Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Suumlrduumlruumllebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Youmlnelik Guumlncel Gelişme ve Yaklaşımlar
ProfDr Goumlksel N Demirer
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KALKINMA AJANSLARI VE BOumlLGE PLANLARI İCcedilİN
ENDUumlSTRİYEL SİMBİYOZ CcedilALIŞTAYI
31 Ocak ndash 1 Şubat 2013 Ankara
20 yuumlzyılrsquoın ikinci yarısında baş doumlnduumlruumlcuuml bir hıza ulaşan teknolojik ve enduumlstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği ccedilevresel değerlerin tahribi ve yenilenemeyen kaynakların hızla azalması guumlnuumlmuumlzde ivmelenerek suumlrmektedir Enduumlstrileşme ve yaşam biccedilimlerindeki değişmeye paralel olarak ortaya ccedilıkan atıklar zaman iccedilinde logaritmik bir artış goumlstermiş ve bu atıklar nedeniyle yaşanılan yerel ccedilevre sorunları kuumlresel bir boyut kazanmıştır Ozon tabakasındaki incelme kuumlresel ısınma asit yağmurları ccedileşitli doğal alıcı ortamlara -oumlzuumlmseme kapasitelerinin ccedilok uumlzerindeki miktarlarda- yapılan toksik ve tehlikeli atık deşarjları bu kapsamda sayılabilir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedileşitli Tuumlr ve Oumllccedileklerdeki Ccedilevre Sorunları
hızla artmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Madalyonun Diğer Yuumlzuuml
Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve
Artmakta Olan Talep
Bulunan Petrol
Rezervleri Petrol
Talebi Petrol Doğalgaz ve
Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol
İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)
İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su
ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
20 yuumlzyılrsquoın ikinci yarısında baş doumlnduumlruumlcuuml bir hıza ulaşan teknolojik ve enduumlstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği ccedilevresel değerlerin tahribi ve yenilenemeyen kaynakların hızla azalması guumlnuumlmuumlzde ivmelenerek suumlrmektedir Enduumlstrileşme ve yaşam biccedilimlerindeki değişmeye paralel olarak ortaya ccedilıkan atıklar zaman iccedilinde logaritmik bir artış goumlstermiş ve bu atıklar nedeniyle yaşanılan yerel ccedilevre sorunları kuumlresel bir boyut kazanmıştır Ozon tabakasındaki incelme kuumlresel ısınma asit yağmurları ccedileşitli doğal alıcı ortamlara -oumlzuumlmseme kapasitelerinin ccedilok uumlzerindeki miktarlarda- yapılan toksik ve tehlikeli atık deşarjları bu kapsamda sayılabilir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedileşitli Tuumlr ve Oumllccedileklerdeki Ccedilevre Sorunları
hızla artmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Madalyonun Diğer Yuumlzuuml
Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve
Artmakta Olan Talep
Bulunan Petrol
Rezervleri Petrol
Talebi Petrol Doğalgaz ve
Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol
İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)
İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su
ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedileşitli Tuumlr ve Oumllccedileklerdeki Ccedilevre Sorunları
hızla artmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Madalyonun Diğer Yuumlzuuml
Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve
Artmakta Olan Talep
Bulunan Petrol
Rezervleri Petrol
Talebi Petrol Doğalgaz ve
Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol
İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)
İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su
ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Madalyonun Diğer Yuumlzuuml
Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve
Artmakta Olan Talep
Bulunan Petrol
Rezervleri Petrol
Talebi Petrol Doğalgaz ve
Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol
İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)
İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su
ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol
İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)
İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su
ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su
ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
20 yuumlzyılda
duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış
duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış
doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında
artmıştır
Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz
Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon
insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına
duumlştuuml
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılına kadarhellip
Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara
ccedilıkacaktır
Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde
artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli
hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış
rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının
17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler
yaratacaktır
Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve
tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu
vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz
etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml
duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
2030 Yılındahellip
En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde
yaşanacaktır
Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır
Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji
su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması
soumlz konusu olabilecektir
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Peki ya ccediloumlzuumlm
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
1900 2100 2002 2050
Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda
2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk
ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu
gezegene taşıyacağız
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
KAYNAK United Nations Environmental Program
Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection
httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel
kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği
uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal
karşılığı 29 trilyon Dolardır
Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak
belirlenmiştir
McKinsey Global Institute
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy
materials food and water needs Kasım 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs
McKinsey Global Institute Kasım 2011
1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi
teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir
Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve
mekanizmaların değiştirilmesi
Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım
benimsenmelidir
Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik
stratejiler geliştirilmelidir
Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması
Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır
Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb
alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir
Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel
standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik
zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin
oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi
gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur
McKinsey 2011
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
OumlZETLE
Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların
suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin
Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı
atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının
arttırılması vd ya da diğer bir deyişle
doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme
arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok
yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir
Ekonomik Etkinlik
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Kaynak Kullanımı
Ccedilevresel Etki
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Ccedilevre
Ekonomi
Toplum
Prensipler
Yaklaşımlar
Alt Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Sistemler
Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma
Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası
Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak
sağlamayı hedefleyen bir kavramdır
Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi
sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim
Temiz Uumlretim
Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)
Eko-Verimlilik
Eko-Tasarım
Faktoumlr X
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi
Geri Doumlnuumlşuumlm
Yeniden Kullanım
Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir
Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir
yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Tedarik Zinciri Youmlnetimi
Uumlccedilluuml Sorumluluk
İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme
Enerji Verimliliği
Yenilenebilir Enerji
Duumlşuumlk Karbon
Ekonomisi
Temiz Uumlretim
Eko-verimlilik
Geri kazanım
geri doumlnuumlşuumlm
Yaşam Doumlnguumlsuuml
Değerlendirme
Eko-etiket
Enduumlstriyel
Simbiyoz
Ekoloji
Yeşil Satınalma
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları
Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil
değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer
ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını
entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde
uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde
guumlndemde olan bir yaklaşımhellip
TEMİZ UumlRETİM
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
TEMİZ UumlRETİM NEDİR
Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli
olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin
azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)
Prosesler iccedilin
Hammadde ve enerji kullanımının
Toksik madde kullanımının
Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve
atıkların miktar ve toksisitelerinin
Uumlruumlnler iccedilin
Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca
(hammadde eldesinden
nihai bertarafa kadar)
oumlnlenmesiazaltılması demektir
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN
ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ
EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI
ATIK
MİKTARI VERİMLİLİK
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
TEKNOLOJİ
HAM MADDE
DİĞER GİRDİLER
İŞLETME
UumlRUumlN
UumlRETİM PROSESLERİ
ATIK VE
EMİSYONLAR
TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN
HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD
2009)
Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and
Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel
Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli
bir yeri vardır
Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca
oumlzetlenmektedir
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz
Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası
politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve
kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak
goumlruumllmektedir
Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik
kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir
Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu
konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Entegre Uumlruumln Politikası ve
Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim
Politika Araccedilları
Referans Doumlkuumlmanlar
Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere
oumlzguuml duumlzenlemeler
Directive 2009125EC of the European Parliament and of the
Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of
ecodesign requirements for energy related products (Directive
2009125EC)
Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the
Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European
Commission 2010c)
Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel
Uumlruumln Deklerasyonları
Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament e Integrated Product Policy (European
Commission 2003a)
Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European
Commission 2001a b c d)
Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council
concerning integrated pollution prevention and control (Directive
20081EC)
ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı
Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil
vdler iccedilermektedir
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo
ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo
doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek
kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği
vurgulanmıştır
İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut
uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede
yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir
AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma
ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu
yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır
Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme
de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-
inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır
Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje
ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal
Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına
karar vermiştir
Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10
Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki
Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması
olmuştur
Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi
gereken bir strateji olarak tanımlamıştır
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr
TEŞEKKUumlRLER
Prof Dr Goumlksel N Demirer
Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi
Tel 210 58 67
Faks 210 26 46
eposta gokselmetuedutr