İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar

Ali TURAN CMSE®

Certified Machinery Safety Expert

A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni

Yasal Süreç

• İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği: RG 09.12.2003/25311

• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: RG 30.6.2012 /28339

• Risk Değerlendirme Yönetmeliği: RG 29.12.2012 /28512

Sonuç

1360+1886+1730+1970= 6946 Çalışan

Meslek Hastalıklarında Durum Nedir?

Neden Risk Değerlendirmesi Yapıyoruz.

Kabul Edilebilir Risk Nedir?

Risk Değerlendirmesi- İş Nedir?

• Yapılan işi tanımla, işin yapıldığı yeri tanımla

• Yapılan işte kullanılan ekipmanlar nelerdir?

• Kullanılan maddeler nelerdir?

• Çalışma pozisyonu

Risk Değerlendirmesi-Tehlikeler Nelerdir

• Yapılan işten kaynaklı,

• Bulunduğu ortamdan kaynaklı,

• Kullanılan ekipmandan kaynaklı,

• Duruş ve pozisyondan kaynaklı

Tehlikeler nelerdir

İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini

Tehlike:

Risk

Risk Değerlendirme Yönetmeliği:

Tehlikeden kaynaklanacak kayıp,

yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini

Olasılık

• Tehlikenin ortaya çıkma olasılığı: • Alınan tedbirler

• Tedbirlerin etkinlik derecesi

• Geçmişte yaşanan kazaların sıklığı

• Bakım performansı

• Satın alma standardı

• Davranışlar: Riskli davranış oranı, güvenli davranma kültürü ?

• Yönetim Tutumu ?

Şiddet

• Şiddetin derecesini etkileyen faktörler • Mekanik bariyer ve kalkanlar

• Kişisel koruyucular

• Yangın algılama-söndürme sistemleri

• Kimyasal döküntülerine müdahale

• İlkyardım organizasyonu

• Acil durum hazırlıkları

Risk Değerlendirmesi-Tehlikeler Ortaya çıkarsa ne olur? Kimler nasıl zarar görür?

Tehlikenin ortaya çıkma ihtimali nedir?

Tehlikeye maruz kalma sıklığı nedir? İşi ne sıklıkta yapmaktadır?

Tehlike ortaya çıkarsa etkisi ne olur?

Riskin büyüklüğü nedir? Risk kabul edilebilir düzeyde mi?

Mevcut önlemler nelerdir? Alınan önlemler yeterli ve etkin mi?

İlave alınması gereken önlemler nelerdir?

Bu riskin yönetimini kim yapacak? Aksiyon gerekiyorsa kim yapacak ne zaman bitecek?

Aksiyon sonrası ve riskin yönetilmesi durumunda risk seviyesi ne olur- Risk Kabul edilebilir düzeyde midir?

İşi daha basitleştirmiş olsak

Tehlikeler

Tehlikeyi kontrol altında tutabilmem için ne yapmam gerekir? Hangi önlemleri almam lazım?

Kaynak gazları • Lokal aspirasyon sistemi kurulmalı • Maske verilmeli ( kaynak gazlarının zararlarını önlemeye karşı) • Maruziyet ölçümü yapılmalı • Eğitim (kaynak gazlarının zararlarından korunmaya yönelik) • Uyarı işareti (kaynak gazlarının zararlarını ve maske kullanmanın

zorunluluğunu belirten) • Aylık denetim

Örnek Kaynak İşi Yapılan Değerlendirmeler • Tehlikeler - Önlemler

• Eğitim alınmaması- Eğitim verilecek

• Dikkatsiz çalışma- dikkatli çalışılması konusunda çalışanlar uyarılacak

• Uyarı işaretlerinin olmaması- uyarı işaretleri konacak

• İş kazası tehlikesi- iş kazasına karşı önlem alınacak

• Topraklama ölçümlerinin yapılmaması- yılda bir kez topraklama ölçümü yapılacak

• Talimat olmaması- talimatlar hazırlanacak

• Pano önlerinde paspas olmaması- pas pas konacak

• Kişisel koruyucu kullanmama- KKD ler verilecek

• Koruyucuların olmaması- Koruyucular takılacak

Bunlar TEHLİKE midir?

Risk Kabul edilebilir düzeye indi mi?

Kaynak işlerindeki tehlikeler

• 1-Elektrik

• 2-Elektromanyetik Alan

• 3-X ve gama ışınlarına maruziyet

• 4-Sıcak kıvılcım (Yangın, patlama )

• 5-Kaynakta kullanılan basınçlı tüplerden kaynaklı tehlikeler

• 6-Kaynak yapılan mekan koşulları ( atmosferik şartlar, patlayıcı ortam vb.)

Kaynak işlerindeki tehlikeler • 7-Kaynakta oluşan gazlar/ duman/ toz

• 8-Mekanik etmenler(gürültü vs.),

• 9-Sıcak parçalarla temas,

• 10- Ergonomi (Statik ağır işlerde tekrarlayıcı zorlanmalardan kaynaklanan incinmeler uygunsuz çalışma sonucu kas iskelet sistemi rahatsızlıkları, ağır metal parçaların kaldırılması sırasında yorucu fiziksel iş yüklenmesi, kas gerginliği ve ellerde zorlanma

• 11-Kapalı alanda kaynak çalışması

Risk Değerlendirme Ekibinde kimler bulunuyor? • İş veren bulunuyor mu?

• İşyeri hekimi bulunuyor mu?

• Çalışan temsilcisi veya çalışanlar katılıyor mu?

Risk değerlendirmesinden İşverenin haberi var mı? • Aksiyon alınıyor mu?

• Aksiyonlar işe yarıyor mu?

• Verilen eğitim işe yaramış mı?

• KKD kullanılıyor mu? Etkin mi?

• Koruyucular tehlikeli bölgeye ulaşmayı engellemiş mi?

Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini,

Kabul edilebilir risk seviyesi

Olasılık

Şiddet

1

2

3

4

5

1

Çok hafif

seviye risk

1

Düşük

seviye risk

2

Düşük

seviye risk

3

Düşük

seviye risk

4

Düşük

seviye risk

5

2

Düşük

seviye risk

2

Düşük

seviye risk

4

Orta

seviye risk

6

Orta

seviye risk

8

Orta

seviye risk

10

3

Düşük

seviye risk

3

Orta

seviye risk

6

Orta

seviye risk

9

Orta

seviye risk

12

Orta

seviye risk

15

4

Düşük

seviye risk

4

Orta

seviye risk

8

Orta

seviye risk

12

Yüksek

seviye risk

16

Yüksek

seviye risk

20

5

Düşük

seviye risk

5

Orta

seviye risk

10

Orta

seviye risk

15

Yüksek

seviye risk

20

ÇOK

YÜKSEK

seviye risk

25

Risk Değerlendirme Metodolojileri- Kantitatif

Risk Seviyesi Önlemler

Anlamsız Önlem almaya ve kayıt tutmaya gerek yok.

Düşük risk (tolere edilebilir)

Ek kontrol gerekmiyor.Mevcut kontrollerinuygulanıp uygulanmadığının takibi gerekir.

Orta dereceli risk

Riski azaltmak için çaba gerekli.İncelemeninmaliyeti dikkatle ölçülmeli.Ciddiyet derecesininyüksek olduğu yerler için ileri değerlendirmelergerekli olabilir.

Yüksek dereceli risk

Risk azaltılmadan çalışmaya başlanılmaz.Riskkaynakları daha az riskli yöntemlerledeğiştirilmelidir.Acil önlem paketleri devreyesokulmalıdır.

Tolere edilemez

Risk tolere edilebilir düzeye getirilene kadar işebaşlanmaz.Riski azaltmak mümkün değilse işyasaklanmalıdır.

25

15, 16, 20

6,8, 9, 10, 12

1

2,3,4,5,

Kabul Edilebilir Risk Düzeyi

• 5 ve daha düşük sayılar kabul edilebilir demektir?

• Kontrol tasarımı yapıldıktan sonra 5 in üzerinde bir rakam çıkarsa kabul edilebilir düzeye gelmiş sayılmaz

Risk Değerlendirme Metotları Ne İşe Yarıyor?

• Matriks • Kinney Diğerleri Hangisi daha iyi?

Olasılık

Şiddet

1

2

3

4

5

1

Çok hafif

seviye risk

1

Düşük

seviye risk

2

Düşük

seviye risk

3

Düşük

seviye risk

4

Düşük

seviye risk

5

2

Düşük

seviye risk

2

Düşük

seviye risk

4

Orta

seviye risk

6

Orta

seviye risk

8

Orta

seviye risk

10

3

Düşük

seviye risk

3

Orta

seviye risk

6

Orta

seviye risk

9

Orta

seviye risk

12

Orta

seviye risk

15

4

Düşük

seviye risk

4

Orta

seviye risk

8

Orta

seviye risk

12

Yüksek

seviye risk

16

Yüksek

seviye risk

20

5

Düşük

seviye risk

5

Orta

seviye risk

10

Orta

seviye risk

15

Yüksek

seviye risk

20

ÇOK

YÜKSEK

seviye risk

25

Risk Değerlendirme Metodolojileri- Kantitatif

Kinney Metodu Risk Değeri Hesap Tablosu

Ola

sılık

Değ

eri

ŞANS Zararın Gerçekleşme Olasılığı

0.2 Frekans değeri

FREKANS Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı

0.5 Şiddet Değeri

ŞİDDET İnsan veya Çevre üzerinde oluşacak tahmini hasar

100

10 Beklenir, Kesin 10 Hemen Hemen Sürekli (1 Saatte birkaç kez)

100 Birden fazla ölümlü kaza

6 Yüksek, Oldukça Mümkün

6 Sık (Günde Bir veya Birkaç Defa)

40 Öldürücü kaza

3 Olası 3 Ara Sıra (Haftada Bir veya Birkaç kez)

15 Kalıcı hasar, yaralanma, iş kaybı

1 Mümkün, fakat düşük

2 Sık Değil (Ayda bir veya Birkaç kez)

7 Önemli hasar, yaralanma

0.5 Beklenmez fakat mümkün

1 Seyrek (Yılda birkaç kez)

3 Küçük hasar, yaralanma

0.2 Beklenmez 0.5 Çok Seyrek Yılda bir veya daha seyrek

1 Ucuz atlatma

Risk Bileşenleri

Rehber kelimeler

Fazla Az Hiç Ters Parçası

…

Kadar

İyi

… Den

Başka

Akış Yüksek

Akış

Düşük

Akış Akış Yok

Akış Yönü

Ters

İçeriği

Kaybetmek

Basınç Yüksek

Basınç

Düşük

Basınç Vakum

Kısmi

Basınç

Sıcaklık Yüksek

Sıcaklık

Düşük

Sıcaklık Kryogenik

Seviye Yüksek

Seviye

Düşük

Seviye

Seviye

Yok

İçeriği

Kaybetmek

Konpozisyon

veya Durum

İlave

Faz

Kayıp

Faz

Durumun

Değişmesi

Yanlış

İçerik Kirleten

Yanlış

Materyal

Reaksiyon

Yüksek

Reaksiy

on

Oranı

Düşük

Reaksiy

on

Oranı

Reaksiyon

Yok

Ters

Reaksiyon

Eksik

Reaksiyon

Yan

Etki

Yanlış

Reaksiyon

Zaman Çok

Uzun

Çok

Kısa

Yanlış

Zaman

Sıra Adım

Çok

Geç

Adım

Çok

Erken

Geriye

Kalan

Adım

Geriye

Kalan

Adımın

Parçası

Ekstra

Eylem

Dahil

Olması

Yanlış

Eylem

Almak

HAZOP Sapma Matrisi

Risk Değerlendirmesi Ne İşe Yarıyor

Tek Fark Riskin Büyüklüğünü görmek için Önceliklendirmeyi sağlamak Önemli riskleri ayırt etmek Mevcut Durumunuzu Görmek için

Talim

atla

r

İş iz

inle

ri

Eğit

im

Aci

l du

rum

pla

nla

rı

Mühendislik İdari önlemler KKD Acil durumlara hazırlık

Uya

rıla

r TEHLİKE

Olasılık Şiddet

KÖK

Yönetim felsefesi,

Politika ve

prosedürler

KOLAYLAŞTIRICI

Makine

Malzeme

Metod

Davranış

(4M)

GÖRÜNÜR

Makine veya

davranış

kaza

Kazaya giden yol

Olayın akış yönü

Araştırmanın akış yönü