25
Shona Made Easy introduction to shona alphabet& pronunciation of basic words

Shona Made Easy1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Shona Made Easy1

Shona Made Easy

introduction to shona alphabet& pronunciation of basic words

Page 2: Shona Made Easy1

Shona Alphabet

• 23 letters no L, X, Q• 5 vowels a, e, i, o, u• 18 consonants b, c, d, f, g, h, j, k, m, n, p, r, s, t,

v, w, y, z

Page 3: Shona Made Easy1

Vowels pronunciation

• a is pronounced as in Arnold• amai = mother• aenda = s/he has gone• auya = s/he has come• anoda = s/he loves• Tawanda aenda kumba- Tawanda has gone

home

Page 4: Shona Made Easy1

e

• as in ernest• ese = all• enda = go(away)

Page 5: Shona Made Easy1

i

• as in innocent• iyi = this• imba= house• *kumba= home

Page 6: Shona Made Easy1

o

• as in obvious• ose= all mabhuku ose all books• ona= look ona imba iyi look at this house

Page 7: Shona Made Easy1

u

• utsi= smoke• unoda=you love/like/want • unoda mari you want money• muti= tree• uyu= this • muti uyu this tree• musikana uyu this girl

Page 8: Shona Made Easy1

Consonants

• b is not pronounced as in bike • baba(n)= father *dnt pronounce as barber• bata(v)= touch/hold *dnt pronounce as butter• bata mwana uyu hold this baby• basa(n)= job/work• hapana basa no job• ndinoda basa i want a job

Page 9: Shona Made Easy1

bh

• is pronounced as b in bike• bha, bhe, bhi, bho, bhu

bha… barrel

bhe… best

bhi… biscuits

bho… boss

bhu… blue

most shona words with bh prefix are borrowed from english egbhazi busbhutsu bootsbhegi bag

Page 10: Shona Made Easy1

ch

• no shona words exist in the form ca, ce, ci, co, cu• c does not exist on itself or with another letter except in

conjugation with h• cha, che, chi, cho, chu• pronounced as in chapter, chest, children, chocolate,

(chu-)tube• chikoro(n)= school• chingwa(n)= bread• chirwere(n)= disease• chido(n)= will• chipo(n)= talent/gift

Page 11: Shona Made Easy1

d

• d is not pronounced as in dice • dama(n)= cheek *dnt pronounce as dammer• dare(n)= court • dama rangu ririkurwadza my cheek is painful• denga(n)= sky, heaven• haupindi denga you will not enter heaven• derere= okra

Page 12: Shona Made Easy1

dh

• is pronounced as d in dice• dha, dhe, dhi, dho, dhu

dha… data

dhe… dent

dhi… discuss

dho… donkey

dhu… dumela

Page 13: Shona Made Easy1

dz• dza, dze, dzi, dzo, dzu• sadza• dzidza(v) =learn• dzidzo(n) =education• dzana(v) =dance• dzenga• dzosa(v) =return e.g dzosa bhuku rangu= return my book• dzinga(v) =send away • e.g dzinga mukomana uyu= send away this boy• dzoka(v)= come back• dzura(v)= uproot esp a plant• dzima(v)= erase, switch off• eg dzima laptop, dzima chalkboard

Page 14: Shona Made Easy1

f, g, gw, h, hw, j, k

• famba(v)= walk• gara(v)= sit • Gwanda• hama(n)= relative• hwahwa(n)= beer (also called doro)• hwai(n)=sheep• hondo= war• jira(n)= blanket• kurumidza(v)= make it faster, be fast • *there is no kh, hl

Page 15: Shona Made Easy1

m, mh, mb• ma, me, mi, mo, mu• mha, mhe, mhi, mho, mhu• mba, mbe, mbi, mbo, mbu• munhu(n)= human being/person• mai(n)= mother• mbavha(n)= thief• mharadzi(n)= someone who destroys• mbiri(n)= fame/popularity may also mean two as in mbavha mbiri =two thieves• mbabvu(n)= ribs• murume(n)=husband, man• mukadzi=(n) wife, woman• mukomana(n)=boy• musikana(n)= girl• mheni(n)= lightning• mbambaira=(n) sweet potatoes

Page 16: Shona Made Easy1

n, nh, nj, nz, nzw, nzv• na, ne, ni, no, nu• nha, nhe, nhi, nho, nhu• nja, nje, nji, njo, nju• nza, nze, nzi,nzo,nzu• nzwa, nzwe, nzwi,nzwo, nzwu• nzva, nzve, nzvi, nzvo, nzvu• namata(v)= pray• nhamo(n)= poverty• nhubu(n)=• na- = and Betty naSusan• ne-= and sadza nenyama• nhunzi= houseflies• nzeve= ear• nzara= hunger/ finger nails• wanzwa? = did you hear?• inzwa= listen• nzvenga(v)= dodge/ duck• nzvimbo(n)= place eg Mt Pleasent

Page 17: Shona Made Easy1

p

• pano =here• pese=• pa- used when pointing to something

padumbu, paziso, panzeve• *there is no ph

Page 18: Shona Made Easy1

r

• *no rh• ramba(v)= refuse, deny, turn down• e.g ramba mukomana• rova(v)= beat rova nyoka =beat the snake• rima(n)= darkness• ronga(v)= arrange, organise, plan• rongedza(v)= pack• rudo(n)= love• *no L in shona so r replaces l in most shona words

borrowed from other languages

Page 19: Shona Made Easy1

s, sh, sv,• sa, se, si, so, su• sha, she, shi, sho, shu• sva, sve, svi, svo, svu• sadza• sveta(v)= suck• shasha(n)= expert• shanda(v)= work• shiri(n)= bird• Svondo(n)= Sunday• shoko(n)= word• shamwari(n)= friend• shure(n)= before, behind, back

Page 20: Shona Made Easy1

t, ts

• *no th • tora(v)= take• tenga(v)= buy• tese= all of us• tenda(v)= thank• tatenda= thank you• tinoda= we want/like/love e.g tinoda chikoro=we love xul• tine= we have e.g tine mari= we have money• tsamba(n)= letter• tsitsi(n)= grace• tsiye(n)= eyebrow

Page 21: Shona Made Easy1

v, vh

• va, ve, vi, vo, vu• vha, vhe, vhi, vho, vhu• vana(n)= children, plural of mwana• vhara(v)= close • vhara mukova= close the door• Muvhuro(n)= Monday• chivharo(n)= lid

Page 22: Shona Made Easy1

w

• *no wh• wa, we, wi, wo, wu• wangu= mine mudiwa wangu• wedu= ours lecturer wedu• ndinokuda nemoyo wese• wakura• waenda• wadya

Page 23: Shona Made Easy1

y

• ya, ye, yi, yo, yu• moyo(n)= heart

Page 24: Shona Made Easy1

z, zh, zv

• za, ze, zi, zo, zu• zha, zhe, zhi, zho, zhu• zva, zve, zvi, zvo, zvu

Page 25: Shona Made Easy1

-dzw-, -nzw-, -bw-

• ibwe= stone (also known as dombo)• Zimbabwe• udzwa