Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
SGKJ-Nieuwsbrief 28
9 december 2019
SGKJ-activiteiten Op donderdagmiddag 10 oktober vond de Najaarsexcursie van 2019 naar het archief van uitgeverij
G.B. van Goor Zonen in Gouda plaats.
Vrijdag 1 november woonden de Vrienden de Najaarsstudiedag bij in Hogeschool Windesheim in
Zwolle. Het thema ‘Klassieke kinderboeken’ werd ingeleid door Helma van Lierop. In het volgende
nummer van SGKJ-Berichten worden een verslag van de studiedag en samenvattingen van de
lezingen opgenomen.
Tijdens deze studiedag nam Aernout Borms afscheid
als penningmeester van SGKJ, na veertien (!) jaar
deze taak nauwgezet te hebben vervuld, op
studiedagen en andere bijeenkomsten bijgestaan door
zijn vrouw Leny. We hebben helaas geen actiefoto
van Aernout als penningmeester, dus we kozen deze
foto van Aernout bij de presentatie van de facsimile-
uitgave van De Nieuwe Rijschool, die een mooi
voorbeeld is van de vele activiteiten van Aernout en
Leny Borms-Koop. Aernout blijft gelukkig de SGKJ-
website beheren. Hartelijk bedankt voor jullie inzet
Aernout, we verwachten jullie nog heel vaak te zien!
Onderzoek Hanneke Nap is bezig met een promotieonderzoek naar de
ontwikkeling van de sinterklaasviering in de negentiende eeuw.
Van groot belang daarbij is natuurlijk de eerste uitgave van
Schenkmans boek Sint Nicolaas en zijn knecht. De KB heeft dat
boek als digitaal topstuk toegankelijk gemaakt. Hanneke heeft al
contact gehad met onze nationale sinterklaasdeskundige Frits
Booy. Ze is ook één van de organisatoren van de Sinterklaas-
tentoonstelling die tot 5 december te zien was in CODA. We zijn
uiteraard heel benieuwd naar haar onderzoek en zullen er zeker
over berichten. Hanneke houdt ons op de hoogte.
Uit: De St. Nicolaas-avond door J.M.E. Dercksen ; met 12 gekleurde platen. D. Noothoven van Goor [1868].
2
Nieuws
Speelgoedmuseum Deventer blijft open!
Toen de plannen bekend werden om het Deventer
Speelgoedmuseum op de Brink te sluiten en van
de collectie een rondreizende expositie te maken,
is een actie gestart waarbij veel mensen een
petitie tegen de sluiting tekenden. En gelukkig is
het onheil afgewend, want de gemeenteraad van
Deventer heeft besloten het Speelgoedmuseum
open te houden! Op 13 november heeft de
gemeenteraad een besluit genomen over de
toekomst van het Speelgoedmuseum: een eenmalige bijdrage
van € 700.000 is beschikbaar voor een beperkte vernieuwing
op de huidige locatie en op jaarbasis wordt € 260.000
begroot. Het museum beheert al sinds 1932 de grootste
collectie speelgoed van Nederland en trekt jaarlijks 27.000
bezoekers.
Minder bekend is dat het Speelgoedmuseum ook een
bijzondere collectie prentenboeken en centsprenten beheert.
In een artikel in Boekenpost no. 37 (jrg. 6, sept/okt 1998)
omschreef Janneke van der Veer de grootte van de collectie
als circa 2000 kinderboeken uit de negentiende en twintigste
eeuw, en een verzameling van circa 600 centsprenten.
Eén van die bijzondere kinderboeken is een uiterst zeldzaam werk van Marietje Witteveen, een
rolprent getiteld Luilekkerland (zie afbeeldingen). In het boek gemaakt door studenten van Saskia de
Bodt ter gelegenheid van haar pensionering in 2017: Leren, weten en werken, Saskia de Bodt, staat
een bijdrage van Jozefien de Leest over die rolprent. Theo Gielen ontdekte dat werk van Witteveen
en wees Jozefien er op.
Friese Anjer voor Jant van der Weg
Op 3 december j.l. reikte de Commissaris
van de Koning van Fryslân de Friese Anjer
van het Prins Bernhard Cultuurfonds uit
aan Jant van der Weg-Laverman, oud-
voorzitter van de SGKJ en oud-voorzitter
van IBBY. Jant van der Weg ontving deze
prijs voor haar talrijke verdiensten op het
gebied van de Friese jeugdliteratuur. De
uitreiking vond plaats in de prachtige
Statenzaal van het Provinciehuis in
Leeuwarden. Het was een feestelijke
middag met zang, muziek, verhalen en veel
lovende woorden. Zie ook het interview
met Jant in het Friesch Dagblad.
3
Bijzondere uitgaven
De Koninklijke Bibliotheek heeft meegewerkt aan een bijzonder boek Het
heel grote vogelboek, met hedendaagse teksten van Bibi Dumon Tak en
eeuwenoude illustraties van C. Nozeman, C. Sepp en anderen. Het boek
waaraan de platen ontleend zijn heet Nederlandsche Vogelen en het werd
in Amsterdam in vijf delen gedrukt in de periode 1770-1829. Een selectie
van de illustraties uit deze klassieker is nu dus beschikbaar in een
uitvoering voor kinderen (€ 25,99).
‘Wie het origineel uit de achttiende eeuw kent, weet dat de authentieke
prenten van Nozeman en Sepp onovertroffen zijn. Ze zijn zo fraai dat je
zo kunt gebruiken in een kinderboek. En dat deed Bibi Dumon Tak die de
prenten voorzag van interessante, leerzame en bij vlagen grappige teksten.
Een enkele keer gaat ze in gesprek met de oude meester Nozeman wat
hilarische conversaties oplevert’ (recensie van Jako van Gorsel).
De kikkermadammetjes en andere dierenversjes is een bibliofiele
uitgave, verschenen in een oplage van vijftig exemplaren. Marcel
Raadgeep, liefhebber, kenner en bibliograaf van het werk van
Annie M.G. Schmidt stelde dit bijzondere boek samen. Het is
geïllustreerd met houtsneden van Charlotte Boschma. Alle vijftig
boeken bevatten vier originele houtsneden en zijn dus ware
kunstwerken.
Van Yolijn van der Krol van Museum Nijkerk kregen we bericht over een
nieuwe uitgave van de Nijkerkse schoolmeester P. de Zeeuw J.Gzn (1890-
1968). Het boek Onder de Duitse bezetting (1940-1945) bevat twee
verhalen van P. de Zeeuw J.Gzn. ‘De sprong in de sneeuw’ en ‘De wraak
van de sluiswachter’, waarin een waargebeurd verhaal uit de meidagen van
1940 in Nijkerk wordt verteld. P. de Zeeuw schreef circa 245 boeken,
voornamelijk historische jeugdboeken over de Tachtigjarige Oorlog en de
Reformatie. Zijn grootste bekendheid kreeg hij door de serie Oud Goud,
waarin hij klassieke kinderboeken als De Hut van oom Tom, Pinokkio en
vele andere verhalen uit vroeger tijden opnieuw vertelde. Museum Nijkerk
bezit een grote collectie van zijn boeken. Het boek is verschenen bij
uitgeverij De Ramshoorn, en kost € 15,95.
Tentoonstellingen
Dieren
Tot 25 januari 2020 staat het thema dieren centraal in de Expositie
Topstukken in de Koninklijke Bibliotheek. Met veertig verschillende
boeken wordt getoond hoe mensen al eeuwenlang geboeid zijn door
dieren. Ze zijn te zien op middeleeuwse miniaturen, in zoölogische
boeken, vriendenboeken en natuurlijk in kinderboeken. Het levert veel
prachtige prenten op. Ook leuk om eens te bekijken: een selectie uit de
digitale bladerboeken met dieren in de hoofdrol.
4
Foute boeken
Zoals we al aangaven in het vorige nummer: Huis van het Boek presenteert tot 1 maart 2020 de
tentoonstelling Foute boeken, over boeken die door een veranderde tijdgeest en voortschrijdend
inzicht niet meer kunnen.
Er is veel belangstelling van de pers. Zo interviewde Paul Steenhuis in de NRC directeur Sandra
Bechtholt, die aangaf dat jeugdboeken ruim vertegenwoordigd zijn, ‘omdat die al of niet met
educatieve opzet heersende opvattingen duidelijk weerspiegelen of benadrukken. Of als
“propagandamiddel” voor religies of ideologieën ingezet werden. Of worden.’ In het Algemeen
Dagblad verwijst Cyril Rosman naar de discussie rondom het vermeende racistische karakter van de
boeken van Enid Blyton en zegt curator Bert Sliggers dat men bij de keuze van boeken elke dag weer
nieuwe voorbeelden voorbij zag komen.
Zie ook deze blog over Oki en Doki bij de nikkers: Dingen veranderen, alleen duurt het soms even…
Tot 1 maart 2020 is in het Centraal Museum in Utrecht de tentoonstelling
Dick Bruna en Utrecht, Hart voor elkaar te zien. Dick Bruna heeft als
kunstenaar een zeer prominente rol voor de stad Utrecht vervuld. Hij maakte
diverse ontwerpen voor de gemeente en organisaties in de stad. Zijn affiche
‘Utrecht, stad naar mijn hart’ uit 1986 dient als inspiratie voor een
tentoonstelling die de betekenis van Dick Bruna voor Utrecht in beeld brengt.
Deze boeiende tentoonstelling laat de inzet van de veelzijdige vormgever voor
Utrecht zien door middel van ontwerpen, affiches, foto’s, objecten en
krantenartikelen.
In de Bibliotheek van Zeeland in Middelburg is tot 23 januari een
tentoonstelling te zien van prijsbanden van de voormalige Latijnse School te
Middelburg.
Hier een voorbeeld uit: Tiental verhalen en fabelen voor de Nederlandsche jeugd : in
rijm en onrijm / door G. Los Pz. [ca.1840] met ingedrukt wapen van Dordrecht.
Verhalen om door te geven
In de Bibliotheek Deventer (Stromarkt 18) is tot 1 maart 2020 een kleine
expositie gewijd aan 'Verhalen om door te geven', met speciale aandacht voor
Sinterklaas, sprookjes en kinderboeken.
5
In de Proosdij van de Bibliotheek Centrum is een aantal bijzondere boeken uit de collectie van de
Athenaeumbibliotheek te zien met sprookjes, legenden en verhalen door de eeuwen heen.
Presentaties
Kwartetten
Helaas alweer voorbij: op 21 november gaf
Henk van der Lee in Museum Nairac een
voordracht over de historie van het
kwartetspel in Nederland. Ooit was hij een –
volgens eigen zeggen – ‘tamelijk fanatiek
verzamelaar’ maar inmiddels heeft hij het
grootste deel van zijn omvangrijke collectie
aan Museum Nairac geschonken. Zie verder
het door Henk van der Lee geschreven artikel
over kwartetspellen in SGKJ-Berichten 96.
De vogels op dit kwartet zijn geschilderd
door illustrator Corline van Es.
Nieuwe blogs op de SGKJ-website Inmiddels staan er weer nieuwe blogs op site van de SGKJ, met dank aan Aernout Borms, die ze
heeft geplaatst!
Prentafbeeldingen op schilderijen door Jo Thijssen, met prachtige afbeeldingen, die smaken naar
meer. Misschien komt u er ook eens een tegen en wilt u dat delen.
De schooltas van Willem Stam door Aernout Borms, een kijkje in de houten schooltas van een goede
leerling, waarbij we kunnen zien wat deze jongen aan centsprenten en kinderboeken in zijn bezit
had.
Het oneindige verhaal van Michael Ende is één van de favoriete klassieke jeugdboeken van Karin
Vingerhoets, waarover ze vertelde op de studiedag in Zwolle. Je kunt de tekst nu ook als blog lezen.
Toin Duijx schreef een recensie over een pas verschenen biografie: Kieviet. Biografie van de
schrijver van Dik Trom door Ton van der Lee, uitgave AmboǀAnthos, € 24,90.
6
Meer op internet
Dankzij de Digitale
Bibliotheek voor de
Nederlandse Letteren is De
hele Bibelebontse berg nu
digitaal doorzoekbaar.
Reuze handig voor
gebruikers van dit
standaardwerk.
Bedankt DBNL!
Hoe een Flipposcoop
precies werkte, wisten
alleen degenen die er als
kind een bij elkaar hadden
gespaard. Ben je ook be-
nieuwd? Karin Vingerhoets
laat het zien in dit
muzikaal omlijste filmpje.
Leuk om wat rond te kijken http://vojtechkubasta.blogspot.com/ een website met diverse stukken
over de maker van pop-upboeken Vojtech Kubasta. Ook een aanrader: dit blog met een aantal
artikelen over onderwijzer, acteur, kinderboekenschrijver en illustrator Leonard Roggeveen (1898-
1959).
Het Lewis Carroll Genootschap laat weten dat met enige trots het online magazine Phlizz is
gelanceerd. Het bevat informatie over activiteiten van het Genootschap en buitenlandse
zustergenootschappen, boekrecensies, bijdragen over onderzoek naar uiteenlopende onderwerpen
zoals taalkundige vondsten, logica, wiskunde, illustraties bij de werken van Lewis Carroll. Het eerste
nummer staat inmiddels online!
‘Aan welk kinderboek heb jij de beste herinneringen?’ Deze vraag leidde onlangs tot ruim 430
reacties van gebruikers van het Vivaforum: ze noemen o.a. de kostschoolboeken van Enid Blyton,
Ronja de Roversdochter, Kruistocht in spijkerbroek, De kinderkaravaan, Het Malle Ding van
Bobbistiek, Bak-ker-tje Deeg en reeksen zoals Jaap en Gerdientje, Wipneus en Pim en De
7
Babysittersclub. Leuk om de reacties en herinneringen te lezen: het is een feest van herkenning voor
liefhebbers van kinderboeken.
Vakliteratuur In het Jaarboek van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen
2018, nr. 26, p. 59-71 staat een artikel over een abc in kaarten van
Bas van der Veer en Anna van Aerssen door Thera Folmer en Frits
Booy. Het artikel geeft een goed beeld van een tijd waarin nog niet
gesproken werd over LHTB+ers en er alleen heteronormen golden.
Maar Bas ging haar eigen gang, zoveel als mogelijk was.
A dat is Agneta, een abc voor de jeugd, berijmd door Anna van Aerssen en
verlucht door Bas van der Veer.
Deze onregelmatig verschijnende SGKJ-Nieuwsbrief is een tussentijdse aanvulling op de SGKJ-Berichten. De
Nieuwsbrief wordt verzorgd door Jeannette Kok en Karin Vingerhoets. Opmerkingen over dit nummer en
suggesties voor het komende nummer kunt u sturen naar [email protected]
U heeft op een eerder moment aangegeven nieuws vanuit de SGKJ op prijs te stellen. Wilt u zich afmelden voor
de Nieuwsbrief, stuur dan een mailtje naar: [email protected]