SOSYAL BİLGİLER

6. SINIF

1. ÜNİTE FASİKÜLÜ

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Fasikülü

1. SOSYAL ROLLERİN DEĞİŞİMİ

2. KÜLTÜR VE TOPLUMSAL BİRLİKTELİK

3. FARKLILIKLARA SAYGI DUYUYORUM

4. YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA

5. SORUNLARA ÇÖZÜM BULUYORUM

1. SOSYAL ROLLERİN DEĞİŞİMİ

TEMEL KAVRAMLAR: Birey-Toplum-Rol-Sosyal-Hayat

5.Sınıf kazanımları içerisinde yer alan ROL kavramının hayat içiresindeki Değişkenliği genel olarak

burada ele alınır. Bazı Roller İnsanın isteği dışında gerçekleşir ve genellikle bunlar Biyolojik Rollerdir (Anne-

Baba-Evlat-Hala-Teyze vb.) gibi. Bazı Roller ise tercih edilebilir. Tiyatro Oyuncusu -Her hangi bir Spor kulübü

oyuncusu- Sivil Toplum Kuruluşlarında yer alma vb. gibi Sosyal Roller bu guruptadır.

Örneğin marketten alışveriş yapan birisi o anki rolü müşteridir. Hastaneye başvuran kişinin rolü hastadır.

Herhangi bir eğitim kurumunda eğitim alan kişi öğrencidir. Sosyal Roller İnsanın Yaşına, yaptığı Mesleğe,

bulunduğu Sosyal guruplara ve Kurumlara göre değişkenlik gösterir.

Bireylerin gün içerisinde farklı rolleri olabilir. Öğretmen Anne-Esnaf Baba sorumlulukları ortaya çıkaran in-

sanların rolleridir.

Biyolojik roller ise ölene kadar sürer. Sosyal roller ise guruptan ayrılana kadar sürer.

NOT: Okulda öğrenci evde kardeş Okul futbol takımında kaleci olabilmek bir kişi üzerinde birden fazla ro-

lün olabileceğini göstermektedir. Aynı zamanda 10 yaşındaki Ayşe anne ve babasının kızı dedesinin torunu

hala Teyze ya da amcasının yeğeni rollerini üzerinde taşır.

Sorumlulukların yerine getirilmesi o ilgili rolün kişinin üzerinde olması ile ilgilidir.5 yaşındaki bir çocuktan 50

yaşındaki birinin sorumlulukları beklenmez.

Toplumsal hayat hak ve sorumluluklar üzerinden yaşanır. Bunları da belirleyen yine insanın hayatı boyunca

bazen zorunlu bazense gönüllü olarak içinde yer aldığı Toplumsal Rollerdir.

ROL KAVRAMI: Kişinin Toplumsal Hayatta karşıdakine göre konumudur.

KON

ULA

R

1. ÜNİTE: BİZ VE DEĞERLERİMİZ FASİKÜLÜ

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Fasikülü

2. KÜLTÜR VE TOPLUMSAL BİRLİKTELİK

Maddi Kültür Unsurları ve Manevi Kültür Unsurları vardır.

Tarihi bir Köprü, Cami vb yapılar, Yemek çeşitleri, Mimari yapı Maddi (Somut) Kültür unsurudur. Davranış biçi-

mi, Düşünce Yapısı, inancı, bu sıralanan özelliklerin Toplumsal hayata etki etmesi Manevi (soyut) unsurlar ola-

rak değerlendirilir. Kültür kavramı Türk Milletinde binlerce yıllık bir tarihsel Süreç içinde gelişmiştir.

ORTAK PAYDASI ÇOK OLANLAR İYİ ARKADAŞ OLDUĞU GİBİ İÇİNDE YAŞADIĞI TOPLUMUN KÜLTÜREL DE-

ĞERLERİNİ İYİ KAVRAYANLARDA MİLLETİNİN YÜCELMESİ İÇİN DAHA ÇOK ÇALIŞIR.

NOT: Kültürel Değerlerin devamlılığının sağlanması önemlidir yoksa Milli Kültür kesintiye uğrar. Geçmişte-

ki başarılar millet hayatında özgüven oluşturur. Atatürk’ün liderliğinde gerçekleşen kurtuluş savaşı gibi.

Milli Kültürün devamlılığı nesilden nesile aktarılması yaşaması gelişmesi dil yolu ile olur. Dillerine sahip çıkan

milletler kültürlerine de sahip çıkmış olur.

Kaşgarlı Mahmut Divan-ı Lügat-it Türk isimli eseriyle Türkçenin Arapçadan geri olmadığını anlatmak için yaz-

mıştır.

Karamanoğlu Mehmet Bey Türkçeyi korumak için, bundan Sonra Ülke içerisindeki her yerde istisnasız Türkçe

konuşulmasını zorunlu kılmıştır.

Oğuz Kağan Destanı, Ergenekon Destanı, Göç Destanı gibi destanlar ninniler masallar türküler dil sayesinde

günümüze ulaşmıştır.

KAZANIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

*Salça Yufka erişte turşu gibi besinlerin hazırlanması Kültürümüzün parçasıdır. (D)(Y)

CEVAP: Doğru

*Günümüzden beş yüz sene önce yapılan bir yemek çeşidi günümüzde devam ediyorsa bu neyin göstergesi-

dir.

CEVAP: KÜLTÜREL SÜREKLİLİK

*Kültürün temel unsurlarından olan ve kişinin inanç dünyasına hitap eden kavram hangisidir.

*CEVAP: DİN

*Kültürün devamlılığını sağlayan aynı zamanda kültürel kodları koruyan temel unsur nedir?

CEVAP: DİL

Başlıktan da anlaşılacağı üzere Toplumun birbiri ile ilişkilerinde, topluma aidiyet noktasında en

önemli kavram KÜLTÜRDÜR. Kültür bir millete ait olan maddi ve manevi her şeydir.

Bir milletin dili, dini, tarihi, örf ve adetleri Milli Kültürü oluşturur.

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Fasikülü

3. FARKLILIKLARA SAYGI DUYUYORUM

Dünyadaki bütün insanların özellikleri aynı değildir. Bu durum gayet normal ve anlaşılabilir bir özel-

liktir. Yaşadığımız Evrende ne hayvanlar ne de bitkiler birbirinin aynı değildir. Farklı olmaları çeşitliliktir;

güzelliklerin tamamlayıcısıdır.

İnsan bu farklılıkları görüp okuyabilen bunları fark eden tek canlıdır. Dünyada İnsanlar farklı dini

inanç etnik grup ve milletler halinde yaşarlar. Her birinin kendine has kültürleri vardır. İdeal İnsan ortak

paydaları gözeterek farklılıklara saygı duyar. Toplumla uyumlu bir hayat sürmek için farklılıklara saygı du-

yulması Bu noktada KALIP YARGI VE ÖN YARGI kavramlarına dikkat etmek gerekir.

ÖRNEK: ’Kadınlar Duygusaldır’’ ya da pahalı ürünler kalitelidir gibi. Oysa erkeklerde duygusal olabi-

lir. Bazı ucuz ürünler kaliteli bazı pahalı ürünlerde kalitesiz olabilir.

Gerek ön yargıda gerekse kalıp yargının oluşmasında çevrenin etkisi büyüktür. Oysa doğru ve sağ-

lıklı iletişimde kişiler bir tutum geliştirirken bunun sebeplerini de kendisi kavramalıdır.

Ön yargı ve kalıp yargı ne kadar az olursa toplumsal uyum o kadar gelişir. Sevgi ve Saygı içerisinde

huzurlu, birlik ve beraberlik içinde dayanışmanın, yardımlaşmanın insanların hayatını kolaylaştırdığı birey-

lerin sosyal gelişimini sağlayan bir ortam meydana gelir.

ÖN YARGI ÖRNEKLERİ:

Ne kadar çalışırsan çalış başaramazsın.

Sen Bisiklete binmeyi öğrenemezsin.

Sen sınavı kazanamazsın.

KALIP YARGI ÖRNEKLERİ:

Kadınlar duygusaldır.

Falanca ülke insanlarının hepsi tembeldir.

Yaramaz çocuklar zekidir.

Bir Toplumsal gruba karşı genelleme yapma abartma yoluyla olumlu ya da olumsuz değerlendirmelere

kalıp yargı denir.

Ön Yargı ise; herhangi bir kişi ya da durumla ilgili yeterli bilgiye sahip olmadan tutum geliştirmektir.

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Fasikülü

4. YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA

Millet olabilmenin yolu toplumsal Hayatta insanların biz duygusuyla hareket etmesinden geçer. Biz olabil-

mek kişinin kendinden başkasını da düşünebilmesiyle gerçekleşir. İş Hayatında Eğitim Hayatında akla gelebi-

lecek her alanda bu düşünceye ihtiyaç vardır. Sadece kendini düşünen bir 6.Sınıf öğrencisi 10-15 yıl sonra

hayata entegredir artık yetişkindir aynı olumsuz özellikler Eğitim yoluyla törpülenip olumlu özellikler kazan-

dırılamamışsa sorunun bir parçası olur. Kişilerin öğrenim hayatının farklı kademelerinde bu ünitede yer alan

kavramlar (Yardımlaşma-Dayanışma-Farklılıklara Saygı-Toplumsal Birliktelik) Öğrencilerimize kazandırılmak

istenir. Çünkü Öğrenci hayat yolculuğunda kendisine gerekli olan davranışa dönüşmesi gereken kavramları

Eğitim hayatında öğrenir. ’YANİ AĞAÇ FİDANKEN ŞEKİLLENİR’’.

Dayanışma örneklerimizden biri Kızılay’dır. Can kurtarmadan insanların karnını doyurmaya kadar depremler-

den sel felaketlerine vb. alanlarda insanların yardımına koşar. Yardımlaşmanın kurumsal adıdır KIZILAY 1868

yılında kurulmuştur.

****ÖZLÜ SÖZLER****

---BİRLİKTEN KUVVET DOĞAR---YALNIZ TAŞ, DUVAR OLMAZ---BİR ELİN NESİ VAR İKİ ELİN SESİ VAR---

SOSYAL YARDIMLAŞMA ÖRNEKLERİ

1) Mehmetçik Vakfına Bağış yapmak

2)Engelli vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını gidermek

3) LÖSEV’e (Lösemili Çocuklar) bağışta bulunmak.

4) Huzurevi ziyaretleri

5) 6.Sınıf Öğrencilerinin okullarındaki ihtiyaç sahipleri için kampanya düzenlemeleri.

NOT: Sosyal yardımlaşma ve dayanışma toplumu ayakta tutar.

YIKILMAZ KALELERİ OLUŞTURAN SIRT SIRTA VERMİŞ TAŞLARDIR. ASIRLARCA AYAKTA KALIR.

Bireyler arasında çift yönlü fedakarlık gerekir. Hep kendini düşünenler bu sürece olumlu katkı veremezler.

Daha çok köy gibi küçük yerleşim yerlerinde uygulanan İMECE denilen insanların birbirine yardım

etmesi geleneksel bir dayanışma özelliğimizdir.

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Fasikülü

5. SORUNLARA ÇÖZÜM BULUYORUM

Sorunlara çözüm bulabilmenin birinci koşulu ‘’sorun’’ olmamaktır.

Aynı zamanda EMPATİ yeteneğinin gelişmiş olması gerekir. Mekanik sorunlar kolay çözülür ama sosyal so-

runlar asırlarca devam edebilir.

İnsanlar alış veriş yaptıktan sonra bazen aldıkları ürünün bozuk ya da hatalı olmasıyla karşılaşabilirler. Ör-

neğin Karne hediyesi olarak kızına bisiklet alan baba ilk kullanımda frenlerinin bozuk olduğunu görür. Bisikle-

ti aldığı mağazaya götürür. Yetkili kişi sattıkları ürünü geri alamayacaklarını söyler.

SORU: SİZ OLSAYDINIZ NE YAPARDINIZ?

A) Mağaza yetkilileri ile kavga ederdim.

B) Durumu Kabullenirdim

C) Tüketici Hakem Heyetine başvurarak Hukuki yolları arardım.

D) Başka bir hediye alırdım.

CEVAP: C Kavga uygun bir yaklaşım değil. Haksızlık karşısında susmamak kabullenmemek gerekir.

Böyle bir durumda hediyenin yönü değiştirilmemelidir.

NOT: Hukuki yollardan tüketicilerin haklarını aramaları için yapılan alışveriş sonunda mutlaka fiş-fatura

almaları gerekir.

Haklarımız yasalarla güvence altına alınmıştır. Eğitim-Sağlık-Çalışma-Yaşama-Seçme-Seçilme ve Dilekçe hakkı

sahip olduğumuz haklardan bazılarıdır. Sorunların çözümü noktasında birinci kural haklarını bilmektir.

Haklarını arayanlar aslında sorumluluklarını da yerine getirmiş olur.

*****SORUNLAR KARŞISINDA BAŞVURULACAK BAZI KURUM VE TELEFONLAR****

**VALİ **Tüketici Hakları Derneği **Tüketici Hakem Heyeti

**KAYMAKAM ** Muhtarlık ** ALO 174 GIDA

**BELEDİYE ** Reklam Kurulu ** ALO 155 POLİS

**ALO 175 TÜKETİCİ DANIŞMA HATTI **ALO 182 MERKEZİ HEKİM RANDEVU

HAK: Yasal olarak bireylere tanınan yetkiye hak denir.

SORUMLULUK: Bireylerin yaptığı davranışların sonuçlarını üstlenmesine sorumluluk denir.

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Fasikülü

ÇALIŞMA SORULARI

Bireylerin özgürlükleri sınırsızdır. (D-Y)

CEVAP: (YANLIŞ)

Tarih bilinciyle hareket edilmesi toplumsal birlikteliğin oluşmasına yardımcı olur. (D-Y) CEVAP: (DOĞRU)

3. Bir grubun bütün üyelerine yönelik abartılmış, genelleştirilen ve sürekli aynı kalan

değerlendirmelere…………………………………………….adı verilir.

CEVAP: (KALIP YARGI)

4. Bir soruna getirilen çözümler hak, sorumluluk ve özgürlükler temelinde olmalıdır (D-Y)

CEVAP: (DOĞRU)

1) Çocuk Hakları Sözleşmesine göre Çocuklar kendilerini ilgilendiren bütün konu ve sorunlarda düşüncelerini

söyleme, karara katılma hakkına sahiptir.

Bu hak çocuklarda aşağıdaki özelliklerden hangisinin gelişmesini sağlar?

A) Manevi Değerlerin B) Hoşgörü ve empati duygusunun

C) Kendilerini ifade edebilme gücünün D) Cinsiyet Ayrımcılığının

2) Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Bu hakkı kullanabilmek için aşağıdaki so-

rumluluklardan hangisine dikkat edilmelidir?

A) Doğayı Koruma B) Trafik Kurallarına uyma C) Adaletli Olma D) Odayı Düzenleme

3) Zeynep Hanım Liseyi bitirip Eğitim Fakültesine girip Öğretmen oldu. Daha sonraki süreçte Ahmet Bey ile

mutlu bir evlilik yapmıştır. Anlatılanlara göre aşağıdaki rollerden hangisinden bahsedilmemiştir?

A) Eş B) Öğretmen C) Öğrenci D) Anne

4) Çukurova Sanayi Ortaokulu öğrencileri hazırladıkları proje ile okulun bulunduğu mahalledeki ihtiyaç sahibi

yaşlılara yönelik yardım kampanyası başlattılar. Öğrencilerin bu toplumsal çalışması aşağıdaki kavramlardan

hangisi ile direk ilgilidir?

A) Sorunları Yasal Yollardan çözme B) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma

C) Ön Yargıları Kaldırma D) Kültürel Değerleri Yaşatma

CEVAPLAR:

1-C 2-A 3-D 4-B