Społecznie Odpowiedzialny Biznes

Seminarium w ramach projektu

Śląska Kampania na rzecz

Społecznie Odpowiedzialnego Biznesu 2010 - 2011

Anna Adamus-Matuszyńska, Bogumiła Barańska

Bogusława Niewęgłowska, Martyna Wronka

Odpowiedzialność

w praktyce zarządzania.

Analiza podstawowych dokumentów

Część I

Ponoszenie odpowiedzialności jest stanem faktycznym,

który się poniekąd automatycznie nakłada na tego,

kto spełnia czyn określonego rodzaju.

Roman Ingarden

Definicja - Słownik Języka Polskiego

Odpowiedzialność to:

• zajmowanie się osobą lub rzeczą,

• przyznanie się do winy,

• odpowiadanie za własne postępowanie,

• odpowiedzialność karna.

Współczesna odpowiedzialność firmy

• Współczesne przedsiębiorstwo musi wziąć na siebieodpowiedzialność za wszystkie decyzje i ichkonsekwencje.

• Ponadto musi wziąć na siebie odpowiedzialność zadostarczenie produktów oczekiwanych przez jegoklientów.

• Każda firma działając niezgodnie z prawem, jak równieżspołecznie uznawanymi normami, jest pociągana doodpowiedzialności za wszelkie ich naruszenia.

• Dzisiaj firma chcąc być akceptowaną, powinnapodejmować odpowiedzialne działanie, to znaczydecydować się na aktywne uczestniczenie w swoimotoczeniu społecznym.

Zasady Andrew Karnegie - U.S. Steel

Corporation (Ewangelia bogactwa)

• Zasada miłosierdzia - to doktryna

odpowiedzialności społecznej wymagająca, aby

szczęśliwsi członkowie społeczeństwa wspierali

mniej szczęśliwych,

• Zasada włodarstwa - odwołuje się do Pisma

Świętego i każe właścicieli przedsiębiorstw i ludzi

zamożnych traktować jako włodarzy czyli

opiekunów powierzonego majątku.

Społeczna odpowiedzialność według

specjalistów zarządzania

• Milton Friedman uważa, że odpowiedzialnośćfirmy to odpowiedzialność wobec prawai korzyści udziałowców. Jego zdaniemprzedsiębiorstwo nie powinno angażować sięw działania, które mogą ograniczyć realizowaniejego misji.

• Peter Drucker w swoim rozumieniu społecznejodpowiedzialności zaznacza, że firmy musząwziąć odpowiedzialność za swój wpływ napracowników, środowisko, klientów oraz nawszystko, z czym mają kontakt.

Społeczna odpowiedzialność po angielsku

• Responsibility – odpowiedzialnośćnałożona świadomie przez jednostkę lub organizację na siebie samą, niejako z dobrej woli, wynikająca z jej rozumności, z idei humanizmu.

• Accountability - prawna i etyczna odpowiedzialność osoby, firmy.

• CSR – Corporate Social Responsibility

Trochę historii

• Teoria – sustainable development (pierwsze

wzmianki to 1972 rok – konferencja w

Sztokholmie) – potem Agenda 21 ONZ 1992 –

związek przemysłu z ochroną środowiska

• Inicjatywa obywatelska – Ruch obrony praw

człowieka, Ruch obrony praw zwierząt itp.

• Samoregulacja biznesu – inicjatywy

przedsiębiorstw

Dokumenty o odpowiedzialności

• Wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych

OECD (1976) regulujące stosunki pracy, ochronę

środowiska, zwalczanie korupcji i ochronę

konsumenta;

• Globalne Zasady Sullivana kodeks stworzony w

1977 roku z inicjatywy pastora z Południowej

Afryki dotyczący praw człowieka, środowiska,

polityki równych szans itp.

Dokumenty o odpowiedzialności

• Zasady prowadzenia działalności

gospodarczej z Caux z 1994 roku – okrągły

stół poświęcony etyce i zachowaniom

świata biznesu.

• Zasady: kyosei – praca dla wspólnego dobra

oraz ochrona godności ludzkiej.

Definicja Komisji Europejskiej z 2001

• Społeczna odpowiedzialność

przedsiębiorstw to koncepcja według której

przedsiębiorstwa dobrowolnie uwzględniają

aspekty społeczne i ekologiczne w swoich

działaniach biznesowych oraz w kontaktach

ze swoimi interesariuszami

• Deklaracja zawarta w „Zielonej Księdze”

Społeczna odpowiedzialność

według Wojciecha Gasparskiego

• „Odpowiedzialność bierna” czyli accountability - tostandardy jakości regulowane w normie SA 8000oceniającej firmę ze względu na: pracę dzieci wprzedsiębiorstwach, zdrowie i bezpieczeństwopracowników, występowanie zjawiska mobbingu,wolności zrzeszania oraz prowadzenia negocjacji,dyskryminacji, czy ustalonych godzin pracy.

• „Odpowiedzialność czynna” czyli responsibility – toproaktywne działania firmy, to znaczy wychodzenienaprzeciw problemom społecznym, reagowanie na zmianyzachodzące w społecznym otoczeniu, dobrowolnympodejmowaniu zadań, które wspomagają proces.

Interesariusze

to każda dająca się określić grupa lub

jednostka, która może wpływać lub jest

pod wpływem działania przedsiębiorstwa

za pośrednictwem jego produktów, strategii

i procesów wytwórczych.

„Zielona Księga” zaleca partnerstwo

interesariuszy.

Konkurenci

Dystrybutorzy

Klienci

Doradcy

ORGANIZACJA Dostawcy

Inni

producenci

Potencjalni

dostawcy

Akcjonariusze

Inwestorzy

Banki

Urząd

Skarbowy

Pracownicy

Rodziny

pracowników

Społeczność

lokalna

Samorządy

Liderzy

opinii

publ.

Organizacje

społeczne

Media

masowe

Mapa interesariuszy(teoretyczna, przykładowa)

„Biała Księga” – 2002

Komisja Europejska

• Propozycja budowania strategii Społecznej

Odpowiedzialności Biznesu opartej na:

– Woluntarystycznym charakterze SOB,

– Przejrzystości działań,

– Działaniach przynoszących wartość dodaną dla

społeczeństwa,

– Współdziałaniu,

– Roli małych i średnich przedsiębiorstw,

– Przestrzeganiu regulacji międzynarodowych.

Poziomy społecznej odpowiedzialności

• Indywidualny – odpowiedzialna jednostka

• Przedsiębiorstwa – odpowiedzialna

organizacja

• Biznesu jako całości – odpowiedzialny

biznes, gospodarka

Standardy odpowiedzialnego biznesu

• Accountability (AA) 1000 – (1999 GB) – społeczny i etyczny audyt

• Global Compact (GC) – 1999 – Światowe Forum Ekonomiczne – zaangażowanie biznesu w pracę ONZ (MOP, Agenda 21)

• S.A. 8000 – niezależna weryfikacja w zakresie społecznej odpowiedzialności

• FTSE4GOOD – grupa indeksów giełdowych powstałych w celu zwiększenia świadomości i akceptacji inwestycji społecznie odpowiedzialnych

• Inwestor in People (IIP) – stopień dbania o kapitał ludzki

Programy samoregulacji biznesu

Nazwa regulacji Temat UwagiEthical Accounting

Statement (1988)

Zasady postępowania w

rachunkowości

Duński SBN Bank

The Ceres Principles

(1989)

Odpowiedzialność

ekologiczna i

zobowiązania społeczne

Sun Oil, General Motors,

Polaroid, Bethlehem

Steel

Principles for Global

Corporate Responsibility

(1995)

Główne cele społecznej

odpowiedzialności

Opr. przez: Interfaith

Centre on Corporate

Responsibility

Social Responsibility

Initiative

Zobowiązanie do

publikacji raz w roku

raportu etycznego

Opr. Przez: Foundation

for Ethics and Meaning

The MacBride Principles Zasady uczciwego

zatrudniania

Irlandia

Instrumenty stosowane w SOB

• Ekoznakowanie

• Kampanie społeczne – reklama społeczna

• Marketing zaangażowany społecznie – (np. „Podziel się posiłkiem”)

• Nadzór korporacyjny – dobre praktyki ładu korporacyjnego (GPW) oraz Respect Index

• Programy etyczne dla pracowników

• Inwestycje odpowiedzialne społecznie

• Zaangażowanie społeczne (rozwiązywanie kwestii społecznych)

• Zarządzanie środowiskowe (dbałość o środowisko naturalne)

Poziomy zaangażowania

społecznego firmy

Podstawowa działalność gospodarcza

Przedsięwzięcia komercyjne w

środowisku społecznym

Inwestycje na rzecz

społeczności lokalnej

Działalność

filantro-

pijna

Budowanie strategii społecznej

odpowiedzialności w firmie

(studium przypadku)

Część II

System społecznej odpowiedzialności

przedsiębiorstwa musi być zbudowany

na czterech zasadniczych podstawach:

1. Projektowanie polityki społecznej odpowiedzialności

przedsiębiorstw (w tym etycznej i ekologicznej).

2. Wdrożenie polityki społecznej odpowiedzialności

przedsiębiorstw przez przydzielenie obowiązków,

alokację zasobów i przeszkolenie pracowników.

3. Monitorowanie działań i systematyczny audyt.

4. Usprawniania i korekta działań w celu podnoszenia

jakości systemu.

Do instrumentów wewnątrz-

organizacyjnych SOB należą :

• Zarządzanie zasobami ludzkimi

• Public relations i marketing

• Polityka finansowa i inwestycyjna

• Organizacja i zarządzanie

• Edukacja

• Profilaktyka zdrowotna

Budowa strategii SOB powinna

uwzględniać:

• innowacyjność odpowiadającą na potrzeby społeczne; jej źródeł należy szukać w identyfikowaniu miejsca przedsiębiorstwa w otoczeniu;

• aktualne problemy ludzi, a nie kreowaniu sztucznych potrzeb;

• tworzeniu wartości społecznej i ekologicznej; ukierunkowanie zarządzania na wspomniane cele

• rozwój kapitału intelektualnego i społecznego przedsiębiorstwa identyfikowanych jako zasoby ludzkie;

• zasoby i główne czynniki wspierające jego rozwój i zdolność do uzyskania przewagi konkurencyjnej.

Konkluzja:

• Na podstawie wymienionych fundamentów przedsiębiorstwa stają się aktywnie współodpowiedzialne za dobrobyt społeczny i wywiązują się z nowego kontraktu moralnego zawartego między nimi a społeczeństwem, zapewniając sobie jednocześnie stabilność i rozwój.

• Społeczna odpowiedzialność to strategia działania firmy, to fundament na gruncie którego buduje się pozostałe działania, takie jak strategia zarządzania, czy strategia komunikowania.

SOB to proces

• Składający się z:

– Oceny potrzeb i oczekiwań interesariuszy.

– Analizy zgodności oczekiwań z wartościami i celami firmy.

– Wyboru grup interesariuszy, wobec których firma chce wykazać swoją odpowiedzialność (klienci, dostawcy, społeczność lokalna, itp.)

– Zbudowania planu działań mających na celu zaspokojenie oczekiwań wybranych grup.

– Wdrażanie w życie zaplanowanych kroków.

– Ocena prawidłowości przeprowadzonych działań.

Zasady budowania programu

społecznej odpowiedzialności

• realizmu w określaniu zadań, wartości i celów;

• zrozumienia, to znaczy świadomego

zaangażowania pracowników i zarządu;

• różnorodności, polegającej na uwzględnieniu

zróżnicowanych poglądów i wartości ważnych

w danym społeczeństwie;

• przygotowania, to znaczy odpowiedniego

przeszkolenia wszystkich zaangażowanych

podmiotów;

• ograniczania rozgłosu wokół tej działalności.

Podstawowe standardy SOB

• Zrozumienie oczekiwań kluczowych interesariuszy.

• Porównanie oczekiwań interesariuszy z wartościami firmy i określenie istniejących różnic.

• Rozwój polityki firmy dostosowując ją do interesu publicznego.

• Komunikowanie w celu wyeliminowania nieporozumień.

• Wdrożenie standardów SOB w plany strategiczne.

Podstawowe standardy SOB

• Audyt SOB rozumiany jako standard.

• Zaangażowanie pracowników w realizację standardów SOB.

• Uznanie SOB jako formy zdobywania przewagi konkurencyjnej.

• Informowanie interesariuszy o osiągnięciach firmy.

• Permanentne adaptowanie się do zmieniających się oczekiwań interesariuszy.

Sfery zadaniowe SOB

• Udział firm w kampaniach społecznych.

• Zaangażowanie firm w rozwiązywanie problemów dzieci i młodzieży.

• Dostarczanie rozrywki.

• Kampanie edukacyjne.

• Pomoc bezrobotnym, absolwentom szkół.

• Budowanie więzi ze społecznością lokalną.

• Wspieranie rozwoju kultury.

• Promocja zdrowia i zdrowego trybu życia.

• Działalność charytatywna, filantropijna.

• Wolontariat pracowniczy.

Analiza społecznych oczekiwań

• Stałe monitorowanie społecznych postaw,

wartości, oczekiwań, potrzeb oraz działań.

• Wdrożenie systemu informacji zwrotnej

(dwukierunkowej komunikacji).

• Przeprowadzenie corocznego społecznego audytu

pomiaru efektywności programów społecznych

realizowanych przez firmę (efektywność SOB,

a nie korzyści dla firmy).

SOB - plan strategiczny

1. Zdefiniuj otoczenie (gdzie jesteś, co chcesz osiągnąć, jakie są oczekiwania otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego, jakie są możliwości) – badania, analiza SWOT;

2. Określ cele (w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa i jego celów zarządczych), co chcecie osiągnąć poprzez działalność SOB (np. większe zaangażowanie pracowników, lojalność klientów, pomoc społeczną, itp.);

3. Określ grupę interesariuszy – kto będzie podmiotem waszych społecznie odpowiedzialnych działań, komu będziecie te działania komunikować, itp.);

4. Opracuj strategię komunikowania o Waszych przedsięwzięciach (jak będziesz informował o planach i ich realizacji).

SOB - plan strategiczny

5. Wybierz właściwe do strategii narzędzia realizacji twojego programu SOB, np. kampanie społeczne, wolontariat pracowniczy, współpraca z instytucjami kultury, sponsoring, edukowanie, itp..

6. Zaplanuj dokładny harmonogram działań, w tym działań komunikacyjnych.

7. Zaplanuj wydatki, niezbędne koszty.

8. Zaplanuj metodę monitorowania, a potem weryfikowania osiągnięcia celów.

O powodzeniu SOB zadecydują

następujące kryteria:

1. Określenie misji i celu projektu;

2. Zdefiniowanie podstawowych obszarów wynikowych w odniesieniu do czasu, wysiłku i zasobów ludzkich;

3. Zidentyfikowanie mierzalnych czynników, które określą cele operacyjne (MBO, MOR);

4. Określenie celów i scharakteryzowanie wyników, jakie mają być osiągnięte.

5. Przygotowanie taktyki realizacyjnej poszczególnych celów operacyjnych, w tym:

a. ustalenie kolejności działań jakie mają zostać podjęte

b. harmonogram realizacji działań /czynności

c. zabezpieczenie środków finansowych

d. ustalenie odpowiedzialności (indywidualna)

e. sposoby monitoringu działań

6. Ustalenie reguł postępowania i instrukcji;

7. Zdefiniowanie formalnej kontroli całego projektu.

Typowe oczekiwania społeczności

lokalnych wobec firm

1. Informacja o firmie, jej produkcie;

2. Odpowiadanie na krytykę i łagodzenie niechęci wobec firmy;

3. Informowanie pracowników i ich rodzin o przedsięwzięciach firmy;

4. Zdobywanie pozytywnej opinii przez firmę w obszarach:– polityki firmy;

– jej zachowań ekologicznych,

– szacunku dla rodziny i tradycyjnych wartości,

– wspierania edukacji dzieci i dorosłych,

– krzewienie sportu,

– zachęcanie pracowników do kandydowania na urzędy publiczne i społeczne.

– wspieranie lokalnej przedsiębiorczości

Studium przypadku:

„Lokal bez papierosa”

• Przyczyna: "Negatywne skutki dla zdrowia wywołane wymuszonym biernym paleniem są rzeczywiście bardzo poważne" - potwierdził Profesor Andrzej Rynkiewicz -Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Przytoczył on dane, wg. których za 50% zawałów w Polsce odpowiada palenie (czynne i bierne). Aktywnego poparcia kampanii udzielił także Juliusz Kamil Kuźnik -wokalista rockowego zespołu GandahaR, który zauważył, że koncert w zadymionym lokalu jest zabójcą gardła.

• Cel: zwrócenie uwagi na problematykę biernego palenia i brak informacji o miejscach wolnych od tytoniu.

Studium przypadku:

„Lokal bez papierosa” – Cel strategiczny

• W ramach współpracy lokali, które, dbając o zdrowie swych klientów, wprowadzą zakaz palenia lub wydzielą zamknięte strefy dla palaczy, akcja ma na celu stworzenie sieci Lokali Bez Papierosa. Inicjatywa ma sprzyjać wprowadzaniu odpowiedzialnej polityki antynikotynowej przez właścicieli lokali i promować antynikotynową politykę UE, która znalazła już odzwierciedlenie w wielu krajach Europy.

• Realizowany projekt ma służyć stopniowemu przekonaniu klientów i właścicieli lokali o słuszności i opłacalności wprowadzania miejsc wolnych od dymu papierosowego

Studium przypadku:

„Lokal bez papierosa” – Cele taktyczne

• Ogólnopolska platforma informacyjna o lokalach/ miejscach wolnych od dymu nikotynowego

• Ochrona praw zdrowia osób niepalących w miejscach publicznych

• Propagowanie wprowadzenia odpowiedzialnej polityki antynikotynowej przez właścicieli lokali

• Edukacja społeczna - promowanie asertywności wśród niepalących

• Stworzenie i rozpropagowanie sieci lokali bez papierosa

• Wypracowanie nowych sposobów przeciwdziałania paleniu wśród młodzieży

• Kontynuowanie antynikotynowej polityki UE

• Zwiększenie w społeczeństwie wrażliwości i poczucia odpowiedzialności za środowisko, w którym żyjemy

• Nawiązanie międzymiastowej współpracy lokali wolnych od dymu nikotynowego odnośnie dalszych projektów

Studium przypadku:

„Lokal bez papierosa” – Strategia

komunikacji o projekcie

• Informacyjna – adresowana do osób

właścicieli lokali gastronomicznych

• Rozgłosu – adresowana do osób

niepalących

• Współpracy z dziennikarzami (mediami)

Studium przypadku:

„Lokal bez papierosa” – stosowane

narzędzia

• Konferencja prasowa

• Stowarzyszenie MANKO ogłosiło konkurs na komiks dotyczący biernego palenia dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

• Dziennikarze poddani zostali natomiast sprawdzianowi wiedzy o lokalach w Warszawie, które dysponują co najmniej 1 salą dla niepalących. Zgłoszono zaledwie 10!

• Duże zainteresowanie mediów całym wydarzeniem pozwoliło nagłośnić kampanię w stolicy.

Studium przypadku:

„Lokal bez papierosa” –

• Statystyka:

– liczba wszystkich lokali w Polsce bez

papierosa: 1319

– z całkowitym zakazem palenia: 875

• Zob. więcej:

• www.lokalbezpapierosa.pl

Przygotujcie Państwo strategię SOB w

swojej firmie, w obszarach:

• Linia produktu

• Praktyki marketingowe (treść plakatu, skargi klientów)

• Działalność dobroczynna (społeczność lokalna, projekty społeczne)

• Działania środowiskowe (opakowania, zanieczyszczenia)

• Różnicowanie zatrudnienia (promocja udziału większego mniejszości , np. Romowie, lub udziału kobiet , np. ciężarnych, samotnych matek, po 50 roku życia, osób niepełnosprawnych)

• Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników (środowisko pracy, dożywianie, profilaktyka zdrowotna)

Dopiszcie Państwo dalszą treść…

• Odpowiedzialność społeczna jest ………….

(dodatkowym programem, jest sposobem

życia organizacji)

• Firmy społecznie odpowiedzialne znajdują

się pośród ………………………………

firm.

Strategia komunikowania się z

otoczeniem w odniesieniu SOB

• Badanie nastrojów i postaw (cykliczne)

• Konsekwencja (regularne przekazywanie

informacji dobrych i złych)

• Osobisty aspekt komunikacji z otoczeniem

kierownictwa firmy

• Szczerość i uczciwość przekazu

• Innowacyjność ( różnorodność od klasycznych

form przekazu do nowoczesnych)

Kultura organizacyjna

przedsiębiorstwa

i jej wpływ na kształtowanie

postaw i wartości pracowników

Część III

Kultura organizacyjna

• Zbiór wierzeń, przekonań, szerzących się w firmie, dotyczących tego, jak prowadzić interesy, jak powinni zachowywać się pracownicy i jak powinni być traktowani.

– (L.W. Rue, P.G. Holland)

• Właściwy klimat organizacyjny i sposób zarządzania, system zachęt, kwalifikacji, stosunki międzyludzkie.

– (E. Pietkiewicz, S. Kałużny)

• Zespół wartości, tradycji, przekonań, postaw, które są istotą wszystkiego, co się robi i myśli w organizacji. Jest ona zasilana przez system obrzędów, rytuałów, wzorców komunikowania się, nieformalnych struktur.

– (L.J. Mullins )

Poziomy kultury

Czynniki kształtujące kulturę organizacyjną

Systemy symboli

• Są najbardziej widocznym i namacalnym, tworem danej kultury organizacji. Artefakty są tym, co się widzi, słyszy i czuje, gdy się styka z nową grupą o nieznanej kulturze. Ich celem jest umocnienie więzi pracowników z firmą.

• Artefakty językowe

• Artefakty fizyczne/materialne

• Artefakty behawioralne

• Artefakty osobowe

Zagadnienia związane

z wartościami i normami

• Częściowo widoczne i uświadamiane, implikują sposób zachowania się członków organizacji.

• Wskazują, co powinno być, w odróżnieniu od tego, co jest. Dzięki nim proponowane rozwiązania stają się przekonaniami.

• Wartości:– Określają wzorce, które przyjęto jako najlepsze dla całej

organizacji i do których osiągania należy dążyć

– Wartości te możemy podzielić na deklarowane i przestrzegane

– deklarowane (określone w kodeksie etycznym firmy) np. zasady długości czasu pracy

– przestrzegane (nigdzie nie zapisane ale przekazywane ustnie przez samych pracowników) np. praca po godzinach, czystość, szybkość.

• Normy to nieformalne zalecenia lub „reguły gry” mówiące co robić, jak to robić, w co wierzyć, jak się zachowywać.

Zagadnienia związane z poziomem

założeń podstawowych

1. Założenia dotyczące otoczenia:

• Jak jest traktowane otoczenie przedsiębiorstwa? Jako zagrażające, wyzywające, dominujące?

2. Pojmowanie prawdy:

• Według jakich kryteriów odróżnia się prawdę od fałszu? Tradycji? Autorytetów? Kierując się wiedzą? A może: Spróbujmy i zobaczmy czy się uda? A może kompromis?

3. Założenia dotyczące natury człowieka:

• Czy pracownicy stronią od pracy, czy może lubią podejmować odpowiedzialność? Czy są zdolni do rozwoju, czy nie?

Zagadnienia związane z poziomem

założeń podstawowych

4. Założenia dotyczące stosunków międzyludzkich:

• Jak uporządkowane są relacje? Według wieku,

stanowiska, pochodzenia, sukcesu? Czy emocje są

dopuszczalne? Czy życie prywatne stanowi tabu? Sukces:

zespołowy czy indywidualny? Jaki charakter stosunków:

kooperacja czy konfrontacja?

5. Założenia dotyczące natury ludzkiego działania:

• Chodzi o to, by być aktywnym, czy lepiej odczekać

i przystosować się? Czy trzeba się napracować? Czy

trzeba być stale w miejscu pracy?

Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie zorientowanym na odpowiedzialność

społeczną – założenia podstawowe

• Przedsiębiorstwo to część większego ekosystemu. Jest instytucją zarówno ekonomiczną, jak i społeczną, dlatego bierze współodpowiedzialność za tworzenie dobrobytu społecznego, podnoszenie jakości życia człowieka. Stanowi splot kontraktów, a jej działania mają wpływ na szereg osób zwanych interesariuszami organizacji, z którymi coraz istotniejsze związki określają z kolei jej charakter działania. Interesariusze też posiadają zasoby niezbędne do funkcjonowania organizacji.

Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie zorientowanym na odpowiedzialność

społeczną – normy i wartości

• W przedsiębiorstwie społecznie odpowiedzialnym normy i wartości winny być umiejscowione w tradycji kulturowej danego państwa, ale z poszanowaniem norm globalnych, zwyczajowych, uniwersalnych dla wszystkich.

• Czytelność i przejrzystość norm jest szczególnie istotna, dlatego też należy unikać ambiwalentnych sytuacji wyboru, w których członek, czy partner przedsiębiorstwa zmuszony jest wybierać między własnym, osobistym kodeksem etycznym, a stopniem wykonania powierzonych mu zadań i obowiązków.

Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie zorientowanym na odpowiedzialność

społeczną – normy i wartości

• Wartości przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialnego to:

– tworzenie wspólnej ekonomicznej i społecznej wartości,

– długoterminowa orientacja,

– zaangażowanie i uczestnictwo,

– prawość,

– poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej,

– partnerstwo.

Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie zorientowanym na odpowiedzialność

społeczną – artefakty

• Określają fizyczny, behawioralny i językowy wymiar wcześniejszych poziomów. Istotne jest, aby założenia podstawowe, normy, wartości i artefakty były zintegrowane, w celu osiągnięcia efektu synergii, utrwalającego kulturę prospołecznego zachowania przedsiębiorstwa.

• Stanowią indywidualny wymiar przedsiębiorstwa, ale tworzą odpowiednie np. wzorce komunikacji z interesariuszami, opowieści, które umacniają powyższe założenia.

Funkcje kultury organizacyjnej

• integracyjna - akcentuje wartości wspólnie podzielane przez wszystkich członków organizacji i zapewnia poprzez fakty zgodności tych wartości spójność grupy,

• percepcyjna - akceptuje sposób postrzegania środowiska i nadania znaczenia społecznemu i organizacyjnemu życiu,

• adaptacyjna - stabilizuje warunki działania organizacji poprzez wyjaśnienie sensu zjawisk i procesów oraz wzorców do działań przystosowanych.

Funkcje kultury organizacyjnej

w strategii SOB

Główne Szczegółowe

Ułatwia pracownikom

zrozumienie istoty

działalności

przedsiębiorstwa obecnie i

w przyszłości

1. ułatwia zrozumienie podstawowego celu

działania przedsiębiorstwa wykraczającego

poza minimalizację zysku

2. ułatwia zrozumienie realizowanych strategii

przedsiębiorstwa, w tym strategii społecznej

odpowiedzialności

Wspiera ciągłość realizacji

procesów zachodzących w

przedsiębiorstwie

1. umożliwia integracje pracowników woleć

realizacji celów wynikających z realizacji

zasad SOB

2. oferuje wzorzec dotyczący sposobu, w jaki

przedsiębiorstwo ma się rozwijać

Funkcje kultury organizacyjnej w

strategii SOB

Główne Szczegółowe

Redukuje niepewność

zachowań organizacyjnych

1. pokazuje wzorzec postępowania, który

redukuje stres i lęk wynikający z niepewności

2. dostarcza przewodnika rozwiązywania

sytuacji konfliktowych

3. zapewnia bezpieczeństwo, wynikające z

właściwej identyfikacji postaw społecznych

Tworzy zasady scalające

przedsiębiorstwo

1. oferuje wspólny język

2. wyznacza kryteria i zasady awansu

3. wspiera system motywacyjny

przedsiębiorstwa

Kultura organizacyjna a ZZL

• Kultura organizacyjna determinuje także sposób zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji, które w przedsiębiorstwach społecznie odpowiedzialnych powinno dążyć do zapobiegania przedstawionym niżej zachowaniom nieetycznym:

– Mobbing w miejscu pracy

– Molestowanie seksualne

– Szantaż, sabotaż, kradzieże w miejscu pracy

– Inwigilacja pracowników

– Łapówkarstwo

– Nepotyzm

– Dyskryminacja w miejscu pracy

Trzy filary społecznie

odpowiedzialnego ZZL

1. Przestrzeganie najwyższych standardów i warunków pracy, które zapewniają poszanowanie praw człowieka i praw pracowniczych. Odpowiadają ponadto na rodzące się wyzwanie etyczne i społeczne w stosunku do pracowników

2. Rozwój zasobów ludzkich, czyli zapewnienie organizacji pracowników posiadających takie cechy, jakich można potrzebować do osiągnięcia swoich celów. Działania te powinny uwzględniać szkolenia z zakresu SOB czy szkolenia etyczne

3. Polityka oparta na tworzeniu równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym, która pozwoli pracownikom na pełniejsze uczestnictwo w życiu społecznym i wyższą jakość życia

Budowanie partnerstwa na rzecz

społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

z uwzględnieniem kodeksów etycznych

oraz zasady równości płci

Część IV

Budowanie reputacji firmy

• Reputacja firmy należy do najistotniejszych czynników warunkujących osiąganie dobrych wyników finansowych nie tylko w dużych korporacjach.

• Wiele polskich firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw wprowadziły, lub zamierzają wprowadzić kodeks etyczny. Przepisy w nim zawarte mają pomóc w stworzeniu solidnego i niezawodnego systemu działań pracowników, który będzie budzić zaufanie, zapadać w pamięć i zachęcać klientów do powrotu.

Aby kodeks etyczny przyniósł

pozytywne skutki powinien m. in.:

• być oryginalny, stworzony specjalnie dla danego przedsiębiorstwa;

• odzwierciedlać misję przedsiębiorstwa;• być tworzony wspólnie z pracodawcami,

przedstawicielami pracowników i kadrą zarządzającą;

• kontrolować przestrzeganie zawartych tam uregulowań;

• promować zachowania etyczne (poprzez różnego rodzaju premie, nagrody, dowody uznania itp.);

• przestrzeganie norm etycznych powiązać z możliwością awansu w firmie.

Kodeks etyczny

dla małego i średniego przedsiębiorstwa

• Wiele z tych przedsiębiorstw z pewnością dojrzało do wprowadzenia kodeksów etycznych, lecz napotyka na praktyczne problemy.

• Brak jest, bowiem sprawdzonych rozwiązań w zakresie wprowadzania programów etycznych, które uwzględniałyby specyfikę tej grupy podmiotów gospodarczych.

Kodeks etyczny

dla małego i średniego przedsiębiorstwa

• Nie można mówić o jakości firmy bez

konsekwentnego wdrożenia we wszystkich

kluczowych dziedzinach wysokich

standardów etycznych.

• Są one uzupełnieniem zmian jakościowych

w zakresie oferowanych wyrobów czy

stosowanych technologii, stanowiąc niejako

kręgosłup nowoczesnej firmy.

Wzór kodeksu etycznego

1. Wstęp2. Misja firmy3. Wartości4. Klienci i konsumenci5. Pracownicy6. Dostawcy i partnerzy7. Społeczeństwo8. Środowisko naturalne9. Właściciele10. Przestrzeganie standardów etycznych

1. Wstęp

• Niniejszy kodeks etyczny wyraża podstawowe

wartości oraz prezentuje normy uznane przez

społeczność firmy za wspólne.

• Firma szanuje ład społeczny oraz angażuje

się w działania na rzecz przyzwoitości w

działalności gospodarczej.

2. Misja firmy

• Misją firmy jest

……………………………………………………

………………………...

• (Uwaga: Szczególnie w przypadku Misji,

czyli określenia tego, co stanowi ostateczny

cel pożądany z ekonomicznego i etycznego

punktu widzenia, konieczne jest

uwzględnienie specyfiki konkretnej firmy).

3. Wartości

• Firma za swe kluczowe wartości uznaje:

– Rozwój

– Odpowiedzialność

– Przejrzystość

– Zaufanie

– Inne wartości wskazane przez interesariuszy

firmy.

4. Klienci i konsumenci

• Zadowolenie klientów i konsumentów jest przedmiotem stałej troski firmy i każdego jej pracownika.

• Wyroby i usługi są dostarczane/świadczone przez firmę zgodnie z obowiązującymi normami, z należytą starannością o jakość produktów oraz bezpieczeństwo ich użytkowania.

• Firma dba o prawdziwość informacji o produktach oraz przestrzega zasad rzetelnego marketingu i reklamy.

• Reklamacje i zażalenia składane przez klientów/konsumentów niezadowolonych z produktów/usług oraz zachowań pracowników firmy rozpatrywane są z poczuciem pełnej odpowiedzialności.

5. Pracownicy

• Firma traktuje pracowników jak klientów wewnętrznych oczekując od nich zaangażowania i uczciwego wykonywania obowiązków oraz unikania konfliktu interesów.

• Firma dba o godne traktowanie pracowników nie dyskryminując nikogo z powodu różnic oraz chroniąc ich przed złymi praktykami.

• Firma zapewnia godziwe i terminowo wypłacane wynagrodzenie oraz należyte warunki pracy i wypoczynku.

• Firma prowadzi otwartą politykę informacyjną stwarzając możliwości zgłaszania uwag przez pracowników.

6. Dostawcy i partnerzy

• Firma postępuje zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji dążąc do zapewnienia długotrwałej pozytywnej współpracy opartej na wzajemnym zaufaniu.

• Firma przestrzega rzetelności w regulowaniu swych zobowiązań i oczekuje tego samego od swych kooperantów.

• Firma przywiązuje szczególną wagę do poszanowania praw z tytułu ochrony własności intelektualnej swych partnerów i oczekuje od nich podobnych zachowań.

7. Społeczeństwo

• Firma spełnia obowiązki dobrego obywatela społeczności, w której funkcjonuje uczestnicząc w życiu regionu (gminy, miasta) służąc wiedzą i doświadczeniem oraz wspierając – w miarę możliwości – inicjatywy społeczne.

• Firma uznaje działalność charytatywną jako szczególnie ważny przejaw społecznej odpowiedzialności i wspiera postawy filantropijne wśród pracowników.

8. Środowisko naturalne

• Firma dba o ochronę środowiska

naturalnego przyczyniając się do jego

rozwoju i unikając marnotrawienia

zasobów naturalnych.

• Firma uwzględnią w procesie

podejmowania strategicznych decyzji,

potencjalny wpływ nowych przedsięwzięć

na środowisko naturalne.

9. Właściciele

• Firma działa w kierunku zapewnienia

długofalowych perspektyw rozwojowych,

zapewniając właścicielom należyty wynik

finansowy.

• Kierownictwo dostarcza właścicielom

pełnej i uczciwej informacji o działalności

firmy

10. Przestrzeganie standardów

etycznych

• Naczelną zasadą jest pełna jawność

obowiązujących

w firmie standardów etycznych

• Obowiązujące standardy etyczne mają charakter

powszechny i dotyczą wszystkich członków jej

społeczności, bez względu na pozycję w firmie.

• Firma przeprowadza okresowe przeglądy

przestrzegania standardów etycznych, podejmując

w miarę potrzeby niezbędne działania naprawcze.

Maksymy postępowania w BMW

(Bayerische Motoren Werke A.G.)

1. Każdy pracownik kierując innymi ma w stosunku dopodwładnych spełniać rolę wzorca postępowania.

2. W pracy zawodowej należy kierować się interesemcałego przedsiębiorstwa.

3. Kierując się interesem całego przedsiębiorstwa nienależy zapominać o interesie większych całości, tj.społeczeństwa i środowiska.

4. Decyzje czy postanowienia należy wykonywaćinteligentnie, w każdym razie wykonywać.

5. Każdy współpracownik powinien umieć zdobyć się nakrytyczne stanowisko wobec pracy innych.

Maksymy postępowania w BMW

(Bayerische Motoren Werke A.G.)

6. Każdy współpracownik powinien też przyjąć krytyczną

ocenę własnej pracy.

7. Każdemu wolno popełniać błędy, byle nie było ich zbyt

wiele.

8. Błąd nie może być zatajony.

9. Należy przyjmować ryzyko, nad którym można

zapanować.

10. Tylko klient rozstrzyga, jak dobre są poczynania firmy

BMW.

Do opracowania niniejszej prezentacji

wykorzystano następujące publikacje:

• N. Graig Smith, Gilbert Lensen „Odpowiedzialność biznesu. Teoria i praktyka”

• Maciej Bernatt „CSR – przedsiębiorca i jego pracownicy”

• BS „Jak kodeks etyczny wpływa na działalność firmy

• Pakiet narzędziowy „Etyczna firma” przygotowany w Centrum Etyki Biznesu Instytutu Filozofii i Socjologii PAN i Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego

Przydatne linki:

• www. kampaniespoleczne.pl

• www.globalcompact.org

• www.raportyspoleczne.pl

• www.CSRinfo.org

Dziękujmy za uwagę.

Anna Adamus-Matuszyńska, adamus@ae.katowice.pl

Bogumiła Barańska, bogumila.baranska@ae.katowice.pl

Bogusława Niewęgłowska, boguslawa.nieweglowska@vp.pl

Martyna Wronka, martyna_wronka@yahoo.com