SHQIPTARË TË ITALISË 2010 - shqiptariiitalise.comshqiptariiitalise.com/images/bota-249.pdf · GAZETA EE SSHQIPTARËVE NNË IITALI Bota shqiptare Iscrizione Registro Stampa del

GGAAZZEETTAA EE SSHHQQIIPPTTAARRËËVVEE NNËË IITTAALLII

Bota shqiptareIscrizione Registro Stampa del Tribunale di Roma nr. 213/99 del 12.05.99. Iscrizione ROC nr 13252. Direttore Responsabile Elio Ricchiuto. Editore: BotaShqiptare s.r.l., Viale Marco Polo 119, 00154 Roma. Stampa: CSQ - Centro Stampa Quotidiani S.p.A Erbusco, BS. Distribuzione nazionale edi-cole: Messaggerie Internazionali SpA. Tariffa R.O.C.: Poste Italiane s.p.a. - Sped. A.P. - D.L. 353/2003 (L. 46/2004) art.1, c.1,1 - CNS/AC - Roma

ISSN 1720-36780 0 2 4 9

9 771720 367001Redazione: VVia VVirgilio MMaroso 550, 000142 RRoma. TTel 006-887410512 FFax 006-662209543. EEmail: [email protected]

il mondo albanese

Quindicinale - Anno XII - Nr. 24916 - 31 dicembre 2010 € 1,50

IL GIORNALE DEGLI ALBANESI IN ITALIA

2010SHQIPTARËTË ITALISË

2 16 - 31 dhjetor 2010bota shqiptare

E përdyjavshme informative- kulturore e shqiptarëve nëItali.

QUINDICINALE DI INFORMAZIONE

E CULTURA DEGLI ALBANESI IN ITALIA.

BOTIM I / EDITORE

Edizioni Bota Shqiptare s.r.l.Viale Marco Polo 119, 00154 Roma

ISCRIZIONE ROC - REGISTRO

DEGLI OPERATORI DI COMUNI-CAZIONE NR. 13252

Regjistruar në Regjistrin eShtypit të Gjykatës së Romësme dekret TESTATA ISCRITTA AL REGISTRO

STAMPA DEL TRIBUNALE DI ROMA

n. 213/99 del 12.05.1999

REDAKSIA / REDAZIONE

Via Virgilio Maroso 50, 00142 ROMA

Tel. 06-87410512 Fax 06-62209543Cell. 393-9712595

[email protected]

REDAKSIA / REDAZIONE

Keti Biçoku, Irida Cami

BASHKËPUNËTORË/ COLLABO-RATORI

Roland Sejko, Rando Dev-ole, Giuseppe Chimisso, Al-bana Temali, Afërdita Shani,Ivan Muccari (grafico)

LEGJISLACION EMIGRACIONILEGISLAZIONE D’IMMIGRAZIONE A

CURA DI

Stranieri in Italia srl, Romawww.stranieriinitalia.it

REKLAMATTel. [email protected]

SHTYPI / STAMPA

Centro Stampe Quotidiani spaVia dell’Industria 52, 25030 Erbusco (BS)

Shpërndahet në të gjithëItalinë në pikëshitjet meshtyp në gjuhë të huaj

DISTRIBUZIONE NAZIONALE

NELLE EDICOLE DI STAMPA ESTERA

Messaggerie internazionali SpAVia A. Manzoni, 820089 Rozzano (MI)Tel. 02-57512612

DORËSHKRIMET NUK KTHEHEN. ARTIKUJT E PANËNSHKRUAR JANË

TË REDAKSISË.

Bota shqiptareil giornale degli albanesi in italia

testata vvincitrice ddel ppremio ggiornalistico MM. SSouhir

per lla mmulticulturalità nnei mmedia ccome

MIGLIOR GGIORNALE PPER GGLI SSTRANIERI IIN IITALIA

viti XII i botimit / anno XII

La fame di Camilla

zbret në Sanremo

Ermal Meta është 28 vjeç, jeton prej rreth 16 vjetëve në

Bari ku ka mbërritur me familjen e tij nga Fieri.Prej dyErmal Meta është 28 vjeç, jeton prej rreth 16 vjetëve nëBari ku ka mbërritur me familjen e tij nga Fieri.Në Italika sjellë me vete edhe pasionin për muzikën,me të cilën

është ushqyer që i vogël,falë së ëmës,mësuese violine.Ermali kën-don, i bie pianos dhe kitarës. Siç tregon edhe vetë i janë shumëfamiljarë edhe tingujt, të bezdisshëm për shumëkënd, të ako-rdimit të një instrumenti. Ka nisur të studiojë pianon në qytetine tij të lindjes që në klasë të parë, por rreptësia e mësuesve dhekokëfortësia e tij nuk shkuan dakord për më shumë se dy vjet. Ela studimin por nuk braktisi pasionin e tij për muzikën.

Si shumë familje shqiptare,nga mesi i viteve '90 edhe e tija ven-dosi të emigrojë në Itali. Këtu rinisi studimin autodidakt të pi-anos, më pas edhe të kitarës, duke zbuluar kështu një botë të re,siç tregon ai. Ndërsa për zërin, rrëfen se ka kënduar gjithnjë, që ivogël. Nga mosha 16-vjeçare ka kënduar, i ka rënë pianos e ki-tarës sa me një grup me tjetrin. Sepse, të shpjegon, ndodh shpeshqë disa muzikantë të vihen të bëjnë muzikë së bashku, e pas njëperiudhe të marrin drejtime të ndryshme dhe të ndahen. Kështui ka ndodhur shpesh edhe Ermalit,e megjithatë vlerëson të gjithaeksperiencat që ka pasur, që e kanë rritur profesionalisht.

Prej vitit 2007, bashkë me tre muzikantë nga Bari, djem të rinjsi ai, ka krijuar grupin pop-rock "La Fame di Camilla", të cilit ijep jo vetëm zërin, pianon dhe kitarën por edhe tekstet e këngëveqë këndojnë. Komponentët e tjerë të bandës janë Giovanni Cola-torti, kitarist, Dino Rubini, basist, dhe Lele Diana, baterist. Grupiështë ndër më të vlerësuarit në llojin e vet nga kritika. Për tekstete linjën melodike që nga një anë të sjellin ndërmend kantautorëte mëdhenj por nga ana tjetër janë të reja e origjinale që godasindrejt e në zemër dëgjuesin.Djemtë,të takuar rastësisht,shumë sh-pejt nisin të punojnë së bashku në studio,të nxjerrin këngët e tyre.Në italisht e në shqip (tekstet i shkruan vetë Ermali),që entuziaz-mojnë publikun dhe bëjnë për vete kritikën, falë emocioneve tëteksteve, poetike dhe të drejtpërdrejta njëkohësisht, falë cilësisëdhe intensitetit të koncerteve.Për të rinjtë nis një veprimtari e ng-jeshur dhe e pandërprerë koncertesh live, në lokale, festivalekonkurse të ndryshme.Fillimisht nxjerrin këngën e vetme "Storiadi una favola"e më pas, në shtator 2009 djemtë kanë nxjerrëdiskun e tyre të parë që mban emrin e grupit, ndërsa tani nëshkurt do të nxjerrin një tjetër ku do të jenë këngët e të parit dhetri të reja. Disku përmban edhe një kënga në shqip "Në dorëntënde", të pritur shumë mirë nga të gjithë.

Në janar grupi "La Fame di Camilla" u përzgjodh për të marrëpjesë në festivalin e Sanremos në kategorinë e brezit të ri,mes qin-dra konkurrentëve. Për Ermal Metën nuk është herë e parë pasika marrë pjesë në Festivalin më popullor të muzikës së lehtë ital-iane edhe katër vjet më parë me një tjetër grup ku bënte pjesëasokohe, Ameba4 për fundin e të cilës flet pa keqardhje edhe psee vlerëson si një përvojë të dobishme. Në Sanremo shkojnë mekëngën "Buio e Luce" të shkruar e të kënduar nga Ermali, e cilamund të dëgjohet prej një muaji edhe në faqet internet të Festi-valit. "Errësira dhe drita janë bij të diellit" thotë kënga, për të sh-pjeguar që mund edhe të fshehësh mendimet për dikë, por er-rësira nuk mund të pengojë kthimin e dritës, arsyeja nuk mundtë fshijë identitetin e zemrës. Me poezinë e tekstit, rokun, melod-inë ëndërrimtare, kënga të bën për vete sa e dëgjon për të parënherë.

E takuam Ermalin në fund të janarit, në Romë, teksaregjistronte bashkë me grupin e tij diskun e ri.

Bota shqiptare: Urime, grupiyt është përzgjedhur për të mar-rë pjesë në Sanremo, në kate-gorinë e të rinjve, dhe nuk e kepër herë të parë. A je i emo-cionuar?

Ermal Meta: Mua më duketsikur marr pjesë për herë të parë.Këtë radhë shkoj në Sanremo menjë këngë të shkruar dhe të kënd-uar nga unë. Kënga mbart emo-cionet e mia, në tekst e në muzikë.Sot bëmë provat me orkestrën eSanremos e ndihem vërtet shumë iemocionuar. Është shumë mëndryshe se herën e parë, jamshumë herë më i emocionuar seherën e parë edhe pse zakonishtndodh e kundërta, herë e parëështë e paharrueshme. Kënga tit-ullohet "Buio e luce".

Edhe Sanremo i këtij viti ështëdisi ndryshe nga të tjerët. Këngëtnga do të përzgjidhesh dhjetë përtë marrë pjesë në kategorinë e tërinjve mund ishin të gjitha në sitine RAI-t, në faqet dedikuar festi-valit, dhe kushdo mund tëdëgjonte këngët e dërguara përkonkurrim. U përzgjodhëm ne, ivetmi grup, dhe nëntë këngëtarë tëtjerë.

Kush janë pjesëtarët e grupit

tënd? Grupi ynë përbëhet nga katër

vetë, unë këndoj dhe luaj në kitarëe piano, dhe tre djem nga Bari:Giovanni Colatorti kitarist,Emanuele Diana baterist dhe DinoRubini basist. Të tre djemtë kanëvite të tëra studimesh mbi shpatul-la, praktikisht unë jam anëtari igrupit që ka studiuar më pak.Grupi ka lindur para tre vjetësh,fare rastësisht. U takuam në njëdyqan veglash muzikore kupunonte njëri prej nesh ku, domos-do, shkonim gjithmonë. Aty në

dyqan filluam të flisnim me njëri-tjetrin dhe kuptuam që idetë tonamuzikore kishin shumë pika taki-mi. Menjëherë vendosëm të bëjmënjë provë në studio live për të kup-tuar nëse vërtet mund të funk-siononim së bashku. Qe diçka qëas vetë nuk e prisnim: shkoishumë shumë mirë. Nga prova eparë punuam në studio së bashku epas dy muajve dhamë koncertin eparë. E që atëherë nuk jemi ndalurmë, kemi bërë gjithnjë koncerte.

Emri i grupit "La fame diCamilla" nga vjen?

Nga një koncept filozofik iFeuerbach-ut që thotë "njeriuështë ajo çka ha". Dhe me sigurinuk e kishte fjalën për ushqiminnë kuptimin e parë të fjalës por përdiçka më të gjerë për atë që ushqenshpirtin, botën e brendshme tënjeriut. Ne kemi uri për muzikën,që është gjithçka: është ushqim,është helm, është gjëja më instink-tive që ne kemi. Mendo një fëmi-jë, çdo gjë që i bie në dorë e fut nëgojë, e ka instinkt. Ashtu ështëmuzika për ne. Ndërsa Camillasepse në shprehjen "la fame diCamilla" po t'i bashkosh gërmat tëgjitha e të marrësh ato nga germaM e fjalës fame gjen fjalën

"medicami" (la faME DI CAMIl-la), më kuro, më mjeko. E për nemuzika është kurim e sëmundje,shërim e sëmundje në të njëjtënkohë.

Flet me shumë pasion përmuzikën. Jeni kështu që tëkatërt?

Po, po, ky pasion na bashkon.Por unë e mbaj veten ndonjëherë,ata janë edhe më keq se unë.

Disku i parë ka edhe njëkëngë shqip, "Në dorën tënde",që për një grup italian rock-unuk është diçka e zakontë...

Jo, jo gabohesh, grupi është ita-lo-shqiptar. Sidoqoftë, për njëgrup rock-u në Itali është gjë eveçantë e megjithatë ajo këngë uprit shumë mirë. Edhe në koncertekënga pritet vërtet shumë mirë.Publiku shijon tërësishtmuzikalitetin e këngës pa e kup-tuar tekstin, e më vonë ndoshtamë nisin mesazhe e duan të dinëse ç'them në këtë këngë. Por nëshumicën e rasteve nuk u përgjig-jem pasi nuk dua t'u them përçfarë flet kënga. Është diçka qëdua të mbaj për vete, po ta nxjerrjashtë nuk ka më vlerë. "Në dorëntënde" më erdhi shumë natyrshëmnë gjuhën shqipe dhe u prit shumë

3 16 - 31 dhjetor 2010bota shqiptare shqiptarishqiptari i italisë

Shkojnë në Sanremome këngën "Buio eLuce" të shkruar e tëkënduar nga Ermali."Errësira dhe dritajanë bij të diellit"thotë kënga, për tëthënë që mund edhetë fshehësh ndjenjatpër dikë, por errësiranuk mund të pengojëkthimin e dritës,arsyeja nuk mund tëfshijë identitetin ezemrës. Me poezinë etekstit, rokun, melod-inë ëndërrimtare,kënga të bën men-jëherë për vete.

mirë nga shokët e grupit. Madjeata më shtyjnë gjithmonë tëshkruaj në shqip. Dhe në tëvërtetë, kam shkruar këngë tëtjera në gjuhën shqipe që endenuk kanë dalë.

Jo vetëm shkruan në gjuhënshqipe por edhe mbi temashqiptare. Ke shkruar njëkëngë për shembull përbashkatdhetarët që humbënjetën në det më 28 mars 1997.

Më shumë se "humbën jetën"do të thosha "i vranë" por kjoështë tjetër gjë. E ndieja se duhettë shkruaja diçka për atë ngjarjejo pse isha i detyruar ta bëja porsepse doja të nxirrja një dhimbjeqë më mundonte brenda. Dhe evetmja mënyrë që unë njoh për tabërë është muzika. Dikush bënnjë pikturë, dikush tjetër skulp-turë, kurse unë bëj muzikë. Udhashë formë ndjenjave emendimeve të mia me atë këngë.

Jam shumë i lidhur meShqipërinë, herë me tema e herëme gjuhën, ajo është shpesh nëkëngët e mia. Nuk kam si i nda-hem Shqipërisë, është si t'i ndahe-sha vetes.

E ndieja se duhet të bëjadiçka për shqiptarët që

humbën jetën në det nëmars të 1997-tës, jo pse

isha i detyruar ta bëja porsepse doja të nxirrja një

dhimbje që më mundontebrenda. Dhe e vetmja

mënyrë që unë njoh për tabërë është muzika. Dikush

bën një pikturë, dikushtjetër skulpturë, kurse unë

bëj muzikë. U dhashëformë ndjenjave e

mendimeve të mia me atëkëngë.

NGA PASIONI PËR MUZIKËN NËFAKULTETIN E FARMACISË

Me të mbërritur në Parma, Ina nisi të nd-jekë shkollën e mesme të ulët muzikore dheliceun muzikor, ku studionte organon dhepiano. Më pas bën edhe dy vjet të tjerë, përtë përmbyllur ciklin e studimeve muzikoredhe merr diplomën për piano me notënmaksimale 10 dhe me lavdërime. Akoma sotka mbetur frekuentuese e thekur e Konser-vatorit dhe Teatro Regio në Parma, bashkëme të motrën që është e diplomuar në kan-to, me të cilën ndan pasionin për muzikën.

"Do të kisha dashur të bëhesha pianiste,por nuk është realitet i lehtë. - shpjegon Inapër “Bota shqiptare” - pasioni për muzikënmë lindi pas periudhës në Perugia. Babai mëbleu një tastierë të vogël dhe unë kaloja orëtë tëra me gishtat mbi të, pa e kuptuar që pofilloja t'i bija vërtet".

Flokët e zinj që rrethojnë fytyrën e saj tëëmbël, një vijë e hollë lapsi rreth syve dhenjë buzëqeshje brilante të përcjellindëshirën për jetën, për të shkuar përpara,për t'u përsosur.

Përgatitja shkollore e Inës, deri në moshën21-vjeçare ishte kryesisht muzikore dhe nëlëndë humanistike, e megjithatë ajo i hyrinjë dege ku iu desh të përballej me lëndëshkencore pa u dekurajuar asnjëherë, dheduke arritur gjithnjë rezultatet më të mirabrenda kohës së duhur.

"U regjistrova në fakultetin e Farmacisë,sepse kur isha e vogël ëndërroja të bëheshashkencëtare; muzika është diçka shumë ebukur, por kisha 'uri' për dije dhe ky fakultetmë ngopi". E kupton këtë që të thotë Ina po tëmbash parasysh që i ati i Inës ka qenë fizikandhe e ëma mjeke, ndaj që në moshë të vogëlajo i ka ushqyer vetës dashurinë përshkencën, duke pasur si model prindërit esaj. Por ajo shkon më tej e të shpjegon 'urinë'e saj: "deri 21 vjeç isha marrë më shumë memuzikë, madje dy vjetët e fundit, vetëm metë. Kisha nevojë të mësoja gjëra të reja, të stu-dioja diçka që më intereson". Tregon se kastudiuar shumë por e ka bërë gjithnjë medëshirë, pa i rënduar. E sakrifica? "Po, jokushedi se çfarë - të përgjigjet - nëse e quantë tillë që nuk kam dalë përnatë me miqtë,apo që përpara provimeve studioja derinatën vonë".

Ina dëshiron të punojë si kërkimtare shken-core dhe falë shtetësisë italiane mund edhe tëëndërrojë ndonjë doktoratë jashtë shtetit.

Është një shpërthim energjish dhe dëshirepër t'u realizuar: ëndrra e çdo prindi. Dheprindërit e saj duhet të jenë vërtet krenarë etë kënaqur. "Janë vërtet të lumtur që shkojpërpara. Dhe jam e kënaqur për ta, se e mer-itojnë. Për ne kanë sakrifikuar karrierat e tyre:babai në Shqipëri ishte profesor fizike, këtushpërndan qumësht" thotë me ëmbëlsi Ina.

Bota Shqiptare 242,1-15 shtator 2010

Quhet Ina Bisha, është 26 vjeç dhe këtë verë sapo u diplomua për Kimi dhe TeknologjiFarmaceutike me notat maksimale dhe lavdërimet komisionit, madje i është dhënë edhe "men-zione d'onore", fletë nderi, nderim që, sipas dekanit, jepet për të parën herë absolute në Fakultetine Farmacisë së Universitetit të Parmës, "për të nënvizuar karrierën e shkëlqyer universitare të stu-dentes shqiptare". "Ishte shumë emocionuese të merrja këtë vlerësim kaq të lartë" - tregon Ina mesytë që i shkëlqejnë. "Nuk e prisja, sepse e dija që nuk e kishin dhënë kurrë".

INA BISHA110 ME NDERIME E LAVDËRIME

"Prindërit e mi anëvërtet të lumtur që bëj

përpara. Dhe jam ekënaqur për ta, se e meritojnë. Përne kanë sakrifikuar karrierat e tyre:

babai në Shqipëri ishte profesorfizike, këtu shpërndan qumësht..."

Ina Bisha ka lindur në Vlorë, ku ka jetuar deri në moshën 11-

vjeçare, e më pas transferohet në Itali me të gjithë familjen: ba-

banë, nënën dhe një motër më të madhe. Përpjekjen e parë të

emigrimit familja e saj e bëri sapo u hapën 'dyert e Shqipërisë', në

vitin 1991, në Perugia, por malli për Vlorën dhe të afërmit atje i dety-

roi të ktheheshin pas një viti. Kështu Ina ndoqi vetëm klasën e parë

fillore në kryeqendrën e Umbrias. Më pas, në vitin 1995, kur situata në

Vlorë rëndohet, familja e saj merr sërish rrugën e mërgimit dhe ven-

doset përfundimisht në Parma.

vijon në faqen 4


Në Itali ke ardhur në moshën 13-vjeçare. A kishe studi-uar muzikë në Shqipëri, apo e nise këtu nga e para?

Kam filluar muzikën që i vogël, në qytetin tim të lindjes, nëFier. Unë kam lindur mes muzikës sepse ime më ishte më-suese violine. Të të tregoj një episod: sot kur hymë në studione RAI ndiheshin tingujt e akordimeve të violinave. Përshumëkënd është diçka e bezdisshme, ndërsa për mua ështëdiçka shumë familjare, më pëlqen shumë pasi që kur isha nëbarkun e mamasë i dëgjoja këta tinguj. Më emocionuan ështëkëta tinguj. Kam filluar të studioj piano që në klasë të parë kurisha gjashtë vjeç, në shkollën Jakov Xoxe. Por për pak kohë,vetëm për dy vjet, pasi kisha probleme me disiplinën. Mësue-sit ishin shumë të rreptë ndërsa unë me kokëfortësinë timenuk arrija të bëja siç donin ata. Kështu e lashë muzikën, osemë mirë studimin e saj sepse brenda meje e kam pasur gjith-një. Pastaj e rifillova këtu në Itali, jo në shkollë por vetë. Bl-eva një piano dhe fillova t'i bija. Më pas bleva një kitarë sepsetheva këmbën duke lozur basketboll e duhet të rrija dy muajnë krevat. Po mërzitesha shumë e mora një shok në telefondhe i thashë: "Më sill një kitarë se po mërzitem shumë, nuk iadal dot kështu, po vdes". Më solli kitarën e tij të vjetër që nukarrija as ta akordoja dot. E aty zbulova diçka të re, një botë tëre sepse kitara është krejt ndryshe nga pianoja. Sa për të kën-duarit, e kam bërë gjithmonë, që i vogël. Bridhja nëpër lagjeduke kënduar e mamaja më bërtiste "vetëm zëri yt dëgjohet".Dhe më ka ngelur zëri..

Kur ke dalë për herë të parë përpara publikut?Kur isha 16 a 17 vjeç këtu në Bari. Isha në një grup ku

vetëm këndoja. Kishim një pianist shumë të zotin dhe dy ki-taristë. Që atëherë nuk jam ndalur më. Kam kënduar, e i kamrënë pianos apo kitarës me grupe të ndryshme, pasi e nis menjërin por pas një pike të caktuar e sheh që jo të gjithë shko-jnë në të njëjtin drejtim e grupi prishet. E lidhesh me të tjerë...

Por që të gjithë kanë rëndësinë e vet.Ke ardhur në Bari me familjen, je ai që quhet "emi-

grant i brezit të dytë". Të ka rënduar ndonjëherë të qeniti huaj, shqiptar.

Mua nuk më ka peshuar asnjëherë, ndonjë tjetri ndoshta i karënduar që unë jam shqiptar. E me habi më ka pyetur : "Ti jeshqiptar?". Por s'kam bërë ndonjë krim ndaj ndihem i qetë.Me këtë dua të them që natyrisht racizmin e kam ndier ndon-jëherë, por unë jam kokëfortë e krenar, racizmi nuk më vëposhtë. Ndaj në këtë drejtim, me mua, është si t'i biesh muritme kokë, do të thyesh kokën. Në këtë këndvështrim jam

tamam mur, nuk më thyen dot. Ke Shqipërinë në mendje, në zemër, në këngët e tua.

Praktikisht, a shkon shpesh atje?Po, po, shkoj. Këta dy vjetët e fundit jo sepse kam qenë

shumë i zënë por sa herë mundem shkoj, kam edhe të afërmatje. Por më shumë se për ta shkoj për tokën, kam një lidhjetë veçantë me vetë tokën. Shqipëria është për mua një burimfrymëzimi. Sa herë që kthehem nga Shqipëria, shkruaj eshkruaj pa fund.

Njeh artistë të tjerë shqiptarë në Itali?Po kam njohur personalisht një grup në Firence që bënin

rap, nuk di nëse janë akoma bashkë. Ishin një përzierje shumëinteresante, shumë e bukur: kitaristi ishte maroken, dy këngë-tarët shqiptarë dhe bateristi argjentinas, dhe bashkë krijonindiçka shumë të bukur, mbresëlënëse.

Elsa Lila është, për shembull, këngëtare shumë e mirë, ngaana teknike është e shkëlqyer dhe ka një zë që më pëlqenshumë. Por unë kam shije të tjera artistike.

A mendon të shkosh të këndosh një ditë në Shqipëri?Do të shkoj patjetër. Tani për tani kemi një datë, 16 majin

në Durrës por ende nuk është e sigurt pasi duhen zhvilluardisa detaje teknike. Duhet një punë e madhe organizative, nukështë e thjeshtë pasi çdo gjë duhet të jetë në vendin e vet. Tëishte për mua merrja kitarën e shkoja, por është një strukturëe tërë që duhet të funksionojë. Besoj se koncerti është nëbrendësi të një festivali, që zgjat për 2-3 ditë.

Po për në festival të Tiranës a mendon të shkosh, në mospër të kënduar, për ta prezantuar siç kanë bërë Elsa Lilaapo Alban Skënderaj?

Jo, jo, jo (qesh me të madhe). Nuk jam i zoti as të jap një in-tervistë jo më të prezantoj një festival të tërë.

Bota Shqiptare 229,1-14 shkurt 2010

La fame di Camilla

VVIIJJOONN NNGGAA FFAAQQJJAA 33

SIPËRMARRËSI I HUAJ MË I MIRË I VITIT I ZGJEDHUR NGA MONEYGRAM, ËSHTË NJË GRUA, EDITH JAOMAZAVA, NGA MADA-GASKARI. IMPORTON VANILJE DHE ERËZA TË TJERA NGA VENDLINDJA NË ITALI DUKE KRIJUAR VENDE PUNE SI KËTU EDHEATJE. MES 15 FINALISTËVE EDHE SHQIPTARI KEL GJONDREKAJ ME NDËRMARRJEN E TIJ TË RRITJES SË LEPUJVE

profesion edhe në Shqipëri tëthotë duke qeshur "as që e dijaqë ekzistonte një gjë e tillë. Kurerdha këtu nisa të punoja nënjë fermë të tillë dhe rasti deshiqë të vazhdoja për vite me rad-hë".

Deri në vitin 2007, kur ven-dosi të merrte me qira ambien-tet e nevojshme dhe të haptepersonalisht një fermë për rrit-je lepujsh për mish e përriprodhim që sot furnizon memish lepuri një pjesë të mirë të

thertoreve të zonës. Me punëarrin që pas një rëniejefillestare të natyrshme, dyvjetët e fundit, me gjithë krizëne thellë ekonomike Keli rrisëndjeshëm shitjet: +228% ngaviti 2007 në 2008 dhe +36%nga 2008 në vitin 2009. edheviti 2010 konsiderohet pozitiv.S ot furnizon me mish lepurinjë pjesë të mirë të thertoreve tëzonës. Dhe rritja e aktivitetit tëtij i bie në sy Coldiretti-t, që iapropozon Moneygram-it për

Çmimin e vitit 2010. jep një in-tervistë, i kontrollojnë të gjithadokumentet fiskale e papriturthirret në Romë si një nga 15 fi-nalistët për të marrë pjesë nëceremoninë e shpërndarjes sëçmimeve. "Nuk ma pristemendja që do të arrija deri nëfund", thotë me çiltërsi, "fermaime është e vogël, por me saduket është vlerësuar fakti qëprodhimi ka pasur rritje në njëkohë kur ferma të tjera si të mi-jat në zonë kanë mbyllur".

E takuam ditën e ceremonisësë ndarjes së çmimeve për të natreguar diçka nga përvoja e tij eveçantë.

Bota shqiptare: Si vendosetë hapësh një aktivitet të tillë?

Kel Gjondrekaj: jam ngaBushati i Shkodrës e kam ard-hur në Itali në vitin 1996. Kamkryer punë të ndryshme fillim-isht për të marrë dokumentete qëndrimit. Me t'i marrë mudha mundësia të punoja përca kohë në një fermë për rrit-jen e lepujve dhe kështu morakëtë profesion. Pas shtatë tetëvjetësh që punova si punonjësi varur, së fundi isha përgjegjëspër dy kapanone të një fermetë rritjes së lepujve, hapa ak-tivitetin tim. Tashmë janë trevjet që kam fermën time tërritjes së lepujve me cikël tëmbyllur, që do të thotë kamqoftë lepuj për riprodhim,

qoftë lepuj për mish. Lepujt uashes thertoreve të zonës me tëcilat kam lidhur kontrata e mëpas janë ato që therin dheshesin mishin e lepurit.

Pse vendose të lësh punën sipunonjës i varur për të hapurnjë aktivitet tëndin privat?

Sepse, për të ta thënë nder-shmërisht, ndihesha mirë nëkëtë ambient, sepse kisha fitu-ar përvojë në këtë fushë, nëkëtë profesion. E thashë taprovoj, pse jo. Më pëlqen kyzanat. Edhe pse duket pak içuditshëm, nuk janë tëshumtë ata që rrisin lepuj,duhet të them që është njëzanat që jep kënaqësi, shpër-blen mirë...

Ke hasur vështirësi admin-istrative si i huaj?

Vështirësitë e fillimit kanëqenë të mëdha, si për të gjithë:sa të fitosh klientelën tënde,me tregun që në këtë periudhëkrize shkon keq, has vështirësisa të duash. Por kur ke cilës-inë, herët a vonë tregu tëpërgjigjet.

Cilësia është një nga pikat etua të forta?

Padyshim. Siç është edhe se-rioziteti në punë, respektimi ikontratave qoftë të shitjeveqoftë të blerjeve, pagesat gjith-një në kohë për të krijuar bes-imin e nevojshëm te klientët efurnitorët.

Mendon të lidhësh marrëd-hënie me Shqipërinë?

Tani për tani marrëdhëniet emia me Shqipërinë janë vetëmafektive. Nuk besoj që në tëardhmen e afërme të mund tështrij aktivitetin tim edheatje... Ferma ime është ende ere.

Bota Shqiptare 237,1-15 qershor 2010

KKeellii,, mmbbaarrëësshhttrruueessii ii lleeppuujjvvee40 vjeçari nga Bushati, një ndër finalistët e MoneyGramAward, rrëfen se si ferma e tij e lepujve e ka bërë një ngasipërmarrësit më të mirë të huaj në Itali

Edith Elise Jaomazavaështë shpallur më 20 majsipërmarrësja e vitit 2010

nga MoneyGram, kolosi itransfertave të parave që për tëdytin vit rresht vlerëson cilësitëmë të mira të sipërmarrjeve et-nike në Itali. Bashkë me të, nëpodium me çmimet e kate-gorive të ndryshme edhe LuzAdriana Poveda (çmimin përRritjen), Hermes Gregorio Vil-lalobos Plasencia (përPunësimin), Hannae GemalAli e Cristina Toma (për Sipër-marrjen e të Rinjve) dhe Hec-tor Villanueva Infante (përPërgjegjësinë Sociale).

Në finale arritën 15 të huajqë u përzgjodhën mes dhjetërae dhjetëra sipërmarrësve që uprezantuan. Për kategorinë"MoneyGram Award për rrit-jen" mbërriti edhe 41-vjeçaringa Bushati i Shkodrës, KelGjondrekaj. I ardhur në Italinë vitin 1996, është vendosurnë provincën e Cuneos ku dyvjetët e parë ka qëndruar klan-destin e bën punë nga më tëndryshmet për të siguruaredhe lejen e qëndrimit Me tëmarrë dokumentet, një shtëpie sigurohet me punë, në vitin2000 tërheq edhe familjen,gruan dhe bijtë që sot janë 17vjeç djali e 14 vajza dhe nd-jekin shkollën. "Katër vjetët eparë kanë qenë të vështirë - tre-gon - sepse isha vetëm e kishamall për të mitë". Sot janë rezi-dentë në Roccabruna të Cu-neos, dhe drejton një fermë tëvogël për rritjen e lepujve. Kure pyet se si i lindi ideja e kësajveprimtarie, nëse bënte këtë

Vetëm 5 cent.€/min për tëtelefonuar në Shqipëri.Vendi yt nuk ka qenë kurrëkaq pranë.

cent.€/min

TIM

105

3: No Distance parashikon një shkrehje në përgjigje prej 16 qindarkash dhe tarifim mbi sekondat efektive të bisedës.Në përfundim të afatit përtëritje automatike për 30 ditë kundrejt kostos 1€. Opsioni i vlefshëm vetëm në Itali nënmbulimin kombëtar të 3 dhe i papajtueshëm me planin rimbushës Super 0 Mondo dhe me planet e Abonimit.Trafiku i kryer jashtë mbulimit kombëtar 3 do të tarifohet sipas tarifave të parashikuara nga Plani Tarifor. TIM: TimCard Albania Limited parashikon shkrehje në përgjigje prej 16 cent.€ dhe tarifim të parapaguar për çdo 30 sekonda.VODAFONE: Vodafone One Nation 10 parashikon shkrehje në përgjigje prej 19 cent.€ dhe tarifim të parapaguarpër çdo 60 sekonda. WIND: Opsioni Call Your Country Wind parashikon shkrehje në përgjigje prej 15 cent.€ dhetarifim të parapaguar për çdo 60 sekonda. Kosto semestrale prej 4€, falas në promocion për 6 muajt e parë.Krahasimi i bërë sipas tarifave të nxjerra nga faqet internet institucionale të Operatorëve në 28/09/2010. Përinformacione mbi mbulimin, kushtet, kostot dhe çaktivizimin e opsionit www.tre.it o i 3 Store.

Aktivizo menjëherë No Distance në skedëntënde rimbushëse me vetëm 1€ për 30 ditë.Vrapo në një 3 Store.

VODAFONE WIND

cent.€/min

15cent.€/min vs celularë

10cent.€/min vs rrjeti fiks

9cent.€/min vs celularë

6cent.€/min vs rrjeti fiks

Ke ardhur i vogël në Itali. Si kaqenë jeta jote prej emigranti në veritë Italisë?

Deri më sot, jeta ime ka qenëshumë e thjeshtë, pa tronditje të for-ta, mund të them si jeta e çdo italianitë moshës sime. Familja vjen ngaDurrësi, qytet i kënduar nga Dan-nunzio. Im atë ashtu si dhjetëra mi-jëra shqiptarë të tjerë është përfaqë-sues i mirëfilltë i emigracionit, i atijklasikut të vitit 1991. ndërsa unë,fatkeqësisht kam mbërritur këtu siturist (dhe kjo më shkakton njëfarëndjesie faji përballë pjesës dër-rmuese të shqiptarëve këtu në Itali)pak muaj më pas.

Familja ime u vendos dhe jetonedhe sot e kësaj dite në Liguria, nënjë fshat të mrekullueshëm turistik tëbregdetit të Ponente-s: Varigotti(qytet ku ka lindur Renato Castel-lani) ku kam kaluar një fëmijëri dheadoleshencë shumë të bukur dhe kujam formuar në mënyrë autodidaktekryesisht duke lexuar Heidegger dheduke dëgjuar Wagner. Kur erdhikoha e Universitetit, u transferova nëTorino, qytet i Nietzsches. Kaliminga Varigotti i vogël në Torinon koz-mopolite ka qenë një shoc kulturor imrekullueshëm për mua: kine-matografi eksperimentale, koncertetë muzikës klasike, persona intere-santë me të cilët mund të shkëmbejidetë. Jetoj tashmë në Torino prej mëshumë se gjashtë vitesh. Nga pa-

pafingoja e vogël ku jetoj, në qendërtë qytetit, nga cila shoh Alpet,valëvitet flamuri shqiptar!

Ke ndier të të rëndojë fakti i tëqenit shqiptar, në një zonë ku Legaka një ndikim jo pak të vogël?

Për fatin tim të mirë nuk kam ndi-er kurrë racizmin. Jam i bindur qëitalianët janë përgjithësisht njerëz tëzemërgjerë dhe mikpritës, madjemund të them që familja ime ështëndihmuar shumë nga vendasit fillim-isht. Ndërsa për mua, duke qenë ivogël kur kam ardhur, integrimi nëshkollë ka qenë diçka shumë e natyr-shme dhe aspak traumatike.

Torino është ndryshe nga qytetet etjera të veriut të Italisë, inteligjencae majtë, Rezistenca, imigracioni ibrendshëm nga jugu i vendit e kanëbërë këtë qytet tolerant dhemikpritës. Edhe pse në veri, Leganuk ka ngjizur mes torinezëve. Emeqë ra fjala, të vetmet dy gjëra qënuk më pëlqejnë nga Italia - që nëpërgjithësi adhuroj - janë Lega dhemafia. Natyrisht dukuri shumë tëndryshme nga njëra tjetra, por që tëdyja frute të injorancës.

Si kanë evoluar në vite marrëd-hëniet e tua me Shqipërinë? Si eparafytyroje Shqipërinë komunistee si të duket ajo e sotmja?

Gjatë viteve të fundit jam bërë njëpatriot i vërtetë shqiptar! Edhe sot ekësaj dite kujtoj me një ndjenjë tëlehtë faji që, në vitin 1999, kur nëKosovë shpërthente me të gjithëfuqinë e saj dhuna serbe, unë nukdija kushedi se çfarë për vëllezërittanë kosovarë. Vitet e fundit kam fil-luar të shkoj shpesh e me dëshirë nëShqipëri, pas një periudhe shkëput-jeje të gjatë shtatëvjeçare. Dhe kthi-mi pas gjithë asaj kohe, rigjetja epersonave dhe e vendeve fëmijërisëmë dhuroi një emocion të fuqishëm.Shkoj gjithnjë me traget, edhe seBari është goxha larg prej këtu, mëduket sikur shlyej një borxh që u de-tyrohem shumë emigrantëve, njëushtrim i vogël për të mos harruar.

Shqipëria, sot është akoma më evështirë për t'u inkuadruar se ajo enjëherëenjëkohe. Por e kuptoj qëkemi nevojë për gjëra të caktuara tëmodernizmit edhe pse nuk më pëlqe-jnë shumë. Ne shqiptarët kemi nevo-jë të dëshpëruar për normalitet porpo lëmë pas dore, po humbasim tra-ditat tona. Sot ndodh në Shqipëri enjëjta gjë që Pasolini, kur fliste përItalinë e viteve '60, e quante "gjeno-cid kulturor". Kujtoj ende sot tron-ditjen dhe habinë time tek shihja nëtv në traget në afërsi të Durrësit,gjatë udhëtimit tim të parë pas shtatëvjetëve që mungoja nga Shqipëria,një videoklip muzike popullore


XHILDA LAPARDHAJASOFIA LORENDHE UNË

AKTORJA SHQIPTARE RRËFEN PËRVOJËN E SAJ NË SERIALIN TELEVIZIV ME YLLIN E KINEMASË

Bota shqiptare: Sapo ke bërë njëfilm me Sofia Loren, si është tëpunosh me yll të kinematografisë siajo?

Xhilda Lapardhaja: Po, kampunuar për dy muaj me Sofia Loren,thuajse të gjitha skenat i kisha me të.në këtë filmin televiziv të RaiUno-sme titull "La mia casa è piena di spec-chi". Filmi televiziv me dy seri, sipaslibrit me të njëjtin titull i motrës sëSofia Lorenit, Maria Scicolone-s, tra-jton historinë e tri grave: të mamasësë Lorenit, dhe të dy vajzave të saj,Sofia dhe Maria. Mamanë e luan vetëSofia, rolin e Sofias kur ishte e re eluan aktorja Margareth Madè ndërsaunë luaj rolin e të motrës, Marias.

Dhe praktikisht të gjitha skenat qëxhiroja i kisha me Lorenin. Ditën eparë nuk arrija t'i shqisja sytë prej saj.E ke të vështirë të besosh që po punonkrah një ylli. Je rritur me mitin e saj, ike parë shumë filma si "La Ciociara","Matrimonio all'italiana", "L'oro diNapoli". Ka shkruar vërtet historinë ekinemasë. Lexoja kinematografinë eLorenit, ka punuar me të gjithë më tëmëdhenjtë, aktorë e regjisorë. Dhe esheh sot, shtatëdhjetepesë vjeçe dheështë e mrekullueshme, bel-hollë,shtatlartë e kokëlartë. Ditën e parëmbeta vërtet gojëhapur. Ishte një priv-ilegj i madh për mua që m'u dhamundësia të punoja me aktoren e

madhe Sofia Loren. Është një aktoree madhe dhe grua me ironi të hollë qëe zbukuron edhe më figurën e saj.

A ishte siç e prisje? Zakonishtdashurohesh me një artist ngapunët e tij dhe krijon një imazh tëidealizuar të tij, ndërsa kur i njehnga afër ...

E dija që është një aktore e madhe,e zonja qoftë për komedinë all'italianaqoftë për filmat dramatikë, që ka bërëhistorinë e kinemasë. Por nuk njihja,për shembull, anën e saj ironike,zemërgjerësinë dhe thjeshtësinë e sajnë punë. Është shumë shumë ethjeshtë. Vinte në mëngjes në sheshx-hirim e përshëndeste vërtet të gjithë,nga i pari deri te i fundit, gjë që za-konisht aktorët nuk bëjnë. Shkojnëdirekt e te regjisori, drejtorin e fo-tografisë e pikë. Ndërsa ajo ishteshumë e sjellshme me të gjithë, dhenë fakt e adhuronin të gjithë. Njëtjetër gjë që nuk e pret nga një aktoree madhe: zakonisht kur të takon tëxhirosh një skenë me një aktore tëmadhe si partnere, nëse ajo nuk fil-mohet, pra nuk del në ekran, ështëkontrofigura apo dikush tjetër qëthotë batutat e saj që ti të vazhdoshme të tuat; kurse ajo qëndronte gjith-një në sheshxhirim, më jepte batutatedhe kur nuk inkuadrohej ngatelekamera. Ndoshta ishte edhe e lod-hur pas tetë orëve xhirim, e

megjithatë qëndronte deri në fund.Zemërgjerë dhe profesioniste. Pormegjithatë shumë e mbyllur, e përm-bajtur. Nuk dua të ngatërrohetzemërgjerësia në punë me familjariz-imin me dikë. Sofia nuk të jepte atëafri, atë intimitet që mund të kesh menjë koleg më të ri.

Megjithatë me mua ka qenë shumëzemërgjerë, madje u krijua edhe njëatmosferë e ngrohtë mes nesh, disku-tonim mbi skena të ndryshme, sh-prehnim këndvështrimet tona. E tëpunosh me dikë për dy muaj, përditë,nuk është pak. Ditën e parë më djer-sinin duart, por me kalimin e ditëvedhe falë saj që sillej në mënyrë të tillëqë të mos më rëndonte që ajo ishteSofia Loren, ndihesha gjithnjë e mërehat.

Kisha edhe kolegë të tjerë, shumëtë zotët: me Margareth punovashumë pak, vetëm për nja dy skena.Raffaele Esposito, që luan tim shoq,është aktor shumë i mirë teatri; EnzoDecaro që luan babanë tim është per-son shumë dëfryes në sheshxhirim.Ishim vërtet një grup i mirë. Për mëtepër, me regjisorin Vittorio Sindonipunoj që kur isha 15 vjeç, ky duhet tëjetë filmi i shtatë a i tetë që bëj me të.Praktikisht është ai që më ka zbuluar,që më ka rritur në këtë profesion. Dheduke qenë se ai punon pak a shumëme të njëjtët njerëz, ishim si në një

ERION KADILLI“Jam rritur në Itali,por ndihem shqiptar”

PORTRETE SHQIPTARËSH TË BREZIT TË DYTË

Edhe pse shqipen e flet me nje dialekt të çuditshëm që përzienzhurmshëm gegërishten dhe toskërishten, 27 vjeçari i rritur në Itali, stu-dent i regjisurës në universitetin e Torinos, ndihet tërësisht shqiptar. Ngadritarja e papafingos së tij në Torino valëvitet flamuri shqiptar. Të cilinErioni e ka bërë protagonist edhe të dokumentarit të vet të parë,“Primavera in Kosova” kushtuar pavarësisë së Kosovës

Sot ndodh nëShqipëri e njëjta gjë

që Pasolini, kur flistepër Italinë e viteve '60, e quante"gjenocid kulturor". Kujtoj ende

sot tronditjen dhe habinë timetek shihja në tv në traget në afër-si të Durrësit, gjatë udhëtimit tim

të parë pas shtatë vjetëve qëmungoja nga Shqipëria, njëvideoklip muzike popullore

shqiptare të stilit të klipeve tëMtv-së.

”

vijon në faqen 8

të bën të njohur, kinemaja të jepparatë (por jo aq shumë sa mendo-het), ndërsa teatri të jep një kënaqësitë rrallë. Por janë tri gjëra krejtësishttë ndryshme. Në teatër ti punon mbinjë tekst, i jep ngjyrimet e tua tekstittë zgjedhur nga regjisori. Jo vetëm,çdo natë i jep interpretimit një nuancëtë re, njeh përditë e më mirë person-azhin tënd dhe veten tënde, ke një afrime publikun që në njëfarë mënyrendikon në interpretimin tënd. Çdoreplikë e të njëjtës shfaqje është njëankth e emocion i veçantë, është njëmagji që përsëritet ditë pas ditë. Nëfilm është ndryshe, personazhin e për-punon përpara, dhe ajo që arrin tëjapësh në ciak-un që zgjidhet për t'umontuar mbetet përgjithmonë. Poredhe mes filmit televiziv dhe atij përkinema ka shumë ndryshim: për tëparin punohet me ritëm shumë më tëlartë, ndoshta edhe në dëm të kujdesitpër interpretimin, fotografinë, dritënapo tjetër. Për televizionin "vrapohet"më shumë se për një film kine-matografik.

Xhilda, je ndër ata shqiptarë qëpraktikisht janë rritur jashtë ven-dit të tyre: janë larguar ngaShqipëria me familjet e tyre kurishin ende të vegjël e janë shkolluare punojnë në vendet që zgjodhënprindërit e tyre.

Po është e vërtetë që kam ardhurdhjetë vjeçe në Romë, por në radhë tëparë dua të them që u jam mirënjo-hëse prindërve të mi që lanë gjithçkadhe për të ardhmen tonë, timen, tëmotrës dhe të vëllait, erdhën në Italiku menduan se do të mund të kishimmë shumë mundësi.

Është e çuditshme ajo që provojsot. Këtu nuk më mungon asgjë, portani që jam e rritur kuptoj ç'do të thotëapolid, i paatdhe, sepse e përjetojvetë. Jetoj këtu prej një jete por nukjam italiane. Ndërsa ato rrallë herë qëshkoj në Shqipëri e ndiej veten të huajedhe atje, fizikisht nuk e njohShqipërinë. Jam shqiptare 100%, be-soj se të gjithë ne kemi brenda veteskulturën shqiptare të shekujve, kemishqiptarinë në gjak, në ADN. Si të tëthem, kur flasim mes shqiptarësh përnjë argument merremi vesh men-jëherë e dimë ku kërkon të dalë tjetri;të njëjtin argument ta diskutosh menjë italian është ndryshe.

Këtu u fute në shkollë sa erdhe. Akishte shumë ndryshim më shkol-lën që le atje? E pate të vështirë?

Në lëndët e tjera shkollore, fillim-isht kisha vështirësi sepse nuk njihjagjuhën, por për nja dy-tre muaj, dukeshkuar përditë në shkollë, duke nden-jur mes fëmijësh italianë e duke studi-uar e mësova shumë mirë e nuk ekisha më atë problem. Sot mund tëthem që flas mirë italisht, përdor mirëfoljet, në mënyrën e kohën e duhur,por mund të them që duhet të kishastudiuar pak më shumë gramatikë. Emegjithatë nuk kam probleme megjuhën edhe për faktin që lexojshumë, më pëlqejnë librat.

Si kalove nga baleti te aktrimi?Ndërsa ndiqja akademinë për balet

kur isha 15 vjeç mes nxënësvekërkuan dikë për një rol në një filmdhe më zgjodhën mua. Kinoprovashkoi keq sepse theksi im prej të hua-je ndihej shumë. Nuk di sesi kinopro-va dhe fotot e mia i ranë në dorë njëagjencie që më telefonoi e më pyetinëse më interesonte të bëhesha ak-tore. "Joooo, faleminderit!" ishtepërgjigjja ime. Më ranë pas për dy-tremuaj. Ndryshova mendim vetëm kurmë thanë "punon pak e fiton shumë"[qesh me të madhe Xhilda]. Isha 15vjeçe dhe kur më thanë kështu, vërtetiu përgjigja "Ok, ta mendoj njëherë".Pas një muaji që rrija te kjo agjencia,më bënë një kinoprovë për "Un posto

al sole" e më morën menjëherë.Kështu nisa të merresha edhe me ak-trim. Kur u detyrova për arsye shën-detësore të hiqja dorë nga baleti, ven-dosa t'i futesha seriozisht aktrimitndaj ndoqa edhe një shkollë privatepranë një teatri, pastaj edhe një kursdiksioni. Por çuditërisht kur fillova tëmerresha seriozisht, kishte më pakpunë se sa kur luaja ndonjë rol përqejf! Kishte diçka që nuk shkonte...

[qesh].Ke hasur vështirësi si e huaj?Racizmin drejtpërdrejt nuk e kam

ndier por gjithsesi më bezdisin jashtëmase shprehje të tipit "Ua, vërtet?Nuk dukesh fare si shqiptare!". Jam esigurt që kush më thotë kështu është ibindur se po më bën një kompliment.Mua më ngrihen nervat, edhe sot ekësaj dite pas gjithë këtyre viteve mëlë shije të hidhur kjo shprehje. Njëtjetër moment kur e ndiej veten nësiklet është kur përtërij lejen e qën-drimit. Nuk di në ta thashë por edhepse jam në Itali prej 17 vjetësh, nukkam ende shtetësinë italiane. Prindërite mi e kanë marrë shtetësinë porndërkohë unë isha në moshë madhoree nuk mund ta merrja me ta. E meqëkam punë autonome, nuk kam njëkontratë fikse, e kam disi të vështirëpër shtetësinë.

Kur shkoj në Kuesturë për tëpërtërirë dokumentet kur u them qëjam aktore, më hedhin një vështrimnga këmbët te koka e më pyesin si memosbesim "E ç'filma ke bërë?"Makar as nuk u intereson fare kine-maja, por kur shohin shqiptare qëthotë se është aktore, kushedi ç'men-dojnë.

Në aspekte të tjera nuk mund tëthem që ndiej racizmin. Sipas meje,shqiptarët në përgjithësi jemi një pop-ull individualistësh, jashtë shtetit nuk

krijojmë një komunitet të fortë. E përmë tepër, jemi një popull shumë kre-nar, edhe me budallallëk ndonjëherë.Unë jam kështu, krenare, dhe ndon-jëherë edhe për inat, kam ngulur këm-bë në të qenit shqiptare.

Edhe XH në emër është pjesë ekrenarisë tënde? Besoj se ta kanëpropozuar ta ndërrosh nga Xhildanë Gilda?

Propozuar the? Ndonjëherë e bëjnë

vetë edhe pa më pyetur fare, edhe psemë bezdis shumë. Më kujtohetnjëherë, shumë kohë më parë, shkovatë bëj një kinoprovë për Dino Risinpër filmin televiziv "Le ragazze diMiss Italia". Ai më tha: "Të isha nëvendin tënd do ta ndryshoja emrin nëGilda Lapàr". Mbeta e çuditur:"Çfarë? Jo, faleminderit, më pëlqen iimi!" iu përgjigja.

Do të të pëlqente të bëje diçka nëShqipëri?

Para të gjithash përsëris që nuk enjoh mirë Shqipërinë. E jam kaq atd-hetare ndoshta pikërisht sepse nuk enjoh mirë Shqipërinë e sotme e jetojme nostalgjinë e profumeve të fëmi-jërisë, që nuk i korrespondojnë re-alitetit të sotëm.

Por për t'iu kthyer pyetjes, e ndjekpak edhe jetën artistike në Shqipëri,nga filmat e fundit kam parë vetëmLetra në erë" të Edmond Budinës.Ndërsa nga letërsia bashkëkohoreshqiptare, kam lexuar në italishtKadarenë, Donesin, Ibrahimin,Vorpsin. E mes këtyre më pëlqenshumë e fundit, Ornela Vorpsi. Emegjithatë, do të më pëlqente të bëjadiçka në Shqipëri, pse jo po të ketëndonjë projekt interesant.

Bota Shqiptare 231,1 - 15 mars 2010


Nga mesi i marsit do tashihnim në filmin tele-viziv me dy seri "Shtëpiaime është plot pasqyra"krah Sofia Lorenit dheMargareth Madesë.

Në një intervistë dhënëBotës Shqiptare para pre-mierës në TV, Xhildarrëfen emocionet e dymuajve xhirime, me njëprej yjeve të kine-matografisë botërore. Poredhe jetën e saj të përdit-shme, me pikëpyetjet qëngrenë shumë bij emi-grantësh, që edhe psejetojnë njësoj si bashkë-moshatarët e tyre italianëe me Shqipërinë në adn,jo rrallë ndihen të huajkëtu e të huaj në atdhe

familje... Dhe jam gjithnjë më evogla, e megjithëse sot kam kaluar 25vjeçët, në sheshxhirim më thërrasin tëgjithë "la bambina". Edhe SofiaLoren, kur regjisori ngrinte zërin,menjëherë i fliste: "Mos iu drejto mekëtë ton vogëlushes!". Le të themi qëtë gjithë më dilnin në mbrojtje, si tëisha vërtet fëmijë.

Ke një curriculum mjaft të pa-sur për moshën. Punon shumë...

Nuk më duket... E vërtetë që mba-hem me filma e teatër por nuk kamedhe aq shumë punë. Pjesa më emadhe e personave që bëjnë punëntime (por nuk them të gjithë) mbahennga familja, apo kanë një mirëqenieqë u lejon të jetojnë edhe pa pasur njërrogë, dhe kjo punë është thuajse njëhobby për ta. Është e vërtetë që kaqenë gjithnjë kështu, që arti nuk të jeppara, por është edhe e drejtë që artistitë paguhet për atë që bën. Unë jamkrenare që arrij të mbahem me këtëpunë sepse në njëfarë mënyre kjo tre-gon që e bëj seriozisht, nuk e kamthjesht një pasion timin, por diçka tërëndësishme për jetën.

Përveç Sofia Lorenit edhe në tëshkuarën ke punuar me artistë tëmëdhenj, aktorë e regjisorë. Kebërë teatër me Paolo Villaggion,për shembull, ke luajtur një pjesënë një film të Abel Ferrarës, ke pa-sur në krah aktorë të njohur.

Kam qenë në turne për gjashtëmuaj me Villaggion me pjesën"Delirio di un povero vecchio". Kamqenë shumë e vogël, sapo kishambushur tetëmbëdhjetë vjeç, dhe ajoeksperiencë, edhe pse përpara kishabërë ndonjë gjë për televizionin, kaqenë e para e rëndësishme e jetëssime. Për mua ka shënuar një rritjeqoftë nga pikëpamja profesionaleqoftë nga ajo njerëzore. Villaggioështë vërtet 'një mostër i skenës', nëkuptimin që sapo hyn në skenë arrintë tërheqë mbi vete sytë e vëmendjene të gjithëve në sallë.

Në spektaklin me Villaggion kup-tova ç'do të thotë 'marrësh' nga tëtjerët, nga ana profesionale e kamfjalën, të vëzhgosh, të observosh e tëfillosh dalëngadalë të marrësh nga tëtjerët: "ah, kjo u bëka kështu, kymekanizmi funksionon, ky tjetrijo...". Natyrisht këtë e bëja pa vetëdi-je, më vonë arrita ta përpunoja e tëisha e vetëdijshme për këtë gjë.

Të gjithë eksperiencat që kam bërë,të bukura apo jo, të rëndësishme apojo, që të gjitha më kanë lënë diçka,më kanë pasuruar nga ana profesion-ale.

Ke bërë teatër, filma televizivë epër ekranin e madh. Cilin zhanërpëlqen më shumë?

Më pëlqen më shumë teatri, pastajkinemaja dhe televizioni. Ky i fundit

Më kujtohet njëherë, shumë kohëmë parë, shkova të bëj një kino-

provë për maestron Dino Risi përfilmin televiziv "Le ragazze di Miss

Italia". Ai më tha: "Të isha në vendin tënd do tandryshoja emrin në Gilda Lapàr". Mbeta e

çuditur: "Çfarë? Jo, faleminderit, më pëlqen iimi!" iu përgjigja


VVIIJJOONN NNGGAA FFAAQQJJAA 66

shqiptare të stilit të klipeve të Mtv-së. Por nëkëtë çast, e përsëris, kemi nevojë edhe për këtë.Sa për komunizmin dua të them që do ta kemikapërcyer mendërisht vetëm kur të urrejmë mëpak se sot, në kuptimin që ne shqiptarët jemiende komunistë për mënyrën se si urrejmë ko-munizmin, dhe se si dashurojmë në mënyrëtepër dogmatike kapitalizmin.

A e ndien veten sot "mes dy brigjesh"? Tëqenit shqiptar i rritur në Itali të bën më tëfortë, apo të krijon probleme identitare?

Mendoj që në emigracion, problemi i iden-titetit është tipik i brezit të dytë. Por njeriu nukështë kurrë diçka e përcaktuar në mënyrë ab-solute (i mirë apo i keq, italian apo shqiptar,fashist apo komunist, apo milanist). Anë tëndryshme të karakterit, në rrethana të caktuar,mund të marrin nuanca të ndryshme. Jam imendimit se identiteti pasqyrohet te dallimi.Nuk mjafton të kemi më vetëm një botë apovetëm një gjuhë. Dhe në këtë aspekt mendoj sene shqiptarët jemi specifikë dhe specialë.

Dy vjet më parë ke bërë një film përKosovën. Ç'mund të na thuash rreth eksperi-encës tënde në Kosovë?

Interesi për Kosovën është në radhë të parëemotiv, por edhe i karakterit intelektual. Kjotokë mbart kaq shumë shpirt, dhimbje dhebukuri sa nuk mund të mos i interesojë njëshqiptari që ka zemër e mend. Kosova është ajopjesë e Shqipërisë në të cilën Qielli dhe Toka(siç i kuptonte poeti Holderlin) afrohen dhenjeriu jep më shumë falë Jetës autentike,

veçanërisht në vuajtje. Personazhet e doku-mentarit tim "Pranverë në Kosovë" ishin miq tëmiqve të mi, ose persona të njohur rastësishtrrugëve të Prishtinës, të cilëve u kërkova të(mos)recitonin për mua në film. Të gjithë pran-uan.

Si është pritur filmi, në Kosovë veçanërisht?"Pranverë në Kosovë"ka marrë pjesë në

shumë festivale në Itali si në Piemonte Movie,Arcipelago, etj. Është shfaqur gjithashtu edhenë veprimtari të ndryshme si kjo e fundit në Mi-lano, për rastin e dyvjetorit të pavarësisë, nëTorino, Genova, Savona, Romë. Është shfaqurderi edhe në Shtetet e Bashkuara (në Florida).Padyshim është dhënë në Shqipëri dhe nëKosovë. Ka marrë pjesë në festivalin e mrekul-lueshëm Dokufest të Prizrenit dhe në Skena UpFestival të Prishtinës. Filmi është pritur gjith-monë ngrohtë nga publiku dhe shpesh debatetpas shfaqjes së tij kanë qenë mjaft interesante.Sa për kritikën, më jep kënaqësi të veçantë fak-ti që filmi është vlerësuar nga figura të rëndë-sishme si Nanni Moretti, Saverio Costanzo,Francesco Munzi, maestroja DanieleGaglianone, regjisor nga i cili marr frymëzim,dhe nga kritiku i njohur i Sky-t, Gianni Cano-va.

Mendon të bëhesh regjisor kur "tërritesh"?

Unë tashmë jam regjisor, por për mua nukështë shumë ndryshe nga të qenët kuzhinier.Unë tregoj historitë që më interesojnë. Fakti qëaktorët e mi nuk janë yje të kinematografisë, që

nuk fitojnë miliona dollarë, që dokumentarët emi nuk shihen nga masa të gjera, për mua nukdo të thotë asgjë.

Nuk bëj këtë punë për paratë, të ishte për todo të kisha hapur një restorant në Tiranë. Tëkuptohemi, jo për ndonjë "arsye të brendshmeapo artistike", thjesht sepse më pëlqen ta bëj.

Sot jam në fazën e montimit të një dokumen-tari që kam xhiruar kohët e fundit, mbi jetën enjë italiani mercenar në Ballkan.

Ç'mund të na thuash për projektet eardhshme?

Shumë shpejt do të nis xhirimet për një filmintervistë mbi jetën e filozofit Gianni Vattimome shtëpinë filmike torineze Babydoc film. Dotë quhet "Treni i Nietzche-s".

Friedrich Nietzsche është mendimtari gjer-man që me teoritë e tij si "Vdekja e Zotit" dhe"Vullneti për pushtet" ka ndryshuar në mënyrëtë pamëshirshme drejtimin e metafizikësperëndimore. Nga ana tjetër, Gianni Vattimo,filozof torinez me famë ndërkombëtare,themelues i teorisë së "mendimit të dobët",është interpretues i madh i mendimit të Niet-zsche-s dhe Heidegger-it. Dy filozofi, një qytet:Torino. Nietzsche ka jetuar gjatë në kryeqen-drën piemonteze, Vattimo aty ka lindur, ështëformuar dhe sot në moshë të pjekur ka zgjed-hur të banojë në një lagje të qytetit që është enjëjta ku mëse një shekull më parë jetonte filo-zofi gjerman.

Bota Shqiptare 232,16 - 31 mars 2010

RUDINA ARAPI Degustatorja e verësmë e mira në FirenceËshtë një 27-vjeçare shqiptare fituesja e edicionit të parë të Kampionatit për "Miglior sommelier" tëFirences, rezervuar të regjistruarve të delegacionit fiorentin të Ais-it (Associazione Italiana Sommelier)

kaq të veçantë për një vajzë të reshqiptare. Më tregon se njeh edhetë tjerë shqiptarë që kanë këtë pro-fesion. "Kam dy miq që janë som-melier-ë të zotët - thotë Rudina, qëka merak të saktësojë: - ËshtëElida Foti nga Tirana që punon sicapo-sommelier në Grand Hotelnë Rimini. Edhe Sokol Ndreko,nga Fieri, capo-sommelier nëOsteria del Mare në Forte deiMarmi".

Para dy vjetëve ndërsa punontenë "Il Girarrosto di Pontassieve",një restorant të vogël jashtëFirences dhe ku ndihej e pakë-naqur sepse "nuk po mësoja asgjëtë re" kërkon të gjejë një tjetërrestorant e fati deshi që restoranti ifamshëm Teverini në Bagno diRomagna të kërkonte pikërisht njësommelier. "Kështu edhe pse calarg shkova me qejf sepserestoranti është i nivelit të lartë epër më tepër me një kantinë ndërmë të mirat në Itali". Sot punon atysi degustatore e parë.

Për konkursin në Firence ajo tre-gon për "Botën Shqiptare" se uzhvillua më 23 maj dhe 12 degus-tatorët Ais pjesëmarrës matën for-cat mes tyre në disa gara. Paraditeata iu nënshtruan një testi meshkrim me dyer të mbyllura. Testipërmbante 25 pyetje për verërat

nga e gjithë bota dhe shoqërimin etyre me pjata të njohura të kuzhi-nave të ndryshme. Ndërsa pasditeishin provat praktike si gjetja mesy mbyllur të origjinës së treverërave dhe dy lloje distilatesh,dhe kombinimi i tyre me pjatat eduhura, simulimi i një darke dhekëshillimi i verës së duhur përpjatat e zgjedhura nga klientët dhekorrigjimi i një karte verërash emodifikuar qëllimisht nga juria.Provat e pasdites bëhen përballënjë publiku të përbërë nga degus-tatorë të tjerë apo edhe të afërm tëkonkurrentëve që ndjekin meinteres e të dëfryer garën.

Në nëntor të vitit të shkuar, sisommelier AIS ka përfaqësuarShqipërinë në një garë evropianetë zhvilluar në San Marino ngaWSA (Worldwide SommelierAssociation). U rendit e katërtames të gjithë pjesëmarrësve (16vetë) dhe e para mes katër vajzave.

"Ende nuk është vendosur, porkam shumë dëshirë ta përfaqësojedhe këtë vit Shqipërinë, - tregonRudina - këtë radhë në kampi-onatin botëror për sommelier-inmë të mirë për vitin 2010 që do tëzhvillohet në Santo Domingo nëTetor".

Bota Shqiptare 238,16 - 30 qershor 2010

Edhe pse në Shqipërinuk kemi ndonjë tra-ditë të spikatur tëverës, madje mezi egjen edhe fjalën

shqipe ngjërues vere (por sot për-doret gjerësisht fjala degustator)për të përkthyer frëngen sommeli-er, është një vajzë e re shqiptarefituesja e edicionit të parë tëKampionatit për Ngjëruesin më tëmirë fiorentin të Ais-it. AktualishtRudina me punë në restorantinTeverini të qytetit Bagno diRomagna. Por është formuar pro-fesionalisht në kryevendin toskan,madje ishte regjistruar në delega-cionin Ais të Firences edhe përOskarin e Verës 2010 që u zhvil-lua në Romë, të shtunën e parë tëqershorit. "Ku nuk fitova" - saktë-son menjëherë, edhe pse e përgë-zojmë për pjesëmarrjen. - Ishandër tre kandidatët për kategorinëMiglior sommelier nel propriorestorante".

Në shpjegon se në Oskarin eVerës 2010 jepen çmime për kate-gori të ndryshme si për spumantinmë të mirë, verën e kuqe/të bardhëmë të mirë, për restorantin meverërat më të mira, për somme-lierin më të mirë e të tjera kategoriakoma. Ceremonia e dhënieve tëçmimeve Oskar të Verës mund tëndiqet në RaiUno më 17 qershor,në orën 23.00.

Siç tregon Rudina për "Botënshqiptare", ajo ka ardhur në Pisanë moshën 14-vjeçare bashkë meprindërit e tri motrat e saj më tëvogla. "Shumë shpejt krahasshkollës më është dashur të punoj,kryesisht si bariste. - thotë ajo -Për të ndihmuar prindërit. E keparasysh, nuk është e lehtë mekatër vajza të vogla... Duke kaluarnga një bar në tjetrin, pata fatin tëpunoj edhe në një enotekë dhe enxitur nga shpotitë e pronarit tëenotekës që më thoshte "nuk dal-lon dot as verën e bardhë nga ekuqja!" por edhe ngaqë vera mëpëlqen, vendosa regjistrohem nëshoqatën Ais dhe të ndjek kursinnë Firence për sommelier".

E kështu mori këtë profesion

ERION KADILLI“Jam rritur nëItali, por ndihemshqiptar”

shqiptarishqiptari i italisë


Lexo dispozitat lidhur me lojën të botuara në faqet e internetit sisal.net e giochinumerici.info, si dhe të pranishme në pikat e lojës.

Në rast se ka më shumë se një fi tues në të njëjtën tërheqje çmimesh, shuma do të ndahet mes atyre që e kanë këtë të drejtë.

Luaj edhe me lojën e re Win For Life Gold,

mund të fi tosh deri në 10.000 euronë muaj për 30 vjet.

JETO NË QIELLIN E DHJETË.

Në pikat e lojës Sisal.

PËR30 VJET

GERI ZHEJI BALLOZëri shqip në TorinoPrej marsit rreth 45 mijë shqiptarët që jetojnë në Piemonte kanënjë mjet komunikimi më shumë, emisionin radiofonik "Shqipnë Torino". Ky është fryt i takimit mes disa ideve të RinoCassese-s, botuesit të Radio Torino International, dhe ideve tëgazetares së re shqiptare Gerarta Zheji Ballo. Transmetimi nëgjuhën shqipe, tani për tani, përmban lajme veçanërisht mbikomunitetin shqiptar dhe muzikë shqiptare e mesdhetare dheshtrihet në pesë orë e gjysmë në ditë. Përzgjedhja e lajmeve poredhe prezantimi në studio i emisionit bëhet nga Gerarta.Për miqtë Geri.

Në jetën e vet të pasur kulturore qyteti i bukur iTorinos ka ditur të përfshijë edhe të huajt, ashtu siedhe këta të fundit kanë gjetur brenda kësaj jete tëpasur vendin e vet. Mes tyre, veçanërisht shqip-tarët. Qyteti u jep atyre dhe ata qytetit. Kanë

shoqata të ndryshme, me aktivitet të vazhdueshëm, si Vatra,një nga anëtarët e zellshëm të të cilës është edhe Benko Gjata,organizues i shumë e shumë evenimenteve; komuna u jepmundësinë të kenë një faqe internet me lajme e informacionenë gjuhën shqipe, Qyteti i Torinos (me adresëwww.comune.torino.it/sq/), që prej vitesh drejtohet nga gaze-tari shqiptar Blenti Shehaj dhe informon bashkatdhetarët mbiçështje që kanë të bëjnë me administratën lokale, ofron lajmee agjendë të veprimtarive në qytet.

Në Torino, shqiptarët organizojnë shpesh kuvende e konfer-enca, shfaqin filma shqiptarë apo mbi Shqipërinë, festojnë epërkujtojnë data të rëndësishme për Shqipërinë e Kosovën.Falë punës së tyre por pa dyshim edhe falë mbështetjes që gje-jnë në autoritetet lokale, gjë që nuk ndodh në qytete të tjera tëmëdha italiane si Roma apo Milano, e që jemi mësuar të gje-jmë vetëm në realitete qytetesh të vogla.

Prej një muaji tashmë, rreth 45 mijë shqiptarët që jetojnë nëPiemonte kanë një mjet komunikimi më shumë, emisionin ra-diofonik "Shqip në Torino". Ky është fryt i takimit mes disaideve të Rino Cassese-s, botuesit të Radio Torino International,dhe ideve të gazetares së re shqiptare Gerarta Zheji Ballo.Transmetimi në gjuhën shqipe, tani për tani, përmban lajmeveçanërisht mbi komunitetin shqiptar dhe muzikë shqiptare emesdhetare dhe shtrihet në pesë orë e gjysmë në ditë. Përzgjed-hja e lajmeve por edhe prezantimi në studio i emisionit bëhetnga Gerarta (për miqtë Geri). Ajo është një vajzë e re, brune mesy të gjelbër dhe buzëqeshje të ëmbël. Ka jetuar fëmijërinë e sajnë Tiranë, adoleshencën në Cuneo dhe sot jeton në Torino kustudion për Shkenca politike. Gerit, emërtimi 'studente' i rrivërtet shumë ngushtë: që kur është transferuar në Torino kra-has studimeve ka punuar gjithmonë: jep mësim anglishteje,shkruan për redaksi të ndryshme lokale, ka krijuar njëshoqatë ndërkulturore me emrin "Youthink" me të cilën reali-zon një sërë aktivitetesh kulturore, duke i kushtuar një vend tëveçantë e të privilegjuar artit e kulturës shqiptare. Sepse Geriështë nga ata të rinj aktivë që jo vetëm marrin pjesë në ak-tivitete mbi Shqipërinë, por i organizojnë ato. Edhe pse ka ard-hur këtu e vogël në moshë, 11 vjeçe, ndihet shumë e lidhur mevendlindjen ku shkon disa herë në vit dhe që, për punët qëbën, ndjek rregullisht përmes mediave zhvillimet e atjeshme.

E takuam para pak ditësh për të na treguar diçka më shumëpër emisionin e saj "Shqip në Torino" dhe veten.

Bota Shqiptare: Ç'është"Shqip në Torino"?

Geri Zheji Ballo: Emisioni ra-diofonik "Shqip në Torino" ështëpjesë e programimit të RadioTorino International, një radiohistorike piemonteze, që sot, falëbotuesit të saj Rino Cassese, udedikohet plotësisht komu-niteteve të të huajve në Piemontee jo vetëm. Sot programimi i ra-dios është i ndarë me zona:Amerika Qendrore dhe e Jugut,Kina, dhe zona e Mesdheut, kupërfshihet edhe Shqipëria. Si orëprogramimi, shqipja është gjuhanë të cilën transmetohen mëshumë orë, po aq sa në gjuhën ru-mune, dëgjuesit e të cilës për-bëjnë komunitetin e të huajve mëtë madh të Piemontes.

Drejton emisionin në studio.Kush merret me përzgjedhjene lajmeve, vendos linjën edito-riale të emisionit?

"Shqip në Torino" kaangazhimin tim të plotë, qoftë sigazetare që kërkon dhe përzgjedh

lajmet, qoftë si spiker, e qoftë siregjisore. Dëgjuesve të radios usjell çdo ditë lajme ngaShqipëria, Italia por edhe bota,duke zgjedhur ato lajme që dëshi-roj të komentoj me ta. Ideja ështëtë gjej lajme e argumente origji-nale, apo, të paktën, të trajtoj ar-gumente të njohura në kënd-vështrim të ri. E gjithë kjo për tëshmangur atë ndjesinë e bezdisur"e kam dëgjuar njëherë", sepsekush na ndjek në radio, është in-formuar ndërkohë me lajmetqoftë mbi Shqipërinë e qoftë mbiItalinë përmes internetit apo tele-vizionit. Ndërsa, përsa i përketpjesës muzikore, tani për tani popërpiqemi të ndërtojmë një arkivqë të përmbajë nga pak nga tëgjitha zhanret e muzikësshqiptare dhe në të ardhmen do tëmund të zgjedhim oraret për t'idedikuar çdo zhanri. Me arkivinpo merret dj Rinis Damo, njëdjalë shqiptar 26 vjeçar, i cili qëkur ka ardhur në Torino për tëstudiuar, u është përkushtuar

edhe organizimeve të festave, tëcilat mbushen me të rinj shqip-tarë që zbulojnë kënaqësinë evallëzimit nën ritmet e muzikëstradicionale të vendit të tyre,përveç asaj ndërkombëtare.

Kujt i drejtohet "Shqip nëTorino" të rinjve shqiptarë qëpraktikisht janë rritur këtu,apo atyre më të mëdhenj nëmoshë, që ndoshta mund tëquhen edhe emigrantët e mirë-filltë. Si ndikojnë këto dy pro-file të ndryshme dëgjuesish nëpërzgjedhjen e lajmeve, tëmuzikës?

Sot e kam të vështirë të kuptojse cili prej këtyre dy grupeve nd-jek më shumë programin.Padyshim mund të them që të rin-jtë janë ata që marrin pjesë ak-tivisht më shumë, qoftë dukenisur sms në numrin 327 028 4356, që unë lexoj menjëherë nëtransmetim, qoftë duke shkruarkomente, konsiderata, apo edhekëshilla në faqen "shqip në Tori-no" që kemi në facebook.


LUAJ ME SUPERENALOTTO: LUAJ ME SUPERENALOTTO: ZGJIDH LOJËN TËNDE TË PREFERUAR GIOCAFACILE!ACILE!ACILE!

ZBULOJI TË GJITHA!KËRKOJI PRANË LOKALIT TËND!

Luaj kollaj. Bëhu milioner.

Pjesa më e madhe e të rinjvekërkon të dëgjojë pjesë muzikoretë reja, mundësisht nga ato qësapo kanë dalë në Shqipëri, ndër-sa, kam përshtypjen, që brezi mëi madh në moshë do të dëshirontetë dëgjonte këngët "e vjetra", nëversionet e tyre origjinale, jo tëriarranxhuara e as të kënduaranga këngëtarët e rinj. Këto pref-erenca divergjente bëhen, sido-qoftë, shkas për të ndërtuar njëprogram sa më të pasur të jetë emundur, që të ketë në qendërndërveprimin me publikun.

A tregohet i interesuar pub-liku të ndërhyje në transmi-sion?

Jemi përpjekur të ndërtojmënga hiçi një marrëdhënie mepublikun, që fillimisht dukej paki ndrojtur. Me kalimin e javëve,kemi arritur një mirëkuptim engrohtësi të ndërsjellë: dëgjuesitmë kërkojnë tani që të kenëmundësi të marrin pjesë në trans-mision duke zgjedhur vetë pjesëtmuzikore, sipas modelit "një

këngë për ty", apo edhe dukepropozuar një temë për ta disku-tuar së bashku. Madje, çdo ditë,nuk mungojnë mesazhet eurimeve për miq e të afërm, poredhe përgëzimet për programin.Pa lënë pas dore temat seriozedhe aktualitetin. Një argument qëshoh se po ngjall shumë komenteështë, për shembull, ai i hyrjes sëShqipërisë në BE, që ndez edhedebatet për liberalizimin evizave, për çastin më të përshtat-shëm për pranimin e vendit tonënë familjen evropiane dhe përpasojat e mundshme mbi shqip-tarët që jetojnë në vende tëndryshme evropiane.

Kur ke ardhur në Itali?Sapo kam mbaruar klasën e

pestë, një fillimvere erdha nëItali përmes bashkimit familjarme mamanë, që ndërkohëpunonte në Cuneo prej disavjetëve. Gjatë muajve të verëspata mundësi të ambientoheshame qytetin tim të ri, me gjuhën,duke ndjekur oratorion salezian.

Në vjeshtë fillova shkollën dhekështu nisa jetën time të rekuneze...

Kalova në Torino kur fillovastudimet në fakultetin e Shken-cave politike me drejtimStudimet Ndërkombëtare.Ndërkohë nisa edhe të punoj përtë mbajtur veten ekonomikisht:fillimisht fillova të jap mësimanglishteje në kurset e orga-nizuara nga Krahina. Më pas,nisa të shkruaj për redaksi gaze-tash e faqesh internet. Messhumë mediave për të cilat vazh-doj të shkruaj edhe sot më pëlqentë përmend digi.to.it, komu-nitetin e të rinjve të Torinos dheredaksinë torineze të blogut nëgjashtë gjuhë Cafébabel. Janë dyambiente pune të rinjsh e plotjetë që më kanë mundësuar tëmësoj shumë. Kështu siç më karritur shumë profesionalisht kriji-mi i shoqatës ndërkulturore"Youthink", që sot drejtoj sikryetare, dhe me anë të të cilëskemi arritur të realizojmë projek-te kulturore që kisha për zemër,veçanërisht të lidhura me artinshqiptar. Shpresoj, sidoqoftë, qëveprimtaritë më interesante e mëdomethënëse të jenë ato që mëpresin në të ardhmen, edhe përarsye se Torinon e konsideroj njëvend shumë stimulues nga pikë-pamja kulturore.

A je e lidhur me Shqipërinë?A ka ndikuar në formimin tëndtë qenit shqiptare?

Ndiej që kam qenë gjithnjë elidhur me Shqipërinë. Por kjoështë një gjë që zbulon kur largo-hesh nga vendi yt. Mua më ndod-hi të shkoja katër muaj mepushime te një teze në Izrael kurisha pak a shumë 8 vjeçe dhepikërisht atje e kuptova sa e lid-hur isha me Shqipërinë. Shpeshmë zinte melankolia dhe thoshame bindje që e kuptoja shumëmirë se ç'kishin provuar patriotëtshqiptarë që ishin të detyruar tëjetonin në mërgim gjatë Rilind-jes. Me t'u kthyer në Tiranë kuj-toj që shkrova një poezi me titull"Malli për Shqipërinë", që lexovanë një konkurs poezie për shkol-lat fillore dhe që shkaktoi tëqeshurat e jurisë sepse ishte evetmja poezi e shkruar nga njënxënës dhe trajtonte një temë kaqprej të rriturish sa nuk ishte e be-sueshme që ishte "vepër" e njëfëmije filloreje.

Por gjëja më e rëndësishme e të

qenit një person jeta e të cilitndahet mes dy vendesh ështëvizioni i veçantë mbi realitetindhe identitetet që formohen. Nëkëtë aspekt kuptoj diapazonin egjerë të këndvështrimeve, të njo-hjeve dhe perspektivave që për-voja e emigrimit ka sjellë nëjetën time, duke më lejuar të shohbotën me një shumëllojshmëritrajtash e ngjyrash që janë thelbë-sore për punën që bëj, por akoma

më shumë për të jetuar mirë.Në Shqipëri shkoj gjithnjë me

kënaqësi, të paktën dy herë nëvit, madje vitet e fundit edhe mëshpesh.

Cilin aspekt të përvojës nëradio parapëlqen më shumë:gazetarinë apo drejtimin e emi-sionit?

Në bisedën e parë me botuesine Radio Torino Internationalshkova si gazetare, meqë aikërkonte dikë që të përzgjidhtepërmbajtjen e hapësirës dedikuarshqiptarëve. Vetëm pasi e takovae pasi i shpjegova idenë që kishaunë për përmbajtjen e emisionit,apo më mirë, se si do ta kisha ad-ministruar unë po të ma besonte,Cassese më kërkoi ta drejtoja unëedhe transmetimin e drejtpër-drejtë. Ishte padyshim një kë-naqësi e madhe por edhe njësfidë për një person si unë që nukkish punuar kurrë më parë në ra-dio.

Sot kjo përvojë e re po mëpëlqen përditë e më shumë. Be-

soj se po përkujdesem në mënyrëtë veçantë për drejtimin pro-gramit, pasi puna e mirëfilltë egazetarit është tashmë pjesë epërditshmërisë dhe arrij ta ad-ministroj më lehtë. Sidoqoftë jame bindur që kam akoma shumëpër të mësuar në të dyja frontetdhe i jam futur punës për t'ia dalëmbanë.

Ç'mendon të bëhesh "kur tërritesh", a është Shqipëria në

projektet e tua?Shpresoj të vazhdoj të shkruaj,

sepse është një pasion i madh qëushqej prej vitesh, ashtu siç ështëedhe mendimi dhe organizimi ievenimenteve kulturore. Mëpëlqen shumë edhe ideja që tëndërmarr karrierën diplomatike,që do të ishte edhe vazhdimi inatyrshëm i studimeve të miauniversitare.

Në çdo rast, Shqipëria ështëgjithnjë pjesë e projekteve tëmia, në mënyrën më të natyr-shme të mundshme, sepse botakulturore letrare, politike dheartistike shqiptare hyjnë nëpërditshmërinë time. Për këtëpadyshim, një meritë të veçantëka ime më, që gjithnjë ka më kaushqyer me dëshirën për zbulim-in e shqiptarisë. Dhe një nga pa-sojat është edhe pasioni dheangazhimi me të cilin po ipërkushtohem sot projektit"Shqip në Torino".

Bota Shqiptare 234,16 - 30 prill 2010

Gerit, emërtimi 'studente' i rri vërtet shumë ngushtë: që kur ështëtransferuar në Torino krahas studimeve ka punuar gjithmonë: jepmësim anglishteje, shkruan për redaksi të ndryshme lokale, ka kri-juar një shoqatë ndërkulturore me emrin "Youthink" me të cilënrealizon një sërë aktivitetesh kulturore, duke i kushtuar një vend tëveçantë e të privilegjuar artit e kulturës shqiptare.

CALL YOUR COUNTRYDHE NOI WIND BIG.TË NDIHESH NË SHTËPI NË MBARË BOTËN.ME CALL YOUR COUNTRY FLET ME VENDIN TËND DHE ME NOI WIND BIG FLET ME TË GJITHË MIQTË E TU WIND QË NDODHEN NË ITALI.INFORMACIONE NË WWW.WIND.IT

Më pranë.


Bota Shqiptare: Je kuzhinier ilindur?

Fundim Gjepali: Jo jo kuzhinier100% nuk jam asnjëherë sepsekuzhina ndryshon, dhe ti duhet t'upërshtatesh kërkesave e shijeve, tërritesh profesionalisht. Le të marrimshembullin e Italisë, janë 12 vjet qëpunoj si kuzhinier dhe e kuptoj qëkërkesat kanë ndryshuar: nëse parashumë vitesh hahej për të mbushurbarkun, sot gjithnjë e më shumë kakërkesa të reja, dhe jo thjesht që lid-hen me shijen por me përbërësit,kaloritë. E shoh tani që kur u shpje-goj mirë kamerierëve, përgjegjësittë sallës një pjatë të re, pse-në e asajzgjedhjeje, cilët janë përbërësit easaj pjate, ajo shkon ecën më mirë.E kam fjalën që sa më mirë ta shp-jegosh një pjatë aq më "vlerë" fitonnë sytë e klientëve, pikërisht për atëqë thosha në fillim, që sot njerëzitbëjnë shumë kujdes për atë çkahanë. Natyrisht jo të gjithë, por pje-sa më e madhe e klientëve tanë po.Në një restorant është shumë erëndësishme puna në grup, vërtetështë e rëndësishme që kuzhinieri tëjetë i mirë por restoranti ecën nësetë gjithë bashkë: administruesi,kamerierët, kuzhinierët, bëjnë secilipunën e vet. Pasi nëse restoranti nukparaqitet mirë asnjë nuk do ta marrëvesh që shefi i kuzhinës ështëshumë i mirë.

Ke ndjekur shkollë kuzhine?Shkollë të mirëfilltë jo por shumë

kurse. Në një farë mënyre mëshumë për të parë se ku janë të tjerëtse sa për të mësuar.

Unë nuk kam besim kjo shkollë...Për fat të keq shkolla e hotelerisëdhe e kuzhinës nuk është e mirë:nëse më vjen një kuzhinier i ri ngabankat e shkollës më duhet të punojedhe tre vjet që të gatuajë siç duhet.E megjithatë jam shumë mendje ha-pur: në restorant kam dhjetëkuzhinierë. Prej të cilëve tetë janë tëhuaj që sjellin të gjithë nga diçka tëre personale...

Je executive chef. Në çfarë kon-siston puna jote?

Unë jam shefi i restorantit dhe

drejtoj punën e dhjetë kuzhinierëve.Nuk gatuaj por eksperimentoj, kor-rigjoj recetat. Pasi receta përgatitet eprovohet, rregullohet deri sa arrihetnë atë pikë që mendoj se është më eekuilibruara, më e arrira, atëherëbëhet prova teknike që konsiston nëndjekjen e procedurës së plotë të re-cetës së re dhe shkrimit të saj, happas hapi. Po, po, në restorantin tonërecetat shkruhen, nga masat e saktatë ingredientëve e deri te të gjithahapat që ndiqen për realizimin e saj.Asgjë nuk bëhet me sy sepse dua qënëse dikush ha një pjatë që i pëlqen,ta gjejë njësoj edhe herën e dytë e jotë thotë "ishte më mirë apo më keq

apo ndryshe herën e parë". Ndërri-mi i një pjatë në meny nuk ështëshumë i shpeshtë dhe aq më pak ishpejtë: duhet rreth një javë qëmendimi për një pjatë të re të kthe-het vërtet në një pjatë të re të futurnë meny. Menyja ndërrohet rrethshtatë-tetë herë në vit, kryesisht nëvarësi të stinëve. Por ka pjata të cak-tuara që janë tradicionale përrestorantin si "risotto con castel-magno" që tek restoranti ynë bëhetprej 20 vjetësh, në dimër. E bëj mekënaqësi vënien në meny një herënë vit të një pjate të tillë, vijnë klien-të të vjetër të restorantit që e kërko-jnë. Një detyrë tjetër e veçantë eimja është sigurimi i ingredientëvetë duhur, të rrallë por që për muajanë të domosdoshëm. Pronari irestorantit më përcakton një buxhettë majmë dhe më lë aq dorë të lirë satë vendos vetë për recetat, ingredi-entët, pjatat që do të vihen në meny.Në gjithë këto vite punë kam njërrjet të gjerë kontaktesh që mëmundësojnë sigurimin e gjithçkajetë mundshme: kështu, për shembull,sjell një kripë të veçantë nga Anglia,

perimet e ndryshme i marr nga fur-nitorë të ndryshëm përqark Romës,vajin nga një person që e bën vetëmduke e shtypur ullirin me gurë paasnjë trajtim tjetër, mishin e marrnga një furnitor në veri të Italisë,disa lloje frutash deti nga Franca ekështu me radhë...

Me tetë kuzhinierë të huaj ndërdhjetë, ç'kuzhinë ofron lokali?

Baza është italiane, klasike ro-mane, që mua i ardhur këtu që ivogël më pëlqen shumë. Por e mod-ernizuar. Qëllon që në menynë tonëtë gjesh edhe pjata ndërkombëtarepor nuk është qëllim në vetvete.Kështu nëse pronarja e lokalit

shkon jashtë me pushime e kurkthehet më tregon për ndonjë pjatëqë i ka mbetur ndër mend, shohimnëse e bëjmë e nëse pëlqehet, dhevendosim ta vëmë ose jo në meny.Baza e kuzhinës mbetet italiane pore rishikuar.

Po ndonjë element shqiptar tëpëlqen ta fusësh në kuzhinë? Nërestorantin tënd ofron edhe një"bohçe me djathë" të përgatiturme peta bakllavaje.

Siç e thashë, nuk e kam qëllim nëvetvete të vë pjata të huaja patjetër,por është e vërtetë, rastis të përdorpetët për bohçen, apo fijet e kadaifitpër të mbledhur e skuqur karkalecine detit. Por nuk mund të thuhet seështë kuzhinë shqiptare, qoftë përfaktin se petët e fijet e kadaifit nukpërdoren vetëm në Shqipëri poredhe për faktin se ashtu siç kamkombinuar këtu këto elementë metë tjerë vështirë se mund t'i quajshqiptare pjatat që krijohen.

Si është marrëdhënia mes shefittë kuzhinës dhe pronarit tëlokalit?

VVeettëëmm 2288 vvjjeeçç,, ffaallëë ttaalleennttiitt ttëëlliinndduurr,, mmeennddjjeess ssëë hhaappuurr nnddaajjggjjiitthhççkkaajjee ttëë rree,, ddaasshhuurriissëë ddhheerreessppeekkttiitt ppëërr ççddoo uusshhqqiimm ddhheeiinnggrreeddiieenntt ttëë ttiijj,, tteekknniikkaavvee ddhheemmeettooddaavvee qqëë kkaa mmëëssuuaarr nnëë vviittee,,ssoott ëësshhttëë nnjjëë sshheeff kkuuzzhhiinnee ii llaakk--mmuuaarr.. DDrreejjttoonn kkuuzzhhiinnëënn eerreessttoorraannttiitt ""AAnnttiiccoo AArrccoo"",, qqëëkkoonnssiiddeerroohheett nnddëërr mmëë ttëë mmiirrëëttee RRoommëëss.. RReessttoorraanntt qqëë kkaa hhiiss--ttoorrii ttëë ggjjaattëë,, kkuu FFuunnddiimmii ëësshhttëëbbëërrëë ppjjeessëë ee nnjjëë ggrruuppii,, ppëërr ttëësshhttuuaarr,, ppëërr ttëë ppëërrmmiirrëëssuuaarr ppuu--nnëënn qqëë ttëë ttjjeerrëë kkaannëë bbëërrëë ppaarraattiijj.. SSeeppssee kkaa rreessppeekktt ppëërr ppuunnëënnee ttëë ttjjeerrëëvvee nnddaajj ttrreeggoohheett mmoodd--eesstt ddhhee mmee kkëëmmbbëëtt nnëë ttookkëë..

Fundim Gjepalikuzhinieri shef

Fundimi është trupmadh dhe ishëndetshëm siç i ka hije njëkuzhinieri. Fytyrëqeshur me

sy të ndritshëm, i muhabetit dhe içiltër si fëmijë. Vetëm 28 vjeç dheështë executive chef në një ngarestorantet më ekskluzive të Romës,"Antico Arco".

Të flet me pasion, gjerë e gjatëpër ç'ka për zemër, për familjen e tijkëtu në Romë, për prindërit,vëllezërit e gjyshërit në Shqipëri,për kuzhinën e shëndetshme, përbujqësinë bio, për pemëtarinë, përtokën, për bulmetin e bagëtinë.Fundimi vjen nga një familje që bu-jqësinë blegtorinë e ushqimin eshëndetshëm e ka vlerësuar gjith-monë, është i fundit ndër pesë fëmi-jë. Ka kaluar 14 vjetët e fëmijërisënë Shijak ku sot ka prindërit evëllezërit. Në 1996-tën ka ardhur nëRomë, pranë të motrës. Edhe psenga Shijaku është larguar i ri, tre-gon me gëzim e emocion se ndih-monte të atin për të mbjellë pemëapo me bagëtinë. Sepse i ati, idashuruar pas tokës e bagëtisë, nëvitet '90 ka marrë tokat, ka hapurnjë baxho dhe është marrë e vazh-don të merret me to. E për aq kohësa ka jetuar me familjen, edhe pseende i vogël, Fundimi punonte krahtij.

Sapo ka ardhur në Romë, kanisur të punojë, gjithnjë në kuzhinëtregon ai "sepse isha i vogël e nëndërtim nuk mund të punoja" dhemund ta quash pa frikë kuzhinier qëkur ishte gjashtëmbëdhjetë vjeç.Fillimisht e thërrisnin si pjatalarës"por kuptohej menjëherë që nukisha për atë punë, kur vinin e mëpyesnin vazhdimisht si bëhet kjoapo ajo, e filloja si ndihmëskuzhinier". Dinte ku të vinte duart,si të priste, të pastronte, të përzientespeciet, perimet, djathërat emishrat.

Nuk ka bërë një shkollë të mirë-filltë kuzhine, por ka ndjekur medhjetëra stazhe e konferenca, nëFrancë, Spanjë, Itali, në të cilat më-son gjithnjë, jo thjesht receta tëreja, por kombinime të mundshmeingredientësh, metoda e teknika tëreja konservimi, përdorimi, "ndërti-mi" dhe paraqitjeje të pjatave.

Falë talentit të lindur, mendjes sëhapur ndaj gjithçkaje të re,dashurisë dhe respektit për çdoushqim dhe ingredient të tij,teknikave dhe metodave që ka më-suar në vite, sot është një shefkuzhine i lakmuar. Drejtonkuzhinën e restorantit "AnticoArco", që konsiderohet ndër më tëmirët e Romës. Restorant që ka his-tori të gjatë, ku Fundimi është bërëpjesë e një grupi, për të shtuar, përtë përmirësuar punën që të tjerëkanë bërë para tij. Sepse ka respektpër të tjerët ndaj tregohet modestdhe me këmbët në tokë. Madje equan veten me fat që e kanë zgjed-hur mes shumë e shumëkuzhinierëve.

Në Shqipëri shkon shpesh e rreg-ullisht por tani për tani jetën e tij esheh këtu.

"Në Shqipëri ende nuk janë gatipër restorantet e cilësisë së lartë.Më vjen keq që atje nuk ka filluar tëvlerësohet tradita". Nuk ka asnjëlloj nostalgjie por të shkuarën eruan brenda vetes. "Në Shqipëri ko-munizmi ka vrarë traditat gas-tronomike. Në fshat ndoshta, iahodhëm në një farë mënyre, kishimbagëtinë, pak tokë. Babai thertebagëtinë, bënte bulmet, dhe unë endihmoja që i vogël".

Është e vërtetë ajo çka thotë përveten: "E kam në gjak bujqësinë eushqimin".

Nëse më vjen një kuzhinier i ri nga bankat e shkollës mëduhet të punoj edhe tre vjet që të gatuajë siç duhet. Emegjithatë jam shumë mendje hapur: në restorant kamdhjetë kuzhinierë. Prej të cilëve tetë janë të huaj. Dhe të

gjithë, pa përjashtim sjellin diçka të re personale.

vijon në faqen 14


Kam një bashkëpunim tëngushtë me pronarin dhe kuptohe-mi shumë mirë me njëri tjetrin.Unë jam bërë pjesë e një historie20-vjeçare që ka pasur sukses edhepara se unë të arrija unë, ndaj nukkam për qëllim të shkatërroj ç'kanëbërë para meje, por të përmirësoj,të sjell receta të reja. Unë vlerësojpunën e tyre, por edhe ata vlerëso-jnë punën time por edhe konsider-atën që kam për ta, sepse janë tësigurt në atë çka kanë ngritur nëkëto vjet, që nuk mund të prishetpor veç të përmirësohet. Jap kon-tributin tim për të çuar përpara njëhistori të frytshme 20-vjeçare.Edhe unë ndihem me fat dheshumë i vlerësuar që një lokal imirë si "Antico Arco" më ka zgjed-hur pikërisht mua mes qindrakuzhinierëve.

E gjithë këtë pasion përkuzhinën...

E kam të trashëguar, në njëfarëmënyre. Dhe jo vetëm për të poredhe për bujqësinë, për pemëtar-inë, për bagëtinë... Gjyshja, babaijanë të pasionuar. Në Shqipërikemi marrë tokat dhe babai ka mb-jellë bimë e pemë të ndryshme.Kemi nga të gjitha llojet e fiqve,hurma, arra, ftonj. Para se të vija nëItali, ende i vogël, mbaj mend qëndihmoja babanë të mbillnimpemët, tani po përpiqemi të për-mirësojmë llojin. Babai ështëshumë i pasionuar pas pemëtarisë,nuk kënaqet vetëm me mbjelljen enjë peme frutore, por nëse shkondiku e sheh diçka më të mirë merrnjë degë e provon të shartojëpemën e tij duke përmirësuar kësh-tu llojin.

Edhe unë po përpiqem që sa mëshpejt të hap në Shqipëri një fermëbiologjike. Jo për të bërë para, por

për kënaqësinë time. Tani po orga-nizohem për të mësuar disa njerëz,për të mos lënë gjërat në mëshirë tëfatit. Po kërkoj agronomë dhe nukështë shumë e lehtë të gjesh njerëztë pasionuar pas bujqësisë, nëpërgjithësi nuk e vlerësojnë Porbabai ka miq që vijnë posaçërishtpër të parë e provuar çka mbjell ai.

Për më tepër në kopshtin e babaittim mund të shëtisë kushdo, tëshohë të provojë gjithçka, ështëfalas. Vijnë të rinj, çifte, gjithnjë emë shumë. Rregulli i vetëm ështëtë mos prishin e të mos thyejnëdegët. Por dua me çdo kusht tëngre fermën, dua të bëj diçka seri-oze. Pse jo, të marr edhe subven-cione nga shteti që në përgjithësi kapara për bujqësinë, por përdorenkeq. Mendoj se unë me një familjeqë ka një traditë 120 vjeçare nëkëtë fushë e meriton besimin dhesubvencionimin. Dhe mbi fermëntë ngre një agriturizëm.

Do të kthehesh një ditë nëShqipëri?

Jo, jo. Nuk besoj se do të kthe-hem përfundimisht në Shqipëri.Por nga ana tjetër, nuk do ta lë kur-rë përfundimisht atë vend. E shohjetën në Itali të kompletuar nga ud-hëtimet në Shqipëri. Projektet qëkam në kokë, dhe janë të shumtasikur do të rroj 150 vjet, nuk e për-jashtojnë tërësisht vendin tim.

Më vjen keq ta them, por tani përtani, nuk mund të hap atje njërestorant, siç dua unë. Sepse endenjerëzit, në përgjithësi, janë tëdhënë pas sasisë e më pak pas cilë-sisë së ushqimit. Hahet për të heqururinë e jo për të shijuar diçka tëmirë, të shëndetshme, të prodhuarnë mënyrë natyrore, të sapovjelë.Në Shqipëri ende nuk vlerësohetcilësia e lartë e ushqimit të shëndet-shëm, dhe për këtë i vë faj regjimitkomunist, që varfëroi në maksi-mum popullin duke shkatërruar përrrjedhojë traditën kulinare.

Një gjë që vërej është se nëShqipëri në treg janë të pakta pro-duktet shqiptare dhe kur e diskutojpse ndodh kështu, shoh që kostojae prodhimit në Shqipëri është më elartë se perimet e frutat që sillennga jashtë, Greqia, Maqedonia.

Shpresoj se do të ndryshojë, ky itanishmi është çasti i seleksionimit.Ndërkaq po përgatis një nip tëtimin që ka studiuar për turizëm tëndjekë projektet e mia. Më duket iaftë dhe i zoti.

Dhe me thënë të vërtetën mjaftonvullneti i mirë për të krijuar njërrjet restorantesh, lokalesh e agrit-urizmesh të cilësisë së lartë siçdëshiroj unë, ndoshta me çmimepak më të larta se të tjerët por pa epasur mendjen tek fitimi. Shqipëriaështë e gjitha "kilometër 0": do tëekzistojë patjetër një në Vlorë që emendon si unë, një tjetër nëShkodër, një në Korçë, në Tiranë,njoh që tani 2-3 të tillë. Edhe mepak vetë mund të niset të kërkohenlëndë të para të cilësisë së parë, tëfreskëta e të shëndetshme. Një ivetëm nuk e bën dot: është ndryshetë porosisësh një e ndryshe dhjetëtë një produkti: kostoja për vetëmnjë do të ishte e papërballueshme.

Bota Shqiptare 240,16 - 31 korrik 2010

Fundim Gjepalikuzhinieri shef

Gjyshja, babaijanë të pasionuar.Në Shqipëri kemi

marrë tokat dhe babai kambjellë bimë e pemë tëndryshme. Kemi nga të gjithallojet e fiqve, hurma, arra,ftonj. Para se të vija në Itali,ende i vogël, mbaj mend qëndihmoja babanë të mbill-nim pemët, tani po përpiqe-mi të përmirësojmë llojin.

MAJLINDA AGAJkrenare për prejardhjen

"Herën e parë që hipa në një skenë ka qenë kur ndihmoja time më tëshuante dritat e teatrit pas një spektakli, ai vend ka qenë një pjesë e zem-rës sime". Kështu nis të tregojë pasionin e saj Majlinda Agaj, artistja e reshqiptare, që ka interpretuar disa role si protagoniste në teatër, kinemadhe në disa seriale televizive italiane. E ardhur në Itali në moshë tënjomë, na rrëfen për dashurinë e saj për artin dhe Shqipërinë, për rrugë-timin e saj artistik, për vështirësitë që ka hasur për shkak të prejardhjes sësaj, dhe për dëshirën për t'u afruar me kinematografinë shqiptare

e ardhur në Itali kur ishe evogël. Ç'kujtime ke nga vitet epara në Itali?

Në Itali kam ardhur mefamiljen në moshën 10-vjeçare, isha në klasë të katërt.Vitet e para kanë qenë shumëtë vështira për arsye nga më tëndryshmet. Nuk njihja mirëgjuhën , zakonet, mendësinëpiemonteze. Besoj se mund tëflas edhe në emër të gjithëfamiljes sime po të them qëintegrimi është një processhumë i vështirë dhe i gjatë,

veçanërisht për më të rriturit. Karakteri im i ndrojtur dhe

shumë fëmijëror, mosha ime ere dhe dashuria e prindërvebesoj se kanë qenë themelorepër të mos ndier dallimet thel-bësore mes vetes dhe fëmijëvetë tjerë italianë.

Për më tepër, mësuesit mëkanë ndihmuar shumë nëshkollë, dhe ato pak herë qëndonjë shok më shante pseisha shqiptare, të them tëdrejtën nuk rrija duarkryq pori përgjigjesha siç e meritonteMegjithatë, nuk kam pasurprobleme të veçanta për shkaktë kombësisë sime. Ndon-jëherë më qëllon të dëgjojndonjë batutë të shëmtuar,por asnjëherë nga persona in-teligjentë, dhe konstatimi ikëtij fakti më qetëson nga çdo"ligështim shpirtëror". Proble-mi është kur pohime të caktu-ara i dëgjon në emisionet e la-jmeve, apo dalin nga goja endonjë ministri, ... atëherë po,

që fyem, nxehem dhe vuajsepse racizmi dhe diskrimini-mi janë problem i rëndë dhe irrezikshëm.Ç'lidhje ke me vendlindjen?Me të afërmit e tu nëShqipëri?

Kam lindur në Fier porfamilja ime është nga Vlora. Ekam merak ta saktësoj, sepsejam shumë krenare për pre-jardhjen time.

Kam shumë të afërm nëShqipëri, duke filluar ngagjyshërit nga anë e babait.Verën e shkuar, mbaj mend qëkam folur shumë me gjyshintim ish partizan për komu-nizmin. Isha bashkë me njëmikeshë timen daneze dhekishim vendosur të shëtisnimjugun e Shqipërisë. Bëmë njëlloj On the road trip. Ia kaluamshumë bukur, diskutuam meshumë e shumë njerëz, e mëduhet të them që ne shqip-tarët jemi një popull vërtetshumë mikpritës dhe i respek-tueshëm.

Ndërsa gjyshi tjetër, nga anëe nënës, ka qenë gjeneral iushtrisë shqiptare dhe përveçkarrierës ushtarake ka edhe 2diploma universitare. Ndërsagjyshja, gjithnjë nga mami, kambaruar universitetin përekonomi dhe është një kom-pjuter i gjallë, por për fatin timtë keq unë dhe ekonomia jemidy botë paralele që nuk afro-hen praktikisht kurrë. Megjyshërit flasim për shumë ar-gumente. Madje i kam inter-vistuar për tezën time, dhe atamë kanë dhënë edhe një filmshqiptar, shumë të bukur"Ballë për ballë" mbi krizënme rusët. I kam gjyshërit tëpasionuar pas kinemasë!

Kam edhe kushërinj nëShqipëri. Të tjerë në Greqi e tëtjerë akoma në Itali. Jemi sh-përndarë nga pak gjithandej,kështu që e kemi ca të vështirëpor sidoqoftë, me ca akrobaciarrijmë të takohemi ndon-jëherë. Miqtë më vënë në lojësepse po t'u prezantoj njëbashkatdhetar, më pyesinmenjëherë nëse e kamkushëri.

Nuk e di se sa prejardhjaime ndikon në përzgjed-hjen për ndonjë rol, por

shpesh në RAI jamrefuzuar me justifikimin

se kam fytyrë tepërshprehëse krahasuar me

standardin "acqua esapone" që vlerësojnë

shumë në tv. Për fat kyproblem nuk shtrohet nëkinema, ndaj ndonjëherëe marr me të qeshur kur

më refuzojnë për këtëarsye

Kvijon nga faqja 13

16 - 31 dhjetor 2010bota shqiptare15 shqiptarishqiptari i italisë

Si të lindi dëshira për të recitu-ar?

Ime më ka qenë për tetë vjetportiere në Teatrin Milanollo tëSeviglianos dhe unë mund tëhyja e të shihja provat e spek-takleve që jepeshin. Kështu udashurova me teatrin dhe uregjistrova në kurse tëndryshme që gjeja në lice apome të dëgjuar, gojë pas goje. Unjoha kështu me Grazia Isoard-in, të parën mësuese timen tëvërtetë të teatrit për vite meradhë. Ajo më këshilloi tëprovoja testin e pranimit nëTeatro Stabile të Torinos, kuhyra në vitin 2003. në vitin 2006dola nga Stabile dhe pas një vitiposhtë e lart mes Torinos dheRomës, vendosa të qëndroj nëRomë për punën. Përpara se tëndiqja Teatro Stabile isharegjistruar në Shkenca politikenë Torino dhe tani po mbrojtezën pranë universitetit LaSapienza të Romës me temë

Historia e marrëdhënieve mesShqipërisë dhe BRSS-së gjatëviteve 1945-1960. Më intereso-jnë faktet, ngjarjet, që sollënafrimin e Shqipërisë mebllokun sovjetik dhe më paslargimin prej tij. Hera e parë në skenë për tërecituar? Ç'emocione ndienherën e parë?

Herën e parë që kam hipurmbi skenë ka qenë kur ndihmo-ja time më të shuaja dritat eteatrit pas një spektakli. E ndih-moja të mbyllte. Të përjetoshteatrin bosh është diçkamagjike, është një privilegj qëpakkush e ka. Edhe kam fjeturmbi atë skenë. E kam ngrënë,pirë, qarë e qeshur. Jam dësh-përuar. Kam bërë shumë gjëranë skenën e Milanollos, ishtepjesë integruese e shtëpisësime, ai vend ka qenë një copë ezemrës sime. Tani prindërit e mikanë blerë një shtëpi, po aty nëSavigliano, por shpesh kur jamatje e më duhet të shkoj nështëpi, ngatërroj rrugë e pa ekuptuar gjendem përparateatrit Milanollo. Provoj një tr-ishtim të madh kur shoh qëkanë hedhur poshtë aparta-mentin tonë, shihet dhomaime, por shpirti, teatri ështëgjithnjë aty. Qëndroj pak atypërballë teatrit, marr frymëthellë, e përshëndes e pastajlargohem. Shuarja e dritave tëteatrit ka qenë për mua emo-cioni i parë i madh në skenë.Diçka e mrekullueshme!Aktori yt i preferuar italian endërkombëtar?

Aktori italian është GianMaria Volonté ndërsa i huaji,hyjnorja Meryl Streep. E kamadhuruar në të gjithë filmat ku

ka lozur. Të gjithë pa përjash-tim. Shpesh për të ecur përpara nukmjafton vetëm aftësia dhekompetencat por duhet edheshumë vendosmëri. Ç'mund tëthuash për veten në këtë as-pekt?

Besoj se kam karakter të fortëe të vendosur, e mbi të gjithashumë vullnet. Nëse duhenpërveshur mëngët, nuk e kamfare problem, punoj si mushkë.Ndoshta kjo është cilësia imemë e rëndësishme. Sigurishtfalë saj kam rezultate në jetë,por në këtë fushë nuk mjaftonpër t'ia dalë mbanë. Duhetushqyer një dashuri e thellë përrecitimin. Ka çaste kur ndiheshe refuzuar, të tjera kur të duketse prek qiellin me dorë, e sërishtë nesërmen ndien që bie në de-presionin më të errët. Pikërishtpër këtë arsye, sipas meje, pjesamë e madhe e aktorëve janënjerëz me depresion.

Nuk janë njerëz të çmendur,por është puna më e paqën-drueshme që mund të ekzistojë,paratë që mungojnë gjithnjë,kryesisht për teatrin, kryesishtpër aktorët. Ndonjëherë duketsikur nuk duhet shpërblyer,sikur është e çuditshme të pre-tendosh që të konsiderohet një-soj si çdo punë tjetër. Ka mëshumë para për televizionin,por edhe aty nuk kanë munguarshkurtimet.

Nuk arrij ta quaj veten aktore,nuk më pëlqen ta bëj sepse kanjë hendek të thellë mes asaj qëkam studiuar në akademi dheasaj çka është realiteti i tregut.

Kryesisht recitoj në fiction përtelevizionin dhe ndonjëherë mëvjen turp për çka nxjerr ngagoja, por nuk kam familje që tëmund të më mbajë dhe unëkam besim te e ashtuquajtura"gavetë", edhe për faktin seështë e vetmja rrugëdalje përmua.

Shpresoj që herët a vonë gave-ta të shpërblejë mundimet emia, po të mos më ketëmasakruar e zhgënjyer plotë-sisht, por një gjë është e sigurtqë nuk do të recitoj kurrë nësoap opera. Nëse nuk do të arrijt'ia dal mbanë, do të tërhiqem edo të përpiqem të përdor planintim B: diplomën universitare nëshkenca politike. Shpresoj tëudhëtoj shumë falë saj. Por përkëtë i jap kohë vetes deri në ... 35vjeç, apo është e tepruar?Fakti që je shqiptare të ka sjellëprobleme?

Në fillim origjina të dallonnga aktoret e tjera sepse njehmë shumë gjuhë se ato (edhe senë filmat televizivë ku flisjashqip sajoja gjëra të çuditshme,

të paktën dëfrehesha pak), porduhet të bësh kujdes që të moslejosh që të të etiketojnë. Nëfakt, tani nuk pranoj më role tëhuajash.

Nuk e di se sa prejardhja imendikon në përzgjedhjen përndonjë rol, por shpesh në RAIjam refuzuar me justifikimin sekam fytyrë tepër shprehëse kra-hasuar me standardin "acqua esapone" që vlerësojnë shumënë tv. Për fat ky problem nukshtrohet në kinema, ndaj ndon-jëherë e marr me të qeshur kurmë refuzojnë për këtë arsye. Cili nga rolet që ke interpretuartë ka pëlqyer më shumë?

Nuk ekziston, nuk më pëlqenshumë vetja, më pëlqejnë pro-jektet ku marr pjesë, regjisorëtme të cilët punoj, ndaj do tëthosha "Hotel Meina" i CarloLizzanit sepse për një muajkam parë një Zotëri të kine-matografisë të punojë mepërulësi dhe dashuri të

jashtëzakonshme për realiz-imin e diçkaje ku besonte.

Do të thosha AlessandroCapone, që është një nga tëpaktët regjisorë të televizionitqë më ka treguar si të veprojanë skenë, me një gjuhë tëkuptueshme për një aktor, dhejo sikur t'i drejtohej teknikut tëdritave me shprehje të tipit"shko djathtas, pastaj atje". Dotë thosha edhe Marcos Villasen-jor që është një regjisor i rispanjoll për të cilin bëj tifozllëk. Projektet për të ardhmen?Ndonjë pjesëmarrje në kine-matografinë shqiptare?

Kisha një projekt për më 19prill. Do të shkoja në Tiranë nëTeatrin e Operës, me një spek-takël të Teatrit Stabile të Tori-nos. Kishim programuar edhenjë monolog në shqip porfatkeqësisht për shaka të resëvullkanike nuk u nisëm dot.

Shpresoj të recitoj në gjuhënshqipe në ndonjë pelikula përkinemanë, edhe se situata esotme në Shqipëri nuk mëduket ndër më frytdhënëset.Dy fjalë për të rinjtë shqiptarënë Itali që duan të ndjekin ën-drrën tënde?

Bashkatdhetarëve të mi duavetëm t'u them që të kenë gux-im, që është e njëjta gjë që ithem vetes çdo ditë sapo hapsytë në mëngjes, sidomos taniqë po përgatis tezën që po mëstreson. Optimizëm, sepse patë nuk shkohet gjëkundi dheshumë dëshirë për të shkuarpërpara me punë e mund. As-gjë nuk na dhurohet, porgjithçka mund ta arrijmë meforcat tona.

Bota Shqiptare 236,16 - 31 maj 2010

Majlinda ka interpretuar role si Olga nëfilmin Valzer (2007), Irma Moneri në Hotel

Meina (2007), Alessia në I migliori senti-menti (2007), Jude në The Etruscan Mask

(2006). Dhe në disa serialë tv si Quo vadisbaby (2007), R.I.S. (2007), Intelligence

(2008), Distretto di Polizia (2008), MedicinaGenerale (2008), Piloti (2008), Le cose che

restano (2009), dhe në teatër si protago-niste në Sogno di una notte di mezza es-

tate di W.Shakespear (2006), I Fratelli Kara-mazov (2006), Fa che sia seta (2006), Pro-cessione K (2005), Memorie di un malato

di nervi (2005), Le acque hanno volti(2005), Antonin Artaud (2002)

16 bota shqiptare

Kur rasti i duhur mbërrin, nuk duhet humbur! Shkëpute skedinën dhe merre me vete pranë një lokali Sisal:me një kosto prej 2€ do të bësh një lojë të vërtetë SuperEnalotto. Provo menjëherë, fati të pret në gjithë lokalet Sisal.

COCCINELLA të mundëson të luash 2 lojëra SuperEnalotto të kombinuara me një numër SuperStar.

SI LUHET: është tepër e thjeshtë, mjafton të shkëputësh skedën dhe ta dorëzosh pranë Lokalit tënd. Numrat e lojës tënde do të caktohen në mënyrë të rastësishme nga terminali, në momentin e konfi rmimit.

SI FITOHET: fi to menjëherë ndërsa luan dhe me gjithë kategoritë e çmimeve SuperEnalotto SuperStar.

Zbulo gjithë lojërat Giocafacile në www.sisal.it

TANI TANI FILLON LOJA.FILLON LOJA.

Zbulo gjithë lojërat Giocafacile në www.sisal.itt

Luaj kollaj. Bëhu milioner.

LINDA VUKAJPPeezzuullll mmeess ddyy bboottëëvvee

Fizikane dhe me pasion fotografinë. Ekuilibër dhe ele-gancë, gjeste apo peizazhe, të gjitha këto në objek-

tivin e Lindës kthehen në një lloj rrëfimi të jetës dheemocioneve. Ekspozita e saj e hapur në Parma titullo-

het "Pezull" jo rastësisht. Është një ndjesi qëprovojnë në përgjithësi mërgim-tarët. Të tillë ndjesi Linda e ka

provuar edhe kur është kthy-er në Shqipëri, ku pas

shumë vitesh, në vendlind-jen u ndie pezull

Bota shqiptare: Diçka për ju.Me formim fizikane dhe me pa-sion fotografinë. Si kanë lindur tekju këto dy pasione?

Linda Vukaj: Pasioni për fizikënka lindur për induksion, për ta shp-jeguar në terma shkencore, sepsestudimet për fizike i pata filluar nëUniversitetin e Tiranës, në periudhënkur ishte e vështirë të zgjidhje seçfarë doje të studioje. Por për fatlëndët shkencore më kanë pëlqyergjithmonë kështu që në Parma vazh-dova studimet në të njëjtën degë, përfizikë. Ndërsa pasioni për fo-tografinë është një pasion që ka lin-dur ngadalë, në fillim pa shumë pre-tendime por që është rritur nëmënyrë eksponenciale. Ky pasion kalindur dhe është zhvilluar falë ambi-entit artistik që më rrethon në famil-jen time dhe që më ka ndihmuar nënjë farë mënyre që pasioni për fo-tografinë të rritet çdo ditë e mëshumë. Dhe mund të them se sot kypasion e ka tejkaluar atë për fizikënsaqë sot nuk mund të konceptoj qëfotografia të mos jetë pjesë përbërësee jetës time.

I përkisni brezit të parë ta qua-jmë të emigracionit. Sot ç'kujtimekeni nga kohët e para të jetesës nëParma? Ç'ju kujton atë periudhe,si të ishte një fotografi?

Po tashmë janë gati 20 vjet që jetojnë Itali dhe kujtimet, mbresat eviteve të para janë të shumta dhe tëshumëllojshme. Por nuk do ta harrojkurrë dimrin e parë në Parma, kurpashë një mjegull aq të shpeshtë sanuk dukej reale, ku nuk ishte emundur të shihje se çfarë kishte një

pëllëmbë afër teje. Diçka të tillë ekisha parë vetëm në kinema, më kuj-tohet një film me Robin Hood dhekam menduar gjithmonë se nuk do tëishte diçka reale por një efekt kine-matografik. Efekti ishte i tillë që tëduket sikur ndodhesh brenda një fil-mi të regjisorit Bernardo Bertolucciqë në Parma ka realizuar shumë filmaapo brenda fotografive të fotografit tëmadh Luigi Ghirri. Është një ndjesi e

mrekullueshme që provoj çdo dimërkur mjegulla mbulon qytetin dalën-gadalë…

Sipas disa kritikëve mënyra se sifiksoni çastin është fryt edhe i kë-tyre njohurive tuaja shkencore.

Mendoj se njohuritë e mija shken-core në një farë mënyre kanë ndikuardhe vazhdojnë të ndikojnë mënyrëntime të fotografimit. Mendoj se nukështë diçka e llogaritur por ka të bëjë

me "edukimin" tim shkencor. Nëvitin 2008 kam hapur një ekspozitëpersonale në Berlin me titullin "Mo-mentum", një term në të njëjtën kohëartistik dhe fizik. Por kur kam në dorëaparatin fotografik dhe shikoj nëpër-mjet objektivit ato që provoj janë nd-jenja, emocione që përcillen nëpërm-jet syrit, tek mendja dhe zemra, dheatë çast magjik, kur kjo alkimi ndodh,gishti shkrep dhe luan rolin e tij

mekanik.Pse "Pezull"? Gjëja e parë që

më vjen ndërmend është sepsekush jeton jashtë atdheut ështëdisi pezull, mes dy jetëve, mes dyvendeve?

Po, ekzakt! Titulli "Pezull" nukështë i rastësishëm, është një ndjesiqë them se në përgjithësi provonkush jeton mes dy vendeve, mes dykulturave, mes dy jetëve. Po është


KKoommbbëëttaarrjjaa ((iittaalliiaannee)) ee SShhqqiippëërriissëë RUGBY

NËSE NUK E DINIQË SHQIPËRIA KANJË PËRFAQËSUESETË VETËN EDHE NËRUGBY, ËSHTËKOHA TA MËSONI.JANË 26 TË RINJSHQIPTARË QË PAKMUAJ MË PARËKANË KRIJUAR NËPORDENONE KOM-BËTAREN SHQIP-TARE TË RUGBY-T.

Njëzete e gjashtë tërinj shqiptarë qëmë 6 shkurt 2010 umblodhën për tëparën herë në Por-

denone dhe krijuan Kombëtarenshqiptare të Rugby-t. Mes tyre Se-vian Daupi, 21 vjeç, që luan meCasinò Venezia Mestre, OgertPaco, 31 vjeç që luan me Al-gheron, 30 vjeçari Damin Buzaj iskuadrës Gran Parma, Adrian Sulii Rugby Lecco, Rudi Meca, ArjelSelfo, Argent dhe Indrit Lumi tëValchiampo (Chiampo, Vicenza) eshumë të tjerë. Që të gjithësportistë të mirë me një ëndërr tëpërbashkët, të mbledhin sa mëshumë ragbistë shqiptarë rreth për-faqësueses se Shqipërisë nëmënyrë që ajo të jetë e denjë përgara ndërkombëtare.

Projekti lindi edhe falë vullnetittë Piergiorgio Grizzos, instruktorRugby në Pordenone që ka pikasurfëmijët shqiptarë nëpër shkollateksa promovonte këtë sport tekmë të vegjlit: "Shkollat e provincëssë Friulit janë plot me fëmijëshqiptarë me aftësi atletike dhekarakter sportiv mbi mesataren.Disa syresh kanë një forcë sh-përthyese, duken të lindur për rug-by".

Më 12 qershor arrin edhe eveni-menti më i rëndësishëm: ndeshja eparë e përfaqësueses shqiptare tërugby-t me fanellat e tyre kuqezi.Përballë një skuadre profesion-istësh të fortë si Dogi të Trivene-tos, që nuk të fal. Por edhe pse për-faqësuesja shqiptare nuk fitoi luajtimirë e djemtë, përtej rezultatit,janë të kënaqur për ndeshjet e tyretë parë, dhe me një skuadër jodosido. Janë të emocionuar përfanellën kuqezi që kanë veshur,për himnin e flamurit që kanë kën-duar në mes të Pordenones. Tani

shpresojnë që "në shtator të këtijviti të mund të bëjnë ndeshjen ekthimit në Tiranë" thotë për "Botënshqiptare" Rudi Meca.

Ndonjë pishman? Keqardhje qëministri shqiptar i Kulturës edhepse e kish premtuar nuk erdhi. Portë shpresojmë që në Shqipëri tëbëjnë të tjera gjëra, më të rëndë-sishme ndoshta se prania në njëndeshje, edhe pse me rëndësi tëveçantë si e parë. Djemtë i kanë ide-të e qarta: duan të ngrenë Federatëne Rugby-t edhe në Shqipëri dhe tësigurojnë pjesëmarrjen në vitin2016 në Rugby Seven të LojëraveOlimpike të Rio De Zhanejro-s.Ragbistët shqiptarë të Italisë derimë sot janë financuar pjesërisht nga

administrata lokale në Friuli dhepjesërisht me paratë e veta. Por përtë qenë një kombëtare e vërtetëduhet të përmbushin patjetër objek-tivat që i kanë vënë vetes.

Dhe nuk janë të parët në një situ-atë të tillë: federata shqiptare eSkive është ngritur falë këmbëngul-jes së Erjon Tolës që jeton në Itali eqë është i vetmi përfaqësues iShqipërisë në gara ndërkombëtare.Është shumë të shpresohet që insti-tucione shqiptare të sportit të trego-hen të gatshëm për të ndihmuar këtatë rinj që bëjnë të pamundurën përtë veshur fanellën kuqezi?

Bota Shqiptare 239,1 - 15 korrik 2010

një ndjesi që kam provuar shpeshdhe në mënyrë të fortë veçanërishtnë vitet e para të emigrimit në Itali.Ndodh që një kulture e re, endryshme nga e jotja zhvillohet,rritet, arrin nivelin e kulturës tëndedhe ndodh si një farë "konflikti"brenda vetes…dhe sensacioni ështëai i të ndjerit pezull dhe i pyetjeskush jam? Cilës kulture i përkas? Tëdyja kulturat duhet të jenë të barabar-ta, në ekuilibër? Është e drejtë qënjëra kulturë të jetë më e fortë se tje-tra? Pyetje që me kalimin e kohës,pak nga pak, gjejnë përgjigje nëmënyrë të natyrshme brenda nesh.Për mua ky sensacion është zgjuarkëtë radhë me kthimin tim nëShqipëri, ku pas shumë vitesh, nëvendlindjen time u ndjeva pezull.

Ju nuk ishit kthyer në atdhe përnjë kohë të gjatë?

Po, kisha 10 vjet pa vajtur nëShqipëri, dhe vendosa të kthehemtek rrënjët e mia, në pikën zero, nëvendin ku kam lindur dhe jam rritur.Kisha shumë dëshirë të takoja tëafërmit dhe fqinjët, kisha mall të shi-hja lagjen, detin dhe qytetin tim,Durrësin. Vendosa te shkoja nëdimër, edhe pse e dija se do të mundtë kisha probleme teknike për realiz-imin e reportazhit.

Por ama kur keni shkuar, kenirealizuar këtë reportazh që ështënjë lloj himni dashurie për vendin,një lloj çmalljeje nga një kënd-vështrim që nuk ishte më ai që kepasur kur ke ikur. Mua më ështëdukur si një shikim 'përkëdhelës'që keni dashur ta fiksoni me ob-jektivin tuaj.

Është e vërtetë, këndvështrimi imka ndryshuar, nuk është më i njëjti qëkam pasur kur jam larguar para 20vjetësh, dhe interpretimi që më bëniështë perfekt. Jam munduar të fiksojme aparatin tim jo vetëm të afërmitdhe fqinjët por dhe persona të tjerëqë kam njohur në moment dhe me tëcilët kam hyrë në sintoni. Do të duhejshumë kohë për të treguar sensa-cionet që kam provuar dhe historitë eshumë fotografive që bëjnë pjesë në

këtë reportazh.Në veçanti portretet janë realizuar

në fund të vizitës time tek të afërmite mi dhe tek fqinjët, pasi i kemi itreguar njëri-tjetrit se ç'kemi bërë nëkëto 10 vjet dhe jemi çmallur dukebiseduar. Ka shumë mundësi që tëkem transmetuar ne fotografitë emija këtë shikim, që e quani përkëd-helës dhe që më pëlqen shumë.

Mua Tirana më duket si njëqytet tjetër ku herë herëshfaqeshin kujtimet e herë të tjerasi diçka e huaj që nuk më përket.Ju si e keni jetuar Durrësin kurjeni kthyer?

Durrësi me siguri ka ndryshuarshumë gjatë gjithë këtyre viteve, porunë kam lindur dhe jam rritur nëRrashbull, afër Durrësit, kundryshimet shihen më pak. Në udhë-timin tim pika referimi ishin të njëj-tat e para 20 vjetëve: shtëpitë e fqin-jëve, shtëpitë e të afërmeve të mi, qënuk i gjeta shumë të ndryshuara. Mesiguri ka ndodhur një ndryshim imadh topografik, por unë synoja dhearrita, besoj, që ky ndryshim të mos"shqetësonte" objektivin e udhëtimittim. Por më ka ndodhur që personame të cilët ndaloja dhe bisedoja tëmë pyesnin nëse isha e huaj, kjo përshkak të theksit tim që siç duket kandryshuar gjatë këtyre viteve. Ky kaqenë sensacioni që më ka bërë të ndi-hem e huaj në qytetin tim, dhe nukështë aspak i këndshëm.

Teknikisht si keni vepruar përreportazhin? Si e keni zgjidhurproblemin e dritës, në mënyrë tëveçantë në fotografitë e realizuarakur mungonte korrenti.

Kamerat fotografike që kam për-dorur për realizimin e reportazhitjanë dy Nikon: një analoge dhe njëdigjitale. Kam përdorur herë njërënherë tjetrën në momente të ndryshmedhe në bazë të kushteve teknike.Duke realizuar reportazhin në dimër,në fillim të dhjetorit, në radhë të parëkushtet klimaterike nuk janë të qën-drueshme, por unë adhuroj këtë llojsituate sepse të dhuron momentedrite dhe një atmosferë që në njëstinë tjetër është e pamundur të kesh.

Problemi më i madh ishte pasditekur korrenti mungonte gati çdo ditëdhe disa portrete i kam realizuar nëkushte gati errësire totale. Kur famil-ja kishte një neon me gjenerator situ-ata ishte akoma ok, por një portret ekam realizuar nën dritën e dy qirin-jve dhe kjo fotografi është një ngaato që preferoj. Nga ana teknikeproblemi zgjidhet me një kavaletë tëmirë, me një aparat fotografik që tëlejon të rritësh sensibilitetin ISO dhetë bësh një fotografi edhe në kushteme shumë pak dritë.

Në portretet kam përshtypjenqë keni fiksuar njerëz që i njihnit.E kur dikush i sheh këta njerëz nëfotografitë tuaja, duket sikur këtanjerëz arrijnë t'i prezantohen dheshikuesit.

Po pjesa më e madhe e portreteveparaqet të afërmit dhe fqinjët, prajanë njerëz që njoh. Por ka dheportrete njerëzish që nuk njihja farepërpara se të realizoja portretin, porqë mund të them me bindje se njëpjesë të madhe të tyre tashmë e njoh.Me siguri nuk më kujtohen emratpor kujtoj pa dyshim historitë e gjith-

secilit. Nëse ky prezantim mesportreteve dhe publikut ndodh me tëvërtetë, kjo gjë më bën shumë tëlumtur, sepse në një farë mënyreështë dhe synimi i këtij reportazhi: tëprezantoj rrethana dhe njerëz që janëtë rëndësishëm për mua dhe nëpërm-jet tyre të tregoj një pjese edhe psendoshta të vogël, të jetës time.

Keni hapur ekspozita në vendetë ndryshme të botës. Edhe nëKosovë. Si jeni pritur atje?

Për aktivitetin tim si fotografeKosova ka qenë një fazë shumë erëndësishme. Në veçanti fitimi içmimit ndërkombëtar të fotografisë"Gjon Mili" në vitin 2008 ka qenëme të vërtetë një moment shumë irëndësishëm sepse më dha mundës-inë të prezantohem edhe me pub-likun e Kosovës.

Keni ndonjë plan për të ek-spozuar në Shqipëri?

Do të më pëlqente jashtë mase tëekspozoja edhe në Shqipëri. Porfatkeqësisht nuk kam kontakte megaleri apo qendra ekspozimi. Shpre-soj të arrijë ndonjë ftesë. E sigurishtnuk pres më 10 vjet, janë me tëvërtetë shumë. Vitin e ardhshëmkemi në plan një udhëtim të gjatë përtë zbuluar bukuritë e Shqipërisë, ngaveriu në jug, së bashku me familjentime: Alessandron, bashkëshortintim dhe dy fëmijët tanë. Aparati fo-tografik, tashmë përbërësja e pestë efamiljes, do te jetë një pasagjer fiksnë këtë udhëtim, gati për të kapurdhe përjetësuar momente, jo mëpezull!

Bota Shqiptare 235,16 - 31 tetor 2010

Fotografi të Linda Vukajt


shqiptari

shqiptari

iital

ise.

com

por

tali

i ko

mu

nit

etit

sh

qip

tar

në

Ital

i

VViitt rreekkoorrdd ppëërrsshhqqiippttaarriiiiiittaalliissee..ccoomm Prej mëse një viti gazeta "Bota shqiptare" kaedhe faqet e saj internet, shqiptariiitalise.com.Në morinë e siteve drejtuar shqiptarëve,Shqiptari i Italise ka tërhequr vëmendjen e lex-uesit shqiptar dhe është kthyer në një pikë refer-imi për lajme mbi shqiptarët në Itali.

.

T'i biesh mirë pianos, nuk do tëthotë të bësh çdo notë nëmënyrë të përkryer, por të dish

të interpretosh muzikën". I ka idetë eqarta Gaia Sokoli që është një vajzëe vogël, 12 vjeç, me flokët e gjatë ekaçurrela, disi e ndrojtur, por që indrisin sytë e i qesh e gjithë fytyrakur nis e flet për pianon, pasionin esaj.

Gaia jeton me familjen e saj nëAlserio të Comos: me mamanëEvisin, babanë Dashamirin, dhegjyshen Vida Golemi, emigrantë nëItali disa vjet para se të lindte Gaia. Iati ka ardhur këtu me eksodin e mar-sit: "im shoq ka ardhur me'Panamezen' - thotë Evisi, e kuptohe-mi shumë mirë për çfarë flet - ndërsaunë një vit më pas. Në vitin 1993kemi sjellë me bashkim familjaredhe nënën time, dhe sot jetojmë tëgjithë bashkë". Gaia ka lindur këtu,dhe prej një viti përveç pasaportësshqiptare ka edhe atë italiane.

Përveç faktit që është nxënëse eshkëlqyer, ndjek vitin e dytë tëshkollës së mesme të ulët (tetëv-jeçarja), Gaia ka një dhunti të veçan-të: që e vogël ka treguar një interes tëmadh për muzikën, në veçanti për pi-anon. Duket se është e lindur për t'irënë asaj me mjeshtëri të rrallë, edhepse këtë anë të saj e ka mësuar rastë-sisht, kur një mësuese e shkollës fil-lore "Aldo Moro" të Alserios ia vurinë dukje. Në vitin 2006, në moshëntetëvjeçare ka nisur studimin e pi-anos dhe vetëm pas pak muajshstudime, nga viti 2007, në të gjithakonkurset, garat kombëtare endërkombëtare ku ka marrë pjesë,

vogëlushja është vlerësuar meçmimin më të lartë të jurive dheduartrokitjet e ngrohta të publikut.Emri i saj sot, që kur nisi të për-mendej në panoramën muzikorendërkombëtare të më të vegjëlve,është bërë goxha i njohur. Që nëshfaqjet e para në publik ajo ka bërëpër vete të gjithë, specialistë dhedashamirës të muzikës.

Gaia ka nisur të marrë leksione nëvitin 2006 nga profesoresha e njohurnë ambientin e mësimdhënies Clau-dia Boz pranë Akademisë për Piano"Giovani Talenti" të Alzate Brianza-s që ndjek edhe sot e kësaj dite krahshkollës. "Në Akademi shkoj, za-konisht, dy herë në javë - tregonGaia - të martë e të shtunë. Por kurkam një konkurs përpara edhe mëshpesh". Por këto dy vjetët e fundit,nga Krishtlindjet e vitit 2008, kurprindërit i dhuruan një piano, Gaiastudion vetë çdo ditë, të paktën ngady orë, e jo rrallë rri pranë pianos megishtat që rrëshqasin mbi tastierëedhe shumë më gjatë.

"Kemi bërë e bëjmë plot sakrificapër Gaiën. - tregon e ëma, Evisi -Jemi gjithnjë në lëvizje, nga një qytetnë tjetrin për ta shoqëruar. Por ndihe-mi shumë të shpërblyer e të kënaqurnga rezultatet e saj". Suksesi i Gaiësështë disi i papritur, "sepse në famil-jen tonë nuk kemi pasur asnjëmuzikant" tregon Evisi. Nuk harrontë thotë fjalët më të mira për profe-soreshën e Gaiës, Claudia Boz, "e kandjekur gjithnjë me durim e dashuri,dhe arritjet e sotme të Gaiës i detyro-hen jo vetëm talentit të vajzës poredhe punës së palodhur të mësueses

që është si një nënë e dytë përGaiën".

Edhe vetë Gaia flet me dashuri përmësuesen e saj, e do atë me shpirt,për një arsye të thjeshtë: i mëson tëbëjë diçka që ajo adhuron, t'i bjerëpianos.

Po ç'muzikë të pëlqen më shumë,Gaia? "Chopin - të përgjigjet pa umenduar dy herë - muzika e tij ro-mantike dhe e trishtuar më lejon tëshprehem më mirë se kushdo tjetër.Por në repertorin tim kam edhe Bache Mozart".

Nga viti 2009 Gaia ndjek me kor-respondencë edhe Konservatorin eMantovës për t'u diplomuar në pi-ano: ka marrë më maksimumin e no-tave provimet e dhëna deri tani."Nëse brenda dy-tre vjetëve tëardhshëm i jep të gjitha provimet, siçshpresojmë - tregon e ëma - do të jetëndër të diplomuarit më të rinj të këtijkonservatori".

Gaia, i bie pianos vetëm prej pakvjetësh, është ende fëmijë, emegjithatë çmimet e fituara prej sajnë konkurset ku ka marrë pjesë -thuajse gjithnjë çmime të para - janëtë shumta, nuk është e lehtë t'i rendis-ësh të gjitha pa harruar ndonjë prejtyre. Vetëm pak muaj pasi ka filluarstudimet e pianos, në dhjetor 2007 fi-ton Çmimin e parë të Konkursitndërkombëtar Camillo Togni. Nëvitin 2008 vogëlushja merr pjesë nëshumë gara duke fituar gjithnjëçmimin e parë: në KonkursinNdërkombëtar "Città di Candelo",në Konkursin XV Kombëtar "GiulioRospigliosi", Konkursin ndërkom-bëtar "Giovani Talenti - Rovere

Ipërditësuar me lajme tëfreskëta në çdo orë të ditës,siti ofron një panoramë la-

jmesh mbi emigracionin shqip-tar dhe imigracionin në Itali.Dhe jo vetëm kaq. Ashtu si nëfaqet e gazetës "Bota shqiptare"e cila prej njëmbëdhjetë vjetëshmbtetet e vetmja gazetë përshqiptarët në Itali, edhe në sitnuk mungojnë temat më të nxe-hta nga Shqipëria, çështje ital-iane që shkojnë përtej atyre tëimigracionit, prijësat ligjorë epërgjigjet e ekspertëve, jeta ekomunitetit shqiptar këtu, ataqë quajmë "shqiptarët e Italisë",por edhe tema historike dheidentitare.

Përballja drejtpërdrejt me lex-uesin nëpërmjet interaktivitetittë faqes internet ka nxjerrë nëpah edhe temat për të cilat kamë shumë interes lexuesi:mjafton të shohësh numrin eleximeve, dhe të komenteve qëbëhen qoftë poshtë artikujve,qoftë në faqet e tona në socialnetwork. Një gjë e tillë ndihmonpër t'i dhënë edhe gazetës njëlinjë që t'u afrohet sa më shumëinteresave të lexuesve.

Duke shfletuar faqet e lexuaraonline, temat më të ndjekuranga lexuesit gjatë këtij viti kanëqenë ato që kanë të bëjnë mepasaportat e reja biometrike,me konvertimin e patentaveshqiptare në Itali, me problemete hasura gjatë kësaj vere me lin-jat ajrore dhe detare të udhëtim-it, trajtimi i fatkeqësive në punë,lajmet mbi risi ligjore italianembi imigracionin (paketat endryshme të sigurisë, dekretet eflukseve, modifikimet ligjore përmarrjen e shtetësisë) dhepërgjigjet e ekspertëve. Krahas

këtyre vërehet interes për lajmeqë kanë lidhje të drejtpërdrejtëme jetën tonë si komunitet nëItali: shkrimet mbi studentët,veprimtaritë e shoqatave tëndryshme, duke filluar ngashkolla shqipe e Skënderbeut tëParmës, e deri te aktivitetet endryshme në mbarë Italinë, siato të Torinos, sa për të veçuardy nga realitetet e ndryshme.

Një vëmendje të veçantë, lex-uesit u kushtojnë "Shqiptarëvetë Italisë": nga artistë të suk-sesshëm si Adrian Paci, AgimSulaj, Helidon Xhixha, Kledi Ka-diu, shkrimtarë e poetë me zë siAnilda Ibrahimi, Ron Kubati,Çezarin Toma, sportistë të zotësi djemtë e Kombëtaresshqiptare të Rugby-t, Erjon Tola,Haki Doku, të rinj të suk-sesshëm, përfaqësues të brezittë dytë, apo të fëmijëve të ard-hur në Itali me prindërit, si InaBisha, Gaia Sokoli, Geri ZhejiBallo, Erion Kadilli, Henri Ibideri te profesionistë, sipërmar-rës të suksesshëm, si FundimGjepali, Kel Gjondrekaj, etj.

Në këtë numër të fundit të vitittë Botës Shqiptare, ribotojmëpikërisht shkrimet për disa ngakëta shqiptarë, dhe ju urojmëbashkë me ta Gëzuar festat efundvitit. Shkrimet për të gjithëtë tjerët që nuk kishim mundësitë përfshinim në këto faqe,mund t'i lexoni në shqiptarii-italise.com. Aty do të gjeni edhelajmet më të fundit, edhe gjatëditëve të festave.

Redaksia

NË NJË VIT, DHJETËFISHOHEN VIZITAT NË FAQET INTERNET TË BOTËS SHQIPTARE


Financim PA INTERESA deri në 60 muaj, TAN 0% TAEG MAX 10,23%, kësti i parë pas 60 ditësh. Shuma e fi nancueshme shkon nga një minimum prej 250€ deri në një maksimum prej 20.000€. TAEG është i ndryshëm nga zero për efekt të përfshirjes së shpenzimeve të pagesës së kësteve, të barabarta me 1,30 euro, përveç rasteve të fi nancimeve më të vogla ose të barabarta me gjashtë këste apo pagesave të kryera pranë fi lialeve Agos Ducato (të barabarta me 0 euro); TAEG përfaqëson koston e fi nancimit, krahas kostove të tjera shtesë: taksa e pullës 14,62€; të paktën një herë në vit, shpenzimet për dërgimin e llogaridhënies vjetore dhe raportit përfundimtar 1,00€, krahas 1,81€ për taksën e pullës (për shumat më të mëdha se 77,47€). Oferta është e vlefshme nga data 01/09/2010 deri më 31/12/2010. Mesazh reklamues me qëllim promovimi. Për informacione të mëtejshme dhe kushtet e kontratës, referojuni Njoftimeve dhe Fletëve Informuese që gjeni pranë pikave të shitjes. Me aprovim të Agos Ducato. Financim i vlefshëm për mobiliet dhe pajisjet elektroshtëpiake pranë pikave të shitjes.

UNIVERSI I KURSIMIT

Dhomë gjumi BRUNELLA

899€Paguaj me këste të leverdishme dhe pa interesa.

Kërkoje fi nancimin në dyqan. www.mercatoneuno.com

Mirëserdhëtnë shtëpinë tonë.

GAIAqë fiton vetëmçmime të para“Por edhe dy të dyta!” shton me modesti pianistja e vogël për tëcilën kritikët nuk i kursejnë lëvdatat." Gaia, i bie pianos vetëmprej pak vjetësh, është ende fëmijë, e megjithatë çmimet e fituaraprej saj në konkurset ku ka marrë pjesë. Dher prej një viti, edherpse 12 vjeç, ndjek me korrespondencë Konservatorin eMantovës për t'u diplomuar në piano.

d'Oro", Çmimin I Absolut të kate-gorisë në Konkursin XVI ndërkom-bëtar "Music Competition" dheÇmimin I Absolut në edicionin XIIItë Konkursit Instrumental "Città diGiussano". Në të njëjtin vit, ajoështë fituese e Konkursit "CarloMosso" të zhvilluar në Konserva-torin Vivaldi të Alessandrias dhe nëdhjetor e mbyll një vit të suk-sesshëm që mund t'ia ketë zili njëprofesionist me shumë vite studimimbi shpatulla, me Çmimin e parë të

Konkursit XX Ndërkombëtar"Camillo Togni". Edhe viti 2009është i ngjashëm në numër pjesë-marrjesh dhe çmimesh mepararendësin: fiton sërish në edi-cionet e reja të konkurseve ku kishmarrë pjesë një vit më parë dhe eshton buqetën e saj të çmimeve tëpara edhe me Çmimin I Absolut tëKonkursit Ndërkombëtar "Lago diMonate", me Çmimin I Absolut tëkategorisë deri në 11 vjeç dheÇmimin I Absolut të kategorisë deri

në 15 vjeç të Konkursit III ndërkom-bëtar të Pianos "Nice Cote d'Azur"në Nicë të Francës. Vitin e mbyllsërish me Çmimin I në konkursinndërkombëtar "Camillo Togni".

Është e kotë të themi që edhe viti2010 po u ngjan dy të mëparsh-mëve: Gaia merr pjesë në edicioninV të Konkursit ndërkombëtar tëEkzekutimit muzikor "Città di Asti"dhe fiton - si gjithnjë - Çmimin I tëkategorisë, Çmimin I Absolut të tëgjithë seksionit të Pianos; e njëjta

gjë edhe në konkursin ndërkombë-tar të Ricciones, në "Alice belColle", në edicionin XVII eKonkursit Kombëtar për Piano"Musica insieme", në edicionin V tëkonkursit ndërkombëtar "Città diTradate" e në konkursin XXVmuzikor ndërkombëtar "Rovered'Oro-Città di S. Bartolomeo alMare" (me maksimumin e votave,që është një gjë e rrallë e ku akomamë rrallë fitojnë studentë nga Italia).

A ka fituar ndonjëherë çmim të

dytë? "Po - përgjigjet thjesht Gaia -dy herë, por ishin dy konkurset epara e sapo kisha filluar të studiojapiano".

Dhe duke qenë e zonja në piano,çmimet flasin vetë për këtë,përveçse në konkurse Gaia përzgjid-het vazhdimisht të marrë pjesë edhenë koncerte, t'i bjerë pianos për njëpublik të gjerë. Në tre vjetët e funditajo ka dhënë koncerte në Como ekomuna të ndryshme të provincës sëComo-s, por edhe në Riccione, Asti,Cuneo, Imperia, Genova, Varese,deri edhe në Nicë të Francës.

Por për një gjë u vjen keq Gaiësdhe familjarëve të saj, që deri më sotnuk ka dhënë asnjëherë një koncertnë Shqipëri. Madje atje nuk kashkuar asnjëherë deri më sot:"Kështu na kanë ardhur punët" thotëEvisi. "Sapo të na jepet mundësia,veçanërisht prindërve që punojnë -thotë Gaia - do të kisha shumëdëshirë të shkoja. Edhe pse nuk flasmirë shqip,- shton ajo me bindjeduke të folur gegërisht si gjyshja qëështë shkodrane - unë jam e ndihemshqiptare më shumë se italiane, dhedo të më pëlqente shumë të jepjanjëherë koncert në Shqipëri".

"Po, po, është shqiptare në shpirt enë gjak - përforcon gjyshe Vidafjalët e mbesës. - Ka ngritur fla-murin shqiptar kur ka shkuar nëNicë, si të përfaqësonte Shqipërinënë konkursin ndërkombëtar. Kurdëgjon në shkollë apo në televiziontë flitet keq për shqiptarë hidhërohetdhe i mbet mendja aty...".

Bota Shqiptare 242,1-15 shtator 2010


Documents

SHQIPTARË TË ITALISË 2010 - shqiptariiitalise.comshqiptariiitalise.com/images/bota-249.pdf · GAZETA EE SSHQIPTARËVE NNË IITALI Bota shqiptare Iscrizione Registro Stampa del