SOBREDO

OS FOROS

SOCIEDADES AGRARIAS

CRONOLOXÍA

NO 28 DE NOVEMBRO DO 1922, O

XUÍZ E GARDA CIVIL PRESÉNTANSE EN

SOBREDO (GUILLAREI) PARA EMBARGAR

BENS A UN VECIÑO QUE NON PAGOU O

FORO.

Á CHAMADA DE AVISO, CO TOQUE DE

CAMPÁS E FOGUETES, XUNTOU MAIS DE

DÚAS MIL PERSOAS DAS PARROQUIAS DO

ENTORNO, QUE SE OPUXERON A ACTUACIÓN

XUDICIAL.

A REPRESIÓN DA FORZA PÚBLICA,

DISOLVENDO A MANIFESTACIÓN A TIROS,

PROVOCOU QUE VARIAS PERSOAS

RESULTARAN FERIDAS E TRES QUEDARAN

MORTAS NO SITIO:

CÁNDIDA RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, DE PAZOS

DE REIS

JOAQUÍN ESTÉVEZ BESADA, DE SOUTELO

VENANCIO GONZÁLEZ ROMERO, DE BUDIÑO

SOBREDO, NA MEMORIA COLECTIVA,

QUEDA DENDE ESE MOMENTO COMO

SÍMBOLO E LUGAR NO QUE A SOCIEDADE

LABREGA É MARTIRIZADA. A TRÁXICA MORTE

DUNHA VECIÑA E DOUS VECIÑOS; ASÍ COMO

AS DUCIAS DE FERIDOS; POÑEN EN

EVIDENCIA A NECESIDADE DUNHA URXENTE

SOLUCIÓN AO CONFLITO AGRARIO.

A ACTITUDE FIRME E LOITADORA DAS MULLERES E HOMES DO AGRO, AO GRITO

DE XUSTIZA, PAN E TRABALLO; O SEU COMPROMISO COA CAUSA DA ABOLICIÓN

DOS FOROS, LEVARON AO GOBERNO A LEXISLAR PARA TERMINAR CUN VESTIXIO

FEUDAL, PROPIO DA SOCIEDADE ESTAMENTAL.

ISO SI, E CONVÉN RESALTALO, SALVANDO EN TODO O POSIBLE OS INTERESES

DOS FORISTAS QUE PERCIBÍAN RENDAS; POIS A LEI NON FOI DE "ABOLICIÓN"

SENÓN DE "REDENCIÓN". ISO SIGNIFICOU QUE PARA TER A PLENA PROPIEDADE

DA TERRA HOUBO QUE PAGAR INDEMNIZACIÓNS AOS QUE COBRABAN.

SOCIALMENTE DEUSE UN AVANZO, MAIS CUN NOVO SUFRIMENTO; O DA

EMIGRACIÓN; XA QUE MOITAS E MOITOS TIVERON QUE EMIGRAR A AMÉRICA PARA

XUNTAR OS CARTOS COS QUE REDIMIR OS FOROS DAS SÚAS TERRAS.

SOBREDO QUEDOU PARA SEMPRE COMO REFERENCIA DESA LOITA E ESE ESFORZO

COLECTIVO; POR ISO NO CAMPO DOS MÁRTIRES ÉRGUESE O MONUMENTO NA SÚA

MEMORIA.

SOBREDO

OS FOROS

OS FOROS ERAN CONTRATOS QUE ESTABLECÍAN, DENDE A SÚA ORIXE NA IDADE MEDIA, O

PAGO DUNHA RENDA ANUAL SOBRE A POSESIÓN DA TERRA. O COBRO REALIZÁBASE POLO SAN

MARTIÑO, BEN EN ESPECIE (MILLO, VIÑO, ANIMAIS, ETC) OU EN DIÑEIRO. ESTÍMASE QUE MÁIS

DAS TRES CUARTAS PARTES DAS TERRAS CULTIVADAS DE GALIZA ESTABAN SOMETIDAS A ESTE

TIPO DE CONTRATOS.

AS LABREGAS E LABREGOS QUE TRABALLABAN TERRAS QUE XA CONSIDERABAN PROPIAS,

HERDADAS DE XERACIÓN EN XERACIÓN, VÍANSE NA OBRIGA DE PAGAR O "FORO" AOS TITULARES

DUN SEÑORÍO, CON DEREITOS DE COBRO DERIVADOS DUNS CONTRATOS NACIDOS CENTOS DE

ANOS ATRÁS.

OS FOROS SOBRE AS TERRAS E A SÚA TRANSMISIÓN, XA FORA POR HERDADE OU POR

COMPRA E VENDA (LAUDEMIOS, LUTUOSAS), XUNTO COAS DEMAIS PENALIDADES DA ÉPOCA,

IMPOSTOS PÚBLICOS, ETC., AGRAVABAN A DIFÍCIL SITUACIÓN DE VIDA DA POBOACIÓN GALEGA,

RESIDENTE NUN TERRITORIO PLENAMENTE RURAL. IMPEDÍAN A MODERNIZACIÓN DO AGRO

GALEGO E A AGRICULTURA QUE SE PRACTICABA ERA DE SUBSISTENCIA; DOS ESCASOS INGRESOS

QUE SE OBTIÑAN, PARTE DELES, HABÍA QUE ENTREGALOS OBRIGATORIAMENTE NO MOMENTO

DO PAGO DAS RENDAS DO FORO.

XA NO SÉCULO XIX TÍÑASE CLARO QUE OS FOROS ERAN UNHA "CARGA" SOBRE O

CAMPESIÑADO QUE BENEFICIOU DURANTE SÉCULOS Á FIDALGUÍA E Á IGREXA; PAZOS,

MOSTEIROS, IGREXAS, CASAS REITORAIS SON A MOSTRA DESE LUCRO. AS REFORMAS PARA UNHA

ADMINISTRACIÓN PÚBLICA NOVA, QUE TERMINOU CO SISTEMA DE "SEÑORÍOS" DO ANTIGO

RÉXIME, INTENTARON ACABAR COS FOROS; O PRIMEIRO INTENTO FOI NA 1ª REPÚBLICA COA LEI

DE 1873, DERROGADA AO ANO DE APROBARSE POLA PRESIÓN DOS FORISTAS RENTISTAS.

AS SOCIEDADES AGRARIAS

PARA CHEGAR A ESE MOMENTO NO QUE SE APROBA A LEI DE 1926, FOI

NECESARIA UNHA FORTE MOBILIZACIÓN SOCIAL.

A CIDADANÍA GALEGA DO RURAL ORGANIZOUSE EN "SOCIEDADES AGRARIAS".

NACEN NO FIN DO SÉC. XIX E MEDRAN NAS PRIMEIRAS DÉCADAS DO XX CO

OBXECTIVO DE ACABAR COS FOROS.

NO ANO 1912 XA EXISTÍAN 117 EN PONTEVEDRA; XUNTO COAS DEMAIS

GALEGAS CONSTITUÍRON FEDERACIÓNS E REUNÍRONSE EN ASEMBLEAS E

CONGRESOS AGRARIOS (MONFORTE, RIBADAVIA, REDONDELA, TUI, ETC) PARA

ESTABLECER LIÑAS DE ACCIÓN: MITINS, PROPAGANDA, MOBILIZACIÓNS, BOICOT

AOS PAGOS,…..

EN XULLO DE 1922 REÚNESE O CONGRESO AGRARIO, EN TUI, QUE DECIDE

NON PAGAR OS FOROS E FACER, AO LONGO DO VERÁN, UNHA CAMPAÑA DE

MITINS POLA SÚA ABOLICIÓN.

NO MES DE NOVEMBRO, ALTURA DO ANO EN QUE SE COBRAN AS RENDAS FORAIS,

EMPEZA NA BISBARRA DE TUI A LEVARSE A EFECTO A RESOLUCIÓN DO CONGRESO

DE NON PAGAR.

AS DENUNCIAS DOS RENTISTAS FAN QUE O 6 DE NOVEMBRO ENCARCEREN A

DIRECTIVA DA SOCIEDADE DE RIBADELOURO; EN SOLIDARIEDADE COAS PERSOAS

DETIDAS, DECLÁRASE A FOLGA XERAL NO SUR DE GALIZA. NESTE AMBIENTE O 27

DE NOVEMBRO O XULGADO INCAUTA OS LIBROS E AS CHAVES DAS SOCIEDADES

DE AREAS, RANDUFE, MALVAS, PAZOS DE REIS, REBORDÁNS, PARAMOS, BALDRÁNS

E CALDELAS.

900-1500 -Idade Media nacemento dos

foros.

1500-1700 -Antigo Réxime Extensión dos

foros.

1700-1800 Crise do sistema foral e preitos

pola renovación.

1868 Revolución e primeiras sociedades

agrarias.

1873, 20 agosto: Lei de redención de foros

da 1ª República.

1874, 20 febreiro, derrogación da Lei de

redención.

Fin séc XIX ppios. do XX: constitución de

numerosas

sociedades e sindicatos agrarios e

artellamento social

da reivindicación e loita pola eliminación

dos foros.

1896, Sociedades agrarias de Lérez e

Marcón (Pontevedra).

1897, Sociedade de agricultores de

Salcedo (Pontevedra).

1901, Sociedade de agricultores de

Guillarei.

1907-1908, Constitúese o Directorio

Antiforista de Teis.

1908, Iª Asemblea Agraria en Monforte de

Lemos.

1909, Conflito e mortes en Oseira

(Ourense).

1910, IIª Asemblea Agraria en Monforte.

1911, IIIª Asemblea Agraria en Monforte.

1912, IVª Asemblea Agraria en Ribadavia.

1913, Sociedade de obreiros agrícolas de

Parderrubias.

1913, Vª Asemblea Agraria en Ribadavia.

1913, Sociedade de agricultores de

CRONOLOXÍA DA LOITA AGRARIA

-28,29,30 xullo: Congreso Agrario en

Tui.

-Agosto-Novembro, mobilizacións pola

abolición.

-6 novembro: Encarceramento da

Directiva da Soc.Agraria de Ribadelouro

(Tui); en solidariedade cos detidos

declárase a Folga Xeral no sur de Galicia.

-27 Nov.: Clausura das Sociedades

Agrarias de Tui.

-28 Novembro: SUCESOS DE SOBREDO.

1926, 25 de xuño: Decreto-Lei de

Redención dos Foros.

1932, Xº Aniversario dos Sucesos de

Sobredo. Construción do Monumento

aos Mártires de Sobredo.

1936, Xullo: Destrución do Monumento

con dinamita e disolución das

Sociedades Agrarias.

1986, Iº Acto conmemorativo aos 50

anos do derrube.

1987, IIº Acto. Inicio dos traballos de

recuperación.

1988, IIIº Acto. Reconstrución do

Monumento aos Mártires.

1989-2011 Actos anuais de conmemo-

ración.

2012, 90 Aniversario dos Sucesos de

Sobredo.