Skripta Za Prvi Kolokvijum Iz Vizantijske Civilizacije

8/15/2019 Skripta Za Prvi Kolokvijum Iz Vizantijske Civilizacije

1/12

1. ŠIRI VIZANTIJSKI PROSTOR

Vizantijsko carstvo bila je država koja je samu sebe smatrala državomRimljana(na grčkom Romeja). Postojanje Vizantijskog carstva je određeno

hronološkim granicama u okviru kojih je grad Vizantion(onstantino!olj"#arigrad" $stanbul)" kao Novi ili Drugi Rim" bio !restonica i sedište cara( nagrčkom Carujući grad) između %%&. i '%. godine.

Vrlo retko se dešavalo da su se !olitičke granice Vizantije !okla!ale sa!rirodnim karakteristikama !rostora(sa relje*om" odlikama tla" rekama).Pokla!anje je bilo !risutno u rano vreme" oko +&&. godine. Vizantija se!oste!eno razvijala, !reobražaj najve-eg dela naseljene vaseljene tarogsveta" koji je !ri!adao Rimskom carstvu ($m!erium Romanum) i !redstavljala je hriš-ansko carstvo na istoku.

/orila se na dva *ronta0

') na!adači sa severoza!ada i severa u evro!skim oblastima

1) zavojevači sa istoka i jugoistoka azijskih oblasti.

onstantin Veliki je !očetkom $V veka na temeljima antičkog Vizantiona!lanski izgradio svoju !restonicu. onstantinov grad je !roglašen ""2ovim33ili ""4rugim33 Rimom. onstantino!olj5#arigrad je oko '&& godina bio jedina!rava prestonica na !odručju 6geja. 7ogu se izdvojiti tri interesne zone

Vizantije" koje se jednim imenom nazivaju Središnje oblasti Vizantijskogcarstva0

') Istočni Mediteran( granica na za!adu vodeni !ut oko icilije) i #rnomore. redišnju oblast čini 6gejsko more sa oko +& ostrva i 7ramorno morezajedno sa tesnacima i /os*orskim moreuzom koji ga s!aja sa #rnim morem.

1) Mala Azija i na istoku njoj susedni delovi 8rmenije" 9ruzije" 7eso!otamijei :evanta. redišnju oblast čini za!adni deo 7ale 8zije sa !riobalnim !ojasomna severu i na jugu koji se na nju nadovezuje.

%) Balanso !ol"ostr#o" do granice koju čine ava i 4unav. redišnjuoblast /alkana činila je ;rakija" delovi ko!nene 9rčke koji se kre-u ka6gejskom moru i Pelo!onezu.

6gej je bio najznačajnija interesna s*era o čemu svedoči i istorijsko delo iz <veka" !oznato !o imenu "";eo*anov nastavljač33 koji je !reuzeo i =ovan kilicau 1.


2/12

godine)" autor označava ko!neni deo carstva(7alu 8ziju i 6vro!u) kaoglavu(na grčkom kefali) i pen( na grčkom ura)" a ostrva kao središte,sredinu(na grčkom mesi) čitavog tela ( na grčkom olosomos) države.

?dređen značaj imala je i $talija(=užna $talija) i icilija( ""Vizantijska $talija33)

kao i 6gi!at i južni delovi @!anije. $zmeđu V$ veka i krstaških ratova interesnazona Vizantija je !redstavljala slede-e zemlje0 bivša =ugoslavija(7akedonija"#rna 9ora" rbija" 4almacija sa ostrvima)" 8lbanija" /ugarska"Rumunija(4obrudža)" rim i !riobalni !ojas Akrajine" ;urska" 9rčka i i!ar.?vaj !rostor leži između %& i & ste!ena severne geogra*ske širine i 'B& i %&

istočne geogra*ske dužine i čini oblast od oko '.1&&.&&& km1.

$. OB%ASTI

$.1. Za!adni Balaneverno od ave i 4unava" /alkansko !oluostrvo leži nezašti-eno !remamađarskoj i rumunskoj ravnici. =užne !ritoke 4unava iz 4almatinskog karsta i/alkana" !osebno 7orava i $skar(4rina) čine značajnu osnovu za !ovezanostu !ravcu sever,jug. Postoji niz !laninskih venaca koji se niže kao nastavak8l!a koji se !rostiru ka jugoistoku !očevši od 4inarskih !lanina(arsta) inastavljaju se južno 7irditskim !laninama i u e!irskom !laninskomvencu(Pindos) !relaze-i na susedna jonska ostrva. ?vaj !rostor je na istokuomeđen rekama 7oravom5Margos i Vardarom5 Aksios

Vodena mreža za!adnog balkanskog arsta !ruža se ka severu" ka avi i4unavu(2eretva je izuzetak). A albansko,grčkoj oblasti ima više manjih rekakoje se ulivaju u =adransko i =onsko more(4rim" @kumbi" Vijoša58oos"alamas" 8heron" 8rahtos). evernu i severoistočnu granicu čine ava i7orava.

$.$. Jadranso i Jonso &ore

4ok je za!adna obala =adrana bez ostrva" na istočnoj se ređaju dalmatinska

karstna ostrva" od !oluostrva $stre do 4ubrovnika5Rausiona5Raguse. rajnji južni deo =adrana obrazuje oko B& km širok ?trantski !rolaz(moreuz)" koji seka jugu nastavlja u =onsko more. 2a !rostoru =onskog mora !aralelno saobalom nižu se ostrva erkira5r*" :e*kada" e*alonija" Cakintos5Cante" dokza!adnu granicu čini obala ""Velike 9rčke33(7agna 9raecia),icilija" alabrija i8!ulija sa ;arentskim zalivom.


3/12

$.'. Istočni Balan

$stočni /alkan je određen južnim nastavcima ar!atskog venca" koga !reseca!vo"dena kapija" klancem koji obrazuje 4unav kod /agrdana. =užno od4unava se niže !laninski venac /alkana koja se !ruža ka istoku !aralelno satokom reke i dostiže do 1.%B& m u visinu" nastavljaju-i se na Rodo!ske!lanine ka jugoistoku. Az obale 4unava leže !ogranična utvrđenja kao što suVidin" 2iko!olj i ilistrija"a u unutrašnjosti ko!na centri /ugarske Pliska"Preslav i ;rnovo. kretanjem ka severu" 4inav odvaja 4obrudžu od rumunskeravnice.

=užno od !lanine /alkan !rostire se dolina oDje5erdike okružena !laninomVitošom(1.%&&m) i ?sogovskim !laninama. 2a istoku se dolina oDje oslanjana dolinu 7arice koja kod 8drijano!olja5=edrena !robija ;rački masiv i uliva se

u severoistočnu obalu 6gejskog mora. Rila" Pirinske i Rodo!ske !lanine se na jugu s!uštaju do severnog 6geja. 4oline oko uš-a trume5trimona i7este52estosa su uklještene između obala 6gejskog mora i !laninskihvenaca.

Relje* 7akedonije je određen 4inarskim !laninskim vencem" tj. završnimdelom venca. Planinski !ojasevi" nabori 4inarskih !lanina" završavaju se na jugu !laninama ili dolinama koje mogu da zadržavaju staja-u vodu(?hridsko"Pres!ansko" astorijsko i /egoritijsko jezero). Vodeni tokovi iz ove oblasti suusmereni ka ;rakijskom (trimon" 2estos)" odnosno ;ermajskom zalivu. olun

je centar oblasti" a ostali važni centri su0 tobi" Pelagonija5Eerakleja5/itola i6desa" dok je na donjem trimonu najvažnije mesto er. 2ajvažnije luke suolun i Eristo!ulj5avala.

Poluostrvo Ealkidiki" sa svoja tri !rstena(asandra" :ongos5itonija i8tos58gion ?ros,""veta gora33) odvojeno je od 7akedonije dolinom sa jezerima !o!ut oronis i Volvijskog.

$.(. Širi !rostor )ari*rada i Mra&orno &ore

Područje istočno od 2estosa s!ada u ;rakiju. redišnju oblast trakije čini!rostor između 7arice i !lanina $strandža i oru. a jugoza!adu se s!ušta ;rački Eersonesos" obrazuju-i sa severnom obalom 7ale 8zije na !rostoru ;roje moreuz Eeles!ont(4ardanele). #elinu čine !oluostrva koja naslanjaju/os*or" Rumeli sa evro!ske i očaeli sa azijske strane. očaeli je odvojen odostatka 7ale 8zije 2ikomedijskim zalivom" jezerom a!andža i tokom


4/12

angariosa(!ret!ostavlja se da je !odzemni tok !ravac !rostiranja ""Pra,/os*ora33).

7ramorno more zauzima !ovršinu od ''.&& km1 !rostiru-i se !ravcu istok,za!ad 1>& km između ali!olja i 2ikomedije"sa najve-om širinom u !ravcu

sever,jug od >& km. 8zijska obala sadrži !oluostrvo izik" useke izalive(2ikomedijski zaliv" Caliv iosa)" blizu koje se ređaju dve gru!e ostrva0

') Prinčevska ostrva južno od Ealkedona( Prinki!o" Ealke" 8ntigoni" Proti)

') ?strva arhi!elaga 7ramornog mora severoza!adno od !oluostrva izika( Prokonezos" 8loni" 8Dsia" utalis).

Vezu sa 6gejom čini na jugoza!adu moreuz 4ardaneli(dužine +km" širine&.km" kod 8bidosa '.1km)" dok vodeni s!oj sa #rnim morem omogu-avaširok moreuz /os*or(dužine 1+km" širine 1km" najmanje +&&m). 2a južnomdelu /os*ora" nalazi se onstantino!olj5#arigrad.

#arigradsko !oluostrvo je ograničeno na jugu 7ramornim morem" a naseveru tzv. ""Clatnim rogom33, +km dugačak zaliv koji se nastavlja na tokrečica idaros i Varvisi i odvaja dva evro!ska dela #arigrada.

$.+. )rno &ore i #odeni sli#o#i oji se " nje*a"li#aj"

#rno more(na grčkom 7avri ;alasa ili 6vksinos Pontos,""gostoljubivo more33"na turskom ara 4eniz) ima najve-u dubinu od 1.1&m. Cauzima !ovršinu od1&.&&&km1 i nema nijedno ostrvo. evernu i za!adnu obalu karakterišu!oluostrvo rim5Eerson" na čijem se istočnom kraju imerijski /os*or uliva u8zovsko more.

=užni i jugoistočni deo rima su činili deo vizantijske teritorije. =edna odinteresnih s*era je bila i za!adna obala #rnog mora do uš-a 4unava naseveru" kao i južni delovi današnje Akrajine. Reke koje su se ulivale u #rnomore su0 4unav(na grčkom Danuvios, #stros)" 4njestr( na grčkom Danastris,

$iras)" /ug( na grčkom %ogu, &ipanis)" 4nje!r( Danapris, %oistenes)"4on($anais) i uban('u(s, &ipanis).

Postojala su dva !ravca hladne ""!ontske struje33 0

') Prvi deo !rolazi između 6ubeje i 8ndrosa"a odatle ide uz istočnu obaluPelo!oneza i deli se u za!adni ogranak" koji kod rta 7aleje ulazi u otvoreno


5/12

redozemno more"a istočni krak koji u ritskom moru skre-e na istok i !relaziu ""maloazijsku struju33

1) 4rugi deo se ve- južno od 6ubeje" na severoistočnoj strani iklada" okre-e!rema jugoistoku i na taj način se sustiže sa ""maloazijskom strujom33.

$.,. -*ejsa rča

Planinski masivi 8sije i ?lim!a čine !relaz od 7akedonije ka jugoistočnoj9rčkoj. 2a njih se nadovezuju dve doline" koje od mora razdvajaju sa istoka!lanine ?sa i Pelion" a sa juga ?tris. ?ve oblasti !ri!adaju !rostoru centralne9rčke. Fitava okolina 6gejskog mora0 9rčka" Ca!adna 7ala 8zija" trakijsko,makedonska obala čine 6gej.

$zdvajaju se dva !laninska masiva0

') 2a za!adu Pind i njegov južni nastavak obrazuju !laninski !ojas severnog icentralnog Pelo!oneza sa trijužna !oluostrva" koji !reko ostrva južnoegejskogarhi!elaga vode do južnog dela za!adne obale 7ale 8zije(ostrva itira" rit"asos" ar!atos" Rodos).

1) /rdski i !laninski !redeli Gokide" /eotije" 8tike i 6ubeje" koji se nastavljajuu za!adne i južne iklade" južni deo !oradskih ostrva sve do !laninskihvenaca za!adne 7ale 8zije" južno od reke 7eander.

tenovite mase ;esalije i južne 7akedonije nastavljaju se s druge strane

6geja !laninskim masivima za!adne 7ale 8zije. A 9rčkoj je !ostojalo višeuseklina0

') orintski i aronski zaliv

1) otlina reke !erheja

%) severni i južni 6ubejski zaliv.

:inija zemljotresa0 =onska ostrva,7esenija,itira,rit,Rodos,zaliv 7armaris u7aloj 8ziji" a tu leže još tri aktivna vulkana0 !oluostrvo 7etana na

Pelo!onezu" ostrvo ;era5antorini(zemljotres iz B1+. koji je bio !ovod zaikonoklazam) i ostrvo 2isiros. A 6gej se ulivaju Penej i !erhej" u Patraskizaliv 8heloos i 7ornos" a Rebenikos(današnja Platanorema) i beotska rekaiDsos se ulivaju u Voividsko i o!aidsko jezero. Penej i 8lDos se ulivaju u =onsko more" a 6vrotas u :akonijski zaliv.

$./. -*ejso &ore


6/12

6gej !redstavlja unutrašnje more Vizantinaca. 6gej se !rostire !ravcemsever,jug !reko +&&km" od istoka ka za!adu između 1&& do !reko &&km./asen 6gejskog mora je najdublji kod ostrva ar!atos(1.1&m)" dok jenjegova uku!na !ovršina '>&.&&& km1. 2a za!adu i severu 6gej je ograničensrednjegrčkim ko!nom i Pelo!onezom" a na istoku maloazijskom ko!nenommasom. =užnu granicu 6geja !rema :evantu u istočnom 7editeranu!redstavljaju južnoegejska ostrva. 2ajve-a ostrva su rit(>.1Hkm1)"6ubeja(%.+km1)" :ezbos('.+%%km1)" Rodos('.%H>km1)" Eios.

A severnom 6geju se nalaze slede-e gru!e ostrva0

') ;račka ostrva(najve-a ;asos i amotraka)

1)Eeles!ontska ostrva(;enedos" $mbros" :emnos" 8gios 6vstratios)

%) 7agnezijska ostrva(kiatos" ko!elos" Ealonesos" kiros)

) ?strva uz maloazijsku obalu( :ezbos" Eios" Psara) i 6ubeja uz grčku obalu.

A južnom 6geju se izdvajaju tri niza ikladskih ostrva0

') kao nastavak jugoistočnog kraja 8tike !rostire se !rvi severni niz ikladakoji na za!adu čine ea" itnos" eri*os" i*nos. redišnji deo se nastavlja na6ubeju(9iaros" iros)" a na istoku su 8ndros" ;enos" 7ikonos i 4elos.

1) centralni ikladi(8nti!aros" Paros" 2aksos" 7elos" imolos" Golegandros"ikinos" $os" 8morgos)

%) južni ikladi (antorini5;era" 8naD" 8sti!alea).

A za!adnom delu 6geja se nalaze ostrva u zalivu aronikos(aronička ostrva"alamina" 6gina) i Pelo!oneska ostrva(Poros" $dra" !eces) dok se u blizini7ale 8zije nalaze !oradi u koje se ubraja 4odekanis(Dvanaest ostrva, $karia"amos" Patmos" :i!sos" :eros" alimnos" os" 2isiros" ;elos" imi" Rodos"ar!atos" asos).

?d rita do i!ra i 8leksandrije razdaljina je +&&km" a do 8ntiohije" /ejruta i

=a*e H&&km.

$.0. -*ejsa Mala Azija

A središtu lidijsko,karijskog masiva ras!oređeni su !laninski venci" koji se!ružaju kao nastavci 4inarskog sistema" koji se na istoku završavaju !ojasom ;aurusa" dok se u severnim oblastima za!adni ogranci Pontijskih !lanina


7/12

završavaju u 7iziji. 2ajve-i broj reka teče ka 6gejskom moru0 aikos" Eermos"ajstros5ucuk 7enderes(Mali Meander )" 7eander5/uIuk 7enderes()elikiMeander ) i $ndos. amo reke koje izviru u 7iziji(6nvilos" 7akestos i Pindakos)"kao i male reke iz !odručja ;roje teku ka 7ramornom moru.

$.. )entralna Mala Azija9ranična oblast između Vizantije i eldžuka išla je u


8/12

dele na jednoj strani široke visoravni" a na drugoj !rostrane usekline i baseniu kojima se nalaze velika jezera(Van" 7atianos" evan).

2ajznačajnije reke su0 6u*rat i njegove !ritoke(8rsanias i JubaKib5;ohma)" ;igar" 8kam!sis" ali na !rvom mestu iros i njena !ritoka 8raksis. 2ajvažniji

centri su0 6rzerum" ars" 8ni" 6džmiadzin i Van.

$.11. %e#ant i Ki!ar

i!ar !redstavlja tre-e !o veličini ostrvo u redozemnom moru" !osleardinije i icilije. 4ele ga dva !laninska venca Pentadaktilos i ;roodos.$zmeđu njih se !rostire !lodna ravnica 7esaoria. $zmeđu istočne obale7editerana i sirijske ste!e !rostire se ka jugu" !očevši od 8ntiohije naseveru" !lodna zona širine koja se deli na četiri različite širine0

') labo razuđena obala siromašna zalivima" koja je delom strma i stenovita"a delom !lavna.

1) Ca!adni !ojas visoravni. ?vaj !ojas se na svom južnom delu širi u!oluostrvo inaj.

%) ""irijski jarak33" usečena dolina od jezera 8mik na severu do #rvenogmora. roz nju teče reka ?ront" !rodužava se kroz tok reka :itani i =ordana"azatim se s!ušta is!od nivoa mora kod 7rtvog mora" oblasti Ladi 8raba kod8kadskog zaliva.

) $stočni !ojas visoravni. ?vaj !ojas !relazi na istoku u 8ra!sku !ustinju.?vaj !ojas je delimično kišan i !lodan" kao i !ojedine oblasti u !ustinjskimzonama0 oaza oko 4amaska koja se naslanja na istočnu visoravan 8ntilibanai koja dobija vodu od reke 8mana ili vulkanska oblast 8vranitis sa centromkoji čini Vostra.

$.1$. Sinaj i -*i!at

Poluostrvo inaj !redstavlja završetak jedne visoravni koja sledi obalu:evanta" !očevši od severne irije do !oluostrva. inaj dobija vodu od dvarukavca #rvenog more" 8kabskog i ueckog zaliva. inaj se razvio još odranohriš-anskih vremena u oblast sa brojnim !ustožiteljnicima" is!osnicama imanastirima sa centrom u Garanu. A centru ove regije nalazio se manastirVatu.

2il je bio !lovan od njegovog uš-a do !rvog katarakta koji je !redstvaljao južnu granicu 6gi!ta. everno od aira dolina 2ila se grana na sedam delova


9/12

čine-i !lodnu oblast 4elte i uš-a reke. 2a za!adnom obodu nalazi se8leksandrija koja je bila suštinski centar. Ca!adno od doline 2ila nalazi sedolina 2itrije. Postala je !oznata !o !roizvodnji soli i manastirima(7akarija"Psoi" iron" /aramus).

4olina 2ila je bila ograničena dvema !ustinjama0

') 8ra!ska !ustinja na istoku,istočno od ueckog zaliva i #rvenog mora.?vde su takođe osnovani manastiri(do danas !reostali veti 8ntonije i vetiPavle u kojima obitavaju monasi o!ti).

1):ibijska !ustinja na za!adu, + velikih oaza su činile najvažnije naseobineizvan doline 2ila. 2a severu se nalazi iva sa 8monovim hramom. =ugoza!adno od aira nalazi se najve-a oaza u 6gi!tu" Gajum. A blizini jezeraarun nalazio se grad 8rsinoi" centar istoimene religije( pagar*ije). Ca!adno

od Gajuma nalazi se 7ala oaza" a jugoza!adno oaza al,GaraDra. =ugoistočnood nje je )elika unutrašnja oa"a. $stočno od ove oaze i za!adno od 2ila jeVelika oaza.

'. NAS-%JA

'.1. Prestoni3a4 Konstantino!olj5)ari*rad

#arigrad zauzima centralni !oložaj u Središnjim oblastima Vizantijskogcarstva. $zabran je kao carsko sedište i !restonica jedne ve- !ostoje-e

države koja je !redstavljala rad par e+cellance. ?dlučuju-i činilac u izborumesta za novu !restonicu na !rvom mestu je bila !olitička i vojnaneo!hodnost da se stvori jedan čvrt centar i jedno stalno carsko sedište uistočnom delu #arstva. ?va !otreba je !ostala !osebno snažna nakonzemljotresa u 6*esu 1+1. godine. $zbor koji je !ao na Vizantion je naj!re biouslovljen njegovim geogra*skim !oložajem" između dva kontinenta i dvazatvorena mora" na mestu gde su se susretali !utevi između #rnog mora i6geja" i ko!neni !utevi između 6vro!e i 8zije.

vest Vizantinaca da #arigrad bude ključno sedište carstva je sačuvano i udelu grčkog istoričara ritovula sa $mbrosa gde vidimo da su i turski osvajačiimali jasnu sliku o toj svesti. ritovul !rikazuje o!is !lanova i di!lomatskih!ri!rema koji su !rethodili zidanju tvrđave Rumeli Eisar i osvajanju grada.

A !očetku su se žitarcie najviše uvozile iz 6gi!ta i sa :evanta" a kasnije izza!adne 7ale 8zije" sa 6gejskih obala i ostrva. Prestonica se nalazila na!oluostrvu između 7ramornog mora i zaliva Clatni Rog koji se !rostire sa


10/12

juga od /os*ora ka severoza!adu" čine-i nastavak doline rečica idarosa iVarvisija. ;ako su dve tre-ine odbrambenih utvrđenja 9rada činili morskibedemi. Alaz u Clatni Rog je zatvoren lancem koji je s!ajao kulu 6vgenija sa jednim utvrđenim !irgom na su!rotnoj strani zaliva" u 9alati. Postojanje ovoglanca je zabeleženo od V$$$ veka.

?dbranu 9rada na evro!skom" ko!nenom delu" osiguravali su tzv. ""4ugačkibedemi33 koji su !osvedočeni od vremena cara 8nastasija $(H','>). @titili sutračko zaleđe !restonice s!ajaju-i 7ramorno i #rno more. #arigrad je do'1&. godine bio !ravi megalo!olis. ada je onstantin Veliki %1. godinedoneo odluku da !roglasi svoju !restonicu za ""2ovi Rim33 razmišljao je i oEalkedonu" 2ikomediji i $lionu. Početkom vladavine ;eodosija $$(&>,&)teritorija grada se udvostručila" a sama !restonica je utvrđena novimzidinama koje su završene '%. godine(;eodosijeve zidine).

a izgradnjom akvadukta #arigrad je dobio konačni izgled. 9radska oblast sedelila na ' regiona(kvartova) i na %11 susedstva. rajem $V veka 8vsonijeubraja #arigrad u 1& megalo!olisa Rimskog carstva" !ostavljaju-i ga nadrugo mesto iza Rima. $storičar ozomen navodi oko %&. godine da je#arigrad najve-i grad #arstva.

Mali dodata iz !rezenta3ija

,Peri*erne oblasti Vizantijskog carstva na za!adu su $talij" @!anija i 8*rika" ana istoku 6gi!at" :evant" =ermenija i #rnomorske oblasti.

, Cnačajni !utevi na evro!skom delu #arstva na za!adu si Viamilitaris(#arigrad,Eerakleja,8drijano!olj,Gili!o!olj,erdika,2iš,Viminacium,/eogradM od 2iša se odvajao krak ka jugu !reko ko!lja i doline )ardara dooluna" od erdike krak ka jugoza!adu !reko Velbužda i tobi ka /itoli na Via6gnatia" od Gili!o!olja krak ka severu !reko /alkana kroz $rajanova vrata) iVia egnatia( #arigrad,Eerakleja,i!sele,Eristo!olj,Gili!i,olun,6desa,Eerakleja,?hrid,dolina kumbe,do 4rača i na jug do 8!olonije). 2a istokuznačajan !ut je %r"i put ( Ealkedon,4orileon,8morion,Gilomenion,$koni,

Podandos,'ilikijska vrata,;ars,8ntiohija,8le!,/agdad).,A doba =ustinijana najznačajniji s!omenici su0 crkva veta oDja" veta $rina"veti ergije i Vakh" 8vgusteon i =ustinijanova statua" veti 8!ostoli" !alataVukoleon na 7ramornom moru.

,Re*orme 4ioklecijana i onstantina su bile administrativne i re*orme vrhovnevlasti. tvoren je birokratski a!arat.


11/12

')Promena !rovincijske administracije0 4ioklecijan je usitnio !rovincije"!odelio je $taliju na !rovincije" ukinuo razliku između carskih i senatskih!rovincija" !ostojalo je stotinak !rovincija" uvodi dijeceze na čelu savikarom(bilo je '1 !a ' dijeceza). Vojnu vlast je imao duN. onstantin je*ormirao !re*ekture kojih je bilo (9alija" $talija" $lirik i ?rijent).

1)Re*orma novca i !oreza0 4ioklecijan je uveo jedan !orez za čitavocarstvo(glavarina i zemljarina),anona. o nije imao zemljište nije !la-ao!orez. 4ao je da se !o!išu sve !arcele u #arstvu. amo su seljaci !la-alizemljište" građani su bili !ovlaš-eni" a tek od vremena onstantina i oni!la-aju !orez. Cemlja je i !rinudno dodeljivana" a seljaci su !la-ali !orez unaturi jer je rimski novac !ro!ao. 4onet je edikt o smanjivanju cena %&'.godine. Ranovizantijski novac je bio zlatni" srebrni i bakarni.

#ar je !redstvaljao Eristovog namesnika na zemlji. $mali su misionarstvo i

tendenciju da !okrštavaju varvare. 2jihova !olitička teorija se sastojala utome da je car vođa hriš-anske ekumene. 4uhovni koreni hriš-anstva suantičko nasleđe i grčki jezik. ?no se učvrš-ivalo od 4ioklecijana do ;eodosija$. Eristološke ras!rave $V veka su se bavile arijanstvom" a V veka !roblemom!riroda u Eristu. ? tome se ras!ravljalo na Vaseljenskim saborima0

') %1. godine u 2ikeji gde se ras!ravljalo o nauci aleksandrijskog !rezvitera8rija koji je odbijao da !rihvati jednakost ?ca i ina i stoga nije !riznao Eristaza /oga. 8rijeva nauka je osuđena"a usvojeno je da je in ""jedinosuštan33.

1) %>'. godine u #arigradu je *ormulisana dogma koja čini simvol verehriš-anske crkve.

%) %'. godine u 6*esu je !redstavnik antiohijske škole(dve božanskeEristove !rirode) 2estorije osuđen kao jeretik od strane aleksandrijskog!atrijarha irila koji je imao !odršku Rima.

) '. godine u Ealkedonu koji je sazvao car 7arkijan. Prihva-ena je dogmao dve Eristove !rirode osudivši nestorijansku i monoDzitsku nauku.

,Početkom V veka stanje u carstvu se manje više smirilo. A to vreme je

nastao ;eodosijev kodeks %>. godine" !rva zvanična zbirka carskih zakonaizdata !osle onstantina Velikog. $zdat je u ime ;eodosija $$ i Valentinijana $$$.2ajve-e i najdugotrajnije delo =ustinijanove vladavine je kodiDkacija rimskog!rava. Polaze-i od ;eodosijevog kodeksa" kao i od starijih zbirki9eorgijanovog i Eermogenijanovog kodeksa" komisija !ravnika !od ;ribonijanovim !redsedništvom je izradila zbirku važe-ih carskih zakona izvremena !osle Eadrijana. =ustinijanov kodeks je objavljen 1H. godine" a !et


12/12

godina kasnije je izašlo do!unjeno izdanje. =oš ve-e delo !redstavljaju4igeste(Pandekte) objavljene %%. godine" zbirka s!isa klasičnih rimskih!ravnika koji su sačinjavali drugu gru!u zakona !ored carskih. ao tre-i deosu došle $nstitucije" koje !redstvljaju izvod iz !rošla dva dela"a koje su služilekao !riručnik za !ravne studije. Poslednji deo =ustinijanove kodiDkacije sunjegove 2ovele" novih naredbi" objavljenih !osle !ublikacije odeksa.

Documents

Skripta Za Prvi Kolokvijum Iz Vizantijske Civilizacije