Argumentativni esej

Znaaj lokalnog identita za pozicioniranje gradova na globalnoj urbanoj hijerarhiji

Sanja Simeunevi

Univerzitet u Beogradu

Arhitektonski fakultet

Doktorske akademske studije

Predmet: Opta metodologija istraivanja

Metodologija naunog istraivanja u urbanistikom planiranju

Profesor: dr Nada Lazarevi-Bajec

Juli 2008

1

Sadraj:

1. UVOD ................................................................................................................................................. 2

2. LOKALNI IDENTITET KAO OSNOVA POZICIONIRANJA U GLOBALNOJ HIJERARHIJI

GRADOVA ............................................................................................................................................. 3

2.1. Lokalni identitet kao osnova izdvajanja grada na globalnom tritu .............................................. 4

2.2. Kulturna industrija oslonjena na lokalni identitet grada kao osnova globalnog pozicioniranja ....... 6

2.3. Lokalni identitet kao osnova globalnog turizma .............................................................................. 7

2.4. Znaaj lokalnog identiteta za formiranje primamljivog urbanog okvira za ivot ............................ 8

3. OGRANIAVAJUI EFEKAT LOKALNOG IDENTITETA NA GLOBALNO

POZICIONIRANJE GRADA ................................................................................................................. 9

3.1. Uticaj multinacionalnih kompanija na jednoobraznost gradova u globalnoj hijerarhiji ................... 9

3.2. Gubljenje znaaja lokalnog pod uticajem globalizacije ................................................................. 10

4. ZAKLJUAK ................................................................................................................................... 12

5. BIBLIOGRAFIJA ............................................................................................................................. 13

2

1. Uvod

Lokalni identitet grada igra znaajnu ulogu u pozicioniranju grada u globalnoj urbanoj

hijerarhiji. Korienje lokalnog identiteta ima znaajan i viestruk potencijal za uspean

plasman grada i privlaenje globalnog kapitala, uz ouvanje lokalnih vrednosti i naina

ivota, uz eliminisanje negativnih posledica globalizacije.

Globalizacije se moe opisati kao nezavisnost procesa od prostornih distanci. Mo

(finansijska ili politika, tehnoloka ili kulturna) se koncentrie u pojedinanim lokacijama i

vri koordinaciju aktivnosti na globalnom nivou. Bez obzira na globalni karakter, sve

aktivnosti se odvijaju na konkretnim prostorima. Globalizacija je akcija sa distance i potie

od nekud, protee se kroz odreene kanale, radi neto i ima konkretne efekte na odreenim

mestima. (Giddens, 1984, str.3) Gradovi su novi nosioci i centri razvoja. Globalna

ekonomija se materijalizuje u globalnoj mrei stratekih mesta, meu kojima su na prvom

mestu vodei internacionalni poslovni i finansijski centri. Globalna mrea konstituie novi

prostor ekonomskog delovanja, takav koji prevazilazi nacionalne granice i staru sever-jug

podelu. Globalna mrea je strateki prostor formiranja trans-nacionalnog identiteta i

zajednice (Sassen, 1998). Ne odigrava se samo transport kapitala globalnom mreom, ve i

ljudi, kako bogatih-nove internacionalne profesionalne radne snage, tako i siromanih, ali i

kretanje kultura i tradicije lokalnih zajednica (Sassen, 1998).

Globalna mrea gradova je hijerarhijski ureena. Na vrhu ove hijerarhije, formirajui

zasebnu celinu, nalaze se globalni gradovi. Svetski gradovi su mesta snane koncentracije

ekonomske moi i komandni centri u globalnoj ekonomiji (Friedmann and Wolff, 1986).

Ispod globalnih gradova, ukljuenih u borbu za to bolju poziciju na globalnoj mrei, nalaze

se pod-globalni i regionalni gradovi. Kompeticija meu njima postoji kako u okviru istog

nivoa u globalnoj hijerarhiji tako i izmeu razliitih nivoa (Hall, 1998, str.232). Intenzivira

se njihova kompeticija za privlaenje investicija, naroito novih ekonomskih sektora,

3

korporacijskih sedita, visoko obrazovanog kadra, profesionalnih i internacionalnih dogaaja

sa ciljem da profitiraju iz mogunosti koje im prua ne samo nacionalni okvir ve i globalna

scena (Sassen, 1998).

U formiranoj mrei gradova vei deo kapitala pripada onima koji se nalaze na viem

rangu, to borbu za kapital prevodi u borbu za to bolje pozicioniranje u globalnoj hijerarhiji

gradova (Castells, 1989). Kao element koji omoguava pozicioniranje grada na globalnom

tritu izdvojio se identitet grada. Za gradove postaje kljuno da se nekom svojom

osobenou istaknu u globalnoj mrei kako bi obezbedili deo globalnog kapitala (Vaggione,

2004, str.1). Lokalni identitet upravo u ovom procesu predstavlja mono orue za isticanje na

globalnoj mrei, pre svega za gradove u razvoju.

2. Lokalni identitet kao osnova pozicioniranja u globalnoj hijerarhiji gradova

Pojam identiteta podrazumeva skup karakteristika koje odreeni objekat, odnosno

grad, postavljaju u relaciju sa drugim gradovima-izdvajaju ga u odnosu na druge ili po

slinostima stavljaju u odreenu grupu. Pozivajui se na Derrida-in koncept konstitutivnog

spoljanjeg gde elementi od znaaja funkcioniu ne kroz kompaktnu silu svog nukleusa ve

kroz mreu suprostavljanja koja ih izdvajaju i onda uspostavljaju vezu izmeu jedni drugih.

(Derrida 1991,str.63)

Lokalni identitet grada svoj uticaj na pozicioniranje grada u globalnoj hijerarhiji

ostvaruje na vie naina. Na prvom mestu kroz isticanje lokalnog identiteta i formiranje

eljene prepoznatljive slike u globalnoj mrei. Prepoznatljivost grada ima za efekat skok na

globalnoj lestvici. Sa druge strane, lokalni identitet oslonjen na tradiciju i naslee, predstavlja

sjajnu osnovu za razvoj kulturne industrija, koja postaje novi nosioc ekonomije savremenog

drutva znanja. Takoe, kroz ekslpoataciju lokalnih vrednosti i specifinosti (kulture, istorije,

4

naina ivota) za razvoj turizma utie se pozitivno na poziciju grada u globalnoj hijerarhiji.

Lokalni identitet, pre svega iz ugla tradicionalnih vrednosti, suprostavlja se slabljenju

nacionalnog identite, i kroz pruanje poznatih vrednosti, privlai visoko-kvalifikovanu radnu

snagu, nosioce razvoja drutva znanja.

2.1. Isticanje lokalnog identiteta grada pozitivno utie na pozicioniranje grada na globalnoj

urbanoj hijerarhiji.

Globalizacija, mobilnost kapitala i ljudi utie na gradove, koji preuzimaju vodeu ulogu u

ekonomskim aktivnostima i zamenjuju umanjenu snagu drave (Marcuse and van Kempen,

2000). Postaju centri upravne, ekonomske i politike moi. Zahvaljujui mogunosti kapitala

da menja lokacije, gradovi su su zamenljivi entiteti koji se takmie jedni protiv drugih

(Kantor, 1987) za deo globalnog kapitala isticanjem svojih potencijala, prednosti i

specifinosti (Morin and Hanley, 2004, str.369). Diferentnost u odnosu na druge gradove

postala je glavno orue za privlaenje investitora i turista (Knox, 1997, str.21). Iako ova

praksa svakako nije nova, ono to je potrebno da se privue panja preferiranih investitora se

pomera sa generikih kvaliteta bilo kog mesta na specifini karakter jedinstvenog mesta

(Paulsen, 2004, str. 247). Specifinost mesta zasnovana na lokalnom identitetu postaje osnova

za izdvajanje grada na globalnom tritu i uspeno privlaenje globalnog kapitala.

Globalna pozicija grada je odreena koncentracijom poslovnih upravljakih centara

(Sassen, 1991). Teritorijalne karakteristike mogu doprineti lokalnom razvoju, posebno kroz

dobro korienje izgraene forme, kulturnog naslea i prirodnih resursa (Magalhaes, 2005,

338), jer i same komparativne prednosti proizilaze iz gegrafske pozicije, kulturnog naslea,

prostornih struktura i socio-ekonomskih uslova (Rocco, 2006, str.23). Lokalne karakteristike

su jedinstvene i neponovljive, i time obezbeuju diferentost grada, samim tim to teritorijalni

5

resursi su nepokretna dobra (Amin, 2000) koja se ne mogu pomerati i ne mogu se

reprodukovati po elji, jer su rezultat drutvenih uslova i meusobnog odnosa uesnika, kao i

uesnika i okruenja. Takoe, Appadurai prepoznaje da lokalna specifinost je sama po sebi

proizvod istorije (Appadurai, 1996). Procesi koji oblikuju lokalni identitet nisu jednosmerni,

ve dinamini, tako da je novo uvek u koordinaciji sa starim, pa samim tim i proces

globalizacije je u interakciji sa postojeim identitetom gradova, utiui na njih, ali jednako i

lokalni identiteti utiu na grad. Kako Beauregard (1995, str-242-243) kae globalno je

organizacija mnogo lokalnih aktera i bez lokalnh mesta globalno ne moe da postoji. Globalni

inioci ne postaju na globalnom nivou, ve pre, rade zajedno polazei od lokalnog ka irem.

Svi gradovi imaju razliite identitete, bilo pozitivne ili negativne. Identitet grada su

jedinstvene karakteristike ili uslovi koji ga razlikuju od drugih mesta. Identitet grada je snaan

koncept koji formira sliku u glavama ljudi, koji ak i nisu bili u tom gradu. Predstavlja jednu

od osnova za uspean razvoj grada. Mesta treba da poseduju jasan identitet, budu

prepoznatljiva, pamtljiva, atraktivna i drugaija kako bi privukla investitore, posetioce i

stanovnike (Gospodini, 2002). ak je i pre etristo godina Giordano Bruno istakao da Tamo

gde nema razlika, nema ni izdvajanja kvalitet. Grad koji eli da se istakne dugorono kao

vredno mesto mora da istakne lokalne specifinosti koje ga izdvajaju od ostalih mesta

(Rypkema, 2005, str.4-6).

Najjai argument u korist lokalnog identiteta gradova kao znaajnog za pozicioniranje

dalo je istraivanje Abu Lughod (1999). Naima istraivanje tri globalna grada (Sassen, 1991)

Nju Jorka, Los Anelsa i ikaga otkrilo je se urbane slike ovih gradova razlikuju,

odslikavajui jedinstvene istorijske okvire u kojim su se razvijali, stratekim lokacijama,

demografskim karakteristikama i drutvenoj kulturi. Iako su ovi gradovi visoko na lestvici

globalne hijerarhije i glavni su nodovi kapitala, oni nisu isti niti slini, ve istiu svoj lokalni

identitet.

6

Molotoch (2000, str.818) istie da kada god urbana mesta pokuaju da imitiraju druge

kako bi podstakla poziciju, projekat obino propadne, to je rezultat kontekstualne razlike i

prednosti u tome da se neto uradi prvi. Biti jedinstven, specifian predstavlja osnovu

formiranje uspene slike grada koja e privui globalni kapital, posetioce i stanovnike.

Takoe i Florida istie da je autenistnost znaajna, pogotovo za kreativno drutvo .

2.2. Kulturna industrija oslonjena na lokalni identitet grada kao osnova globalnog

pozicioniranja

(S)posobnost gradova da se takmie i napreduju u globalnoj ekonomiji prevazilazi

trgovinu dobrima i uslugama i tokove kapitala i investicija, kako kreativnost i inovativnost

poinju da budu sve snanije sile ekonomskog razvoja, kako to kae John Howkins (2001).

Zajedno sa dobrima zasnovanim na znanju (Arthur, 1994), dobra zasnovana na kulturi dele

privilegiju da se nalaze na ivici novog talasa ekonomskog progresa, zasnovanog na lokalnom

globalizmu, koji je postao mogu zahvaljujui informacionoj i komunikacionoj tehnologiji i

novoj kreativnoj ekonomiji (Santagata, 2002, str. 9). Naime, ak 3,5 miliona poslova u

Evropi je formirano oko umetnosti i kulture, a ak 2% radne snage Evrope je angaovano u

delatnostima vezanim za kulturnu industriju (European Commission, 1998). Ekonomski

znaaj kulturne industrije jasno ukazuje na njen uticaj na globalno pozicioniranje grada. Vea

koncentracija globalnog kapitala, ne bitno da li on dolazi iz uslunog sektora ili kulturne

industrije, podie nivo na kome se grad nalazi u globalnoj hijerarhiji. Kako Behrman and

Rondinelli (1992) tvrde postoji jasna veza izmeu kulturne i ekonomske globalizacije.

Posebnu temu urbanog marketinga ini kultura, odnosno aktiviranje postojeih

kulturnih potencijala grada, njihov razvoj i prilagoavanje potrebama, a sve u cilju urbane

regeneracije i stimulacije gradske ekonomije. Naime, kultura i spektakl postaju dve kljune

7

take oko kojih se formira skelet nove urbane atraktivnosti (Stupar, ) Uspeno pokretanje

kuluturne industrije, koja e biti prepoznata na globalnoj sceni, kroz formiranje razliitih

distrika kulture mogua je samo uz snano oslanjanje na postojee potencijale prostora,

nasleene obrasce tradicionalne proizvodnje i kulturnog naslea (Santagata, 2002), odnosno

na lokalni identitet grada. Korienje lokalnog identiteta za potrebe kulturne industrije je sve

jae. Naime, ak 90 gradova u SAD se oslanja na kulturu i zabavu pri revitalizaciji gradskih

podruja (Vossman, 2002), a takoe i sve vei broj Evropskih gradova, pri emu se ovaj trend

iri.

2.3. Lokalni identitet kao osnova globalnog turizma

Kulturna raznolikost je snaan alat u borbi protiv razvoja uniformnog drutva promocijom

i podravanjem kulture celog sveta (UNESCO, 2000, str.39). Kultura, zahvaljujui IKT

alatima, je postala osnovni pokreta turizma. Oekivalo se da dostupnost svih informacija i

slika na internetu e dovesti do slabljenja elje za fizikim kontaktom sa istima. Rezultat je

bio suprotan, vea zainteresovanost da se uivo posete virtualno upoznati prostori. Prema

podacima Amerikog Tourist Board-a, jedna treina putovanja je bila inicirana eljom za

upoznavanjem drugih kultura, umetnosti i naina ivota.

Znaajan deo globalnog kapitala ine prihodi ostvarani od turizma. Privlaenje turista i

uspeno pozicioniranje na turistikoj mapi sveta ima pozitivan uticaj na mesto u globalnoj

hijerarhiji. Turistika industrija je postala jedan od glavnih sektora globalne ekonomije od

kraja 20. veka i raste intezivnim tempom. Sposobnost turizma da proizvede priliv sredstava,

kreiranje novih poslova i umanji nezaposlenost (Adli Imam and Bashandy, 2005) doprinosi

ekonomskom razvoju grada i poveanju mogunosti za dalja ulaganja u globalno

pozicioniranje.

8

Kljunu ulogu u turistikoj ponudi predstavljaju lokalne specifinosti, pre svega

graditeljsko i kulturno naslee, ali i atmosfera grada i ivotni stil. Kao to Zukin istie sa

nestankom lokalnih proizvodnih industrija i periodinim krizama u upravi i finansijama,

kultura i graditeljsko naslee su sve vie i vie poslovanje grada-osnova turistike

atraktivnosti i njegove jedinstvene kompetitivne otrice (Zukin 1995, str.1-2). Kulturni

turizam nije vie ogranien samo na vizuelnu konzumaciju visoke kulture artefaka kao to

su galerije, pozorita i arhitekture, ve su se proirili i ukljuili i upijanje atmosfere mesta

(Richards, 1996) i probanje lokalne hrane (Ilbery and Kneafsey, 1998; Bessire, 1998) i

uestvovanje u lokalnim dogaajima. Celokupan identitet grada, njegova specifinost i

jedinstvenost postali su atrakteri turistike posete.

Lokalne specifinosti grada, kulturna i prirodna dobra kao turistike atrakcije,

predstavljaju znaajan potencijal ak i za najsiromanije zemlje (Kammeier, 2005, str. 43),

pruajui im mogunost da preko turizma uu u trku za poziciju u globalnoj urbanoj

hijerarhiji.

2.4. Znaaj lokalnog identiteta za formiranje primamljivog urbanog okvira za ivot

Kako kompeticija izmeu gradova postaje sve intenzivnija, gradovi se sve intenzivnije

da unaprede svoju atraktivnost, ali ne samo da bi privukli multinacionalne kompanije, ve

ljude-visoko kvalifikovanu radnu snagu-kreativnu zajednicu, nosioce razvoja savremenog

drutva znanja (Nunes da Silva, 2005). Sposobnost grada da privue individue i njihove

talente pojaava poziciju grada u globanoj urbanoj hijerarhiji (Molotch and Paulsen, 2000).

Kako bi privukli kreativnu klasu gradovi moraju da postanu mesta gde su ljudi privueni da

ive, rade i stvaraju (Nunes da Silva, 2005). .

9

Kvalitet ivota doprinosi privlaenju nove visoko-obrazovane radne snge. Znanje i

kultura, ciljevi koji e biti postignuti jedino kada grad postane sposoban da obezbedi kvalitet

ivota i ambijent privlaan za razliite kategorije ljudi. Urbano naslee, postojei lokalni

identitet, mogu da oznae jedinstvenost mesta i istaknu njegovu prednost u odnosu na druga

mesta, kao ivog i atraktivnog prostora, i da budu vitalni faktori urbae ekonomije. Izvetaj

English Heritage (2000)-a istie da istorijsko okruenje predstavlja snaan generator dobrobiti

i prosperiteta, i veoma pozitivan faktor u vrednovanju ivotnog stila grada. Sa druge strane, u

eri slabljenja nacionalnog identiteta i oseaja pripadnosti nekom prostoru tradicionalne

gradske forme prua oseaj sigurnosti i proverenih vrednosti. Tradicionalni sistem formiranja

grada, se iz tih razloga, ak primenjuje i na potpuno nova gradska podruja, sa ciljem

formiranja bajkovitih slika mirnih i prijatnih susedstva (Stupar, 2004, str.48). Lokalna

obeleja naselja obezbeuju identifikaciju i pruaju oseaj sigurnosti, stabilnosti i zatienosti

od intenzivnih promena globalnog grada, to kao rezultat dodatno privlai kreativnu radnu

snagu i doprinosi boljem pozicioniranje grada u globalnoj urbanoj hijerarhiji.

3. Ograniavajui efekat lokalnog identiteta na globalno pozicioniranje grada

3.1. Uticaj multinacionalnih kompanija na jednoobraznost gradova u globalnoj hijerarhiji

Intenzivno je zastupljen suprotan stav, pre svega da globalizacija negativno utie na lokalni

identitet grada i vodi ka jednoobraznosti gradova. Kao jedna od teza koja je esto zastupljena

jeste da gradovi da bi se nali na globalnoj lestvidi moraju da privuku velike multinacionalne

kompanije, i to pre svega njihova sedita (Friedmann and Wolff 1984; Sassen 1991). Centrale

velikih internacionalnih kompanija, koja mogu da se lociraju bilo gde, za svoje sedite biraju

gradove sa odreenim neophodnim standardima za poslovanje i ivot zaposlenih. Slini

10

prostorni zahtevi razliitih firmi,.., tee da proizvedu sline prostorne organizacije (Rocco,

2006, str.24) Zamagljujui dosadanje lokalne specifinosti, kljune karakteristike grada se

modeluju i prilagoavajau poeljnim obrascima koje namee globalno trite, bez obzira da li

su slike formirane na taj nain zaista objektivne. (Stupar, 2005, str.91).

Bez obzira na pritisak nosioca globalnog kapitala za jedinstvenim uniformisanim

prostorima poslovnja i boravka, novi oblici organizacija proizvodnje i usluga moraju da se

inkorporiraju u postojeu strukturu grada i postojee socijalne odnose i procese. Prema

Marcuse and van Kempen (1997), komandne aktivnosti velikih kompanija imaju veoma mali

udeo u ukupnom tercijalnom sektoru i mali procenat zaposlenih u gradu, ak i u globalnim

gradovima. Kao rezultat toga njihov uticaj na identitet grada je mali, i samo jedan od velikog

broja drugih koji utiu na grad. Forma i struktura grada je rezultat istorije, sa kojom postoji

veza koju nije mogue potpuno presei. Nasleeni trendovi se nastavljaju i utiu na

investicije, bez obzira na brzinu i intenzitet globalizacije, zadravajui na taj nain

prepoznatljivi identitet prosto (Beauregard and Hail, 2000), barem kroz koegzistenciju ili

reinterpretaciju kroz novi.

3.2. Gubljenje znaaja lokalnog pod uticajem globalizacije

U globalnom drutvu u su distance prestale da imaju znaaj, a informacione

tehnologije stvorile novi svet, znaaj lokalnog postae diskutabilan. Manuel Castells istine da

univerzalni kosmopolitanizam elita ima dominantnu ulogu nad plemnskim lokanim

zajednicama. U svetu u kome dominiraju globalni tokovi i informatiki prenos informacija

utie na krizu identiteta. Prema Castellu znaaj mesta nestaje, nasuprot space of places

(prostor mesta) nastaje space of flows (prostor tokova). Samim tim to nestaje mesto kao

znaajan deo drutvenog ivota i prenosi se u virtualnu sferu informacionih tehnologija,

11

lokalni urbanizam postaje potpuno nebitan (Castells 1989). Bez obzira na tvrenje Castells-a-

Mesto je bitno. Mesto je znaajno jer mnogo lokalni kulturni, socioloki i politiki resursi jesu

prostorno uslovljeni i ne mogu preu u digitalnu sferu, ili se duplirati na nekom drugom mestu

(Urry, 2001; Storper, 1997; Zukin, 1992). ak i sami globalni gradovi, kao simboli moi i

uspeha globalizacije, su prostorno uslovljeni, oni su nodovi-prostorne aglomeracije dovoljno

velike moi. I sam Castells u svojim kasnijim istraivanjima priznaje znaaj urbanog prostora

i u knjizi Umreeno drutvo prepoznaje znaaj mesta i identiteta (Castells).

Sa druge strane, Rem Koolhas, istie to je snaniji lokalni identitet, to on vie

zarobljava grad i ne omoguava mu da se razvija, prilagoava i menja u globalizaciji. Prema

Koolhasu grad treba da se oslobodi identiteta i da preraste u generiki grad. Generiki grad

je osloboen prolosti, ist, nov i uniforman, nastao ponavljanjem istih modula (Koolhas,

1995). Veliko je ono to karakterie generiki grad. Velika arhitektura je u velikom broju

sluajeva nosilac stremljenja grada za globalnim pozicioniranjem. A ovi predvodnici

uglavnom bivaju dizajnirani od strane iste grupe arhitekata-samim tim postaju uniformni i

generiki (Kapadia, 2006). Meutim Koolhas zapostavlja injenicu da je identitet uvek u

statu fluksa, konstantno biva oblikovan i preoblikovan. To je nedostajui deo koji omoguava

njegov Generiki grad bez obzira na naivnost tvrenja. Simbolika prezentacija globalnih

gradova kroz velike projekte ima pored globalnog i lokalni karakter, jednako znaajan i

korien. Kako to Aleksandra Stupar tvrdi pored ovih globalno prihvaenih i (ne)svesno

primenjivanih simbolikih reprezentacija, prisutan je i niz simbola vezanih za lokalni kulturni,

religiozni, nacionalni i prirodni kontekst, koji uslovljava njihovu interpretaciju. Ipak, i ovi

simboli imaju vei domet ukoliko se kombinuju sa univerzalnom simbolikom koja ne poznaje

geografkse, kulturne i jezike barijere, ali bez obzira na metaforinu poruku koju nose, oni daju

gradu novi kvalitet i itljivost koja direktno utie na njegovu atraktivnost. Odnosno u skladu

12

sa lokalnim kontekstom, formira se polivalentna simbolika koja povezuje tradiciju sa

kosmopolitenizmom i formira eljeni urbani identitet. (Zukin, 1992).

4. Zakljuak

Iako je globalizacija primarno viena kao proces homogenizacije, kako trita, tako i

kulture, lokalnih karakteristika grada i identiteta, lokalno i dalje ostaje znaajno, a sa ulaskom

u sledeu fazu globalizacije, prepoznatu kao kreatina ekonomija postaje sve znaajnije. Kao

to Jaap Modder i Joreon Saris formuliu Ne postoji opasnost da gradovi i regioni postanu

slini u kreativnom dobu. Svaki grad i region ima svoje snage i slabosti. Zbog toga svuda

dolina nee biti uspena. Kreativni regioni moraju biti svesni svojim specifinih kvaliteta i

iskoristiti ih da postanu magneti za talente koji privlae kreativne umove u specifino mesto

na kome treba biti, penjui se time na lestvici globalne hijerarhije gradova.

Interakcija izmeu globalizacije i gradova je dvosmerna: nisu samo gradovi pod

uticajem globalizacije, ve lokalne ekonomije, kulture i politike utiu na globalne tokove.

Kao to Stiglitz (2002) kae-bitno je kako se upravlja globalizacijom. Stoga, prepoznavanje

uloge potencijala resursa lokalne teritorije u kompetitivnom procesu globalnog nivoa postaje

sutina problema lokalno-globalno. Ovaj koncept je evidentan u mnogim lokalnim razvojnim

politikama, gde strategija lokalnih aktera je zasnovana na valorizaciji specifinih resursa, koji

omoguavaju takmienje na globalnom nivou kroz kreiranje atraktivne slike teritorije.

Atraktivna slika grada kojom se utie na globalnu poziciju grada se formira u skladu sa

lokalnim vrednostima.

Glokalizam traga za (tekim) balansom izmeu valorizacije komponenti miljea

globalne kompeticije i osnaivanja lokalne zajednice....lokalne teritorije treba da budu pro-

aktivne uzimajui u obzir globalne procese: sa jedne strane jaajui svoj identitet, ukljuujui

13

njen endogeni potencijal, kreirajui lokalno drutvo i unapreujui lokalne procese razvoja,;

sa druge strane , ne treba samo da pokuavaju da se takmie na globalnom nivou kako bi se

promovisali van svojih okvira, ve i da unaprede nivo blagostanja i kvaliteta ivota u gradu

(Corrado, 2003).

5. Bibliografija

Adli Imam K. el and Bashandy, S. (2005) Globalization vs Sustainable Tourisme: an Approach to

planning Tourism Destinations in Coastal Areas. In la Greca, P. (ed.) Planning in a more Globalized

and Competititve World (pp. 207-216). Cairo: ISOCARP.

Amin A. (2000) The economic base of contemporary city. In Bridge, G. and Waston S. (eds) A

companion to the city. Oxford: Blackwell.

ABU-LUGHOD, J. L. (1999) New York, Chicago, Los Angeles: America's Global Cities.

Minneapolis:University of Minnesota Press.

Appadurai, A. (1996) Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis:

University of Minnesota Press.

Arthur, B. (1994) Increasing returns and path dependence in the economy, Michigan: The University

of Michigan Press.

Beauregard R.A. and Hail A. (2000) The Unavoidable Continuities of the City. In Marcus, P. and

Kempen, R.V. (eds) Globalazing Cities. Oxford: Blackwell.

Beauregard, R.A. (1995) Theorizing the global- local connection. In Knox, P.L and Taylor, P.J. (eds)

World Cities in a World-System (pp. 232-248).Cambridge: Cambridge University Press.

Behrman, J.. and Rondinelli, D. (1992) The cultural imperatives of globalization: urban economic

growth in the 21st century. Economic Development Quarterly, 6/2, pp.115-126.

Bessiere, J. (1998) Local development and heritage: traditional food and cuisine as tourist attractions

in rural areas. Sociologia Ruralis, 38/1, pp.21-34.

Castells, M. (1989) The informational city: information technology, economic restructuring and the

urban-regional process. Oxford: Blackwell.

Castells, M. (1996) The Information Age, Economy, Society and Culture vol. I: The Rise of the

Network Society. Oxford:Blackwell.

Corrado, F. (2003) Territorial resources as levers of local development in a globalized context

39th IsoCaRP Congress 2003

Derrida, J. (1991) La Diffrance. In Kamuf, P. (ed.) A Derrida Reader (pp. 59-79). Columbia: UP.

English Heritage (2000) The Power of Place. London: English Heritage.

14

European Commission (1998) Culture, the cultural industries and employment. Commission Staff

Working Papers, Brussels, 14 May.

Florida, R. (2002) The Rise of the Creative Class. New York: Basic Books.

Friedmann, J. and Wolff, G. (1986) World City Hypothesis. Development and Change, 17/ 1, pp. 69-

84,

Giddens, A. (1984) The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press.

Gospodini, A. (2002), European cities in competition and the new uses of urban design. Journal of

Urban Design, 7/1, pp. 59-74.

Hall, P. (1998) Cities in Civilization: Culture, Innovation, and Urban Order. London: Weidenfeld &

Nicolson.

Ilbery, B. and Kneafsey, M. (1998) Product and place: promoting quality products and services in the

lagging rural regions of the European Union. European Journal of Urban and Regional Studies, 5,

pp.329-41.

Kammeier, H.D. (2005) Global Concerns, Local Responsibilities, Global Local Benefits: The Growing

Bussiness of World Heritage. In la Greca (ed.) Planning in a more Globalized and Competititve World

(pp.41-45). Cairo: ISOCARP.

Kantor, P. (1987) The Dependent City: The Changing Political Economy of Urban America.

Glenview: Scott, Freshman.

Knox, P. (1997) Globalization and Urban Economic Change. Annals of the American Academy of

Political and Social Science, 551, pp. 17-27

Koolhaas, R. and Mau, B. (1995) S, M, L ,XL. New York: Monaceli Press.

Magalhaes, F. (2005) Workshop 1: The Place of Globalization. In la Greca (ed.) Planning in a more

Globalized and Competititve World (pp.338). Cairo: ISOCARP.

Marcuse, P. and van Kempen, R. (1997) A new spatial order in cities? American Behavioural Scientist

Marcuse, P. and van Kempen, R. (2003) On the corner of diverse/reverse globalization: the third stage

of global `urban studies'. International Journal of Urban and Regional Research, 27/4, pp. 957-963.

Molotoch, W. and Paulsen, K.E. (2000) History repeats itself, but how? City character, urban tradition

and the accomplishment of place. American Sociological Review, 65/6, pp.791-823.

Morin, R. and Hanley, J. (2003) Community Economic Development in a Context of Globalization

and Metropolization: A Comparison of Four North American Cities. International Journal of Urban

and Regional Research, 28/2 , pp. 369-83

Paulsen, K. (2004) Making Character Concrete: Empirical Strategies for Studying Place Distinction.

City & Community 3, Washington: American Sociological Association.

Richards, G. (ed.) (1996) Cultural Tourism in Europe. Oxford: CAB International.

Rocco, R. (2006) An Urban Geography of Globalisation: New Corporate Centralities in the Age of

Hyper Connectivity. In Zeynep, M. E. and Vaggione P. Cities Between Integratio and Disintegration

Opportunities and Challenges (pp.23-40). Istanbul: ISOCARP.

15

Rypkema, D. (2005) Globalization, Urban Heritage, and the 21st century economy. Global Urban

Development, 1/1, pp.345-390.

Santagata, W. (2002) Cultural Districts, Property Rights and Sustainable Economic Growth.

nternational Journal of Urban and Regional Research, 26/1, pp.923.

Sassen, S. (1991) The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton: Princeton UniversityPress.

Sasen, S. (1998) Globalization and discontent. New York: The New Press.

Sassen, S. (1998) Whose city is it? Globalization and the Formation of New Claims. International

Conference on Divided Cities and Strategies for Undivided Cities, Gteborg, Sweden, May 25 26.

http://www.international.metropolis.net/events/goth/globalization.html, maj 2005.

Stiglitz, S. (2002) Globalization and Its Discontents. London: Penguin books.

Storper, M. (1997) The Regional World: Territorial Development in a Global Economy. New York:

Guilford.

Stupar, A. (2004), Uloga globalizacije u redefinisanju simbolike gradskog prostora, doktorska

disertacija, Beograd: Arhitektonski fakultet.

Stupar, A. (2005). Ka novoj urbanoj atraktivnosti: transformacija, manipulacija, kompeticija. U

Bogdanovic, R. Planiranje i menadzment gradova i regiona (str.89-96). Beograd: Udruzenje urbanista

Srbije.

Urry, J. (2001) The Sociology of Space and Place. In Blau, J. R. (ed.) The Blackwell Companion to

Sociology, 17, pp. 315.

Vaggione, P. (2004) Built heritage as source of world city identity: The case of Shanghai, 40th

IsoCaRP Congres,. http://www.isocarp.org/Data/case_studies/486.pdf, maj 2005.

Vossman, L. (2002) How many artists does it take to build a downtown'?. Planning, 68/6, pp. 20-23.

Zukin, S. (1995), The Culture of Cities, Oxford: Blackwell.

http://www.international.metropolis.net/events/goth/globalization.htmlhttp://www.isocarp.org/Data/case_studies/486.pdf