Upload
haquynh
View
218
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
2017-03-15
1
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 z wykorzystaniem materiałów autorstwa: prof. dr hab. Krzysztofa Jajugi, dr Dominika Bracha, dr Agnieszki Wojtasiak
dr Adam Nosowski
PODSTAWY, DEFINICJE, KONTEKSTY
ANALITYKA GOSPODARCZA
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
DLACZEGO
Zjawiska, które miały znaczący wpływ na sferę finansową:
upadek mitu „o zbyt dużych aby upaść”
finansowo-gospodarcze kryzysy „państwowe”
materializacja ryzyka walutowego
piramidy finansowe
zachwianie wizerunku banków jako „instytucji zaufania
publicznego”
wprowadzanie nowych produktów finansowych
rozwój usług parabankowych
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
ZAKRES MERYTORYCZNY
SYSTEM FINANSOWY
PODSTAWOWE KATEGORIE FINANSOWE
FINANSE – PODSTAWY
TROCHĘ WIĘCEJ O …
pieniądz, czas, wartość, dochód, stopa procentowa, kurs walutowy, ryzyko
publiczny, rynkowy
2017-03-15
2
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
LITERATURA
1. Jajuga K., Elementy nauki o finansach, PWE 2007 *
2. Korenik D., Korenik S., Podstawy finansów, PWN 2008
3. Marecki K., Podstawy finansów, PWE 2008 4. Podstawka M., Finanse, PWN 2010 5. Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B, System
finansowy w Polsce, PWN 2008
* – podręcznik główny, rama zakresu merytorycznego
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
ORGANIZACJA ZAJĘĆ
Wymiar godzinowy:
wykłady: 22 godziny
ćwiczenia: 22 godziny
Zaliczenie:
ćwiczenia (szczegóły u prowadzącego ćwiczenia)
wykład (egzamin – szczegóły na końcu cyklu wykładowego)
Konsultacje/kontakt:
piątek – 13:30-15:30 – pokój 8B
e-m@il: [email protected]
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
ORGANIZACJA ĆWICZEŃ
RODZINA ZYSKOWNYCH
Materiały dydaktyczne do ćwiczeń:
wymagania/formularze
listy zadań www.nosowski.ue.wroc.pkl/repo/ag
2017-03-15
3
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE – skojarzenia
FINANSE podatki
pieniądze wydatki
dochody
ban
ki
kryz
ys budżet
płatności bogactwo
giełda
kred
yt
waluta rozr
ach
un
ki inwestowanie
ryzyko
transakcje
towarzystwa ubezpieczeniowe
instrumenty finansowe
wycena bilans
fun
du
sze
emer
ytal
ne
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE – definicja
FINANSE to ogół zjawisk związanych z działalnością
człowieka, w której to działalności występuje
przepływ pieniądza. W zakres finansów wchodzi
zarówno samo zjawisko przepływu pieniądza jak i
wszystko to, co się z tym wiąże, a
szczególnie analiza wartości tego przepływu oraz
podejmowanie decyzji przez podmiot z którym
przepływ pieniężny jest związany.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE – pojęcia
przepływ pieniądza
analiza wartości
podejmowanie decyzji
2017-03-15
4
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PIENIĄDZE – skojarzenia
PIENIĄDZE banknoty
dolary wydatki
dochody
kart
a p
łatn
icza
monety
płatności bogactwo
waluta kon
to
przelew rozr
ach
un
ki wydawanie
wartość
transakcje
szczęścia nie dają
oszczędzanie
złotówka bilon
pieniądz – powszechnie akceptowany w gospodarce i
mający wartość środek/instrument (w postaci
materialnej, jak i niematerialnej), spełniające funkcje:
gromadzenia bogactwa
pomiaru wartości
wymiany dóbr i usług
środka płatniczego
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PIENIĄDZ
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PIENIĄDZ – funkcje
jednostka gromadzenia bogactwa (funkcja tezauryzacji) –
środki pieniężne nie są przeznaczane na zakup towarów lub
pokrycie zobowiązań, lecz są przechowywane (oszczędzane).
jednostka pomiaru wartości – uniwersalny miernik wartości, co
oznacza, że wartość dowolnego dobra, usługi itd., wyrażona
jest właśnie w pieniądzu; z czego nie wynika, iż pieniądz musi
sam w sobie posiadać wartość.
2017-03-15
5
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PIENIĄDZ – funkcje
środek wymiany dóbr i usług – w dowolnym momencie może
być dokonana wymiana dobra lub usługi na materialny pieniądz
(i odwrotnie). Wymiana ta jest ekwiwalentna właśnie dzięki
temu, że wartości dóbr i usług są wyrażone w pieniądzu.
środek płatniczy – dzięki temu, że pieniądz ma wartość, wobec
tego może służyć do zapłaty przy zakupie określonego dobra i
usługi oraz regulowania zobowiązań. Pieniądz stał się środkiem
płatniczym poprzez oddzielenie się ruchu towarów i
świadczonych usług w czasie od ruchu pieniądza.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PIENIĄDZ – rodzaje
Pieniądz gotówkowy:
kruszcowy
metalowy
papierowy
Pieniądz rozrachunkowy (bezgotówkowy):
czeki
weksle
obligacje
bony
karty płatnicze i kredytowe
pieniądz bankowy
pieniądz elektroniczny
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PRZEPŁYW PIENIĄDZA
przepływ pieniądza – jest to pieniądz transferowany między
dwoma podmiotami, który odzwierciedla bieżącą działalność
tych podmiotów oraz zawarte między nimi kontrakty,
określające prawa lub zobowiązania.
POŻYCZKA - 2000 PLN
ZWROT POŻYCZKI - 2050 PLN
ujemny
dodatni dodatni
ujemny
2017-03-15
6
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PRZEPŁYW PIENIĄDZA - rodzaje
Przepływy pieniężne towarzyszące zakupowi dóbr, usług i siły roboczej.
Przepływy pieniężne, będące zapłatą za dobra, usługi, bądź wykonaną pracę. Element działalności operacyjnej przedsiębiorstw. Cele tych transakcji: cel produkcyjny, cel konsumpcyjny.
Przepływy pieniężne w działalności inwestycyjnej i finansowej.
Przepływy pieniężne będące transferem kapitału finansowego.
Przepływy pieniężne związane z transferem ryzyka.
Przepływy pieniężne odzwierciedlające transfer ryzyka między różnymi stronami.
Przepływy pieniężne związane z redystrybucją dochodów.
Przepływy pieniężne, z którymi nie wiąże się zakup dóbr i usług, transfer kapitału, bądź transfer ryzyka. Zaliczamy tu w szczególności różnego rodzaju podatki, dotacje itp.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
WARTOŚĆ
wartość – można ją potraktować w zróżnicowany
sposób, np.:
cecha jakiejś rzeczy dająca się wyrazić
równoważnikiem pieniężnym,
cecha lub zespół cech właściwych danej rzeczy,
stanowiących o jej walorach uznawanych przez
kogoś za cenne.
Co decyduje o tym, że określona rzecz jest wartościowa?
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
PODEJMOWANIE DECYZJI
podejmowanie decyzji, czyli wybór działania z dwóch lub
większej liczby dostępnych ścieżek działania. Przy
podejmowaniu decyzji zwykle występuje jedna z okoliczności:
ryzyko, gdy decydent zna wszystkie możliwe warianty i zna
prawdopodobieństwa ich zaistnienia;
niepewność, gdy decydent zna wszystkie możliwe warianty,
lecz nie zna prawdopodobieństwa ich wystąpienia;
ignorancja, gdy decydent nie zna wszystkich możliwych
wariantów oraz nie zna możliwości i rezultatów własnych
działań;
konflikt, gdy sytuacja decyzyjna jest skutkiem podjęcia
decyzji przez inny podmiot, który realizuje swoje cele.
Z czym trzeba się liczyć podejmując decyzje finansowe?
2017-03-15
7
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
AKTYWA
składnik aktywów – jest to rzecz (dobro), której posiadaczem
jest dany podmiot i która ma określoną wartość.
Warunkiem formalnym do spełnienia powyższego określenia
aktywa jest to, iż musi mieć ono wartość i być w posiadaniu
pewnego podmiotu. Aktywa mogą mieć różne formy, w
szczególności mogą to być tzw. aktywa finansowe.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
KAPITAŁ
kapitał – stanowią aktywa, które mogą być wykorzystane do
osiągnięcia przyszłych korzyści, w tym do produkcji innych
aktywów.
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje kapitału:
rzeczowy (real capital) stanowią aktywa, mające postać fizyczną,
bezpośrednio wykorzystywane w procesie produkcji.
finansowy (financial capital) stanowią aktywa mające postać
instrumentów finansowych, które mogą być zastosowane do
pozyskania kapitału rzeczowego, wykorzystanego później w procesie
produkcji.
ludzki (human capital) ma postać zgromadzonej wiedzy,
umiejętności i doświadczenia, posiadanych przez osoby.
Jakie możemy wyróżnić rodzaje kapitału?
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
KAPITAŁ FINANSOWY
Dwa podstawowe rodzaje działalności związane z kapitałem
finansowym to:
inwestowanie, czyli wyrzeczenie się bieżącej konsumpcji na
rzecz przyszłych i niepewnych korzyści.
finansowanie – proces pozyskania i wykorzystania kapitału
finansowego.
KAPITAŁ DAWCA KAPITAŁU INWESTOWANIE
BIORCA KAPITAŁU FINANSOWANIE
2017-03-15
8
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
USŁUGA FINANSOWA
usługa finansowa – usługa świadczona przez podmiot działający
w sektorze finansowym (pośrednika finansowego), która wiąże
się z inwestowaniem bądź pozyskiwaniem , a także
zapewnieniem przepływu środków pieniężnych pomiędzy
uczestnikami rynku.
Usługa finansowa ma charakter niematerialny, bazuje na zaufaniu,
powoduje zmianę wartości aktywów lub zobowiązań podmiotu z niej
korzystającego.
Jakie cechy ma usługa finansowa?
INSTYTUCJE FINANSOWE
FINANSE
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
CZEGO POTRZEBUJĄ W ZAKRESIE FINANSÓW
SEKTOR PUBLICZNY
FIRMY
GOSPODAR- STWA
DOMOWE
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE – dyscypliny
Ze względu na kryterium podmiotowe należy
wyróżnić:
finanse publiczne;
finanse przedsiębiorstw;
bankowość;
ubezpieczenia;
finanse osobiste.
Podział ten odzwierciedla podstawowe podmioty występujące w
gospodarce, którymi to podmiotami są: sektor publiczny, przedsiębiorstwa,
instytucje finansowe oraz gospodarstwa domowe.
2017-03-15
9
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE publiczne
finanse publiczne (public finance) zajmują się
zjawiskami pieniężnymi związanymi z działalnością
państwa, w szczególności rządu i samorządów
terytorialnych. W tym ujęciu w zakres finansów
publicznych wchodzą tzw. finanse samorządowe
(zwane czasem też finansami lokalnymi), przez
niektórych wyodrębniane jako osobny dział.
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem, podziałem i
wydatkowaniem finansowych środków publicznych, w oparciu o regulacje
prawne oraz finansowaniem deficytu budżetowego i obsługą długu
publicznego.
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE przedsiębiorstw
finanse przedsiębiorstw zwane również w
uproszczeniu finansami spółek lub finansami firm,
zajmują się zjawiskami pieniężnymi związanymi z
działalnością przedsiębiorstw, w tym decyzjami
finansowymi podejmowanymi przez
przedsiębiorstwo oraz narzędziami i analizami
pomagającymi podjąć te decyzje.
Głównym celem zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest
maksymalizacja dochodów właścicieli. Ważne jest także rozróżnianie
podmiotów ze względu na ich wielkość.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
BANKOWOŚĆ
bankowość dotyczy zjawisk pieniężnych związanych z
działalnością banku. Zajmuje się m.in. zagadnieniami
związanymi z funkcjonowaniem systemu bankowego,
produktów i operacji bankowych, zarządzania
ryzykiem.
Typową działalnością banków jest przyjmowanie depozytów i udzielanie
kredytów. Szczególną rolę w systemie bankowym (i nie tylko) odgrywają
banki centralne.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
2017-03-15
10
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
UBEZPIECZENIA
ubezpieczenia zajmują się zjawiskami pieniężnymi,
związanymi z działalnością instytucji
ubezpieczeniowych (inaczej: towarzystw
ubezpieczeniowych, zakładów ubezpieczeń). Te
zjawiska pieniężne odzwierciedlają transfer ryzyka od
podmiotu ubezpieczającego do instytucji
ubezpieczeniowej.
Istnieją podmioty, które lokują się w obu dyscyplinach (bankowości i
ubezpieczeniach, a także rynkach kapitałowych), są to tzw. konglomeraty
finansowe.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE OSOBISTE
finanse osobiste zajmują się zjawiskami pieniężnymi
związanymi z działalnością pojedynczego człowieka
lub gospodarstwa domowego – można również
spotkać termin „finanse gospodarstw domowych”.
Podstawowym zagadnieniem finansów osobistych (finansów gospodarstw
domowych ) jest planowanie finansowe, będące procesem planowania
wydatków konsumpcyjnych, inwestycji i pozyskania środków (finansowania)
w celu optymalizacji sytuacji finansowej gospodarstwa domowego.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE – dyscypliny
Ze względu na kryterium metodyczne należy
wyróżnić:
ekonomię finansową;
matematykę finansową;
ekonometrię finansową;
finanse behawioralne.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
2017-03-15
11
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
EKONOMIA FINANSOWA
ekonomia finansowa (nazywana też teorią finansów,)
wychodzi z założenia, iż teoria finansów wywodzi się
przede wszystkim z teorii ekonomii. Ekonomia
finansowa zawiera metody i modele wywodzące się z
teorii ekonomii, ale odnoszące się do zjawisk
finansowych, np. zjawisk, które zachodzą na rynku
finansowym. Te modele korzystają z podstawowych
pojęć ekonomii, takich jak np. równowaga,
racjonalność, dochód, koszt, zysk, itp.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
MATEMATYKA FINANSOWA
matematyka finansowa zawiera modele mające u
podstaw abstrakcyjne pojęcia rozpatrywane w
matematyce, jednak te pojęcia mają interpretacje na
gruncie finansów. Modele matematyki finansowej są
rozwijane przy zastosowaniu tych abstrakcyjnych
pojęć, zaś część spośród wyprowadzonych na gruncie
matematyki modeli może znaleźć użyteczne
finansowe interpretacje i zastosowania.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
EKONOMETRIA FINANSOWA
ekonometria finansowa zawiera modele
wykorzystujące metody ilościowe do analizy zjawisk
finansowych. Wykorzystuje narzędzia matematyczne
i statystyczne do analizy ilościowych związków
zachodzących między zmiennymi finansowymi –
badania szeregów finansowych (np. cen rynku
finansowego), badania relacji cen instrumentów
finansowych i danych finansowych przedsiębiorstw.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
2017-03-15
12
finanse behavioralne zawierają modele zachowań
podmiotów działających w sferze zjawisk
finansowych. W pewnym sensie ta dyscyplina może
być potraktowana jako uzupełnienie ekonomii
finansowej, wychodzącej od założenia o racjonalnym
postępowaniu podmiotu. W rzeczywistości
zachowania podmiotów mogą odbiegać od
racjonalności i tym właśnie zajmują się finanse
behawioralne.
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE BEHAWIORALNE
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
INNE DYSCYPLINY FINANSÓW
Ze względu na kryterium przedmiotowo-zakresowe
należy wyróżnić:
rynek finansowy;
finanse międzynarodowe;
rynek nieruchomości – a to co tutaj robi?.
Rynek finansowy – miejsce przeprowadzania transakcji związanych z
przemieszczaniem kapitałów pieniężnych od podmiotów dysponujących
wolnymi środkami finansowymi do podmiotów, które zgłaszają popyt na
takie środki finansowe. Odgrywa zasadniczą rolę w gospodarce każdego
kraju ponieważ jest miejscem, w którym przedmiotem obrotu jest ogromna
ilość środków pieniężnych.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
ŚWIADOMOŚĆ FINANSOWA
świadomość finansowa – odnosi się do zestawu umiejętności i
wiedzy, która pozwala dokonywać świadomych, samodzielnych
i skutecznych decyzji dotyczących zasobów finansowych
(decyzji finansowych).
Czy Państwo są świadomi finansowo?
mają Państwo ubezpieczone mieszkanie?
jakie środki zabezpiecza Bankowy Fundusz
Gwarancyjny?
czym jest dyspozycja wkładem na wypadek
śmierci?
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
2017-03-15
13
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
FINANSE – pytania/odpowiedzi
Nauka finansów stara się odpowiedzieć m.in. na takie pytania: jaki rodzaj pieniądza występuje w gospodarce jaka jest istota, różnice i funkcje określonych
strumieni pieniężnych na czym polega istota gospodarowania
publicznymi środkami pieniężnymi jakie wskaźniki są miarą oceny sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa czy banku jak powinien być zorganizowany rynek finansowy
czy aparat skarbowy, aby był skuteczny jakie są skutki inflacji, zmian stopy procentowej,
zmian kursów walut, polityki podatkowej
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
FINANSE
– P
OD
STA
WY,
DEF
INIC
JE,
KON
TEK
STY
NAUKA O FINANSACH – w skrócie
Rozwój nauki o finansach w ostatnich czasach:
uzależniony od stosowania narzędzi matematycznych;
wiele metod proponowanych w teorii jest efektem wyzwań
praktyki i nowo powstające metody są szybko weryfikowane
przez praktyków;
ma u podstaw kilka głównych kategorii, takich jak: stopa
procentowa, wartość, ryzyko;
jest ściśle powiązany z rozwojem rynków finansowych.
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017
Instytut Zarządzania Finansami – UE Wrocław 2017 z wykorzystaniem materiałów autorstwa: prof. dr hab. Krzysztofa Jajugi, dr Dominika Bracha, dr Agnieszki Wojtasiak
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
PODSTAWY, DEFINICJE, KONTEKSTY
ANALITYKA GOSPODARCZA
projekt: