CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs

www.publicspace.nl

@stevendewaalDr.StevenP.M.deWaal

Strategischekeuzes:eenpartnershipmetRvC/RvT

NationaalRegisterMasterclassBaarn18mei2018

1 1

DenkNetwerkmetMissie:“CreatingWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs

Hoofdthema:BevorderenActiefBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:Actievewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publicaties,eigenresearch,eigendebatten,studies

Opgericht2001.Zelfstandigestichtingsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnafhankelijkGeenrationelepretentie:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexpertiseenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank

2 2

Actievewebsite:www.publicspace.nl+windownaarallepublicaties/blogs/lezingen

3 3

Laatsteboeken,oktober2014enmei2015:Hoofdstuk over Nederlands publiek leiderschap (2017) (zie ook https://www.publicspace.nl/ 2018/02/14/nederlands-publiek-leiderschap/)

4 4

Hoofdlijncollege

5 5

Focusinthema’sPublicSPACE

EthiekWaarden Karakter

PositieMacht

Politieketactiek

LEIDERSCHAP

PublicValueStrategischecontext

KrachtenveldToekomst

MesoGovernance:Invloed&Impact|Waarden&Missie|Oordeel&Selectie

Nationalecontext:Institutioneleorde|Elite-discussie|Sturingpubliekearena|Disruptieveburger

SpecifiekNederland:Founder‘MaatschappelijkeOnderneming’(2000)|Diversestudieszorg:ziekenhuizen(2002),thuiszorg(1998),1elijnszorg(2004)|Ontwerpermodelvisitatieswoningcorporaties(2006)|Inventor

ChinaZorg(2013);PolderPaternalisme(2015);‘DeDisruptieveBurger’(2015)

6 6

Elementen

1.   WatisStrategie?2.   WatisStrategischeIntelligentie?3.   Watmoetopdestrategischeagenda?4.   WatkanrolRvT/RvCinstrategieontwikkelingen–

vaststellingzijn?

7 7

Whyastrategyisnotaplan

8 8

Strategie*:Meeruiteensituatiehalendande(ongelijke)machtsverhoudingenvoorspellen(beatingtheodds)Gaatterugopmachiavellianintelligencevanprimaten(opniveauvanindividuengroepmetomgeving)Belangrijkecompetenties:•  Futuring•  Tothinkahead•  Strategemen(SunTzu,Odysseus)•  BenuttenConflictenenSmedenAllianties•  Oporganisatieniveau:alignment,flexibiliteit,gehoorzaamheid,organiserenlokaleslimheidGaatomstrategischmanagement,veelverwarringmetstrategischeplanning.Plan≠Strategie.Instrategischetermenkaneenstrategischeplanzelfshinderen**Kernkwestie:Hoebelangrijkis‘DeStrateeg’&Strategischgedraginfrontlinie(s)?*Veel in Freedman, ‘Strategy. A history’

**Mintzberg, ‘Strategy Safari’

9 9

Voorbeelduitechtecompetitie:sportieveprestatiesafgezettegenbeschikbaremiddelen:

10 10

Misverstanden:Strategie= Strategischplan*Strategie= Abstract,rationeel,zakelijkStrategie= VooralgerichtopopdrachtgeversofkapitaalverschaffersMijnperspectief:StrategischManagementiscruciaalDepersoonenstrategischepositievandestrateeg**StrategicIntentWho’sonthebus?**** Mintzberg ‘Strategie Safari’ ** Sun Tzu ‘Art of War’ *** Collins ‘Good to Great’

11 11

Nieuwvooringenieursdenken:ForecastingenGripoptoekomstschijnzekerheid5puntenvankritiek*:1.   Emergence:Zwermuitkomsten2.   Non-ergodicity:Nietaltijddezelfdeuitkomstuitzelfdepatroon3.   RadicalUncertainty:Toekomstvoormensenniettekennen4.   ComputationalIrreducibility:Uiteindelijknochinaantalfactorennochin

maatengetalmodelcomplexgenoeg5.   Reflexivity:Symbolischeordeenverwachtingensturengedragdatweer

uitkomstenbepaalt(naast2biologischeniveau’s-lichaam/fysiekefeitenenemoties-nog3eniveau:symbolischeorde)**

* Zieo.a.RichardBookstaber‘Theendoftheory:Financialcrisis,theFailureofEconomicsand

thesweepofHumanInteraction’,2017** Zieo.a.Laland‘Darwin’sunfinishedsymphony’,2017

12 12

Strategiegaatuiteindelijkomeenglazenbol:

13 13

Watiseengoedestrategie?

•  Strategiehebjeniet,maardoeje;rationeleplanningenanalyseergoverschat

•  Echtstrategischekwestieszijn:•  padafhankelijkheid(cybernetischdenken)•  opportuniteit•  machtspositiebeslissers•  cultuurvandezwerm•  personalintent•  onzekere/paranoïde/dromerigeSWOT+Megatrends+k.t.slimme

reactieStrategieis(doorleefde)missie-visie-koers,decommunicatiedaarover,dealignment,hetwerkelijkgedrag

14 14

Kenmerkenvaneengoedestrategie:•  Iseenvoudiguitteleggen•  Wordtinternbreederkendenherkend•  Leidttotpersonelewisseling,indiennodig•  Isandersdandeanderenindebranche(onderscheidend,liefstde

eerste*);zoniet,danbochtafsnijden**•  Hetonderscheidendepastinbelangrijketrends†•  Heeftpersoonlijkesteunvandetop,pastinhun‘levenscyclus’enwordt

opkarakterherkend(leiderschap)•  Pastookoplangeretermijnbijpositieenpolsstokorganisatie;daarwaar

ditwringtzittenercrucialetussenstappenin;denoodzakelijkepijnlijkestappenwordendirectgenomen

* FirstMoverAdvantage** LeapFrogMove(s)† McGrath‘Theendofcompetitiveadvantage’

15 15

2.Watisstrategischeintelligentie?

16 16

BestetyperingStrateeg:GodinAthene(enhaarbeschermelingOdysseus)

Kenmerken/skills: •  Strijd en Wijsheid •  Geboren uit hoofd officiële hoogste God,

maar met wapenuitrusting aan •  De slimste god •  Feminiene slimheid in Oorlog (tegenover

‘domme kracht’ Ares) •  Bedacht op en zelf creatief in Listen •  Inzicht in en anticiperend en gebruikmakend

van alle emoties mensheid en Goden* * Lees Shakespeare, De Prooi, Luyendijk en trap niet in het

naïeve NL misverstand dat analyse&kennis en daarna regels&toezicht dit uit de wereld helpen

17 17

KernkenmerkenStrategischdenken*

a.   Cybernetisch:Verschillendefactoren,inhunverondersteldeontwikkelingenhunmogelijkeinteracties,leidendtoteenmogelijkeuitkomst

b.   Futuring:DromerigenParanoïdenaarvorenkunnenkijkenc.   Slim/Listig:Zieneninschattenwelkekansenencontextengeschiktzijn

vooropportunistisch&handighandelennaargelegenheid* Zie:https://www.linkedin.com/pulse/strategisch-denken-cybernetisch-futuring-slimmig-

steven-p-m-de-waal

18 18

Futuringisdebasisvanechtestrategie

•  Onrust,paranoïdeendromerig;•  Ambities,plannen(lesvanCollins):StrategicIntent•  Publiekesector:Waarden!Verontwaardiging!•  Megatrendsspotten,schattenenluisteren•  Openvoortrendbreuken,innovaties(Watgaatover5jaarniet,watnu

welgoedgaat?)•  Nietvolgen,maarleiderschap

19 19

Invalshoekenvoorstrategieontwikkeling

1.   Instrumenteel/rationeel(adaptivesocialsystems)2.   Speltheorie:Wiewint?3.   Humanistisch:Doelenensturinggerichtophet‘goede’voordemens/

thecommongood,waarden4.   Politiek*:Bouwenaanlegitimeringeneffectiviteit,externdraagvlaken

instituut

Zonderdoelgeenstrategie:WatisjebeoogdePublicValue**(ofSharedValue***):brederbegripdanalleenaddedvalueofcontinuïteit* In brede zin: niet alleen partijpolitiek of parlementaire politiek **MarkMoore ***MichaelPorter

20 20

3.Watmoetopdestrategischeagenda?

21 21

KeuzepaletStrategieënBasis Strategieën Meta keuzes

(in alle scenario’s mogelijk middel) Overleven/ Continuïteit

Innoveren

Saneren Schaalvergroting Groeien (ook kwalitatief!) I.  Conflict II.  Visie & Beweging III.  Overnemen of Overgenomen worden IV.  Crisis

PS I. Goed Beheer minimumeis, maar krijgt vaak meeste aandacht PS II. Extern en Intern lopen vrijwel altijd door elkaar

22 22

Onderliggendefactorenomindegatentehouden

•  Marktaandelen,businessmodellenenconcurrenten,ookhungedragenmissie

•  Margin,perproductofperPMC,OVAanalyse•  Innovatiesnelheidvan1eideetotlanceringGrotebreukeningeloofinstrategischeplanning:Hypercompetitie(negatief:USAschrokvanimpactJapan)SharedValue(positief:eenondernemingismeerdaneenmiddelomwinsttemakenvooraandeelhoudersofeenfabrieknamensbeleidsmakersophoofdkantoor(DenHaag)Disruptie(negatief:onzeklantenenderuil-transactieswordenafgepaktdooreenplatform)

23 23

Watzijnstrategischebesluiten?

Investeringen[ICT,Vastgoed,Productiemiddelen,SocialImpact]Portfoliom.n.AfstotenenOvernemenReorganisatieHoofdstructuurOntslagen[Omvangrijkeontslagen/reducties,LedenMT,Bestuurder]HoofdlijnHRM[oaDiversiteit,Gender,maarookAgile,Teamsturing]Governance[Structuur,omgangsvormen,codes,stijl&accenten]BewusteengemanagedeReputatieverandering

24 24

Disruptie:Strategischdominantetrend

25 25

Platformeconomyhasalreadywon

AlsothemeIssueofHarvardBusinessReview,April2016

26 26

OrganizationsalsobecomingplatformsThesameICTtechnologiesreplacemanagement

©Part-Up2018

27 27

Virtueelkanaalmaaktfysiekjuistbelangrijkermetnoodzaakentertainmentvalue

28 28

Gaatdusomintegratievanallekanalen

29 29

Dekernvandenieuwetechnologieën:ErisandereinteractiemogelijkennodigMuseahebbennoodzaaknieuwetechnologiedoor

Eerste: Nieuwe technologie in de klassieke verhouding Tweede: Nieuwe technologie leidend tot nieuwe interactie: Met de familie een schilderij beleven:

30 30

ConceptPublicSPACE:DisruptieveBurgerGeenvaagengemakkelijkbeleidsvoornemen,alsofoverheidofpolitiekerovergaat,maarrevolutieinICT(&Informatie&Communicatie&Media)-technologieHoofdkenmerken:•  SlimEnorme,noggroeiendecomputer-power•  KleinenMobielDichtbijpersoonenpersoonlijk;altijd‘athand’•  Nietalleendata,ookbeeldReal-timeenReal-life•  Massabereik,ookwereldwijd&verwachtingConnectieenCommunity,

overalenaltijdItisnottechnology(‘stupid’)Hetissociaal-technologisch:Enormeffectopmentaliteitengevoelvanregieeninvloedvaniederindividu

31 31

DisruptieveBurgermacht(FD:Introductie,augustus2015;DisruptieDemocratie20januari2018)(ookhier:bestuurderszienhetvaakalslaatste)

32 32

4.WatkanrolRvT/RvCinstrategie-

ontwikkelingen–vaststellingzijn?

33 33

ToegevoegdewaardeRvC/RvTinstrategie

a.   Vanbuitennaarbinnenkomenendenken(minderbelangbijcontinuïteit,meermaatschappelijkeantenne)b.   Stakeholderskennenenkunneninschattenc.   Beoordelingenselectiestrategischleiderschap

34 34

Kernisdus:StrategischeAgendasetting

•  Kritischeevaluatiehuidigestrategieenstrategischvermogen•  Waaromzijnweer?Watvoegenwetoe?Bovenminimumeisen:-  Rendementvooraandeelhoudersennetteomgangandere

financiers-  Compliance-  Taakuitvoeringmetpubliekemiddelen

35 35

Meestvoorkomendebestuurlijkeproblemenrondstrategie(zomaareenchecklist)

•  Teveelgeloofincontinuïteit[mogelijkefactoren:nietparanoïdegenoeg,geenopenoogvoorconcurrentie,teconservatief,teveelhechtenaanpersoonlijkezekerheden]•  Dichtgetimmerdstrategischplan,metiedereenal

uitonderhandeld,geenopengesprekmeermogelijk•  Teduur/risicovolengeenplanB•  Ofjuistteboekhoudkundig,vooralfinancieelgedrevenen

voorzichtig•  Opstrategischcruciaalgebiedgeenuitstekendeleiding•  Vluchtnaarvoren:terisicovolinvesterenofovernemen•  Vluchtnaarachteren:allenieuweontwikkelingenlaatste

jarenafstotenofstoppen

36 36

(2)

•  Nietinternsimpeluitteleggen,leidendtotgeloofingekozenrichting(formeeldraagvlaknietgenoeg)

•  Pijnlijkestappensuggereren,maarnietoftelaatzetten•  Niethetantwoordopwatinmeestekrantenstaatalshet

probleemvansectorofdewelzichtbaregoedeactiesconcollega’sofdeactiesvanstartups

•  Alleenblijeschetsleuketoekomst,alleenwishfulthinking,denoodzakelijke1estappenwordennietgezienennieterkend,dusnietgezet

•  Sowieso:inSt+Zwanalyseontbrekenallezwakkeplekken

Goedenieuwsinaldezegevallen:veeltedoenvoorRvT/RvC!

37 37

Bijlage:achtergrondPublicSPACEFoundation

38 38

PublicSPACE(zie:www.publicspace.nl/over-public-spaceen/publicaties)Ontstaanca.2001alsonafhankelijkedenktankvanuitBoer&CroonStrategyandManagementGroup,strategischeconsultancyeneindverantwoordelijkinterim-managementfirma.Actieso.a.ExecutiveExchangeNetwork.Basis:boekdrs.S.P.M.deWaal(2000):‘Nieuwestrategieënvoorhetpubliekedomein’:o.a.introductiebegrip‘maatschappelijkeonderneming’.Voorafgegaanin1994metHandboekMaatschappelijkOndernemerschap,aangebodenaanEelcoBrinkman,toenfractievoorzitterCDAinNieuwspoortVerzelfstandigdinStichtingmetStevendeWaalalsbestuurbegin2004,nazijnvertrekalsbestuursvoorzitterenvennoot;Denktankledengingenallenmee(https://www.publicspace.nl/over-public-space/netwerk)In2007ManifestmetpresentatieinNieuwspoort:‘Naareenintelligenteenverbondenoverheid’

39 39

AchtergrondPublicSPACE(vervolg)

In2008BoekmetpresentatieaanFrankHeemskerk(StasEZ)inHavengebouwRotterdam:‘Strategischmanagementvoordepubliekezaak’VanafhiersteedsmeerDenknetwerkipvDenktankIn2010en2011rapportenoverJeugdGezondheidszorgenDecentralisatieJeugdzorg(m.m.v.GGDNederland),presentatiesaanAndreRouvoet(Minister)enaanDannenberg(VNG)enVanGastel(DG)In2014promotiedr.S.P.M.deWaalbijUSBO,promotorPaul‘tHart,‘TheValue(s)ofCivilLeaders’In2015presentatieaanKimPutters(DirecteurSCP)inDudok,‘BurgerkrachtmetBurgermacht’,debatm.m.v.o.a.StafDepla,PaulSchnabel,RaymondGradus

40 40

OrigineleconceptenPublicSPACE2000-2018

MaatschappelijkeOnderneming(2000):TypischNederlandsstelselmetprivatenon-profitorganisatiesinpubliekedienstverlening,voortgekomenuitburgerinitiatiefeind19e,begin20eeeuw,metmaatschappelijkondernemendestrategieop3geldstromen:collectievemiddelen,filantropieencommercie(voortbouwendopintroductiemaatschappelijkondernemerschapin1994).DisruptiefBurgerschap(2015):Dedisruptievetechnologieën(internet,platforms,socialmedia)biedeneenmachtiginstrumentvoorburgers:eigendata,eigenopinievorming,publiekeopiniewerkelijkpubliek,eigencommunitybuilding,eigenpublicatie.Eriseindelijkeendirectenonafhankelijkkanaaltussenenvanburgers.DegebruikelijkemanipulatieszijnhoogstensvervangendoorAImanipulatie.Disrupteertrepresentatievedemocratieenaanbodgedrevenpubliekedienstverlening.

41 41

OrigineleconceptenPublicSPACE(2)ChinaZorg(2011):ZorgstelselNederlandisnetalsChina:kernmachtcentralestaatssturingen–controle,beetjemarktaanderanden.Grootsteprobleem:patiëntenhebbengeenmarktmacht,zoalskeuzetussenaanbiedersofinnovatievebehandelingen.MaatschappelijkLeiderschap(2014):Privatepersonendieopeenbijzonderewijzeenvanuiteigendrijfverenenwaardenbijdragenaandepubliekezaak.Mijnproefschriftenpromotieonderzoek.Kern:personenzijnbelangrijkerdaninstitutionelepositieenmeerdaninformeelburgerschap:BurgerschapindeBoardroom.Polderpaternalisme(2015):Nederlandsebestuurlijkecultuurvan‘polderen’in(te)kleinebeslotenenweinigrepresentatievekringleidendtotvaakonduidelijke,latecompromissendiedanwel‘paternalistisch’wordenopgelegdaanburgers.Weiniggezagvol,regenteskamateurisme.

42 42

PersoonlijkeachtergrondProfessie:StrategieConsultant.Overwegendpubliekesector,o.a.volkshuisvesting,gezondheidszorg,hogeronderwijs,energie.Ooklandelijkniveau:brancheverenigingenendepartementenStudie1973-1979Andragologie(RUU),cumlaude.PromotieUSBO2014Begincarrière(1979-1984):Gemeente(welzijnsplanning)enMinisterievanBZK(reorganisatieRijksdienst)Vanaf1985-2003:Boer&CroonStrategyandManagementGroup1992-2003Vennoot;1997-2001Bestuursvoorzitter2001-2005:lidpartijbestuurPvdA,o.a.voorzitterCieZorgstelselNu:Oprichter(ca2002)envoorzitterPublicSPACEFoundationActiefBurger,o.a.Voorzitternonexecutiveboards,accentopturn-aroundenstrategischevernieuwing:cultuursector,betaaldvoetbal,woningcorporaties,publiekeomroep(zieverderLinkedinProfile)