1

SITUATIE TOT 2006

• Toezicht op vergunningen op grond van WCK (DNB); begrip ‘goed kredietgeverschap’

• Wet assurantiebemiddeling• Besluiten WCK• Kredietregistratie• Civielrechtelijke aspecten WCK• Algemeen privaatrecht: WCK, BW en algemene

voorwaarden

2

Huidige situatie

• Wfd + besluiten

• Toezicht AFM

• Noodzaak implementatie richtlijn financiële diensten op afstand

• Nieuw denken over toezicht op financiële markten

3

toekomst

• Consumentenautoriteit (2006?)

• Wfd en wft

• Oneerlijke handelspraktijken (2007?)

• Mededingingsrecht + collectieve actie

• Small claims/redress

• ADR/ODR (aanbevelingen)

• Liberaliseringstendens/toezicht

4

Financiële dienstverlening

Goede werking van de financiële markten en consumentenbescherming

5

CONSUMENTENKREDIET

• REGELING CONSUMENTENKREDIET IN PERSPECTIEF

• CONSUMENTENKREDIET EN WFD

• ONDERSCHEID (PRUDENTIEEL) TOEZICHT, GEDRAGSTOEZICHT EN CIVIELRECHTELIJKE ASPECTEN

6

Voor professionele marktpartijen: normoverdracht en voorlichting

• Wfd stelt eisen aan financiële dienstverleners op het gebied van:

• Integriteit• Deskundigheid• Integere

bedrijfsvoering• Financiële zekerheid• Transparantie• Zorgplicht

7

• Wfd bevat regels voor het aanbieden van, het bemiddelen in en het adviseren over financiële producten aan consumenten en – in het geval van verzekeringen – ook aan bedrijven

• Algemene norm uit Wfd zijn uitgewerkt in het Besluit financiële dienstverlening

• In het Vrijstellingsbesluit Wfd wordt een aantal financiële dienstverleners geheel of gedeeltelijk uitgezonderd van naleving van de Wfd-regels

8

Botsende werelden? Enkele vóórvragen

• De Wfd is naar haar aard toezichtwetgeving; uitgangspunt is het verankeren van de gedragingen van een goede dienstverlener in duidelijke bestuursrechtelijke normen

• Daartegenover staat de civielrechtelijke norm van de redelijk bekwame en redelijk handelende dienstverlener in zijn verhouding tot de consument (contractueel en buiten-contractueel)

• Dit probleem is inmiddels onderkend:

9

Zorgplicht?

• De ambitie om in eigen bewoordingen een algemene bestuursrechtelijke zorgplicht neer te zetten is onderdrukt; volstaan wordt met het formuleren van een zorgplicht voor de financiële dienstverlener ten aanzien van een aantal nader uitgewerkte aspecten

• Daarop richt zich het toezicht (AFM); ‘botsingen’ zijn echter niet uitgesloten, bijvoorbeeld bij verzekering/dienstverlening zonder advies (op zichzelf toegestaan, mits uitdrukkelijk tevoren kenbaar gemaakt)

10

• Mag de financiële dienstverlener zich beperken tot het bemiddelen bij het kopen van het door de consument gekozen product (tussenpersoon) of het direct verkopen daarvan (direct writer)?

• Commissie Transparantie en Zorgplicht Bemiddeling en Advisering (CTZBA) en MvT lijken daarop te wijzen; echter

11

• De civielrechtelijke norm kan – ook bij ‘execution only’ - meebrengen dat een (marginale) zorgplicht blijft bestaan, met name gezien het criterium dat het product moet aansluiten bij de situatie en/of behoeften van de consument en/of dat daaraan een voor hem kenbaar tekortschietend advies ten grondslag ligt

12

Kernvragen Wfd

• Reikwijdte Wfd/onderscheid prudentieel- en gedragstoezicht (DNB en AFM); afbakening met bestaande en toekomstige toezichtwetgeving (Wft)

• Inwerkingtreding• Belangrijkste vrijstellingen• Zorgplichten, art. 30-34 Wfd en Bfd

(financiële bijsluiter)

13

• Toerekening -kennis en-handelen van tussenpersoon aan principaal

(leer van het grootste aandeel)>toerekening in toezichtwetgeving (Wfd) en

in civiele recht (opdracht, bemiddeling, vertegenwoordiging) m.b.t. verplichtingen van aanbieder en afnemer

14

• Leidt overtreding van een norm in de Wfd automatisch tot civielrechtelijke aansprakelijkheid? (zorgplicht algemeen)

• Verhouding Wfd tot overige wet- en regelgeving, alsmede verhouding toezicht Wfd (AFM) tot andere toezichthouders (DNB, NMa, CA). Conflicten en convenanten.

15

Wfd: inwerkingtreding

• Invoering Wfd per 1 januari 2006; gefaseerde i w tr op basis van

1. Wfd

2. Bfd

3. Vrijstellingsregeling Wfd en

4. Inwerkingtredingsbesluit

Data: 1-1, 1-5, 1-6, 1-10-2006 (zie hierna)

16

Ratio Wfd

• De gedachte dat het voor de bescherming die een consument wordt geboden in principe niet moet uitmaken via welk distributiekanaal hij of zij een product aanschaft – het uitgangspunt van distributieconsistentie – noch in welke financiële sector het betreffende product zijn oorsprong heeft (het uitgangspunt van cross-sectorconsistentie);

• Ter verwezenlijking daarvan zijn niet alleen bemiddelaars maar ook aanbieders, bijv. banken en verzekeraars, en adviseurs, voorzover de advisering uitmondt in een specifiek financieel product, onder de reikwijdte van de wet gebracht

• Regels inzake kwaliteit voor alle fin dienstverleners en voor toezicht daarop, en regels die uitsluitend voor specifieke producten of diensten gelden

17

• Implementatie EU richtlijn financiële dienstverlening• Uitwerking wettelijke vereisten kwaliteitskenmerken bij

AMvB • Bij AMvB: Bevoegdheid toezichthouder om regels aan te

vullen met regels op organisatorisch of technisch gebied (art 28, 34-5 en 9, 38-4 en 5 en 47-3 Bfd, bijv informatie over rendementen, risico’s en kosten, wijze vermelden in prospectus, risico-indicator, ‘maatmensen’ in fin bijsluiter, icbe’s vereenvoudigd prospectus (richtlijnen EU), etc, jaarrekening aanbieders beleggingsobjecten met begrijpelijke waardering en kosten)

• Rol wetgever en toezichthouder deels afhankelijk van het succes van zelfregulering door marktpartijen

18

• Op de valreep (2005) amendementen aangenomen inzake:

1 consumenten informatie over onderlinge banden tussen adviseurs/bemiddelaars en aanbieders

2 mogelijkheid (bij wet) uitbreiding werkingssfeer tot zakelijke afnemers (naast verzekeringen)

3 grondslag voor regels ten aanzien van transparantie van beloningen van adviseurs en bemiddelaars

4 bij uitbreiding van regels m b t zorgvuldigheid is parlementaire controle bij aanpassing van de regelgeving gewenst

19

Wfd rustig bezit?

• Zodra de Wfd is ingevoerd zal deze opgaan in het grotere geheel van de Wet financieel toezicht (Wft).

• Toezicht was vanouds sectoraal ingericht (Wtk 1992, Wtv 1993, Wtn, Wte, Wtb, wabb, WCK, Wmz 1996); kantelend inzicht leidt tot functioneel toezicht

• Wabb en (deels) WCK opgegaan in Wfd

20

Wfd: doelstellingen

De Wfd heeft een tweetal doelstellingen

1. Het beschermen van de consument, en

2. Het goed functioneren van de markt

Voorwaarde: transparantie

Transparantie moet worden gerealiseerd door kwaliteitskenmerken, zoals:

21

• Deskundigheid

• Betrouwbaarheid

• Adequate informatieverstrekking

• Zorgvuldige advisering van de consument

• Administratieve organisatie die de toezichthouder in staat stelt toezicht te houden op naleving van de wet

22

NvT bij Bfd:

Adequate informatieverstrekking is een basisvoorwaarde voor de consument om invulling te kunnen geven aan zijn eigen verantwoordelijkheid bij de aanschaf van een financieel product

>>adequate informatieverstrekking en zorgvuldige advisering = zorgplichten

23

Zorgplichten in de Wfd en het Bfd

• Art 30 t/m 36 Wfd regelen dat informatieverstrekking en advisering dienen plaats te vinden; o g v art 35 wfd kunnen hiertoe bij AMvB regels worden gesteld; dat is inmiddels gebeurd in het Bfd

• Uitwerking: art 30-36 Wfd>>zie hierna

24

Financieel toezicht, rol van de AFM en de Stichting Financiële Dienstverlening

• Financieel toezicht in Nederland is opgesplitst in gedragstoezicht (AFM) en prudentieel toezicht (DNB)

• Coördinatie toezicht door convenant AFM-DNB• Statutair doel AFM: het bevorderen op de financiële markten van een

ordelijk en transparant marktproces, een zuivere verhouding tussen marktpartijen en de bescherming van de consument

• AFM ziet erop toe dat marktpartijen zich aan de regels en wetten houden; adviseert minfin en kan, binnen grenzen minfin, zelf regels ontwikkelen

• Operationele doelstellingen: bevorderen toegang tot de markt, goede werking ervan en borgen van vertrouwen in de markt met als leidende begrippen integriteit, transparantie, adequate informatieverstrekking en gelijkwaardigheid

• StFD initiatief markt (kwaliteitsverbetering) ondersteuning aanvragen vergunning/naleven normen (self-assessment) en overleg met AFM en minfin (zie www.stfd.nl)

25

Opbouw Wfd

Hs 1 Reikwijdte en definitiesHs 2 Toegang tot de markt: § 1 Vergunningplicht en ontheffingen§ 2 Intrekking en verval van de vergunning en

ontheffing§ 3 Het register§ 4 Vestiging bijkantoor en verrichten dienstenHs 3 § 1 De financiële dienstverlener§ 2 De financiële dienstverlening§ 3 De verhouding tussen aanbieder en bemiddelaar

26

Hs 4§ 1 Krediet§ 2 Verzekeringen§ 3 VolmachtenHs 5 Uitvoering van de wet§ 1 De verhouding tussen Onze Minister en de toezichthouder§ 2 Het verkrijgen van informatie door de toezichthouder§ 3 Corrigerende en sanctionerende bevoegdheden van de

toezichthouder§ 4 Geheimhouding en publicatie§ 5 Samenwerking nationaal en internationaal§ 6 Kosten toezicht§ 7 Bezwaar en beroep§ 8 Krachtens deze wet te stellen regelsHs 6 Overgangs- en slotbepalingenBijlage (boetesysteem!)

27

Besluit financiële dienstverlening

1 Definities en reikwijdte2 Register3 Betrouwbaarheid4 Bedrijfsvoering5 Deskundigheid6 Beroepsaansprakelijkheidsverzekering7 Informatieverstrekking (onverplicht precontractueel/verplicht

precontractueel, financiële bijsluiter, distributiespecifiek, info tijdens looptijd)

8 Gedragsregels (klachten en geschillenregeling, krediet)9 De verhouding tussen financiële dienstverleners (aanbieder en

bemiddelaar), provisie, volmacht, controle)10 Boetebijlage11 overgangsrecht, slotbepalingen en inwerkingtreding

28

Bijlagen BfdOverzicht regelgevende bevoegdheden AFMHerkomst van opgenomen normen (oud/nieuw o g v Europese richtlijnen

verzekeringsbemiddeling en verkoop op afstand van financiële producten/nieuwe nationale initiatieven)

Bijlagen 1 basismodule deskundigheid2 hypothecair krediet3 consumptief krediet4 schadeverzekeringen5 levensverzekering6 beleggen A7 beleggen B8 volmacht (en deskundigheid)9 berekening theoretische looptijd van doorlopen krediet10 boetebedragen overtredingen (tariefnummers, dienstverleners, categorie-

indeling normgeadresseerden)11 diploma’s/instellingen/eindtermen

29

Reikwijdte Wfd

• Afhankelijk van de producten en diensten die een fin dienstverlener voert, zal deze al dan niet onder de reikwijdte van de Wfd vallen

• Financiële diensten• Producten zoals

genoemd in de Wfd• Nadere categorisering

van producten in het Bfd

30

Producten en diensten

Verzeke- ren (leven)

Verzeke-ren (schade)

Krediet (consumptief)

Krediet (hypotheken)

Betalen & sparen

Elektroni-sch geld

Beleg-gingsobjec-ten

effecten/ en beleggen

Aanbieden Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee

Adviseren Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja (art. 2 Wfd: Wte/Wtb uitz; betreft uitsl. advies)

Bemidde-

len

Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee

Herverze- kerings- bemidde- ling

Ja Ja N v t N v t N v t N v t N v t N v t

Optreden als gevolma- chtigd agent

Ja Ja N v t N v t N v t N v t N v t N v t

31

Financiële diensten zoals genoemd in de Wfd

• Aanbieden: het rechtstreeks of middellijk doen van een boldoende bepaald voorstel tot het als wederpartij aangaan van een overeenkomst met een consument inzake een financieel product (mede het aangaan, beheren of uitvoeren ervan)

• Adviseren: het aanbevelen van een of meer specifieke financiële producten aan een bepaalde consument, voor zover dit niet plaatsvindt door een fin dienstverlener die tevens optreedt als aanbieder, bemiddelaar, (onder)gevolmachtigd agent ten aanzien van het aanbevolen product [NB adviseren slaat op adviseurs die alleen adviseren (fee only) en die bijv niet bemiddelen. De activiteit kan wel door de eerder genoemde personen worden uitgevoerd! Een bemiddelaar bijv die adviseert valt onder regels inzake advisering]

32

• Bemiddelen: alle werkzaamheden gericht op het als

tussenpersoon tot stand brengen van overeenkomsten inzake financiële producten tussen consumenten en aanbieders, of, voorzover betreffende verzekering of krediet, assisteren bij het beheer en de uitvoering ervan

• Herverzekeringsbemiddelen: alle werkzaamheden gericht op het als tussenpersoon tot stand brengen van overeenkomsten waarbij de risico’s uit verzekeringsovereenkomsten worden overgenomen, of het assisteren bij beheer en uitvoering ervan

• Gevolmachtigd agent: degene die als (onder) gevolmachtigd vertegenwoordiger van een aanbieder voor diens rekening overeenkomsten aangaat met consumenten inzake verzekeringen.

33

Binnen de reikwijdte van de Wfd vallen dus de volgende financiële producten

• Een verzekering (leven en schade)• Een krediet (hypothecair en consumptief)• Een effect• Een beleggingsobject (zie echter uitwerking)• Een betaalrekening met inbegrip van daaraan verbonden betaalfaciliteiten• Een spaarrekening met inbegrip van daaraan verbonden spaarfaciliteiten• Elektronisch geld• Een combinatieproduct, van één of meer van de bovenstaande producten

[NB: Bij AMvB kunnen ook andere producten worden aangewezen als financieel product]

34

Uitwerking beleggingsobject

• Een zaak of een recht op een zaak welke door een consument tegen betaling wordt verkregen, bij welke verkrijging aan de consument door de financieel dienstverlener een rendement in geld in het vooruitzicht wordt gesteld en waarbij het beheer van de zaak hoofdzakelijk door de financieel dienstverlener wordt uitgevoerd of door een derde in opdracht van de fin dienstverlener of de consument

• Niet: fin producten bedoeld in art 1 Wfd onderdeel m, onder 1 tot en met 6, 8 en 9

• Tevens (art 3 Bfd): waardebewijs of een recht daarop, niet zijnde [genoemde producten], bij welke verkrijging aan de consument een rendement in geld in het vooruitzicht wordt gesteld

35

Uitwerking krediet• Geld- of goederenkrediet:1 geldkrediet: het aan een consument ter beschikking stellen van

een geldsom, waarbij de consument gehouden is ter zake een of meer betalingen te verrichten

2 goederenkrediet: het aan een consument verschaffen van het genot van een roerende zaak of een effect of het verlenen van een bij AMvB aan te wijzen dienst, dan wel het aan een consument of een derde ter beschikking stellen van een geldsom ter zake van het aan die consument verschaffen van het genot van een roerende zaak of een effect of het verlenen van een dienst of het verlenen van een bij AMvB aan te wijzen dienst, waarbij de consument gehouden is ter zake een of meer betalingen te doen

36

Uitwerking verzekering• Levensverzekering: als bedoeld in art 1,-1, onder b, van de Wtv 1993

• Verzekering: de verbintenis tot het doen van een of meer uitkeringen tegen het genot van een door de consument te betalen premie, waarbij voor partijen geen zekerheid bestaat, dat, wanneer of tot welk bedrag enige uitkering moet worden gedaan, of hoe lang de premiebetaling zal duren en waarbij de uitkering zowel een geldelijke als een niet-geldelijke prestatie kan zijn

• Natura-uitvaartverzekering (uitsluitend andere dan geldelijke prestaties bij uitvaart)

37

Nadere categorisering van producten in het Bfd: complex product

1. financieel product (combinatie art 1 Wfd onder m 1 tot en met 8) dat ten minste een gecombineerd financieel product omvat dat afhankelijk is van de ontwikkelingen op financiële markten of andere markten;

2. Recht van deelneming in een beleggingsinstelling art 1 onderdeel c Wtb, dat op verzoek van de houder daarvan ten laste van de activa van die instelling direct of indirect door die instelling wordt ingekocht of terugbetaald, niet zijnde een recht van deelneming als bedoeld in art 17a Wtb, of dat niet op verzoek van de houder ten laste van de activa direct of indirect wordt ingekocht of terugbetaald en, in het laatstgenoemde geval, geen effect is in de zin van art 1a onder d Besluit toezicht effectenverkeer 1995;

38

3. levensverzekering, anders dan de verzekering waarbij de verplichting van de aanbieder tot het doen van een uitkering of een reeks van uitkeringen alleen dan ontstaat, indien het overlijden van degene op wiens leven de verzekering betrekking heeft plaatsvindt voor de in de polis genoemde datum;

4. Combinatie van een hypothecair krediet met een levensverzekering als bedoeld onder 3°, of met een spaarrekening als bedoeld in Wfd (art 1 onder m);

5. beleggingsobject; of6. Een combinatie van een of meer van de onder 1° tot en met 5°

bedoelde producten met een of meer van de in Wfd bedoelde producten (art 1 onder m)

39

Welke financiële dienstverleners vallen bijvoorbeeld onder de reikwijdte van de Wfd?

• Aanbieders van financiële producten (verzekeraars, banken, aanbieders van consumentenkrediet, aanbieders van beleggingsobjecten)

• Adviseurs met betrekking tot financiële producten• Bemiddelaars inzake financiële producten,

inclusief bedrijven die het bemiddelen als nevenactiviteit hebben

• Herverzekeringsbemiddelaars• (onder)gevolmachtigd agenten

40

• Iedere financieel dienstverlener die onder de reikwijdte van de

Wfd valt, dient over een Wfd-vergunning te beschikken. Het is verboden om fin diensten te verlenen zonder Wfd-vergunning, tenzij men onder een (gedeeltelijke) algemene vrijstelling valt (zie voorts overgangsregime inwerkingtreding)

• Bij verzekeringen en combinatieproducten waarvan een verzekering deel uitmaakt, wordt onder consument mede verstaan zakelijke marktpartij (uitzondering bij grote risico’s als bedoeld in art 1-1 onder l van de Wtv 1993, kort gezegd: casco en cargo, krediet- en borgtocht-zakelijk, overige branches zoals aansprakelijkheid motorrijtuigen en wegvervoer als verzekeringnemer grote onderneming is of tot groep behoort, zie aldaar).

• Alle andere producten: alleen dienstverlening aan consumenten onder Wfd

41

Uitwerking: reikwijdte bepalingen Wfd• Bemiddelen in verzekeringen kan uitgesloten zijn (art 2-2

onder g Wfd) mits voldaan is aan alle vijf voorwaarden1. Verzekering vergt slechts kennis ten aanzien van de

geboden dekking2. Geen levensverzekering of verzekering

aansprakelijkheidsrisico3. Bemiddelaar heeft een andere hoofdberoepwerkzaamheid

dan verzekeringsbemiddeling4. Jaarlijkse premie is niet hoger dan € 500 en volledige

looptijd incl mogelijke verlengingen niet langer dan 5 jaar>>bijv; bepaalde reisverzekeringen, annuleringsverzekeringen,

(brom)fietsverzekeringen

42

Overige reikwijdtebepalingen wfd• Art 2-1 en 2 onder a t/m f en h t/m n Wfd:• Wfd is niet van toepassing op1. Financiële diensten die niet worden verricht in de

uitoefening van een beroep of bedrijf2. (verkort weergegeven) verenigingen en owm als bedoeld in

Wtn; Wtv 1993 art 13-1 a-f en 13-3; Wte 1995 art 1-b en –c; het aanbieden van effecten bij uitgifte; Wtb art 1-c en e voorzover zelf of door verbonden beheerders, fin diensten m b t verzekeringen risico’s en verplichtingen buiten lidstaten EU; openbare lichamen aanbieden van krediet o g v wettelijke taak (GKB’s); wet inzake geldtransactiekantoren; kredietaanbiedingen met effectief kredietvergoedings% tot max wettelijke rente (art 6:120 BW) mits zonder openbaar aanbod;

43

(vervolg) Financiële diensten ten aanzien van krediet bestaande uit een

overeenkomst van huur en verhuur of waartoe een zodanige overeenkomst behoort, tenzij deze betrekking heeft op bij AMvB aan te wijzen zaken en de strekking heeft dat het verschaffen van genot van de zaak waarop de overeenkomst betrekking heeft, al dan niet door verlenging van die overeenkomst of het aangaan van een nieuwe overeenkomst, langer dan zes maanden zal duren; idem (pandhuis) t a v krediet bestaande uit het in ontvangst nemen van roerende zaken van een consument tegen het ter beschikking stellen van een geldsom aan de consument waarbij de consument gehouden is ter zake een of meer betalingen te verrichten, voor zover de vordering op de consument uit hoofde van deze betalingsverplichting tenietgaat als de betreffende roerende zaken door de fin dienstverlener te gelde worden gemaakt; fin dienst (krediet) waarbij is overeengekomen dat geen van de ter zake verschuldigde betalingen van de consument later plaatsvindt dan 3 mnd nadat de geldsom t b is gesteld, het genot van een roerende zaak is verschaft, dan wel een bij AMvB aangewezen dienst is verleend (‘roodstaan’)

>>voor volledige opsomming: zie tekst Wfd

44

inwerkingtreding

• Per 1 januari 2006:a. De verplichting tot het aanvragen van een vergunning

(overgangsregime voor bestaande fin. dienstverleners: 1 februari + binnen 3 maanden indienen vereiste gegevens, art. 102 Wfd en art. 20 Vrijst.reg.)

b. Aanbieders die met verbonden bemiddelaars werken zijn verplicht deze aan en af te melden (art. 16 Wfd)

c. Idem bij aangesloten instellingend. Bestuurders moeten betrouwbaar zijn (art. 26-1 Wfd en

7,8,9 Bfd)e. Deskundigheid: bestuurders moeten deskundig zijn (art. 27

Wfd)

45

f. Eisen t a v de informatieverstrekking:- feitelijk juist, voor de consument begrijpelijk en niet

misleidend; door of namens een fin. dienstverlener verstrekte informatie (verplicht en onverplicht) doet geen afbreuk aan de verplichtingen krachtens de Wfd te verstrekken informatie art. 30 Wfd;

- Verplichting tot het verstrekken van ‘redelijkerwijs relevante’ informatie voorafgaande aan de verkoop van een financieel product en gedurende de looptijd daarvan (art. 31 en 36 Wfd);

- De verplicht krachtens de art 33 en 34 Wfd en Hs 7 Bfd te verstrekken informatie dient in beginsel schriftelijk & in Nl te worden verstrekt;

- Specifieke looptijdinfo leven/natura-uitvaart/krediet variabele kredietvergoeding (art. 45, 46 en 49 Bfd)

- De verplicht krachtens de art 33 en 34 Wfd en Hs 7 Bfd te verstrekken informatie dient in beginsel schriftelijk & in Nl te worden verstrekt

46

g. fin. dienstverlener is verantwoordelijk voor wfd werk dat

wordt uitbesteed aan derden (art. 39 Wfd)h. Recht van de consument op ontbinding (fin., art. 1 onder y

Wfd) overeenkomst op afstand (art. 40 Wfd) en regels t.a.v. uitvoering daarvan (art. 41 Wfd)

i. Zorgplicht aanbieder voor zijn verbonden bemiddelaar (art 43 Wfd)

j. Verplichting aanbieder melding AFM overtredingen bemiddelaar (art 47 Wfd)

k. Verplichting fin dienstverleners om elkaar te helpen i g v wederzijdse afhankelijkheid (art 49 Wfd)

l. Bijzondere verplichtingen m b t krediet (art 51-54 Wfd, Bfd art 15, 59-67)

m. Bijzondere verplichtingen m b t verzekeringen (portefeuillerecht, premie-incasso art 58-59 Wfd), regels m b t volmachten art 68 Wfd en 61-62 Bfd)

47

n. Verstrekken van informatie aan AFM& overige verplichtingen i v m corrigerende en sanctionerende bevoegdheden (art 68 Wfd en Hs 5 § 3 Wfd)

o. Doorgeven wijzigingen aan AFM van te registreren gegevens (art 5 Bfd)

p. Verbod op een ondoorzichtige bedrijfsstructuur (art 15 Bfd)q. Klachten en geschillen (art 53-58 Bfd) (minister erkent gesch

cies; verplichtingen van enkele gesch cies)r. Verplichtingen verzekeringsbemiddelaars en herverz bem op

basis van EU paspoort andere lidstaten actief (art 25 Wfd).

48

• Uitwerking onderdeel l: bijz verplichtingen m b t krediet:1. verplichting tot inwinnen van informatie over de financiële

positie van de consument voorafgaande aan het verstrekken van krediet en het verbod om krediet te verstrekken indien dit onverantwoord is (art 51 Wfd en59 Bfd)

2. Verplichte aansluiting bij een stelsel van kredietregistratie (art 52 Wfd)

3. Verplichting tot raadpleging daarvan bij kredietsom of – limiet >€ 1000 (art 60 Bfd)

4. Gedurende 5 jaar bewaren ingewonnen info (art 51-1 Wfd en 59-60 Bfd)

5. Criteria ter beoordeling kredietaanvragen ter voorkoming overkreditering (art 61 Bfd)

6. Regels m b t provisie voor kredietbemiddeling (art 53 Wfd en art 63 en 64-67 Bfd)

49

7. Regels m b t oprichting GKB (art 53 en 54 Wfd)

8. Berekening theoretisch looptijd vlgs bijlage 9 Bfd

50

inwerkingtreding

• Per 1 mei 2006:a. AFM plicht tot houden register (art. 23 en 24 Wfd & i w tr

besluit)b. Bedrijfsvoering ao/ic (ao=deugdelijke administratieve

organisatie; ic=interne controle) t b v toezicht naleving Wfd (art 28-1) & integere bedrijfsvoering en incidentenregeling (art 28-3 Wfd en 10-12 Bfd)

c. Betrouwbaarheid klantenmedewerkers (art 6 Bfd en i w tr besluit): o g v art 81 Bfd geldt de eis van art 6-2 Bfd dat een fin dienstverl een verklaring omtrent het gedrag van een klantmedewerker moet kunnen overleggen en dat deze niet voorheen failliet mag zijn verklaard, geldt niet t a v klantmedew die op 1.1.2006 reeds als zodanig bij fin dienstverl werkzaam zijn)

51

d. Beroepsaansprakelijkheidsverzekering & vergelijkbare

voorziening (art 29 Wfd en art 23-24 Bfd en i w tr besluit)e. Eisen t a v de informatieverstrekking:- Specifieke informatieregels voor bemiddelaars en adviseurs m

b t hun gebondenheid aan aanbieders, de objectieve analyse etc (art 33-1 en 2, 34-1 en 2 wfd & i w tr besluit);

- Verplicht vooraf te verstrekken informatie over naam, adres, hoedanigheid, registratie bij de AFM en klachtbehandeling (art 30 Bfd en besluit);

- Verplichtingen m b t het beleggingsobjectprospectus en doorlopend te verstrekken informatie (art 35 en 48 Bfd & besluit)

- Informatieregels i g v verkoop op afstand (art 41-44 en 47 Bfd & besluit)

52

-reclameregels voor krediet en regels m b t kredietprospectus (art 28 en 36 Bfd en art 27 Vrijst regeling wfd)

-verplichte informatieverstrekking vooraf bij verkoop van schadeverzekering, per 1 mei toegelaten onder voorwaarde dat wordt voldaan aan art 1 en 3 v de Regeling informatieverstrekking aan verzekeringnemers 1998 (art 31 Bfd en art 28 Vrijst reg)

-idem bij verkoop levensverzekering (art 2 en 3 regeling, art 32 Bfd en art 29 Vrijst reg)

-idem bij natura-uitvaart, art 1 en 2 Reg infoverstr WTN, art 34 Bfd en 30 Vrijst Reg

f. Klachten en geschillen (art 37-1 Wfd en art 50-52 Bfd & besluit: zorgvuldige interne klachtafhandeling en verplichte aansluiting bij erkende geschilleninstantie)

g. Verbodbepalingen en controleverpl bij samenwerking, art 44-46 Wfd, 69 Bfd & Besluit)

53

inwerkingtreding

• Per 1 juli 2006a. Adviesregels (art 32 Wfd, art 14 Bfd & Besluit):

zorgvuldige advisering, verplichting tot het bewaren van gegevens m b t het verstrekte advies (NB in art 21 Vrijst reg wordt een aantal niet-complexe producten vrijgesteld van deze verplichtingen)

b. Verlaging van het max kredietverg% naar 12 procentpunten (art 77 Bfd en Besluit)

c. Verplichte raadpleging van het stelsel kredietregistratie voor kredieten > € 250 en < € 1000 (art 600-1 Bfd en art 31 Vrijst reg)

54

inwerkingtreding

• Per 1 oktober 2006• Regels m b t de financiële bijsluiter incl

reclameregels (art 27, 38 en 39 Bfd en art 33 Vrijst reg); voor fin dienstverleners die o g v het Besluit Financiële Bijsluiter BFB reeds verplicht zijn tot het beschikbaar hebben & t besch stellen daarvan geldt de uitgestelde werking alleen v z v zij voor het verlenen van fin diensten t a v een complex voldoen aan het BFB

55

Inwerkingtreding: deskundigheid

• Art. 27-2 Wfd verplichte deskundigheid klantmedewerkers en feitelijk leidinggevenden i w per 1-1-2006! Idem voor art 16 Bfd (uitwerking ervan)

• Art 17 Bfd (=wijze waarop een fin dienstverlener de deskundigheid van zijn klantmedewerkers en feitelijk leidinggevenden dient aan te tonen) treedt o g v Vrijst reg op 1-10-2007 i w, onder voorwaarde dat de fin dienstverlener uiterlijk 1-4-2006 aannemelijk kan maken dat hij voor 1-10-2007 zal voldoen aan art 17 Bfd

• De uitgestelde werking van art 32 Vrijst Reg geldt niet voor verzekeringsbemiddelaars en gevolmachtigde agenten, voor hen geldt art 17 Bfd m i v 1-1-2006

• Omzetting bestaande diploma’s in geldige Wfd diploma’s art 72 Bfd, aanvullende vw voor hyp en leven (beleggen) en omzetting hyp in cons krediet mits op 1-10-2007 eindtermen bijl 3 voldaan

56

vrijstellingen

• Van het begrip aanbieden van krediet wordt onder voorwaarden de securisatiepraktijk (samenvoegen activa teneinde deze te verkopen als verhandelbare securities) vrijgesteld;

• Van het begrip bemiddelen en aanbieden wordt het incasseren van vorderingen uit hoofde van een krediet (of het assisteren daarbij) vrijgesteld;

• Territoriale reikwijdte: consumenten gewone verblijfplaats buiten Nederland tenzij art. 3:15d-3 BW dienst informatiemaatschappij met uitzondering van – kort gezegd – bemiddeling in verzekering en herverzekering voorzover aan consumenten in andere lidstaten;

• schadebehandeling (verzorgen uitvaart en feitelijk schadeherstel na een schade) of innen van premies vrijgesteld (art 60 Wfd inzake premie-incasso geldt wel); medewerkers van aanbieders die zich alleen bezig houden met het behandelen van claims of het innen van premies zijn vrijgesteld van deskundigheidseisen;

• Dienstverlening aan ‘de eigen werknemer’ of het ‘eigen bedrijf’ vrijgesteld (ook gedetacheerden en uitzendkrachten), geldt

57

enkel als geen provisie wordt ontvangen;• Adviseren of bemiddelen in verzekeringen van rechtspersoon of

vennootschap waaraan de financieel dienstverlener deelneemt of vennoot is, voorwaarde geen provisie;

• Aanbieden van effecten bij uitgifte (als vermeld) maar tevens het aanbieden van effecten na uitgifte;

• Beheerders als bedoeld in art 1 onder e Wtb voor diensten als bedoeld in art 6-4 van die wet (reparatie i v m wijziging Wtb);

• Beperking ten aanzien van beleggingsobjecten mits voldaan aan vereisten inzake kleine objecten/aantal gegadigden e.d. en mits in reclame-uiting vermeld wordt dat de dienst niet onder toezicht valt;

• Vrijstelling voor de aanbieder die reeds onder vrijstelling art 6 Vrijstellingsregeling Wtk 1992 valt, idem bemiddelaard en adviseurs in elektronisch geld van een vrijgestelde aanbieder

• Beroepsgroepen als actuarissen, belastingadviseurs, fiscalisten en accountants vrijgesteld mits de fin. dienstverlening in het verlengde ligt van hun hoofdberoepswerkzaamheid, zij daarvoor geen provisie ontvangen en zij slechts incidenteel optreden als adviseur (nb: niet bijv actuaris die een bestaande klant een bepaalde bank aanbeveelt);

• GKB’s vrijgesteld van aantal bepalingen Wfd mits voldaan aan eisen;

58

• Reikwijdte van een van rechtswege aan verzekeraars en owm verleende

vergunning (Wtv 1993) uitgebreid tot het verlenen van (alle) financiële diensten voorzover toegestaan o g v art 64 Wtv (nevenactiviteitenverbod, invulling niet geheel duidelijk, ruime uitleg: onlosmakelijk verbonden, zoals hypotheken, bemiddelen in verzekeringsproducten en aanbrengen van polishouders bij een beleggingsfonds);

• Verlicht regime voor bemiddelaars in goederenkrediet mits voorwaarde looptijd niet langer dan verwachte economische levensduur van de verschafte roerende zaak,indien aflossing gericht daarop gericht, alsmede: geen advisering en andere hoofdberoepswerkzaamheden;

• Effectenbemiddelaars of vermogensbeheerders met vergunning art 7-1 Wte 1995 gedeeltelijk vrijgesteld bij bemiddelen goederenkrediet/genot van een effect en deze overeenkomst bestaat uit de belening van effecten. Voorwaarde: bemiddeling onder bescherming zorgplicht en andere Wte 1995 gedragsregels;

• Fin. dienstverlener vrijgesteld voor bemiddelen in een financieel product indien een andere onderneming die deel uitmaakt van dezelfde groep voor het aanbieden daarvan al staat ingeschreven in het Wfd-register. Voorwaarde voor ‘meeliften’ is dat ander verantwoordelijk is voor degene die van zijn vergunning gebruik maakt;

59

• Vrijstelling deskundigheidseisen voor klantmedewerkers t a v

betaalrekeningen en spaarrekeningen (uitz Wte 1995-rentekoppeling koers); Vastleggingsverplichtingen wel van toepassing; uitzondering vrijstelling complexe producten, wte spaarrekeningen, effecten, kredieten > € 1000, hypothecaire kredieten, verzekeringen arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, overlijden of combinatie dekkingen (zoals pensioenverzekeringen), adviesregels wel van toepassing, m u v personen ongevallen inzittendenverzekeringen en verplichtingen uit hoofde van kredietovereenkomsten;

• Verbonden bemiddelaars, verzekeraars en owm die in verzekeringen bemiddelen vrijgesteld van art 29 Wfd (beroepsaansprakelijkheidsverzekering of vergelijkbare voorziening);

• Vrijstelling o g v art 19 vrijstellingsregeling Wfd en Bfd (groepsvergunning) omvat tevens vrijstelling art 29 Wfd;

• Europees Paspoorthouders en zorgverzekeraars vrijgesteld bepalingen adequate klachtenbehandeling (herkomstland of Zorgverzekeringswet regelen dat reeds).

60

Reparatie-bepalingen in Vrijstellingsbesluit

• Overgangsregime art 102 Wfd ook voor fin dienstverlening betaalrekeningen, beleggingsobjecten, bemiddeling spaarrekeningen of herverzekeringsbemiddeling, alsmede voor rechtspersoon met groepsvergunningaanvraag, bemiddelaar zonder schriftelijke provisieovereenkomst met kredietaanbieder die echter wel onderkredietbemiddelaar is (mits deze op zijn beurt wel schr prov ovk heeft);

• Wfd bepaalt dat niet mag samengewerkt met niet in register ingeschreven fin dienstverleners; deze bepaling hield geen rekening met feit dat vrijgestelden niet in register worden opgenomen, samenwerken mag;

• Bemiddelaar in krediet mag alleen betaald worden door een aanbieder; onderbrengen kredieten bij een inkoopcombinatie & daarvoor provisie ontvangen is toch toegestaan.

• NB: de Vrijstellingsregelingen Wtb, Wte 1995 en Wtk 1992 zijn gewijzigd i v m Vrijstellingsregeling Wfd!

61

Kwaliteitskenmerken wfd (uitwerking)

• Betrouwbaarheid

• Deskundigheid

• Adequate en integere bedrijfsvoering

• Financiële zekerheid

• Zorgplicht

• Transparantie

62

betrouwbaarheid

• (mede)beleidsbepalers: betrouwbaarheid buiten twijfel (fiscale en bestuursrechtelijke antecedenten, aansluiting bij reeds bestaande toetsing van bestuurders). In beginsel niet getoetst indien ongewijzigd (mededelingsplicht!) t o v vaststelling o g v Wte 1995, wtb, DNB Wtk 1992, Wtv 1993 of Wtn;

• Idem voor fin dienstverlener die niet onder prudentieel toezicht staat; geldt tevens voor klantmedewerkers (nieuw/oud: overgangsrecht)!

63

deskundigheid

• Verband bedrijfsvoering; ook klantmedewerkers m u v sparen en betalen. Voldoende vakbekwaamheid bij zodanig aantal feitelijk leidinggevenden (effectief sturen verkoopproces) dat kwaliteit dienstverlening kan worden gewaarborgd;

• Door: geldig diploma of zodanige inrichting bedrijfsvoering dat kwaliteit voldoende is gewaarborgd;

• Feitelijk leidinggevenden: geldig diploma of waarborgen (gemiddeld > 50 werknemers);

• Factoren: in hoeverre wordt de feitelijk leidinggevende ondersteund door protocollen, en hebben klantmedewerkers zelf diploma’s? examens collectief of individueel, assessment, evc’s. eindtermen in bijlagen Bfd;

• Verbonden bemiddelaar moet ook deskundig zijn/deskundigheid bij aangesloten instellingen ook geregeld (collectieve vergunning); PE-verplichting, niet periodiek, wel bij relevante ontwikkelingen of wijziging regelgeving.

64

Adequate en integere bedrijfsvoering

• Administratieve organisatie en het systeem van interne controle

• Doorzichtige zeggenschapsstructuur

• Integriteit financieel dienstverlener en werknemers

• Meldplicht financieel dienstverlener en aanbieders.

65

Financiële zekerheid

• Bemiddelaars in verzekeringen en herverzekeringen dienen te beschikken over een beroepsaansprakelijkheidsverzekering of een vergelijkbare voorziening

• Minimale dekking/verbonden bemiddelaars

66

Zorgplicht omvat onder meer:• De financieel dienstverlener dient bij advies te voldoen aan de

eisen van het adviestraject;• De financieel dienstverlener dient te beschikken over een

klachtprocedure, en dient aangesloten te zijn bij een geschillencommissie;

• Bij uitbesteding aan derden is de financieel dienstverlener verantwoordelijk voor uitvoering van deze werkzaamheden conform de Wfd-normen;

• Een aanbieder mag alleen zaken doen met een bemiddelaar die over de juiste Wfd-vergunning beschikt;

• Een aanbieder van krediet dient overkreditering te voorkomen en dient acceptatiebeleid vast te leggen.

67

adviestraject• Normen in art 27 Wfd in combinatie met Vrijstellingsregeling voor de volgende ‘impactvolle producten’:

• Complexe producten, spaarrekeningen met koersgevoelige rentevergoedingWte 1995, effecten, kredieten >€ 1000, hypothecaire kredieten, inkomensverzekeringen (niet kredietverz) en combinatieproducten.

68

• Bij deze producten dient de adviserende financieel dienstverlener

1. Het klantprofiel van de consument op te stellen, voor zover dit redelijkerwijs relevant is voor zijn advies;

2. Bij zijn advies voor zover redelijkerwijs mogelijk rekening daarmee te houden;

3. De overwegingen die ten grondslag liggen aan zijn advies kenbaar te maken aan de consument, voor zover nodig voor een goed begrip van het advies (waarom dit specifieke product?)

69

klantprofiel

• Wat is de financiële ervaring en kennis van de consument?

• Wat is zijn financiële positie?

• Wat is zijn risicobereidheid?

• Wat zijn de doelstellingen van de consument?

70

Overige (zorg)verplichtingen

• Vastlegging en bewaartermijn adviestraject (minstens één jaar na advisering, voorzover gerealiseerd).

• Bij gestandaardiseerde en gesystematiseerde procedures, voorzover verifieerbaar door de AFM, geen bewaarplicht mits procedure uitsluit dat onvoldoende passende producten worden aanbevolen, en de adviezen van klantmedewerkers altijd de uitkomst zijn van dergelijke procedures.

• Afwijking van advies (aantoonbaar, één jaar, mits wetenschap)

• Geen advies geven dient bij aanvang dienstverlening kenbaar te zijn gemaakt

• Klachtenadministratie en geschillencommissie.

71

Transparantie over de dienstverlening• De financieel dienstverlener verstrekt de consument

voorafgaand aan de totstandkoming van de overeenkomst de informatie die redelijkerwijs relevant is voor een adequate beoordeling van het aangeboden product; deze dient juist te zijn, alsmede begrijpelijk en niet misleidend.

• Voorafgaand aan totstandkoming overeenkomst in principe schriftelijk en in Nederlandse taal:

-naam en adres en indien rechtspersoon statutaire naam en handelsna(a)m(en)

-aard van zijn financiële dienstverlening-interne klachtenprocedure en de erkende geschilleninstantie

waarbij hij is aangesloten-registratie bij de AFM, alsmede

72

• De bemiddelaar en de adviseur verstrekken voorafgaand aan

de totstandkoming van de overeenkomst in principe schriftelijk en in het Nederlands informatie inzake:

-de vraag of hij adviseert op basis van een objectieve analyse, of dat hij een contractuele verplichting heeft om uitsluitend voor één of meer aanbieders te bemiddelen/adviseren (namen desgevraagd meedelen). Indien niet objectief en geen contractuele banden: desgevraagd consument meedelen namen van de bemiddelaars waarvoor hij bemiddelt of kan bemiddelen;

-de wijze van beloning;-eventueel zeggenschaps- en/of kapitaalbelang van 10% of meer

van de bemiddelaar of adviseur in de aanbieder, of andersom.UITZONDERINGBij verzekering en onmiddellijke dekking noodzakelijk (dan:

direct na totstandkoming)

73

Bij (specifieke) productinformatie:• In reclame-uitingen, bij een complex product: belangrijkste financiële risico’s, risico-indicator (niet via radio), en overige risico’s

• Voorafgaand aan totstandkoming bij complex product: financiële bijsluiter

• Idem: bij het verstrekken van historische of toekomstige rendementen (niet via radio of tv): de belangrijkste kosten en risico’s; indien beleggingsobject tevens de belangrijkste overige risico’s

• Idem: bij een gegarandeerd rendement: de belangrijkste voorwaarden van de garantie

• Specifieke regels t a v kredietreclames in art 28 Bfd. Berekening theoretische looptijd doorlopend krediet op de wijze als aangegeven in bijlage 9 Bfd

74

Transparantie over het product• Precontractuele informatie over producten

verschaffen voor zover dit redelijkerwijs relevant is voor een adequate beoordeling van dat product

• Voor leven-, schade en natura-uitvaartverzekering verplicht schriftelijk voorafgaand (art 31, 32 en 34 Bfd)

• Bij deelnemingsrechten van een beleggingsinstelling Wtb art 6; financiële bijsluiter

75

Voor bijzondere productcategorieën document op internet beschikbaar houden en op verzoek van de consument

onverwijld en kosteloos schriftelijk verstrekken:

• Krediet, niet zijnde hypothecair krediet: een kredietprospectus (art 36 Bfd, niet voor effectenkrediet als bedoel in art 39 Bfd)

• Beleggingsobject: een prospectus (art 35 Bfd)• Complexe producten: een financiële bijsluiter (art 38 en 39 Bfd) (bij bemiddelaar of

(onder)volmacht dienen deze de bijsluiter te verstrekken, tenzij overeengekomen dat de aanbieder dat altijd doet)

• Fin dienstverlener (bijv bemiddelaar) die zelf een complex product samenstelt zelfde verplichting

• Geen bijsluiter bij complexe producten niet zijnde recht van deelneming in beleggingsinstelling indien consumenten woonplaats buiten Nederland en vermelding aanbod niet gericht op in Nederland woonachtige consumenten, alsmede indien gericht op natuurlijke personen of rechtspersonen die handelen in de uitoefening van hun bedrijf of beroep.

• De informatie in art 36-3, 5 en 6 kan i p v prospectus ook in fin bijsluiter• Tijdens looptijd levensverzekering, natura-uitvaartverzekering, overeenkomst op

afstand, beleggingsobject en/of krediet met een variabele kredietvergoeding dient de fin dienstverlener, voor zover van toepassing, de informatie te verstrekken als bedoeld in art 44-49 Bfd (bijv: voorwaarden verkoop op afstand).

76

Verkoop op afstand fin dienst• Art 41 Bfd: nadere eisen precontractuele informatie (niet indien uitsluitend dienst aan nat. personen of rechtspersonen in uitoefening bedrijf/beroep) indien:

• Gebruik wordt gemaakt van een techniek voor communicatie op afstand waarmee de in art 40 Bfd genoemde informatie niet kan worden verstrekt, en de overeenkomst op verzoek van de consument tot stand is gekomen, kan de informatie in afwijking daarvan onmiddellijk na totstandkoming worden verstrekt, of, bij schadeverzekering, natura-uitvaartverzekering of fondsvorming daartoe, tegelijk met het afgeven van de polis (NB bij fondsvorming uitvaart afhankelijk van ontwikkelingen fin markten ontbindingsrecht 14 dagen na ontvangst informatie terugwerkend tot datum totstandkoming overeenkomst), of, bij levensverzekering, uiterlijk bij afgeven polis (NB ontbindingsrecht 30 dagen idem, zij het schriftelijk opzeggen)

• Art 43 Bfd stelt eisen m b t overeenkomst op afstand tot stand gekomen via telefoon en/of spraaktelefonie (alle voorwaarden onmiddellijk na totstandkoming)

• Art 44 Bfd ongevraagde informatie ter bevordering totstandkoming overeenkomst op afstand slechts gebruik automatische systemen, faxen, elektronische berichten indien consument daarvoor voorafgaand toestemming heeft verleend (andere technieken toegestaan tenzij betrokken consument te kennen heeft gegeven dat hij de informatie niet wenst te ontvangen (spam).

77

Vergunningen en het vergunningverleningproces

• Vergunningen• Vrijstellingen onder de Wfd• Vrijstellingen van rechtswege• Groepsdekking bij vergunning van rechtswege?• Europees paspoort• Verbonden bemiddelaar• Aangesloten instelling• Afwijzing aanvraag (art 4:7 Awb hoorrecht,

bezwaar en beroep vlgs Awb, 6 weken etc.)• overgangsregime

78

Toezichtstrategie AFM

• Belang marktinitiatieven, zoals StFD• Toezicht AFM gebaseerd op feitenkennis, juridische

en economische analyses, zorgvuldige en evenwichtige beslissingen op basis van de feiten en, zo nodig, scherp reageren (ook: naming & shaming!)

• Toetredingtoezicht: vergunningaanvragen met toetsing op betrouwbaarheid, deskundigheid, financiële zekerheid en adequate en integere bedrijfsvoering

• Doorlopend toezicht op deze 4 kwaliteitskenmerken, aangevuld met zorgplicht en transparantie (risicogeoriënteerd en toegesneden op soort instelling)

79

• Doorlopend toezicht op• Kleine en middelgrote financiële instellingen

(risicogeoriënteerd, mede op basis van een vragenlijst, risicoselecties op basis van informatie uit vragenlijst, meldingen en andere bronnen, gericht toezicht);

• Toezicht op grote instellingen (specifieke afspraken met IAD en compliance-afdelingen, intensiteit gestuurd door risico-inschatting op basis van bijdrage-model en opgevraagde gegevens, waarschijnlijk jaarlijks contact).

80

Rollen in het distributieproces

Aanbieder Bemidde-laar/gevol-machtigd agent

Bemidde-laar/advi-seur

consument

81

plichten• Aanbieder: controleren of een bemiddelaar over de juiste vergunning beschikt, de bemiddelaar van adequate informatie voorzien, meldplicht inzake bepaalde belangrijke of stelselmatige misstanden bij een bemiddelaar;

• Bemiddelaar: onder meer alleen werken met aanbieders die een Wfd-vergunning hebben;

• Gevolmachtigd agent heeft zowel de plichten van een aanbieder als van een bemiddelaar, dienen ook Wfd vergunning van met hen samenwerkende bemiddelaars te controleren

• Alle fin dienstverleners: verantwoordelijkheid inzake transparantie en zorgplicht, en bij advies inzake andere dan ‘eenvoudige’ producten verantwoordelijk voor opstellen klantprofiel en aansluiten van geadviseerd product op klantprofiel

82

toerekening

• Uitgangspunt in de Wfd is dat de consument altijd een eigen verantwoordelijkheid heeft bij de aanschaf van financiële producten. Daartoe dient de consument zich wel een adequaat oordeel te kunnen vormen over een bepaald financieel product; er wordt uitgegaan van een – gemiddelde? – consument die bereid is zich te verdiepen in de hem aangeboden informatie en die ook in staat is om zelf zijn eigen financiële positie en behoeften in kaart te brengen; zo nodig zelf competente hulp zoeken (al dan niet professioneel) voor het vergelijken. Wordt professionele hulp gevraagd dan mag de consument vertrouwen op deskundigheid en betrouwbaarheid, in ieder geval bij aanbeveling die wordt opgevolgd (past het product bij deze consument?). De consument is zelf verantwoordelijk voor de beslissing die hij neemt op basis van het advies en is bovendien gehouden om gegevens te verstrekken die nodig of nuttig kunnen zijn voor het advies (minfin 24-8-2004)

• De verantwoordelijkheid van de dienstverlener hangt af van de soort dienst die hij verleent; ieder in keten zelf verantwoordelijk (vgl 49 Wfd!)

• Dienstverleners in de keten over en weer verantwoordelijk voor adequate informatieverstrekking!

83

Wat is de betekenis van de zorgplicht?

• Minfin: 2 wegen, civiele rechter of ADR (zoals DSI), of via toezichthouder (brief 16-6-2003)

• Civiel: HR 11 maart 2005, NJ 2005, 576, NTBR 2005/5 p. 225-6 (Ernes) P&F Furniture, toerekening van kennis); leer van het grootste aandeel, Asser-Van der Grinten-Kortmann 2-I 2004, nr. 80, NTHR 2005-2 p 73-80 (Ernes, art. 3:70 BW), DSI uitspraken, Rechtbank Utrecht 4 januari 2006 (Spaarbeleg/OD, verstrekken en inwinnen van informatie), HR 23 december 2005, RvdW 2006, 14 (Fortis, onzorgvuldig handelen, strijd Wte)

• Regeling BW opdracht, bemiddeling, vertegenwoordiging • Zie verder nog restant WCK & brief minfin maatregelen ter

voorkoming overkreditering• NB nieuwe wet toezicht accountantsorganisaties, toezicht AFM

84

FAQ’s (zie www.AFM.nl)

• Welke sancties kan de AFM opleggen? Aanwijzing, stille curator, last onder dwangsom, boete, openbare waarschuwing, intrekking vergunning

• Hoe lang moet een klachtenadministratie worden bewaard? Minimaal 1 maand na de afhandeling van de klacht

• Moet er van alles aan adviesdossier worden gemaakt? Naleving van de regels moet controleerbaar zijn; de vastleggingsplicht is gedifferentieerd (wel/niet impactvol product?)

• Moet van elke consument een klantprofiel worden opgesteld? Niet voor eenvoudige producten

• Wat is adviseren? Een concreet financieel product aanbevelen van een bepaalde aanbieder (product X van aanbieder Y) aan een bepaalde consument

• Is het toegestaan via internet de mogelijkheid te bieden financiële producten af te sluiten zonder advies? Dat is toegestaan, mits duidelijk wordt vermeld dat er geen advies over is gegeven.

85

Wfd: bijzondere bepalingen over krediet

• Art. 1 Wfd onder j: effectief kredietvergoedingspercentage: de bij de uitvoering van een overeenkomst inzake krediet overeenkomstig de betalingsregeling aan de consument in rekening te brengen kredietvergoeding, uitgedrukt in een percentage op jaarbasis van het uitstaande saldo, berekend op bij ministeriële regeling vast te stellen wijze

86

• Art. 1 Wfd onder n: GKB (opgericht door een of meer gemeenten)

• GKBs uitgezonderd van hs 2 en 5, alsmede art 28 lid 1

87

• Art. 1 wfd onder r:Krediet: geldkrediet of goederenkrediet,

waarbij wordt verstaan onder:• 1 geldkrediet: het aan een consument ter beschikking

stellen van een geldsom, waarbij de consument gehouden is ter zake een of meer betalingen te verrichten

• 2 goederenkrediet: het aan een consument verschaffen van het genot van een roerende zaak of een effect of het verlenen van een bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen dienst, dan wel het aan een consument of een derde ter beschikking stellen van een geldsom terzake van het aan die consument verschaffen van het genot van een roerende zaak of een effect of het verlenen van een bij AMvB aan te wijzen dienst, waarbij de consument gehouden is ter zake een of meer betalingen te verrichten.

88

• Wfd niet van toepassing (art 2) op het door

openbare lichamen ter uitvoering van een wettelijke taak aanbieden van krediet

• Niet van toepassing indien ek%t t van aangaan overeenkomst max wettelijke rente art 6:120-2 BW indien geen openbaar bod

• Krediet huur/verhuur of combinatie tenzij AMvB en strekking genotverschaffing direct of door verlenging of nieuwe overeenkomst langer dan 6 maanden

• Pandhuis• Minder dan drie maanden

89

Wfd: bijzondere bepalingen over krediet

• Wfd art 51: inwinnen informatie voorafgaande aan de totstandkoming van een overeenkomst inzake krediet over de financiële positie van de consument EN beoordelen ter voorkoming van overkreditering van de consument of het aangaan van de overeenkomst verantwoord is; ZO NIET: GEEN overeenkomst

90

kredietregistratie

• Art. 52 Wfd: deelname aan een stelsel van kredietregistratie

91

kredietbemiddeling

• Art. 53 Wfd: • verboden vergoeding (in welke vorm ook) te

bedingen of te aanvaarden van, dan wel in rekening te brengen aan een ander dan de kredietaanbieder

• Bij AMVB regels beloning of vergoeding• Niet bij hypothecaire zekerheid-krediet (nieuw of

bestaand) mits gebruikelijk effectief kredietvergoedingspercentage

92

GKB’s

• Oprichting/opheffing besluit B&W/goedkeuring GS

• reglementen

93

Bfd• Art. 1c: betalingstermijn (tijdvak tussen

geldsom ter beschikking/genotverschaffing en eerste betaling, of tijdvak tussen 2 opeenvolgende tijdstippen waarop de consument gehouden is ter zake van een overeenkomst inzake krediet een betaling te hebben gedaan.

• NB complex product hypotheek/leven (onder d 4)

94

• Consumptief krediet: krediet niet zijnde hypothecair krediet

• Doorlopend krediet: geldkrediet opnemen verschillende geldsommen met kredietlimiet

• Of: goederenkrediet genotverschaffing roerende zaak of effect of dienst (art. 4 BfD) met kredietlimiet

95

Hypothecair krediet

• Kredietovereenkomst met recht van hypotheek strekkende tot verhaal bij voorrang (etc) dan wel kredietovereenkomst waarbij reeds zodanig recht is gevestigd en krediet tegen gebruikelijk hypoth ek%

96

kredietlimiet

• Maximumbedrag (geldsommen, genot zaak, effect of dienst)

97

kredietsom

• Geldsom in kader overeenkomst inzake geldkrediet (doorlopend: kredietlimiet)

• Verschil contante waarde roerende zaak, effect, dienst & contante betalingen (doorlopend: kredietlimiet)

98

kredietvergoeding

• Kosten ter zake van een overeenkomst inzake krediet

99

maandlast

• Bedrag dat een consument verschuldigd is aan betalingen ter zake van krediet, berekend voor één kalendermaand

100

termijnbedrag

• Het bedrag van de betaling die en consument aan het einde van de betalingstermijn moet hebben gedaan

101

Theoretische looptijd

• De geschatte lengte van de periode gedurende welke een consument ter zake van een doorlopend krediet gehouden is betalingen te doen

102

Totale prijs van het krediet

• Maandlast vermenigvuldigd met de looptijd van de overeenkomst in kalendermaanden, of, indien het doorlopend krediet betreft, de maandlast vermenigvuldigd met de theoretische looptijd van de overeenkomst uitgedrukt in kalendermaanden

103

Uitstaand saldo

• Geldkrediet: op enig tijdstip totaal opgenomen geldsommen vermeerderd met in rekening gebrachte kredietvergoeding en verminderd met gedane betalingen

• Goederenkrediet: totaal contante waarde (roerende zaken, effecten, diensten) waarvan tot dan genot is verschaft of welke zijn verleend, vermeerderd met totaalbedrag in rekening gebrachte kredietvergoeding en verminderd met gedane betalingen

104

Diensten

• Art. 4 Bfd: als dienst in de zin van art 1 r onder 2 wordt aangewezen iedere dienst die niet wordt verleend o g v een overeenkomst die strekt tot het geregeld verlenen van diensten, waarbij de consument gehouden is om gedurende de periode van dienstverlening in betalingstermijnen te betalen

105

Informatieverstrekking (onverplichte uitingen)

• Art 26 Bfd: schriftelijk/duurzame drager/Nederlands

• Onverplicht:reclame-uitingen inzake krediet anders dan via tv/radio (art 28 Bfd) info over ek%, en daarnaast: gehanteerde kredietsom, looptijd (theoretisch), totale prijs van het krediet, en (indien van toepassing) benodigde verzekeringen en zekerheidsrechten

106

• Via tv/radio: ek%, maandlast of kredietlimiet: info over berekeningsgrondslag, looptijd (ook theoretisch), krediet of doorlopend krediet, eventueel verzekeringen en zekerheidsrechten

• Ondergrens 2% kredietlimiet bij doorlopend krediet of, zo niet, van de betrokken kredietsom

• Niet via tv/radio: tabel zonder andere info• Bij goederen/dienstenkrediet in reclame: ek%

107

• Bij reclame-uiting inzake krediet: info over

ek% of kredietvergoeding van bepaalde duur, dan wel variabele vergoeding:

• Periode geldigheid aanbod

• Ek% na afloop, indien variabel, gangbare vergoeding gelijksoortige kredieten t t v reclame-uiting

• Info over kredietvergoeding gebaseerd op ek% of kredietvergoeding na afloop periode

• Info over hoogte kredietvergoeding: tevens ek%; ook bij kortingen

108

• Verplicht vermelden ‘effectieve rente op jaarbasis’• Geen reclame over beslistermijnen, lopende

leningen, fiscale voordelen• Verwijzen naar prospectus art 36 Wfd• Bij looptijdinfo ook ondergrens 2% en duidelijke

tabel• Vereiste schriftelijk/duurzame drager info niet bij

reclame• AFM regels informatie & historische/toekomstige

rendementen

109

Verplichte precontractuele informatie

• Bij krediet (niet hypothecair): art. 36 Bfd (onverminderd art 30 Wfd 1.5.6): prospectus kosteloos beschikbaar, op website/via bemiddelaar, met info procedure, beoordeling kredietwaardigheid, deelname registratie, aard krediet, algemene voorwaarden en bedingen, ingebrekestelling (zie art 34 b WCK), bewoordingen ek%, limieten, kredietsommen, extra eisen AFM, uitzondering effecten.

• Theoretische looptijd bijlage 9

110

Info tijdens looptijd

• Art 49 Bfd bij variabele kredietvergoeding: wijziging en nieuw ek%, uitstaand saldo op verzoek, na afloop: gespecificeerde afrekening

111

krediettransacties

• Bfd hs 8 (gedragsregels) § 2 (art 59): inwinnen informatie kredietwaardigheid (boven €1000), ter voorkoming overkreditering, uitzonderingen bij effecten, (art 60) boven €250 info uitstaande kredieten (zelfde uitzonderingen, effecten tot zekerheid 70% dan wel financiering daarvan), (art 61) ter voorkoming overkreditering criteria vastleggen grondslag beoordeling & toepassing daarvan

112

• Provisieregels in Hs 9 § 1 voor consumptief krediet

• Nb overgangsbepaling krediet niet zijnde doorlopend vóór 1992

• NB bijlage 2 deskundigheid hypothecair krediet, idem bijlage 3 voor consumptief krediet

• NB bijlage 9 berekening theoretische looptijd doorlopend krediet

113

WCK

• Art 1 definities• Art 2 beperkingen reikwijdte

(consumentenkrediet)• GKB’s• Art 30 e.v. aangaan van een krediettransactie• Art 33 nietigheden • Afd 3 kredietvergoeding en betalingen• Afd 4 pandrecht en EVB• Overige bepalingen & schuldbemiddeling

114

Uitvoeringsregels WCK

• 17 oktober 1991 (kredietaanbiedingen)

• 16 oktober 1991 (ten hoogste toegelaten krediet- en vertragingsvergoeding)

• 9 oktober 1991 (provisie-overeenkomsten)

• 18 oktober 1991 (vergunning)

• >>vervallen