Upload
vothuan
View
219
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Stereotypy płci: mity czy rzeczywistość?
Bogdan WojciszkeSzkoła Wyższa Psychologii Społecznej
Czym różnią się kobiety i mężczyźni?
0
1
2
3
4
5
6
7
Przyjazna Uwodzi Seksy
Kobiety Mężczyźni
Czym różnią się kobiety i mężczyźni?
0
1
2
3
4
5
6
7
Przyjazna Uwodzi Seksy
Kobiety Mężczyźni
0
10
20
30
40
50
60
70
Obelga Pochlebstwo
Kobiety Mężczyźni
Czym różnią się kobiety i mężczyźni?
0
1
2
3
4
5
6
7
Przyjazna Uwodzi Seksy
Kobiety Mężczyźni
0
10
20
30
40
50
60
70
Obelga Pochlebstwo
Kobiety Mężczyźni
Czym różnią się kobiety i mężczyźni?
Wiesz, często Cię tu widuję na kampusie i bardzo mi się podobasz, czy nie masz ochoty dziś wieczorem…
KOBIETY MĘŻCZYŹNI
50 50…umówić się ze mną na randkę?
…przyjść do mnie do domu?
…pójść ze mną do łóżka?
6 69
0 75
Stereotypy płci
Stereotypy płci
Kogo wolisz mieć za bezpośredniego przełożonego –kobietę czy mężczyznę? (próba ogólnopolska, 2000)
0
10
20
30
40
50
60
70
Mężczyźni Kobiety
KobietęMężczyznę
Kogo wolisz mieć za bezpośredniego przełożonego –kobietę czy mężczyznę? (próba ogólnopolska, 2000)
0
10
20
30
40
50
60
70
Mężczyźni Kobiety
KobietęMężczyznę
Kobiety są:
MiłeWrażliweUległe
UczucioweOpiekuńcze
Oddane
WSPÓLNOTOWOŚĆ
Mężczyźni są:
SprawniZaradni
EnergiczniAmbitni
DominującyZarozumiali
SPRAWCZOŚĆ
Te różnice w treści stereotypu płci stwierdzono w ponad 30 krajach
• Ameryka (USA)• Brazylia• Francja• Japonia• Polska• Zambia• Zjednoczone Emiraty Arabskie
To tylko stereotypy, a jak jest naprawdę – czy kobiety i mężczyźnie faktycznie się różnią?
• Tak, ale• Tak, gdyż rosnąca liczba danych przekonuje, iż
faktyczne różnice płci pokrywają się z treścią stereotypów
• Ale różnice te są z reguły bardzo małe• Podobieństwa są znacznie większe• Umysł ludzki koncentruje się na różnicach
Dlaczego kobiety i mężczyźni mieliby się różnic?
1. Wyjaśnienia ewolucjonistyczne(David Buss, Douglas Kenrick)
• Kobiety i mężczyźni byli poddani w pewnych dziedzinach odmiennym naciskom ewolucyjnym, w związku z czym odmienne umiejętności, motywacje (preferencje) i zachowania zapewniały im:
• lepsze przystosowanie (dobór naturalny), stąd różnice w zakresie zdolności przestrzennych i niektórych sprawności motorycznych (myśliwi kontra zbieraczki)
• większy sukces reprodukcyjny (dobór seksualny), stąd różnice w zakresie cech pozwalających zwyciężyć w rywalizacji wewnątrzpłciowej oraz upodobań kierowanych do płci przeciwnej
2. Wyjaśnienia kulturowestereotypowa tożsamość płciowa (Sandra Bem)
• Kultury wykształcają odmienne stereotypy dotyczące funkcjonowania poszczególnych płci. Stereotypy te są arbitralnymi konstruktami kultury.
• Kulturowe pryzmaty płci: Androcentryzm Polaryzacja płci Esencjalizm biologiczny
• Socjalizacja prowadzi do utożsamienia się dziecka z rolą własnej płci i jej realizowania we własnym zachowaniu.
3. Wyjaśnienia społeczno strukturalne(role społeczne) np. Alice Eagly
• Kobiety i mężczyźni zajmują odmienne pozycje społeczne i pełnią odmienne role, co dyktuje odmienność ich zachowań i wykształcanych cech, w szczególności:kobiety w większym stopniu sprawują role opiekuńcze (dzieci, dom); mężczyźni w większym stopniu spełniają role żywicieli, dostarczycieli dóbr; ludzie dostosowują się do ról, co pozwala maksymalizować szanse sukcesu w ich pełnieniumężczyźni zajmują zwykle wyższą pozycję społeczną, dysponują władzą i zasobami (stąd różnica w asertywności, stylach konwersacji, stylach wpływu społecznego, autoprezentacji etc.)
Czy kobiety i mężczyźni faktycznie się różnią?
• W psychologii współczesnej na pytanie to odpowiada się za pomocą meta-analiz, czyli analiz gdzie jednostką analizy są całe badania, a nie pojedyncze osoby badane
Krok 1: • Odnalezienie możliwie wszystkich badań istotnych z
uwagi na problem (także niepublikowanych, bo te często pokazują brak różnic)
• Rola komputerowych baz danych
Kroki metaanalizyKrok 2: • Ustalenie wielkości różnicy w każdym badaniu i
wyrażenie ich za pomocą wspólnej metryki, jak współczynnik korelacji r lub standaryzowana różnica między średnimi d:
Cechy naturalne mają z reguły rozkład normalny
Natężenie cechy
Liczba osóbcechujących siędanym natężeniem
Kluczowa rola wielkości różnic: Jak myślimy
Natężenie cechy
Liczba osóbcechujących siędanym natężeniem
Kluczowa rola wielkości różnic: Jak jest naprawdę
Natężenie cechy
Liczba osóbcechujących siędanym natężeniem
Zróżnicowanie pod względem zdolności
Zróżnicowanie pod względem zdolności
For each row, which of the three comparison shapes on the right is identical to the shape on the left? Psychologists have found that the farther you have to rotate an object mentally,the longer the comparison takes. The speed at which you can complete the tasksprovides a general measure of your spatial ability. The answers are (1) A and (2) B.
Społeczności łowiecko-zbierackie
Społeczności łowiecko zbierackie
Różnice płci w zdolnościach przestrzennych (Silverman & Eals)
Mężczyźni Kobiety
Rotacje umysłowe 15.57 8.66Relacje przestrzenne 46.60 30.89
Pamięć lokalizacji 6.80 11.55
Największa znana różnica: prędkość rzuconego obiektu
Natężenie cechy
Liczba osóbcechujących siędanym natężeniem
Choć kobiety i mężczyźni lekko różnią się pewnymi zdolnościami umysłowymi, nie różnią się ogólnym poziomem inteligencji.
Jednak mężczyźni są bardziej od kobiet zróżnicowani pod względem inteligencji (i różnych zdolności szczegółowych).
Mężczyzn jest więcej na krańcach, kobiet jest więcej po środku.
480
58 %
42 %
N = 80 000, Xm = 100,48 Xk = 100,64 (Deary et al., 2003)
Strand et al., 2006, N = 320 000 11-12-latków badanych w 2001 UK national sample, czarne - chłopcy
Zróżnicowanie pod względem umiejętności społecznych i zachowań w interakcjach
Zróżnicowanie pod względem umiejętności społecznych i zachowań w interakcjach
Zróżnicowanie pod względem umiejętności społecznych i zachowań w interakcjach
Ale
to głównie kobiety sprawują funkcje opiekuńcze
Zróżnicowanie pod względem umiejętności społecznych i zachowań w interakcjach
Różnice płci w agresji
Ale – wszędzie na świecie mężczyźni
• Są sprawcami więcej niż80% morderstw, gwałtów i napadów
• Wywołują i prowadzą wojny
The Young/Old Male Ratio of 153 Countries Plottedagainst the Severity of Conflicts (log)
(combat deaths that occurred as a consequenceof civil war) (Mesquida & Wiener, 1999)
Scatterplot Illustrating the Influence of Male AgeDistribution on Severity of Conflict When Controlling
for GINI Coefficient
Scatterplot Illustrating the Influence of Male AgeDistribution on Severity of Conflict When Controlling
for Democracy Index Score
Tymczasowe konkluzje na temat stereotypów płci
• Problem ze stereotypami płci nie polega na ich fałszywości (większość jest trafna)
• Jeden problem polega na tym, że faktyczne różnice płci są znacznie mniejsze niż ludzie myślą
• Stąd drugi problem – nigdy nie możemy być pewni, czy stereotyp płci jest prawdziwy w odniesieniu do jakiejś konkretnej osoby
• Gęś i prosię – w obrębie kategorii są one zastępowalne, ale z ludźmi (prawie) nigdy tak nie jest
Kiedy różnice są duże
Teoria nakładów rodzicielskich Trivers (1972)
Jeżeli osobniki różnej płci dokonują niejednakowo dużych nakładów rodzicielskich, to
• 1. osobniki płci ponoszącej większe nakłady są bardziej selektywne w wyborze partnera płci przeciwnej
• 2. osobniki płci ponoszącej mniejsze nakłady silniej między sobą rywalizują o dostęp do partnera płci przeciwnej
Teoria strategii heteroseksualnych (Buss & Schmitt, 1993)
• Mężczyźni i kobiety różnią się preferencjami (upodobaniami) kierowanymi na płeć przeciwną
• Ponieważ w związkach krótko i długoterminowych mają do rozwiązania częściowo różne problemy adaptacyjne
• A zróżnicowane preferencje pozwalają rozwiązać owe zróżnicowane problemy
Problemy adaptacyjne mężczyzn w związkach krótko- i długoterminowych
• Krótkoterminowy• 1. Pozyskanie licznych
partnerek• 2. Dostępność
potencjalnych partnerek• 4. Płodność partnerek
• Długoterminowy• 1. Pewność ojcostwa• 2. Wartość reprodukcyjna
Problemy adaptacyjne kobiet w związkach krótko- i długoterminowych
• Krótkoterminowy• 1. Natychmiastowy
dostęp do dóbr partnera• 2. Ocena, czy partner
nadaje się do związku trwałego
• 3. Pozyskania genów dobrej jakości
• Długoterminowy• 1. Rozpoznanie zdolności
do inwestowania• 2. Rozpoznanie
skłonności do inwestowania
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
Krótko Długo
Intensywność poszukiwania partnera do związku krótko i
długoterminowego
KM
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
0
10
20
30
40
50
60
70
Obelga Pochlebstwo
Interpretacja seksualnej propozycji kolegi koleżanki z
pracy
KM
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
• silniejsze pragnienie posiadania licznych partnerek
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
• silniejsze pragnienie posiadania licznych partnerek
Pożądana liczba patnerów seksualnych w ciągu...
0
5
10
15
20
1m 6m 1r 5l 10l Ż
KM
Odsetki mężczyzn i kobiet deklarujących chęć posiadania w ciągu najbliższego miesiąca więcej niż jednego partnera
(52 narodowości, Schmitt)
0
5
10
15
20
25
30
35
A Płn A Pd E Zach E Wsch Afryka Azja
KM
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
• silniejsze pragnienie posiadania licznych partnerek
• szybsze dążenie do kontaktów seksualnych
Zgoda na seks w zależności od czasu trwania znajomości
-3
-2
-1
0
1
2
3
5l 2l 1r 6m 3m 1m 1t 1d 1g
KM
Ocena szans zgody na seks po 1 miesiącu znajomości (52 narodowości, Schmitt)
-3
-2
-1
0
1
2
3
A Płn A Pd E Zach E Wsch Afryka Azja
KM
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePozyskanie licznych partnerek
• silniejsze pragnienie przelotnych kontaktów seksualnych
• silniejsze pragnienie posiadania licznych partnerek
• szybsze dążenie do kontaktów seksualnych
• obniżenie wymagań w kontaktach przelotnych
Minimalny poziom inteligencji
30
35
40
45
50
55
60
65
70
One Date Date. s Marry
KM
Velsquez Venus
Rozwiązania: Mężczyźni, krótkoterminowePłodność potencjalnych partnerek
• preferowanie cech znamionujących płodność
• Uroda i młodość• Oceny na skali od 0
(nieważne) do 3 (niezbędne), Buss 37 krajów
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Bułg Nige Niem USA
Pożądanie urody
KM
Różnica wieku (minimalna i maksymalna) preferowana przez kobiety i mężczyzn (Ameryka)
-20
-15-10
-5
0
510
15
20
10 20 30 40 50 60
Wiek kobiety
Najmłodszy
Najstarszy
Różnica wieku (minimalna i maksymalna) preferowana przez kobiety i mężczyzn (Ameryka)
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
10 20 30 40 50 60
Wiek mężczyzny
Najmłodsza
Najstarsza
-20
-15-10
-5
0
510
15
20
10 20 30 40 50 60
Wiek kobiety
Najmłodszy
Najstarszy
Różnica wieku (minimalna i maksymalna) preferowana przez kobiety i mężczyzn (Indie)
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
10 20 30 40 50 60
Wiek mężczyzny
Najmłodsza
Najstarsza
-20
-15-10
-5
0
510
15
20
10 20 30 40 50 60
Wiek kobiety
Najmłodszy
Najstarszy
Rozwiązania: Mężczyźni, długoterminowePewność ojcostwa
• preferowanie specyficznych cech podnoszących pewność
Rozwiązania: Mężczyźni, długoterminowePewność ojcostwa
• preferowanie specyficznych cech podnoszących pewność
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Chi Pale Zamb USA Szwe
Pożądanie dziewictwa
KM
Rozwiązania: Mężczyźni, długoterminowePewność ojcostwa
• preferowanie specyficznych cech podnoszących pewność
• zazdrość o seks
0
10
20
30
40
50
60
70
Emocj Seks
Co bardziej boli: zdrada emocjonalna czy seksualna?
KM
Rozwiązania: Mężczyźni, długoterminowePewność ojcostwa
• preferowanie specyficznych cech podnoszących pewność
• zazdrość o seks
0
10
20
30
40
50
60
70
Emocj Seks
Co bardziej boli: zdrada emocjonalna czy seksualna?
KM
Odsetki kobiet i mężczyzn deklarujących, że przyczyną zerwania związku byłyby oba rodzaje zdrady, bardziej
emocjonalna, bardziej seksualna, lub żadna
Odsetki kobiet i mężczyzn deklarujących, że przyczyną zerwania związku byłyby oba rodzaje zdrady, bardziej
emocjonalna, bardziej seksualna, lub żadna
0
10
20
30
40
50
60
każda emocj seks żadna
KobietyMężczyźni
Odsetki kobiet i mężczyzn deklarujących, że przyczyną zerwania związku byłyby oba rodzaje zdrady, bardziej
emocjonalna, bardziej seksualna, lub żadna
0
10
20
30
40
50
60
każda emocj seks żadna
KobietyMężczyźni
Rozwiązania: Mężczyźni, długoterminowePewność ojcostwa
• preferowanie specyficznych cech podnoszących pewność
• zazdrość o seks• silniejsze strzeżenie
kobiet
Rozwiązania: Kobiety, krótkoterminoweProblem natychmiastowego dostępu do
dóbr partnera
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Jap Zamb Austra USA
Perspektywy finansowe
KM
Rozwiązania: Kobiety, krótkoterminoweProblem natychmiastowego dostępu do
dóbr partnera
• Syndrom „wydobycia od zaraz”
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Jap Zamb Austra USA
Perspektywy finansowe
KM
Rozwiązania: Kobiety, krótkoterminoweProblem oceny, czy partner nadaje się do
związku długoterminowego
• Kobiety słabiej niż mężczyźni obniżają wymagania w stosunku do partnerów krótkoterminowych
• Zachowują pewien stopień wybiórczości
• Krótko- i długo-terminowe preferencje kobiet są podobne
Minimalny poziom inteligencji
30
35
40
45
50
55
60
65
70
One Date Date. s Marry
KM
Rozwiązania: Kobiety, krótkoterminoweProblem pozyskania genów dobrej jakości
• Kochankowie mają z reguły wyższy status niż mężowie
• Stosunki z kochankami częściej w okresie płodności
• Hipoteza atrakcyjnego syna
Rozwiązania: Kobiety, długoterminoweProblem rozpoznania zdolności mężczyzny
do inwestowania
• Preferowanie mężczyzn z zasobami finansowymi
• I ich korelatami, jak wysoki status„Władza jest najsilniejszym afrodyzjakiem” (Kissinger)
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Finanse Status
Średnie (37 krajów)
KM
Rozwiązania: Kobiety, długoterminoweProblem rozpoznania zdolności mężczyzny
do inwestowania
• Ale problem ze stabilnością ewolucyjną tej strategii
• Stąd preferowanie cech gwarantujących nabycie zasobów w przyszłości
Rozwiązania: Kobiety, długoterminoweProblem rozpoznania zdolności mężczyzny
do inwestowania
• Ale problem ze stabilnością ewolucyjną tej strategii
• Stąd preferowanie cech gwarantujących nabycie zasobów w przyszłości
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Inteligencja Ambicja
Średnie (37 krajów)
KM
That’s all Folks!