38
Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü KALKINMA AJANSLARI VE BÖLGE PLANLARI İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÇALIŞTAYI 31 Ocak 1 Şubat 2013, Ankara

Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Suumlrduumlruumllebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Youmlnelik Guumlncel Gelişme ve Yaklaşımlar

ProfDr Goumlksel N Demirer

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KALKINMA AJANSLARI VE BOumlLGE PLANLARI İCcedilİN

ENDUumlSTRİYEL SİMBİYOZ CcedilALIŞTAYI

31 Ocak ndash 1 Şubat 2013 Ankara

20 yuumlzyılrsquoın ikinci yarısında baş doumlnduumlruumlcuuml bir hıza ulaşan teknolojik ve enduumlstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği ccedilevresel değerlerin tahribi ve yenilenemeyen kaynakların hızla azalması guumlnuumlmuumlzde ivmelenerek suumlrmektedir Enduumlstrileşme ve yaşam biccedilimlerindeki değişmeye paralel olarak ortaya ccedilıkan atıklar zaman iccedilinde logaritmik bir artış goumlstermiş ve bu atıklar nedeniyle yaşanılan yerel ccedilevre sorunları kuumlresel bir boyut kazanmıştır Ozon tabakasındaki incelme kuumlresel ısınma asit yağmurları ccedileşitli doğal alıcı ortamlara -oumlzuumlmseme kapasitelerinin ccedilok uumlzerindeki miktarlarda- yapılan toksik ve tehlikeli atık deşarjları bu kapsamda sayılabilir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedileşitli Tuumlr ve Oumllccedileklerdeki Ccedilevre Sorunları

hızla artmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Madalyonun Diğer Yuumlzuuml

Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve

Artmakta Olan Talep

Bulunan Petrol

Rezervleri Petrol

Talebi Petrol Doğalgaz ve

Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol

İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)

İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su

ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 2: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

20 yuumlzyılrsquoın ikinci yarısında baş doumlnduumlruumlcuuml bir hıza ulaşan teknolojik ve enduumlstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği ccedilevresel değerlerin tahribi ve yenilenemeyen kaynakların hızla azalması guumlnuumlmuumlzde ivmelenerek suumlrmektedir Enduumlstrileşme ve yaşam biccedilimlerindeki değişmeye paralel olarak ortaya ccedilıkan atıklar zaman iccedilinde logaritmik bir artış goumlstermiş ve bu atıklar nedeniyle yaşanılan yerel ccedilevre sorunları kuumlresel bir boyut kazanmıştır Ozon tabakasındaki incelme kuumlresel ısınma asit yağmurları ccedileşitli doğal alıcı ortamlara -oumlzuumlmseme kapasitelerinin ccedilok uumlzerindeki miktarlarda- yapılan toksik ve tehlikeli atık deşarjları bu kapsamda sayılabilir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedileşitli Tuumlr ve Oumllccedileklerdeki Ccedilevre Sorunları

hızla artmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Madalyonun Diğer Yuumlzuuml

Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve

Artmakta Olan Talep

Bulunan Petrol

Rezervleri Petrol

Talebi Petrol Doğalgaz ve

Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol

İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)

İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su

ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 3: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedileşitli Tuumlr ve Oumllccedileklerdeki Ccedilevre Sorunları

hızla artmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Madalyonun Diğer Yuumlzuuml

Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve

Artmakta Olan Talep

Bulunan Petrol

Rezervleri Petrol

Talebi Petrol Doğalgaz ve

Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol

İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)

İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su

ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 4: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Madalyonun Diğer Yuumlzuuml

Tuumlkenmekte olan Doğal Kaynaklar ve

Artmakta Olan Talep

Bulunan Petrol

Rezervleri Petrol

Talebi Petrol Doğalgaz ve

Koumlmuumlr Uumlretim Profilleri

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol

İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)

İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su

ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 5: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

21 Yuumlzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol

İhtiyacı (Guumlnuumlmuumlzdeki tuumlketim hızı baz alınmıştır)

İhtiyaccedil her 25 yılda iki katına ccedilıkmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su

ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 6: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Konvansiyonel su kaynakları yakın gelecekte su

ihtiyacını karşılayamaz duruma gelecektir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 7: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tuumlkenmekte olan Diğer Doğal Kaynaklar

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 8: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

20 yuumlzyılda

duumlnya nuumlfusu 4 katına ccedilıkmış

duumlnyadaki ekonomik buumlyuumlkluumlk 20 kat artmış

doğal kaynaklara olan gereksinim 600-2000 oranında

artmıştır

Bu suumlrecin sonuccedillarını 21 yuumlzyılda goumlzlemlemekteyiz

Oumlrneğin sadece 2010 yılının ikinci yarısında 44 milyon

insan artan gıda fiyatları nedeniyle yoksulluk sınırının altına

duumlştuuml

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011 McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 9: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılına kadarhellip

Buguumln 18 milyar olan orta-sınıf tuumlketici sayısı 48 milyara

ccedilıkacaktır

Doğal kaynaklara youmlnelik mevcut talep ciddi oumllccediluumlde

artacak doğal kaynak eldesi giderek daha zor ve maliyetli

hale gelecektir Oumlrneğin ccedilelik ihtiyacı 80 artacaktır

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 10: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

İklim değişikliği nedeniyle ortaya ccedilıkan yağış

rejimlerindeki değişiklikler hidroelektrik kaynaklarının

17rsquosi ve su yoğun pek ccedilok suumlreccedil uumlzerinde olumsuz etkiler

yaratacaktır

Toprak erozyonu yer altı sularının kirlenmesi ve

tuumlkenmesi ormansızlaşma okyanusların asidifikasyonu

vb ccedilevre sorunlarının doğal kaynaklar uumlzerindeki olumsuz

etkisi giderek artacaktır Oumlrneğin balık miktarı buguumlnkuuml

duumlzeyin 13rsquouumlne inecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 11: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

2030 Yılındahellip

En oumlnemli sıkıntı ldquosu ve ekilebilir toprakrdquo temininde

yaşanacaktır

Buguumlne goumlre 30 daha fazla su ihtiyacı olacaktır

Duumlnya nuumlfusunun ccedilok oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuumln enerji

su gıda gibi temel gereksinimlerinin karşılanamaması

soumlz konusu olabilecektir

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 12: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Peki ya ccediloumlzuumlm

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 13: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

1900 2100 2002 2050

Varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerinin suumlrmesi durumunda

2050 yılına kadar buumlyuumlkluumlk ve kaynaklar olarak duumlnyaya denk

ikinci bir gezegen bulup duumlnya nuumlfusunun yarısını bu

gezegene taşıyacağız

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

KAYNAK United Nations Environmental Program

Sustainable Consumption and Production (SCP) Making the Connection

httpwwwunepfrsharedpublicationscdromWEBx0028xPAcpschtm

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 14: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ya da varolan uumlretim ve tuumlketim eğilimlerini değiştirip tek gezegene ldquosığmanınrdquo yollarını bulacağız Peki nasıl

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 15: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Gerekli ccedilalışmalar yapıldığı koşulda 2030 itibarıyla kuumlresel

kaynak ihtiyacının 30rsquounu kaynak verimliliği

uygulamaları ile karşılamak olasıdır Bunun parasal

karşılığı 29 trilyon Dolardır

Bunu sağlamaya youmlnelik olarak 15 temel olanak

belirlenmiştir

McKinsey Global Institute

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy

materials food and water needs Kasım 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 16: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Resource Revolution Meeting the worldrsquos energy materials food and water needs

McKinsey Global Institute Kasım 2011

1 Binalarda enerji verimliliğinin sağlanması 2 Buumlyuumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 3 Gıda atıklarının azaltılması 4 Evsel su (şebeke vd) kayıplarının azaltılması 5 Kentsel yoğunlaşma (ulaşım kaynaklı oumlnemli verimlilik artışları sağlayacaktır) 6 Demir ccedilelik enduumlstrisinde daha yuumlksek enerji verimliliğinin sağlanması 7 Kuumlccediluumlk oumllccedilekli ccediliftliklerde verimliliğin arttırılması 8 Ulaşımda kullanılan yakıt verimliliğinin arttırılması 9 Elektrikle ccedilalışan ve hibrit araccedilların yaygınlaştırılması 10Toprak erozyonunun azaltılması 11Ccedilelik kullanım verimliliğinin arttırılması 12Petrol ve koumlmuumlr geri kazanımının arttırılması 13Sulama tekniklerinin geliştirilmesi 14Karayolu taşımacılığından demir ve deniz yolu taşımacılığına geccedililmesi 15Enerji santrallerinde verimliliğin arttırılması

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 17: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Bu olanakların hayata geccedilirilebilmesi iccedilin bir dizi

teknik youmlnetsel vb oumlneri de geliştirilmiştir

Hem kamuda hem oumlzel sektoumlrde kurumsal zihniyetin ve

mekanizmaların değiştirilmesi

Kaynak youmlnetimine daha entegre ve koordine bir yaklaşım

benimsenmelidir

Oumlzel sektoumlrde kaynak youmlnetimi ile ilgili risk ve fırsatlara youmlnelik

stratejiler geliştirilmelidir

Kaynak bağımlılığının ve tuumlketim duumlzeyleri azaltılması

Ccedilevresel etkiler azaltılmalıdır

Kaynaklarla ilgili konuların uumlretim karlılık yuumlkuumlmluumlluumlk youmlnetim vb

alanlara etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmelidir

Sanayi temsilcileri bir adım daha oumlnde gitmeli ve enduumlstriyel

standartların oluşturulmasında etkin olmalılar boumlylece tuumlm tedarik

zincirinde ldquokaynak verimliliği ve ilgili sektoumlruumln ekolojik ayak izinin

oumllccediluumllebilmesirdquone youmlnelik şeffaflığa ve gelişmeye yol accedilmalıdırlar

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 18: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak verimliliğine ilişkin olanakların 70-85rsquoi

gelişmekte olan uumllkeler iccedilin soumlz konusudur

McKinsey 2011

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 19: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

OumlZETLE

Hızla tuumlkenmekte olan doğal kaynakların

suumlrduumlruumllebilir olarak youmlnetilebilmesi iccedilin

Bu suumlreccedilte doğal kaynakların verimli kullanımı

atıkların azaltılması geri kazanım uygulamalarının

arttırılması vd ya da diğer bir deyişle

doğal kaynak kullanımı ile ekonomik buumlyuumlme

arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması gereklidir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 20: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Son yıllarda bu hedefe ulaşmaya youmlnelik olarak pekccedilok

yaklaşım youmlntem ve araccedil geliştirilmiştir

Ekonomik Etkinlik

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Kaynak Kullanımı

Ccedilevresel Etki

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 21: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Glavic P ve Lukman R 2007 ldquoReview of sustainability terms and their definitionsrdquo Journal of Cleaner Production 15 1875-1885

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Ccedilevre

Ekonomi

Toplum

Prensipler

Yaklaşımlar

Alt Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Sistemler

Suumlrduumlruumllebilir Kalkınma

Suumlrduumlruumllebilirlik Politikası

Suumlrduumlruumllebilirlik kavramı ekonomik sosyal ve ccedilevresel gelişimi paralel olarak

sağlamayı hedefleyen bir kavramdır

Ekonomik kalkınma toplumsal refah ccedilevresel kalite kaynak verimliliği vbyi

sağlamaya youmlnelik olarak pekccedilok araccedil ve yaklaşım geliştirilmiştir

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 22: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 23: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim

Temiz Uumlretim

Enduumlstriyel Ekoloji (Simbiyoz)

Eko-Verimlilik

Eko-Tasarım

Faktoumlr X

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi

Geri Doumlnuumlşuumlm

Yeniden Kullanım

Bu araccedilların bir boumlluumlmuuml guumlndelik hayatımızın bir parccedilası haline gelmiştir

Ancak ldquoresminrdquo buumltuumlnsel olarak algılanması ve bu araccedilların sistematik bir

yaklaşım ccedilerccedilevesinde kullanımı dilenen duumlzeyde değildir

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Tedarik Zinciri Youmlnetimi

Uumlccedilluuml Sorumluluk

İşccedili Sağlığı ve İşyeri Guumlvenliği

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 24: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Eko-inovasyon Yeşil Buumlyuumlme

Enerji Verimliliği

Yenilenebilir Enerji

Duumlşuumlk Karbon

Ekonomisi

Temiz Uumlretim

Eko-verimlilik

Geri kazanım

geri doumlnuumlşuumlm

Yaşam Doumlnguumlsuuml

Değerlendirme

Eko-etiket

Enduumlstriyel

Simbiyoz

Ekoloji

Yeşil Satınalma

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Bu kavramlara dayanan pekccedilok araccedil gelişmiş uumllkelerde kalkınma politikaları enerji temini inovasyon ccedilevre koruma vd alanlardaki pekccedilok plan politika strateji mevzuat vbnin temel ekseni hale gelmiştir

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 25: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Avrupa Birliği ve Suumlrduumlruumllebilirlik Politikaları

Avrupa topluluğu uumllkelerinin sanayi kirliliği uumlzerine oluşturduğu ilk yasal duumlzenlemeler 80rsquoli yıllarda ortaya ccedilıkmıştır 1983 yılında yayımlanan 3 Ccedilevre Eylem Programı ise ldquokirlilik kontroluumlrdquo yaklaşımından ldquokirlilik oumlnlemerdquo yaklaşımına geccedilişin ilk izlerini taşımaktadır AB 16 Temmuz 2008 tarihinde Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim ve Suumlrduumlruumllebilir Sanayi Politikası (SCPSIP) Eylem Planırsquonı yayınlamıştır Bu Eylem Planı ile duumlnya ccedilapında suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanabilmesine yardımcı olacak suumlrduumlruumllebilir tuumlketim ve uumlretim politikalarının geliştirilmesi duumlşuumlk karbon ve suumlrduumlruumllebilir teknoloji uumlruumln ve hizmetlerin geliştirilmesi tuumlketici davranışlarının kaynak verimliliği uumlruumln performansı ve eko-inovasyon gibi kavramların gelişmesi sağlayacak biccedilimde değiştirilebilmesinin oumlzendirilmesi sağlanılmaya ccedilalışılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 26: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Kaynak youmlnetimini geliştirmeye youmlnelik olan bu araccedillar sadece ccedilevresel koruma değil

değer yaratma suumlreccedilleri iccedilin de yaygın olarak kullanılmaktadır

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 27: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer

ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Suumlrduumlruumllebilirliğin ccedilevre ve ekonomi ayaklarını

entegre eden ve suumlrduumlruumllebilirlik ccedilabaları iccedilinde

uumllkemizde de son zamanlarda ciddi şekilde

guumlndemde olan bir yaklaşımhellip

TEMİZ UumlRETİM

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 28: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

TEMİZ UumlRETİM NEDİR

Buumltuumlnsel oumlnleyici bir ccedilevre strajesinin uumlruumln ve suumlreccedillere suumlrekli

olarak uygulanması ile insan sağlığı ve ccedilevre uumlzerindeki risklerin

azaltılması (Birleşmiş Milletler Ccedilevre Programı)

Prosesler iccedilin

Hammadde ve enerji kullanımının

Toksik madde kullanımının

Uumlretim ve hizmet suumlreccedillerinden kaynaklanan tuumlm emisyon ve

atıkların miktar ve toksisitelerinin

Uumlruumlnler iccedilin

Olumsuz ccedilevresel etkilerinin yaşam doumlnguumlsuuml boyunca

(hammadde eldesinden

nihai bertarafa kadar)

oumlnlenmesiazaltılması demektir

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 29: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

KİRLİLİK equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN ETKİN OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI UumlRETİM SUumlRECİNi UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞEMEDEN TERK ETMESİ EKOVERİMLİLİK (TEMİZ UumlRETİM) equiv HAM MADDE SU ENERJİNİN

ETKİN OLARAK KULLANILARAK OLASI EN YUumlKSEK ORANDA UumlRUumlNEHİZMETE DOumlNUumlŞTUumlRUumlLEBİLMESİ

EKOVERİMLİLİK (TUuml) equiv KİRLİLİK AZALTIMI + ENDUumlSTRİYEL VERİM ARTIŞI

ATIK

MİKTARI VERİMLİLİK

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 30: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

TEKNOLOJİ

HAM MADDE

DİĞER GİRDİLER

İŞLETME

UumlRUumlN

UumlRETİM PROSESLERİ

ATIK VE

EMİSYONLAR

TEMİZ UumlRETİM BİR ENDUumlSTRİYEL UumlRETİM SUumlRECİNİN

HANGİ AŞAMALARINDA UYGULANABİLİR

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 31: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Suumlrduumlruumllebilir Uumlretim Kavram ve Uygulamalarının Gelişimi (OECD

2009)

Kaynak OECD Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation Synthesis Report Framework Practices and

Measurement 2009 wwwoecdorgstiinnovationsustainablemanufacturing

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 32: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

YEŞİL BUumlYUumlME Kaynakları verimli kullanarak ve daha temiz teknolojilerle krizlere dayanaklılığın artırılması ve buumlyuumlme suumlreccedillerinin yavaşlatılmadan gerccedilekleştirilmesidir (Duumlnya Bankası) Son doumlnemde uumllkemizde de tartışılmaya başlanan Yeşil Buumlyuumlme kavramı suumlrduumlruumllebilirlik konusunda 1992 Rio Zirvesi ile tartışılmaya başlanmış Temiz Uumlretim Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim Enduumlstriyel Simbiyoz vb kavramları ile buumlyuumlk oumllccediluumlde oumlrtuumlşen bir kavramdır

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 33: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Prof Dr Goumlksel N Demirer ODTUuml Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Detayları bir sonraki sunuşta aktarılacak olan Enduumlstriyel

Simbiyoz kavramının suumlrduumlruumllebilirlik araccedilları arasında oumlnemli

bir yeri vardır

Aşağıdaki boumlluumlmde AB politikalarındaki yeri kısaca

oumlzetlenmektedir

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 34: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Avrupa Politikalarında Enduumlstriyel Simbiyoz

Enduumlstriyel Simbiyoz ABrsquonin yerel boumllgesel ulusal ve uluslar arası

politikalarında ekonomik kalkınma yeşil buumlyuumlme inovasyon ve

kaynak verimliliğini sağlamak youmlnelik bir stratejik araccedil olarak

goumlruumllmektedir

Son doumlnemdeki AB politika doumlkuumlmanları ccedilevresel ve ekonomik

kalkınmanın buumltuumlnsel bir parccedilası olarak desteklemektedir

Lehtoranta vd (2010) ile Laybourn ve Lombardirsquonin (2012) ABrsquode bu

konudaki gelişmeleri oumlzetleyen ccedilalışmaları aşağıda oumlzetlenmektedir

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 35: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Entegre Uumlruumln Politikası ve

Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim

Politika Araccedilları

Referans Doumlkuumlmanlar

Eko-tasarım Direktifi ve Uumlruumlnlere

oumlzguuml duumlzenlemeler

Directive 2009125EC of the European Parliament and of the

Council of 21 October 2009 establishing a framework for setting of

ecodesign requirements for energy related products (Directive

2009125EC)

Eko-Etiket Regulation (EC) 662010 of the European Parliament and of the

Council of 25 November 2009 on the EU Ecolabel (European

Commission 2010c)

Yaşam Doumlnguumlsuuml Analizi ve Ccedilevresel

Uumlruumln Deklerasyonları

Communication from the Commission to the Council and the

European Parliament e Integrated Product Policy (European

Commission 2003a)

Yeşil Kamusal Satınalma Green Paper on Integrated Product Policy (European

Commission 2001a b c d)

Entegre Kirlilik Oumlnleme ve Kontroluuml Directive of the European Parliament and of the Council

concerning integrated pollution prevention and control (Directive

20081EC)

ABrsquonin Suumlrduumlruumllebilir Tuumlketim ve Uumlretim stratejisine temel olan AB mevzuatı

Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ile doğrudan ilintili kavram yaklaşım araccedil

vdler iccedilermektedir

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 36: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

2020 Avrupa Stratejisinin bir parccedilası olan laquoKaynak Verimliliği Girişimiraquo

ccedilerccedilevesinde yayınlanan laquoKaynak Verimli Avrupa iccedilin Yol Haritasıraquo

doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyoz kavramı ccedilerccedilevesinde elde edilebilecek

kaynak verimliliği artışlarının tuumlm uumlye uumllkeler iccedilin bir oumlncelik olması gerektiği

vurgulanmıştır

İngilterersquode uygulanan Ulusal Enduumlstriyel Simbiyoz Programı somut

uygulamalar iccedilin bir en iyi uygulama olarak nitelenmiş ve 27 uumlye uumllkede

yaygınlaştırılması oumlnerilmiştir

AB Yatırım ve Enduumlstri Genel Muumlduumlrluumlğuuml laquoSuumlrduumlruumllebilir Enduumlstri Kalkınma

ve Kaynak Verimliliğiraquo başlıklı strateji doumlkuumlmanında Enduumlstriyel Simbiyozu

yerel ve boumllgesel kalkınma iccedilin bir politika aracı olarak tanımlamıştır

Her iki doumlkuumlmanın da ABrsquonin oumlnuumlmuumlzdeki doumlnemdeki politikalarını belirleme

de doğrudan etkisinin olacağı oumlngoumlruumllmektedir

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 37: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

Bu politikalar Enduumlstriyel Simbiyoz kavramının iklim değişikliği eko-

inovasyon vd politika alanlarında da gelişmesini sağlamaktadır

Oumlrneğin Avrupa İklim Bilgi ve İnovasyon Topluluğu onayladığı yeni bir proje

ile İngiltere ve Macaristanrsquoda uygulanan Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal

Programlarının italya İspanya Polonya ve Almanyarsquoda da uygulanmasına

karar vermiştir

Mart 2011rsquode gerccedilekleştirilen Avrupa Ccedilevre Teknolojileri Eylem Planı 10

Konferansı sonucu ortaya ccedilıkan doumlrt oumlneriden birisi İngilterersquodeki

Enduumlstriyel Simbiyoz Ulusal Programının tuumlm Avruparsquoda yaygınlaştırılması

olmuştur

Portekizrsquode Ulusal Atık Youmlnetim Planı Enduumlstriyel Simbiyozrsquou benimsenmesi

gereken bir strateji olarak tanımlamıştır

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr

Page 38: Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel ......ve endüstriyel gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel ... ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi; tüketici

TEŞEKKUumlRLER

Prof Dr Goumlksel N Demirer

Ccedilevre Muumlhendisliği Boumlluumlmuuml

Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi

Tel 210 58 67

Faks 210 26 46

eposta gokselmetuedutr