1. POJAM UPRAVE,DRŽAVNA UPRAVA I JAVNA UPRAVA

Riječ uprava ima dva osnovna značenja.1. Ovim terminom označava se krug subjekata koji su u okviru državnog aparata, a koja se razlikuje od drugih vršioca državnih aktivnosti po tome što im je povjerena funkcija uprave.2. Ovim terminom označava se određena vrsta aktivnosti koja se nekim specifičnim obilјežjima razlikuje od ostalih državnih aktivnosti. Prvim se označava uprava u organizacionom smislu, dok se drugim označava uprava u materijalnom smislu.

DRŽAVNA UPRAVAPod državnom upravom podrazumijevamo onu djelatnost koju vrše organi državne uprave.

JAVNA UPRAVATermin javna uprava obuhvata veći broj vršioca upravnih aktivnosti.

KARAKTERISTIKE SAVREMENE UPRAVEUprava ima presudnu ulogu za razvoj jedne zajednice i treba da omogući:- efikasno ostvarivanje prava i interesa građana,- zaštitu lјudskih prava,- zaštitu javnog interesa,- pobolјšanje kvaliteta živlјenja.

2. IZVRŠNA VLAST U BOSNI I HERCEGOVINI

OPŠTE NAPOMENEIzvršna vlast je institucionalizovana u vidu vlade, ministarstava. U sistemu podjele vlasti uprava je više vezana za vladu kao organ izvršne vlasti a manje za parlament kao organ zakonodavne vlasti.U pravnoj državi za vladu važi princip da čini sve ono što joj nije izričiti zabranjeno, dok za upravu važi princip da radi samo ono za šta je važećim pravnim normama izričito ovlaštena. Vlada usmjerava i usklađuje rad uprave.

IZVRŠNA VLAST U BiHIzvršnu vlast u BiH čine dva kolegijalna organa: Predsjedništvo i Savjet ministara. Predsjedništvo predstavlјa instituciju kolektivnog šefa državne zajednice, dok Savjet ministara predstavlјa političko-izvršni organ BiH.

PREDSJEDNIŠTVOPredsjedništvo obavlјa izvršnu vlast, vodi spolјnu politiku, izvršava odluke Skupštine BiH, predlaže godišnji budžet.

3. SAVJET MINISTARA

Savjet ministara čine: predsjedavajući Savjeta ministara, ministri i zamjenici ministara (2/3 iz Federacije BiH a 1/3 iz RS). Predsjedavajući Savjeta ministara imenuje Predsjedništvo, uz naknadnu saglasnost Predstavničkog doma.Ministartski savjet je zadužen za sprovođenje odluka u oblastima koje su u nadležnosti institucija BiH: spolјna politika, spolјna trgovina, carinska, monetarna politika, finansiranje institucija, politika imigracije, izbjeglišta i davanje azila.

1

Savjet ministara može donositi odluke ako su na sjednici prisutna najmenje 4 člana Savjeta ministara od ukupno 6 članova Savjeta. Odluke donosi konsenzusom onih članova koji su prisutni. Ukoliko se konsenzus ne postigne u roku od 7 dana, o spornom pitanju traži se stav Predsjedništva BiH. Savjet donosi konačnu odluku u roku od 14 dana od dana nakon što je dobijen stav Predsjedništva.Savjet ministara ima 3 službe: pravnu, administrativnu i materijalno-finansijsku službu.

4. ORGANI UPRAVE I UPRAVNE ORGANIZACIJE U BOSNI I HERCEGOVINI

Na nivou državne zajednice BiH postoji samo jedan oblik državnih organa uprave i to-ministarstva kojih ima ukupno 9, i to:

Ministarstvo spolјnih poslova Ministarstvo spolјne trgovine i ekonomskih odnosa Ministarstvo finansija i trezora Ministarstvo komunikacija i saobraćaja Ministarstvo civilnih poslova Ministarstvo za lјudska prava i izbjeglice Ministarstvo pravde Ministarstvo bezbjednosti Ministarstvo odbrane.

Osim ministarstava, Savjet ministara ima i slјedećih pet stalnih tijela: Generalni sekretarijat, Odbor za ekonomiju, Odbor za unutrašnju politiku, Direkcija za evropske integracije Bosne i Hercegovine i Kancelarija za zakonodavstvo.

5. IZVRŠNA VLAST U REPUBLICI SRPSKOJ

Prema Ustavu Republike Srpske vlast se zasniva na principu podjele vlasti- na zakonodavnu, izvršnu i sudsku. Zakonodavnu vrši Narodna skupština, izvršnu Vlada, a sudsku pravosudni organi.

6. VLADA REPUBLIKE SRPSKE

Vlada u okviru svoje nadležnosti sprovodi politiku Republike, pored zakona izvršava i druge propisane opšte akte Narodne skupštine u skladu sa Ustavom, donosi uredbe, odluke. Može ovlastiti Agenciju za državnu upravu da donese podzakonske akte koji se odnose na državnu upravu. Donosi Kodeks državnih službenika na prijedlog Agencije. Predlaže plan razvoja, prostorni plan, budžet i završni račun. Na prijedlog Agencije postavlјa i razrješava funkcionere. Vrši nadzor nad radom ministarstava. Stara se o interesima Republike u pitanjima koja su delegirana Ministarskom savjetu. Vlada zastupa Republiku kao pravno lice, upravlјa nepokretnostima u državnoj svojini.

PRAVA, OBAVEZE, IZBOR I NAČIN ODLUČIVANјAVladu čine predsjednik, dva potpredsjednika i ministri. Predsjednik Republike predlaže Narodnoj

skupštini mandatara za predsjednika Vlade u roku od 10 dana od dana usvajanja ostavke, izglasavanja nepoverenja ili skraćivanja mandata Narodne skupštine, a nova Vlada mora biti izabrana u roku od 40 dana od dana predlaganja za kandidata za predsjednika nove Vlade. Za vrijeme trajanja Vlade predsjednik Vlade može na osnovu mišlјenja predsjednika Republike i predsjednika Narodne skupštine vršiti promjene u sastavu Vlade.

Mandatar izlaže Narodnoj skupštini program Vlade i predlaže njen sastav. Vlada je izabrana ako je za njen izbor glasala većina od ukupnog broja narodnih poslanika.

2

Vlada i članovi Vlade su odgovorni Narodnoj skupštini. Narodna skupština može na prijedlog najmanje 20 poslanika izglasati nepoverenje Vladi. Vlada i svaki njen član mogu Narodnoj skupštini podnijeti ostavku.

Vlada izvještava Narodnu skupštinu o svom radu, a naročito o vođenju politike, izvršavanju zakona, drugih propisa, o izvršenju budžeta Republike i slično.

Vlada radi i odlučuje na sjednicama. Vlada imenuje sekretara koji rukovodi stručnom službom Vlade. Vlada donosi uredbe, odluke, rješenja i zaklјučke.

7. REPUBLIČKI ORGANI UPRAVE

Poslove uprave obavlјaju ministarstva, republičke uprave i republičke upravne organizacije.Ministarstva se osnivaju za jednu ili više povezanih upravnih oblasti, zavisno od vrste, značaja

i obima tih poslova i potrebe obezbjeđenja strategije razvoja Republike.Za obavlјanje određenih poslova uprave iz djelokruga ministarstava, koji zbog svoje prirode,

cjelovitosti i načina obavlјanja zahtijevaju određenu samostalnost i posebno organizovanje, formiraju se organi uprave u sastavu ministarstava (sekretarijati, zavodi, direkcije, fondovi, agencije i centri).

Za stručne i sa njima povezane upravne poslove, čija priroda zahtijeva veću samostalnost od one koju ima organ uprave u sastavu ministarstva, formiraju se upravne organizacije.

Uprave su organi koji neposredno izvršavaju zakone i druge propise i odlučuju o pravima i obavezama fizičkih i pravnih lica.

Sekretarijati su organi uprave koji vrše pretežno stručne poslove, uz mogućnost vršenja određenih upravnih i drugih poslova.

Zavodi su organi uprave koji vrše stručne i sa njima povezane upravne poslove uz primjenu naučnih metoda i saznanja.

Direkcije su organi uprave koji vrše pretežno stručne i sa njima povezane upravne poslove.Agencije su organi uprave koji vrše stručne i sa njima povezane upravne poslove, koji se vrše

uz primjenu tržišnih principa, odnosno pružanje usluga i obezbjeđuju unapređivanje i razvoj.Centri su organi uprave koji obavlјaju pretežno stručne poslove.Uprave i upravne organizacije mogu, u skladu sa zakonom, imati svojstvo pravnog lica.Izuzetno, organi uprave, uz saglasnost Vlade, mogu, u okviru svog djelokruga pružati usluge

fizičkim i pravnim licima uz odgovarajuću naknadu.Za obavlјanje zakonom utvrđenih poslova iz djelokruga organa uprave mogu se izvan sjedišta

formirati područne jedinice organa uprave.Područne jedinice, oblici njihovog povezivanja i nadležnost, utvrđuje se aktom organa

uprave, koji donosi rukovodilac organa, uz saglasnost Vlade.

8. IZVRŠNA VLAST U FEDERACIJI BIH, ORGANI DRŽAVNE UPRAVE

PREDSJEDNIK FEDERACIJEPredsjednik Federacije predstavlja i zastupa federaciju i šef je izvršne vlasti. Predsjednik ima dva podpredsednika različitih konstitutivnih naroda. Biraju se na 4 godine. Predsjednik Federacije nadležan je za:

imenovanje Vlade, šefova parlamentarnih misija, sudija Ustavnog suda Federacije, na predlog kandidata Visokog sudskog i tužilačko savjeta;

vođenje konsultacija u vezi sa imenovanjem ombudsmana i sudija; potpisivanje odluka Parlamenta Federacije; davanje pomilovanja za djela utvrđena federalnim zakonom, osim za ratne zločine, zločine

protiv čovječnosti i genocida.

3

VLADA FEDERACIJEVladu Federacije imenuje predsjednik Federacije uz konsultacije sa premijerom. Smatra se da je Vlada imenovana nakon što se potvrdi njeno imenovanje većinom glasova u Zasupničkom domu Federacije.Vlada se može smijeniti bilo kojom odlukom Predsjednika Federacije ili izglasavanjem nepovjerenja većinom glasova u svakom od domova.Vladu Federacije čine predsjednik Vlade i 16 ministara (8 bošnjačkog, 5 hrvatskog i 3 srpskog naroda)

SUDSKA VLASTSudsku funkciju u Federaciji vrše sudovi Federacije, kantonalni sudovi i opštinski sudovi.Sudovi Federacije su Ustavni sud i Vrhovni sud.

USTAVNI SUDFBiH je nadležan da riješava sporove:

Između kantona, Između kantona i federalne vlasti, Između gradova i njegovih kantona ili federalne vlasti, Između opština i njegovih kantona i federalne vlasti i između institucija federalne vlasti ili

unutar pojedinih institucija federalne vlasti.Ustavni sud nadležan je da:Zahtjev Predsjednika FBiH, podpredsjednika FBiH, premijera i zamjenika premijera kao i jedne trečine bilo kojeg doma Parlamenta Federacije, utvrđuje da li je neki predlog zakona u skladu sa ustavom FBiH.Zahtjev premijera i zamjenika premijera kao i jedne trečine bilo kojeg doma Parlamenta Federacije, utvrđuje da li je neki predlog amandmana na ustav, predloženi zakon ili zakon u skladu sa ustavom FBiH. Zahtjev Predsjednika FBiH, podpredsjednika FBiH, premijera i zamjenika premijera ili kantonalnog predsjednika, utvrđuje da li je neki usvojeni propis koje je donijelo tijelo kantonalne, gradske ili opštinske uprave vlasti u skladu sa Ustavom FBiH.IZBORI I SASTAV SUDAUstavni sud FBiH broji 9 članova. Pri imenovanju suda primjenjuje se etnički paritet. Sudije bira Parlamentarna skupština FBiH većinom glasova. Odluke Ustavnog suda su konačne i obavezujuće.

VRHOVNI SUD Je najveći apelacioni sud FBiH, koji odlučuju o žalbama na odluke kantonalnih sudova u vezi sa pitanjima koja se tiču ustava, zakona i drugih propisa FBiH osim onih koji su u nadležnosti Ustavnog suda FBiH. Presude Vrhovnog suda su konačne i obavezujuće.

JAVNO TUŽILAŠTVO I JAVNO PRAVOBRANILAŠTVOJavno tužilaštvo nije Ustavna kategorija, s obzirom da ga Ustav federacije ne spominje ni u jednoj odredbi, kao što se ne spominje ni javno pravobranilaštvo.

KANTONALNE VLASTIKantoni predstavljaju federalne jedinice u okviru FBiH. Formirani su „etničkim, ekonomsko-funkcionalnim, prinudno-geografskim i komunikacijskom principu“. Ustvari formirane su prema posebnom principu o čemu svjedoče Neretvanski i Srednjo-bosanski kanton.

ORGANI VLASTI U KANTONIMAOrgani vlasti u kantonima su: zakonodavno tijelo sastavljeno od jednog doma, izvršna vlast koju čini Vlada kantona i kantonalno sudstvo.

4

9. IZVRŠNA VLAST U BRČKO DISTIKTU

Brčko Distrikt predstavlja posebno područje u kome je uspostavljen poseban režim uprave. Položaj Brčko Distrikta utvrđen je statutom BD, koji ga određuje kao jedinstvenu administrativnu jedinicu lokalne samouprave pod suverenitetom BiH. Izvršna vlast regulisana je Zakonom o izvršnoj vlasti BD BiH. Prema tom zakonu izvršnu vlast čine gradonačelnik i šefovi odjeljenja. Gradonačelnik je šef Vlade koji:- koordinira i usmjerava rad vlade,- predsjedava sjednicama Vlade,- podnosi nacrte zakona,- predstavlja Distrikt,- podnosi izvještaje,Vrši dužnost najvišeg rukovodiocaUpravu čine odjeljenja i to:-odjeljenje za stručne i administrativne poslove,- odjeljenje za buđet i finansije,- odjeljenje za javne poslove,- odjeljenje komunalne poslove,- odjeljenje urbanizam i imovinske poslove,- odjeljenje zdravstvo i ostale usluge,- odjeljenje javnu bezbijednost,- odjeljenje poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu,- odjeljenje za javni registar,- odjeljenje za raseljena lica, izbjeglice i stambena pitanja.

Odjeljenja i drugi organi uprave obavljaju upravne, stručne i druge poslove iz svog domena.

10. DJELATNOST I FUNKCIJA ORGANA DRŽAVNE UPRAVE U REPUBLICI SRPSKOJ

Djelatnost državne uprave obuhvataju sve zadatke koje državna uprava obavlja u ostvarivanju svoje uloge, što će reci da se funkcije državne uprave iskazuju kroz ovlašćenja i dužnosti koje imaju organi državne uprave u vršenju djelatnosti radi čijeg su obavljanja i osnovani. Najveći dio poslova državne uprave obavlja se autorativnim aktivnostima putem državne vlasti, dok se manji dio obavlja putem neautoritativnih aktivnosti.AUTORITATIVNI poslovi su: izvršenje zakona donošenjem podzakonskih upravnih propisa, zatim donošenjem pojedninačnih upravnih akata, vršenje uravnog nadzora, te primjena prinude i ograničenja u pojedniačnim slučajevima, radi izvršenje pojednih akata (upravnih i sudskih).NEAUTORITATIVNI poslovi su: pripremanje zakona, drugih propisa i opštih akata, te stručni i drugi poslovi za čije obavljanje nije potreban državna vlast.Organi uprave u okviru svojih nadležnosti vrše sledeće poslove:

Izvršavaju zakone i druge propise, Vrše upravni nadzor nad sprovođenjem zakona i drugih propisa, Predlažu i daju preporuke iz oblasti zakonodavstva, Daju odgovore na pitanja organa zakonodavne i izvršne vlasti koja se odnose na njihovu

nadležnost, obavljaju druge upravne i stručne poslove određene zakonom i drugim propisima.

11. POSLOVI DRŽAVNE UPRAVE

VRŠENјE POSLOVA DRŽAVNE UPRAVEOsnovni zadaci uprave formulisani su Ustavom Republike Srpske i razrađeni Zakonom o administrativnoj službi u upravi Republike Srpske.

5

Poslovi: Izvršavanje zakona, Rješavanje u upravnim stvarima, Vršenje nadzora.

NEPOSREDNO PRIMJENјIVANјE, ODNOSNO IZVRŠAVANјE ZAKONA, DRUGIH PROPISA I OPŠTIH AKATAVlada vrši preko uredbe vlade. Uredbe se mogu donositi pod uslovom da postoji zakon.

RJEŠAVANјE U UPRAVNIM STVARIMASprovodi se donošenjem rješenja a kojim se odlučuje u pojedinačnoj upravnoj stvari. Upravnim aktom se nekom licu priznaju izvjesna prava, odnosno nameću izvjesne obaveze.

12. UPRAVNI I INSPEKCIJSKI NADZOR

UPRAVNI NADZORDijeli se na: upravni nadzor koji vrše organi uprave i upravni nadzor koji vrše drugi organi. To je oblik pravnog nadzora. Imamo nadzor nad pravnim aktima, na državnim i nedržavnim subjektima.Vrste upravnog nadzora- Nadzor nad zakonitošću rada nedržavnih subjekata, nad zakonitošću akata nedržavnih subjekata, inspekcijski nadzor.Nadzor nad zakonitošću rada- Nadležni organi državne uprava (ministrastvo) predlažu i pokreću postupak za ocjenu zakonitosti akata, predlažu prestanak rada preduzeća.

INSPEKCIJSKI NADZORObavlјa se u oblasti zdravstva, obrazovanja, rada, tržišta, urbanizma, komunalnih usluga, saobraćaja, polјoprivrede, telekomunikacija, elektroprivrede.Organizacija inspekcijskih službi- Poslove inspekcijskog nadzora vrše ministarstva preko inspektora. Pojedini poslovi inspekcijskog nadzora mogu biti povjereni organima opštine i grada.Postupak vršenja inspekcijskog nadzora- Ogleda se u neposrednom uvidu u rad i poslovanje pojedinca i organizacija. Inspektorske poslove može obavlјati lice koje ima visoku stručnu spremu odgovarajućeg smjera, položen stručni ispit za rad u organima državne uprave i određeni broj godina radnog iskustva.Inspektori nemaju obavezu da najavlјuju svoj dolazak. Inspektor ima pravo da pregleda akte, sasluša i uzima izjave od odgovornih i zainteresovanih lica, pregleda poslovne prostorije, uzima uzorke roba, preduzima mjere.Odgovornost inspektora- Odgovoran je inspektor za: propuštanje korištenja ovlaštenja koja su mu data, ako ne predloži ili ne pokrene postupak pred nadležnim organim, ako prekorači granicu svojih ovlaštenja.Povjeravanje inspekcijskog nadzora- Mogu biti povjereni organima opštine i gradova.Vrste inspekcijskih službi- Inspekcija rada, sanitarna, zdravstvena, prosvjetna, komunalna, tržišna, urbanistička, polјoprivredna, veterinarska, stočarska, vodoprivredna, šumarska, tehničke inspekcije, saobraćajne inspekcije, devizna inspekcija, inspekcije zaštite od požara i dr.

13. AKTI UPRAVE (POJAM, VRSTE, PRAVNO DEJSTVO UPRAVNOG AKTA, IZVRŠENJE, PRAVOSNAŽNOST UPRAVNOG AKTA)

POJAM I KLASIFIKACIJAPod aktima uprave podrazumijevaju se svi akti i radnje koje uprava donosi odnosno vrši u ostvarivnju svoje funkcije. Dijele se na pravne akte uprave i materijalne akte uprave.

6

OPŠTI AKTI UPRAVEVrste opštenormativnih akata organa uprave- Dijele se na pravilnike, naredbe i uputstva. Pravilnikom se razrađuju pojedine odredbe zakona u cilјu njihovog izvršavanja. Naredba predstavlјa opštenormativni akt uprave kojom se naređuje ili zabranjuje postupanje u određenoj situaciji. Uputstvo predstavlјa opštenormativni akt kojim se propisuje način rada i obavlјanja poslova organa državne uprave.Kontrola ustavnosti i zakonitosti opštenormativnih akata uprave- Pored ustavnih sudova ocjenu saglasnosti opštenormativnih akata organa uprave sa zakonom mogu vršiti i drugi državni organi (redovni sudovi).

POJAM UPRAVNOG AKTAUpravni akt predstavlјa centralni oblik upravnog djelovanja.

OBILjEŽJA UPRAVNOG AKTAUpravni akt sadrži najmanje tri bitna elementa, i to – konkretnost, autoritativnost i pravno djelovanje.Konkretnost upravnog akta- Upravni akt se odnosi na konkretnu situaciju i njime se odlučuje o konkretnom društvenom odnosu.Autoritativnost upravnog akta- Označava mogućnost donosioca upravnog akta da nameće svoju volјu drugom, kojem je akt naslovlјen.Pravno djelovanje upravnog akta- Kroz formu upravnog akta stvara se, mijenja, ukida, odnosno poništava ili utvrđuje neki pravni propis.Donosilac upravnog akta- Zakon o upravnim sporovima dosta precizno određuje da donosilac upravnog akta može biti državni organ, preduzeće ili druga organizacija ili ustanova i zajednica u vršenju javnih ovlaštenja.Zasnovanost na zakonu- Upravni akt je zasnovan na odgovarajućem propisu čija se norma primjenjuje u konkretnom slućaju. Upravni akt donosi ovlašteni organ u skladu sa pravilima odgovarajućeg zakonskog postupka i u propisanoj formi.Izvršnost upravnog akta- Označava mogućnost njegovog izvršavanja protiv volјe njegovog adresata. Javlјa se kod onih akata kojima se utvrđuje neka obaveza.Donošenje u upravnim stvarima- Proizilazi iz činjenice da se upravnim aktom rješava u nekoj upravnoj stvari.

IZVRŠENјE UPRAVNOG AKTAMože se sprovoditi samo prema stranci koja je dužna ispuniti utvrđenu obavezu i to tek nakon isteka roka u kojem je stranka mogla izvršiti utvrđenu obavezu dobrovolјno. Da bi do prinudnog izvršenja moglo doći potrebno je da postoji odluka kojom se stranci nameće neka obaveza i da stranka u određenom roku nije izvršila svoju obavezu dobrovolјno. Zakonski rok je 15 dana od donošenja rješenja.

PRAVNOSNAŽNOST UPRAVNOG AKTAPravosnažnost označava nepromjenjivost upravnog akta.Formalna pravosnažnost- Vezuje stranku i onemogućava joj da pobija upravni akt koji je postao definitivan u redovnom postupku. Pravosnažan upravni akt ne može se više osporavati redovnim pravnim sredstvima (žalbom).Materijalna pravosnažnost- Veže njegovog donosioca da ne može opozvati, odnosno poništiti, ukinuti i mijenjati ranije donijeti upravni akt.

7

Objektivna i subjektivna pravosnažnost- Objektivna pravosnažnost sprečava nadležni organ da ponovo rješava isti predmet sve u cilјu smanjenja troškova koji se ne mogu prebacivati na teret stranaka. Subjektivna pravosnažnost uzima u obzir aspekt zaštite pravnog položaja stranke, time što zabranjuje ponovno odlučivanje o stvari.Dijelovi upravnog akta koji stiču svojstvo pravosnažnosti- Samo njegov dispozitiv stiče svojstvo pravosnažnosti.Pravosnažnost i vanredna pravna sredstva- Za razliku od redovnih pravnih sredstava, koja se mogu koristiti uvijek, vanredna pravna sredstva mogu se koristiti samo u slučaju kada su izričito zakonom predviđena. To su slučajevi akata koji sadrže grešku oborivosti. Konačnost predstavlјa takvo svojstvo pravnog akta kada se protiv njega ne može pokrenuti žalba kao redovno pravno sredstvo ali se može pokrenuti upravni spor.

14. LIČNI STATUS GRAĐANA (LIČNO IME, PORODIČNO STANJE, POSLOVNA SPOSOBNOST, PREBIVALIŠTE I BORAVIŠTE, DRŽAVLЈANSTVO, SLUŽBENE EVIDENCIJE VEZANE ZA LIČNI STATUS GRAĐANA, PUTNE ISPRAVE),

Lični status građanaZbog toga što ljudska prava zahtijevaju stvarnu zaštitu i što predstavljaju osnovnu karakteristiku demokratije u državi, zakonodavstvo BiH usvojilo je šesnaest međunarodnih konvencija koje su sastavni dio Ustava BiH. Između ostalog, prihvaćena je i Evropska Konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda koja se u BiH zakonodavstvu direktno primjenjuje, i ima pravnu snagu veću od svih naših zakona.

Lično imeLično ime je pravo svakog čovjeka, a korišćenje imena je njegova dužnost. Ime se sastoji od imena i prezimena, a način dodijele imena, kao i svi ostali poslovi u vezi sa ličnim imenom, utvrđeni su «Porodičnim zakonom». Kod promjene imena, ukoliko je u pitanju maloljetnik, neophodan je sporazum roditelja, a ukoliko je dijete starije od 10 godina neophodna je i saglasnost dijeteta. U slučaju vođenja krivičnog postupka, ne može se vršiti promjena ličnog imena dok krivični postupak traje. Rješenje o promjeni ličnog imena donosi organ uprave.

Poslovna sposobnost fizičkih i pravnih licaSva fizička lica za razliku od pravnih ne moraju imati poslovnu sposobnost. Poslovna sposobnost u našem pravnom sistemu, stiče se sa navršenih 18. godina i traje do kraja života. Pojedinim fizičkim licima stečena poslovna sposobnost može da se oduzme u slučaju duševne bolesti.

Prebivalište (domicil) i boravištePrebivalište (domicil) je mjesto u koje se određeno lice nastani (corpus) da u njemu stalno živi (animus). Prijavljivanje i odjavljivanje prebivališta i boravišta regulisano je Zakonom o prebivalištu i boravištu građana. Fizičko lice može imati jedno prebivalište - mesto za koje je vezano (tu stanuje ili obavlja svoju privrednu delatnost). Vezanost fizičkog lica za određeno mesto je važna za pravni poredak jer se na osnovu tog elementa obezbeđuje potpunija primena propisa.Boravište je mesto u kome se jedno lice privremeno zadržava, bez namere da tu trajno ostane. Boravište postaje relevantno kada strana u obligacionom odnosu nema prebivalište.

Državljanstvo i državljanski statusDržavljanstvo je veza između čovjeka i države. Državljanstvo se u teoriji shvata na dva načina i to, kao:1. kao pravna cjelina i

8

2. kao pravni odnos.

1. Kao pravna celina, državljanstvo predstavlja skup pravnih normi kojim se regulišu odnosi između države i državljana.

2. Kao pravni odnos, državljanstvo se shvata u ravnopravnom smislu kao odnos između fizičkog lica (državljanina) i suverene države na osnovu kojeg to lice ima određen status. Na osnovu njega, lice ima odgovarajuće obaveze i formalno-pravno, njemu su dostupna sva građanska, politička i ekonomsko-socijalna prava u toj državi, bez obzira da li trenutno u njoj boravi ili se nalazi na stranoj teritoriji.

15. LOKALNA UPRAVA U REPUBLICI SRPSKOJ

Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi opština se definiše kao osnovna teritorijalna jedinica u kojoj građani ostvaruju lokalnu samoupravu. Postoje dvije kategorije poslova koje opština obavlјa, i to:- poslovi izvornog djelokruga (poslovi u skladu sa Zakonom)- poslovi iz prenesenog djelokruga (poslovi povjereni opštini od strane Republike)Opština donosi program razvoja, budžet i završni račun, organizuje komunalnu policiju, stara se o izgradnji i održavanju lokalnih puteva, preduzima mjere zaštite čovjekove okoline.

ORGANIZACIONA STRUKTURA OPŠTINESkupština opštine, načelnik opštine i opštinska uprava. Skupština opštine je predstavničko tijelo lokalne samouprave, a čine je odbornici. Skupštinu predstavlјa predsjednik. Skupština donosi statut, poslovnik o radu. Skupština opštine ima sekretara koji se imenuje na 4 godine. Načelnik opštine je nosilac izvršne vlasti i rukovodilac je opštinske uprave. On predlaže statut, sprovodi politiku opštine, osniva opštinsku upravu, imenuje i razrješava rukovodioce, obavještava ministra lokalne uprave i samouprave do 31.marta tekuće godine o izvršavanju opštinske politike. Opštinska uprava priprema propise sa skupštinu opštine i načelnika, obezbjeđuje primjenu zakona, priprema nacrte odluka, rješava u prekršajnom postupku.

ORGANIZACIONA STRUKTURA GRADASkupština grada, gradonačelnik i gradska uprava Skupštinu grada čine gradski odbornici koji se biraju na period od 4 godine. Nadležnosti skupštine grada utvrđuju se Zakonom i statutom. Gradonačelnika biraju građani na period od 4 godine. On zastupa i predstavlјa grad. Ima zamjenika. Gradonačelnik predlaže statut, odluke skupštini. Gradska uprava primjenjuje propise skupštine grada i gradonačelnika, obezbjeđuje primjenu zakona, rješava u prekršajnom postupku.

9