veı , nil. Der g, (2007), 23, ı : 61·65

ŞiNŞiLLA'OA (Chinchilla lanigera) TESTis, EP/oiOYMiS VE OUCTUS

OEFERENS'iN ARTERiYEL VASKULARiZASYONU

Aysun Çevlk-Demlrxant e . Vural Özdemir', ı smail Türkmenoğlut . M urat Akcsmant

Arterfa l vascula rlza tlon ofTcsticlcs, Epididymis and Ductus Dcfereces in Chinehiıl a

(Chinchilla Ien lgera).

Özel: Bu ara ştı rma şinşiliada testis, epididymis ve duclus deferens'in beslenmesine katılan arterterin orijin, seyir vevaskularizasyon bölgelerinin belirlenmesi amacıyla yapılmışll r. Bu çalışmada, Afyon Kocatepe Üniversitesi DeneyHayvanla rı unıtesrnoen temin edilen, vücut ağırlığı 550 g • 600 g arasında değişen 5 adet erkek ergin şınşına (cnırc­

hilla lanigera) kullanıldı . Arteria carous communis yolu ile kan boşallıldı ve ayn ı damardan renklendlnlrniş ıetex enjekteedildi. Sağ arterra tesucuıadsjn. 2 kadavrada arteria renalis'in cauec-teteranrcen. orijin aldığı belirlenirken, 3 ka·davrada bu damarın arteria renalis'den yaklaşık 2 mm sonra aorta abdominalis'den ayrıldığ ı belirlendi. Sol erterra tes­tieularis ise aorta abdominalis'den ve ertere renalis sinister'den yaklaşık 4·5 mm sonra ayrıldığ ı tespit edildi. Artenateslieularis'in testis, eapul ve corpus epididymidis'e dallar gönderdiği cauda epididymidis'e ise birkaç ırce dal gön'derd iği gözlendi. Cauda epididymidis ve ductus delerens'in artertat vaskularizasyonu, erterra ilinca extema'dan orijinalan arteria duetus delerentis larafından sağlandıOı tespil edildi.

Anahtar Keli meler: Testis, epididymis, ductus deferens, ş inş illa .

Summary: The aim ct ttus study was deıermined that arterial vaseularization cttestıcres. epididymis and ducıus de­tereces in Chinehilla. Five adull male chinchilla (Chinehilla lanigera) varied between 550 g and 600 9 uve body weightobtained from Afyon Kocatepe University Experimental Animal Unit were used in the study. Blood was removed lromarıena cerctıs eommunis and coloured Iatex was i njecıed. The righl anerta ıesticularis originated from the cauco­lateral aspecıs of the erterte renalla in 2 cadavers whereas it was from the arterra abdominalis approximately 2 mmalter the arteria rensus. The lell arterla testieularis lefl from aorta abdominalis alter, approximately 4 mm from Ihe ar­teria renalis sinister. lt was observed that the arteria t esticuıerts gave brenetres lo testieles, eaput and corpus epi­didymidis, and aısc a tew thin branchas to ıhe cauda epididymidis. Arterial vascularization of cauce epididymidis andcucıus deferences was supplied by the ertena duclus detererces that was originated from the arteria iliaea exıema .

Key Words: Testiele, epididymis, ductus deferenees, chinchilla.

G ir i ş

Şinş illa (Ch inchilla lan igera), Chinchill idae ta­mi lyasına ait bir rodenttlr (Ku ru, 1987). Kürkününiyi kalitede olmas ı yanı s ıra kı r tavşamndan dahalezzetn olan eli içind e yoQun şekilde av lanan buhayvan (Eker, 1976) günümüzde daha çok pethayvan ı olarak üretümektedir (http://www.vets.crq.n).

Testis'in artenel vaskularizasyonunun üremeile yakın ilgisi vard ır (Rajlova ve Dan ko, 2001).Te stis ve epididymis'in alardamarı arte ria tes­ticularis'tir. Bu damar aorta abdominalis'den çık·

tıktan sonra k ıvrımlı bir seyi r gösterip septula testiseştiğinde testis dokusunun içine bir kısrruda epl-

didymis'e daQılır (Dursun 1995: Terayama ve ark .,2005). Ductus deferens ise arteria ductus de·ferenl is taranndan beslen ir (Rajtova ve Danko,2001).

Laboratuar hayvanları arasında rat (Chubb veDesjarding, 1982: Murakami ve ark., 1989), tavşan

(Chubb ve Desja rding, 1982; Rajtova ve Danko,2001), kobay (Cooper ve Schiller, 1975), fare (Su'zuki, 1982) ve hamsler (Michel, 1959) gibi kemiric!hayvanların testis, epididymis ve ductus de­Ierens'inin arteriyel vaskularizasyonu hakkında ça­lı şmalar yapılmıştır. Bu çalışmada ise, ş inşilla 'n ı n

testis, ep ididymis ve ductus deferen s'inin arteriyelvaskularlzasyonunu tesp it ederek araştırmacılara

bu konuda katkı saşıamas ı hed ef lenmekted ir.

Geli ~ Tarihi: 0 1 .08.~006 @ : aysuncevik@yahoo.eom1. Af)'Qn Kcc arepe Ünivers ites i, Veteriner Fak ııl ı esi , Anaıom i Anabilim Dalı , AFYQNKARAUISAR

ÇEV1K.OEM1RKAN, ÖWE.\ IIR , TüRKMEI"oCLU, AKOS~IA~

Materyal ve Metot

_ Çalışmada materyalolarak Afyon KocatepeUniversitesi Deney Hayvanları Ünitesi'nden teminedilen, vücut a{Jırh{Jı 550 g-600 9 arasında de{Jişen

5 adet erkek ergin şinşilla (Chinchilla lanigera) kul­lanıldı . Ergin hayvanlara, ketarnine (Ketalar, Parke­Davis, Eczacıbaşı-Istanbul) 60mglkg ve xylazine(Rompun, Bayer) 6mglkg kombinasyonu ile derinanastezi yapıld ı (Flecknell 1992; Poora ve ark.1997). Kanın pıhtılaşmaması amacı ile int­rape~toneal olarak 1ml hepann (Neoparin) enjekteedildı . Arteria carctis communis yolu ile kan bo­ş.al~ ıldı ve aynı damardan renklendirilmlş latex ve­rıld ı , Kadavrata r % 10 luk lormaldehit so­lüsyonunda .24 saat tespit edildi. Materyaller, lupve stereo-rmkrcskcp altında dlseke edilerek, testisepidi?ymi s ve ductus deferens'in arteriyel vas~kularızasyonu iocelenip fotOOra!landl (Sony DSCF·717). rermıncıoj için Nemine Anaıomica Ve­terinarta (2005) kullanıldı .

Bulgular

Di{Jer kemincüerde oldu{Ju gibi şınşuıada da

testis'in (Şekil l/h, 31c), arteria testcularis ta­ralından beslenmekte oldu"u saptandı. 5a{J artenatesncularis'in, 2 kadavrada 3. lumbal vertebra dü­zeyinde arteria renalis'in (Şekil l /b, 2/b) caudo­lateral 'inden orijin aldl{Jı belirlenirken (Şekil 1/c), 3kadavrada bu damar artena renalis'den yaklaşık 2mm sonra aorta abdomlnatls'den ayrı ld l {Jı gözlendi(Şekil 2Ic). Sol ertena testkulane ise artere renaüssinisterden yakJaşık 4-5 mm sonra (Şeki l 1/d, 2/d)aorta abdominalis'den ayrıldıQı tespit edildi (Şekil 1/a, 2/a). Arteria testoutane (Şekil 3/a) orijinindenhemen serıra oldukça uzun bir pars reeta (Şekil lif)ve geniş bir pars convoluta (Şekil l /e, 3Jb) oluş­

turdu{Ju tespit edildi . Pars recta'da bu uzunluksa~da yaklaşık 45 mm sol tarafta ise 40 mm ol·du{Ju, pars convoluta'nın ise her iki taraftada 30mm oldu{Ju saptandı . Adı geçen damarın testis'inextremitas ceottete'smcan girip tunica albug inea'yı

deldi"i tespil edildi. Daha sonra margo epididyma lisboyunca uzanan arteria testicularis'in subcapsu lararter olarak seyri esnasında testis'in lacies mediahsve lacies lateralls'ine birçok dal verd i{Ji gözlendi. Budalların testis'in margo liber'inde birleşli{Ji ve zik­zakh kıvrımlar yaparak testis'i vaskulanze elti{Ji be­lirlendi (Şeki l 3/i).

Şe 1. Artena testicutaris dexter'in venırarcen g6rUn.:ımu (sağ artena renats'den köken alışı ).

a· ecna abdominalis, ~.arte~~ renali s, .c· arteria testiculans dexter, d- erte-te ıestcurens sınısıer. e- pars ccnvcıcta i-pars recta. 9" eaput epidıdymıd ıs , h- testıs, i- eauda epididymidis, j- duclus deferens . '

62

~inşill:ı'd a (Ch i nı' h i l hı l an i ı:,ı' r a ) Tr$lis ...

Şekıl 2. Artena testcutaris'eı venıral'den görünümü.

a- acrta abdominalis, bo artana renane. c- enena tesncutans cexter, cı- artena testicularis smıster.

Şekil 3. t esus. epıdidymis ve coc tus deferens'in arteriel vaskularizasyonunun verwereen görünümü.

a· arterra tesucurens. bo pars ccovcıcta, c- testis, d- capvt epidtdymidis, e- cauda epididymidis, f· ductus deferens, 9" ar­teria ductus dererenus. h- arterra lesticularis ve erterıe duclus delerenlis'in anastomozu, j. arteria tesucularts'in testis'inlateral'inde yaptığı anastomozter.

63

ÇEVIK-DEMIRKAN . ÖW EMIR. TORKMENOOLU, AKOSMAN

Arteria testiculans'm pars convoluta kısmı,

rami epididymales'i vererek caput epididymidis(Şekil 1/g, 3/d) ve oradaki ya~ tabakasını vas­kulartze elli~i, ayrıca corpus epidiymidis'e de 2'3,cauda epididymidis'e de birkaç ince dal verdi~i tes­pit edildi. Cauda epididymidis'in (Şekil 11i, 3/e) vas­kularizasyonunu saçtavan asıl arterin, arteria iliacaexterna'dan gelen arteria ductus delerenlis oldu~u

saptand ı (Şekit 3/g). Arteria ductus delerenlis,rami epididymales ile cauda epididymidis'in cra­mal'inde anastomoz yapt'~1 belirlendi (şekil 3/h).Daha sonra bu damarın cauda epididymidis'e gi·rerek burada bir çok kıvnm yaptı~ı ve bölgeye ca­~ ı ldı~ ı gözlendi.

Arteria ductus delerentis'ln. arteria iliaca ex­tema'dan orijin alan ince bir damar oldu~u ve duc­tus deferens (Şekil 1/j , 3/1) boyunca yaptlOI seyiresnas ında adı geçen organı , verdi~i bir çok ince dalvasıtasıyla besledi~i gözlendi. Arteria ductus de·terentis'm cauda epidiymidis'e ulaştıo ı ve bu böl­geye daQılarak son land ı~ ı tespit edildi.

Tartışma

Şinştüa testis'inin artertel vas-kulartzasyorum un. diQer memeli türlerinde olduQugibi arteria tesucularls tara/ından saQ landığl çöz­lendi (NAV, 2005). Anerta ı esticularis'in, rat'larda(Chiasson, 1980; Walker ve Homberger, 1998) ar­tena renaıts'e çok yakın olarak aorta eb­deminans'den çıktı~ı belirtilirken, d l~er bir araş­

tumacı (Meıman ve ark., 1985) bu damarın truncusiliacus communts'ten erilin aldlQ ını bildirmişt ir.

Kobay (Cooper ve Schiller, 1975) ve hameter'de(Michel, 1959) arteria testicularis'in arterla renalisdüzeyinde yada hemen onun arkasından aorta ab­dominalis'den orijin aldığı bildirilirken, Popesko veark., (1992) kobayda arteria tesUcularis si­nistra'nm, arteria renalla'den orijin aldlOınl rapor et­mi şt ir. Tavşanda (Rajlova ve Danko, 2001) sal) ar­teria testtculans'ln artarta mesentenca ceuoalis'inönünde beş inc i bel omuru düzeyinde, sol arteriatesticularis'in ise arterla mesenterica caudalis se­viyesinde yada arkasında altıncı bel omuru dü­zeyinde orijin aldlQı belirtilirken, Popesko ve ark.,(1992) sal} ve sol arteria testicutarta'ln aynı oü­zeyde acrta abdominalis'den oriiin aldlOınl bll­di rmişti r. Yapılan bu araştırmada saQ arteria tes­tlcularis'tn 2 kadavrada arteria renalis'in caudo­lateral'inden. 3 kadavrada bu damarın arteria re­natis'den yaklaşık 2 mm sonra aorta ab­dominalis'den oriiin aldı~ı, sol arteria testicularis'inise aorta abdominalls'den ve arteria renalis si­nister'den yaklaşık 4·5 mm sonra ayrıldlQı tespiledi lmişti r.

64

Laboratuvar hayvanlanndan. farede (Suziki,1982) pars recta ve pars convoluta'n ın olmadlQı bil­dirilirken, Michel (1959) hamster'de dört ilmek bu­yüklü~ünde pars convoluta'nın olduQu geri kalankısmında pars recta'dan oluştuğundan batısetmiştir.

Kobayda (Popesko ve ark., 1992) bu oluşumların

varlığından bahsedilirken, tavşanda (Popesko veark., 1992: Rajtova ve Dankc, 2001) pars convolutave pars racta'nın 13-20 ilmek uzunlu ğunda olduQubelirtilmiştir, Sunulan çalışmada, pars recta'da buuzunluk sağda yaklaşık 45 mm sol tarafta ise 40mm olduğu, pars convoluta ise her iki tarafta da 30mm oldUğU tespit edildi.

Arteria testicularis'ln, tavşanda (Harrison,1949; Rajtova ve Danko, 2001) testisin extramitascaudata'smm proximal kısmından tunica al­buginea'yı deldi~i ve iki veya üç kez kıvnm yap­tıktan sonra paranşim dokusuna girip, testis'inmargo liber'i düzeyinde üç yan kola ayrıldığı raporedildi. Yapı lan bu araştırmada ise ad ı geçen da­marın, extremitas capitata'dan girip tunica at­buginea'yı deld iğ ı ve margo epididymalis boyuncauzanıp subcapsular arter olarak devam etti ği göz­lendi. Daha sonra bu damarın, testis'in l aıera l vemedtat yüzlerine birçok dal verdiği ve bu dalların

testis'in margo über'lnde birleşerek zikzakh kıv­

rımlar yaptıQ! tespit edildi.

Epididymis'in vaskularizasyonu, ıavşanda

(Chubb ve Desjardings 1982) rami epidıdymates

(NAV 2005) olarak bilinen dalların direk arteria tes­ticularis'ten orijin aldı!)ı bildirilmesine karş ı n , Raj­tova ve Danko (2001) arteria epididymalis caudalis.arteria lllaca externa'nın ilk ortak kökünden orfjlnalıp epididymis'in kuyruk ve gövde kısmın ı vas­kulerize ettiğin i belirtmiştir. Chubb ve Desjardings(1982), Popesko ve ark., (1992) bu damardan bah·setmemiştlr. Yapılan bu çalışmada arterra tes­ticularis'in pars convoluta kısmı rami epididymales'ivererek caput epididymidis ve oradaki yağ ta­bakasını vaskularize ettiği , ayrıca corpus epi­diymidis'e 2·3, eauda epididymidis'e de birkaç incedal verdiQi tespit edildi. Cauda epldidymldis'ln vas­kularizasyonunu sağlayan asıl arterin arterra iliaeaexterna'dan gelen arteria ductus delerenus olduğu

saptandı .

Tavşan (Popesko ve ark" 1992; Rajtova veDanko 2001) ve kobayda (Popesko ve ark., 1992)olduğu gibi şinşiliada da ductus deterens'l besleyenarter'in. anerta maca externa'dan köken alan arteriaductus deferentis olduQu tespit edildi.

Sonuç olarak; testis ve epididymis'ln bir k ı smıarteria testieularis taratmdan vaskularize edilirken,duetus deterens'i, anerta iliaca externa'dan oriiin

Şinşilla'da (Chineh iıl a lanigeru) Testis .•.

alan arteria ductus deferentis 'in vaskularize ettiğ i

gö zlendi.

Kaynaklar

Chiasson, R.B. (1980). Atlas of the Rat. WMC. BrownCompany .

Chubb, C. and Desja rdins, C. (1982). Vasculature of themouse, rat and rabbit testis , epididymis. Am. J . Anat.165: 357-372.

Cooper, G. and Schiller, A.L. (1975). Anatomy of the Gu·inea pig. Harvard Univers ity Press, Cambridge, Mas ­sachuse tts, p. 403.

Dursun, N. (1995). Veteriner Anatom i ii. Medisan Ya­yınevi , Ankara.

Eker , M. ve Aşkın , Y. (1976) . Tavşan ve Kürk Hay­vanları Üretimi Ders Notu. Ankara .

Flecknell, PA (1980). Laboratory animal anaesthesia.Academic Press Limited, London: 137.

Harrison, R.G. (1949. The comparative anatomy of theblood supply of the mammalian testis. Proc. Zool. Soc.London. 119: 325-344.

http://www.vets.org.n.lCareerPeVPetCareN etsView/artieles1.pdt. Date, 09.09.2005. A Vets View artieles,Published by the New Zeland Veterinary Association Inc.Page 60 of 73. ASS/BEN/26/A vets view Articles Oct 02.Doc.

Kuru, M. (1987). Omurgalı Hayvan lar. Atatürk Üni­versitesi Yayınları . No: 646, Erzurum .

Michel, G. (1959). Die Aufzwe igung der Aorta ab­dominalis des Syr. Goldhamsters mit besonderer Be-

65

rücksch ichtigung der mann lichen und weiblichen Gesc­hlechtsorgane. Anat. Anz. 107: 111-125 .

Murakami, T., Uno, Y., Ohtsuka, A. and Taguchi, T.(1989) . The blood vascular architecture of rat testis: ascanning electron microscop ic study of corrosion castsfollowed by Iight microscopy of tissue sections . Arch His­tol Cytol. 52 (2): 151-72.

Nomina Anatom ica Veterinaria (2005) . International com­mittee on Veter inary Gross Anatom ical Nomenelature.5th ed. Copyright by the World Associat ion of VeterinaryAnatom ists.

Poore, O.S., Sanchez-Halman, A. and Goslow, G.E.(1997). Wing upstroke and the evolution of f1 apping f1ight.Nature 387: 799-802 .

Popesko, P., Rajtova , V. and Horak , J . (1992) . A ColourAtlas of the Anatomy of Smail Laboratory Animals. Vol.1, Rabbit and Guinea Pig, Bratislava: Wolfe PublishingLtd.

Rajtova , V. and Danko, J. (2001). Vasculature of testis,epididymis and ductus defere ns of rabbit. The arteries.Acta Vet. Brno. 70: 3-7.

Suziki, F. (1982). Microvasculature of the mouse testisand excurrent duct system . Am. J . Anat. 163: 309-325.

Terayama, H., Naito, M., Nakamura, Y., Limura , A., Itoh,M., Tamalsu, Y. and Shimada , K. (2005) . Corros ioncasts of convoluted test icular arteries in mice and rats.Archives of Andrology. 51 (6): 471-480.

Walker, W.F. and Homberger, D.G. (1998). Anatomy andDissect ion of the Rat. W.H. Freeman and Company,New York.