1

Środowisko bankowe w systemie absorpcji funduszy unijnych

2007-2013

Związek Banków Polskich XII Forum Bankowe

Warszawa 15.03.2006

Fundusze: Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Programów Wspólnotowych w Polsce

2

Agenda

• Wprowadzenie - doświadczenia banków polskich z lat 2004-2006(Krzysztof Pietraszkiewicz – Związek Banków Polskich)

• Rola banków na etapie programowania perspektywy 2007-2013 (Włodzimierz Kiciński – prezes Nordea Bank Polska)

• Rola banków na etapie wdrażania programów w latach 2007-2013 (Mariusz Grendowicz – wiceprezes Banku BPH S.A.).

• Rola banków w programach dot. rozwoju obszarów wiejskich(Anna Żelazna – dyrektor w BPS S.A.).

3

WPROWADZENIE.

1. DOŚWIADCZENIA

BANKÓW POLSKICH

Z LAT 2004-2006

2. DLACZEGO BANKI?

4

AD. 1. DOŚWIADCZENIA…Konieczność odpowiedzi na pytania:

A) JAKĄ ROLĘ POWIERZONO BANKOM W SYSTEMIE 2004-2006?

C) CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO OGNIWO /sui generis/ SYSTEMU 2004-2006?

D) JAK ŚRODOWISKO BANKOWE OCENIA SYSTEM 2004-2006?

5

JAKĄ ROLĘ POWIERZONO BANKOM W SYSTEMIE 2004-2006?

- OGRANICZONĄ.

- POMINIĘTO BANKI W ETAPIE PROGRAMOWANIA SYSTEMU 2004-2006.

- NA ETAPIE WDRAŻANIA WŁĄCZONO BANKI POWAŻNIE /CHOĆ DOŚĆ PÓŹNO/ TYLKO W DZ. 2.3. SPO WKP.

- NIEUWZGLĘDNIONO UWAG I PROPOZYCJI ŚRODOWISKA BANKOWEGO M.IN.W ZAKRESIE SPO RZL, ZPORR, SPO RiMSRSiROW („Rolnym”).

- ZJAWISKO „WYPYCHANIA” INSTRUMENTÓW KOMERCYJNYCH /W TYM BANKOWYCH/ PRZEZ NIEKOMERCYJNE PUBLICZNE (NP. W SFERZE INWESTYCJI JST).

AD. 1. DOŚWIADCZENIA…

6

• Struktury bankowe

• Akcja informacyjno-promocyjna

• Oferta banków

• Doradztwo bankowe

• Udział w monitoringu i ewaluacji

AD. 1. DOŚWIADCZENIA…

CZY BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO OGNIWO /sui generis/ SYSTEMU 2004-2006?

7

AD. 1. DOŚWIADCZENIA…WNIOSEK: BANKI MOGĄ BYĆ SKUTECZNYM OGNIWEM

SYSTEMU

Udział zaakceptowanych wniosków z promesą instytucji finansowych (w tym z kredytową) w ogólnej

liczbie zaakceptowanych wniosków przez IW /za 3 tury/./opracowanie ZBP na podstawie danych z PARP, luty 2006/

0; 0%

1044; 66%

127; 8%

411; 26%Liczba zaakceptowanych wniosków zpromesą kredytową przez IW /za 3 tury/

Liczba wniosków z promesą leasingowązaakceptowanych przez IW /za 3 tury/

Liczba wniosków z finansowaniem zewn. z Fun. Inwestycyjnego zaakceptowanychprzez IW /za 3 tury/

Liczba wniosków bez promesy lubfinansowania zewn. zaakceptowanychprzez IW /za 3 tury/

8

Ocena systemu absorpcji funduszy strukt.UE 2004-2006 przez bankowców

Średnia: 5,15 = zaledwie ocena: "dst." Źródło: ZBP, 2006

5

6

4

2

5

4

7

9

6

5

4

5 5

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

AD. 1. DOŚWIADCZENIA…OCENA SYSTEMU ABSORPCJI 2004-2006 PRZEZ

BANKOWCÓW:

NIEDROŻNY, PRZEREGULOWANY, STWARZAJĄCY OKAZJĘ DO NADUŻYĆ /NP. KORUPCJI/, W WIELU CZĘŚCIACH ODERWANY OD RZECZYWISTOŚCI

GOSPODARCZO-FINANSOWEJ KRAJU-W TYM POTRZEB I MOŻLIWOŚCI BENEFICJENTÓW, TRUDNY DO MONITOROWANIA I KONTROLI W WYNIKU

BRAKU WYDOLNYCH NARZĘDZI

9

AD. 2. DLACZEGO BANKI?

• INSTYTUCJE FACHOWO PRZYGOTOWANE DO OBSŁUGI OBROTU FINANSOWEGO ORAZ BENEFICJENTÓW W TYM- INWESTYCJI. (DOŚWIADCZENIE, EFEKTYWNOŚĆ, CZAS).

• DOSKONAŁA SIEĆ DYSTRYBUCJI- WŁĄCZNIE Z TERENAMI WIEJSKIMI

• WYKSZTAŁCONE KADRY• SPRAWDZONE INSTRUMENTY INFORMACYJNO-PROMOCYJNE• KONIECZNOŚĆ OBSŁUGI FINANSOWEJ 91 MLD EUR +

ZAPOTRZEBOWANIE NA ŚRODKI PRYWATNE: nawet do 40 MLD EUR.

• ŹRÓDŁO FINANSOWANIA ZEWNĘTRZNEGO • REALIZACJA ZASADY DODATKOWOŚCI I MNOŻNIKOWEGO

EFEKTU WSPARCIA• BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMU ABSORPCJI• OBNIŻENIE KOSZTÓW OBSŁUGI SYSTEMU ABSORPCJI • BLISKA WSPÓŁPRACA Z INNYMI INSTYTUCJAMI

FINANSOWYMI (np. leasing, fundusze poręczeń)• ZGODNE ZAINTERESOWANIE WIĘKSZOŚCI ŚRODOWISKA

BANKOWEGO WIEKSZYM UDZIAŁEM W SYSTEMIE ABSORPCJI • ZAUFANIE SPOŁECZNE DO BANKÓW

/v. dalej: slajdy nr10 i 11/;

10

25

34

5356

6569 69

6559 60

6662

3633

24

17 15 15 1520

2520 21 23

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

opinia korzystna opinia niekorzystna

AD. 2. DLACZEGO BANKI?OGÓLNA OPINIA O DZIAŁAJĄCYCH W POLSCE BANKACH

[LUDNOŚĆ]

AUDYT BANKOWOŚCI DETALICZNEJ ‘1994-2005 Źródło PENTOR

11

2,3

2,6

2,5

2,4

2,9

3,3

3,6

3,6

3,7

3,8

4,2

3,8

4,3

4,8

2,3

2,4

2,5

2,6

2,9

2,9

3,5

3,6

3,7

3,7

3,8

3,9

4,3

4,5

W bankach

W szkolnictwie i nauce

W firmach / przedsiębiorstwach prywatnych

W mediach, wśród dziennikarzy

W organach podatkowych i kontroli skarbowej

W policji

W sądach i prokuraturze

W urzędach gminnych, powiatowych, wojewódzkich

Wśród prezydentów, burmistrzów miast, wójtów i radnych

W firmach / przedsiębiorstwach państwowych

W urzędach centralnych i ministerstwach

W służbach celnych

W służbie zdrowia

Wśród polityków, działaczy partyjnych, radnych, posłów, senatorów

XI'2005

XI'2004

AD. 2. DLACZEGO BANKI? OPINIA O DZIAŁAJĄCYCH W POLSCE BANKACH [LUDNOŚĆ]:

POZIOM KORUPCJI W BANKACH PRÓBA PRZEDSIĘBIORSTW (N=500)

Źródło PENTOR

12

PROPOZYCJE:Środowisko bankowe w systemie

absorpcji funduszy unijnych 2007-2013

Fundusze: Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Programów Wspólnotowych w Polsce

KONKRETNE UWAGI I PROPOZYCJE ZWIĄZANE Z UDZIAŁEM BANKÓW W NOWYM SYSTEMIE DOTYCZĄ PRZEDE WSZYSTKIM

(wg aktualnej nomenklatury pojęć podanej w lutym br. przez Rząd): PO KG, 16 RPO, PO RPW, PO ROW, PO KL, PO IiŚ, PO PT

Programy: JEREMIE, JASPERS, JESSICA

13

ROLA SEKTORA BANKOWEGO NA

ETAPIE PROGRAMOWANIA

14

ROLA SEKTORA BANKOWEGO NA ETAPIE PROGRAMOWANIA

1. Udział w tworzeniu diagnozy sytuacji2. Udział w opiniowaniu instrumentów wsparcia 3. Udział w tworzeniu zwrotnych instrumentów

wsparcia4. Udział w tworzeniu systemu wdrażania

finansowego5. Udział w tworzeniu procedur aplikacyjnych na

poziomie działania6. Udział w tworzeniu systemu zabezpieczania

inwestycji

15

AD. 1. UDZIAŁ W TWORZENIU DIAGNOZY SYTUACJI ZAWARTEJ W

NSRO ORAZ PROGRAMACH OPERACYJNYCH

UZASADNIENIE:

• Bardzo dobra znajomość sytuacji w sektorach objętych dofinansowaniem z funduszy unijnych

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO :

• Lepsza diagnoza bieżącej sytuacji umożliwi zaprojektowanie instrumentów dopasowanych do rzeczywistych problemów i potrzeb

• Szybsze przyjęcie NSRO i programów operacyjnych przez Komisję Europejską

16

AD. 2. UDZIAŁ BANKÓW W OPINIOWANIU INSTRUMENTÓW

WSPARCIA W PROGRAMACH OPERACYJNYCH

UZASADNIENIE:

• Doświadczenia banków w obsłudze beneficjentów korzystających ze wsparcia w latach 2004-2006

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:

• Większa efektywność wdrażania instrumentów

• Przejrzyste procedury wdrażania

• Szybsze przygotowanie systemu wdrażania

• Lepsze dopasowanie instrumentów do rzeczywistych problemów i potrzeb

17

AD. 3. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU ZWROTNYCH INSTRUMENTÓW

WSPARCIAUZASADNIENIE:• W okresie programowania 2007-2013 część funduszy

strukturalnych ma być przeznaczona na zwrotne instrumenty wsparcia

• Doświadczenie banków w przygotowaniu i wdrażaniu instrumentów zwrotnych

• Propozycja: połączenia dotacji z kredytem inwestycyjnym w formie dopłaty do odsetek i/lub do kapitału

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:• Transfer know-how do sektora publicznego• Sprawniejsze przygotowanie programów operacyjnych

zawierających zwrotne instrumenty wsparcia• Niższe koszty (np. ze względu na brak konieczności

zamawiania ekspertyz)

18

AD. 4. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU SYSTEMU WDRAŻANIA

FINANSOWEGO

UZASADNIENIE:

• Banki są elementem przepływów finansowych związanych z funduszami unijnymi

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:

• Usprawnienie transferu środków z KE na poziom indywidualnego beneficjenta

19

AD. 5. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU PROCEDUR APLIKACYJNYCH NA

POZIOMIE DZIAŁANIA

UZASADNIENIE:

• Pozytywne doświadczenia ze współpracy z PARP • Zapewnienie koordynacji aplikowania o dotację i

finansowanie zewnętrzne• Ujednolicenie dokumentów aplikacyjnych w ramach

poszczególnych programów dla tych samych odbiorców

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:

• Prostsze procedury aplikacyjne• Zmniejszenie uciążliwości przy wnioskowaniu o

dotację i finansowanie zewnętrzne (wspólny wniosek kredytowy i wniosek o dotację)

• Zmniejszenie kosztów przygotowania procedur aplikacyjnych ze względu na zaangażowanie ekspertów bankowych

20

AD. 6. UDZIAŁ BANKÓW W TWORZENIU SYSTEMU ZABEZPIECZANIA

INWESTYCJI

UZASADNIENIE:

• Konieczność zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa w projektach unijnych

• Doświadczenia banków w zabezpieczaniu inwestycji i windykacji

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:

• Zmniejszenie kosztów w związku z zaangażowaniem ekspertów bankowych

• Stworzenie skutecznego systemu zabezpieczenia inwestycji i windykacji

21

POSTULATY GENERALNE

• Zwiększenie wielkości środków przeznaczonych na inwestycje „twarde” kosztem środków przeznaczonych na projekty „miękkie”

• Rynkowe podejście do „kredytu technologicznego”- z możliwością udziału banków komercyjnych

• Udział Państwa w finansowaniu projektów obarczonych ryzykiem nieakceptowalnym przez banki komercyjne (np. poprzez BGK)

• Włączenie kosztów doradztwa związanego z przygotowaniem wniosku do kosztów kwalifikowanych (lepsze wykorzystanie środków na doradztwo niż w działaniu 2.1)

• Włączenie do kosztów kwalifikowanych kosztów obsługi rachunku projektów, kosztów akredytywy dokumentowej i gwarancji bankowej

• Uproszczony wniosek dla przedsięwzięć małych (w tym ograniczona liczba załączników)

• Brak oceny finansowej projektu inwestycyjnego w przypadku posiadania przez przedsiębiorcę promesy kredytowej/leasingowej lub kredytu

• Ciągłość oceny wniosków o dotację zamiast sesyjności

22

ROLA SEKTORA BANKOWEGO NA

ETAPIE WDRAŻANIA

23

ROLA SEKTORA BANKOWEGO NA ETAPIE WDRAŻANIA

1. Działania informacyjne, doradcze i promocyjne

2. Ocena formalna i finansowa projektów

3. Udział w ocenie merytorycznej projektów

4. Finansowanie projektów

5. Zabezpieczanie realizacji projektów

6. Monitorowanie projektów

7. Wdrażanie zwrotnych instrumentów wsparcia

24

AD. 1. INFORMACJA, DORADZTWO I PROMOCJA FUNDUSZY UE

UZASADNIENIE:• Dotychczasowe osiągnięcia banków w ramach programów 2004-

2006• Sieć placówek bankowych zapewniająca łatwy dostęp do

informacji i doradztwa• Możliwość wykorzystania różnych kanałów dystrybucji informacji

do klientów (=potencjalnych beneficjentów)• Istniejące w bankach jednostki, kadry zajmujące się funduszami

unijnymi• Praktyczna wiedza doradców bankowych na temat funduszy

unijnych

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:• Zmniejszenie kosztów związanych z promocją funduszy UE• Większa efektywność działań promocyjno-informacyjnych• Zwiększenie popytu na środki UE• Praktyczna realizacja zasady partnerstwa

25

AD. 2. OCENA FORMALNA I FINANSOWA PROJEKTÓW

UZASADNIENIE:• Popyt na finansowanie zewnętrzne wśród wnioskodawców (fundusze UE

refundacją poniesionych wydatków) • Konieczność przestrzegania zasady dodatkowości – środki pomocowe nie

powinny zastępować środków własnych• Profesjonalne narzędzia oceny projektów inwestycyjnych• Szybkość procesu oceny• Sieć placówek bankowych zapewniająca pełną dostępność dla

wnioskodawców• Pozytywne doświadczenia przy realizacji działania 2.3. SPO WKP• Ograniczony know-how sektora publicznego w zakresie oceny

finansowej inwestycji

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:• Zmniejszenie kosztów związanych z oceną finansową projektów• Wyższa jakość projektów dofinansowywanych z funduszy UE • Skrócenie czasu oceny projektów • Zmniejszenie ryzyka nietrwałości projektów• Zwiększenie wartości inwestycji realizowanych w Polsce• Weryfikacja zasady dodatkowości

26

AD. 3. UDZIAŁ W OCENIE MERYTORYCZNEJ PROJEKTÓW

UZASADNIENIE:

• Przyspieszenie procesu oceny projektów

• Zapewnienie profesjonalnego składu grup oceniających- udział przedstawicieli sektora bankowego, leasingowego, innych instytucji finansowych.

• Pozytywne doświadczenia udziału ekspertów bankowych i leasingowych w ocenie merytorycznej projektów w ramach działania 2.3. SPO WKP

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:

• Skrócenie czasu oceny wniosków aplikacyjnych

• Profesjonalni eksperci

27

AD. 4. FINANSOWANIE PROJEKTÓW

UZASADNIENIE:

• Zasada refundacji ze środków UE wydatków faktycznie poniesionych przez beneficjenta

• Coraz niższy koszt finansowania zewnętrznego (kredyt, leasing, fundusze inwestycyjne) – korzystna alternatywa dla środków własnych

• Specjalne oferty banków dla beneficjentów funduszy UE• Pozytywne efekty powiązania korzystania unijnej dotacji z

prefinansowaniem instytucji finansowych (banku, przedsięb. lesingowego) na przykładzie dz. 2.3. SPO WKP.

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:• Zapewnienie płynności finansowej inwestycji• Większa wartość inwestycji realizowanych przy wykorzystaniu

funduszy UE• Większy udział środków prywatnych w finansowaniu

inwestycji, zgodny z wymaganiami Komisji Europejskiej• Monitoring dotowanych inwestycji przez okres kredytowania

28

AD. 5. ZABEZPIECZANIE REALIZACJI PROJEKTÓW POPRZEZ GWARANCJE

I PORĘCZENIA

UZASADNIENIE:• Konieczność zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa • Konieczność zabezpieczenia interesów zamawiających • Konieczność zabezpieczenia interesów instytucji finansowych-

dawców kapitału (jako instytucji zaufania publicznego)

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:• Zabezpieczenie środków publicznych (unijnych i krajowych)• Większa trwałość projektów• Monitorowanie przez banki projektów zabezpieczonych

gwarancją bankową• Monitorowanie przez fundusze poręczeń projektów

zabezpieczonych poręczeniem

29

AD. 6. MONITOROWANIE PROJEKTÓW UNIJNYCH

UZASADNIENIE:• Obowiązek monitorowania przez banki projektów

korzystających z finansowania zewnętrznego (w okresie kredytowania)

• Dostępność do danych gromadzonych poprzez podmioty infrastruktury bankowej, np. Biuro Informacji Kredytowej

• Możliwość wykorzystania infrastruktury podmiotów infrastruktury bankowej, np. Biura Informacji Kredytowej do monitorowania programów operacyjnych

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:• Zmniejszenie kosztów związanych z monitorowaniem projektów • Zapewnienie prawidłowej realizacji projektów • Zapewnienie prawidłowego i skutecznego monitoringu

30

Ad. 7. WDRAŻANIE ZWROTNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH

UZASADNIENIE:

• Wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie stosowania zwrotnych instrumentów wsparcia (JEREMIE) i udziału banków w ich wdrażaniu

• Doświadczenie sektora bankowego w zarządzaniu zwrotnymi instrumentami wsparcia (środki MIF)

KORZYŚCI DLA SEKTORA PUBLICZNEGO:

• Profesjonalne zarządzanie zwrotnymi instrumentami

• Zmniejszenie kosztów administracyjnych obsługi programów

• Większa wartość zrealizowanych inwestycji

31

ROLA BANKÓW W ABSORPCJI ŚRODKÓW UNIJNYCH W POLSCE

- także w zakresie Rozwoju Obszarów Wiejskich

32

ZADANIE 1Opiniowanie programów

oraz instrumentów wsparcia dla obszarów wiejskich.

• UZASADNIENIE

Doskonała znajomość problematyki i

specyfiki sektora oraz udział banków w

finansowaniu SAPARD, SPO

ROLNY, ZPORR

• KORZYŚCI

-Możliwość przygotowania przez banki odpowiednich instrumentów finansowych wspomagających proces wdrażania pomocy UE.

-Ujednolicenie wymaganych dokumentów

Należy uwzględnić uwagi i propozycje banków przedstawione wcześniej ws. całego systemu- ale należy podkreślić niektóre kwestie szczególnie wobec wyzwań i odrębności w administracji publicznej co do systemu rozwoju

obszarów wiejskich:

ETAP PROGRAMOWANIA

33

ZADANIE 2Udział w przygotowaniu zwrotnych instrumentów inwestycyjnych – kredyty połączone z dotacjami

PROPOZYCJA:Połączenie dotacji z kredytem inwestycyjnym w

formie:

Wariant A- dotacja do odsetek oraz dotacja do kapitału

lub

Wariant B – dotacja do kapitału

34

ZADANIE 2

• UZASADNIENIE

-Duże oczekiwanie społeczne na tanie

kredyty, szczególnie w środowisku

wiejskim-Realizacja zasady

dodatkowości.

• KORZYŚCI

-Zwiększenie prawdopodobieństwa utrzymania projektu

przez obowiązujące 5 lat.-W przypadku dopłaty do

odsetek możliwość korzystania z pomocy od

początku realizacji inwestycji.

35

• UZASADNIENIE

Usprawnienie i skrócenie czasu

oceny wniosków, ze względu na

rozłożenie na wiele podmiotów.

• KORZYŚCI

Bardzo duża dostępność dla

klienta, ze względu na mnogość placówek

bankowych

ZADANIE 3Udział w przygotowaniu systemu przejęcia przez banki niektórych zadań Instytucji Wdrażających w zakresie:

- przyjmowania i oceny formalnej oraz wykonalności finansowej wniosków o pomoc UE.

36

ZADANIE 4Wykorzystanie i rozwój sieci bankowych, np.

„PUNKTY DORADZTWA UNIJNEGO”.Przygotowanie konsultantów bankowych do nowego okresu 2007-2013

• UZASADNIENIE

- Brak skutecznej, kompleksowej

informacji o środkach UE, szczególnie na terenach wiejskich.

- Rozpoczęte prace banków w tym

zakresie w latach 2004-2006.

• KORZYŚCI

- Rozwiązanie problemu braku informacji i przybliżenie jej do

beneficjentów.- Zmniejszenie kosztów

administracji, ze względu na

wykorzystanie istniejącej

infrastruktury.

37

ETAP WDRAŻANIA

ZADANIE 1Doradztwo finansowe w zakresie pozyskiwania środków pomocowych z UE oraz możliwości montażu finansowego; PUNKTY DORADZTWA UNIJNEGO

ZADANIE 2Instruktaż wypełniania i przyjmowanie wniosków o dotacje na działania inwestycyjne na wsi i w rolnictwie. Ocena formalna oraz wykonalnościfinansowej projektu.

ZADANIE 3- Finansowanie projektów: Obsługa linii kredytowych przeznaczonych do finansowania projektów wspomaganych pomocą UE.- Udzielanie poręczeń i gwarancji

38

Dziękujemy za uwagę

WIĘCEJ INFORMACJI NA:

WWW.ZBP.PL