mudrost na poslu bila iskoritena, svi zaposleni moraju da imaju odgovarajue sposobnosti da primjene svoj intelekt, nove ideje, a sistem mora da bude tako koncipovan da motivie radnika, da izvlai na povrinu i zatim koristi tu pamet iskazanu kroz nove prijedloge, poboljanja rada i uslova u cjelini. Kod prikupljanja prijedloga i ideja od strane zaposlenih stvoren je cijeli sistem sreivanja i koritenja tih prijedloga poznat kao krug kontrole kvaliteta ili QC, uz postojanje i drugih vidova prakse koji su usmereni na prikupljanje i korienje ove kolektivne pameti. Opti cilj japanskog menadmenta je da se stvori povjerenje izmeu rada i menadmenta, to predstavlja jedan od kljueva preduzimljivosti radnika i izgraivanje dobrih odnosa izmeu njih i uprava kompanija. Uopteno, moglo bi se rei da su japanski radnici visoko kvalifikovani, struni, preduzimljivi i vrijedni. Kada kompanija postie dobre rezultate onda se svi plodovi tog uspjeha dijele sa radnicima. Kada je pak kompanija u poslovnom smislu u tekoama onda se maksimalno izbjegava otputanje radnika i svi od predjsednika kompanije do radnika prihvataju smanjenje plata. elja i volja zaposlenih da vrijedno rade i doprinose uspehu kompanije zasniva se na njihovom uvjerenju da kompanija pripada onima koji u njoj rade, jer im uglavnom obezbeuje doivotno zaposlenje. Pored toga, kod japanskog menadmenta postoji tendencija da se dobrobit zaposlenih uzima prije interesa samih akcionara, pri emu se doslovno podrazumijeva da je odvojeno vlasnitvo od kontrole nad kompanijom.

Pored predhodno navedenog, postoji jo nekoliko principa koji su karakteristini za japanski menadment. To su prije svega, principi prihvatanja svih savjeta, zatim prinicp povjerenja u sistem, rad i menadment, promjene i menadment kao i princip organizacija i menadment.

Prihvatanje svih savjeta je naelo koje se svakodnevno primjenjuje u praksi. Kao primjer za ovo navodi se uvena kompanija Toyota ije zaposleno osoblje podnese godinje oko 1.650.000 prijedloga za unapreenje, a od toga se prihvati ak 95%.

Koritenje kolektivne pameti i mudrosti nije ogranieno samo na proizvodnju, ve se to primjenjuje i u drugim sektorima, prodaji, istraivanju i razvoju. Na ovaj nain se u kompaniji sakuplja sve to zaposleni predlau, tako da proces i napori u pravcu poveanja produktivnosti i kvaliteta traje u kontinuitetu.

Znaajno je pomenuti i to da se "prikupljanje pameti provodi na sva tri nivoa menadmenta i da je osnovni motiv za ovakav pristup upravo injenica da e se dolaziti do boljih odluka i da e se one djelotvornije primenjivati ako u njima uestvuju svi oni koji su na direktan ili indirektan nain povezani sa njima.

Da bi se ta prikupljena i akumulirana mudrost na poslu upotrebila, svi zaposleni moraju da imaju odgovarajue sposobnosti da primjene svoja iskustva i nove ideje, a sam sistem mora da bude tako koncipiran da radnike motivie, da izvlai na povrinu i zatim koristi intelektualni kapacitet, iskazan kroz nove prijedloge poboljanja rada i uslova u cjelini.

Promjene i menadmentSredina u kojoj rade japanske kompanije je izloena brzim i intenzivnim promjenama i u skladu sa njima menja se i japanski menadment.

Prvi izazov je prelazak na ekonomiju niskog rasta. Sa ostvarenjem te promene postaje sve tee pridravati se principa doivotnog zaposlenja, principa seniorskog sistema nagraivanja, kao i principa unapreivanja iz redova radnika u kompaniji. vrsta je pretpostavka ako se i dalje dri do prva dva principa, onda dolazi do poveanja trokova. A isto tako, sa porastom prosjenog ivotnog vijeka, mora se produavati i radni sta potreban za penzije. Sve ovo oteava opstanak tradicionalnih pravila kod zapoljavanja i radnih odnosa uopte. Problem postaje sloeniji i zbog toga to kod niskog rasta moe da doe do stagnacije rukovodeih poloaja na koje bi se zaposleni mogli unapreivati. Zbog svega toga suoavanje sa ovim tekoama bez gubljenja poverenja zaposlenih predstavlja prvi izazov japanskog menadmenta.

Drugi izazov je internacionalizacija biznisa, naroito aktivnosti vezanih za proizvodnju. Japanske kompanije ubrzano, pa esto i agresivno, internacionalizuju svoje operacije, a kod tog posla mora se modifikovati japanski sistem menadmenta, kako bi se on prilagodio prilikama svake zemlje posebno. injenica je da je japanski sistem nastao u japanskim drutvenim i ekonomskim uslovima i teko ga je direktno upotrebiti u inostranstvu. S druge strane, radi ostvarivanja to bolje konkurencije na stranom tritu potrebno je prenositi postojee metode upravljanja i poslovanja, koje predstavljaju izvor posebne konkurentske sposobnosti japanske privrede. Zbog toga, iznalaenje pravih metoda primene japanskog menadmenta tako da on odgovara meunarodnom sistemu poslovanja, predstavlja drugi izazov sa kojim se suoavaju japanske kompanije i privreda u cjelini.

Trei izazov je konkurencija u oblasti tehnologije i tehnolokih inovacija. Ta se konkurencija posebno intenzivira u razvoju novih tehnologija. Ovaj izazov pokazao je da je sada potrebno, vie nego ikad, mnogo mate i stvaralakog rada. Tradicionalna praksa upravljanja u Japanu, koja se odlikovala sakupljanjem kolektivne pameti, pogodna je, po pravilu, za metodino i uporno akumuliranje manjih poboljanja. Ali, injenica je, da ona nije ni praktina ni odgovarajua za skok u razvoju i stvaralatvu za koji je pojedinac sposoban. Smatra se da e u budunosti japanske kompanije morati da stvaraju takve sisteme upravljanja i poslovanja, pa i tehnolokog razvoja, koji e kreativnim pojedincima omoguiti da ine mnogo vee stvaralake podvige u svom radu.

Uzimajui u obzir sve ove izazove, sasvim je izvesno da e tradicionalne metode menadmenta japanskih kompanija morati da se mijenjaju, pri emu treba rei da se oni ve sada nalaze u fazi transformacije.

Organizacija i menadment

Dobro je ve poznato da su rukovodioci na svim nivoima kompanije izgradili pravila ponaanja i svoju organizaciju posla tako da se moe rei da organizacija kao sistem rada i menadmenta u Japanu ima svoju specifinost i izgraen stil. Stil organizacije rada i stil menadmenta kao upravljanja izgraeni su na principima japanske kulture rada, odanosti radu i kompaniji i irokog shvatanja uloge pojedinca u sistemu rada. Principi organizacije i menadmenta su se praksom pretoili u odreena pravila kojih se pridravaju japanski rukovodioci u svom radu. S tim u vezi razlikujemo i pravila koja se odnose na organizovanog i neorganizovanog rukovodioca.ORGANIZOVAN RUKOVODILACNEORGANIZOVAN RUKOVODILAC

1. ne istie brige i odgovornost2. radi po dnevnom planu3. organizuje svoje vrijeme4. aktivan je i brzo odluuje5. radi cijelo radno vrijeme6. posao uglavnom naputa na vrijeme7. delegira poslove i odgovornosti8. koristi vikende za rekreaciju, sopstveni rad i porodicu9. drutveno je aktivan10. na posao dolazi odmoran11. koristi godinji odmor 12. ima povjerenja u saradnike13. vri selekciju podataka14. prima redovne i periodine informacije15. gaji timski rad16. odrava redovne sastanke17. organizuje pripremu sjednica 18. ostvaruje javnost u radu19. vri selekciju problema20. nalazi vremena za usavravanje

1. haos na kancelarijskom stolu2. zatrpan papirima i poslom3. nema vremena ni za ruak4. kasno naputa posao s punom tanom5. ne zna za radno vreme6. neredovno koristi godinji odmor7. niko ne zna zato je prezaposlen8. radi uglavnom sam i zadrava odgovornost 9. kasni na sastanke 10. ne koristi timski rad11. razvija i gaji pojam nezamjenljivosti12. juri bezglavo13. otkazuje sastanke 14. nema vremena za telefonske razgovore15. nema vremena za saradnike16. dri pojedinane sastanke sa saradnicima17. nema povjerenja u ljude18. informacije prima ad hoc19. nema vremena za odluke20. ne ita strunu literaturu

Rukovodioci na svim nivoima kompanije izgradili su pravila ponaanja i svoju organizaciju posla kroz specifian stil.

Fleksibilan nain zavravanja poslova i upravljanja. Pored toga to postoje opisi poslova i radnih mijesta i prirunici za obavljanje istih, ipak su oni apstraktni prilikom donoenja odluka u praksi. Zbog toga oni koji odluuju ponaaju se elastino jer nisu ogranieni pravilima i pravilnicima. U japanskom menadmentu veliki znaaj pridaje se razmjeni vrijednosti rasuivanja i informacija. Prihvaene vrednosti i razmjene informacija motivie ljude i izvlai psiholoku energiju koja se sigurno ne bi mogla ispoljiti putem formalnih nareenja ili primjenom pravila.

Procjena menadera i drugog zaposlenog osoblja vri se na osnovu ispoljavanja sposobnosti u dugoronom periodu uzimajui u obzir potencijalne sposobnosti pojedinca.

Efikasno funkcionisanje omogueno je kroz sistem rotacija radnih mijesta ime se omoguava poveana razmjena informacija, sticanje novih znanja kao i razvijanje novih vjetina znaajnih za menadment.

Kod fleksibilnog menadmenta kakav je japanski moe doi do nesporazuma kod donoenja odluka, pa da bi se to otklonilo vri se proces irokog konsultovanja i razmjene informacija prije samog odluivanja ili se informacije razmjenjuju u pisanom obliku uz ostavljanje mogunosti zaposlenima da daju saglasnost na buduu odluku.

Usvojena strategija japanskih menadera je orijentacija na intenzivni razvoj kako bi odrali doivotno zaposlenje i unapreenje u okviru kompanije, kao i omoguavanje zapoljavanja tek diplomiranih studenata. Veina japanskih kompanija je orijentisana na rast i razvoj, prije nego na sticanje kratkoronog profita.

Mnoge kompanije kao svoju strategiju istiu tehnologiju proizvodnje. Sutinu ove strategije ine poboljanja u efikasnosti proizvodnih potencijala i u opremi kojom se tedi na radnoj snazi kao i ulaganje u racionalizaciju logistikih sistema. Stanje na tritu zahtijeva stalno poboljanje kvaliteta, manje cijene i trokove, to je rezultiralo neprestanim usavravanjem tehnologije i tehnike.

Japanci plaaju ogromna novana sredstva samo da imaju pristup znanju kroz ulaganja u razne nauno istraivake i razvojne poduhvate na razliitim univerzitetima. Danas svaka vea industrijska grupa u Japanu ima svoj istraivai institut ija je glavna funkcija istraivanje znanja i obavjetavanje o svakoj novini iz oblasti tehnologije, upravljanja, organizacije, marketinga i finansija postignutoj bilo gdje u svijetu.

Fleksibilni pristup proizvodnji i marketingu podrazumijeva stalno i fino usaglaavanje trinih uslova sa proizvodnjom kako bi se kompanija prilagodila promjenama na tritu i prevazila konkurenciju. 18. MODEL ZProcvat japanske privrede kao rezultat duha cjelokupnog naroda Japana je bio inspiracija mnogim svjetskim liderima menadmenta, meutim pored cjelovitosti u funkcionisanju Japana zahvaljujui optim naelima rada, postoje i mnogi izdvojeni sluajevi koji su proizvod razmiljanja nekih zasebnih jedinica. U praksi koja se vee za automobilsku industriju, razvijeni su cijeli sistemi upravljanja i interne komunikacije unutar fabrike tako da se firme poput, Nisana, Tojote ili Micubiija mogu izuavati kao zaseban i specifian metod upravljanja koji daje visoke preformanse.Pristup u menadmentu koji bi se mogao posebno izuavati su metode : X,Y i Z. od njih kao posebno interesantna i znaajna, Model Z zasluuje posebnu panju.Ova teorija pripada osamdesetim godinama ovog vijeka i njene postavke su, u velikoj mjeri, primjenjene u japanskim kompanijama. To je vie teorija upravljanja, odnosno, japanskog menadmenta, a manje teorija motivacije. Zbog njene svjeine i praktine aktuelnosti dato joj je posebno mjesto u svim udbenicima menadmenta.Japanska privreda je doivila snaan uspon krajem sedamdesetih i poetkom osamdesetih godina. Zahvaljujui tome, japanski sistem organizacije rada, menadmenta i industrijskih odnosa postao je jedan od glavnih predmeta izuavanja mnogih teoretiara, a takozvano uenje iz Japana (learn from Japan) poelo se primjenjivati, manje ili vie uspjeno, u ostalim visoko razvijenim zemljama sveta. Grupe za kontrolu kvaliteta (quality circles), proizvodnja bez greaka i otpada (Zero defect movement) i blagovremeno snabdijevanje proizvodnih traka (just in time) su neki od elemenata koji ine ono to se naziva umjetnou japanskog menadmenta po Modelu Z.Sutina teorije Z je u tome, to ona pokuava da integrie japansku i ameriku menadersku praksu. Glavne karakteristike praktinog djelovanja amerikog menadmenta su:

kratkorono zadravanje zaposlenih u jednoj kompaniji i esta fluktuacija

individualizam u odluivanju,

individualna odgovornost,

brzo napredovanje u slubi,

direktni mehanizmi kontrol

specijalizovana profesionalna karijera

selektivna briga o zaposlenima. Karakteristike japanske prakse su:

doivotno zaposlenje (life-long employment),

kolektivno odluivanje,

kolektivna odgovornost,

postupno napredovanje na poslu,

indirektna kontrola,

nespecijalizovana profesionalna karijera,

briga o svim ljudima kompanije u kontekstu njihove linosti.

Spajajui ove dve prakse, Oui je dao karakteristike kompanije sa, kako je on naziva Model Z tipom organizacije:

dugorono zaposlenje (long term employment), kolektivno odluivanje, individualna odgovornost, sistem postupnog napredovanja zaposlenih, umjereno specijalizovana profesionalna karijera,

mehanizam indirektne kontrole, briga za sve zaposlene u kompaniji, ukljuujui i njihove porodice.

Iako se radi o hibridnom obliku menadmenta, ovakav tip rukovoenja kompanijama je daleko prihvatrljiviji obrazac van granica Japana jer se japanski menadment tee primjenjuje na narode koji nemaju ni radne navike, odnos prema radu, i karakteristian mentalitet, ali ni zbog toga to druge drave nemaju izgraen stav prema svojim graanima kao to je to u Japanu.

19. BUDUNOST JAPANSKOG I AMERIKOG MENADMENTA

Svaka prognoza ukljuuje dugorono i analitiko praenje nekog trenda ili kretanja. U sluaju ekonomskih zakonitosti su brojni nevidljivi faktori koji su uslovljeni modelom vlasnitva nad kapitalom. Menadment koji nije samome sebi svrha i koji nije unapred kreiran da bi se po njemu ostvarivao neki trini i proizvodni tok, svojom logikom nije kreator nego sredstvo efikasnosti u praktinoj primjeni.U skladu sa trendom razvoja u informacionim tehnologijama, robotici i prateim naukama Japan i Sjedinjene Amerike Drave su vrlo blizo. Pojava novih giganata Kine i Koreje kao i globalno prisustvo proizvoda iz zemalja sa tradicionalno razvijenom industrijom, kao to su Rusija, Indija i zemlje Evrope, kontinuirano vre uticaj prema kojem se koriguju svi veliki proizvoai. Amerika, ije je trite ve zasieno a cijena rad visoka afirmie svoje proizvode putem softverskih rjeenja i tehnologije koju prodaju irom svijeta vie nego gotove proizvode.

Sasvim je sigurno da e i u budunosti, oba ova dominantna oblika menadmenta, kao i do sada proi kroz mnoge promjene u kojima e se ciklino pribliavati ili udaljivati u direktom srazmjeru sa interesima i aktulelnom ekonomskom politikom drava na koje se odnosi.Ameriki menadment uz specifinisti relativno mladog drutva koje ime niz prepoznatljivih formi reflektuje stanje duha naroda i njegov odnos do okruenja.

Mentalni procesi amerikog drutva, i poslovna kultura amerikog menadmenta su prepoznatljivi kroz takmiarski individualizam, nedostatak drutvenog cilja i vrlo nizak nivo potovanja prirode. Izriito borben stav u poslu se moe povezati kroz stil da ameriko drutvo ide agresivno kroz vrijeme i prostor nastojei da prirodu prilagodi sebi. Ameriki menadment, kao budozer kri put milom ili silom ne vodei mnogo rauna ta ostaje iza njega ne mislei dugorono ni u prolost ni u budunost. Profit je iznad svega a Big Dollar sinonim uspjenog ivota.

20. ZAKLJUAKJapan i Sjedinjene Amerike Drave su dva svijeta u doslovnom znaenju rijei i bez obzira koliko god na samoj povrini nekog drutvenog dogaanja u sferi drutvenog ivota djeluju slino ili ak identino, to je samo privid koji je rezultat ogranienosti potrebnih posmatrakih reference koje su potrebne da bi se razumila sutina.

Svi ljudi svijeta imaju iste morfoloke osobine, jednak broj organa i ula ali se njima razliito slue, manje ili vie uspjeno, pa tako kroz niz uestalih ponavljanja koja imaju formu prihvaenu od veine, individualna ponaanja ali i razmiljanja kreizaju duh naroda koji ga ini prepoznatljivim i karakteristiim. Ovi modaliteti neminovno utiu na sve procese u drutvu dajui im potreban znaaj i formu.

Pojmovi kao to su mentalitet ili kultura jednog naroda su ipak ivo tkivo u kontinuiranim procesima individualnih, grupnih i sveoptih interakcija, koje u zavisnosti od rubnih taaka interesovanja mogu postati ire od granica drave. Obzirom da pravo na razvoj nije prvlegija samo jednog drutva, i uz injenicu da je ovjek u kontekstu njegovog planetarnog znaaja jo uvijek van utvrenog balansa potreba i mogunosti prsutne su sve varijacje.

Periodino se javljaju jae ili slabije prevage koje iniciraju odreene promjene, rast ili pad pozicija nosilaca neke aktivnosti pa sve do ratova koji najee izbijaju kao pokuaj dominacije superiornih nad manje organizovanim i ekonomski slabijim zemljama.Podruje ekonomije, kao jednog od najznaajnijih faktora ljudskog razvoja i blagostanja, kao i organizacioni sistemi koji reguliu ljudski rad, tehnike i tehnoloke resurse ima svoju posebnu logiku i organizacioni mikrosistem. Veza koja ini kohezinu silu izmeu kvaliteta ljudskog rada i to efikasnijeg koritenja svih faktora proizvodnje je upravo predmet zuavanja menadmenta kao nauke u svim pojavnim oblicima.

Japanci potuju priroda, uvaavaju njene zakonitosti kroz posao i kroz ponaanje u svakodnevnom ivotu. Tradicionalizam, zajedniki interes i religija su kreirali specifinu atmosferu i u japanskom menadmentu tako da je on time dobio specifian karakter. U Americi je sasvim obrnuta situacija i desilo se da poslovna kultura ini obrazac cjelokupnom drutvu.Ameriki menadment trenutno favorizuje prednosti u prodaji tehnologije irom cijelog svijeta stavljajui u drugi plan konkretnu proizvodnju. Japanski menadment pronalazi put u budunost kroz tehniko tehnoloku superiornost u kombinaciji sa cijenama to je ve prepoznatljiv japasnki stil visokog kvaliteta i niskih cijenaLITERATURA1. Baron Julius, Evola, 1945. godine.2. Rene Guenon, THE CRISIS OF THE MODERN WORLD, Originally published in French as La Crise du Monde Moderne Editions Gallimard 1946.3. http://sh.wikipedia.org/wiki/Sjedinjene_Ameri%C4%8Dke_Dr%C5%BEave4. Grupa autora; Encilkopedija sveznanja, Istorija oveanstva - Azija, Izdavatvo Vulkan, Beograd, 2015.5. Chie Nakane: La societe Japonaise, Paris, Armana Colin, 1974., nav.pr. Annales, mai-jun 1994.6. Smaji, Zekerijah: Evropska unija za svakoga, Eurocontact, Sarajevo, 2005.7. Kitanai Kiken, Kusai, Ibid, str. 507.8. Pierre Franois Souyri, Prsentation, Un nouveau paradigme, Annales, mai-juin 1994, str. 503-510.9. Schweizerisches Institut fuer Aussenwirtschaft und angewandte Wirtschaftsforschung (SIAW) an der Universitaet St. Gallen (HSG): Aussenwirtschaft, Verlag Rueegger, St. Gallen, 61. Jahrgang - Heft II, Juni 2006. Predvod;Oracle, Beograd, 2009.

10. www.knowledge-bank.org/za_goste/lekcije/lekcija13.htm11. B. Stavri, A. oki, Osnovi Menadmenta, Banja Luka, 2008. strana 10.12. Ouchi, W. Theory Z, Avon, New York, 1982. Student:

Mladen Puzigaa

Indeks br.15/14FB

Profesor:

Mr. Helena Laji

Baron Julius, Evola, 1945. godine.

Rene Guenon,THE CRISIS OF THE MODERN WORLD, Originally published in French as La Crise du Monde Moderne Editions Gallimard 1946.

http://sh.wikipedia.org/wiki/Sjedinjene_Ameri%C4%8Dke_Dr%C5%BEave

HYPERLINK "http://www.vulkani.rs/a/098172b3-475b-465e-8786-20aded020c8a/Grupa-autora.aspx" Grupa autora; Encilkopedija sveznanja,Istorija oveanstva - Azija, Izdavatvo Vulkan, Beograd, 2015.

Chie Nakane: "La societe Japonaise", Paris, Armana Colin, 1974., nav.pr. Annales, mai-juin 1994.

Smaji Zekerijah: Evropska unija za svakoga, Eurocontact, Sarajevo, 2005.

HYPERLINK "http://www.forbes.com/sites/rickungar/" \t "_self" Rick Ungar: The Obama Economy vs. The Reagan Economy, It's Literally No Contest, FORBES, jan.2010.

Schweizerisches Institut fuer Aussenwirtschaft und angewandte Wirtschaftsforschung (SIAW) an der Universitaet St. Gallen (HSG): "Aussenwirtschaft", Verlag Rueegger, St. Gallen, 61. Jahrgang - Heft II, Juni 2006. predvod;Oracle, Beograd, 2009.

7 Lean upravljanje podrazumijeva smanjivanje trokova uz poveanje kvalitete pomou Lean alata. Lean je sistematski pristup identifikacije i eliminacije aktivnosti koje ne stvaraju dodatnu vrijednost i stvaranja proizvoda u skladu sa potranjom kupaca. To je neprekidan proces koji se ne postie preko noi, potrebna je velika istrajnost i dugotrajno primjenjivanje Lean upravljanja, da bi se postigli pozitivni efekti.

Pierre Franois Souyri: Prsentation: Un nouveau paradigme, Annales, mai-juin 1994, str. 503-510.

Kitanai, Kiken, Kusai, Ibid, str. 507.

B. Stavri, A. oki,Osnovi Menadmenta, Banja Luka, 2008. strana 10.

Chie Nakane: La societe Japonaise, Paris, Armana Colin, 1974., nav.pr. Annales, mai-juin 1994.

www.knowledge-bank.org/za_goste/lekcije/lekcija13.htm

Todorovi dr Jovo; Japanski menadment; FON Univerzitet u Beogradu; 1997.

Theory Z of Ouchiis HYPERLINK "http://en.wikipedia.org/wiki/William_Ouchi" \o "William Ouchi" Dr. William Ouchi'sso called, Japanese Management style, popularized during the HYPERLINK "http://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_Asia" \o "Economy of Asia" Asian economic boomof the 1980s.

Ouchi, W., Theory Z, Avon, New York, 1982.

PAGE 28