Sosial Tədqiqatlar Təcrübəsi - CRRCcrrc.az/wp-content/uploads/2014/12/Session-2_Chapter-16-_-AZ.pdfən yaxı təsvir edə biləcək düz xətt üçün bərabərlik axtaran bir

Sosial Tədqiqatlar Təcrübəsi

Statistik Təhlil

Fəslin Xülasəsi

Təsviredici Statistika

İzahedici Statistika

Digər çoxdəyişənli texnikalar

Qısa test sualları

Təsvriedici Statistika

Təsviredici Statistika – seçmənin xarakteristikalarını və ya seçmədə dəyişənlər arasındakı əlaqələri təsvir edən statistic hesablamalar.

Təsvriedici Statistika

Məlumatların azaldılması

Cədvəl 16-1 Qismən ilkin məlumat matriksi Gender Yaş Təhsil Gəlir Vəzifə Siyasi mənsubiyyət Siyasi orientasiya Dini orientasiya Dinin vacibliyi Şəxs 1 Şəxs 2 Şəxs 3 Şəxs 4 Şəxs 5 Şəxs 6

Qarşılıqlı əlaqələrin ölçülməsi

Səhvin Mütənasib Azaldılması (SMA) – əlaqələrin gücünü

bir dəyişəndəki dəyərlərin bilinməsinin digər dəyişəndəki

dəyərləri güman edərkən səhvlərimizi azalda biləcəyini

soruşaraq qiymətləndirmək üçün məntiqi modeldir.

Cədvəl 16-2 Təhsil və Şübhə üzrə nəzəri ilkin məlumat Təhsil səviyyəsi Şübhə heç nə ibtidai məktəb orta məktəb kollec ali məktəb Yuxarı Orta aşağı

Nominal Dəyişənlər

Lambda (λ)

Nizamlı Dəyişənlər

Qamma (γ)

İnterval və nisbət dəyişənləri

Pierson (r)

Cədvəl 16-3 Gender və məşğulluq statusu ilə əlaqəli nəzəri məlumat Kişi qadın cəmi İşləyir İşləmir Cəmi

Cədvəl 16-4 Sosial sinif və şübhə ilə əlaqədar nəzəri məlumat Şübhə aşağı sinif orta sinif yuxarı sinif Aşağı Orta Yüsək

Cədvəl 16-5 Təltifetmə Şkalasının semantic qərqləndirmə alətləri arasında Qamma əlaqələri Faydalı Ədalətli Ali Nəzakətli Dostcanlı Mehriban Yaxşı Faydalı ədalətli ali nəzakətli dostcanlı


Reqressiya təhlili – dəyişənlər arasındakı əlaqələrin bərabərli (reqressiya bərabərliyi) formasında təqdim edildiyi məlumatı təhlil etmə metodudur.

Xətti Reqressiya Təhlili – iki dəyişən arasındakı əlaqəni

ən yaxşı təsvir edə biləcək düz xətt üçün bərabərlik

axtaran bir statistic təhlil formasıdır.

Çoxtərəfli Reqressiya Təhlili – iki və ya daha artıq

sərbəst dəyişənin bir asılı dəyişən üzərindəki təsirini

təsvir edə biləcək bərabərlik axtaran bir statistic təhlil

formasıdır.


Y-in dəyəri Cinayət səviyyəri (100000 nəfərə düşən) X-in dəyəri Əhali


Xətti Reqressiya

Reqressiya xətti

izah edilməyən variyasiya

izah edilən variyasiya


Çoxtərəfli Reqression

Qismən Reqressiya Təhlili – bir və ya daha artıq

dəyişənin təsiri hazırlanma modelində olan məntiqə

oxşar olaraq sabit saxlanılan bir reqressiya təhlili

formasıdır.

Qövs xətli Reqressiya Təhlili – dəyişənlər arasındakı

əlaqələri düzxətt əvəzinə qövsi həndəsi xətlərlə təqdim

etmək imkanı yaradan bir reqressiya təhlili formasıdır.


İzahedici Statistika – seçmə müşahidələrinə

əsaslanaraq daha böyük əhali qrupları haqqında

izahlar etmək üçün münasib olan statistic

hesablamalardır.

Sərbəst dəyişən

Nominal Nizamlı İnterval/Nisbət

Nominal kəsişən Ki-

kvadratı

Lambda

Kəsişən ki-

kvadratı

Lambda

Asılı dəyişən

Nizamlı kəsişən ki-

kvadratı

Lambda İnterval/Nisbət Means t-

test

ANOVA

Kəsişən ki-

kvadratı Lambda

qamma

Kendallın tau

Sommerin d-si

t-test

ədədi

ortası

ANOVA

Pirson s Reqressiya

(R)


Çoxdəyişənli nəticələr

Nəticələr qazanmaq üçün xəbərdarlıqlar

1. Seçmə əhali qrupundan hansı nəticələrin alınacağı üzrə

seçilməlidir.

2. izahedici statistika bir neçə məsələni nəzərdə tutur: (a)

sadə təsadüfi seçmə, (b) əvəzləmə ilə seçmə, (c) 100%-lik

tamamlanma

3. izahedici statistika yalnız seçmə səhvinə ünvanlanır, qeyri-

seçmə səhvlərinə yox.


Statistik Əhəmiyyətliliyin Testləri

Statistik Əhəmiyyətlilik – seçmədə müşahidə olunan

başvermə ehtimalının yalnız seçmə səhvinə aid edilə

biləcəyinə istinad edən ümumi bir termindir.

Statistik Əhəmiyyətliliyin testləri – seçmədəki dəyişənlər

arasında müşahidə edilən baş vermə ehtimalının yalnız

seçmə səhvlərinə aid edilə biləcəyini vurğulayan statistic

hesablamalar sinifi.


Statistik Əhəmiyyətliliyin Məntiqi

1. Araşdırılan əhali qrupunda iki dəyişənin

sərbəstliyinə dair fərziyyələr

2. Ənənəvi ehtimal seçməsi prosedurları ilə seçilmiş

seçmənin təmsilçiliyinə dair fəzriyyələr

3. İki dəyişən baxımından seçmə elementlərinin

müşahidə olunmuş birgə paylanması

Qadın Kişi Qadın Kişi

Bərabərliyi bəyənir 50 50

Bərabərliyi bəyənmir 50 50

Bərabərliyi bəyənir 100 100

Əfsanə

= bərabərliyi bəyənən qadınlar

Bərabərliyi bəyənmir = bərabərliyi bəyənən kişilər

= bərabərliyi bəyənməyən qadınlar

= bərabərliyi bəyənməyən kişilər

Seçmə


Əhəmiyyətlilik səviyyəsi – statistik əhəmiyyətliliyin testləri

kontekstində, müşahidə olunmuş empirik əlaqənin seçmə

səhvinə aid edilə bilmə ehtimalının dərəcəsidir.

Əgər seçmə səhvi yalnız 5/100-dən böyük deyilsə ola bilmə

ehtimalı varsa, əlaqənin ehtimalı .05 səviyyəsində əhəmiyyətli

hesab edilir.


Ki-kvadratı

Sıfır fərziyyəsinə əsaslanır.

Hesablanması:

Cədvəldəki hər bir hücrə üçün müşahidə olunan tezlikdən

həmin hücrə üçün gözlənilən tezliyi çıx

Alınanı kvadrata yüksəlt.

Alınan fərqi gözlənilən tezliyə böl.

Ki-kvadratı Cədvəli

Cədvəl 16-6

Ki-kvadratının nəzəri təsviri I. Gözlənilən hücrə tezlikləri kişi qadın cəmi Kilsəyə gedir Kilsəyə getmi Cəmi II. Müşahidə olunan hücrə tezlikləri kişi qadın cəmi Kilsəyə gedir Kilsəyə getmi Cəmi III. (müşahidə olunan-gözlənilən):gözlənilən kişi qadın cəmi IV. Kilsəyə gedir V. Kilsəyə getmi

t-Test

qrup ədədi ortalarında fərqliliklərin statistic

əhəmiyyətlilini qiymətləndirmək üçün bir ölçüdür.

Məntiqi:

t-in dəyəri ədədi ortalar arasındakı fərqin həcmi ilə

artacaqdır.

t-in dəyəri həm də cəlb olunmuş seçnəin həcmi ilə də

artacaqdır.

Hər bir qrup daxilində dəyərlərin variyasiyası daha kiçik

olarsa, t-in dəyəri daha böyük olacaqdır.

Diqqət!…

Əsaslı əhəmiyyətliliyin (yalnız obyektiv əsaslandırma) obyektiv testi yoxdur

Statistik əhəmiyyətlilik yalnız seçmələr üçün

mnüasibdir, bütün əhali qrupu üçün deyil

Əhəmiyyətlilik testləri əminlik intervallarının

hesablanması üçün istifadə olunmuş eyni seçmə

fərziyyələrinə əsaslanır.

Digər Çoxdəyişənli Texnikalar

Yol təhlili – qrafik formatında təqdim edilən dəyişənlər arasında səbəb-nəticə əlaqəsi olan çoxdəyişənli bir təhlil formasıdır.

Dini düşmənçilik

Provaslavlıq Dünyəvi anti-semitizm

Xüsusiyyətçilik

“krusifierlər” kimi tarixi yəhudilər

Zaman-sırası təhlili – zaman küçdikcə bir dəyişəndə baş verən dəyişikliklər

əhali sıxlığına əsasən reqressiya xətti

Oğurluq halları (1000 nəfərə

düşən

faktiki

oğurluq dərəcəsi

Faktor təhlili – konkret müşahidələr qrupunda mövcud olan faktorların ümumi ölçülərini müəyyənləşdirmək üçün mürəkkəb cəbri metoddur.

Cədvəl 16-4

Faktor təhlil: qayda pozunutusu halları, ağlar

Pozuntu

Mülkiyyətə

müdaxilə

Faktor 1

İslaholun-

mazlıq

Faktor 2

Narkotiklər/

Yayınmalar

Faktor 3

Dava

Faktor 4

Küçə işıqlarını sındırmaq

Pəncərələri sındırmaq

Hasarları, çəpərləri dağıtmaq

2-50$ dəyərində əşyalar götürmək

Təkərləri boşaltmaq

50$-dan bahalı əşyalar götürmək

Yumurta, zibil, və s. atmaq

2$-dan ucuz əşyalar götürmək

Məktəb lövhəsindən əşyalar

götürmək

Sahibindən icazəsiz avtomobil

götürmək

Nəyinsə üzərində şəkil çəkmək

Valideynlərə tabe olmamaq

Lövhə, divar və s. üzərində işarə

qoymaq

Kobud ifadələr işlətmək

Müəllim və məktəb rəhbərliyinə

tabe olmamaq

Valideynlərin üzünə qarşı

dayanmaq

Anonim telefon zəngləri etmək

Marixuana çəkmək

Digər dərmanlardan istifadə

etmək

Qaib izahatı imzalamaq

Valideynlər olmadan alkoqol

içmək

Dərsdən yayınmaq

Kimisə döymək

Dalaşmaq, güləşmək

Variansın təhlili (ANOVA) – elə bir təhlil metodudur ki, burada araşdırmadakı nümunələr sərbəst dəyişəni təmsil edən qruplarda birləşdirilir və qrupların bir-birindən bəzi asılı dəyişənlər baxımından fərqlənmə dərəcəsini təhlil edir. Daha sonar, qrupların fərqlənmə dərəcəsi təsadüfi paylanma standartı ilə müqayisə edilir.

a.aşağı varians b. yuxarı varians hər nöqtə bir fərdin gəlirini göstərir gəlir ədədi orta = 21000$ ədədi orta = 21000$ ədədi orta = 19000$ ədədi orta = 19000$ respublikaçılar demokratlar respublikaçılar demokratlar

Diskriminant təhlil – çoxdəyişənli reqressiyaya oxşar bir təhlil metodudur, ancaq fərq ondadır ki, asılı dəyişən nominal ola bilər.

=əllə yazan yazıçılar =kompüterdən istifadə edən yazıçılar

yaş

Gəlir (illik min $)

=əllə yazan yazıçılar =kompüterdən istifadə edən yazıçılar

=əllə yazan yazıçılar

=kompüterdən istifadə edən yazıçılar

Gəlir (illik min $)

Yeni ölçü


Çox xəttli metod – dəyişənlər arasındakı qarşılıqlı əlaqələri təsvir edən və daha sonar gözlənilən və müşahidə edilən cədvəl tezliklərini müqayisə edən modellərin müəyyənləşdirilməsinə əsaslanan məlumat təhlili texnikasıdır.


Coğrafi İnformasiya Sistemləri (CİS) – tədqiqatçıların coğrafi vahidlərin qrafiq təsviri üçün kəmiyyət məlumatlarının xəritəsini verdikləri analitik texnikadır

Qısa test sualları

Fəsil 16. Test sualları

1. Əgər dəyişənlər nizamlı dəyişənlərdirsə, əlaqələrin müvafiq ölçüsü hesab olunur.

A. Qamma

B. Lambda

C. Ro

D. Pi


Cavab: A.

Əgər dəyişənlər nizamlı dəyişənlərdirsə, Qamma əlaqələrin müvafiq ölçüsü hesab olunur


2. Əgər interval və ya nisbət dəyişənləri əlaqələndirilmişdirsə, bir müvafiq ölçü ____dur.

A. Qamma

B. Lambda

C. Ro

D. Pierson məhsulu


Cavab: D.

Əgər interval və ya nisbət dəyişənləri

əlaqələndirilmişdirsə, bir müvafiq ölçü Pierson

məhsuludur.


3. ______ göstərir ki, seçmədəki dəyişənlər arasındakı müşahidə olunan əlaqələrin baş vermə ehtimalı yalnız seçmə səhvinə aid edilə bilər.

A. Eks-post-fakto fərzetmə

B. Statistik əhəmiyyətlilik testləri

C. Təsdiqləməmə


Cavab: B.

Statistik əhəmiyyətlilik testləri göstərir ki, seçmədəki

dəyişənlər arasındakı müşahidə olunan əlaqələrin

baş vermə ehtimalı yalnız seçmə səhvinə aid edilə

bilər.


4. ______ dəyişənlər arasındakı əlaqələri başa düşmək üçün təsadüfi bir modeldir.

A. Eks-post-fakto fərzetmə

B. Statistik əhəmiyyətlilik testləri

C. Təsdiqləməmə

D. Yol təhlili


Cavab: D.

Yol təhlili dəyişənlər arasındakı əlaqələri başa

düşmək üçün təsadüfi bir modeldir


5. _____ seçmə müşahidələrinə əsaslanan tapıntılardan daha geniş əhali qruplarına müşahidə nəticələri hazırlamaq üçün istifadə olunan statistic ölçmələrdir.

A. Təsviredici statistika

B. İzahedici statistika

C. Yuxarıdakıların hər ikisi

D. Yuxarıdakıların heç biri


Cavab: B.

İzahedici statistika seçmə müşahidələrinə əsaslanan

tapıntılardan daha geniş əhali qruplarına müşahidə

nəticələri hazırlamaq üçün istifadə olunan statistic

ölçmələrdir.


6. ____ təhlili zaman keçdikcə dəyişəndə baş verən dəyişikləri göstərir.

A. reqressiya

B. ikidəyişən

C. Zaman-seriyası

D. çox xətti


Cavab: C.

Zaman seriyası təhlili zaman keçdikcə

dəyişəndə baş verən dəyişikləri göstərir.

Documents

Sosial Tədqiqatlar Təcrübəsi - CRRCcrrc.az/wp-content/uploads/2014/12/Session-2_Chapter-16-_-AZ.pdfən yaxı təsvir edə biləcək düz xətt üçün bərabərlik axtaran bir