Sole mineralne i ich zastosowanie w przyrodzie i rolnictwie

Sole wok nasSole to zwizki chemiczne powstae w wyniku cakowitego lub czciowego zastpienia w kwasach, kationw wodoru, kationami metali lub kationem amonu NH4+

Nazewnictwo soliNazw soli tworzy si od nazwy kwasu dodajc do niej nazw metalu, uwzgldniajc jego wartociowo. Sole mineralne i ich rola w przyrodzie i rolnictwie.Sole mineralneto zwizki nieorganiczne, pochodne kwasw lub zasad, niezbdne do funkcjonowania organizmw ywych. mona je podzieli na dwie grupy: makroelementy (potrzebne w duych ilociach) i mikroelementy (potrzebne w maych ilociach).

Skorupa ziemska skada si z soli i tlenkw. Wiele soli stanowi kopaliny, czyli surowce wydobywane z Ziemi metodami grniczymi.Zewntrzna warstwa skorupy ziemskiej skada si prawie w poowie z tlenu oraz w jednej czwartej z krzemu. Oba te pierwiastki cz si w tlenek SiO2 , tak zwan krzemionk

Odmiany krzemionkiKWARCCYTRYNAGATZastosowanie soli w rolnictwie :Sole s stosowane:jako nawozy sztuczne, jako skadnik pasz, jako rodek ochronny rolin.Nawozy azotowe- moemy podzieli na:a)nawozy amonowe - Siarczan amonu jest nawozem fizjologicznie kwanym, dlatego te wpywa na obnienie poziomu pH. Moe by stosowany przy nawoeniu wszystkich rolin.

Podzia nawozw mineralnych b)nawozy saletrzane Saletry wapniowa, potasowa, sodowa posiadaj waciwoci odkwaszajce gleb, bardzo dobrze rozpuszczaj si w wodzie i mog by stosowane przy nawoeniu dolistnym.

c) nawozy saletrzano- amonowe - Saletra amonowa jest jednym z najbardziej popularnych nawozw mineralnych, stanowi doskonay nawz azotowy. - Saletrzak to nawz uniwersalny, dodatkowo zawiera kilka procent magnezu.

d) nawozy amidowe Mocznik jest uniwersalnym nawozem azotowym, zawierajcym 46% azotu. Dobrze rozpuszcza si w wodzie, a wic moe by stosowany do nawoenia dolistnego.

2. Nawozy fosforowe

Superfosfat pylisty jest atwo przyswajalny przez roliny, zawiera mangan, bor, cynk, mied.Superfosfat granulowany prosty zawiera okoo 20% P2O5 i jest lepiej przyswajalny przez roliny.

c. Superfosfat granulowany potrjny- jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i sprawdza si zarwno na glebach zasadowych jak i kwanych. d. Superfosfat granulowany potrjny z borem moe by stosowany na glebach o zrnicowanym pH. Zalecany jest przy niedoborze boru.

e. Superfosfat magnezowy pylisty w jego skad wchodzi P2O5 - 15% oraz MgO - 5%.

f. Mczka fosforytowa- nadajca si na gleby o odczynie kwanym, ze wzgldu na fakt, e zawarte w niej zwizki fosforowe s rozpuszczalne w kwasach.

Zastosowanie soli w przyrodzie:Sole w przyrodzie wystpuj jako mineray, skadniki ska a take jako zwyczajna sl kuchenna. Wystpowanie soli :

Chlorek sodu: NaClJest najbardziej znana sol . Potocznie nazywany jest sol kuchenn . Jest substancj bezbarwn, sta , o sonym smaku, dobrze rozpuszczaln w wodzie.

Wystpuje w rnych odmianach. Halit - bezbarwny i przezroczysty lub biay, niebieski, tawy, czerwonawy, bardzo kruchy, odznacza si doskona upliwoci kostkow. W Polsce s due zoa permskie ( Inowrocaw, Wapno, Kodawa ).

Sylwin - mineraz gromady halogenkw

Bezbarwny, biaawy, tawy, czerwonawy, o sonawogorzkim smaku. Powstaje wskutek odparowywania mrz i sonych jezior. W Polsce wystpuje w okolicach Kodawy i Inowrocawia. Stosowany jako nawz potasowy lub jako surowiec do wytwarzania zwizkw potasu.

Chlorek wapnia - Ca Cl2Stosowany jest jako rodek osuszajcy oraz jako dodatek do cementw podczas robt zimowych.

Karnalit uwodniony chlorek potasuimagnezuJest bezbarwny, biay, ty lub czerwony. Wystpuje w zoach soli, gwnie w Niemczech, Rosji, Hiszpanii , U.S.A. W Polsce wystpuje gwnie w Kodawie i Inowrocawiu. Stosowany do otrzymywania magnezu, soli potasowych, w lecznictwie, spektroskopii.

Chlorek cynku - ZnCl2

Stosowany do oczyszczania metali przed lutowaniem, do odwadniania w syntezie organicznej, drukowania tkanin, cynkowania, oraz jako mikronawz. 24Chlorek amonu NH4ClChlorek amonu jest uywany gwnie jakoelektrolitw suchychogniwach galwanicznych, ma zastosowanie w elektrolitach oraz w lekach na gryp.

Siarczan (VI) magnezu Mg(SO4)

Powszechnie stosowany w laboratoriach oraz w przemyle jako rodek suszcy.

Azotan (V) sodu NaNO3

Jest dobrze rozpuszczalny w wodzie, wystpuje w Boliwii, a take w Peru. Jest stosowany jako nawz sztuczny, w przemyle spoywczym dokonserwowania misa oraz w przemyle szklarskim.

Wglany

S bardzo rozpowszechnione w przyrodzie jako mineray skaotwrcze, stanowi surowce do otrzymywania metali.

Niektre wglany znalazy zastosowanie w przemyle optycznym, do wyrobu farb, oraz do wyrobu materiaw ogniotrwaych.

Wglan magnezu - MgCO3Bezbarwna substancja krystaliczna, moe by szara, brunatna lub tawa; zwykle tworzy skupienia gruboziarniste. Wglan magnezu rozpowszechniony jest w przyrodzie jako minera magnezyt.

Wglan wapnia - CaCO3Biaa substancja krystaliczna, prawie nierozpuszczalna w wodzie. Ogrzany rozkada si na tlenek wapniowy CaO ( wapno palone ) i CO2 tlenek wgla (IV). Wystpuje w przyrodzie w postaci mineraw : kalcytu i aragonitu.

Wglan wapniaimagnezu CaMg[CO3]2 -DolomitDolomit moe wystpowa w formie zbitej, ziarnistej lub porowatej. W Polsce wystpuje na Grnym i Dolnym lsku, w Grach witokrzyskich, Tatrach, w okolicach Krakowa.

Zasadowy wglan miedzi wystpuje jako minera azuryt. Jest niebieski, powstaje w strefie utleniania z rud miedzi. W Polsce wystpuje m.in. w Grach witokrzyskich, i w Tatrach. Stosowany jest jako materia dekoracyjny oraz do wyrobu farb. Wglan miedzi - Cu(CO3)2 (OH)2 - azuryt.

Wglan miedzi Cu2[CO3][OH]2 malachitWglan miedzi wystpujcy jako minera malachit. Jest zielony, daje si polerowa. W najwikszych ilociach wystpuje na Uralu.W Polsce wydobywany jest w Grach witokrzyskich (Miedziana Gra, Miedzianka). Uywany jako kamie dekoracyjny oraz do produkcji farb.

Skaa metamorficzna powstaa z przeobraenia wapieni, oraz dolomitw. Skada si gwnie z krystalicznego kalcytu i dolomitu. W Polsce marmur wydobywany jest wycznie wSudetach, przede wszystkim wMasywie nienika, gdzie wystpuje w dwch odmianach kolorystycznych, jako "Biaa Marianna" i "Zielona Marianna".

Marmur

Siarczek elaza(II) FeS2 - PirytPiryt jest mosinoty, o silnym poysku metalicznym. Najpospolitszy siarczek w skorupie ziemskiej. Gwne zoa pirytu znajduj si w Hiszpanii, Portugalii, Norwegii, Japonii, na Uralu, Kaukazie, w Niemczech, we Woszech oraz w niewielkich ilociach w Polsce. Jest on podstawowym surowcem do produkcji kwasu siarkowego.

Jest to kwana skaa magmowa zbudowana z kwarcu, skalenia oraz biotytu.W Polsce granity wystpuj na Dolnym lsku, Ziemi Kodzkiej oraz w Tatrach. W gbokim podou wystpuje w pasie od Zawiercia do Krakowa. Granit eksploatowany jest z masyww: karkonoskiego, strzeliskiego i strzegomskiego.Granit

Sole w kuchni i w azience.

Zastosowanie soli w kuchni:Sole ktre wykorzystujemy w kuchni to midzy innymi:

wodorowglan amonufosforan (V) wapniaazotan (V) potasuchlorek sodu39

Jest to nieorganicznyzwizek chemiczny. Tworzy bezbarwnekrysztay posiadajcezapachamoniaku. Dobrze rozpuszczalny w wodzie. Stosowany jako skadnik proszkw do pieczenia ciast.

Wodorowglan amonu, NH4HCO340Jest stosowany w przemyle spoywczym. Dodawany jest jako rodek konserwujcy do chleba, produktw mlecznych, przetworw owocowych oraz napojw energetyzujcych.

Fosforan(V) wapnia Ca3(PO4)2Azotan (V) potasu - wystpuje w przyrodzie w niewielkich ilociach w postaci minerau w krajach o suchym, gorcym klimacie w ChinachiIndiach. Z tych pastw by sprowadzany do Europy, czemu zawdzicza nazw "saletra indyjska". Stosowany do konserwowania mis.

Azotan(V) potasu KNO3

Wprzyrodziechlorek sodu wystpuje pod postaciminerauhalitu, tworzc pokady soli kamiennej. Wystpuje rwnie w wodzie morskiej oraz w wodach mineralnych (najwicej w tzw. solankach). Chlorek sodu NaCl(sl kuchenna)

Stanowi podstawowy skadniksoli kuchennej,soli warzonejorazsoli drogowej. Wydobycie soliNajwiksze zoa soli wystpuj w Rosji, Francji, USA, Niemczech i Chinach. W Polsce najpopularniejszymi kopalniami s: Kodawa, Wieliczka, Bochnia i InowrocawSl znajduje si kilkadziesit, a nawet kilkaset metrw pod ziemi. Na pocztku jest ona w postaci materiau skalnego osadzajcego si na cianach. Do rozbicia jej potrzebne s rnorodne maszyny, kilofy, czy nawet materiay wybuchowe.Zanim sl ta trafi do sprzeday musi zosta przesiana, oczyszczona, a na kocu zmielona.Najwikszym producentem soli w Polsce jest Kopalnia Soli w Kodawie.

Chlorek sodu stosowany jest jako rodek spoywczy, nadajcy jedzeniu sonysmakNadmierne spoycie soli prowadzi do powanych problemw zdrowotnych, takich jak: choroby ukadu krenia, dolegliwoci odkowe, zatrzymanie wodyw organizmie.

Zastosowanie soli w azience:Sole te stosowane s do produkcji:mydapynw do kpielirodkw dezynfekcjiproszkw do praniakosmetykw

Myda

Myda- s solami sodowymi lub potasowymi wyszych kwasw tuszczowych. Odczyn wodnych roztworw myde jest zasadowyProdukcja mydaProces wytwarzania myda mona podzieli na dwa etapy:warzenie lub gotowanie myda, ktrego celem jest zmydlenie surowcw tuszczowych i wytworzenie masy mydlanej,konfekcjonowanie, ktre prowadzi do nadania mydu postaci i waciwoci, jakich wymaga konsument.Myda dziel si na:-myda stae

-myda cieke

-myda toaletowe

Pyny do kpieliPyny do kpieli i ele pod prysznic oraz sole do kpieli wzbogacone s solami mineralnymi, ktre nawilaj skr, czynic j odwieon i gadk.

pyny do kpieli

ele pod prysznic

sole do kpieli

Sole w aptece.

Sole glinuChlorek glinu: 10-20% roztwory stosowane s w leczeniu i profilaktyce nadpotliwoci. Przykadowy preparat ANTIDRAL.

Fosforan glinu:Stosowany jest w leczeniu nieytw odka, choroby wrzodowej odka i dwunastnicy. Przykadowy preparat GELATUM ALUMINI PHOSPHORICI.

Octan glinu:Roztwory octanu glinu stosowane zewntrznie w stanach zapalnych ucha, stuczeniach i obrzkach skryPrzykadowy preparat ALTACET.

Wglan glinu:Stosowany jako lek zobojtniajcy nadmiar kwasu solnego w soku odkowym, czyli w nadkwanoci soku odkowego, chorobie wrzodowej odka i dwunastnicy.

Sole wapniaSole wapnia stosowane s w okresie intensywnego wzrostu dzieci i modziey, w leczeniu osteoporozy, wspomagajco w chorobach alergicznych.

Sole joduJodek potasu:Jako wodny roztwr hamuje czynno tarczycy np. Pyn LUGOLA.Jako etanolowy roztwr dziaa silnie przeciwbakteryjnie, grzybobjczo i przeciwwirusowo, stosowany zewntrznie do odkaania skry, pukania garda np. JODYNA

Sole potasuChlorek potasu:Bierze udzia w prawidowym funkcjonowaniu ukadu nerwowego, miniowego i w metabolizmie wglowodanw. Stosowany w tabletkach, tabletkach musujcych, syropach i 15% roztwory do wstrzykni. Preparat KALIPOZ PROLONGATUM.

Jodek potasu: Jest skadnikiem lekw wykrztunych (syrop KALIUM) oraz w okulistyce w leczeniu zmtnienia ciaa szklistego i soczewki.

Nadmanganian potasu:Roztwr wodny 0.05% stosowane jako rodek odkaajcy skr, a roztwr 0,025% odkaajco na gardo i jam ustn.

Sole magnezuStosowany leczniczo w chorobach serca i ukadu krenia, skurczach mini, drtwieniu koczyn, zaburzeniach elektrolitowych i depresji.

Chlorek magnezu:Siarczan magnezu:Stosowany doustnie jako rodek przeczyszczajcy w zaparciach. Przykadowy preparat - Sl gorzka.

Sole soduChlorek sodu (NaCl): Stosowany przy duej utracie jonw sodu (hiponatremia) w wyniku biegunki i wymiotw. Roztwory 0.9% podawane s we wlewie w kroplach ocznych i kroplach do nosa.

Cytrynian sodu: Zapobiega krzepniciu krwi std stosowany w krwiodawstwie do konserwowania krwi, do oznaczania szybkoci opadania krwinek czerwonych tzw. OB

Sole manganu

Stosowany jako skadnik preparatw witaminowo mineralnych, niezbdny s do prawidowego funkcjonowania mzgu. Przykadowy preparat Vita miner.

Siarczan manganu Azotan bizmutuJest skadnikiem wielu preparatw zoonych. Dziaa cigajco i zobojtniajco. Stosowany w nieycie odka na tle nadkwanoci, w chorobie wrzodowej odka i dwunastnicy (Gastrin i Gastro).

Sole bizmutu

Siarczan cynkuStosowane s w stanach niedoboru cynku tj. w ysieniu plackowatym, amliwoci wosw, trdziku modzieczym, przy zym gojeniu si ran oraz zaburzeniu wzrostu i widzenia u dzieci (Zincas tabletki i Cincol, Oculosan krople oczne)

Sole cynku

Sole maj zastosowanie nie tylko jako leki gotowe, ale rwnie w recepturze aptecznej do wykonywania mikstury NERVINA i ERLENMAYERA. Mikstury s mieszanin bromkw amonu, sodu i potasu, wykazuj dziaanie uspokajajce.