Embed Size (px)
Citation preview
ZAVOD ZA FIZIOLOGIJU I RADIOBIOLOGIJU
Odjel za temeljne prirodne i pretkliničke znanosti
Sveučilište u Zagrebu, Veterinarski fakultet
Spirometrija D
išn
i su
sta
v
Jadranka Pejaković Hlede
Respiracija
VANJSKO DISANJE → ventilacija pluća
UNUTARNJE DISANJE → izmjena plinova u plućima
STANIČNO DISANJE → intracelularni procesi → oksidiranje organskih
molekula → CO2, H2O i ATP.
SVE FAZE IZMJENE PLINOVA IZMEĐU
ATMOSFERE I STANICA TIJELA ↓
Kisik, ugljikov dioksid
disanje, udah, izdah, forsirani izdah
Funkcija respiratornog sustava
• život
• energija
stanično disanje Metaboliti …
H2O, CO2, ATP
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals"
Plu
ćn
a c
irku
lac
ija
S.M.Tur (2011): Fiziologija srca i krvožilnog sustava domaćih životinja
Prijenos O2 i CO2
Transport kisika:
• OKSIHEMOGLOBIN (97 %) - labava i reverzibilna veza s mol. hema
• otopljen u plazmi (3%)
Transport ugljikovog dioksida:
• HIDROGENBIKARBONATNI ION (70 %)
• KARBAMINOHEMOGLOBIN (23 %) • Otopljen u plazmi (7 %)
karboanhidraza →
ugljična kiselina →
hidrogenkarbonatni ion →
Anatomija dišnog sustava
• koštane i mišićne strukture
• nosna i usna šupljina
• ždrijelo
• grkljan
• dušnik
• bronhi
• bronhioli (do terminalnih)
• alveoli
Funkcija pojedinih dijelova! Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003):
"Physiology of domestic animals"
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Respiratory_system_complete_en.svg/528px-
Respiratory_system_complete_en.svg.png
Org
an
iza
cija
zra
čn
ih p
ute
va
Organizacija zračnih puteva
http://www.virtualmedicalcentre.com/uploads/VMC/DiseaseImages/2293_alveoli_450.jpg
Organizacija zračnih puteva
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals"
• Alveolarne st. tip I
• Alveolarne st. tip II • Mikrofagi
SURFAKTANT (lipoprotein)
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand
(2003): "Physiology of domestic animals"
Alveola
Re
gu
lac
ija d
isa
nja
VENTILACIJA RESP.
MUSKULATURA
PROPRIORECEPTORI
PLUĆA I RECEPTORI
GORNJIH DIŠNIH PUTEVA
CENTRALNI I PERIFERNI KEMOECEPTORI
Pa O2
Pa CO2
pH
PRODUŽENA
MOŽDINA
Automatska
kontrola
KRALJ.
MOŽDINA
MOZAK
Voljna
kontrola
KONTROLOR
Regulacija disanja
• Volumen i tlak plina su u korelaciji, pri istoj temeperaturi
oni su obrnuto proporcionalni (Boyle-Mariotteov zakon)
Zrak ide iz smjera višeg u smjeru nižeg tlaka.
Tlakovi unutar dišnih puteva i grudne
šupljine
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals"
ATMOSFERSKI TLAK – 760 mmHg (101,3 kPa)
ALVEOLARNI TLAK – tlak unutar alveola (inspirij ~ -1 mmHg; ekspirij ~ 1 mmHg)
INTRAPLEULARNI TLAK – tlak unutar intrapleularnog prostora; varira; za fiziol. resp. uvijek negativan; dosegne pozitivne vrijednosti za vrijeme forsiranog ekspirija i kašljanja; kraj inspirija -4 mmHg)
TRANSPULMONARNI TLAK – razlika između alveolarnog i intrapleuralnog tlaka. Kako intrapleuralni i alveolarni prostori nisu povezani, alveolarni tlak je uvijek viši od intrapleuralnog. On je mjera elastične sile pluća i predstavlja silu koja drži pluća rastegnutim i vezanim za prsni koš, te prevenira bronhiole od kolabiranja (nemaju hrskavičnu osnovu)
Tlakovi unutar dišnih puteva i
grudne šupljine
Tlakovi za vrijeme inspirija i ekspirija
• Životinja u galopu naizmjenice komprimira i ekspandira
pluća. Taj ciklus prate faze ekspirija i inspirija.
• Simboli +/- pokazuju pozitivan i negativan tlak koji se
razvija na plućima uz pomoć lokomotornih pokreta.
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals"
Ventilacija pluća
•INSPIRIJ + EKSPIRIJ
• REGULACIJA (pO2, pCO2, pH)
• mozak, produžena i kralj.moždina
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove,
Olav Sand (2003): "Physiology of
domestic animals"
Difuzija plinova:
• iz smjera veće prema nižoj
koncentraciji,
• iz smjera višeg parcijalnog tlaka u
smjeru nižeg parcijalnog tlaka.
Prijenos O2 i CO2
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals"
Patologija respiratornog sustava
• Na bilo kojoj razini: mozak,
moždina, pluća, stanice, krv
• Anemija, otrovanja (droge,
anestezija, cijanid, CO) • Pneumonija (npr. aspiraciona)
• Emfizem, embolija
• Pneumotoraks
Arhiva vet. ambulante „Fiziovet”
Spirometrija
• metoda kojom se mjeri funkcija pluća
• SPIROMETAR
• mjeri kapacitet pluća i brzinu protoka zraka kroz dišne puteve.
• analizom brzine protoka zraka mogu se utvrditi razna patološka stanja pluća poput astme, cistične fibroze,
obstruktivnih bolesti, itd.
Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals"
Spirometrija
PhysioEx 7.0
Spirometrija
PhysioEx 7.0
Spirometrija
PhysioEx 7.0
Respiracijski volumeni i kapaciteti
4 plućna volumena (spirometrija)
• RESPIRACIJSKI VOLUMEN (RV): volumen zraka koji se udahne i
izdahne pri svakoj normalnoj respiraciji.
• INSPIRACIJSKI REZERVNI VOLUMEN (IRV): maksimalni dodatni
volumen koji se može udahnuti nakon normalnog respiracijskog
volumena (max udah)
• EKSPIRACIJSKI REZERVNI VOLUMEN (ERV): maksimalna dodatna
količina zraka koja se može izdahnuti forsiranim izdahom nakon
normalnog izdisaja
• REZIDUALNI VOLUMEN (RezV): Količina zraka koja ostaje u plućima
čak i nakon najjačeg izdisaja.
↓
KOLAPSNI ZRAK (kod pneumotoraksa)
ZRAK U MRTVIM PROSTORIMA (zrak u ograncima bronha)
MINIMALNI ZRAK (zrak u plućima koji ostaje i nakon kolabiranja
pluća).
Plućni volumeni i kapaciteti
UKUPNI PLUĆNI KAPACITET(UPK):
• kada se zbroje svi volumeni dobijemo maksimalni
volumen do kojeg se pluća mogu rastegnuti.
UPK = VK + RezV; UPK = IK + FRK
VITALNI KAPACITET PLUĆA (VK):
• volumen zraka koji se može izdahnuti maksimalnim
ekspirijem nakon maksimalnog inspirija VK = RV + IRV + ERV; VK = IK + ERV
FUNKCIONALNI REZIDUALNI KAPACITET (FRK):
FRK = ERV + RezV
FORSIRANI VITALNI KAPACITET (FVC)
• količina zraka koja se može izdahnuti maksimalnim, što
je moguće bržim izdahom, nakon maksimalnog
udaha.
FORSIRANI EKSPIRATORNI VOLUMEN 1 (FEV 1)
• postotak forsiranog vitalnog kapaciteta koji se izdahne tijekom prve sekunde kod mjerenja FVC
• (normalno oko 75 do 85 % od vitalnog kapaciteta,
pomoć u dif. dijagnosticiranju opstruktivnih od
restriktivnih poremećaja u disanju
MINUTNI VOLUMEN ZRAKA =
RESPIRATORNI VOLUMEN x FREKVENCIJA DISANJA
Plućni volumeni i kapaciteti
Spirometrijske specifičnosti
kod nekih bolesti - emfizem
PhysioEx 7.0
Spirometrijske specifičnosti
kod nekih bolesti - astma
PhysioEx 7.0
Astmatičar s inhalatorom
PhysioEx 7.0
Spirometrijska nalaz kod tjelesne
aktivnosti (umjerena pa pojačana)
PhysioEx 7.0
