Strategjia Kombëtarepër Migracionin

Plani Kombëtar iVeprimit për Migracionin

dhe

Tiranë, Korrik 2005

Projekt i Qeverisë Shqiptare i mundësuar nëbashkëpunim me Organizatën Ndërkombëtarepër Migracion (IOM),financuar nga Programi CARDS i Bashkimit Europian

2

Ky botim eshte realizuar me ndihmen e Bashkimit Europian. Permbajtja e tij eshte hartuar nenpergjegjesine e vetme te Qeverise Shqiptare ne bashkepunim me Organizaten Nderkombetareper Migracion (IOM) dhe ne asnje rast nuk mund te konsiderohet si reflektim i pikepamjeve te

Bashkimit Europian.

Mendimet e shprehura në këtë dokument janë të autorëve dhe nuk pasqyrojnë detyrimishtpikëpamjet e IOM-it.

Të gjitha të drejtat të rezervuara. Asnjë pjesë e këtij publikimi nuk mund të riprodhohet, tëruhet në ndonjë sistem per ruajtjen e të dhënave apo të transmetohet në asnjë formë apo me

asnjë mjet, elektronik, mekanik, fotokopje, regjistrim, apo në forma të tjera pa lejen paraprakeme shkrim nga publikuesi.

3

HYRJE....................................................................................1

STRATEGJIA KOMBËTARE PËR MIGRACIONIN ...................................... 3

PLANI I VEPRIMIT KOMBËTAR PËR MIGRACIONIN ..................................65

PËRMBAJTJA

1

HYRJE

Emigrimi është një problem shumë i madh përShqipërinë për shkak të faktit se gjatë mëshumë se një dekade deri në 20% e popullsisëështë larguar nga vendi, duke e bërë Shqipërinënjë nga vendet me rrjedhjen më të lartëemigruese në botë. Migrimi është bërëgjithashtu një problem i madh përmarrëdheniet e Shqipërisë me vendet anëtarete Bashkimit Evropian si vende destinacioni përshumicën e emigrantëve shqiptarë. Shqipëriaështë shënjuar në raste të ndryshme ngaBashkimi Evropian si një nga vendet e treta meprioritet parësor luftën kundër migrimit teparregullt. Megjithëse kjo gjë ështëpërmirësuar kohët e fundit, administrimi irrjedhës migruese është bërë dhe mbetet pjesëintegrale e proçesit te Stabilizim Asociimit dheMarrëveshja e ardhshme do të përfshijëdispozita të ndryshme për migrimin dhe azilin.

Qeveria e Shqipërisë e ka projektuar adoptimine një Strategjie Kombëtare për Migrimin që nëvitin 2002. Ky projekt është financuar ngaKomuniteti Evropian nën programin “AsistencëKomunitetit për Rindërtim, Zhvillim dheStabilizim” (CARDS). Ai ështe zbatuar dhebashkë- financuar nga OrganizataNdërkombëtare per Migrimin (IOM) nëpërmjetpërfaqësisë së saj në Tiranë.Qëllimi i Strategjisë është ti sigurojë Shqipërisënjë politikë më gjithëpërfshirëse për migriminse sa ai i reagimit kryesisht për te luftuarrrjedhat e parregullta, një politikë kjo mëgjithëperfshirëse e bazuar në menaxhimin emigrimit. Plani i veprimit përfaqëson një ngapërpjekjet e para në drejtim të konkretizimittë idesë për lidhjen e menaxhimit të migrimitdhe zhvillimit te vendit të origjinës në një linjëme orientimet e politikës së perbashkët të

imigrimit te BE-së. Theksi është vendosur nëmenaxhimin e rrjedhës së emigrimit si njëprioritet parësor, më tepër se sa në zhvillimine një politike për imigrimin, sepse Shqipëriasigurisht që do të do të mbesë nje vendemigrimi për një periudhe kohore. Megjithatë,në planin afatgjatë Shqipëria ka të ngjarë tëbëhet një vend imigrimi në të njëjtën mënyrëqë janë bërë shtetet jugore anëtare tëBashkimit Evropian gjatë 20 viteve të fundit.Zhvillimi i një kuadri ligjor për imigrimin si njëkusht i ardhshëm për hyrje ne BE do të kërkojëpërfshirjen graduale të acquis të BE-së përimigrimin dhe azilin paralelisht me thellimin eProçesit te Stabilizim Asociimit. Edhe në qoftëse keto ndryshime shkojnë përtej fushës sëveprimit dhe përmbajtjes së strategjisëaktuale, e cila është e kufizuar për një periudhëpesëvjeçare nga viti 2005 deri në vitin 2010,strategjia e përfshin imigrimin në pjesët e sajkushtuar kuadrit ligjor dhe institucional nëbazat e raportit të mëparshëm “Analiza eLegjislacionit dhe Praktikës Shqiptare përImigrimin e krahasuar me Standartet e BE-sëdhe ato Ndërkombëtare Analiza e Mangësivenë Menaxhimin e Migracionit”, hartuar nga IOMnë Janar 2004.

Proçesi i formulimit të Strategjisë Kombëtareështë ndarë në dy faza. Ai filloi me hartimin enjë dokumenti politik i cili është aprovuar ngaKëshilli i Ministrave me 19 Nëntor 2004 (vendiminr. 760) dhe është përdorur për të lançuardebatin rreth migrimit në mediat, institucionetdhe organizatat shqiptare. Me qëllim bërjen ekëtij dokumenti sa më të njohur ështëorganizaur një fushatë sensibilizuese në mediatshqiptare dhe dy delegacione zyrtare shqiptarekanë vizituar Italinë dhe Greqinë, të cilat janë

2

vendet pritëse më të rëndësishme tëemigrantëve shqiptarë. Gjithashtu ështëorganizuar në Tiranë me 21 dhe 22 shkurt njëseminar, i cili u ndoq nga rreth dyqindpjesëmarrës për të diskutuar me personat einteresuar propozimet e përmenduara nëstrategji. Së fundmi, Strategjia dhe Plani iVeprimit janë paraqitur ne institucionet e BE-së gjatë një sesioni që u zhvillua në ParlamentinEvropian me 13 qershor 2005.

Duke pasuar formulimin e dokumentit politik,qeveria shqiptare krijoi më 30 dhjetor 20041

një grup pune te kryesuar nga Sekretari iPërgjithshëm i Këshillit të Ministrave dhe tëpërbërë nga përfaqësues të Ministrisë sëJashtme, Rendit Publik, Punës dhe CështjeveSociale, Financës, Integrimit Evropian,Ekonomisë, Arsimit dhe Shkencës, PushtetitLokal dhe Decentralizimit, Kulturës Rinisë dheSporteve. Gjithashtu, janë ftuar edhepërfaqësues të Bankës Kombëtare tëShqipërisë. Mbas disa takimeve të zhvilluaraderi në maj te vitit 2005, grupet e punës ranëdakort për hartimin e një plani veprimi tëdetajuar, i cili iu kalua më pas qeverisë peraprovim. Keshilli i Ministrave e aprovoi atëzyrtarisht me 6 maj 2005 me vendim nr. 296.

Fusha e veprimit të ketij plani është përcaktuarduke marrë në konsideratë ekzistencën e disastrategjive të nderlidhura dhe planeve tëveprimit në Shqipëri. Veçanërisht strategjiakombëtare për të luftuar trafikimin e qënievenjerëzore e aprovuar në vitin 2001 dhestrategjia e menaxhimit te integruar të kufijvee miratuar ne vitin 2003, janë dy dokumentetë përfunduara të cilat trajtojnë dy fusha tëpolitikës së migrimit. Strategjia Kombëtare eMigrimit nuk i mbulon këto çështje por i prekdhe i harmonizon ato. Ajo gjithashtuharmonizon politika te ndërlidhura siç janë atonë lidhje me punësimin dhe zhvillimin socialekonomik, veçanërisht në lidhje memenaxhimin e remitancave dhe mobilizimin ekomunitetit shqiptar jashtë vendit.

Plani i veprimit mbulon keto fusha kresore:

trajtimin e shkaqeve të lindjes së migrimit,mbrojtjen e të drejtave të emigrantëveshqiptarë jashtë vendit, përmirësimin eshërbimit konsullor nga ambasadat dhekonsullatat shqiptare, krijimin e komuniteteveshqiptare jashtë vendit në një diasporë teorganizuar mbi bazat e “Deklaratës përMobilizimin e Diasporës Shqiptare” e aprovuarme mbështetjen e Presidentit të Republikës ngapjesëmarrësit në seminarin e mbajtur në Tiranëme 22 shkurt 2005, organizimi i një politikeadekuate për migrimin për punësim, zhvillimine një politikë për kthimin dhe ripranimin eemigrantëve shqiptare të paligjshëm dhe tështetasve të vendeve të treta nga Shqipëria dhesë fundmi zhvillimin e një kuadri të nevojshëmligjor dhe institucional për zbatimin e tij. Aido të përfundojë në vitin 2005 në bazë të dystudimeve qe janë bërë nga IOM për aspekteshumë teknike që janë: drejtimi i remitancavetë emigrantëve në investime të biznesit dherregjistrimin e emigrantëve shqiptarënëpërmjet ambasadave me qëllim përfundimine rregjistrit të gjendjes civile, por gjithashtupër ti bërë te mundur atyre votimin nëambasadat dhe konsullatat në vendeve pritësepër zgjedhjet e ardhshme parlamentare tëplanifikuara për vitin 2009.

Plani i veprimit detajon të 66 masat për të cilatështë rënë dakort me të gjithë elementët enevojshëm për zbatimin e tij (objektivën,aktivitetet që kërkohen dhe parakushtet emundshme, organet politike përgjegjëse dheato të zbatimit, burimet e nevojshme njërëzoredhe financiare, afatin e fundit dhe afate tëtjera të mundshme). Ndërmjet fazave të paratë zbatimit të planit të veprimit, qeveriashqiptare ka vendosur kriijimin e një agjencietë re për të mbuluar politikën për migrimin nënjë kuptim shumë të gjërë (emigrimi, imigrimidhe diaspora) e cila do të jetë një institucionndërministror i ngarkuar me koordinimin,zbatimin dhe monitorimin e planit të veprimitkombëtar. Fakti se ajo do ti atashohet direktzyrës se Kryeministrit tregon nivelin eangazhimit të qeverisë dhe të rëndesisë që ijepet menaxhimit te migrimit.

1 Sipas vendimit te Kryeministrit, nr. 195.

3

StrategjiaKombëtare përMigracioninMiratuar nga Këshilli i Ministrave,Vendimi Nr. 760, datë 19.11.2004

4

5

FaqeTabela e shkurtimeve .............................................................................................7HYRJE.............................................................................................................. 9

PJESA E PARË: MIGRACIONI NË KUSHTET SHQIPTARE.................................................... 11

DUKURIA E EMIGRACIONIT...................................................................................... 11Zhvillimet e lëvizjeve emigratore............................................................................ 11Emigracioni dhe demografia.................................................................................. 12Ndikimi i emigracionit në ekonominë e vendit............................................................ 13Ndikimet e emigracionit në tregun e punës................................................................ 13Ndikimi i emigracionit në politikën e brendshme.......................................................... 13Emigracioni dhe politika e jashtme.......................................................................... 14QËNDRIMI I QEVERISË SHQIPTARE NDAJ MIGRACIONIT...................................................... 14Strukturat qeveritare.......................................................................................... 14Programi i Qeverisë Shqiptare............................................................................... 14Kuadri ligjor dhe politik për emigracionin................................................................. 15Kuadri ligjor dhe politik për imigracionin.................................................................. 17POLITIKAT E BASHKIMIT EVROPIAN PËR SHQIPËRINË........................................................ 17Politika globale e BE për Shqipërinë......................................................................... 17Shqipëria objektiv i BE si një vend me përparësi në luftën kundër imigracionit të paligjshëm . 18Nevoja për zhvillimin e politikave të imigracionit drejt një metode më të efektshme........... 20

PJESA E DYTË: UDHËZIMET PËR POLITIKAT............................................................... 22

A. Lufta kundër migracionit të paligjshëm..................................................... 22A.1 Lufta kundër shkaqeve të emigracionit....................................................... 22A.2 Kthimi i Migrantëve.............................................................................. 25A.2.1. Kthimi i shtetasve shqiptarë nga shtetet anëtare të BE.................................... 25A.2.2. Kthimi i shtetasve të vendeve të treta në Shqipëri nga shtetet anëtare të BE......... 27A.2.3 Kthimi i shtetasve të vendeve të treta nga Shqipëria për në vendet e tyre............. 27

B. Emigracioni dhe zhvillimi i Shqipërisë ....................................................... 29

B.1. Përfitimet nga Shqiptarët që jetojnë jashtë vendit........................................ 29B.1.1. Mbështetja e emigrantëve shqiptarë......................................................... 29B.1.1.1. Përmirësimi i imazhit të emigrantëve shqiptarë jashtë vendit.......................... 29B.1.1.2. Përmirësimi i shërbimeve konsullore dhe diplomatike shqiptare për

shqiptarët në vendet pritëse.................................................................. 31

TABELA E PËRMBAJTJES

6

B.1.1.3. Mbrojtja e të drejtave të emigrantëve shqiptarë ........................................ 33B.1.2 Mobilizimi i komunitetit shqiptar jashte vendit............................................. 41B.1.3 Orientimi i dërgesave të emigrantëve drejt investimeve në biznes..................... 45B.2. Hartimi i politikave të përshtatshme për emigracionin.................................... 49B.2.1. Menaxhimi i migracionit qarkullues të shqiptarëve........................................ 49B.2.1.1. Informimi mbi mundësitë e emigracionit.................................................... 49B.2.1.2. Regjistrimi i emigrantëve...................................................................... 53B.2.1.3. Marrëveshjet dypaleshe të punësimit ndërmjet Shqipërisë dhe

shteteve anëtare të BE.......................................................................... 56B.2.1.4 Studentët shqiptarë në shtetet anëtare të BE-së.......................................... 60B.2.1.5 Politika e Vizave.................................................................................. 61

B.2.2. Fenomeni i ikjes së trurit....................................................................... 64

C. Përmirësimi i Kuadrit Ligjor për Migracionin në Shqipëri ................................. 67

D. Organizimi i një strukture të përshtatshme institucionale për të menaxhuarpolitikat e migracionit, në veçanti për zbatimin e StrategjisëKombëtare për Migracionin..................................................................... 72

7

IOM Organizata Ndërkombëtare për Migracion

MPJ Ministria e Punëve të Jashtme

MPÇS Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale

MRP Ministria Rendit Publik

BE Bashkimi Evropian

INSTAT Instituti i Statistikave

ISSH Instituti i Sigurimeve Shoqërore

SKLTQNJ Strategjia Kombëtare e Luftës kundër Trafikimit të Qënieve Njerëzore

SKMIK Strategjia për Kontrollin dhe Menaxhimin e Integruar të Kufirit

SKM Strategjia Kombëtare për Migracionin

SKLTF Strategjia Kundër Luftës së Trafikimit të Fëmijëve

SHKP Shërbimi Kombëtar i Punësimit

SHSSH Shërbimi Social Shtetëror

VKM Vendimi i Këshillit të Ministrave

MSA Marrëveshja e Stabilizim Asociimit

PSA Procesi i Stabilizim Asociimit

PBA Programi Buxhetor Afatmesëm

PBB Produkti i Brendshëm Bruto

IHD Investimet e Huaja Direkte

NHZH Ndihma e Huaj për Zhvillim

TABELA E SHKURTIMEVE

8

9

Qeveria Shqiptare, me mbështetjen e IOM-it,ka parashikuar miratimin e StrategjisëKombëtare për Migracionin që në vitin 2002.Emigracioni është një shqetësim i madh përShqipërinë për shkak se rreth 20% e popullsisëështë larguar nga vendi gjatë më shumë se njëdekade, duke e bërë Shqipërinë një nga vendetme nivelin më të lartë të flukseve tëemigracionit në botë. Migracioni gjithashtupërbën një aspekt të rëndësishëm tëmarrëdhënieve të Shqipërisë me shtetetanëtare të Bashkimit Evropian si vendedestinacioni për shumicën e emigrantëveshqiptarë. Shqipëria po konsiderohet në shumëraste nga Bashkimi Evropian si një nga vendete treta ku i duhet dhënë përparësi luftës kundërmigracionit të parregullt. Menaxhimi i fluksevemigratore është bërë rrjedhimisht një pjesëpërbërëse e Proesit të Stabilizim Asocimit;Marrëveshja e ardhshme e Stabilizim Asocimitqë do të nënshkruhet në vitin 2005 do tëpërfshijë shumë dispozita për migracionin dheazilin.

Synimi i kësaj strategjie është të sigurojë njëpolitikë më të plotë për migracionin, nga njëpolitikë që kryesisht ka reaguar në luftën ndajflukseve të parregullta në një politikë më tëplotë bazuar në menaxhimin e migracionit, dhenë mënyrë të veçantë të flukseve tëemigracionit. Kjo politikë trajton çështjet emëposhtme: mbrojtjen e të drejtave tëemigrantëve shqiptarë jashtë vendit, ngritjendhe bashkimin e komuniteteve shqiptare jashtëvendit, orientimin e të ardhurave ngaemigrantët drejt investimeve të biznesit,

HYRJE

organizimin e një politike të përshtatshme përmigracionin për punësim, krijimin e lehtësiravetë udhëtimit të shtetasve shqiptarë krahasuar mekërkesat për vizë afatshkurtër dhe së fundi,zhvillimin e kuadrit të duhur ligjor dheinstitucional. Strategjia përfshin edheimigracionin, parë kjo në aspektin e kuadrit ligjordhe institucional, bazuar edhe në raportin emëparshëm të përgatitur nga IOM në janar 2004.1

Theksi i kësaj strategjie vendoset nëmenaxhimin e flukseve të emigracionit si njëpërparësi e menjëhershme, më shumë sesa nëzhvillimin e një politike për imigracionin dukeqenë se Shqipëria do të mbetet pa dyshim përnjëfarë kohe një vend emigrues. Gjithsesi, nëkëndvështrim afatgjatë Shqipëria ka gjasa tëbëhet një vend imigracioni në të njëjtënmënyrë që janë bërë shtetet jugore anëtare tëBE gjatë njëzet vjetëve të fundit. Zhvillimi injë kuadri ligjor për imigracionin si një kërkesëe ardhshme për hyrjen ne BE do të kërkojëhyrjen graduale të acquis të BE për imigracionindhe azilin paralelisht me thellimin e Procesittë Stabilizim Asocimit. Megjithatë, për shkaktë rëndësisë së kufizuar që kanë aktualishtçështjet e imigracionit këto ndryshime shkojnëpërtej shtrirjes dhe përmbajtjes të kësajstrategjie, e cila kufizohet në një periudhë prejpesë vjetësh, nga 2005 deri në 2010. Gjithashtuzhvillimi i Shqipërisë nga një vend emigracioninë një vend imigracioni nuk duhet parë brendanjë kuadri të kufizuar ligjor, por brenda kuadrittë ndryshimit të konsiderueshëm të shoqërisëdhe zhvillimit të një mentaliteti të hapur ndajmultikulturalizmit.

1 Analiza e legjislacionit dhe praktikave shqiptare për imigracionin krahasuar me standartet e BE-së dhe atondërkombëtare.

10

Proçesi drejt miratimit të strategjisëkombëtare për migraconin është ndarë në dyfaza: së pari, hartimi i këtij dokumenti mbipolitikat i cili është miratuar nga Këshilli iMinistrave, më 19 nëntor 2004 dhe hapja e njëdebati të gjerë mbi migracionin në shoqërinëshqiptare dhe në institucionet shqiptare. Kydebat do të çojë në miratimin zyrtar të planittë veprimit të detajuar për migracionin.

Prezantimi i këtij dokumenti në një debat mëtë gjerë duhet të kuptohet si një pikë fillimi.Aktivitetet e propozuara për strategjinë janëtë formuluara në kuadratët me ngjyrë gripërgjatë tekstit. Gjatë debatit të parë të gjithamasat e zbatimit të renditura në kuadratët mengjyrë gri do të diskutohen, do të ndryshohenose edhe do të hidhen poshtë pas shtimit tëelementëve të rinj. Janë bërë të gjithapërpjekjet për ti bërë propozimet dhediskutimet rreth tyre sa më konkrete. Plani iveprimit, bazuar te propozimet e renditura nëkuadratët ngjyrë gri, do të përcaktojë mehollësi çdo masë për të cilën është rënë dakortdhe të gjithë elementët për zbatimin e saj(struktura përgjegjëse, aktivitetet enevojshme, burimet e nevojshme njerëzore dhefinanciare, afati kohor, lidhjet me masat e tjeradhe standartet e mundshme). Plani i veprimitqë do të hartohet do të ketë formën e njëmatrice ku do të tregohen të gjithë elementëtpër çdo masë të parashikuar. Projekti që duhetrealizuar nga autoritetet Shqiptare i ështëbashkangjitur dokumentit aktual.

Për ta bërë këtë dokument që të njihet sa mëgjerësisht që të jetë e mundur do të organizohetnjë fushatë sensibilizimi në të gjithë territorin evendit e madje edhe jashtë tij. Do të ndërmerretgjithashtu edhe ngritja e kapaciteteve përinstitucionet që do të jenë përgjegjëse përzbatimin e strategjisë, përfshi edhe organizimine disa tryezave të rrumbullakëta. Objektivi itryezave të rrumbullakëta do të jetë të mbledhintë gjithë aktorët dhe ministritë shqiptare tëngarkuara me hartimin e Planit Kombëtar tëVeprimit, për të pasuruar diskutimin mbipropozimet. Tryezat e rrumbullakëta do tëzhvillohen gjatë fushatës së sensibilizimit nënëntor dhe dhjetor, dhe plani i veprimit do tëparaqitet për miratimin përfundimtar në Këshilline Ministrave në Shkurt 2005.

Plani i veprimit si edhe zbatimi i mëtejshëm istrategjisë do të kërkojë krjimin e një struktureqë do të ngarkohet me hartimin dhe negociimine saj. Kjo strukturë do të shërbejë si zonëtakimi midis të gjithë strukturave dheautoriteteve politike të përfshira, në veçanti

Këshilli i Ministrave. Ajo gjithashtu do të luajënjë rol të rëndësishëm në koordinimin midistre ministrive kryesore (MPÇS, MRP dhe MPJ).Për këtë arsye ajo duhet të përbëhet ngapërfaqësues të Qeverisë Shqiptare të një nivelitë lartë për të pranuar, ndryshuar apo hedhurposhtë propozimet mbi politikat që do tëparaqiten më vonë për miratim në niveletpërkatëse vendimarrëse, si Këshilli i Ministrave,si edhe për të mbledhur në një kohë shumë tëshkurtër informacionin dhe të dhënat e duhurambi mjetet ekzistuese dhe ato të domosdoshmepër zbatimin. Do të përcaktohet gjithashtuedhe një mekanizëm për vlerësimin e zbatimittë strategjisë dhe për rishikimin periodik të sajmbi bazën e ecurisë, pengesave dhe vonesavetë mundshme.

Shtrirja e kësaj strategjie është përcaktuarduke marrë parasysh ekzistencën në Shqipëriedhe të strategjive dhe planeve të ndryshmetë veprimit që lidhen me të. Strategjiakombëtare për luftën ndaj trafikimit të qenievenjerëzore e miratuar në vitin 2001 dhestrategjia për kontrollin dhe menaxhimin eintegruar të kufijve e miratuar në vitin 2003,janë dy dokumente të plota që trajtojnë dyfusha të politikës së migracionit; StrategjiaKombëtare për Migracionin nuk i mbulon këtoçështje por i plotëson ato. StrategjiaKombëtare do të plotësojë gjithashtu edhepolitika të tjera që lidhen me të, si ato qëlidhen me punësimin dhe zhvillimin ekoknomik-social, veçanërisht lidhur me dërgesat eemigrantëve dhe me vënien në lëvizje tëkomuniteteve shqiptare jashtë vendit.

Ky dokument ndahet në dy pjesë; pjesa e parëparaqet kuadrin shqiptar dhe evropian tëmigracionit ndërsa pjesa e dytë ravijëzonorientimet e politikave për Shqipërinë. Pjesae dytë e kësaj strategjie është e ndarë në katërkapituj: lufta ndaj emigracionit të parregullt,lidhja e menaxhimit të emigracionit mezhvillimin në Shqipëri, miratimi i kuadrit tënevojshëm ligjor dhe krijimi i strukturavepërkatëse institucionale.

Strategjia Kombëtare për Migracionin është njëprojekt i financuar nga Komuniteti Evropianbrenda programit “Asistenca ndaj Komunitetitpër Rindërtim, Zhvillim dhe Stabilizim”(CARDS). Ai është zbatuar me mbështetjenteknike dhe bashkëfinancimin e OrganizatësNdërkombëtare për Migracionin (IOM) përmespërfaqësisë së saj në Tiranë. Qeveria Shqiptaredëshiron të falënderojë ngrohtësisht këto dyorganizata ndërkombëtare për mbështetjen etyre bujare gjatë gjithë punës.

11

Kjo pjesë fillimisht synon të japë një pamje tëgjerë të emigracionit në kontekstin shqiptarduke shpjeguar se si është zhvilluar kjo dukurinë Shqipëri, si edhe ndikimin e saj në vend dhenë shoqërinë shqiptare. Këtu shprehet qëndrimii qeverisë ndaj kësaj dukurie, si edhe kuadriligjor e institucional për ta trajtuar atë.

DUKURIA E EMIGRACIONIT

Shtrirja, pasojat dhe marrëdhenia që kaemigracioni me trafikimin e qënieve njerëzoresi dhe kompleksiteti i këtij fenomeni, eshndërron emigracionin në një çështje tërendësishme.

Sipas regjistrimit të popullsisë kryer nga INSTAT,në vitin 2001 popullsia shqiptare është 3.07milion banorë dhe nëse nuk do të kishtemigracion kjo shifër do të ishte 3.78 milion.Diferenca ndërmjet këtyre dy shifrave ështënumri i përafërt i emigrantëve, pra 710 0002

persona nga të cilët 390 000 meshkuj dhe 320000 femra. Për shkak të karakterit masiv dhetë parregullt të emigracionit shqiptar, nuk kashifra të sakta zyrtare për shpërndarjen eemigrantëve shqiptarë. Megjithatë, specialistëte kësaj fushe kanë dhënë disa shifra tëpërafërta për të shpjeguar shpërndarjen eemigrantëve shqiptare në vendet pritëse.Afërsisht tre të pestat e tyre jetojnë në Greqi,një e pesta në Itali dhe një e pesta në EvropënPerëndimore dhe vende të tjera të botës3.Statistikat tregojnë se rreth gjysma e

PJESA E PARË:MIGRACIONI NË KUSHTET SHQIPTARE

emigrantëve nuk janë të pajisur me dokumentatë rregullta.

Një studim i fundit i INSTAT rendit sipasrëndësisë arsyet që detyrojnë shtetasitshqiptarë të emigrojnë jashtë vendit si vijon:paga më të larta, mbështetja financiare efamiljes, kushte më të mira pune, kushte mëtë mira jetese, kushte më të mira arsimimi përvete apo për pjestarët e tjerë të familjes, siedhe në periudha të caktuara për shakt tësigurise dhe rendit në vend. Vendet në të cilatshtetasit shqiptarë parapëlqejnë të emigrojnëndahen sipas disa faktorëve, si p.sh., lehtësiapër të gjetur punë, afërsia gjeografike, lehtësiae hyrjes në vendin pritës, të afërm që jetojnënë vendet ku ata emigrojnë, njohja memundësitë për arsimim dhe përmirësimi iaftësive profesionale, mundësia për të punuarnë profesionin e tyre dhe paga më të mira nekrahasim me vende te tjera, përveç Shqipërisë.

Zhvillimet e lëvizjeve emigratore

Gjatë periudhës së komunizmit Shqipëria kaqënë shumë e izoluar dhe dukuria e migracionitpothuajse nuk ka ekzistuar. Emigracioni masivqë karakterizon periudhën post-komuniste filloinë korrik të vitit 1990, kur mbi 5.000 personahynë në ambasadat e Italisë, Gjermanisë dheFrancës për t u larguar nga vendi. Në fund tëvitit 1990, mbi 20.000 shtetas shqiptarë ularguan nga vendi në rrugë tokësore për nëGreqi ku kërkuan azil politik. Në mars të vitit

2 110.000 banorë i përkasin brezit të dytë të emigrantëve të cilët kanë lindur jashtë vendit3 Papanagos Harry, Sanfey Peter (2001) “Intention to emigrate in transition countries: “The case of Albania in

Journal or Population Economics”; Nr. 14; fq.491-504.

12

1991, një numër i madh shtetasish shqiptarëhynë në portin e Durrësit, më i madhi në vend.Pasi morën kontrollin e disa anijeve të flotësdetare tregëtare, i drejtuan ato për të zbarkuarnë portet e Italisë Jugore. E njëjta situatë upërsërit pak muaj më vonë, në gusht, kur rreth18.000 vetë, pasi morën nën kontroll disa anije,zbarkuan në brigjet e Italisë. Emigracioni ipaligjshëm u rrit ndjeshëm gjatë viteve tëmëvonshme4.

Emigracioni pësoi një ulje gjatë viteve 1992-1996. Arsyeja ishte atribut i përmirësimit tëstabilitetit politik dhe situatës social-ekonomike. Në fund të vitit 19965 numri ishtetasve shqiptarë që jetonin jashtë venditarriti në 350.000 vetë. Fluksi i emigracionit ubë më masiv në vitin 1997, si pasojë e rëniessë skemave piramidale dhe kaosit politik qëshoqëroi këtë ngjarje.

Në vitet e fundit ka patur një rënie tëvazhdueshme të emigracionit të paligjshëm përshkak të forcimit të kontrollit kufitar,intensifikimit të luftës kundër trafikimit tëqënieve njerëzore, përmirësimit të kushtevesocial-ekonomike në Shqipëri dhe stabilitetitpolitik dhe rendit.

Emigrantët shqiptarë gjithmonë e më shumëpo integrohen në vendet pritëse, me përjashtimtë Greqisë, ku ky proces është shumë ingadaltë. Vërehet një ulje e ndjeshme eemigracionit të paligjshëm, megjithatë kjoështë shoqëruar nga rritja e emigracionit tërregullt për në Kanada, SHBA, etj. Si rezultat iintegrimit të emigrantëve, emigracioni përqëllime punësimi është shoqëruar me bashkimfamiljar, gjë që nuk mund të ndodhte më parëpër shkak se njerëzit emigronin në mënyrë tëparregullt. Emigracioni për qëllime punësimiështë shoqëruar nga një numër i madhshtetasish që largohen nga vendi për të studiuarjashtë.

Masat e qeverisë për forcimin e kontrollit tëkufijve dhe luftën kundër trafikimit të qënievenjerëzore kanë sjellë një ulje të emigracionittë parregullt. Gjithashtu ndryshimi i kushtevesociale, ekonomike dhe politike ka ulurdëshirën për tu larguar nga vendi në të mirë tërritjes së kërkesave dhe aspiratave tëshqiptarëve të cilët përndryshe do të ishinkontigjent emigracioni.

Një tjetër dukuri është ulja e rëndësisë sëafërsisë gjeografike. Kjo vihet re në faktin sepo shënohet ulje e vazhdueshme e numrit tëemigrantëve në vendet fqinje si psh. në Greqidhe Itali dhe një rritje e konsiderueshme eemigrantëve në shtete më të largëta si nëMbretërinë e Bashkuar, SHBA dhe Kanada.Arsyeja kryesore që ndikon në përzgjedhjen eshtetit për të emigruar është mundësitëekonomike që ofron shteti në fjalë apomundësia e pajisjes me dokumenta. Si pasojë,një numër gjithnje e më i madh i shqiptarëvepo emigrojnë drejt vendeve si Mbretëria eBashkuar si edhe në vende ku mund tëemigrojnë ligjërisht, si Kanadaja apo SHBA.

Edhe pse numri i emigrantëve shqiptarë nëvendet fqinjë vazhdon të mbetet i lartë, ajoqë vihet re kohët e fundit është rritja eemigracionit sezonal në vendet fqinjë si edhendryshimi i raportit midis emigracionit tërregullt dhe të parregullt në favor tëemigracionit të rregullt. Së pari, kjo ndodh sipasojë e lehtësimit të marrjes së dokumentavenë vendet pritëse. Së dyti, rritja e përshtatjesme kërkesat e tregut të punës në vendet pritësei jep kësaj prirjeje një ndihmë të madhe.Krijimi i kontakteve si edhe mësimi i gjuhëvetë vendeve fqinje ka ndihmuar në mënyrë tëkonsiderueshme këtë proces. Së treti, zhvillimii komunikimit me vendet pritëse ka luajtur njërol të rëndësishëm. Kjo është shoqëruar edheme shtimin e pikave të kalimit kufitar, linjavetë trageteve për në Itali, rritjen e numrit tëfluturimeve nga dhe për në Shqipëri, si dhe mepërmirësimin e infrastruktures rrugore.Komunikimi me mediat e huaja është shtuardhe është i vazhdueshëm në ato vende në tëcilët shtetasit kanë qenë emigrantë.

Emigracioni dhe demografia

Pas disa dekadash rritjeje të qëndrueshme,numri i përgjithshëm i popullsisë shqiptareështë ulur me 113 mijë banorë në periudhënndërmjet dy regjistrimeve të fundit në 1989dhe 2001. Faktori kryesor për këtë rënie kaqenë emigracioni, i cili i ka kaluar të 600.000vetët pas vitit 1995 dhe ka bërë që për vite meradhë popullsia të ketë pësuar rënie.Ulja e vazhdueshme e lindshmërisë pas viteve60 ka qënë faktori i dytë që ka ndikuar në ritmete ulëta të popullsisë me një shkallë lindjeshprej 2.31 fëmijë për një grua në 2001, tre herë

4 Shiko më sipër.5 Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara

13

më pak se 40 vjet më parë kur ky nivel ishte6.85 fëmijë për një grua.Ndryshimet në përbërjen e grupmoshave sëpopullsisë në Shqipëri pasqyrojnë ndikimin eemigracionit. Grupmoshat 20-40 vjeç përbëjnënumrin më të madh të emigrantëve, gjë që kandikuar si në ndryshimet në strukturen egrupmoshave të popullsisë ashtu edhe nënivelin e lindshmërisë. Si rrjedhojë numri ipopullsisë deri në 20 vjeç është zvogëluar përshkak të lindshmërisë së ulët dhe popullsia 40vjeç e lart është rritur për shkak tëemigracionit.

Ndryshimet në shpërndarjet rajonale tëdendësisë së popullsisë vijnë si rrjedhojë jovetëm e lëvizjes së brendshme, por edhe eemigracionit. Dendësia e popullsisë në zonatjugore të Shqipërisë që ndodhen më pranëkufirit me Greqinë është ulur shumë. Në fakt,banorët që shpërngulen nga zonat verioremigrojnë kryesisht brenda vendit, ndërkaqbanorët nga zonat jugore synojnë më shumëvendet e huaja.

Ndikimi i emigracionit në ekonominë e vendit

Emigracioni ka një ndikim parësor nëekonominë e vendit si rezultat i dërgesave tëemigrantëve. Dërgesat e emigrantëve përbëjnënjë nga shtyllat kryesore të ekonomisëshqiptare duke siguruar një hyrje tëvazhdueshme të valutave të huaja në vend siedhe duke konsoliduar bazën për kursime dheinvestime. Mbështetur në të dhënat zyrtarekontributi i dërgesave të emigrantëve, për njëperiudhë 10 vjeçare është vlerësuar rreth 15%e Produktit të Brendshëm Bruto. Gjithashtukontributi i këtyre dërgesave në bilancintregëtar, për një periudhe 10 vjeçare,vlerësohet te jetë rreth 58.8 %.

Ndikimet e emigracionit në tregun e punës

Emigracioni ka një ndikim të madh në zhvilliminprofesional të shtetasve shqiptarë. Nga njëraanë, punësimi i emigrantëve shqiptarë nëekonomitë e zhvilluara të vendeve pritëse i kapajisur ata me një kulturë të përgjithshme tëmenaxhimit të punës, të etikës në punë, njohuripër sektorë të rinj të ekonomisë, me njohurimbi teknikën dhe teknologjinë e fundit. E parënë këtë këndvështrim, kthimi i tyre do tëshoqërohej me transferimin e aftësive tësipërpërmendura. Eshtë gjithashtu fakt seshumë emigrantë nuk punojnë në pozicione përtë cilat ata kanë studiuar apo janë trainuar dhekjo është arsyeja që lehtësimi dhe nxitja enjohjes së diplomave dhe kualifikimeve

shqiptare jashtë vendit është një problemshqetësues.

Mundësitë për të emigruar ulin nivelin epapunësisë dhe si pasojë zbusin vështirësitësocial-ekonomike që do të shfaqeshin nëse nukdo të ekzistonte mundësia për të kërkuar punëjashtë vendit.

Një tjetër çështje që duhet të merret nëkonsideratë kur përqendrohemi tek burimetnjerëzore të shqiptarëve jashtë vendit ështëspecializimi profesional që ata mendojnë tëndjekin. Në Greqi pjesa më e madhe eemigrantëve shqiptarë janë punësuar nëindustrinë e ndërtimit dhe një pjesë tjetër nëbujqësi dhe hoteleri. Po ashtu në Italiemigrantët kryesisht janë të punësuar nëndërtim, turizëm dhe industrinë e lehtë.Specializimi i emigrantëve në fusha të veçantaka një ndikim të madh në nivelin aktual tëdërgesave të emigrantëve dhe efekti i kthimittë tyre në ekonominë kombëtare varet pikërishtnga specializimi i tyre profesional. Kjo nënjëfarë mënyre shpjegon investimet masive nësektorin e ndërtimit dhe turizmit.

Një numër jo i vogël emigrantësh janë punësuarnë bujqësi, në një kohë që prodhimi bujqësornë vend ka rënë dhe Shqipëria është bërë njëimportuese e rëndësishme në rajon përprodukte bujqësore.

Ndikimi i emigracionit në politikën ebrendshme

Dukuria e emigracionit mund të ndikojë nënivelin e pjesëmarrjes së emigrantëve nëzhvillimet politike në vend. Ata nuk mund tëmarrin pjesë në votime edhe pse ata përbëjnënjë numër të madh të zgjedhësve pasi nukmund të votojnë në konsullatat Shqiptarejashtë vendit dhe duhet të udhëtojnë për nëShqipëri posaçërisht për këtë qëllim. Kjo ndikonnë rezultatin e zgjedhjeve dhe mosangazhimine tyre politik në tërësi.

Emigracioni si dukuri ndikon në stabilitetinekonomik të vendit duke tentuar të mbajë nënivele të ulëta papunësinë në vend dhe të zbusëpakënaqësinë që vjen si rezultat i kushteve tëvështira social-ekonomike. Kufizimi imundësive për të emigruar mund të çojë nërritjen e presionit nga shtetasit të cilëtdëshirojnë të emigrojnë.

Emigracioni ka një ndikim të madh edhe nëformimin e kulturës politike. Jetesa jashtëvendit ndikon në formimin politik të

14

emigrantëve dhe të afërmve të tyre në Shqipëridhe në mendimin e tyre se sa kujdeset qeveriapër emigrantët. Pjesa më e madhe eemigrantëve shqiptarë jetojnë dhe punojnë nëvende me sisteme të demokracisë liberale dukei dhënë mundësi atyre të familjarizohen dhetë shprehen në atë sistem. Formimi i ndryshëmpolitik i emigranteve që kthehen në vend do tëndikojë pozitivisht ndaj dukurive të tilla siklientelizmi, interesat vetjake dhe korrupsioniduke përshpejtuar dhe duke siguruarqëndrueshmëri për vazhdimin e procesit tëdemokratizimit në vend.

Emigracioni ndikon edhe në mundësinë dhedëshirën e shtetasve shqiptarë për të udhëtuarlirisht jashtë vendit. Vështirësitë aktuale janëtrashëgimi e një të kaluare jo të largët. Izolimii Shqipërisë në të kaluarën, ka lënë gjurmë nëmentalitetin e njerëzve të cilët bëjnë një lidhjetë drejtpërdrejtë ndërmjet një qeverisje të mirëdhe liberalizimit të mundësive për të udhëtuarjashtë vendit. Liberalizimi i regjimit të vizavekonsiderohet si nivel më i ulët izolimi dhe sishkëputje nga e kaluara komuniste duke u parëkështu si detyrë e qeverisë për të lejuar apolehtësuar mundësitë për të udhëtuar jashtëvendit.

Emigracioni dhe politika e jashtme

Ekziston një lidhje e fortë ndërmjet proçesitintegrues në Bashkimin Evropian dheemigracionit shqiptar. Ky proçes luan një rolmjaft të rëndësishëm në hartimin e politikavedhe përparësive në fushën e emigracionit.

Për shkak të ndjeshmërisë së opinionit publikndaj gjendjes së emigrantëve shqiptarë nëvendet pritëse, garantimi i të drejtave tështetasve shqiptarë jashtë vendit shihet si njëçështje mjaft e rëndësishme për t u trajtuarnga shërbimet diplomatike të Ministrisë sëPunëve të Jashtme. Për shkak të numrit tëkonsiderueshëm të shqiptarëve jashtë vendit,respektimi dhe garantimi i të drejtave të tyrepërbën një detyrë dhe njëkohësisht një sfidëpër qeverinë shqiptare.

Procesi i emigracionit është një proces inatyrshëm për tu integruar në tregunndërkombëtar të punës dhe për tu përfshirënë procesin e globalizimit. Kompleksiteti iproblemeve me të cilat ndeshen emigrantëtshqiptarë në vendet fqinje ka qenë dhe vazhdontë mbetet një element i rëndësishëm nëmarrëdhëniet me këto shtete.

QËNDRIMI I QEVERISË SHQIPTARENDAJ MIGRACIONIT

Strukturat qeveritare

Shumë institucione qeveritare mbulojnëçështje që kanë të bëjnë me migracionin, porministritë kryesore janë Ministria e RenditPublik, Ministria e Punës dhe Çështjeve Socialedhe Ministria e Punëve të Jashtme.

Roli i Ministrisë së Rendit Publik në lidhje memigracionin ushtrohet nga Drejtoria e PoliciseKufitare dhe Migracionit. Kompetencat e MRPnë këtë fushë përfshijne kontrollin kufitar,masat kundër trafiqeve të paligjshme deri nëpërzgjedhjen dhe regjistrimin e të huajve.Ministria e Rendit Publik ka rol të rëndësishëmnë nënshkrimin dhe zbatimin e marrëveshjevetë ripranimit.

MPÇS është përgjegjëse për të gjitha aspektete migracionit për motive punësimi. Drejtoriae Migracionit merret drejtpërtdrejt memigracionin. Institucione të tjera që varen ngaMPÇS, objekt i punës së të cilave janë çështjetqë lidhen me migracionin, janë ShërbimiKombëtar i Punësimit, Shërbimi SocialShtetëror dhe Instituti i Sigurimeve Shoqërore.MPÇS është gjithashtu autoriteti kompetent përmarrëveshjet e punësimit sezonal me vendete tjera.

Kompetencat e MPJ në fushën e migracionitlidhen me administrimin e vizave dhe tëdokumentave të hyrjes të të huajve dheshërbimet konsullore të siguruara në vendetpritëse për emigrantët shqiptarë. Akoma mëshumë, ajo është një pjesëmarrëse kryesorenë procesin e nënshkrimit të marrëveshjeve tëratifikuara nga Shqipëria, si edhe nëmarrëveshjet e ripranimit.

Instituti i Statistikave (INSTAT) është njëinstitucion tjetër, objekt i punës së të cilit, ndërtë tjera është mbledhja dhe shpërndarja e tëdhënave dhe studimeve që ndihmojnë nëkrjimin e një kuadri më të qartë të dukurisë sëmigracionit.

Programi i Qeverisë Shqiptare

Sipas programit të qeverisë, disa nga prioritetete qeverise në fushën e migracionit janëmenaxhimi i flukseve migratore, rritja epërkujdesit ndaj emigrantëve dhe familjeve tëtyre, si dhe krijimi i lehtësirave për të emigruar

15

në rrugë ligjshme përkrah përpjekjeve për tëluftuar emigracionin e paligjshem. Duke paturparasysh gjendjen ekonomike dhe atë tëpunësimit në vend, qeveria e konsideron sipërparësi kanalizimin e dërgesave tëemigrantëve në zhvillimin ekonomik. Qeveriashqiptare është treguar e vëmendshme përefektet e dërgesave të emigrantëve në tregune punës. Eshtë kjo arsyeja që ajo është eangazhuar në nxitjen e punësimit sezonal sialternativë e emigracionit të përhershëm përqëllime punësimi dhe në nxitjen e kthimit tëemigrantëve të kualifikuar. Duke qënë einteresuar për kushtet e jetesës së shtetasveshqiptarë jashtë vendit, qeveria është eangazhuar për të ndihmuar në integrimin social,kulturor dhe ekonomik të tyre në vendet pritëseduke e gërshetuar këtë me ruajtjen dhezhvillimin e trashëgimisë kulturore shqiptare.

Kuadri ligjor dhe politik për emigracionin

Numri i madh i emigrantëve shqiptarë ka sjellëreagimin e strukturave përkatëse shtetërore meqëllim minimizimin e kostos së emigracionit dhemaksimizimin e përfitimeve si për emigrantëtashtu dhe për vendin.

Për shkak të nivelit të lartë të emigracionitdhe të ndikimit të madh që ai ka në të gjithësektorët në vend, si edhe për të pasqyruarpërmasat shqetësuese të tij, është miratuarligji nr.9034, datë 20.03.2003 për “Emigrimine Shtetasve Shqiptare për Motive Punësimi” icili rregullon të drejtën për tu punësuar apovetëpunësuar jashtë vendit.

Për të lehtësuar lëvizjen e qytetarëve jashtëvendit, janë bërë përpjekje për të liberalizuarregjimin ekzistues të vizave nëpërmjet lidhjessë disa marrëveshjeve me vendet e treta.

Për të zbutur problemin e papunësisë në venddhe për të përmbushur nevojat për të emigruarpër motive punësime janë nënshkruar disamarrëveshje punësimi ndërmjet Shqipërisë dhevendeve të tjera si Greqia, Gjermania, dheItalia. Kështu, për inkurajimin dhe hapjen eagjensive private të punësimit, të cilat do tëndihmonin shtetasit shqiptarët të gjenin punëjashtë vendit, Keshilli i Ministrave ka miratuarvendimin nr. 708 të datës 16.10.2003 për“Procedurat e liçensimit dhe funksionimit tëAgjensive Private të Punësimit.

Problemi i migracionit është trajtuar gjithashtunga dy strategjitë e fundit, Strategjiakombëtare e luftës kundër trafikimit të qenievenjerëzore, e miratuar me vendim të Këshillit

të Ministrave në vitin 2001, dhe Strategjia përkontrollin e kufirit dhe menaxhimin e integruartë tij, e miratuar me Vendim të Këshillit tëMinistrave në vitin 2003. Eshtë miratuar edhenjë Plan Veprimi për masat që duhen marrëpër përmirësimin e lëvizjes së lirë të njerëzve,miratuar në vitin 2003, i cili parashikon masatqë duhen marrë për parandalimin e kalimit tëpaligjshëm të kufirit dhe luftën ndaj lidhjeveqë ekzistojnë ndërmjet migracionit tëparregullt dhe krimit në përgjithësi. Edhe psekëto strategji dhe politika kanë një ndikim tëdrejtpërdrejtë mbi migracionin dhe trafikimine qënieve njerëzore, për të shmangurpërsëritjen, Strategjia Kombëtare përMigracionin nuk trajton çështje që janë trajtuarmë parë nga nisma të tilla. Megjithatë, disapërsëritje me planin e veprimit mbi masat përtë përmirësuar lëvizjen e lirë të njerëzve nukmund të shmangen nga vetë problematika egjerë e kësaj dukurie. Për pasojë do të lindënevoja për të siguruar një koordinim të mirëndërmjet këtyre dy instrumentave gjatëzbatimit .

Strategjia Kombëtare e Luftës Kundër Trafikimittë Qënieve Njerëzore ishte hapi i parë iqëndrueshëm i ndërmarrë nga Shqipëria, paspërpjekjeve të saj ad hoc për ti dhënë funddukurisë së trafikimit të qenieve njerëzore.Strategjia e miratuar në dhjetor të vitit 2001,ndër të tjera kishte si objektiv parandalimin etrafikimit të qënieve njerëzore dhe mbrojtjendhe dhënien e ndihmës për viktimat e trafikimitme synim riintegrimin e tyre në shoqëri. Kjostrategji është zbatuar gjatë periudhës 2001-2004. Monitorimi i strategjisë i është ngarkuarMinistrit të Shtetit për Koordinim pranëKryeministrit i cili duhet të raportojë çdo tremuaj në Komitetin Kundër Trafikimit të QënieveNjerëzore. Disa nga masat e parashikuara ngakjo strategji janë: identifikimi i arsyeve qëbëjnë të mundur trafikimin, ndërgjegjësimi dheedukimi i publikut në lidhje me trafikimin eqënieve njerëzore dhe përmirësimi i kushtevesocial-ekonomike, krijimi i shërbimeve përmbrojtjen e viktimave dhe riintegrimin e tyre,trainimi i strukturave të përfshira në luftënkundër trafikimit, krijimi i strukturave tëspecializuara për të luftuar trafikimin e qënievenjerëzore dhe sigurimi pajisjeve të nevojshmeteknike për strukturat/njësitë e përfshira nëluftën kundër trafikimit .

Masat e marra në kuadër të kësaj strategjiekanë ulur në mënyrë të ndjeshme numrin epersonave të trafikuar gjatë viteve të fundit.Megjithatë, duke marrë parasysh pasojat dhepërmasat e mëdha të kësaj dukurie në

16

shoqërinë shqiptare, qeveria shqiptare kaparashikuar vazhdimësinë e strategjisë kundërtrafikimit të qënieve njerëzore me një tjetërplan veprimi për periudhen 2004-2005.Gjithashtu është hartuar një strategji kundërtrafikimit të fëmijëve në kuadrin e luftëskundër trafikimit6. Kjo strategji parashikonmasa/veprime të veçanta që duhen marrë, tëcilat do të kenë ndikim të fortë në luftën kundërtrafikimit të fëmijëve.

Angazhimi i Qeverisë Shqiptare për ti dhënëfund krimit ndër-kufitar, migracionit tëpaligjshëm, kontrabandës, trafikimit nëpërgjithësi dhe trafikimit të qënieve njerëzorenë veçanti, nëpërmjet forcimit të kontrollitkufitar, pasqyrohet për herë të parë në njëdokument të konsoliduar në Strategjinë ekontrollit dhe menaxhimit të integruar tëkufijve. Qeveria shqiptare e konsideronmenaxhimin e kufirit jo vetëm si një detyrimndaj shtetasve të saj, por gjithashtu si njëçështje që ka ndikim të drejtpërdrejtë nëmarrëdhëniet e Shqipërisë me vendet e tjera.Strategjia e menaxhimit të integruar ështëparashikuar të zbatohet gjatë periudhës 2003-2006. Në këtë kuadër do të ndërmerret njëstudim mbi trafiqet që zhvillohen ndërmjetkufijve shtetërorë, mbledhjen e të dhënave mbitrafiqet, përmirësimin e kontrollit kufitar meanë të prezantimit të metodave dhe teknikavetë reja për zbulimin e kalimeve të paligjshmetë kufirit, masat e efektshme kundërterrorizmit dhe krimit të organizuar, si edheforcimin e bashkëpunimit ndërmjetinstitucioneve përkatëse në Shqipëri dhe rajon.

Monitorimi i kësaj strategjie i është ngarkuarZëvendësministrit të Rendit Publik, i cili do tiraportojë Ministrit të Rendit Publik të paktënnjë herë në 6 muaj mbi ecurinë e zbatimit tëstrategjisë.

Plani i masave për përmirësimin e lëvizjes sëlirë të njerëzve është një tjetër dokument iqeverisë shqiptare. Plani i masave thekson sepërmirësimi i lëvizjes së lirë të njerëzve mundtë arrihet vetëm nëse do të parashikohen masatë efektshme që parandalojnë migracionin epaligjshëm të shtetasve shqiptarë jashtë venditdhe migracionin e paligjshëm të shtetasve të

vendeve të tjera që e përdorin Shqipërinë sivend tranzit për në BE. Kuptimi i “lëvizjes sëlirë” ka nevojë për tu shpjeguar: ajo nuk mundtë merret në kuptimin që ka në të drejtënEvropiane7 pasi një e drejtë e tillë në parimmund ti garantohet shtetasit të një vendi paspranimit të tij në BE. Për momentin, asshtetasit e tetë shteteve të reja anëtare nuk ekanë të drejtën e lëvizjes së lirë, por kjo edrejtë do tu jepet pas shtatë viteve. Në njëkuptim më të ngushtë, është shumë e vështirëqë shtetasit shqiptarë të përfitojnë nga e drejtapër të udhëtuar jashtë vendit pa vizë për njëperiudhë maksimale prej tre muajsh, për shkaktë rrezikut të imigracionit të paligjshëm dukekaluar afatin kohor. Kjo nuk do të thotë që nukmund të diskutohet për lehtësira në proçedurate vizave me shtetet anëtare të BE për njëlëvizje më të lirë të shtetasve shqiptare. Nëkuadrin e masave të parashikuar nga kydokument mund të përmendim:

Përmirësimin e legjislacionit mbimenaxhimin e kufirit;

Forcimin e bashkëpunimit institucionaldhe krijimin e një institucioni tëpërgjithshem të kufirit;

Krijimin e një baze të dhënash tëefektshme për regjistrimin e të gjithënjerëzve që hyjnë dhe dalin ngaShqipëria dhe detaje të tjera përkatëseqë mund të lidhen me baza të dhënashtë vendeve të tjera dhe mundësinë elidhjes së kësaj baze të dhënash mezyrat konsullore;

Krijimin e një liste të zezë për personattë cilët nuk mund të largohen ngaShqipëria pasi janë nën ndjekje penale;

Ngritjen e kapaciteteve të policisë dheforcimin e bashkëpunimit policorndërkombëtar për të përmirësuarkontrollin kufitar, krimin e organizuar,trafiqet e paligjshme etj.

Monitorimi i zbatimit të planit të masave përpërmirësimin e lëvizjes së lirë i është ngarkuarDepartamentit të Koordinimit që varet ngaMinistri i Shtetit.

Në lidhje me lëvizjen e lirë të njerëzve, krijimii një zone pa kontrolle të brendshme ndërmjet

6 Në kohën që Strategjia Kombëtare për Migracionin ishte duke u hartuar , drafti i strategjisë për luftën kundërtrafikimit të fëmijëve është dërguar në Këshillin e Ministrave për miratim.

7 Nënkupton të drejtën për një shtetas evropian për t’ u vendosur në bazë të disa kushteve në një shtet tjetër anëtar të BE

17

disa shteteve të rajonit sipas modelit Shengenka qenë një objektiv i sugjeruar shpesh ngaautoritetet shqiptare dhe mund të jetë një ngatemat e debatit që do të zhvillohet pasprezantimit të Strategjisë Kombëtare përMigracionin e cila mund të përfshihet si objektivafatgjatë në Planin Kombëtar të Veprimit përMigracionin. Realizimi i këtij objektivi do tëkërkonte marrëveshje dhe bashkëpunim tëngushtë ndërmjet shteteve fqinjë të Ballkanit.

Kuadri ligjor dhe politik për imigracionin

Imigracioni në Shqipëri është ipakonsiderueshëm nëse do të krahasohej meqindra e mijëra shqiptarë që kanë emigruar nëperëndim. Numri i shtetasve të huaj që janëpajisur me leje pune nga shkurti 1996 deri nëditët e sotme rezulton në 5940. Gjatë periudhësjanar 2004-qershor 2004 janë pajisur me lejepune 381 shtetas të huaj. Megjithatë,pavarësisht numrit të vogël të emigrantëve nëvend, Qeveria ka bërë përpjekje për të hartuardhe plotësuar një kuadër ligjir dheadministrativ bashkohor në zbatim tëdetyrimeve që rrjedhin si rezultat ipjesëmarrjes në një sërë organizmashndërkombëtarë si edhe si rezultat i nënshkrimittë shumë instrumentave ndërkombëtarë nëmbrojtje të të drejtave të imigrantëve.

Ligji për të Huajt, miratuar në 27 Maj 1999,përbën aktin ligjor kryesor në fushën eimigracionit në Shqipëri. Politika e qeverisëshqiptare synon përafrimin e proçedurave dhellojeve të vizave, shkallës së sigurisë nëpërputhje me standartet Shengen dhe përafrimii regjimit të vizave me acquis BE.

Në kuadër të gjitha përpjekjeve për përafriminme standartet e BE, në janar të vitit 2004 ështëbotuar një raport mbi kuadrin ligjor dheinstitucional të Shqipërisë krahasuar me atë tëBE dhe me standartet ndërkombëtare. Raporti, icili është rezultat i një bashkëpunimi të ngushtëndërmjet ekspertëve të zyrës së IOM në Tiranëme ekspertë të shumë institucioneve qeveritare,nxjerr në pah mangësitë në legjislacionin shqiptarmbi imigracionin dhe jep rekomandime të qartambi masat që duhet të ndërmerren nga Shqipëriasi në kuadrin ligjor ashtu edhe në atë institucionalpër të përmbushur kërkesat e BE dheinstrumentave të tjerë ndërkombëtarë në fushëne migracionit. Rezultatet e këtij raporti janëpërfshirë në mënyrë të përmbledhur në këtë

strategji në pjesën ku trajtohet imigracioni nëShqipëri.

POLITIKAT E BASHKIMIT EVROPIANPËR SHQIPËRINË

Politikat e BE për Shqipërinë në fillim të viteve90 duhen parë nën këndvështrimin e Procesittë Stabilizim Asocimit (PSA) i cili do të çojë nëmarrëveshjen për integrimin e Shqipërisë si njështet i ri anëtar (1). Me hyrjen në mijëvjecarine ri, çështjet e drejtësisë dhe të rendit morënrëndësi të madhe në fushën e bashkëpunimitndërmjet BE dhe Shqipërisë ku politikat emigracionit fillimisht u përqëndruan në luftënkundër imigracionit të paligjshëm (2). Sot, nëmënyrë progresive, shfaqet një qëndrim i ri, icili ka si synim zgjerimin e bashkëpunimit nëfushën e migracionit. Kjo çështje ështëveçanërisht e rëndësishme në lidhje mepërmbajtjen e Strategjisë Kombëtare përMigracionin në Shqipëri (3).

Politika globale e BE për Shqipërinë

Marrëveshja e parë ndërmjet Shqipërisë dheBE u nënshkrua në vitin 1992. Ajo ishte njëmarrëveshje tregtare dhe nuk përmbantendonjë element lidhur me çështjet e drejtësisëdhe të rendit. Në prill të vitit 1997, Këshilli iÇështjeve të Përgjithshme të BE miratoi njëMetodë Rajonale, duke vendosur kushte politikedhe ekonomike për zhvillimin e marrëdhënievedypalëshe ndërmjet pesë vendeve të rajonit(Shqipëria, Bosnje-Hercegovina, Kroacia,Republika Federale e Jugosllavisë dhe IshRepublika Jugosllave e Maqedonisë). Kushtetparashikonin respektimin e parimevedemokratike, të drejtave të njeriut, shtetit tësë drejtës, mbrojtjen e minoriteteve, reformate ekonomisë së tregut dhe bashkëpunimitrajonal. Në maj të vitit 1999, KomisioniEvropian propozoi krijimin e Procesit tëStabilizim Asociimit këto vende. Ky është njëkuadër ku instrumenta të ndryshëm synojnëdhënien e ndihmës për këto vende për tëkapërcyer tranzicionin politik dhe ekonomik nëmënyrë që ti përgatisin ato ato për një formëtë re të marrëdhënieve kontraktuale. Qëllimi ikësaj marrëdhënieje më të afërt është pranimii Shqipërisë në BE në një periudhë afatgjatë.

Sipas deklaratës së BE të muajit maj të vitit19998 në lidhje me PSA për vendet e EvropësJuglindore, objektivat kryesore do të jenë:

8 COM (99) 235 më 26 Maj 1999, Fq.6

18

Orientimi i rajonit më pranëperspektivave të integrimit të plotë nëstrukturat e BE;

Mbështetja e konsolidimit tëdemokracisë, shtetit të së drejtës,zhvillimit ekonomik dhe reformave,strukturave të përshtatshmeadministrative dhe bashkëpunimitrajonal;

Krijimi i një kuadri zyrtar për dialogunpolitik, si në nivelin dypalësh ashtuedhe në atë rajonal;

Nxitja e marrëdhënieve ekonomike,tregëtare, investimeve, politikave tësipërmarrjes, transportit, zhvillimitdhe bashkëpunimit në fushën edoganave;

Sigurimi i një baze për bashkëpunimnë fushën e çështjeve të drejtësisë dherendit;

Sigurimi i një baze për bashkëpunimekonomik, social, civil, edukativ,shkencor, teknologjik, mjedisor dhekulturor.

Një program i quajtur CARDS (NdihmëKomunitetit për Rindërtim, Zhvillim dheStabilizim) është krijuar për tu siguruar ndihmëvendeve që janë në PSA. Ndërkohë që vendetjanë të orientuara ndaj këtij procçesi, ngakomuniteti i BE do të ketë një ndihmë në rritjenë mbështetje të reformave dhe krijimit tëinstitucioneve të nevojshme për të përmbushurdetyrimet e Marrëveshjes së Stabilizim Asocimit(MSA).

Përfundimet e mbledhjes së Selanikut tëKëshillit Evropian hartuar në vjeshtën e vitit2003 identifikuan rrugët e intensifikimit tëProcesit të Stabilizim Asocimit nëpërmjetprezantimit të Partneritetit Evropian. Qëllimii partneritetit ishte identifikimi i përparësivepër veprim mbështetur në përpjekjet për tuafruar me BE. Përparësitë janë përshtatur sipasnevojave specifike të secilit vend. Pritet qëvendet të miratojnë një plan ku të përfshihetnjë program dhe hollësi mbi mënyrën sesimendojnë ata ti paraqesin përparësitë. Fushatë tjera, përveç çështjeve të drejtësisë dherendit, të përfshira në marrëveshjen epartneritetit janë demokracia dhe shteti i sëdrejtës, të drejtat e njeriut dhe mbrojtja eminoriteteve, bashkëpunimi rajonal dhendërkombëtar, ekonomia e tregut të lirë dhereformat strukturore, administrimi i financavepublike, mjedisi dhe telekomunikacioni.

MSA ndërmjet Shqipërisë dhe BE që ka filluartë negociohet do të mbështetet në katër shtylla

ku çështjet e drejtësisë dhe rendit do të kenëpërparësi .

Duhet theksuar rëndësia e veçantë e përmasavendërkombëtare të MSA. Politikat nuk janëhartuar dhe të nuk janë të zbatueshme vetëmpër Shqipërinë, por janë në nivel rajonal, kupërfshihet Bosnje-Hercegovina, Kroacia, Serbiadhe Mali i zi dhe Ish Republika Jugosllave eMaqedonisë. Në takimin e Zagrebit që u mbajtnë nëntor të vitit 2000 ku u takuan drejtues tëBE me kryetarët e shteteve të lartpërmendura,këta të fundit shprehën gatishmërinë e tyre“për të hartuar konventën e bashkëpunimitrajonal ndërmjet vendeve të tyre në funksiontë arritjes së dialogut politik, të një zone tëtregut të lirë rajonal dhe bashkëpunimit tëafërt në fushën e çështjeve të drejtësisë dherendit, në veçanti për forcimin e drejtësisë dhepavarësisë, me qëllim për të luftuar krimin eorganizuar, korrupsionin, pastrimin e parave,imigracionin e paligjshëm, trafikimin e qënievenjerëzore dhe të gjitha format e tjera tëtrafikut”.

Shqipëria objektiv i BE si një vend mepërparësi në luftën kundër imigracionit tëpaligjshëm

Shqipëria është vënë në mënyrë tëvazhdueshme në fokusin e BE, i cili ka vënëtheksin në luftën kundër imigracionit tëpaligjshëm si një nga përparësitë kryesore tëpolitikave të përbashkëta për imigracionin dheazilin, fillesa e të cilit përkon me programin eAmsterdamit dhe takimin e Tamperes në vitin1999.

Kur BE krijoi në vitin 1998 Grupin e Punës tëNivelit të Lartë mbi azilin dhe migracionin meqëllim që të përgatitej plani i veprimit përvlerësimin e situatës në disa shtete të cilëtpërdoren nga migrantët për të hyrë në vendete BE, Shqipëria ishte një nga gjashtë vendetkryesore të identifikuara nga Këshilli iMinistrave të BE. Objektivat kryesore të planittë veprimit për Shqipërinë, të miratuar në fundtë vitit 1999, ishin:

Financimi nga BE i nismave në fushëne parandalimit të flukseve tëimigracionit;

Ushtrimi i presionit nga BE dhe vendetanëtare mbi autoritetet shqiptare përtë bërë çdo përpjekje për tëparandaluar dhe luftuar trafikimin epaligjshëm të emigrantëve ngaShqipëria;

Financimi i fushatave informuese në

19

Shqipëri për të siguruar informacion tëbesueshëm mbi emigracionin e rregullt;

Ushtrimi i presionit të BE ndaj Shqipërisëpër të zbatuar marrëveshjet ekzistuesetë ripranimit. BE dhe Shqipëria duhettë nënshkruajnë më tej njëmarrëveshje të përgjithshme ripraniminë kuadrin e një marrëveshjeje tëardhshme të stabilizim asocimit;

Mbështetja nga BE dhe shtetet anëtaretë programeve dhe nismave të cilatnxisin kthimin vullnetar dheriintegrimin në Shqipëri.

Në nëntor të vitin 2002, këshilli i BE vuri nëfokus për herë të dytë Shqipërinë si një vendme përparësi në përfundim të “bashkëpunimittë intensifikuar për menaxhimin e flukseve tëmigracionit me vendet e treta”. Një listë epërbërë prej nëntë vendesh ku përfshihejShqipëria së bashku me Kinën, Republikën eSerbisë dhe Malit të Zi, Maroku, Rusia, Tunizia,Ukraina, Libia dhe Turqia, u përpunua për tëintensifikuar bashkëpunimin nëpërmjet njëdialogu mirëkuptimi si dhe nëpërmjetpërfshirjes së një paragrafi mbi menaxhimin epërbashkët të flukseve migratore në çdomarrëveshje të jashtme të nënshkruar nga BE.Në strategjinë e hartuar për Shqipërinë përperiudhën 2002-2006, përparësitë e caktuaranë fushën e azilit dhe migracionit janë:

Luftë efikase kundër trafikimit dheimigracionit të paligjshëm;

Krijimi i strukturave të përshtatshmepër azilin dhe migracionin, duke marrëparasysh se Shqipëria është një vend irëndësishëm tranziti për refugjatët,azilkërkuesit dhe migrantët që duan tëdrejtohen për në Evropë.

Programi për vendet e Ballkanit Perëndimormiratuar në mbledhjen BE të mbajtur nëSelanik në qershor të vitit 2003 vuri theksinmbi rëndësinë e luftës kundër imigracionit tëpaligjshëm nëpërmjet bashkëpunimit tëautoriteteve kompetente të vendeve tëBallkanit Perëndimor dhe rrjetit të zyrtarëvetë BE që merren me çështjet e imigracionit tështeteve anëtare, dhe nëpërmjetmarrëveshjeve të ripranimit midis vetë vendevetë PSA dhe vendeve të treta. BE është indërgjegjshëm për rëndësinë që i kushtojnënjerëzit dhe qeveritë në vendet e BallkanitPerëndimor perspektivës së liberalizimit tëregjimit të vizave, por çdo progres në këtëdrejtim varet nga zbatimi i disa reformave tërëndësishme në fusha të ndryshme, si shteti isë drejtës, lufta kundër krimit të organizuar,

forcimi i kapaciteteve administrative nëkontrollin kufitar dhe niveli i sigurisë sëdokumentave.

Në raportin e Grupit të Punës të Nivelit të Lartëdrejtuar Këshillit Evropian në Nisë, në lidhjeme vlerësimin e ecurisë deri më 2000,theksohet se “edhe pse ky plan veprimi upranua i fundit, është bërë shumë progres nëzbatimin e tij”. Në raportin e StabilizimAsocimit të vitit 2004, Komisioni Evropian bërivlerësimin e situatës si më poshtë:

Është ecur përpara në fushën e politikëssë vizave;

Nuk ka patur shumë zhvillime në fushëne menaxhimit të kufirit;

Eshtë hartuar një raport mbi mangesitëe kuadrit ligjor dhe institucional nëfushën e emigracionit në Shqipëri;

Një marrëveshje ripranimi është lidhurndërmjet BE dhe Shqipërisë në dhjetor të vitit2003 dhe mendohet të hyjë në fuqi në vitin2005 kur të përfundojë procedura legjislativepër ratifikimin. Duke marrë parasysh seShqipëria së bashku me Makaaon, Hong-Kongun,Kinën dhe Sri Lankën është një nga të paktatvende që kanë pranuar të nënshkruajnë njëmarrëveshje të tillë me BE, kjo tregon një happozitiv, pasi përfshin jo vetëm shtetasitshqiptarë, por edhe ata të vendeve të treta tëcilët kalojnë tranzit në rrugë të ligjshme apotë paligjshme nëpërmjet territorit shqiptar.

Pyetësori i raportimit për periudhën mars 2003- shkurt 2004 në lidhje me zbatimin estrategjisë kundër trafikimit, miratuar ngaqeveria shqiptare në vitin 2001, tregon se kjostrategji është një sukses i gjithëpranuar, nëveçanti në lidhje me imigracionin tranzit, porsidoqoftë mbeten disa dobësi që lidhen me disamangësi në proçesin e arrestimit tëtrafikantëve.

Së fundi, është me vend të theksohet sedimensioni rajonal është veçanërisht irëndësishëm në fushën e migracionit. Në marstë vitit 2001, vendet e BE dhe ato të Procesittë Stabilizim Asociimit miratuan një vendim mbimasat konkrete në vijim të deklaratës sëmiratuar në mbledhjen e Zagrebit për sa ipërket azilit dhe migracionit. Nisma rajonalepër migracionin, refugjatët dhe azilin (MARRI)synon përafrimin e standarteve evropiane dhepërmirësimin e bashkëpunimit rajonal sipas njëmetode të koordinuar të çështjeve tëmigracionit dhe politikave të azilit në rajon.Fushat e identifikuara si të rëndësishme për

20

bashkëpunim janë si vijon: azili, migracioni iligjshëm, imigracioni i paligjshëm, kontrollikufitar, politikat e vizave dhe ato të hyrjes. Nëmaj të vitit 2001 në Sarajevë u mbajt një takimqë pati pati si rezultat konkret krijimin e njëgrupi pune për bashkëpunimin dhe zhvillimin emenaxhimit kufitar ne Evropën Juglindore. Nënëntor të vitit 2002 u zhvillua në Londërkonferenca në nivel ministrash rreth luftës ndajkrimit të organizuar në Evropën Juglindore.Imigracioni i paligjshëm dhe trafikimi i qënievenjerëzore ishte një nga angazhimet kryesoretë marra nga ministrat pjesëmarrës. Më nëfund, gjatë një konference rajonale të mbajturnë Ohër në maj të vitit 2003, vendet e BallkanitPerëndimor së bashku me katër organizatapartnere (NATO, BE, OSBE dhe Pakti iStabilitetit) ranë dakort për një platformë tëpërbashkët për sigurinë dhe menaxhimin ekufirit.

Nevoja për zhvillimin e politikavetë imigracionit drejt një metodemë të efektshme

Politika Evropiane mbi migracionin, e cilafillimisht ishte e përqendruar në luftën kundërimigracionit të paligjshëm, ashtu siç u përmendedhe më lart, tashmë po zhvillon një metodëmë efikase e cila merr në konsiderate interesate vendeve të treta. Në dhjetor të vitit 2002,Komisioni miratoi një deklaratë për integrimine çështjeve të migracionit në marrëdhëniet eBE me vendet e treta, sipas së cilës Këshillimiratoi përfundimet mbi “migracionin dhezhvillimin” në Maj 2003. Këto përfundimetheksojnë se “objektivat afatgjata të BE duhettë jenë të tilla që të vazhdojnë të identifikojnëshkaqet e migracionit. Kjo duhet bërë nëpartneritet me vendet e treta duke patur njohjetë plotë të programeve të zhvillimit afatgjatëmbi flukset e migracionit, zbutjen e varfërisë,zhvillimin ekonomik, krijimin e vendeve të liratë punës, nxitjen e institucioneve tëkonsoliduara, respektimin e të drejtave tënjeriut, duke njohur politikat e zhvillimit tëpopullsisë, ngritjes së institucioneve, rritjes sëkapaciteteve dhe parandalimit të konflikteve”.Duke nënvizuar nevojën për dialog mbi çështjete migracionit ndërmjet BE dhe vendeve të tretanga vijnë migrantët, Këshilli i kërkoi Komisionittë bëjë propozime përpara fundit të vitit 2004mbi çështjet e mëposhtme:

Përcaktimi i ekuilibrit ndërmjetkërkesës dhe ofertës dhe organizimittë lejeve të punës, psh. nëpërmjetlejeve të përkohshme për qëndrim dhepunë;

Gjetja e rrugëve për të lehtësuarqarkullimin e individëve me aftësi tëveçanta, psh. nëpërmjet mundësimittë kontratave ndërmjet shteteveanëtare të BE dhe vendeve në zhvillim;

Lehtësimi i komunikimit ndërmjetkomuniteteve trans-nacionale dhevendeve të tyre të origjinës;

Përcaktimi i rrrugëve të transferimit tëfondeve nga BE në vendet e origjinësme komisione më të lira dhe në rrugëmë të besueshme. Të propozohet, kurështë e përshtatshme, hartimi iprogrameve pilot për të kanalizuardërgesat e emigrantëve në investimeprodhuese në vendet e origjinës dhetë vlerësohet ndikimi i tyre në fluksetmigruese në periudha afatgjata;

Integrimi më i mirë i migrantëve tëligjshëm të cilët jetojnë dhe punojnënë vendet e BE;

Sigurimi i koherencës ndërmjetmigracionit dhe politikave të zhvillimit,meqë mund të ketë probleme ngapunësimi i punonjësve me kualifikim tëlartë nga disa vende në zhvillim;

Ky zhvillim në politikat e BE në fakt është njëpërshtatje me idetë bazë të përfundimeve tëtakimit të Tamperes. Megjithë theksin e vënëmbi këto përfundime, ku parimi bazë është aii partneritetit me vendet e treta, BE ka qënëshumë i fokusuar në përparësitë që lidhen meluftën kundër imigracionit të paligjshëm e cilaështë kryesisht, pse jo dhe ekskluzivisht, nëinteres të tij. Përfundimet mbi “një mekanizëmmonitorues dhe vlerësues të vendeve të tretanë fushën e luftës kundër imigracionit tëpaligjshëm”, të miratuar nga Këshilli në dhjetortë vitit 2003 tregon se ky zhvillim nuk ështëarritur dhe se ekuilibri ndërmjet interesave tëBE dhe të atyre të vendeve të treta si Shqipëriaduhet të mbahet vazhdimisht parasysh.

Mekanizmi i lartpërmendur përqendrohet nëluftën kundër imigracionit të paligjshëm, pasiky mekanizëm është hartuar për të zbatuarpërfundimet e takimit të Seviljes që kërkonkrijimin e mekanizmit monitorues dhe vlerësuespër vendet e treta të cilat nuk bashkëpunojnënë luftën kundër imigracionit të paligjshëm,pra është e çuditshme që Shqipëria është vënënë shënjestër në një rast të tillë. Progresi ibërë nga Shqipëria, veçanërisht menënshkrimin e marrëveshjes së ripranimit meBE është i dukshëm dhe i njohur nga BE, edhepse nevojiten përpjekje të tjera, veçanërishtpër zbatimin e saj. Qëllimi i këtij mekanizmiduhet të qartësohet për të siguruar një zbatim

21

të duhur jo vetëm për luftën kundërimigracionit të paligjshëm, por për të gjithapjesët e një politike të qartë migracioni, përshembull masat e reja të parashikuara nëStrategjinë Kombëtare për Migracionin si nxitjae migracionit qarkullues të shqiptarëve dhemobilizimi i diasporas shqiptare për zhvillimine Shqipërisë.

Zhvillimet e reja në një të ardhme jo të largëtjanë më premtuese.

Sipas vendimit të Këshillit mbi PartneritetinEvropian me Shqipërinë të datës 14 qershor2004, përparësitë për migracionin janë si mëposhtë:

Për periudhën afatshkurtër: Miratimi dhe fillimi i zbatimit të

Strategjisë Kombëtare për Migracioninnë Shqipëri;

Marrja e të gjithave masave seprocedurat e nevojshme për tënënshkruar dhe ratifikuar marrëveshjene ripranimit Shqipëri/BE do tëpërfundojnë brenda vitit 2004.

Për periudhën afatmesme: Të vërtetohet nëse Shqipëria është në

gjendje të plotësojë kërkesat e MSA nëlidhje me qytetarët e BE që punojnëdhe/ose jetojnë në Shqipëri;

Zbatimi i të gjitha marrëveshjeve tëripranimit që ka nënshkruar Shqipëria;

Marrja e masave për të lidhurmarrëveshjet e ripranimit me të gjithavendet e rajonit dhe me vendet eorigjinës të migrantëve të cilët kalojnëtranzit nëpër Shqipëri.

Përfundimi, ratifikimi dhe zbatimi ishpejtë i të gjitha konventave kryesorendërkombëtare në fushën emigracionit.

Sipas MSA ndërmjet BE dhe Shqipërisë, kashumë të ngjarë që dispozitat e saj përmigracionin të jenë shumë të ngjashme, nësejo të njëjta, me ato të marrëveshjeveekzistuese me Maqedoninë dhe Kroacinë. Këtomarrëveshje parashikojnë “palët do tëbashkëpunojnë në fushën e vizave, kontrollittë kufirit, azilit dhe migracionit” dhe do tëkrijojnë një kuadër për bashkëpunim, dukepërfshirë nivelin rajonal në këto fusha.Bashkëpunimi do të përqendrohet në veçantinë dokumentacionin e rregullt të udhëtimit dhezbulimin e dokumentave të rreme në fushën emigracionit të ligjshëm, mbi ligjet dhe tëdrejtat e pranimit dhe statusit të personave tëpranuar dhe mbi parandalimin dhe kontrollin eimigracionit të paligjshëm si edhe të ripranimit.

Edhe pse këto instrumenta duken shumë tëpërqendruara në luftën kundër imigracionit tëpaligjshëm dhe në veçanti të ripranimit, atokanë hapësira të cilat do të përfshihen nëStrategjinë Kombëtare për Migracionin nëShqipëri.

22

A. LUFTA KUNDËR MIGRACIONIT TËPALIGJSHËM

A.1 Lufta kundër shkaqeve të emigracionit

I. Analiza e situatës aktuale

Dihet se njerëzit emigrojnë kur në vendin etyre mungojnë burimet dhe mundësitë për tëpërmbushur nevojat dhe aspiratat e tyre. Kjoështë gjendja e emigrantëve shqiptarë të cilëtjanë larguar për një jetë më të mirë për vetendhe familjet e tyre pas një periudhe të gjatëkomuniste dhe tranzicioni e cila rezultoi nëvarfëri dhe në nivele të larta papunësie. Termi“nje jetë më e mire” përfshin një gamë të gjerëfaktorësh që i detyrojnë shqiptarët të largohendhe është e reflektuar në mungesën enjëtrajtshmërisë ndërmjet emigrantëveshqiptarë. Faktorët kryesore janë si më poshtë:

1. Faktori ekonomik: Shqiptarët largohenkryesisht për arsye ekonomike siç janë mungesae mundësive të punësimit, kushtet e vështiratë jetesës, veçanërisht në disa zona kumungojnë kushtet elementare si energjiaelektrike, uji dhe strehimi. Nivelet e larta tëpapunësisë, veçanërisht si pasojë e reformavenë ekonominë shqiptare menjëherë pas rëniessë komunizmit, kanë qenë faktori kryesor përflukset masive të emigracionit pas viteve 90 ekëtej.

Mungesa e mundësive të punësimit në Shqipëri,e gërshetuar me kërkesat e tregut të punës nëvendet pritëse për krah të lirë pune në fusha sindërtimi, bujqësia, turizmi, etj., është njëfaktor i madh nxitës për emigracionin epersonave të pakualifikuar. Nga ana tjeter,

PJESA E DYTË:UDHËZIMET PËR POLITIKAT

shumë shqiptarë të kualifikuar me diplomëuniversitare kanë emigruar si rezultat imungesës së mundësive të përshtatshme tëpunësimit në Shqipëri dhe janë punësuar jashtëvendit në pozicione larg kualifikimit të tyre.

2. Siguria publike: Shqipëria është përballurme flukse masive emigratore si pasojë e nivelittë ulët të sigurisë publike apo trazirave nëvend. Një numër i madh i personave tëkualifikuar me kushte të mira ekonomike janëlarguar nga vendi për një të ardhme më tësigurt për veten dhe familjen e tyre. Kjo dukurika ndodhur veçanërisht pas trazirave të vitit1997 që u shoqëruan me një valë tjetër tëeksodit masiv.

3. Institucionet e dobëta çojnë në mungesëne besimit te qytetarët për përmirësimin esituatës në vend ku korrupsioni dhe krimi iorganizuar paralizojnë funksionimin normal tëinstitucioneve shtetërore. Institucionet edobëta dhe vështirësitë në zbatimin e ligjitgjithashtu ndikojnë në përpjekjet dheperspektivat e emigrantëve për tu kthyer dhevendosur në vend, veçanërisht kur ata hasinvështirësi në ndërtimin e aktiviteteve privateapo në marrëdhënie me administratën publike.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Siç e përmendëm shkurtimisht më lart, faktorëtqë shkaktojnë emigracionin janë pjesë e njëproblematike më të gjerë që ka prekurshoqërinë shqiptare në përgjithësi. Qeveria kamiratuar disa strategji për trajtimin e disa ngafaktorët bazë të përmendur më lart.

Strategjia Kombëtare për Zhvillimin Social-

23

Ekonomik që është miratuar në vitin 2001, eparashikuar për tu zbatuar gjatë viteve 2002-2004, është hapi i parë i ndërmarrë përzhvillimin e vendit nëpërmjet një rritjejeekonomike të qëndrueshme dhegjithëpërfshirëse. Disa nga qëllimet estrategjisë janë: ulja e numrit të shtetasve qëjetojnë në varfëri, përmirësimi i infrastukturësdhe shërbimeve përkatëse, përmirësimi igjendjes shëndetësore dhe arsimore, etj. Nëmars të vitit 2002 u miratua Strategjia përZhvillimin Rural e cila prezanton një qëndrimtë përqendruar në nxitjen e rritjes ekonomikedhe uljes së varfërisë në zonat rurale. Kydokument vë në dukje rolin që luan emigracioninë humbjen e forcës më aktive të punës nëvend, sidomos në zonat rurale, dhe theksonnevojën për luftimin e shkaqeve të migracionitdhe jo thjesht kufizimin e flukseve tëmigracionit.

Strategjia për Punësimin dhe FormiminProfesional e miratuar në janar të vitit 2003është një tjetër iniciativë që parashikohet sedo të ketë ndikim të drejtpërdrejtë në krijimine mundësive për punësim. Strategjia parashikonkrijimin e vendeve të punës në vend nëpërmjetpërmirësimit të tregut të punës, kualifikimin epersonelit nëpërmjet trainimit të vazhdueshëmdhe zhvillimit të ndërmarrjeve të vogla dhe tëmesme. Strategjia vlerëson konsolidimin,përmirësimin dhe zhvillimin e ndërmarrjeve tëvogla dhe të mesme si instrumente tërëndësishëm për hapjen e vendeve të reja tëpunës. Edhe pse kjo Strategji nuk e trajton nëmënyrë të veçantë menaxhimin e emigracionit,suksesi i saj do të ketë një ndikim tëkonsiderueshëm në këtë drejtim, pasi faktorikryesor i emigracionit është papunësia.

Në lidhje me përmirësimin e funksionimit tëstrukturave shtetërore, Shqipëria ështëangazhuar në shumë raste për të marrë masaefektive për të luftuar korrupsionin dhe për tëforcuar shtetin e së drejtës. Autoritetet shqiptarekanë treguar shqetësimin e tyre në luftën kundërkorrupsionit në shumë Dokumenta Politikë siçështë Strategjia Kundër Korrupsionit e vitit 1998,e cila është shoqëruar me Planin e Veprimit 2002-2003 dhe atë të 2003-2004, i cili aktualisht ështënë fazë zbatimi.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Emigracioni në Shqipëri është trajtuar kryesishtnë kuadrin e masave kundër trafikimit dhemenaxhimit të kufijve. Megjithatë, nga vetënatyra e tij, emigracioni nuk mund të luftohet

vetëm me masa represive, por gjithashtukërkohen masa parandaluese. Ky fenomenmund të trajtohet siç duhet me metodaafatgjata të përqendruara në shkaqet emigracionit në një këndvështrim afatgjatë. Kyqëndrim është në përputhje me Politikat ePërbashkëta Evropiane për Imigracionin. Nëpikën 11 të përfundimeve të Takimit tëTamperes të mbajtur në tetor të vitit 1999, icili u kushtohej tërësisht çështjeve tëimigracionit, kryetarët e shteteve dhe qeverivetheksuan se “BE duhet të zhvillojë një metodëgjithëpërfshirëse e cila të trajtojë migracioninnë aspektin e çështjeve politike, të drejtavetë njeriut dhe ato të zhvillimit në vendet dherajonet e origjinës dhe tranzitit. Për këtë duhenmarrë masa kundër uljes së varfërisë,përmirësimit të kushteve të jetesës dhemundësive të punësimit, parandalimit tëkonflikteve dhe konsolidimit të shtetevedemokratike dhe respektimit të të drejtave tënjeriut.”

Siç u theksua më lart, Shqipëria ka hartuarstrategji të ndryshme të cilat po shkojnë nërrugë të mbarë. Megjithatë, ato janë miratuarvetëm kohët e fundit dhe procesi i zbatimitështë ende në hapat e para. Një politikëbashkëkohore mbi emigracionin kërkonzbatimin e të gjitha masave të parashikuaranë Planet e Veprimit apo Strategjitë ekzistuese.Dukuria e emigracionit duhet parë si njëelement i veçantë në kuadrin e të gjithastrategjive të tjera përkatëse. Për të qënë tësuksesshme këto strategji duhen trajtuar tëndërlidhura pavarësisht nga konfliktet einteresave apo mbivendosjet ndërmjetpolitikave të emigracionit dhe politikave tëtjera. Kjo për faktin se efektet e tyre do tëndjehen për një periudhë afatgjatë. Autoritetetpërgjegjëse për çdo strategji, duhet tëbashkëpunojnë me organet e ngarkuara përpolitikat e emigracionit, me qëllim që tëparashikojnë masat e veçanta që duhen marrënë lidhje me emigracionin.

Ky shqetësim është marrë parasysh nëStrategjinë për Zhvillimin Rural dhe të paktënpjesërisht në Strategjinë për Punësimin dheFormimin Profesional por jo në nivelin e duhurnë Strategjinë për Zhvillimin Social-ekonomik.

Strategjia për Zhvillimin Rural merr parasyshlidhjet ndërmjet emigracionit dhe bujqësisë.Të ardhurat relativisht të larta të siguruara ngaemigracioni kanë ulur veprimtaritë bujqësorenë vend. Kjo është një nga arsyet kryesore pseShqipëria detyrohet të importojë pothuaj tëgjitha produktet bujqësore. Nëse puna do të

24

vlerësohej siç duhet, emigrantët shqiptarë qëpunojnë në sektorin e bujqësisë në vendetfqinje si Greqia dhe Italia do të preferonin tëbënin të njëjtën punë në vendin e tyre. Duhettë merren masa të menjëhershme për zbatimine kësaj strategjie, e cila synon gjallërimin esektorit bujqësor në Shqipëri.

Strategjia për Punësimin dhe FormiminProfesional prek çështjen e formimitprofesional për emigrantët e kthyer të cilëtgjenden në kushte të vështira ekonomike. Kjoështë një iniciativë e mire nese do të zbatohetnë mënyrë të drejtë me qëllim që të plotësojënevoja e emigrantëve të kthyer në mënyrë qëata të mos largohen sërish nga vendi.Megjithatë, fokusi i strategjise duhet tëzgjerohet me qëllim që të parashikojë masapër punësim të qëndrueshëm. Për më tepër,kjo strategji nuk i konsideron emigrantët emundshëm si grup i veçantë të cilët duhet tëtrajtohen me masa të veçanta për të shmangurlargimin e tyre nga Shqipëria duke hyrë në rrugëtë paligjshme në vendet e huaja. Programi përregjistrimin e shtetasve që duan të emigrojnëpër motive punësimi jashtë vendit, që do tëzbatohet nga Ministria e Punës dhe ÇështjeveSociale në zbatim të ligjit “Për emigrimin eshtetasve shqiptare për motive punësimi”9 dhe

udhëzimit të Ministrit të Punës dhe ÇështjeveSociale për “Funksionimin e regjistrit përemigrantët”10, do të krijojë mundësinë eidentifikimit të shtetasve që duan të emigrojnëpër qëllime punësimi për të analizuar situatëne tyre social-ekonomike dhe për tu ofruar atyremundësi punësimi.

Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale duhettë bëjë një studim për të identifikuar zonatmë të prekura nga emigracioni dhe të krijojënjë mekanizëm të përhershëm për të ndjekurzhvillimin e gjendjes. Për shembull, kjo mundtë bëhet duke përcaktuar vendin e origjinës tështetasve të kthyer. Mbi bazën e të dhënave tësiguruara në këtë mënyrë, të cilat mund tëndërthuren me të dhënat e papunësisë, do tëbëhej e mundur nxitja e krijimit të mundësivetë punësimit duke joshur dhe favorizuarinvestimet në ato zona.

Strategjia për Zhvillimin Social-Ekonomik nuk etrajton në mënyrë të veçantë emigracionin. Përkëtë arsye, një vëmendje e veçantë duhet tukushtohet zonave pothuajse të braktisura ngaemigrantët për shkak të mungesës së kushtevejetike bazë siç janë furnizimi me ujë, energjielektrike dhe infrastruktura dhe të planifikohenmënyrat për ti rigjallëruar ato zona.

9 Shih Ligjin Nr. 9034 datë 20.03.200310 Shih Ligjin Nr. 1297 datë 16.07.2004

IV. Propozime për zbatim:

1. Institucionet përkatëse shqiptare që merren me politikat migratore duhet të japinkontributin e tyre dhe të rishikojnë strategjitë sektoriale që zbatohen nga ministritë endryshme të linjës, në mënyrë që ky shqetësim i rëndësishëm të zërë vend në politikate tyre. Propozimet për strategjitë e ardhshme duhen paraqitur përpara miratimitpërfundimtar të tyre dhe duhen marrë masa në lidhje me zbatimin e tyre; për strategjitëqë janë në fazën e zbatimit këto sugjerime duhet ti shtohen përmbajtjes ose tamodifikojnë atë (kjo fillimisht duhet bërë në lidhje me zbatimin e Strategjisë përZhvillimin Social-Ekonomik). Përputhja e strategjive në fjalë me Strategjinë Kombëtarepër Migracionin duhet të jetë objekt i një raportimi të veçantë.

2. Strategjia për Zhvillimin Rural duhet të vlerësohet në bazë të fluksit të punëtorëveemigrantë në sektorin e bujqësisë për të zhvilluar mundësi punësimi më tërheqëse nëkëtë sektor brenda Shqipërisë.

3. Strategjia për Punësimin dhe Formimin Profesional duhet së pari, të bëjë vlerësimin nëse emigrantëve të kthyer u janë ofruar kurse profesionale dhe së dyti duhet të përfshijëedhe ndihmën që ju ofrohet emigrantëve të kthyer për të gjetur punësim të qëndrueshëmose për të krijuar SME në mënyrë që të përhapin potencialin e tyre migrator.

4. Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale në bashkëpunim me INSTAT-in, do të kryejnë njëstudim për të identifikuar zonat e prekura në mënyrë të veçantë nga nivele të larta tëemigrimit legal, mundësisht edhe atij ilegal, për të vlerësuar flukset aktuale të migrimitsi edhe për të monitoruar zhvillimet e tyre në të ardhmen.

5. Në bazë të përfundimeve të studimit të mësipërm, qeveria do të mbështesë zonat eidentifikuara për të nxitur investimet nëpërmjet krijimit të ndërmarrjeve të vogla dhetë mesme (SME) dhe nëse është e mundur, për të përmirësuar kushtet në shëndetësi,arsim dhe infrastrukturë.

25

A.2 Kthimi i Migrantëve

A.2.1. Kthimi i shtetasve shqiptarë nga shtetet anëtare të BE

I. Analiza e situatës aktuale

Është e vështirë të matet fluksi i emigrantëvetë kthyer në Shqipëri pasi në regjistrimin epopullsisë të vitit 2001 nuk u mor parasyshnumri i tyre. Procesi i kthimit të emigrantëveshqiptarë ka qenë nga vullnetar deri dhe nëkthim të detyruar dhe ështe realizuarnëpërmjet një sërë rrugësh. Disa kthime kanëqënë individuale edhe pse shifra ngainstitucionet lokale theksojnë se kjo dukuriështë e kufizuar. Mbi 300 individë janë kthyernë Shqipëri ndërmjet viteve 2000 - 2004nëpërmjet programeve të kthimit vullnetar tëIOM, kryesisht nga shtetet evropianeperëndimore. Sipas programeve të kthimit, tëkthyerve u është dhënë ndihmë financiare dhemateriale.

Mbi 30.000 individë janë ripranuar apo janëdëbuar për në Shqipëri gjatë vitit 2003. Njënumër i madh i tyre janë dëbuar si pasojë ehyrjes/qëndrimit të parregullt në shtetetevropiane, ku shpesh individët janë ndaluar përkëtë qëllim. Pjesa më e madhe e tyre janë ngaItalia dhe Greqia ku një numër i madhemigrantësh qëndrojnë pa leje, si edhe ngavende si Mbretëria e Bashkuar ku emigrantëtshqiptarë nuk kanë patur sukses në kërkesën etyre për azil. Numri i shtetasve të ripranuarështë rritur gjatë viteve të fundit si pasojë ethjeshtimit të procedurave. Sipasmarrëveshjeve ekzistuese të ripranimit, nukështë parashikuar ndonjë ndihmë për tëkthyerit pas kthimit të tyre. Në rastet e dëbimitnga disa shtete të BE të kthyerit nuk kthehennë Shqipëri, por në Kosovë, pasi kanë përdorurtë tillë identitet. Kjo formë e kthimit e kavështirësuar punën e autoriteteve për tëverifikuar identitetin dhe për të regjistruarincidentet e ndodhura gjatë apo pas rikthimit.

Kthimi i emigrantëve shqiptarë në Shqipërishpeshherë kryhet në rrugë ajrore, megjithatërastet e kthimeve nga Greqia dhe Italia bëhennëpërmjet rrugëve tokësore si dhe nga portet eDurrësit dhe Vlorës. Pas kthimit, autoritetetpërkatëse përzgjedhin të gjithë individët të cilëtjanë dëbuar; po krijohen mënyra për të siguruarqë grupet e pambrojtura, siç janë viktimat etrafikimit dhe të miturit, të marrin ndihmë.

Nuk janë bërë shumë kërkime në lidhje mendikimin e emigrantëve të kthyer në Shqipëri.

Megjithatë ka një interes në rritje për këtëdukuri, veçanërisht pas numrit në rritje tëmarrëveshjeve të ripranimit. Mënyra e kthimit(vullnetar apo i detyruar) ka një ndikim të qartënë qëndrueshmërinë e kthimit dhe në aftësinëdhe dëshirën e migrantëve të kthyer përriintegrim. Disa burime sugjerojnë se migrantëte kthyer janë në veçanti të rinj dhe tëpamartuar.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Të gjitha marrëveshjet e ripranimit kanë siobjekt shtetasit e vendeve të treta dheshtetasit shqiptarë. Këto marrëveshjerregullojnë çështje administrative dheproceduriale në lidhje me kthimin, që janëkompetencë e Ministrisë së Rendit Publik.

Strategjia kombëtare e luftës kundër trafikimitnuk e përmend kthimin si dukuri më vete, pore përdor atë në kuadrin e riintegrimit. Variantijopërfundimtar i strategjisë kombëtare përluftën kundër trafikimit të fëmijëve është mëe plotë se strategjia e lartpërmendur pasi ajopërqendrohet në tre përmasa të procesit tëkthimit: mbrojtja dhe riintegrimi i fëmijëveviktima të trafikimit; kthimi vullnetar i asistuar;bashkërendimi i pjesëmarrësve të angazhuarnë luftën kundër trafikimit të fëmijëve. Planii veprimit i lëvizjes së lirë ka parashikuardispozita në lidhje me kthimin, e cila lidhetkryesisht me zbatimin e ripranimit. Ky veprimthekson nevojën për trainimin e policisë mbiçështjet e ripranimit ndërkohë që përqendrohette të drejtat e njeriut sipas një afati të caktuardhe aktorëve përgjegjës.

Baza ligjore e angazhimit për ofrimin e ndihmëspër të kthyerit është në ligjin për “Emigrimi iShtetasve Shqiptare për Motive Punësimi”. Sipasnenit 13 “Shteti nxit kthimin vullnetar tëemigrantëve në atdhe dhe riintegrimin e tyre nëjetën ekonomike dhe sociale të vendit, nëpërmjetkrijimit të lehtësive ligjore, financiare dhe fiskaledhe të zbatimit të programeve të zhvillimit tëbiznesit, punësimit dhe të formimit profesional”.Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale ështëinstitucioni përgjegjës për kujdesin dhembrojtjen sociale të të kthyerve. Ligji mbifunksionet konsullore (neni 4, paragrafi 3)gjithashtu siguron asistencë financiare përqytetarët shqiptarë për t u kthyer në Shqipëri nëraste të veçanta pas aprovimit të Ministrisë sëPunëve të Jashtme. Strategjia kombëtare përzhvillimin social-Ekonomik (2001) nuk përmbanndonjë referencë për emigrantët e kthyer dhepak i referohet ligjit per funksionet konsullore,ndërkohë që në kuadrin e strategjisë kombëtare

26

mbi punësimin dhe formimin profesional (2003)del nevoja për tu dhënë mundësi për trainimprofesional emigrantëve të kthyer për tëpërballuar problemet ekonomike dhe sociale.Masa të tilla janë thelbësore lidhur me njohjen enevojave për të trajtuar shkaqet bazë tëmigracionit.

III. Vlerësimi dhe perspektiva epolitikave aktuale

Politika aktuale ka treguar një angazhim tëqartë për të kthyerit si një element i politikëssë migracionit, veçanërisht me përfundimet emarrëveshjes së ripranimit ndërmjet Shqipërisëdhe BE. Kjo marrëveshje ka të ngjarë të hyjënë fuqi për shtetasit shqiptarë në vitin 2005.Zbatimi i saj ka shumë përparësi.

Strategjia Kombëtare e Luftës Kundër Trafikimittë Fëmijve nuk ka hyrë ende në fuqi11,Strategjia Kombëtare kundër Trafikimit tëQënieve Njerëzore nuk ka dispozita për kthiminndërsa Plani i Masave për Lëvizjen e Lirë tëNjerëzve nuk është zbatuar akoma në lidhjeme kthimin. Si rrjedhojë, masat lidhur mekthimin duhen rishqyrtuar. Strategjia draft elartëpërmendur parashikon të ofrojë ndihmëpër të miturit e pashoqëruar të cilët janëshfrytëzuar, por mund të interpretohet mepërjashtimin e rasteve të të miturve tëpashoqëruar të cilët nuk janë shfrytëzuar.

Moszbatimi i bazave ligjore në lidhje me ligjinpër emigracionin e shtetasve shqiptare përmotive punësimi ka bërë që masat e propozuarapër dhënien e ndihmës ndaj emigrantëve qëjanë kthyer vullnetarisht të mos jenëkrejtësisht të efektshme. Këshilli i Ministrave

nëpërmjet një vendimi duhet të specifikojë secilat kategori të të kthyerve vullnetarisht dotë përfitojne asistencë për riintegrim dhe çfarëndihme do tu ofrohet. Kjo bëhet duke paturparasysh faktin se një sërë personash të kthyernuk janë domosdoshmërisht të kthyervullnetarisht, për këtë arsye nevojitet tëpërshtaten dispozita të cilat përfshijnë kategoritë tjera të të kthyerve.

Për më tepër, në Strategjinë Kombëtare përPunësimin dhe Formimin Profesional në lidhje mekthimin e migrantëve duhen parashikuar masakonkrete në lidhje me politikat e kthimit dhezhvillimit. Studime në fushën e “migracionit tëkthyer” sugjerojnë parashikimin e mundësive përkrijimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesmesi edhe punësimin e qëndrueshëm, në vend tëdisa trainimeve profesionale të parashikuara nëatë strategji. Të gjitha këto masa mund tëvlerësohen si kryesore në trajtimin e shkaqevetë migracionit dhe për të siguruar kthim tëqëndrueshëm.

Në të njëjtën kohë, problemet e politikave duhettë zbatohen në mënyrën e duhur. Në këtë kuadër,është e nevojshme të qartësohen dhe forcoheninstitucionet përgjegjëse për përzgjedhjen dhetrajtimin e migrantëve të kthyer, në veçanti nëlidhje me ripranimin. Mbledhja, regjistrimi dheanaliza e të gjithë të dhënave në lidhje memigrantët e kthyer duhet të përmirësohet. Nëkëtë kuadër kërkohet një bashkëpunimndërministror ndërmjet Ministrisë së RenditPublik, e cila merret me procesin e kthimit, dheMinistrisë së Punës dhe Çështjeve Sociale, e cilamerret me procesin e riintegrimit. Në këtë kuadërnevojitet informacion më i plotë në lidhje mevendin e kthimit.

IV. Propozime për zbatim:

6. Marrja e të gjitha masave për zbatimin e duhur të marrëveshjeve të ripranimit;7. Përgatitja dhe shpërndarja e broshurave që ju drejtohet emigrantëve mbi kthimin vullnetar,

ku të jepet informacion në lidhje me statusin dhe te drejtat e tyre si edhe me shërbimetqë ju ofrohen nga përfaqësitë diplomatike dhe konsullore si edhe nga shoqatat eemigrantëve me mbështetjen e organizatave kombëtare ose ndërkombëtare.

8. Miratimi i masave për tu siguruar të kthyerve të mitur ndihmën dhe mbrojtjen e nevojshmeedhe pse ata nuk janë trafikuar dhe si të tillë nuk janë objekt i strategjisë kombëtare tëluftës kundër trafikut të fëmijëve.

9. Miratimi i akteve nënligjore për zbatimin e nenit 13 të ligjit për emigracionin e shtetasveshqiptarë për motive punësimi lidhur me ndihmën ndaj të kthyerve vullnetarisht.

10. Vlerësimi i zbatimit të Strategjisë për Punësim dhe Formim Profesional për mundësitë përformim profesional për emigrantët e kthyer. Mbështetja e të kthyerve për një punësim tëqëndrueshëm dhe krijimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme në mënyrë që të shmangemigracionin e mundshëm.

11.Shërbimit Kombëtar të Punësimit dhe zyrave të saj lokale dhe rajonale ti shtohetpërgjegjësia për të siguruar ndihmën për të kthyerit.

11 Në periudhën në të cilën kjo strategji u miratua, Strategjia kundër Trafikimit të Femijve nuk kishte hyrë në fuqi.

27

A.2.2. Kthimi i shtetasve të vendeve të treta në Shqipëri nga shtetet anëtare të BE.

I. Analiza e situatës aktuale

Në vitin 2000 emigrantët nga rajoni i EvropësJuglindore përbënin pothuajse gjysmën e numrittë përgjithshëm të emigrantëve tranzit në Evropë.Këtu përfshihen shtetas nga vendet e rajonit, siedhe nga vendet e treta. Deri më sot nuk ka paturraste të regjistruara të kthimit të qytetarëve tëvendeve të treta në bazë të marrëveshjeveekzistuese të ripranimit me shtetet anëtare të BE.Megjithatë, sipas Ministrisë së Rendit Publik, kthimii personave nga vendet e treta (ku përfshihenemigrantët nga Kosova) është bërë nga Italia dheshtete të tjera. Ekziston një marrëveshje verbalese shtetasit nga vendet e treta të cilët kanë kaluartranzit nga Shqipëria nuk do të rikthehen më aty.Marrëveshja e ripranimit Shqipëri/BE në një nentë saj parashikon për shtetasit e vendeve të treta,shtyrjen e zbatimit te saj për dy vjet. Pra, kjomarrëveshje nuk do të zbatohet deri në vitin 2007.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Një politikë angazhimi në lidhje me kthimin e

shtetasve të vendeve të treta që kanë kaluartranzit Shqipërinë mund të gjendet në planine masave për lëvizjen e lirë. Shqipëriaaktualisht ka nënshkruar 11 marrëveshjeripranimi dypalëshe dhe shumëpalëshe, por jotë gjitha këto kanë hyrë në fuqi. Pjesa më emadhe e këtyre marrëveshjeve janë me BE dheshtete të tjera. Zbatimi i marrëveshjeve tëripranimit me BE është përparësi në Procesin eStabilizim Asocimit.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Shqipëria ka treguar gatishmërinë e saj dukelidhur marrëveshjen e ripranimit me BE, kupërfshihen shtetasit e vendeve të treta. Pritjadhe kthimi nga këto vende i shtetasve që kanëkaluar tranzit në Shqipëri është një përparësiafatmesme në bazë të nenit ku parashikohetshtyrja e zbatimit të marrëveshjes për dy vjet.Megjithatë, ekziston nevoja e trajtimit tëproblemit për sa i përket planifikimit. Shqipëriaështë vendi i vetëm në Evropën Juglindore qëka nënshkruar marrëveshje ripranimi me BE.Për këtë arsye duhet shmangur “kurthi iripranimit” të shtetasve nga vende të treta qëtë mos ngelen në Shqipëri.

IV. Propozime për zbatim:

12. Planifikimi i të gjitha masave që duhen marrë për zbatimin e marrëveshjes së ripranimitShqipëri/ BE në lidhje me shtetasit e vendeve të treta, dhe në veçanti krijimi i njësistemi që do të mundësonte përcaktimin e fluksit të shtetasve të vendeve të treta qërikthehen në Shqipëri;

13. Planifikimi i miratimit të akteve të nevojshme ligjore mbi procedurën e dëbimit, kupërfshihet edhe ndalimi i të kthyerve;

14. Planifikimi i ndërtimit të ambjenteve për mbajtjen e shtetasve të vendeve të treta nëpritje të shpërnguljes.

A.2.3 Kthimi i shtetasve të vendeve të tretanga Shqipëria për në vendet e tyre.

I. Analiza e situatës aktuale

Kthimi i shtetasve të vendeve të treta lidhetngushtë me identifikimin e migrantëve tëpaligjshëm nëpërmjet sistemit të përzgjedhjespër identifikimin e personave që kanë hyrë dheqëndrojnë në mënyrë të paligjshme nëterritorin e shtetit shqiptar. Numri ipërgjithshëm i shtetasve të vendeve të tretaqë janë kthyer në vendin e tyre të origjinësgjatë viteve të fundit përkon me uljen e numrittë imigrantëve të parregullt në territorin e

Shqipërisë. Kjo është një dukuri e re.Aktualisht, nuk rezulton që shtetasit e vendevetë treta të jenë kthyer në vendin e tyre tëorigjinës apo në vende të tjera sipasmarrëveshjeve ekzituese të ripranimit apomekanizmave të dëbimit. Kjo është realizuarnëpërmjet programeve të kthimit vullnetar osenga ambasadat e vendeve që kanë interes tëdrejtpërdrejtë. Në kuadrin e programeve të IOMpër kthimin vullnetar, që nga viti 2001, janëkthyer 194 persona që më pas janë ndihmuartë kthehen në vendet e tyre të origjinës. Nukka informacion në lidhje me numrin eindividëve të cilët janë kthyer jashtë këtijprogrami.

28

Kthimi vullnetar i asistuar është bërë sipasmemorandumit të mirëkuptimit ndërmjetMinistrisë së Rendit Publik dhe IOM. Nëprogramin e ndihmës për kthimin bëjnë pjesëmigrantët e parregullt të ndaluar ngaautoritetet shqiptare, migrantët e parregulltqë janë në Shqipëri dhe kërkojnë të kthehenvullnetarisht në vendin e origjinës dheazilkërkuesit, aplikimet e të cilëve për statusine refugjatit janë refuzuar nga autoritetetshqiptare dhe nuk janë në gjendje të kthehenme mundësitë e tyre. Kthimi është çështje edëshirës së vetë migrantit. Një paketëstandarte u ofrohet të kthyerve ku përfshihetinformacioni, ndihma psikosociale, pritjapërpara kthimit dhe transporti.

Qendrat paraprake të pritjes dhe qendratkombëtare të pritjesMigrantët e parregullt (ku përfshihen viktimate trafikimit dhe personat që nuk janëazilkërkues) fillimisht priten në “ambientet kubëhet përzgjedhja” në të gjithë vendin. Këtoambiente përdoren për përzgjedhjen e parë tëmigrantëve të parregullt nga policia përparadorëzimit të tyre tek autoritetet përkatëse.Aktualisht ekzistojnë nëntë ambiente ku bëhetpërzgjedhja fillestare12, dhe është parashikuartë ndërtohen ambiente të tjera. QendraKombëtare e Pritjes së viktimave të trafikimitpret viktima të trafikimit shqiptarë dhe të huaj.Migrantët e paligjshëm të cilët nuk kanëkërkuar për azil dhe dëshirojnë të kthehen nëvendin e tyre të origjinës janë strehuargjithashtu në këtë qendër. Refugjatët dheazilkërkuesit (përfshi këtu edhe individët tëcilëve u është refuzuar kërkesa) priten nëambjente të veçanta të cilat janë nënadministrimin e Ministrisë së Rendit Publik.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Kthimi i shtetasve të vendeve të treta lidhetme luftën kundër migracionit të paligjshëm nëkuadrin e procedurave të përzgjedhjes.Proçedura e përzgjedhjes e cila funksionon qënga viti 2001, përmban udhëzime përinstitucionet përkatëse në Ministrinë e RenditPublik për shtetasit e parregullt të vendeve tëtreta ku përfshihen azilkërkuesit, migrantëtekonomikë të paligjshëm dhe viktimat etrafikimit. Janë bërë plane për të paturpunonjës ndërmjetës midis punonjësve tëpikave kufitare dhe atyre që merren me

përzgjedhjen e migrantëve. Ligji për të Huajtparashikon me hollësi procedurat përshpërnguljen dhe dëbimin nga territori iShqipërisë. Ministria e Rendit Publik ështëinstitucioni përgjegjës për lëshimin dhezbatimin e urdhrave të dëbimit.

Objektivat e Planit të Veprimit për Lëvizjen eLirë janë forcimi i shërbimeve që merren menënshkrimin dhe zbatimin e marrëveshjes sëripranimit; trainimi i organeve të policisë mbiripranimin dhe të drejtat e njeriut; planifikimii një programi investimi për ndërtimin eqendrave të pritjes në vendet tranzit përtrajtimin e rasteve të ripranimit dhe dëbimit.Strategjia e kontrollit kufitar dhe menaxhimittë integruar të kufirit përmban referenca përmigracionin, përveç krijimit të qendrave tëndara për azilkërkuesit dhe migrantët ilegalë,edhe nënshkrimin dhe ratifikimin emarrëveshjeve të ripranimit me vendet eorigjinës dhe të tranzitit prej nga vijnëmigrantët e paligjshëm.

Ligji “ Për Ruajtjen dhe Kontrollin e KufiritShtetëror të Republikës së Shqipërise13 përbënbazën ligjore për pritjen dhe ndalimin emigrantëve të parregullt. Ndërkohë që bazaligjore për krijimin e qendrave të pritjes ështëVendimi i Këshillit të Ministrave nr.46 datë07.02.2002, që miraton rregulloren përfunksionimin e qendrave të pritjes dhetrajtimin e përkohshëm për të huajt që nukkanë kërkuar azil. Drejtoria e Policisë Kufitaredhe Migracionit është përgjegjëse për drejtimine këtyre qendrave.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Procesi i përzgjedhjes ndërmarrë nga Ministriae Rendit Publik në bashkëpunim meinstitucionet ndërkombëtare ka akoma punëpër tju kaluar autoriteteve përkatëse.Megjithëse në MRP ekzistojnë një struktura tëposacme për trajtimin e viktimave të trafikimitdhe azil kerkuesit, respektivisht Sektori KundërTrafikimit dhe Drejtoria për Refugjatët, nukështë krijuar akoma një njësi e posacme nëMRP për të mbuluar të gjitha cështjet që kanëtë bëjnë me trajtimin e migrantëve tëparregullt. Aktualisht, cështjet që kanë tëbëjnë me migrantët mbulohen nga disastruktura të vecanta në MRP.

12 Këto ambiente ndodhen në Rinas, Tiranë, Gjirokastër, Vlorë, Peshkopi, Shkodër, Elbasan, Kukës dhe Korçë.13 Neni 5, Ligji 8772. Ky nen thekson se të huajt të cilët hyjnë në mënyrë të parregullt në territorin e Shqipërisë

dhe kapen nga policia në zonën kufitare apo brenda territorit të vendit do të dërgohen në qendrat e përkohshmetë pritjes për të huajt. Vendndodhja e qendrave dhe funksionimi i tyre do të vendoset nga Këshilli i Ministrave.

29

Kthimi i asistuar vullnetar është për momentine vetmja mënyrë ekzistuese për të garantuarfunksionimin efikas të sistemit të azilit. Nëmënyrë që programet e kthimit vullnetar të

funksionojnë siç duhet, është e nevojshme tëkryhen kthime të detyruara. Mekanizmat edëbimit do të kenë nevojë të shoqërohen measistencën e lartëpërmendur ndaj të kthyervenë bazë të standarteve ndërkombëtare.

IV. Propozime për zbatim:

15. Emigrantët e parregullt të informohen në lidhje me mundësitë e kthimit vullnetar nëatdhe.

16. Të sigurohet informacion përpara kthimit, ndihmë mjekësore dhe këshillim për të gjithakategoritë e të kthyerve;

17. Rritja e bashkëpunimit me ambasadat e vendeve të origjinës për të lehtësuardokumentacionin e nevojshëm për tu kthyer;

18. Ndërmarrja e bisedimeve me vendet e treta për të përfunduar marrëveshjet e ripranimit;të kërkohët ndihma e BE-së për këtë;

19. Rishikimi i asistencës aktuale të siguruar nga MPÇS për strehimin e të kthyerve vullnetarënë Qendrën Kombëtare të Pritjes për viktimat e trafikimit dhe parashikimi i ambjentevealternative.

B. EMIGRACIONI DHE ZHVILLIMI I SHQIPËRISË

B.1. Përfitimet nga Shqiptarët që jetojnë jashtë vendit

B.1.1. Mbështetja e emigrantëve shqiptarë

B.1.1.1.Përmirësimi i imazhit të emigrantëve shqiptarë jashtë vendit

I. Analiza e situatës aktuale

Imazhi i Shqipërisë dhe i popullit shqiptar jashtëvendit shpesh mbart efekte negative të cilat nukndihmojnë në pasqyrimin e ndryshimeve tëmëdha që po ndodhin në vend, që në pjesën mëtë madhe janë pozitive dhe po çojnë drejtpërmirësimit të cilësisë së jetës në një vend qëka dalë nga një periudhë izolimi 50 vjecar.Emigrantët shqiptarë, veçanërisht ata që gjendennë Greqi dhe Itali, ku është përqëndruar edhepjesa më e madhe e tyre, kanë qenë në qendërtë një klime jofavorizuese, e cila në shumë rasteështë shfaqur në formën e diskriminimit dheksenofobisë. Një propagandë antishqiptare ështëndërmarrë dhe vazhdon të ndërmerret nga medianë vendet pritëse të emigrantëve shqiptarë.

Për të mbetur në një vlerësim objektiv dhe tëekuilibruar, është e rëndësishme tëpërcaktohen arsyet që kanë kontribuar nëkrijimin e këtij imazhi. Një nga arsyet ështëpërbërja shoqërore e një kategorie emigrantëshe cila karakterizohet nga individë me nivel tëulët kulturor dhe arsimor. Kjo gjë ka ndikuar

negativisht në integrimin ekonomik dhekulturor dhe në nivelin e lartë të kriminalitetitbrenda emigracionit shqiptar. Një tjetër faktorështë shprehja e ksenofobisë në debatetpolitike dhe elektorale mbi migracionin nëvendet pritëse, e cila ka një ndikim të madhnë opinionin publik. Duke gjykuar nga të dhënate shtypit, mund të theksohet se emigracionishqiptar paraqitet si një element shqetësuespër shoqërinë e vendit pritës. Kjo gjë ndikonnë perceptimin e gabuar se i gjithë komunitetii emigrantëve shqiptarë është i përfshirë nëaktivitete kriminale, kur në fakt kjo është evërtetë vetëm për një pjesë të vogel të këtijkomuniteti.

Gjatë viteve të fundit imazhi i emigrantëveshqiptarë ka filluar të përmirësohet disi sirezultat i kontributeve pozitive të disaemigrantëve të suksesshëm, si nxënës apostudente të cilët kanë rezultate shumë të miranë shkollat ku studiojnë.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Megjithë angazhimin e Ministrisë së Punëve tëJashtme për të bërë disa përpjekje për tëpërmirësuar imazhin e Shqipërisë jashtë vendit,janë ndërmarrë vetëm disa nisma private përta realizuar këtë.

Kështu, në Maj të vitit 2003, me mbështetjene Presidentit të Republikës së Shqipërisë dhetë Ambasadorit të Shqipërisë në Austri ështëhapur në Vjenë Instituti Shqiptar për Kulturën,me kontributet financiare të emigrantëveshqiptarë në Austri.

30

Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuarapo zbaton një projekt të quajtur “Imazhi iShqipërisë” në bashkëpunim të ngushtë meMinistrinë e Punëve të Jashtme dhe Ministrinëe Integrimit Evropian. Qëllimi i këtij projektiështë përmirësimi i cilësisë dhe sasisë sëinformacionit që është i disponueshëm përShqipërinë dhe bashkëpunimi me partnerëqeveritarë, median dhe qeverisjen vendore përtë rritur aftësitë në krijimin e një imazhi mëpozitiv të vendit dhe të popullit. Ky programsynon krijimin e kapaciteteve në Ministrinë ePunëve të Jashtme për të prodhuar të dhënanë kohë dhe të sakta mbi Shqipërinë dhepërdorimin e tyre nga një publik i gjerë.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Momentalisht nuk ka ndonjë politikë të veçantëpër përmirësimin e imazhit të emigrantëveshqiptarë në vendet pritëse. Për të mundësuarkëtë gjë shteti duhet të mbështetet nëpërvojën e përmendur më lart. Si pasojë emjeteve të kufizuara financiare në dispozicionpër këtë qëllim, kjo pjesë e strategjisë duhettë përqendrohet kryesisht tek Greqia dhe Italia,ku jetojnë pjesa më e madhe e emigrantëve.Këtyre komuniteteve mund tu bëhet thirje përtë kontribuar financiarisht dhe në rrugë tëtjera.

Edhe pse instituti i parë i kulturës shqiptare uhap në Vjenë, ku numri i emigrantëve shqiptareështë shumë i vogël, ky komunitet tregoivitalitetin dhe gatishmërinë për tëbashkëpunuar në projekte të tilla. Ka ardhurkoha të bëhet realitet ideja e Presidentit tëRepublikës e shprehur në fjalimin e tij përparatrupit diplomatik në 27 gusht 2003, gjatë tëcilit ai tha se “edhe në këtë drejtim qeveriaduhet të mendojë e të punojë më shumë përgjetjen e fondeve të nevojshme dhe për hapjene institucioneve të tilla, fillimisht në ato vendeku ka komunitet të madh shqiptar”. Sipas rendittë përparësive Greqia dhe Italia janë dy vendetkryesore të cilëve duhet tu kushtohetvëmendje. Vetë numri shumë i madh iemigrantëve shqiptarë në këto dy vende mundtë bëjë të mundur sigurimin e fondeve tënevojshme nga vetë emigrantët.

Marrëveshje kulturore dypalëshe apo duhet tëlidhen të paktën me Greqinë dhe Italinë dheduhet të merren masa për zbatimin e atyreezksistuese me qëllim rritjen e shkëmbimevekulturore duke nxjerrë në pah aspekte tëpërbashkëta të trashëgimisë së vendeve pritësedhe vendeve të origjinës të emigrantëve.

Një mënyrë tjetër për përmirësimin e imazhittë shqiptarëve jashtë vendit është edhe vënianë dukje e rasteve të suksesshme, në qendërtë të cilëve janë emigrantët shqiptarë si arritjae rezultateve të larta në shkollë e nxenësvedhe studentëve shqiptarë (bëhet e ditur seshpesh studentët shqiptarë kanë rezultate tëlarta); sipërmarrës të cilët drejtojnë kompani,sportistë, studiues shkencorë apo artistë. Përti identifikuar ata së pari duhet të nisë njëfushatë njohjeje për dhënien e titullit“Ambasadori i Shqipërisë”, i cili ekziston dhe iështë dhënë disa personaliteteve nga Presidentii Republikës. Së dyti, është e nevojshme gjetjae burimeve financiare për fushatën mediatikepër promovimin e emigrantëve të suksesshëmbrenda dhe jashtë kufijve.

Dukuria e emigracionit shqiptar gjatë vitevenëntëdhjetë përgjithësisht njihet, porfatkeqësisht shpesh është prezantuar keq ngamediat në opinionin publik duke pasqyruarvetëm efektet negative, siç është kriminaliteti.Në përgjithësi theksi është vënë tek pasojatnegative për vendet pritëse dhe përfitimet nukpërmenden e madje injorohen. Aktualisht,kontributi i emigrantëve në vendet pritëse dhenë veçanti në ekonominë e tyre është mjaft imadh. Nuk mund të lëmë pa përmendur faktinse disa prej tyre po shfrytëzohen nga njerëzite atij vendi. Qeveria duhet ti vërë detyrëTelevizionit Shqiptar të përgatisë njëdokumentar mbi emigracionin shqiptar për tënënvizuar kompleksitetin e asaj dukurie dhetë gjitha pasojat e saj pozitive dhe negativepër Shqipërinë si edhe për vendet pritëse, nëveçanti për Greqinë dhe Italinë. Duhet tëkërkohet bashkëpunimi i televizioneve grekedhe italiane për të lehtësuar mbledhjen einformacionit në vendet pritëse dhe mundësishtpër të financuar projektin. Ndërkohë që kydokumentar duhet të bazohet në informacioninpërkatës, një komitet kërkuesish i përbërë ngaspecialistë të migracionit dhe përfaqësues tëshoqatave të emigrantëve shqiptarë duhet tëkrijohet për të mbështetur gazetarët të cilëtjanë të ngarkuar me përgatitjen e tij. Për tëpatur një numër sa më të madh shikuesish, kydokumentar do të përkthehet në greqisht,italisht dhe anglisht.

Së fundi, duhen përmendur përpjekjet që janëbërë deri tani për trajtimin e migracionit dhenë veçanti për të luftuar krimin e organizuarqë lidhet me të nëpërmjet trafikimit dhekontrabandës me të dhëna konkrete dhe tëkuptueshme që duhet të qarkullohen jashtëvendit. Miratimi i Strategjisë Kombëtare përMigracionin gjithashtu do të sigurojë një

31

mundësi të mirë për të shpjeguarbashkëpunimin gjatë viteve të fundit meGreqinë dhe Italinë në këtë kuadër dhe

progresin e bërë nga Shqipëria në Procesin eStabilizim Asocimit drejt integrimit të saj nëEvropë.

IV. Propozime për zbatim:

20. Krijimi i qendrave kulturore shqiptare në vendet pritëse ku gjendet një komunitet i madhshqiptar si në Greqi dhe Itali, për të promovuar imazhin e Shqipërisë dhe emigrantëveshqiptarë si edhe për të ofruar disa shërbime për komunitetin e emigrantëve shqiptarë.

21. Të parashikohet futja e elementit migrator në programet e bashkepunimit kulturor qërrjedhin nga marrëveshjet kulturore me Greqinë dhe Italinë.

22. Promovimi i rasteve të emigrantëve të suksesshëm në vendet e tyre pritëse, siç janënxënësit apo studentët më të mirë, sipërmarrësit, sportistët, shkenctarët dhe artistët.Nxitja e personave për tu vlerësuar nga autoritetet shqiptare me titullin “Ambasadori iShqipërisë”.

23. Të bëhet një dokumentar nga Televizioni Shteteror Shqiptar mbi emigracionin shqiptarduke filluar që nga vitet nëntëdhjetë ku të theksohen të mirat dhe të këqijat e kësajdukurie për Shqipërinë dhe për vendet pritëse, në veçanti për Greqinë dhe Italinë, dhetë sigurohet përkthimi në greqisht, italisht dhe anglisht.

24. Organizimi të paktën në Greqi dhe Itali i një fushate mediatike për të informuar rrethpërpjekjeve të bëra në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar nga autoritetet shqiptare, nëfushën e çështjeve të drejtësisë dhe rendit në veçanti, në lidhje me luftën kundër krimittë organizuar, kontrabandës dhe trafikimit të qënieve njerëzore.

B.1.1.2. Përmirësimi i shërbimeve konsullore dhe diplomatike

shqiptare për shqiptarët nëvendet pritëse.

I. Analiza e situatës aktuale

Aktualisht ekzistojnë 43 ambasada dhekonsullata shqiptare në të gjithë botën. Atojane në të gjitha vendet ku janë vendosurkomunitete të mëdha shqiptare. Në Greqi dheItali, të cilat janë dy vendet më të mëdhapritëse të emigrantëve shqiptarë, kapërkatësisht nga dy konsullata përveçambasadave (në Greqi ato ndodhen në Selanikdhe Janinë, ndërsa në Itali ato ndodhen nëMilano dhe në Bari). Në Turqi, ka gjithashtunjë konsullatë në Stamboll përveç ambasadësnë Ankara. Duket se për momentin ambasadae vetme e Shqipërisë që ka krijuar faqen e sajnë internet është ajo në Paris, Francë.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Sipas nenit 10, paragrafi 1, të ligjit përEmigrimin e Shtetasve Shqiptarë për MotivePunësimi” datë 20.03.2003 “Shteti shqiptar,nëpërmjet shërbimit konsullor në shtetetpritëse, ndihmon dhe lehtëson zgjidhjen eproblemeve të shtetasve shqiptarë emigrantë”.E njëjta dispozitë e ligjit shton në paragrafin e4 se “Ministria e Punës dhe Çështjeve Socialenë bashkëpunim me Ministrinë e Punëve tëJashtme hartojnë dhe zbatojnë programe për

kualifikimin e personelit të shërbimit konsullornë fushën e emigracionit”. Hollësi në lidhje mellojin e ndihmës dhe lehtësirave janë dhënënë ligjin për “Ushtrimin e funksionevekonsullore nga përfaqësuesit diplomatikë dhekonsullorë” të datës 9 korrik 1998. Nëpunësite ambasadave duhet të ndihmojnë shtetasitshqiptarë jashtë vendit të cilët kanë nevojëpër ndihmë. Kjo ka të bëjë në veçanti mekëshillimin ligjor, ndihmën e shtetasveshqiptarë të burgosur, transportimin e trupavetë shtetasve shqiptare të cilët vdesin jashtëvendit.

Në lidhje me gjendjen civile, Drejtoria ePërgjithshme e Gjendjes Civile në Ministrinë ePushtetit Vendor dhe Decentralizimitbashkëpunon me Ministrinë e Punëve tëJashtme, ambasadat dhe shërbimin konsullor.Një problem i veçantë i hasur nga konsullatatshqiptare që merren me legalizimin edokumentave është se çertifikatat e lindjes tëshqiptarëve plotësohen me shkrim dore dhekështu shpeshherë janë të palexueshme. Kjonuk do të jetë problem në të ardhmen mefutjen në përdorim të çertifikatave të reja qëdo të kenë elemente sigurie. Fakti që ato janëhartuar në gjashtë gjuhë të huaja do të rrisëcilësinë e shërbimit të siguruar për emigrantët.

Duke marrë parasysh nevojën e regjistrimit përshtetasit shqiptarë, vendimi nr. 828, datë11.12. 2003 i Këshillit të Ministrave “Mbimodelin, elementët përbërës dhe mënyrën e

32

mbajtjes së dokumentave nga zyrat e gjendjescivile”, paraqet një pjesë të re në modelin eregjistrit kryesor të gjendjes civile, ku do tëregjistrohen adresat e emigrantëve. Kjo do tëthotë se shtetasit që dëshirojnë të emigrojnëduhet të regjistrohen në zyrat e shërbimit civil.

Personeli i shërbimeve konsullore dhediplomatike është trainuar shumë pak në fushëne emigracionit. Ministria e Punës dhe ÇështjeveSociale ka shpërndarë broshura në lidhje mesigurimet shoqërore të migrantëve shqiparëjashtë vendit, në bashkëpunim me IOM kapërgatitur dhe shpërndarë një libër “Informimipër Migracionin” në ambasadat e Republikëssë Shqipërisë në Greqi dhe Itali, për të kuptuarligjet dhe praktikat e emigracionit. “Informimipër Migracionin” është rezultat i një projektitë IOM të quajtur “Module trainimi përpersonelin e ambasadave dhe personelin qëmerret me migracionin”. Ky libër shpjegonprocedurat e migracionit, rendit zyrat qëmerren me administrimin e tij dhe jep mehollësi dokumentacionin e kërkuar për aplikimenë Greqi, Itali, Maltë, Portugali dhe Spanjë.Për të nxitur sigurimet vullnetare shteti kaprodhuar broshura me informacion mbi skemëne sigurimeve shoqërore për tua shpërndarëemigrantëve në ambasadat e Republikës sëShqipërisë në Greqi dhe Itali.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Një vëmendje e veçantë i është dhënë shtetevepritëse ku janë vendosur komunitetet më tëmëdha të emigrantëve shqiptarë, Greqisë dheItalisë, duke hapur edhe konsullatat.Megjithatë duhen vlerësuar mjetet e nevojshmefinanciare dhe në veçanti burimet njerëzoreqë këto shërbime kanë në dispozicion.

Për shkak të mungesës së informacionitambasadave shqiptare në vende ku komunitetishqiptar është i konsiderueshëm do tu kërkohettë përgatisin raporte të hollësishme jo vetëmpër ndihmën e ofruar shtetasve shqiptarë(numri i personave të interesuar dhe lloji indihmës së ofruar), por edhe mbi gjendjen ekomunitetit shqiptar. Ky raport do tëpërqëndrohet në situatën aktuale tëemigrantëve dhe në vështirësitë që ata hasin,në vend të një përshkrimi të përgjithshëm apohistorik. Çdo tre muaj ambasadat do tëpërgatisin një raport publik në lidhje megjendjen aktuale të emigrantëve shqiptarë nështetet pritëse me anë të shtypit, dukepërdorur informacionin të cilin ata janë të

detyruar ligjërisht ta mbledhin, në veçantinëpërmjet faqes së tyre të internetit dhekontakteve me shoqëritë që përfaqësojnëemigrantët shqiptarë në vend apo institucionetshtetërore ose shoqatat që mbrojnë të drejtate imigrantëve në atë vend. Këto raporte tëhartuara një herë në vit, do të dërgohen nëMinistrinë e Punëve të Jashtme dhe në të gjithaministritë dhe institucionet e përfshira nëmenaxhimin e emigracionit.

Të gjithë diplomatët shqiptarë duhet të kenënjohjet e nevojshme në fushën e të drejtavetë njeriut dhe në politikat e migracionit, nëveçanti në lidhje me konventat ndërkombëtaredhe ato dypalëshe për migracionin dhe tëdrejtat e migrantëve. Për të mbrojtur siç duhettë drejtat e qytetarëve shqiptarë ambasadatdhe konsullatat shqiptare duhet të kenë nëdispozicion të tyre ekspertë ligjorë tëspecializuar në politikat e të drejtave të njeriutdhe migracionit, në veçanti të kenë njohje tëplotë të rregullave dhe praktikave tëimigracionit të atij vendi. Shtetasve shqiptarëtë cilët janë në ndjekje penale apo kanë qenëtë dënuar penalisht duhet t u ofrohet asistencëligjore falas nëse është e nevojshme në rastetkur nuk ofrohet nga vendi pritës, në veçantiduhet siguruar që me shtetasin të komunikohetnë një gjuhë që ai kupton ose me anë tëpërkthyesit nëse është e nevojshme.

Përmbajtja e trainimeve të ofruara përdiplomatët shqiptarë duhet të vlerësohet dhekontrollohet nëse përfshin një pjesë mbipolitikat e të drejtave të njeriut dhemigracionit ashtu siç është përshkruar më lart,duke përfshirë menaxhimin e diasporësshqiptare. Duhet të përgatitet lista e plotë enumrit të avokatëve të specializuar për tëdrejtën dhe çështjet e migracionit dhe kjo listëtë jetë e disponueshme nëpër ambasada dhekonsullata si edhe në shërbimet qëndrore tëMPJ. Në lidhje me njohjen e praktikave dherregullave të brendshme të vendeve pritëse,zgjidhja më e përshtatshme do të ishte osetrainimi i punonjësve të shërbimit konsullorshqiptar në bashkëpunim me shërbimetkompetente në fushën e migracionit të venditpritës, ose rekrutimi apo bashkëpunimi meavokatët e specializuar të vendeve pritëse. Kyproblem duhet të zgjidhet nga çdo ambasadëapo konsullatë në varësi të kushteve dherrethanave lokale në atë vend.

Universitetet shqiptare duhet të inkurajohen dhembështetur për të hartuar programe të avancuaradhe lëndë mbi të drejtën e migracionit.

33

Informacioni bazë duhet të bëhet i disponueshëmnëpërmjet faqes së internetit për çdo ambasadëdhe shërbim konsullor. Ai duhet të përmbajëmënyrën e kontaktimit nëpër ambasada apokonsullata dhe llojet e shërbimeve që ato ofrojnëpër shtetasit shqiptarë.Për shkak të mjeteve financiare të kufizuaradhe numrit të madh të emigrantëve shqiptarë

në Greqi dhe Itali, duhet filluar pikërisht meambasadat dhe konsullatat e këtyre dyvendeve. Përvoja e fituar në këto dy vendekryesore më vonë mund të përdoret nëambasadat dhe konsullatat e tjera shqiptarenëpër botë sipas një rendi përparësish bazuarnë rëndësinë e komunitetit shqiptar në vendete interesuara.

IV. Propozime për zbatim:

25. Dhënia e përparësisë ndaj Greqisë dhe Italisë në lidhje me zbatimin e propozimeve tëmëposhtme dhe renditja e vendeve të tjera sipas madhësisë së komunitetit shqiptar.

26. Vlerësimi i burimeve njerëzore, në dispozicion të MPJ-së në qendër dhe periferi, tëspecializuara në fushën e emigracionit që ofrojnë keshillim ligjor për dhe përpunimi injë plani për ti pajisur ato me burimet e nevojshme;

27. Përfshirja, nëse mungon, në trainimet e diplomatëve shqiptarë, e një pjese mbi politikate të drejtave të njeriut dhe migrimit;

28. Publikimi nga ana e MPJ-së, mbi bazën e një varianti të përpunuar nga ambasadat, i njëraporti të hollësishëm mbi asistencën e dhënë ndaj qytetarëve shqiptarë dhe mbi gjendjenkonkrete të komunitetit shqiptar në vendet e interesuara (ambasadat do të raportojnëçdo 3 muaj, ndërsa raporti përfundimtar do të hartohet një herë në vit nga MPJ).

29. Të verifikohet nëse emigrantët shqiptarë të ndaluar apo nën ndjekje penale kanë, nëseështë e nevojshme, mundësinë për ndihmë ligjore dhe përkthim në gjuhën shqipe;

30. Vënia në dispozicion nëpërmjet internetit, për çdo ambasadë dhe konsullatë shqiptare,e informacionit bazë në lidhje me mundësinë e shërbimeve të siguruara për qytetarëtshqiptarë;

31. Të ndërmjetësohet me Fakultetin e Shkencave Politike, Sociale dhe atë të Drejtësisë përtë krijuar një program të veçantë mësimor në lidhje me emigrimin për në lidhje meligjin e migrimit nparashikuar një .

B.1.1.3. Mbrojtja e të drejtave tëemigrantëve shqiptarë

I. Analiza e situatës aktuale

Abuzimi përpara nisjesPersonat që dëshirojnë të migrojnë shpesh janëtë pambrojtur ndaj abuzimeve. Shembuj tëkontrabandistëve që bëjnë premtime “tëmëdha” në këmbim të një shpërblimi të majmëpër “shërbimet” e tyre janë të dukshme dhetë shpeshta. Inspektorati Shtetëror i Punës merrgjithashtu edhe ankesa për agjensitë privatetë punësimit, që u kërkojnë punëkërkuesve tëpaguajnë shuma të mëdha për ndërmjetësiminpër punë. Kjo përbën shkelje të nenit 4 tëvendimit për mënyrën e liçensimit dhefunksionimit të agjensive private tëpunësimit14, që përcakton se kostoja endërmjetësimit duhet të mbulohet ngapunëdhënësi dhe duhet të jetë falas përpunëkërkuesin.

Gjendja e emigrantëve jashtë vendit

Duke qenë se vendet kryesore pritëse përshqiptarët janë Greqia dhe pastaj Italia, Analizae situatës aktuale do të përqendrohet në këtody vende.

Gjendja e emigrantëve shqiptarë në GreqiQë në fillim të vitit 1990 emigracioni shqiptardrejt Greqisë u shndërrua në një dukuri merëndësi rajonale. Shqiptarët në Greqi janë nënjë numër të konsiderueshëm, më shumë segjysmë milioni. Ata përbëjnë 65% të numrit tëpërgjithshëm të emigrantëve. Një numër ikonsiderueshëm i tyre vazhdojnë të jenë padokumenta të rregullta.

Siç ndodh shpesh në një kontekst të tillë,emigracioni ka krijuar në njëfarë mënyre njëtreg pune të dyfishtë, me një hendek ndërmjetekonomisë së ligjshme dhe sektorit tëpaligjshëm të punës, që vihet në pah nga punët

14 VKM nr 708, datë 16.10.2003

34

me rroga të ulëta, që zakonisht bëhen ngaemigrantët, ku pjesën më të madhe, për shkaktë numrit mbizotërues, e zënë shqiptarët.Gjendja e strehimit mbetet shumë e mjeruar.Pikat kryesore me rëndësi kritike janë kujdesishëndetësor (imigrantët e parregullt shqiptarënuk përfitojnë shërbim spitalor as në rasteturgjente) dhe trajtimi i keq nga segmente tëstrukturave të policisë15. Diskriminimi është njëdukuri e përhapur gjerësisht.16 Incidentet edhunshme në kufirin mes Greqisë dheShqipërisë mbeten çështje shqetësuese.17

Qarqe të caktuara greke e ndonjëherë edheorgane të caktuara të shtypit grek kanëkultivuar dukurinë e mosbesimit dheksenofobisë veçanërisht ndaj emigrantëveshqiptarë. Duke mbështetur deklarata që lidhinimigracionin e paligjshëm me rritjen ekriminalitetit, ato çuan në dhunë ndajimigrantëve. Megjithë deklaratat zyrtare dhedenoncimet e strukturave politike, sociale dhefetare greke, kjo sjellje mjaft e përhapur nukështë kufizuar.

Gjendja e emigrantëve shqiptarë në ItaliKomuniteti shqiptar është grupi i dytë më imadh në Itali pas atij Rumun. Në janar të vitit2004, në Itali janë regjistruar 224,000emigrantë shqiptarë me dokumenta tërregullta. Shqiptarët kanë zënë vend gjerësishtnë mediat italiane, në mënyrë të veçantë pasvalëve migratore të vitit 1991 dhe 1997. Imazhii shqiptarëve i prezantuar në këto media ireferohej një kategorie të kufizuar emigrantështë lidhur me krimin. Shqiptarët përbëjnë njënga komunitetet e të huajve më të etiketuardhe të përfolur. Mediat në fakt ndikuan nëpërhapjen tek qytetarët e thjeshtë të venditpritës të një perceptimi të përgjithshëm që ikonsideron dhe perkufizon shqiptarët sikriminelë. Ky imazh negativ tashmë i mbrujturthellë në shoqërinë e shtetit fqinjë përbën padyshim një pengesë e madhe për integriminshoqëror të shqiptarëve. Gjithsesi nuk janëvënë në dukje shkelje të rënda të të drejtavetë njeriut ndaj shqiptarëve.

Ndihma sociale jashtë venditProblemet që mund të dalin në fushën embrojtjes sociale janë të paktën tre llojesh.Një problem vjen nga fakti që, për shkak tëstatusit të parregullt, shumica e emigrantëve

shqiptarë jashtë vendit nuk kanë mundësinë eshërbimeve shëndetësore dhe sociale. Problemii dytë mund të lindë kur mbrojtja sociale nukorganizohet si duhet në rastin e migracionitsezonal, edhe pse të rregullt. Veç kësaj ekzistonedhe rreziku i humbjes së përfitimeve tësigurimeve shoqërore të përfituara gjatëqëndrimit jashtë vendit nëse nuk janë lidhurmarrëveshje për të transferuar të drejtat.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Ndërmjetësimi nga agjensitë private tëpunësimitËshtë përcaktuar që ndërmjetësimi në rrugëprivate për punësim do të kryhet vetëm ngaAgjensitë Private të Punësimit (neni 1). Nëkohën që shkruajmë, ekzistojnë afërsisht pesëagjensi private punësimi të liçensuara. Atoveprojnë kryesisht në Tiranë. Për të mbrojturpunëkërkuesit nga abuzimi, InspektoratiShtetëror i Punës kontrollon punën e agjensiveme anën e inspektimeve.

Kuadri ligjor shqiptar për të drejtat eemigrantëveSipas nenit 8 të ligjit për emigracionin eshtetasve shqiptarë për qëllime punësimi,“Qeveria shqiptare ndihmon dhe lehtësonintegrimin e emigrantëve në vendet pritëse,duke zbatuar të drejtat dhe detyrimet që lindinnga konventat ndërkombëtare në të cilatRepublika e Shqipërisë është shtet palë”. Neni12 shton që “Qeveria shqiptare kujdesetgjithashtu për shtetasit dhe familjet e tyre qëjetojnë dhe punojnë në vendet pritëse por endese kanë marrë statusin e emigrantit”. Neni 15e angazhon qeverinë për të krijuar rregulloretë përshtatshme lidhur me sigurimet shoqërore,duke thënë që “Sigurimet shoqërore përemigrantët shqiptarë afatgjatë dheafatshkurtër rregullohen sipas legjislacionitshqiptar dhe atij të vendit pritës për sigurimetshoqërore, me marrëveshjet dypalëshe në këtëfushë dhe me konventat ndërkombëtare përsigurimet shoqërore në të cilat Republika eShqipërisë është shtet palë.”

Zhvillimi i politikave të Bashkimit EvropianBE është angazhuar në një politikë që synonmbrojtjen e të drejtave të emigrantëve nëpërgjithësi. Ajo synon pikë së pari tu sigurojështetasve të vendeve të treta me qëndrim të

15 Raporti i Amnesty Intenational, 200416 Departamenti i Shtetit i SHBA, Raportet për shtetet mbi praktikat e të drejtave të njeriut, Greqi 2003.17 Informacion nga Komiteti Grek i Helsinkit, 2004

35

ligjshëm në vendet e Bashkimit Evropian tëdrejta të barabarta me ato të shtetasve të BEsiç është pranuar nga përfundimet e takimit tëTamperes në tetor 1999. Mbi këtë bazë janëmiratuar disa direktiva që rregullojnënjëkohësisht edhe pranimin në BE dhe tëdrejtat e njerëzve të pranuar. Synimi i dytë ipolitikës është të mbrojë të drejtat e shtetasvetë vendeve të treta nëpërmjet parimit tëtrajtimit të barabartë. Janë miratuar edhe dyinstrumenta ligjorë: direktiva e 29 qershorit2000 në zbatim të parimit të trajtimit tëbarabartë ndërmjet personave pavarësisht ngaorigjina racore dhe etnike dhe direktiva e 27nëntorit 2000 që përcakton një kuadër tëpërgjithshëm për trajtimin e barabartë nëpunësim dhe profesion. Së treti, zhvillime tëkohëve të fundit në mënyrë të veçantë nevojapër të luftuar episodet shqetësuese tëintolerancës, ksenofobisë dhe shfrytëzimit,synojnë përfshirjen e integrimit të shtetasvetë vendeve të treta në politikën e imigracionit.Një komunikatë për imigracionin, integrimindhe punësimin është miratuar nga KomisioniEvropian në 3 qershor 2003 (COM(2003)336) dheështë pasuar nga raporti i parë vjetor përmigracionin dhe integrimin në 16 korrik 2004(COM(2004)508). Ndërmjet shteteve anëtareështë krijuar një rrjet pikash kontakti përintegrimin . Një nga shqetësimet kryesore nëkëtë fushë të re është aftësia gjuhësore eemigrantëve, në mënyrë të veçantë e tësapoardhurve.

Pajisja me dokumenta të rregulltaNjë nga faktorët, ndoshta më i rëndësishmi,që ka ndikuar pozitivisht në pozicionin eemigrantëve shqiptarë, ka qenë pajisja medokumenta të rregullta e kryer nga vendetpritëse, në mënyrë të veçantë nga Italia dheGreqia. Këto masa vazhdojnë ende.

Për sa i përket Greqisë, që nga janari 200418

emigrantët mund të marrin leje me kohëzgjatjedy vjet dhe jo më një vit. Një periudhë prejdhjetë vjetësh qëndrim në Greqi mund të çojënë lëshimin e një lejeje pa kufizim kohor. Lejetdy vjeçare të qëndrimit do të kushtojnë rreth300 Euro për person, ndërsa lejet e pakufizuarado të kushtojnë rreth 800 Euro për person.

Ndihma socialeShqipëria ka ratifikuar Kartën Sociale Evropiane(të rishikuar)19, që kërkon që shtetet palë tëkrijojnë një sistem sigurimesh shoqërore dhetë ndërmarrin hapa për lidhjen e marrëveshjevedypalëshe/shumëpalëshe për të siguruar tëdrejtat që lidhen me mbrojtjen sociale. Kytrajtim gjendet edhe në ligjin për emigracionintë cituar më lart.20 Qeveria shqiptare popërpiqet për krjimin e agjensive për kontributete sigurimit vullnetar të emigrantëve në vendetpritëse.21

Emigrantët shqiptarë kanë të drejtën të jenëtë siguruar në Shqipëri në skemën e sigurimitvullnetar.22 Për të nxitur sigurimin vullnetar,Qeveria shqiptare ka prodhuar fletëpalosje meinformacion mbi skemën e sigurimit vullnetarpër tua shpërndarë migrantëve me anën eambasadave shqiptare në Greqi dhe Itali.Aktualisht 70% e personave të regjistruar nëskemën e kontributeve vullnetare janëemigrantë.

Shqipëria ka ratifikuar shumë marrëveshje nëfushën e mbrojtjes sociale për të siguruar tëdrejtën e sigurimeve, si marrëveshje meBullgarinë, Rumaninë dhe Turqinë. Përfundimii marrëveshjeve me vendet fqinjë, si edhe meato vende që kanë numër të madh emigrantëshshqiptarë, është vlerësuar si përparësi. Në këtëkuadër Protokolli i Bashkëpunimit në nivelteknik ndërmjet Institutit Italian për MbrojtjenSociale dhe Institutit Shqiptar të SigurimeveShoqërore.23 Ky protokoll bashkëpunimi ështëlidhur edhe me Greqinë.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Abuzimi nga agjensitë privatetë punësimit në ShqipëriInspektorati Shtetëror i Punës has vështirësi përtë kontrolluar agjensitë private të punësimitmbi praktikat abuzive. Veç kësaj nuk ekzistojnësanksione në rast se vihen re abuzime, përveçheqjes së liçensës. Heqja e liçensës nuk do tëshmangë abuzimin, duke qenë se agjensitë, qëshpesh punojnë edhe si agjensi udhëtimi,punojnë gjithashtu pa liçensë. Neni 9 i ligjit

18Si rezultat i paketës ligjore të bashkëngjitur Ligjit nr. 3202/2003 për “Shpenzimet elektorale për zgjedhjet lokale, administratën dhe funksionimin e qeverisjes lokale”.19 Hyri në fuqi më 1/1/2003.20 Neni 15. parag.1. Ligji për Emigracionin21 Po aty.22 9 Ligji nr. 7703, datë 11.05.1993 “Për Sigurimet Shoqërore në Republikën e Shqipërisë”, Neni.7 Rregullorja

nr. 35, datë 19.06.2002 “Për Sigurimin Vullnetar në Institutin e Sigurimeve Shoqërore”23 Nënshkruar më 27.03.1999

36

për emigracionin, që ndalon dhënien einformacionit të rremë, duket se nuk është izbatueshëm për këto raste. Qeveria duhet tëkërkojë zgjidhje nëpërmjet sanksioneveefikase, duke përfshirë ndoshta edhe veprënpenale për agjensitë si edhe nga personat evetëpunësuar të cilët përfitojnë nga dëshiradhe naiviteti i personave që kërkojnë shërbimemigracioni.

Përpjekjet diplomatikeQeveria e Shqipërisë ka mbrojtur shpesh tëdrejtat e emigrantëve, por gjendja e tyrejashtë vendit varet natyrisht nga ligji dhepolitika si edhe nga vullneti i mirë politik ivendeve pritëse për të mbështetur këto tëdrejta. Me gjithë vështirësitë e mëdha dhegjendjen e varfër të një pjese të tyre jashtëvendit, disa zhvillime nxitëse ia vlejnë tëpërmenden. Në këtë drejtim Zyra e Avokatittë Popullit të Greqisë ka përgatitur një formularnë gjuhën shqipe për tua shpërndarëimigrantëve shqiptarë në Greqi për të lehtësuarparaqitjen e ankesave prej tyre. Nga ana tjetër,Greqia është pjesë e shteteve anëtare të BEqë nuk ka zbatuar si duhet direktivatantidiskriminim siç tregon edhe veprimi indërmarrë në korrik 2004 kundër Greqisë ngaKomisioni Evropian në Gjykatën Evropiane tëDrejtësisë.

Standartet e legjislacionit të BE lidhur me tëdrejtat e shtetasve të vendeve të treta tëpranishëm në shtetet anëtare të BE janë mjafttë larta dhe janë duke u përmirësuar mezhvillimet e politikës së përbashkët përemigracionin. Problemi është të sigurohet zbatimii tyre i efektshëm dhe të luftohet diskriminimindaj shtetasve të vendeve të treta.

Lidhur me përpjekjet që duhet të ndërmerrennga shërbimet diplomatike dhe konsullore përtë ndihmuar emigrantët shqiptarë mbi bazën epropozimeve të hartuara në pjesën e strategjisëpër shërbimet konsullore, Qeveria shqiptareduhet të hartojë një politikë aktive për tëpërmirësuar zbatimin e efektshëm të tëdrejtave të emigrantëve shqiptarë. Veç kësajajo duhet të kërkojë bashkëpunimin e të gjithëpartnerëve që mund të mobilizohen për këtëqëllim si autoritete dhe shoqata të shteteve tëhuaja, shoqata të emigrantëve shqiptarë dhenstitucione ndërkombëtare të specializuara nëmbrojtjen e migrantëve.

Një proces këshillues duhet të vendosetndërmjet Greqisë dhe Shqipërisë për tëshqyrtuar gjendjen e emigrantëve shqiptarë nëato vende. Një organizëm i veçantë i përbërë

nga përfaqësues të qeverive duhet të krijohetnë nivel të lartë ndërmjet ministrive tëndryshme që janë të ngarkuara me politikën emigracionit për këtë qëllim. Kontakte duhet tëndërmerren nga Shqipëria, në marrëveshje meqeverinë greke, me Avokatin e Popullit tëGreqisë, i cili mbledh ankesat nga emigrantëtdhe duket se është struktura e ngarkuar mezbatimin e parimit të trajtimit të barabartëmbi bazën e direktivës së 29 qershorit 2000.

Rrjeti i diasporës duhet të përdoret për tëinformuar emigrantët mbi mundësitë për tiukundërvënë dhunimit të të drejtave të njeriutnë strukturat vendase të monitorimit dhe nëseështë e nevojshme edhe në ato ndërkombëtare,si tek Avokati i Popullit i Bashkimit Evropiandhe tek Komisioni i Peticioneve në ParlamentinEvropian, si edhe te strukturat e ngarkuara mezbatimin e konventave ndërkombëtare oseevropiane për mbrojtjen e migrantëve tëratifikuara nga Greqia dhe Italia.

Pajisja me dokumenta të rregulltaNë kuadrin e mbrojtjes së të drejtave tëemigrantëve qeveria i vlerëson shumë këtomasa. Në praktikë politikat e pajisjes mëdokumenta të rregullta dhe zbatimi i tyre mundtë vijohet dhe të zhvillohet më tej. Proceduratpër të marrë leje qëndrimi mbi këto bazashpesh janë shumë të gjata. Lëshimi i lejevetë përkohëshme nëse ato janë afatshkurtramund të çojë në kalimin e migrantëve sërishnë gjendje të parregullt, në varësi të kushtevepër rinovimin dhe statusin ligjor gjatëprocedurave të rinovimit.

Shqipëria duhet të nxisë politikat e pajisjes medokumenta të rregullta në të cilat humbja enjë pune të mos sjellë menjëherë humbjen elejes së punës.

Në këndvështrimin e luftës kundër migracionittë parregullt duhet gjithsesi të theksohet seme hartimin e një politikë koherente dhe tëqartë për migracionin, këto lloj masash osepajisja periodike me dokumenta të rregulltaduhet të bëhen të panevojshme.

Ndihma socialeMarrëveshjet dypalëshe në vijim tëProtokolleve të Bashkëpunimit me Italinë dheGreqinë nuk janë arritur ende. Shqipëria duhettë marrë të gjitha masat e nevojshme për tëlidhur këto marrëveshje. Duhet të parashikohetmundësia e transferimit të përfitimeve tësigurimeve shoqërore në Shqipëri, si edhemënyra e duhur për të mbuluar mbrojtjensociale në rastin e migracionit sezonal.

37

Angazhimi i Shqipërisë për të krijuar agjensijashtë vendit për të lehtësuar kontributin esigurimit vullnetar ende nuk ështëmaterializuar. Edhe pse emigrantët kanë tëdrejtën e kontributit vullnetar, ata duhet ti

paguajnë këto kontribute në Shqipëri. Duhettë krijohen agjensi veçanërisht në Greqi dhenë Itali, në përputhje me Ligjin e Emigracionitpër pagesën e kontributeve vullnetare ngaemigrantët shqiptarë.

IV. Propozime për zbatim:

32. Të angazhohet dhe të nxisë me të gjithë partnerët e mundshëm një politikë aktive përmbrojtjen e të drejtave të emigrantëve jashtë vendit, pikë së pari në Greqi dhe Italiduke qenë vendet pritëse kryesore të shqiptarëve mbi bazën e propozimeve të mëposhtme.

33. Të kontaktohet qeveria greke dhe ajo italiane për të propozuar krijimin e një komisionikonsultativ të nivelit të lartë ndërmjet ministrive të ngarkuara me çështjet migratore nëato vende dhe në Shqipëri, i cili do të mblidhet një herë në vit për të shqyrtuar gjendjene emigrantëve shqiptarë.

34. Ti kërkohet të Dërguarit Special të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut tëMigrantëve të organizojë një vizitë në Greqi dhe Itali të përgatisë një raport për gjendjene emigrantëve shqiptarë në këto vende.

35. Të kontaktohet Grupi Evropian i Autoriteteve Rajonale dhe Lokale në fushën e Imigracionit(ERLAI) me qendër në Bruksel, në të cilin autoritetet lokale greke dhe italiane janë tëpërfaqësuara, për të hetuar mbi mundësitë e mbështetjes së politikës për mbrojtjen eemigrantëve shqiptarë.

36. Të nxitet dhe të mbështetet vendosja e kontakteve të ngushta ndërmjet shoqatave tëemigrantëve shqiptarë dhe shoqatave greke dhe italiane për mbrojtjen e imigrantëve;

37. Të vihen në dijeni shoqatat e emigrantëve shqiptarë në Greqi dhe Itali mbi rrugët endryshme për tu ankuar ndaj shkeljes së të drejave të emigrantëve nëpërmjet strukturavevendase dhe ndërkombëtare si edhe strukturat evropiane.

38. Të nxiten dhe mbështeten shoqatat e emigrantëve shqiptarë në Greqi dhe Itali për tëkërkuar krijimin e strukturave lokale këshilluese për shtetasit e huaj në qytetet kuemigrantët shqiptarë janë të përqëndruar, mbi bazën e udhëzuesit të përgatitur ngaKongresi i Autoriteteve Lokale dhe Rajonale të Evropës dhe Këshillit të Evropës

39. Të monitorohet nga afër zbatimi nga ana e Greqisë dhe Italisë i Direktivës së BE të 22Shtatorit 2003 mbi të drejtën e bashkimit familjar dhe Direktivës së BE të 25 Nëntorit2003 lidhur me statusin e shtetasve të vendeve të treta të cilët janë me qëndrim afatgjatë,në mënyrë që të krijihen situata sa më të favorshme për emigrantët shqiptarë.

40. Të kërkohet kryerja e një studimi për të analizuar efektet konkrete të procedurave tëndryshme të pajisjes me dokumenta të rregullta të emigrantëve të parregullt shqiptarë,në mënyrë të veçantë në Greqi dhe Itali.

41. Të kërkohen dhe mbështeten procedura të tilla që sigurojnë vazhdimësinë e lejeqëndrimevetë rregullta, në mënyrë që të shmanget rënia në klandestinitet pas një periudhe të shkurtër,të emigrantëve të rregullt. Këto procedura të sigurojnë statusin e emigrantit, qoftë edhesi punëkërkues, kundrejt disa kushteve që duhen përcaktuar.

42. Të nxitet ulja e çmimeve të lejeve të qëndrimit në Greqi dhe të parashikohet nëse ështëe nevojshme mbështetja e veprimeve ligjore ndaj çmimeve të paekuilibruara.

43. Të ndërmerret lidhja e marrëveshjeve dypalëshe për mbrojtjen sociale.44. Të zbatohen masat e parashikuara për agjensitë jashtë vendit që merren me kontributin

vullnetar për sigurimet shoqërore.45. Të kërkohen zgjidhje për të shmangur abuzimin nga ana e agjensive private të punësimit,

nëpërmjet vendosjes së sanksioneve të efektshme, përfshirë këtu ndoshta edhe veprënpenale.

46. Të nxisë pranë strukturave të duhura ndërkombëtare dhe vendase ratifikimin e shpejtëdhe hyrjen ne fuqi të Konventave të Organizatës Ndërkombëtare të Punës që mbrojnë tëdrejtat e migrantëve dhe familjeve të tyre si baza më e fortë ligjore për të respektuarkërto të drejta si edhe për të ndjekur ligjërisht rastet e abuzimit dhe keqtrajtimit.

38

përkohshëm ose të përhershëm jashtë kufijvetë vet”.Ligji “Për emigrimin e qytetarëve shqiptarë përmotive punësimi” prezanton në mënyrë më tëdetajuar aspektet të ndryshme të politikës sëShtetit Shqiptar për komunitetet shqiptarejashtë vendit si psh.”Shteti garantonpërkujdesjen dhe mbrojtjen e shtetasve të tijemigrantë, si dhe forcimin e lidhjeve të tyreme me Republikën e Shqipërisë”.24 “Shtetishqiptar siguron dhe mbështet kontaktin eemigrantëve shqiptarë, nëpërmjetpërfaqësuesve të zgjedhur të organizatave tëtyre, me organet e qeverisjes qendrore dhevendore për të paraqitur dhe mbrojtur interesate tyre”(Neni6). “Shteti mbështet dhe ndihmonngritjen, forcimin dhe zhvillimin ekomuniteteve shqiptare jashtë vendit,bashkëpunon me to, duke konsoliduarveprimtaritë e ndërmarra nga klube, bashkime,shoqata dhe familje shqiptare me synimforcimin e lidhjeve midis tyre dhe me atdheun”(Neni 11). Paragrafi i dytë (i nenit 11) ka tëbëjë me ruajtjen e bashkësive shqiptare jashtëvendit “Shteti, duke respektuar legjislacionine shtetit pritës, si dhe marrëveshjet dypalëshëdhe shumëpalëshe në të cilat Republika eShqipërisë është palë, kujdeset për arsimimine emigrantëve dhe të familjeve të tyre nëgjuhën shqipe, krijon kushte për ruajtjen egjuhës, kulturës dhe trashigimisë kombëtare,si dhe të lidhjeve shpirtërore në meskomuniteteve të emigrantëve”. Nga ana tjetër,neni 5, shërben si dispozitë themelore për liritëdhe të drejtat politike të emigrantëve.

Shtetësia shqiptare rregullohet nga Ligji Nr.8389, datë 05.08.1998 “Për ShtetësinëShqiptare”. Sipas Nenit 7 të këtij ligji “kushdoqë lind duke pasur qoftë edhe njërin prejprindërve me shtetësi shqiptare, e fitonautomatikisht shtetësinë shqiptare”. Një ngakushtet e natyralizimit është qëndrimi në vendpër një periudhë kohe jo më pak se pesë vjet.Ky afat mund të reduktohet në tre vjet qëndrimpër personat që provojnë se kanë origjinëShqiptare deri në dy shkallë, qoftë edhe vetëmnga njëri prind dhe deri ne një vit qëndrimi nëvend për personat që kanë lidhur martesë dhekanë bashkëjetuar me një shtetas(e)shqiptar(e) prej jo më pak se 3 vjetësh.Qëndrimi në Shqipëri për nje afat të caktuarkohe nuk është I nevojshëm për t u përmbushurnëse një individ paraqet interes shkencor,ekonomik, kulturor dhe kombëtar përShqipërinë. Ligji lejon shtetësinë e dyfishtë.

B.1.2 Mobilizimi i komunitetit shqiptarjashte vendit

I. Analiza e situatës aktuale

Në shekullin e fundit emigracioni i shqiptarëvemund të ndahet në tre faza kryesore. Periudhae parë ka të bëjë me periudhën përparakomunizmit kur largimet kanë qenë të mëdha.Periudha e dytë përfshin emigracionin gjatëperiudhës së komunizmit i cili ka qenëpërgjithësisht i paktë në numër. Periudha etretë përkoi me rënien e regjimit komunist ecila u shoqërua me një largim masiv tëemigrantëve kryesisht në mënyrë ilegale.

SHPËRNDARJA E EMIGRANTËVESHQIPTARË NË BOTË

VENDI NUMRI I EMIGRANTEVE

Greqi 600 000

Itali 250 000

Gjermani 15 000

SHBA 150 000

Mbreteria e Bashkuar 50 000

Belgjika 5 000

Franca 2 000

Kanada 11 500

Zvicra 1 500

Austria 2 000

Vendet e Ulta 1 000

Turqia 5 000

Emigrantët shqiptarë janë përqëndruar nëkryesisht në: Greqi dhe Itali, si edhe në vendesi SHBA, Mbretëria e Bashkuar dhe vende tëtjera. Shumë emigrantë shqiptarë në Greqi dheItali nuk disponojnë dokumentacion të rregulltpër të qëndruar atje dhe nuk janë integruarplotësisht në vendin e qëndrimit. KomunitetetShqiptare jashtë vendit kanë një nivel tëndryshëm organizimi. Duke marrë nëkonsideratë këtë fakt, është e vështirë tëflasësh për një Diasporë të mirëfilltë Shqiptare.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Neni 8, pika 2 e Kushtetutës së Shqipërisëparashikon se “Republika e Shqipërisë mbrontë drejtat e shtetasve shqiptarë me banim të

24 Ligji Nr. 9034, dt.20.03.03, Neni 1, Kreu I , Dispozita të përgjithshme, Pika 2.

39

Duhet përmendur gjithashtu edhe ekzistencae Institutit të Diasporës në Ministrinë e Punëvetë Jashtme. Detyrat e tij janë: të sigurojëinformacion të plotë dhe të gjithanshëm përdiasporën shqiptare, për përgatitjen e atlasitgjeografik dhe demografik; të nxisë të gjithakontaktet e mundshme ndërmjet të gjithaniveleve të diasporës dhe Shqipërisë; të nxisëdhe të garantojë qytetarët shqiptarë të cilëtjetojnë dhe punojnë jashtë vendit; tëidentifikojë studentët dhe specialistët qëkryejnë studimet universitare dhepasuniversitare jashtë vendit.

Politika e imigracionit e vendeve pritëse,sigurisht ka rëndësi kryesore për situatën ediasporës jashtë vendit. BE dhe vendet anëtarepo hartojnë politika të reja për integrimin eemigrantëve. Mësimi dhe përmirësimi ngaemigrantët i gjuhës së vendit pritës përbën njënga qëllimet kryesore të kësaj politike. Njëmasë e tillë synon të ndihmojë emigrantëtshqiptarë që të integrohen në shoqëritë ekëtyre vendeve dhe t’i pajisë ata me aftësitëe duhura për gjetjen e mundësive të punës.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikësaktuale

Kuadri ligjor pasqyron shumë mirë rëndësinë ekomuniteteve shqiptare jashtë vendit, por meqëllim që të konsolidohen politikat e caktuara,zbatimi i ligjeve është shumë i rëndësishëm. Siçkanë treguar eksperienca të ndryshme në vendetë ndryshme të botës, këto politika përbëjnë njëmjet shumë efektiv për nxitjen e zhvillimit tëvendit të origjinës. Komunitetet e emigrantëvejashtë vendit mund të luajnë rolin e ndërmjetësvepër zhvillimin e biznesit, tregtisë dhe investimevendërmjet vendit pritës ku ata jetojnë dheShqipërisë. Nëse një gjë e tillë nuk do tëkorrespondonte në një farë mase edhe me meinteresin e tyre personal, emigrantet nuk do tëangazhoheshin në iniciativa të tilla. Duhet të

jetë e qartë se një politikë që synon mobilizimine komuniteteve shqiptare jashtë vendit merrkuptim vetëm nëse zbatohet në një kontekstglobal të favorshem për biznesin, tregtinë dheinvestimet.

Për shkak të diversitetit të grupeve te emi-grantëve shqiptarë, identifikimi i personave meorigjinë të përbashkët kombëtare dhe bërja etyre pjesë e rrjeteve të ndërvarura nëfunksion të së ashtuquajtur “Diasporë” përbënnjë objektiv të kësaj politike. Këtorrjete i grupojë emigrantët shqiptarë mbi bazacilësore, si p.sh., profesioni, vendndodhja,ndërsa Diaspora do t’i grupojë ata mbi bazasasiore.

Politika mbi Diasporën synon të përfshijëemigrantët me origjinë shqiptare në vendet kuata kanë emigruar dhe jo minoritetet në vendetfqinje (të njohur ndryshe si diaspora historike).Përfshirja e diasporës historike siç janëarbëreshët e Italisë mund të përdoret përruajtjen dhe forcimin e lidhjeve të këtyrepersonave me Shqipërinë në kontekstin e njëbote globale, ku individët mund të zhvillojnëmë shumë se një identitet pa vënë nëpikëpyetje anëtarësinë në shoqërinë e vendittë cilit i përkasin apo jetojnë.

Objektivi i politikës shqiptare në lidhje mekomunitetet shqiptare jashtë vendit duhet tëjetë në përputhje me politikën evropiane përruajtjen e gjuhës shqipe nga brezat e ardhshëmtë emigrantëve shqiptarë, duke synuar në tënjëjtën kohë përmirësimin e dijes së venditpritës nga emigrantët.

Kështu, mobilizimi i diasporës kulturore duhettë shikohet si mjet për nxitjen e diversitetitkulturor në vendet pritëse. Megjithatë, kjo gjëdo të ketë potencialisht efekt ekonomik, i ciliështë një dimension i analizuar në pjesë tëtjera të strategjisë.

IV. Propozime për zbatim:

47. Mobilizimi i diasporës shqiptare dhe ndihma në organizimin e saj të jenë ndër prioritetete politikës për migrimin dhe të promovohen kudo në botë.

48. Identifimi dhe përcaktimi i shteteve në të cilat komuniteti shqiptar do të jetë prioritarnë politikën për diasporën.

49. Ndërmarrja e një studimi të thelluar mbi situatën dhe dinamikën e komunitetit shqiptarnë këto vende dhe mundësitë për ti lidhur ato me diasporën në dobi të Shqipërisë.

50. Pajisja e Institutit të Diasporës pranë Ministrisë së Punëve të Jashtme me të gjitha mjetete nevojshme për zbatimin e politikës për diasporën.

51. Krijimi i një banke të dhënash me të gjitha shoqatat shqiptare në vendet që gjykohen siprioritare për politikat kombëtare me diasporën.

52. Krijimi i një banke të dhënash të gazetave, radiove dhe televizioneve që funksionojnë nëvendet që gjykohen si prioritare për politikat kombëtare me diasporën.

40

53. Organizimi në Tiranë i kongresit të parë të diasporës shqiptare për përcaktimin e një planipër ruajtjen e kulturës dhe mobilizimin e diasporës shqiptare.

54. Fillimi i një debati për përfaqësimin e diasporës shqiptare nëpërmjet një autoriteti/institucioni të përhershëm që do të kishte funksione të tilla si p.sh. të drejtën e dërgimit tëpropozimeve parnë qeverisë dhe parlamentit të Shqipërisë.

55. Fillimi i një fushatë për mbledhjen e kontributeve financiare nga ana e diasporës të cilat doti shtohen buxhetit të parashikuar nga qeveria shqiptare dhe qe do të mundësojë organizmine kongresit.

56. Të inkurajohet dhe ndihmohet krijimi i rrjeteve/shoqatave të emigrantëve shqiptarë nëbotë në bazë të kritereve të ndyshme të përbashkëta si p.sh., profesioni, vendndodhjagjeografike, interesat e perbashketa dhe aftësitë.

57. Përcaktimi i mjeteve (gazeta, faqe interneti) për lidhjen e këtyre rrjeteve në një diasporëtë vetme.

58. Të mbështetet zgjerimi i zonës së trasmetimit nga TVSH duke përfshirë edhe vendet e tjeraku gjenden komunitete emigrantësh shqiptarë.

59. Të vazhdojë prodhimi nga RTSH i programeve të cilat janë specifike për diasporën dhe tëkërkohët transmetimi i tyre në bashkëpunim me shërbimet radiotelevizive në vendet pritëse.

60. Të shqyrtohet mundësia e përmbushjes së parimit të respektimit të barabartë të të drejtavepolitike për emigrantët; të kryhet një studim për mundësinë e ushtrimit të të drejtës sëvotës për zgjedhjet parlamentare nga ana e emigrantëve jashtë vendit praën ambasadavedhe konsullatave shqiptare.

61. Marrja e masave për të inkurajuar dhe mbështetur hapjen e kurseve të gjuhës shqipe nëvendet pritëse të emigrantëve.

62. Krijimi dhe nxitja e programeve për mësimdhënien e gjuhës shqipe për fëmijët e emigrantëveshqiptarë në bashkëpunim me strukturat përkatëse të vendeve pritëse.

63. Krijimi i mundësive për studentët shqiptare që të mirëpriten dhe të ndihmohen nga anëtarëtë diasporës shqiptare për lehtësuar studimet e tyre në universitete të huaja.

64. Tërheqja e diasporës shqiptare në Shqipëri për qëllime turizmi dhe për të qëndruar përperiudha më të gjata kohore.

65. Përfshirja e diasporës shqiptare në konceptimin dhe zbatimin e politikave të dërgesave tëemigrantëve dhe përcaktimi i masave për tërheqjen e investimeve nga diaspora.

B.1.3 Orientimi i dërgesave të emigrantëve drejt investimeve në biznes

I. Analiza e situatës aktuale

Rëndësia e dërgesave të emigrantëveDërgesat e emigrantëve përbëjnë mekanizminkryesor të uljes së varfërisë në Shqipëri dherritjen e të ardhurave në familje në veçanti.Ato jo vetëm sigurojnë një mbështetje tërëndësishme ekonomike për familjet eemigrantëve, por edhe për stabilitetin shoqërordhe ekonomik të vendit. Modeli i përdorur i

dërgesave të emigrantëve në Shqipëri tregonse ato janë përdorur kryesisht për të plotësuarnevojat ditore (ushqim, veshje, etj); së dyti,për të përmirësuar cilësinë e jetesës (paisjeelektronike, mobilim shtëpish etj); së treti, përzgjerimin dhe ndërtimin e shtëpive të reja. Poashtu, një pjesë e vogël e dërgesave tëemigrantëve përdoren për të ruajtur traditën,(martesat) etj, dhe mbahen në banka apo nështëpi. Vetëm në disa raste dërgesat eemigrantëve përdoren për të blerë prona tëpatundshme në sektorët e shërbimeve,bujqësisë, etj.

05

101520253035

Bujqesi

a

Indus

tria

Ndertim

i

Restora

nt...

Turize

m

Transpo

rt

Pasu

ri e p.

..

Te tjer

a

Gatishmëria për investimet e migrantëve shqiptarë sipas aktiviteteve te tyre ekonomike

Burimi: Qendra per Studime Sociale dhe EkonomikeBurimi: Vëzhgim mbi dërgesat e emigrantëve në monedhë të huaj, Janar 2003

41

Sipas një analize të fluksit të dërgesave tëemigrantëve, rezulton një rritje ekonsiderueshme me kalimin e viteve. Dërgesate emigrantëve luajnë një rol të madh në

financimin e pjesshëm të defiçitit të lartëtregtar, por ato nuk mund të konsiderohen sinjë faktor i përhershëm, pasi është e vështirëtë parashikohen flukset e dërgesave tëemigrantëve në periudhë afat-mesme.

Vitet PBB (GDP)

IHD (FDI)

Bilanci tregtar

Te ardhurat e emigranteve

Ne % te PBB

Ne % te IHD

Ne % te bilancit tregtar

Kursi i kembimit Lek /USD

1993 1228.0 58.0 -489.7 274.7 22.4 473.6 56.1 102.1 1994 1948.0 53.0 -459.9 378.1 19.4 713.4 82.2 94.7 1995 2476.0 70.0 -475.2 384.7 15.5 549.6 81.0 92.8 1996 3013.2 90.0 -678.3 499.5 16.6 555.0 73.6 104.5 1997 2163.8 48.6 -534.9 267.2 12.3 549.8 50.0 148.9 1998 2737.9 45.0 -603.7 453.5 16.6 1007.8 75.1 150.6 1999 3444.4 41.3 -662.8 356.6 10.4 863.4 53.8 137.7 2000 3694.5 143.0 -821.0 530.8 14.4 371.2 64.7 143.7 2001 4103.0 220.2 -1027.0 614.9 15.0 279.2 59.9 143.5 2002 4494.0 135.0 -1155.2 606.8 13.5 449.5 52.5 140.2 2003 6111.4 178.0 -1336.3 778.1 12.7 437.1 58.2 121.9

Dërgesat e emigrantëve për periudhën 1992 2003

Burimi: Banka e Shqipërisë dhe Ministria e Financave

Në milionë $

Rëndësia e dërgesave të emigrantëve përekonominë shqiptare, mund të kuptohet mekontributin e tyre në PBB-në e vendit, i cilimendohet të jetë në masën 1/6. Rëndësia etyre mund të matet kur krahasohen dërgesat eemigrantëve me Investimet e Huaja Direkte(IHD) apo Ndihma e Huaj për Zhvillim (NHZH).Në periudhën 1993-2003, Investimet e HuajaDirekte në ekonominë shqiptare u vlerësuan tëjenë 1082.1 milion dollarë, ndërkohë që vlerae akumuluar e dërgesave të emigrantëve ishte5144.9 milion dollarë. Kështu, dërgesat eemigrantëve kanë qenë më të konsiderueshmese ndihma e huaj që Shqipëria ka marrë çdo vitnga institucionet ndërkombëtare (qëvlerësohen të jenë 3104 milion Dollarë nga1992-2002).

Dërgesat e emigrantëve luajnë rol të rëndësishëmnë stabilitetin makroekonomik të vendit dukefinancuar importet, ndikojnë në vlerën emonedhës lokale dhe në zhvillimin e shpejtë tëndërtimit dhe sektorëve të shërbimit.

Si rrjedhojë dërgesat e emigrantëve kanë qënëfaktori kryesor në përcaktimin e një prej

karakteristikave të tranzicionit shqiptar, dmthkonsumi i brendshëm është më i madh seprodhimi kombëtar. Në ketë këndvështrim,krahasuar me ekonomitë e tjera në tranziciontë vendeve të Europës lindore dhe qëndrore,Shqipëria është i vetmi vend i ngjashëm meGjermaninë lindore.

Karakteristikat kryesore të dërgesave tëemigrantëve dhe kanalizimi i transfertaveNuk mund të bëhet një vlerësim i saktë i fluksittë dërgesave të emigrantëve pasi atotransferohen jashtë sistemit bankar.

Transferimi i dërgesave të emigrantëve nëShqipëri bëhet i mundur nëpërmjet dykanaleve, ato formale dhe informale. Sipastabelës së mëposhtme, rrugët informalevazhdojnë të jenë mënyra kryesore etransferimit të dërgesave të emigrantëve nëShqipëri. Sipas vlerësimeve të Bankës sëShqipërisë, rreth 61 % e volumit të dërgesavetë emigrantëve për vitin 2001 u transferuannëpërmjet këtyre kanaleve. Kjo kryesisht bëhetnga vetë emigrantët apo nga rrethi i gjerë i tëafërmëve dhe miqve.

42

Rrugët e transferimit të dërgesave tëemigrantëve në Shqipëri varen nga një numërfaktorësh, si statusi i punëtorëve shqiptarë nëvendin pritës, migracioni afatshkurtër apoaftgjatë, zhvillimi dhe efektiviteti i sistemitbankar në Shqipëri, besimi i emigrantëve nesistemin bankar i cili u thye ndjeshëm ngakolapsi i skemave piramidale në vitin 1997,niveli i informacionit të migrantëve apo tëafërmve të tyre për sistemin bankar, kosto elartë e transfertave për sasi të vogla të parave,ekzistenca dhe efektiviteti i rrugëve joformale,mungesa e dëshirës e migrantëve për të treguarsasitë e parave të transferuara në Shqipëri. Kjoe fundit mund të jetë si rezultat i mosbesimittë shtetasve tek autoritetet/bankat vendase.

Dërgesat e emigrantëve të transferuara nërrugë informale mbartin risk. Një pjesë eemigrantëve përdorin korrierë apo shërbime tëtjera të transferimit të parave duke paguar njëkomision. Ky element vazhdon të jetë irëndësishëm, por praktikisht i pamundur tëstudjohet në mënyrë të saktë.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Baza ligjore për politikën e dërgesave tëemigrantëve është në nenin 14 të ligjit Nr. 9034,datë 20.03.2003 për “Emigracionin e shtetasveshqiptare për motive punësimi” sipas të cilit“Qeveria e Shqipërisë krijon lehtësira dhekushte favorizuese për shpërndarjet monetaretë emigrantëve nëpër bankat shqiptare”.

Qeveria synon me anë të programit të saj përperiudhën 2002-2005, “të inkurajojë thithjenformale të dërgesave të emigrantëve dukeofruar një ambjent të favorshëm përpërmirësimin e raportit ndërmjet konsumit dhe

investimit afatgjatë”. Për të nxitur emigrantëtqë të investojnë dërgesat e tyre në aktivitetebiznesi janë ndërmarrë dhe vazhdojnë tëndërmerren reforma të përgjithshme.

Miratimi i Ligjit për Bankën e Shqipërisë dheLigjit për Sistemin Bankar janë disa nga hapate ndërmarra në fillim të viteve nëntëdhjetë.Progres është bërë edhe në nxitjen einvestimeve të brendshme dhe të huaja.Qeveria ka miratuar së fundmi strategjinëafatmesme “Për zhvillimin e ndërmarrjeve tëvogla dhe të mesme”. Ky dokument strategjiksynon të krijojë një klimë të favorshme përngritjen e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme.

Për më tepër, institutet e mikrokreditit dhemikrofinancës kanë qenë efektive duke ishërbyer atyre që nuk plotësojnë kriteret përtë qenë klientë të bankave tregtare. Rëndësianë rritje e instituteve shqiptare të mikrokreditjepet në “Programin Buxhetor Afatmesëm përperiudhën 2004-2006”, që është një programbuxhetor i përgatitur nga Ministria e Financësnë përputhje me Strategjinë Kombëtare përZhvillimin Social dhe Ekonomik.

III. Vlerësimet dhe perspektivat epolitikës aktuale

Pavarësisht nga rëndësia që paraqesin politikatpër thithjen e dërgesave të emigrantëve,akoma nuk është zhvilluar dhe përpunuar njëpolitikë për menaxhimin dhe përdorimin edërgesave të emigrantëve në dobi të zhvillimitshoqëror. Deri më sot masat e politikave qësynojnë kanalizimin e dërgesave tëemigrantëve nëpërmjet strukturave zyrtare dhenxitjen e kursimeve dhe investimeve në vendjanë të pamjaftueshme. Dobësia e sistemit

0

100

200

300

400

500

600

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

USD

Mill

ion

Informal channels

Formal channels

Dinamika e dërgesave të emigrantëve dhe transferimi i tyre nepermjet rrugëve formale dhe joformale

Burimi: Banka e Shqipërisë, 2003

43

financiar lejon përdorimin eksluziv tëdërgesave të emigrantëve për blerjen emallrave të importit dhe kushtëzon në mënyrëtë ndjeshme efektin pozitiv që mund të ketëpërdorimi i tyre në zhvillimin e sistemitekonomik kombëtar.

Për menaxhimin e dërgesave të emigrantëveduhet hartuar dhe më tej zbatuar një politikëkoherente për dy arsye: Së pari, nga vetështrirja dhe ndikimi në ekonominë e vendit. Sëdyti, fluksi i dërgesave të dërguara ngaemigrantët do të ulet me siguri në periudhëafatgjatë për shkak të integrimit tëvazhdueshëm të emigrantëve në vendetpritëse.

Stabiliteti ekonomik dhe një klimë e favorshmepër investime janë kushte bazë të nevojshmepë të zbatuar çdo politikë për dërgesat eemigranteve. Qëllimi kryesor nuk është vetëmrritja e flukseve të dërgesave të emigrantëve,por dhe kthimi i tyre në investime frytdhënësenë Shqipëri. Si rrjedhojë, një politikë e tillëduhet të identifikojë masa si:

Rritja e fluksit të dërgesave tëemigrantëve nëpër strukturatzyrtare: flukset e larta të dërgesavetë emigrantëve që kalojnë në kanaletjozyrtare shton kërkesën përpërmirësimin e kanaleve zyrtare nëemër të efiçencës, sigurisë, kostos dheanonimitetit. Ndër emigrantët erregullt, vetëm një e treta e tyrerezultuan të kenë akses për në bankë.Raporti i tyre me strukturat bankarevështirësohet nga problemet e gjuhës(zakonisht formularët janë të shkruarnë gjuhën e vendit pritës) dhe nëshumë raste kërkohen shumëdokumente për të hapur një llogaribankare. Zgjerimi i sistemit bankar nëtë gjithë vendin dhe krijimi i mundësivetë reja për transferimin e parave janëelementë të rëndësishëm i një politiketë tillë. Në veçanti, bankat shqiptaremund të marrin dërgesat e emigrantëve

shqiptare që punojnë jashte venditnëpërmjet ndërmjetësimit të“instituteve korresponduese bankare”në vendet pritëse dhe organizatatshqiptare të mikrokreditit dhemikrofinancimit te cilat mund tëshërbenin si agjenci lokale ku mund tëkanalizohej ky proçes.

Ndikimi i dërgesave të emigrantëvenë zhvillimin e vendit: duket se edhebankat nuk janë shumë të interesuaranë një politikë e cila do të nxistepërdorimin e kredive dhe kursimeve tëemigrantëve, si edhe në një strategjiqë do të synonte kapjen e tregut tëdërgesave të emigrantëve. Zakonisht,emigrantët nuk janë në fokusin eshërbimeve të tyre pasi ky grupklientësh konsiderohen si punëtorë tëpastabilizuar dhe transaksionet e tyrekanë kthim relativisht të ulët dhe kostoe menaxhimit të këtij shërbimi është elartë. Për emigrantët mund të ofrohenprodukte të ndryshme financiare. Këtupërfshihet lidhja midis dërgesave tëemigrantëve dhe investimeve (përshembull lidhja e fluksit të dërgesave tëemigrantëve me kreditë apo projektet emikro-kreditit) dhe mbështetja ekontributit të migrantëve dhe shoqërivetë migrantëve me zhvillimin e vendit. Sëfundmi, rritja e ndikimit të dërgesavetë emigrantëve mund të inkurajohet meanë të forcimit të rrjeteve financiare dherrjetit shpërndarës në qytetet marrësetë dërgesave të emigrantëve në Shqipëri,ku përfshihen zonat rurale. Njëshpërndarje efikase e dërgesave tëemigrantëve mund të përmirësohej nësedo te autorizoheshin institucione mikro-financiare dhe /ose unione krediti të cilatkanë rrjet të shtrirë financiar në vend,që merren me shtresën e popullsisë metë ardhura të ulta që të marrin pjesënë tregun e dërgesave të emigrantëve,ose si aktor i jashtëm ose si një partnershpërndarës i institucioneve ekzistuese.

44

IV. Propozime për zbatim:

66. Përpunimi dhe zbatimi i menjëhershëm i një politike koherente dhe të plotë përadministrimin e dërgesave të emigrantëve;

67. Marrja e masave për kalimin e dërgesave të emigrantëve nga rrugët informale tëtransferimit në ato formale, por më pak të kushtueshme;

68. Marrja e masave për të rritur flukset e dërgesave të emigrantëve duke motivuar emigrantëtqë sjellin kursimet e tyre në Shqipëri, si p.sh. me anë të normave të favorshme të këmbimit,dhe mundësia për ti mbajtur ato në valutë të huaj.

69. Nxitja e shoqërive private për të tërhequr dërgesat e emigrantëve nëpërmjet produktevefinanciare, si p.sh. letra me vlerë.

70. Informimi i emigrantëve për mundësitë e investimeve në Shqipëri me anë të medias,bankave (internet, broshura), etj.

71. Motivimi i emigrantëve të cilët investojne të ardhurat e tyre në sektorë të vecantë tëekonomisë.

72. Përmirësimi dhe zgjerimi i shërbimeve bankare në vendet pritëse të emigrantëve si edhepër të afërmit e tyre në Shqipëri (kryesisht në zonat rurale) për shembull me anë tëndërmjetësimit të “instituteve korresponduese bankare”.

73. Nxitja e bankave në vendet pritëse që, me ndihmën e shoqatave të emigrantëve shqiptarë,të përcaktuar shërbime ad hoc për emigrantë.

74. Krijimi i fondeve për zhvillim në nivel lokal për të mbështetur investimet nëpërmjetdërgesave të emigrantëve.

75. Ndihmë për institucionet e mikrokreditimit dhe mikrofinancës për zbatimin e politikaveqë synojnë kanalizimin e dërgesave të emigrantëve nëpërmjet marrëveshjeve meinstitucione financiare në vendet pritëse.

76. Inkurajimi i shoqatave të emigrantëve për nxitjen e zhvillimit lokal nëpërmjet mbledhjesvullnetare të donacioneve nga anëtarët për të financuar projekte të ndryshme në qytetinapo fshatin e tyre.

B.2. Hartimi i politikave të përshtatshme për emigracionin

B.2.1. Menaxhimi i migracionit qarkullues të shqiptarëve

B.2.1.1.Informimi mbi mundësitë e emigracionit

I. Analiza e situatës aktuale

Në bazë të “Ligjit mbi Emigracionin e ShtetasveShqiptarë për Motive Punësimi” emigrantëtkanë të drejtën e informimit dhe këshillimitfalas. Ministra e Punës dhe Çështjeve Sociale(MPÇS) është autoriteti shtetëror përgjegjëspër sigurimin e këtij informacioni. Në praktikë,informacioni në lidhje me emigracionin përqëllime punësimi sigurohet nga ShërbimiKombëtar i Punësimit (SHKP) dhe nga zyrat etij në nivel rajonal dhe lokal. Këto zyrashërbejnë edhe si ndërmjetëse midispunëmarrësve shqiptarë dhe punëdhënësve tëhuaj.

Ligji për Emigracionin25 përcakton si buriminformacioni Agjencitë Private të Punësimit.Mbështetur në këtë ligj, qeveria njeh dhembështet aktivitetin e agjencive private tëpunësimit për ndërmjetësimin e punëkërkuesvedhe punëdhënësve të huaj në dhënien einformacionit dhe menaxhimin e proçesit tëpunësimit për qytetarët shqiptarë brenda dhejashtë vendit. Këto shërbime duhet të jenë papagesë për punëkërkuesit, përveç shpenzimeveadministrative. Punëdhënësi duhet të mbulojëshpenzimet e shërbimeve të ndërmjetësimit.

Organizata Ndërkombëtare për Migracionin(I.O.M.) në bashkëpunim me Ministrine e Punësdhe Çështjeve Sociale ka krijuar Qendrën eAsistencës për Migrantët (Q.A.M). Kjo ështënjë qendër informacioni që i shërben personavetë interesuar që emigrojnë. Qendra ofroninformacion në lidhje me aplikimet për vizë,jep udhëzime për të aplikuar në programe tëveçanta të emigrimit, jep informacion mbilegjislacionin e emigracionit dhe informacione

25 Neni 18 i Ligjit për Emigracionin e Shtetasve Shqiptarë për Motive Punësimi.

45

të tjera që kanë lidhje me kulturën e vendit kuindividi synon të largohet. Gjithashtu jepetinformacion shtesë lidhur me çështje siqëndrimi afatgjatë, marrja e shtetësisë etj. Njëkëshilltar për migracionin i përgjigjet klientëveduke ofruar këshilla mbi çështjet që lidhen memigracionin. Qendra e ka filluar aktivitetin esaj që në vitin 2003. Ajo i ka shërbyer rreth600 personave nga e gjithë Shqipëria. Pjesa mëe madhe e personave që janë drejtuar përinformacion per emigracion kanë qenë meshkujme arsim të mesëm. Vendet më të kërkuarajanë Kanadaja, Italia, dhe Greqia. IOM-i ështënë proçes të zgjerimit të shërbimeve jo vetëmnë Tiranë po edhe në ato zona të Shqipërisëku emigracioni i parregullt është më indjeshëm.

Në lidhje me imigracionin, Ministria e Punëvetë Jashtme ofron informacion për të huajt tëcilët duan të vendosen në Shqipëri. Kjo Ministrika një faqe interneti ku mund të gjendenadresat e ambasadave shqiptare.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Drejtoria e Migracionit në MPÇS aktualisht popunon për përgatitjen e broshurave informuesembi emigracionin në Itali dhe Greqi.

Shërbimi Kombëtar i Punësimit ka pësuar njësërë ndryshimesh në aspektin strukturor kohëte fundit: çështjet e migracionit tani mbulohennga Sektori për Marrëdhëniet e Punës dheMigracionit në Drejtorinë e Punësimit. Disa ngaobjektivat, misioni dhe detyrat të parashikuaranë mënyrë specifike në rregulloren eInstitucionit janë:

Mbështetja e departamenteverespektive të Zyrave Rajonale tëPunësimit (ZRP) për zbatimin korrektdhe në kohë të detyrimeve që rrjedhinnga aktet ligjore dhe nënligjore, siedhe udhëzimet dhe rregulloretrespektive në këtë fushë.

Koordinimi i punës në këtë fushë midisZRP dhe MPÇS për të zbatuar objektivate MPÇS.

Mbledhja e informacionit nga ZRP dheraportimi i këtij informacioni nëstrukturat përkatëse në Drejtorinë ePërgjithshme të SHKP në kohën e duhur.

Bashkëpunimi me Drejtorinë eMigracionit në MPÇS për shkëmbim tëndërsjelltë informacioni.

Me miratimin e rregullores për Sektorin eMarrëdhënieve të Punës dhe Migracionit, SHKP,zyrat lokale dhe ato rajonale do të rrisin

efektivitetin e punës në menaxhimin eçështjeve të migracionit.

III. Vlerësimet dhe perspektivat epolitikës aktuale

MPÇS e njeh nevojën për informim për personatqë janë të interesuar të emigrojnë. Vendimipër të emigruar shpesh bazohet në informaciontë pakët dhe në idealin e një jete më të mirëjashtë vendit. Shpesh, njerëzit bien pre ekontrabandistëve apo trafikantëve të cilët upremtojnë atyre një jetë më të mire. Për tëmënjanuar këto situata, emigrantët e ardhshëmduhen informuar mbi mundësitë e ligjshme përtë emigruar dhe me kërkesat që duhet tëplotësohen, në veçanti për të punuar jashtështetit. Emigrantët në një treg pune të huaj jogjithmonë janë në dijeni të të drejtave të tyre.Duke qenë pa përkrahje, emigrantët shpeshballafaqohen me situata kur punëdhënësit itrajtojnë ata ndryshe nga punëtorët vendas.Emigrantët duhet të vihen në dijeni të tëdrejtave të tyre për të kundërshtuar dheapeluar ndaj diskriminimit.

Grupi i përzgjedhurSigurimi i informacionit nga institucionetshtetërore dhe agjencitë private të punësimitkryesisht fokusohet tek emigrantët për motivepunësimi, kjo e mbështetur në Ligjin përEmigracionin i cili mbulon emigracionin përqëllime punësimi. Si rezultat, fokusi i ligjitështë shumë i ngushtë. Informacioni duhet tëjetë i disponueshëm për të gjithë llojet eemigrantëve si anëtarët e familjes, studentëtdhe njerëzit që largohen jashtë vendit përperiudha të shkurtra për arsye biznesi aposhëndetësore.

Burimet e informacionitAshtu siç u përmend më lart, zhvillimi imaterialeve siç janë broshurat është një hapnë drejtimin e duhur për nxitjen e dhënies sëinformacionit. Këto broshura duhet të jenë tëdisponueshme në të gjitha vendet kuemigrantet e mundshëm mund të pyesin përinformacion si: zyra kombëtare, rajonale, dhelokale të punësimit; librari; posta; zyrat epasaportave, bashki, OJQ që kryejnë shërbimepër emigrantët, bashkitë, pikat e hyrjes dhedaljes etj.

Informacioni gjithashtu duhet të jetë idisponueshëm edhe në internet: një faqe eveçantë e internetit për emigracionin duhet tëkrijohet nga MPÇS e cila do të përmbajë tëgjithë informacionin përkatës. Për të lehtësuarpërdorimin e saj, faqe të tjera interneti të

46

institucioneve shqiptare duhet të kenë njëlidhje me atë faqe. Adresa e kesaj faqejeinterneti duhet të përmendet edhe në fletushkainformative dhe broshura të ndryshme.

Politika e Qeverisë për dhënie informacioniduhet të jetë më aktive. Një fushatë mediatikeduhet të ndërmerret për ti vënë njerëzit nëdijeni të informacionit që ata mund të marrinmbi emigracionin, p.sh. mund të bëhen reklamatelevizive dhe radiofonike ku të tregohenburimet se ku mund të merret informacioni mbiemigracionin. Prezantime dhe seminare mbirrezikun e migracionit të paligjshëm dhetrafikimit mund të zhvillohen nëpër shkolla dheuniversitete në të gjithë vendin.

Llojet e informacionitInformacioni duhet të përfshijë të gjithaaspektet e emigracionit. Vëmendje e veçantëi duhet kushtuar:

Rreziqeve dhe pasojave të migracionittë paligjshëm, në veçanti trafikimit tëqënieve njerëzore.

Rrugëve të mundshme ligjore për tëemigruar.

Mundësive të ndërmjetësimit për njëpunë jashtë shtetit.

Të drejtave të emigrantëve për motivepunësimi në vendin e destinacionit.

Rëndësia e regjistrimit në faza tëndryshme (përpara nisjes, në vendin edestinacionit dhe në kthim).

Pasojat në fushën e mbrojtjes socialetë emigrantëve dhe familjeve të tyre.

Çështjet në fushën e taksave. Çështjet që kanë të bëjnë me të drejtën

e votës.

Institucionet që trajtojnë emigracionin duhettë japin si informacion të përgjithshëm edhekëshilla në nivelin personal në lidhje memigracionin. Informacioni mund të përfshijëedhe çështje shumë praktike, siç ështëdisponueshmëria e formularëve të aplikimit dhedhënia e ndihmës për ti plotësuar ato. Q.A.M emenaxhuar nga I.O.M-i mund të merret sishembull për shërbimet ndaj migrantëvepotencialë. Të tilla qendra mund të krijohenedhe në nivel lokal nëpërmjet marrëveshjeveinstitucione lokale dhe organizatave jo-fitimprurëse.

Institucionet që merren me shpërndarjen einformacionitSportelet e Emigrantëve siç janë propozuar nëpjesën që përshkruan Kuadrin Institucionalduhet të ngarkohen me shpërndarjen einformacionit për emigrantët. Këto sporteleduhet të vendosen në të gjithë vendin dukepërdorur kapacitetet administrative ekzistuesepër shembull të ShKP-ve të bashkive.Informacioni dhe ndihma duhet ti drejtohet tëgjithë kategorive të emigrantëve. Personeli idisponueshëm në ato zyra duhet të marrëtrajnimin e duhur.

IV. Propozime për zbatim:

77. Politikat mbi informimin për emigracionin duhet ti drejtohen çdo kategorie të emigrantëvedhe jo vetëm emigrantëve për motive punësimi;

78. Ngritja e Sporteleve të Emigracionit, sipas propozimit në pjesën e Kuadrit Institucional,në cilësinë e institucionit që do të merret me dhënien e informacionit për migrim;trajnimi i punonjësve që do të merren me dhënien e informacionit;

79. Hartimi i fletëpalosjeve që japin informacion të detajuar mbi emigracionin dheshpërndarja e tyre në vend nëpërmjet shërbimeve të ndryshme publike;

80. Hapja e një faqeje interneti ku të jepet informacion i detajuar mbi emigracionin;81. Fillimi i një fushate informative nëpërmjet reklamave televizive dhe radiofonike të cilat

do të rrisin njohjen mbi burimet e informimit për emigracionin.82. Organizimi në shkolla dhe universitete në të gjithë vendin, i seminareve mbi rreziqet e

emigracionit të paligjshëm dhe trafikimit të qënieve njerëzore.83. Sinkronizimi i eksperiencave të komuniteteve dhe shoqatave jashtë Shqipërisë me qëllim

krijimin e një imazhi më të qartë dhe të besueshëm të situatës në vendin pritës.

B.2.1.2. Regjistrimi i emigrantëve

I. Analiza e situatës aktuale

Lidhur me regjistrimin, duhet bërë dallimi midis

regjistrimit të gjendjes civile dhe regjistrimittë emigrantëve. I pari është një element bazëpër çdo shtet, ndërsa i dyti shndërrohet nëelement kyç në aspektin e menaxhimit tëemigracionit.

47

Regjistrimi civil në Regjistrin Kombëtar tëGjendjes Civile është përgjegjësi e Zyrave tëGjëndjes Civile. Ligji mbi Gjendjen Civile ukrijon mundësi qytetarëve shqiptarë tëregjistrohen nëpër ambasadat tona jashtëvendit. Në ligj citohet se “Përfaqesitediplomatike dhe konsullore shqiptare mbajnelibra aktesh të gjendjes civile, administrojnëdokumentacionin dhe kryejnë veprime tëgjendjes civile për shtetasit shqiptarë, që janëme banim të përhershëm jashtë Shqipërisë,sipas përcaktimeve të bëra në këtë ligj dhedispozitave të tjera ligjore.”26 Regjistrimi indryshimeve të Gjendjes Civile nëpërambasada bëhet vullnetarisht.

Nga ana tjetër, baza ligjore për regjistrimin eemigrantëve për punë mund të gjendet në ligjinpër “Emigrimin për Motive Punësimi” në nenin8 i cili thekson se “Shtetasit shqiptarë qëdëshirojnë të emigrojnë jashtë Shqipërisë përqëllime punësimi regjistrohen në një regjistërtë veçantë “Për emigrantët” i cili mbahet ngaMinistria e Punës dhe Çështjeve Sociale”.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Shërbimi i Gjendjes Civile deri në këtë momentnuk ka mundësi të identifikojë personat qëjetojnë jashtë. Për momentin nuk ekziston njëmekanizëm regjistrimi i detyrueshëm për ataqë largohen nga vendi.

Ministri i Punës dhe Çështjeve Sociale kamiratuar një Udhëzim27 për funksionimin e njëregjistri qendror në Ministrinë e Punës dheÇështjeve Sociale dhe një regjistër në nivelrajonal dhe lokal. Emigrantët mund tëregjistrohen në zyrën rajonale dhe lokale tëpunësimit në tre faza të ndryshme të udhëtimittë tyre: kur ata duan të emigrojnë për qëllimepunësimi; kur i kanë përfunduar proçedurat përnisje dhe kur kthehen. Regjistri nuk funksiononakoma në praktikë pasi udhëzimi është nxjerrëvetëm në 16 Korrik 2004, megjithatë aipërfaqëson një hap të rendësishëm drejtmbledhjes së informacionit mbi emigrantët.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Kur bëhet fjalë për menaxhimin e suksesshëmtë emigracionit, regjistrimi është padyshim idomosdoshëm për ti ofruar qeverisë të dhënat

e nevojshme për të hartuar dhe monitoruar njëpolitikë pro-aktive. Për të bërë këtë, duhet tëmerret në konsideratë grupi i përzgjedhur, fazate regjistrimit, institucioni përgjegjës përregjistrimin, të dhënat që duhen regjistruar dheçështja e regjistrimit vullnetar/të detyruar, nëmënyrë të veçantë përfitimet që mund të ketëmigranti nga të qenit i regjistruar, kostot emundshme si edhe lidhja e regjistrit meRegjistrin Kombëtar të Gjëndjes Civile dhe mebazat e tjera të të dhënave.

Grupi i përzgjedhurRegjistrimi i emigrantëve bazohet në Ligjin përEmigracionin për Motive Punësimi i cili merretvetëm me regjistrimin e emigrantëve përmotive punësimi. Në kuadrin e arësyeve për tëpasur një regjistër- të pasurit e një vështrimitë qartë mbi lëvizjen e qytetarëve jashtë dheaftësitë e tyre- ky regjister ka një fokus shumëtë ngushtë. Regjistrimi duhet të përfshijë tëgjithë emigrantët28, ku përfshihen studentëtdhe anëtarët e familjeve të emigrantëve.

Fazat e regjistrimitZyrat Rajonale dhe Lokale të Punësimit merrenme regjistrimin e emigrantëve për qëllimepunësimi. Siç u përshkrua më lart, regjistrimideri tani është konceptuar si një proçes metre faza, ku përfshihet: dëshira, para-nisja dhekthimi.

Ngrihet problemi nëse regjistrimi në këto tre fazaështë i përshtatshëm dhe i nevojshëm për tëgjithë emigrantët. Eshte e qartë se “faza edëshirës” është më e përshtatshme vetëm përmenaxhimin e migracionit për motive punësimi.Zyrat e punësimit mund të regjistrojnëpunëkërkuesit të cilët duan të punojnë jashtëvendit. Statistikat e këtij regjistri do të luaninnjë rol të rëndësishëm në politikat e vendit përmigracionin për motive punësimi. Regjistrimi në“fazën e dëshirës” do të kishte kuptim vetëmpër migrantët për qëllime punësimi.

Regjistrimi i para- nisjes mund të shërbejë përdisa qëllime:

Së pari, i jep qeverisë të dhëna të qartase kush jeton në vend dhe kush(përkohësisht) jo. Këto të dhëna mundtë krahasohen dhe të administrohenparalelisht me regjistrat e Shërbimittë Gjendjes Civile për tu qartësuar mbipërbërjen e popullsisë lokale.

26 Neni 65 i Ligjit për Gjendjen Civile Nr. 8950, datë 10. 10. 200227 Nr. 1297, datë 16. 07. 200428 Ky nocion duhet ripërkufizuar për qëllim regjistrimi.

48

Së dyti, mund të përdoret për të marrëinformacion rreth karakteristikave tëemigrantëve jashtë shtetit.

Së treti, regjistrimi përpara nisjes mundtë përdoret nga qeveria si një mundësipër të informuar qytetarët e saj rrethvështirësive dhe rreziqeve tëemigracionit (ilegal).

Gjithashtu mund të përdoret si një mënyrë përtë kontrolluar dokumentat nëpërmjetpërfaqësuesve diplomatikë dhe konsullorëjashtë shtetit. (Si psh. të kontrollojnëpërmbajtjen e kontratës së punës apo nësepunëdhënësi është me mirëbesim (bona fide).Kjo masë do të shmangte situatat abuzive ndajemigrantëve.

Në planin e veprimit të Strategjisë do tëpërcaktohet në mënyrë të detajuar qëllimi iregjistrit, forma dhe modeli më i mirë nëpërputhje edhe me procesin e modernizimit tëRegjistrit të Gjendjes Civile.

Regjistrimi i kthimit do të ndihmojë në njohjene flukseve migratore dhe do të mundësojëkrahasimin e të dhënave të mbledhura me atotë Regjistrit të Gjendjes Civile.

Edhe pse nuk përmendet në Udhëzim,regjistrimi në ambasada apo konsullata nëvendet e destinacionit do të lehtësojë organetkonsullore në ofrimin e shërbimeve përemigrantët dhe do të sigurojë të dhënat enevojshme për hartimin e politikave mbimobilizimin e komuniteteve te emigrantëve.

Institucionet regjistrueseRegjistrimi jashtë vendit domosdoshmërishtbëhet në ambasada dhe konsullata. Përregjistrimin e emigrantëve në Shqipëri ngrihetproblemi se kush do të jetë institucionipërgjegjës për regjistrimin në faza tëndryshme.

Është e kuptueshme se regjistrimi nga policiakufitare nuk është i mundur dhe irekomandueshëm sepse kërkon shumë kohë,dhe në veçanti nëse të dhënat që do tëmblidhen janë shumë të detajuara, ato mundtë keqkuptohen nga qytetarët si një formëkontrolli në kundërshtim me të drejtën për tularguar nga vendi.

Në bazë të udhëzimit të nxjerrë nga MPÇS,Shërbimi Kombëtar i Punësimit dhe zyrat e tijrajonale dhe lokale merren me regjistrimin eemigrantëve për punësim. Kjo detyrë mund tëzgjerohet me regjistrimin e të gjithë

emigrantëve. Gjithsesi duhet të mendohetedhe për përdorimin e strukturave të tjeraekzistuese për regjistrimin e emigrantëve.

Në lidhje me rrjetin kompjuterik i cili nevojitettë krijohet, mund të krijohet një lidhje meRegjistrin Kombëtar të Gjendjes Civile.

Të dhënatRegjistrimi i emigrantëve mund dhe duhet tiofrojë qeverisë të dhënat përkatëse përmenaxhimin pro-aktiv të emigracionit.Megjithatë, përmbajtja e të dhënave që duhenregjistruar varet nga qëllimet e politikave tëemigracionit si edhe nga garancitë dhedispozitat ligjore në lidhje me fshehtësinë dhetrajtimin e të dhënave personale.

Regjistrimi i para-nisjes është faza më erëndësishme, e cila duhet të përfshijë detajenë lidhje me personin si arsyet për emigracion,mosha, formimi, aftësitë dhe eksperiencaprofesionale e emigrantit, periudha eparashikuar për emigracion, emri dhe adresae personave që kanë në varësi dhe mundësishtadresa në vendin pritës. Formulari i fazës sënisjes i hartuar për emigrantët për qëllimepunësimi, mund të jetë një pikë fillimi përregjistrimin në fazën e dytë.

Në lidhje me gjendjen civile, emigrantet duhettë detyrohen që të deklarojnë mungesën e tyrenë zyrat e gjendjes civile dhe sipas rastit tuhiqet adresa nga regjistri nëse qëndrojnë jashtëvendit për një periudhë kohe që do tëparashikohet në detaje në legjislacion. Nëmomentin e kthimit ata duhet të jenë tëdetyruar të regjistrohen. Ligji per GjendjenCivile duhet të ndryshohet me qëllim që tëspecifikohen këto detyrime për shtetasitshqiptarë.

Regjistrimi i detyrueshëmRegjistrimi i detyrueshëm në Zyrat e GjëndjesCivile në rast largimi jashtë vendit dhe ri-regjistrimi pas kthimit janë dy elementë tëdomosdoshëm për një regjistër të besueshëmtë gjendjes civile. Në lidhje me emigracionin,duhet të vendoset nëse regjistrimi duhet të jetëi detyrueshëm apo vullnetar për secilën ngafazat. Në rastin më të mirë regjistrimi duhettë jetë me dëshirë dhe i lidhur me një sërëpërfitimesh që do të ketë emigranti, porgjithsesi ky veprim duhet të jetë i detyrueshëmpër të gjithë personat që qëndrojnë jashtëvendit për një periudhë të gjate kohe, periudhatë cilat duhet të përcaktohen me ligj. Për shkaktë nevojës për të dhëna të sakta përmenaxhimin e emigracionit është e qartë se

49

zgjedhja duhet të jetë në favor të regjistrimittë detyrueshëm. Shembuj nga vende të tjeratregojnë se një detyrim i tillë jo gjithmonëzbatohet. Ai duhet të shoqërohet me stimuj.Mundësia për të votuar në ambasadë duhet tëkushtëzohet me regjistrimin e personit. Nëfazën e para-nisjes, emigrantët duhet të vihen

në dijeni të faktit se regjistrimi është njëmënyrë për të lehtësuar shërbimet konsulloresepse ata mund ti konsiderojnë regjistrimet edetajuara si ndërhyrje në jetën e tyre private.Organet kompetente duhet të përcaktojnë mekujdes se çfarë të dhënash nevojiten përmenaxhimin efiçent të migracionit.

IV. Propozime për zbatim:

84. Organizimi i një debati publik mbi qëllimin e sistemit të regjistrimit të emigrantëve përtë hartuar politika të sakta në këtë aspekt;

85. Përcaktimi i mundësive për regjistrimin e detyrueshëm të emigranteve dhe përcaktimi senë cilën fazë (para-nisja nga Shqipëria apo në vendin e destinacionit nëpërmjetambasadave apo konsullatave shqiptare);

86. Parashikimi i stimujve për të inkurajuar emigrantët që të regjistrohen në faza të ndryshme;87. Shtrirja e regjistrimit të parashikuar për emigrantët për motive punësimi edhe tek

kategoritë e tjera të emigrantëve;88. Përcaktimi i të dhënave që duhen mbledhur në përputhje me qëllimet e regjistrimit;89. Kryerja e një studimi teknik të detajuar për të analizuar modalitetet e zbatimit për

sistemin e regjistrimit sipas opsioneve dhe alternativave të politikave në lidhje me pikate përmendura më lart;

90. Përmirësimi i Regjistrit Kombëtar të Gjendjes Civile me adresat e qytetarëve që jetojnëjashtë vendit dhe krijimi i një lidhjeje me sistemin e regjistrimit nëpër ambasada;

91. Përshtatja e Regjistrit Kombëtar të Gjendjes Civile me informacionin në lidhje memungesën e qytetarëve në vend për periudha të cilat duhet të parashikohen qartë nëligj.

B.2.1.3. Marrëveshjet dypaleshe tëpunësimit ndërmjet Shqipërisëdhe shteteve anëtare të BE.

I. Analiza e situatës aktuale

Deri më sot janë nënshkruar tre marrëveshjepunësimi sezonal, respektivisht me Greqinë29,Italinë30 dhe Gjermaninë31. Të gjithamarrëveshjet kanë parashikuar periudhënmaksimale gjatë së cilës emigranti lejohet tëqëndrojë në vendin pritës për qëllimin epërshkruar në marrëveshje.

Marrëveshja me Gjermaninë kishte si qëllim t’uofronte rreth 500-1000 punëtorëve emigrantënë vit trajnime profesionale, trajnime mbigjuhën gjermane dhe eksperiencë pune.Marrëveshja aktualisht nuk është funksionale.Marrëveshjet me Greqinë dhe Italinë janëmarrëveshje për punësim sezonal.

Përveç marrëveshjeve në nivel kombëtar,rajonet italiane po përcaktojnë nën-kuota përemigracion për motive punësimi në kuadrin e

kuotave vjetore të parashikuara nëlegjislacionin italian. Këto rajone mund tëarrijnë marrëveshje për punësim sezonal nëbazë të nevojave të tyre. Në këtë drejtim, janëbërë kontakte me rajonin e Lombardisë, tëPulias etj.

Nuk ka të dhëna të sakta mbi numrin eemigrantëve që janë punësuar në bazë tëkëtyre marrëveshjeve, megjithatë mendohetse numri i tyre është i kufizuar, pasimarrëveshjet nuk funksionojnë siç duhet.

Njerëzit që duan të emigrojnë për qëllimepunësimi mund të regjistrohen në Zyrat ePunësimit të cilat bashkëpunojnë me agjencitëprivate të punësimit. Këto zyra dhe agjencitëprivate të punësimit ndërmjetësojnë mepunëdhënësit e huaj. Në praktikë, agjencitëprivate të punësimit përballen me vështirësipër të gjendur punësim jashtë vendit përklientët e tyre jashtë si pasojë e strukturaveparalele informale apo kërkesave të shumtaburokratike që duhen përmbushur.

29 Nënshkruar në 1997.30 Nënshkruar në vitin 1996.31 Nënshkruar në vitin 1991.

50

II. Prezantimi i politikave aktuale

Marrëveshjet e punësimit sezonal të lidhura meItalinë, Greqinë dhe Gjermaninë tregojnë përinteresimin e organeve kompetente për tëdiskutuar në nivel politik dypalësh cështjet epunësimit jashtë vendit. Megjithatë, zbatimi ikufizuar i marrëveshjeve ekzistuese mund tëketë ardhur nga fakti se institucionetpërgjegjëse për zbatimin apo monitorimin etyre nuk janë të përcaktuara qartë, shoqëruarkjo edhe me kërkesat e shumta burokratike.Nga ana tjetër, shtetet pritëse janë tërhequrnë një fare mase nga zbatimi i plotë i kërkesavetë marrëveshjes për shkak se shumë punëtorëemigrantë nuk janë kthyer në vend paspërfundimit të afatit të punësimit sezonal.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e politikaveaktuale

Megjithë efektin pozitiv që ka emigracioni përvendin në shumë drejtime si në uljen e presionitnë tregun e brendshëm të punës dhe si pasojëuljen e nivelit të papunësisë, nivelin e lartë tëkursimeve të dërguara në vend- Shqipëria nukmund ti bazojë politikat e saj të ardhshme nëemigracionin e vazhdueshëm të qytetarëve tësaj. Zhvillimi i vendit nuk duhet të shoqërohetme humbjen në mënyrë të vazhdueshme tëfuqisë punëtore. Nga ana tjetër, shtetet e BE-së kanë një tendencë për të pranuar gjithmonëe më pak emigrantë për shkak të situates sëbrendshme politike dhe ekonomike.

Shqipëria tashmë është e angazhuar në luftënkundër emigracionit të paligjshëm dhe ka marrëmasa efektive në këtë drejtim. Miratimi iStrategjisë Kombëtare për Migracionin do tëhedhë bazat mbi politikat e ardhshme në lidhjeme emigracionin, në veçanti në lidhje meemigracionin për motive punësimi. Nëpërputhje edhe me politikat e imigracionit tështeteve anëtare evropiane, Shqipëria mund tënënshkruajë dhe të marrë masa te mjaftueshmepër zbatimin në praktikë të marrëveshjeve nëkuadrin e migracionit sezonal, duke u perpjekurtë rrisë emigracionin afatshkurtër dhe tësigurojë kuota shtesë për emigracion përmotive punësimi aty ku është e mundur.Negociatat duhet të bazohen në një studim tëpërgjithshëm të fuqisë punëtore në vend dhenë një politike afatgjatë të arsimimit me qëllimqë të përqasë kërkesat për fuqi punëtore mepërgatitjen e tyre profesionale.

Emigracioni sezonal ka nevojë tëmenaxhohet në përputhje me kërkesëndhe nevojat e shteteve fqinje dhe

avantazhet e këtij lloj migracioni përShqipërinë (marrjes së zakoneve të rejadhe një sërë aftësish të rejaprofesionale, shtimit të shpejtë tëdërgesave në para dhe në të njëjtënkohë mënjanon humbjen e popullsisëlokale pasi emigrantet sezonalë do tëkthehen). Paralelisht, duhet tëzhvillohet një politikë e cila të synojëgjallërimin e sektorit bujqësor nëShqipëri për të favorizuar punësimin epunëtorëve në vend;

Emigracioni i përkohshëm përveç atijsezonal - mund të trajtohet me mëshumë kujdes. Kjo mund të bëhet përshembull me anë të negociatave mëaktive për rritjen e kuotave përpunësimin e emigrantëve në vendetpritëse, e në veçanti meItalinë.Trajnimet profesionale jashtëvendit janë një tjetër aspekt që duhetinkurajuar ose nëpërmjet përfundimittë programeve dypalëshe të trajnimeveprofesionale, ose duke ndihmuar tërinjtë të gjejnë vende të tilla punejashtë vendit që mundësojne fitimin eaftësive të reja.

Politikat e migracionit qarkullues duhettë parashikojnë motivime dhe shërbimetë tjera të përshtatshme përemigrantët që kthehen në vend membarimin e periudhës së emigracionitlegal. Emigrantët që respektojnë afatete vizës duhet të jenë përfitues tëshërbimeve apo motivimeve si ngavendi pritës dhe shteti ynë, psh. nëmarrëveshjet e punësimit sezonalmund të parashikohen lehtësira të tillasi ato që trajtojnë në mënyrëpreferenciale punëkërkuesit që kanërespektuar afatet duke u kthyer nëvend në përfundim të sezonit (personatqë provojnë se janë kthyer në Shqipërido të kenë preferencë vitet e tjera apodo të përfitojnë nga ky status gjatëviteve në vazhdim);

Programet e trajnimeve profesionaleduhet të parashikojnë që punëtorët etrajnuar të kenë prioritet për të gjeturnjë pune sapo të kthehen në vendmundësisht me anë të parashikimit tëkuotave ad hoc apo motivimeve tëtjera që do të mund ti ndihmojëpersonat të gjejnë një punë nëShqipëri;

51

Emigrantët e përkohshëm me aftësitëdhe kapitalet e nevojshme duhet tëstimulohen për të ngritur ndërmarrjetë vogla dhe të mesme pas kthimit tëtyre.

Gjithashtu, duhet të negociohet me vende tëvecanta dhe me BE-në në të ardhmen përadoptimin e një politike moderne e cila mundtë përkufizohet si “një derë gjysëm e hapur”mbështetur në lëvizjen e njerëzve në formëne emigracionit qarkullues e cila shpesh ështëprezantuar si një model i ri, në veçanti ngaKomisioni Evropian, megjithëse deri më sotështë një fenomen shumë pak i zbatuar. Qëllimiështë të lehtësojë lëvizjen e njerëzve nëpërfitim të shteteve pritëse dhe atyre tëorigjinës, në veçanti shmangjen e situatave kuemigrantët qëndrojnë në vendin pritës nga frikase pasi të largohen në vendin e origjinës nukdo të mund të kthehen në vendin pritës(fenomeni i ashtuquajtur bllokimi i migrantëvenë vendet pritëse pavarësisht nga statusi i tyreligjor).

Shqipëria duhet të përpiqet të bindështetet e treta që të përfshijnë nëdispozitat e legjislacionit të tyre tëdrejtën e kthimit të shtetasve tëvendeve të treta duke përfshirë edheshqiptarët që përfitojnë nga statusi iqëndrimit afatgjatë në atë vend nëbazë të direktives së BE-së të datës 25Nëntor 2003 apo të rregullavefavorizuese kombëtare pas njëmungese të gjatë (shih nenin 9 tëdirektivës së përmendur e cilaparashikon humbjen apo heqjen estatusit të qëndrimit afatgjatë në rastmungese për 12 muaj në vazhdimësiduke mos lejuar shtetet anëtare tëcënojnë këtë parim);

Personave, të cilët kanë marrë statusine pensionistit pasi kanë punuar njënumër të caktuar vitesh në atë vend,nuk duhet tu mohohet e drejta që tëqëndrojnë në rast të kthimit të tyre nëShqipëri dhe të lejohen të vazhdojnëtë përfitojne nga sistemi i sigurimeveshëndetësore nga ai vend;

Emigrantët (për shembull studentëtshqiptarë të cilët kanë studiuar jashtë)që kanë qëndruar ligjërisht në një vendtë tretë për një periudhë të caktuarkohe e cila duhet të parashikohet nëmarrëveshjet me vendin pritës, duhettë kenë mundësi të mbajnë dhe të

ruajnë kontaktet personale dheprofesionale që ata kanë krijuar. Ataduhet të mundësohen të marrin vizame shumë hyrje-dalje të vlefshme përnjë kohë të gjatë. Strategjia aktualeka parashikuar në pjesën që i kushtohetpolitikave për vizat afatshkurtra disapropozime për këtë qëllim.

Marrëveshjet e punësimit me vendet e tretajanë me interes të madh për Shqipërinë dhejanë një mënyrë efektive për të arritur qëllimete politikave që lidhen me emigracionin sezonal,shtimin e rrugëve për emigracionin e ligjshëm,luftën kundër emigracionit të paligjshëm dhembrojtjen e të drejtave të emigrantëve.

Marrëveshje të tilla akoma nuk janë negociuarnga Shqipëria me shtetet anëtare të BashkimitEvropian për faktin se Këshilli i Ministrave i BE-së për momentin nuk ka miratuar direktivënpër punëtorët emigrantë, të propozuar ngaKomisioni në korrik të vitit 2001. Ky fakt nukduhet ta pengojë Shqipërinë të përpiqet tëpërdorë rrugët/mjetet e Bashkimit Evropian,dhe në veçanti institucionet e ardhshme të cilatdo të krijohen për të zbatuar Marrëveshjen eStabilizim Asocimit, që të parashtrojë kërkesate veta.

Duke marrë parasysh lidhjet e ngushta midisGreqisë dhe Italisë, marrëveshjet me këto dyvende meritojnë prioritet. Për të arriturqëllimet e lartpërmendura, duhet negociuar nënjë fazë të dytë të marrëveshjeve bilateraleme këto dy vende, në vend të ndryshimit tëmarrëveshjeve ekzistuese. Qeveria duhet tështrijë synimet e veta edhe në shtete të tjeraqë kanë mungesë të fuqisë punëtore për tëlidhur marrëveshje të tjera punësimi duke umbështetur edhe në eksperiencën e fituar nganegociatat me Greqinë dhe Italinë. Në këtëdrejtim mund të kërkohet edhe ekspertiza eorganizatave ndërkombëtare si psh. OrganizataNdërkombëtare e Punës (ILO).

Instrumentat e lartpërmendura mund tëpërdoren si një mjet për të kontribuar nëzhvillimin e një politike punësimi përShqipërinë. Një politike e tillë emigracioni dotë ketë kuptim vetëm nëse zhvillohet nëkuadrin e një politike më të gjerë e cila synonnë zhvillimin e punësimit në vend e bazuar nëtërheqjen e investimeve kombëtare dhe tëhuaja si edhe krijimit të ndërmarrjeve të vogladhe të mesme ku një rol të rëndësishëm do tëluanin burimet e emigrantëve Shqiptarë.

52

IV. Propozime për zbatim:

92. Rishikimi i marrëveshjeve për punësimin sezonal të emigrantëve me Greqinë dhe Italinëdhe, në se gjykohet e nevojshme, rinegocimi i tyre duke perfshirë elementë të rinj qëmund të kenë dalë;

93. Të kerkohet nënshkrimi i marrëveshjeve për punësim të përkohshëm, të cilat të përfshijnë,mundësisht edhe kurse profesionale për emigrantët;

94. Në të gjitha marrëveshjet, të përfshihen masa dhe dispozita që favorizojnë kthimin eemigrantëve në Shqipëri (si për shembull trajnime profesionale plotësuese në Shqipëriapo ndihmesë për të krijuar ndërmarrje të vogla apo të mesme);

95. Të nxitet emigracioni qarkullues midis Shqipërisë dhe vendeve të treta nëpërmjetpërdorimit të procedurave favorizuese për lëvizjen e emigrantëve shqiptarë, si mundësiae kthimit në vendet pritëse në bazë të statusit evropian për qëndrim afatgjatë, ruajtjessë sigurimeve shoqërore për pensionistet në vendet pritëse në rast të kthimit në Shqipëridhe lehtësimi i vizave për emigrantët legalë pas një periudhe kohe të qëndrimit jashtë;

96. Shfrytëzimi i eksperiencës së marrë me dy partnerët kryesore (Italinë dhe Greqinë) për tëshqyrtuar mundesinë e nënshkrimit të marrëveshjeve të punësimit me vende të tjera, nëbazë të interesave reciproke;

97. Përfshirja e ILO-s në hartimin e marrëveshjeve, për të përfituar nga ekspertiza e kësajorganizate me qëllim që të sigurohet respektimi i standarteve ndërkombëtare.

objektivi i të cilit është ndër të tjera tëfavorizojë lëvizshmërinë e studentëve.

Një tjetër program i BE-së ku Shqipëria ështëe përfshirë është Erasmus Mundus e aprovuarnga BE-ja në dhjetor 2003. Ai është një programbashkëpunimi në fushën e arsimit të lartë i cilisynon në promovimin e BE-së si qendër eshkëlqyer arsimore në botë. Programi ofronbursa të financuara nga BE-ja për qytetarët evendeve të treta të cilët marrin pjesë në këtokurse specializimi.

Shqipëria gjithashtu përfiton nga programet esponsorizuara nga disa vende evropiane. Italiaështë një sponsor shumë i madh imarrëveshjeve dypalëshe arsimore dhe vendikryesor pritës për studentët shqiptarë. Bursatpër studentët shqiptarë ofrohen edhe ngaGreqia, Britania, Gjermania dhe Hollanda.Shumica e tyre administrohen nga ambasadate këtyre vendeve me përjashtim të bursave tëPolonisë dhe Republikës Çeke të cilatadministrohen nga Ministria e Arsimit dheShkencës.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e situatësaktuale

Informacioni për studentët shqiptarë nëuniversitetet jashtë vendit për momentin ështëi kufizuar. Vlen të përmendet baza e të dhënavee krijuar nga fondacioni Soros për studentëtpasuniversitarë ndërsa Këshilli Britanik kambështetur krijimin e një faqeje interneti tëbursave aktuale dhe atyre të viteve të shkuarasipas programeve britanike të bursave FCO.

B.2.1.4 Studentët shqiptarë në shtetetanëtare të BE-së

I. Analiza e situatës aktuale

Faktorët që ndikojnë në vendimarrjen e tërinjve për të studiuar jashtë shtetit janë tëshumtë, ku cilësia e arsimit të ofruar është njënga faktorët kryesorë. Institucionet arsimorenë vend vuajnë nga mungesa e burimeve, simateriale ashtu edhe njerëzore dhemetodologjia e mësimdhënies që aplikohet nëshkollat shqiptare është shpesh e vjetëruar. Njëtjetër arsye që i detyron studentët shqiptarëtë studiojnë jashtë është numri i kufizuar ikuotave të pranimit në universitetet tona.Kërkesa për të studiuar në universitet ështëmë e lartë se kapaciteti ekzistues, si pasojëshumë të rinj janë të detyruar të aplikojnë nëuniversitete të huaja. Gjithashtu, ekzistojnëfusha studimi për të cilat nuk ka programe nëShqipëri; kështu ata që duan të specializohennë këto fusha, veçanërisht në nivelpasuniversitar detyrohen të shkojnë jashtë.Aktualisht rreth 5.000 të rinj shqiptarëstudjojnë vetëm në universitetet italiane.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Duke qenë se Shqipëria është ende në hapat epara të proçesit për tiu afruar standarteve tëBE- së, ajo nuk përfiton nga shumë programearsimore të disponueshme për shtetet anëtarëdhe ato kandidate, siç është programi Leonardoda Vinci dhe Sokrates (ky i fundit përfshinprogramin Erasmus). Megjithatë, Shqipëriaështë një vend partner në programin Tempus

53

Në mënyrë që të maksimizohen përfitimet eindividit dhe të vendit në tërësi politikat qëtrajtojnë problemet e studentëve jashte venditduhet të bazohen në të dhëna të sakta. Përpasojë, është e nevojshme të mblidhet i gjithëinformacioni i disponueshëm duke grumbulluartë gjitha studimet apo të dhënat ekzistuese dhetë bëhet një listë e studentëve shqiptarë tëcilët përfitojnë programe para dhe pasuniversitare, në lidhje të ngushtë me vendet edestinacionit. Ministria e Arsimit dhe Shkencësduhet të punojë në hartimin e platformepolitikash për studentët që studiojnë jashtë dhepërfitimet që ka dhe duhet të ketë Shqiperianga ky fenomen.

Prania e njerëzve të kualifikuar përbën njëelement kyç për zhvillimin e vendit. Eshtëshumë e rëndësishme që bursat që u ofrohentë rinjve shqiptarë jashtë vendit të përdorennë favor të zhvillimit të Shqipërisë dhe tu jepenstudentëve që e meritojne. Prioritet për bursastudimi duhet të kenë studentët e diplomuartë cilët kanë dhënë prova që mund të dalin mesukses në studime universitare dhe tu japëatyre mundësinë të fillojnë studimepasuniversitare, apo për studentët që kanë dalëme nota të mira në shkollë të mesme. Dhëniae këtyre bursave duhet të shoqërohet medetyrimin për tu kthyer (Shiko kapitullin përeleminimin e largimit të trurit nga Shqipëria).

IV. Propozime për zbatim:

98. Duhet të realizohet një studim i detajuar mbi flukset e studentëve shqiptarë nëuniversitetet jashtë vendit për të hartuar një politike adekuate mbi studentët në botëdhe zhvillimin e Shqipërisë;

99. Në bazë të rezultateve të këtij studimi, të hartohet një politikë me qellim që bursat tëpërdoren në favor të zhvillimit të Shqipërisë duke bashkëpunuar edhe me donatorët nëkëtë drejtim.

100.Nxitja e universiteteve shqiptare për të shfrytëzuar mundësitë e ofruara nga neni 21 idirektivës së BE-së i vitit 2003 “mbi kushtet e pranimit të qytetarëve të vendeve të tretapër qëllime studimi, shkëmbim eksperiencash, trajnime pa pagesë ose shërbimevevullnetare” të cilat ofrojnë një bazë ligjore për nënshkrimin e marrëveshjeve midis njëinstitucioni të lartë arsimor të një vendi të tretë dhe institucionit të një shteti anëtar tëBE-së për hyrjen dhe qëndrimin e studentëve, për të lehtësuar dhe përshpejtuar proçedurate pranimit të studentëve shqiptarë në territorin e shteteve anëtare të BE-së.

101.Marrja e masave të nevojshme për të promovuar dhe zbatuar programet evropiane përShqipërinë si ai i Tempus dhe Erasmus Mundus.

B.2.1.5 Politika e Vizave

I. Analiza e situatës aktuale

Vizat afat shkurtër për në BE32

Aktualisht Shqipëria bën pjesë në tëashtuquajturën “lista e zezë”33, e cilanënkupton se qytetarët e saj duhet të aplikojnëpër vizë për të hyrë në territorin e vendeveanetarë të BE-së. Shtetasit shqiptarë kanëvështirësi për të marrë vizë për në BE. Këtovështirësi fillojnë që nga radhët e gjata,mungesa e informacionit ne lidhje medokumentacionin e nevojshëm për aplikim,proçedura të gjata dhe refuzime pa baza tëqarta.

Marrëveshjet për regjimin e vizaveGjatë viteve të fundit Qeveria shqiptare ka bërëmarrëveshje të ndryshme dypalëshe në lidhjeme vizat. Disa prej tyre, kryesisht jo me shtetete BE-së, parashikojnë masa lehtësuese sipërshpejtimi i proçedurave apo dhënia e vizaveme shumë hyrje-dalje ku përfshihen shtetasitme pashaportë diplomatike dhe biznesmenët.

Lëvizja e banorëve që jetojnë pranë kufiritNë vitin 1997, Qeveria shqiptare ka nënshkruarnjë marrëveshje me Qeverinë maqedonase përqarkullimin e shtetasve që jetojnë në zonatkufitare. Një marrëveshje e tillë i jep të drejtënbanorëve të fshatrave në kufi që ta kalojnëkufirin dy herë në muaj. Qëndrimi në vendintjetër nuk duhet ti kalojë 48 orët. Shtetasit

32 Vizat e qëndrimit për periudha më të gjata se tre muaj nuk do të ndikohen nga kjo strategji. TraktatiShengen nuk i trajton këto lloj vizash të cilat identifikohen me shkronjën “D” pasi ato rregullohen eskluzivishtnga legjislacionin kombetar i shteteve anëtare.

33 Council Regulation (EC) Nr 539/2001, date 15 Mars 2001

54

shqiptarë nuk kanë nevojë të aplikojnë nëambasadë por mund ta marrin vizën në kufirinmidis dy vendeve.

II. Prezantimi i politikave aktuale

Në fund të 2002, u ngrit një Grup Pune përlehtësimin e lëvizjes së lirë të qytetarëveshqiptarë. Grupi i punës hartoi një plan kupërcaktoheshin hapat që duhet të ndërmerrnininstitucionet shqiptare që ti kërkonin shteteveanëtare të BE lehtësimin apo heqjen e rregjimitaktual të vizave për shtetasit e saj. Që nga viti2002 Qeveria ka intensifikuar përpjekjet përtë negociuar dhe përfunduar marrëveshjetdypalëshe me shtete të ndryshme mbilehtësimin apo heqjen e rregjimit të vizave.

Shengeni BallkanikQeveria shqiptare mbështet krijimin e një“Shengeni Ballkanik”. Ky koncept i bazuar nëmodelin e marrëveshjes Shengen do të thotëlëvizje e lirë brenda rajonit. Kryeministrishqiptar e ka hedhur këtë ide në kuadrin eprocesit të stabilizim asociimit. Në këtë kuadër,Ministri i Punëve të Jashtme ka kërkuarmbështetje per këtë ide nga vendet e BallkanitPerëndimor. Nga rajoni ka patur reagimepozitive.34

III. Vlerësimi dhe perspektiva e situatësaktuale

Konceptit të së drejtës për lëvizje të lirë i duhetkushtuar vëmendje e veçantë. Në kuptimin eparë, ky nocion do të thotë e drejta përqytetarët e BE-së të vendosen në një shtettjetër anëtar pa kufi kohor nëse janë plotësuarkushtet bazë (sigurimi shëndetësor dhe mjetetë mjaftueshme për të jetuar). Kjo është emundur për vetë shtetet anëtarë, me njëpërjashtim thelbësor për dhjetë vendet anëtaretë reja pas zgjerimit të fundit, të cilat nuk dotë gëzojnë të drejtën e lëvizjes së lirë përqëllime punësimi për një periudhë tranzitoreqë do të zgjasë deri në shtatë vjet. Në njëkuptim më të ngushtë dhe të fundit, ajo ireferohet udhëtimit të lirë pa kontrolle tëbrendshme kufitare për një periudhe deri nëtre muaj në zonën Shengen, e cila përbëhetnga shtetet anëtare të BE- së duke hequrBritaninë dhe Irlandën, dhe shtuar Norvegjinë,Islandën dhe Zvicrën në të ardhmen.

Shumë vende të BE-së sugjerojnë se është herët

që Shqipëria të hiqet nga lista e zezë të paktënnë periudhë afatshkurtër apo afatmesme. Edhenëse ndodh, kjo nuk do ti japë të drejtënshqiptarëve që të jetojnë në shtetet anëtarepër më shumë se tre muaj, as që ata të punojnëjashtë për më pak se tre muaj. Qeveria nëperiudhë afat shkurtër dhe afatmesme mëshumë do të përqëndrohet në lehtësimin eregjimit të vizave për qytetarët dhe në njëperiudhë afatgjatë në heqjen e Shqipërisë ngalista e zezë. Angazhimi që ka treguar Shqipëriame perfundimin e marrëveshjes së ripranimitme BE dhe në luften ndaj migracionit tëparregullt ështe një argument i fortë përlehtësimin e regjimit të vizave.

Mundësia për të përfunduar një marrëveshjepër lehtësimin e vizave me Shqipërinë duhettë vlerësohet nga BE-ja bazuar në rregullatndërkombëtare dhe sipas marrëdhënieve të sajme vendet e tjera të botës së tretë.Marrëveshjet e dyanshme ndërmjet Shqipërisëdhe një ose më shumë shteti anëtar të BE-sëmund të jenë të thjeshta për tu realizuar, edhenëse kufizimet ligjore që rrjedhin nga “kërkesatShengen” vendosin kufij gjatë bisedimeve meshtetet anëtare të BE.

Shqipëria synon në hapjen e negociatave meBE-në dhe shtetet anëtare në lidhje me masate mëposhtme:

Informacion i qartë në lidhje mekushtet dhe dokumentacionin e kërkuarpër të shmangur faktin që aplikantëttë kthehen në ambasada dhe tëplotësojnë aplikimet e tyre;

Identifikimi i personave të besuar përtë cilët është e mundur të marrin vizame shumë hyrje -dalje të vlefshme përnjë periudhë të gjatë;

Vendosja e një afati kohor për dhëniene vendimeve (pozitive apo negative);

Përmirësimi i logjistikës së ambasadaveku shkojnë shumë qytetarë shqiptarë(p.sh., shtimi i personelit kur pritenshumë kërkesa për reduktimin eradhëve të gjata);

Lehtësimi i lëshimit të vizave tënjëpasnjëshme;

Vendimet e refuzimit të vizave duhettë përmbajnë motivet e refuzimit;

Aplikantët duhet të kenë të drejtën tëkundërshtojnë dhe vendimi duhet tajap këtë mundësi;

34 Shih reagimin e Këshilltarit të Ministrit të Jashtëm për bashkëpunim rajonal në Serbi-Mali i Zi. LjubisaPerovic në 29 Korrik 2004.

55

Qeveria duhet ti bëjë më të thjeshta proçeduratadministrative për shpërndarjen e dokumentavetë nevojshme për të udhëtuar jashtë.

Vendet e Ballkanit si vendet ShengenNë bazë të synimit të qeverisë për të lehtësuarlëvizjen e lirë të njerëzve, e ashtuquajtura“Shengeni Ballkanik” është një ide pozitive dhenë përputhje të plotë me metodën e integrimitrajonal të parashtruar nga BE-ja në kuadrin eprocesit të Stabilizim Asociimit. Ideja së parido të përpunohet në një plan konkret ngaShqipëria dhe pastaj të hidhet në vendet erajonit për diskutim, për shembull me anë tëforumit rajonal të MARRI (Migracioni, Azili,

Refugjatët, Inisiativa Rajonale) drejtuar ngaShqiperia deri ne mars 2005. Plani gjithashtudo të dërgohet edhe në BE. Ajo mund tëkonsiderohet për mbështetje fondesh sipasProgramit Rajonal të CARDS.

Lëvizja ndër-kufitare e banorëve të zonavekufitareDuhet të vazhdohen përpjekjet e ndërmarrapër përfundimin e marrëveshjeve të dyanshme.Duhet ti kushtohet vëmendje projektit të BEpër një Rregullore të re për lëvizjen në kufi tëbanorëve ndërkufitarë35 e cila do të lehtësontelëvizjen ndërmjet Greqisë dhe Shqipërisë nëzonën kufitare.

IV. Propozime për zbatim:

102. Qartësimi i i konceptit “lëvizje e lirë e personave” në komunikimin midis qeverisë dhepublikut duke sqaruar dy kuptimet e që i jep e drejta evropiane kësaj shprehjeje.

103.Zhvillimi i negociatave me BE-në dhe me vendet anëtarë për të kërkuar lehtësimin eprocedurave të lëshimit të vizave afatshkurtra dhe afatmesme.

104.Përpunimi dhe promovimi i idesë për “Shengenin Ballkanik”.105.Shtimi i përpjekjeve për të lehtësuar lëvizjen ndërkufitare duke mbajtur parasysh rregullat

e ardhshme të BE-së për lëvizjen e lirë të banorëve ndërkufitarë;106.Lehtësimi i aplikimit të vizave duke përmirësuar procedurat administrative kombëtare

që duhet të ndjekin qytetarët për të marrë dokumentacionin e nevojshëm.

B.2.2. Fenomeni i ikjes së trurit

I. Analiza e situatës aktuale

Të dhënat tregojnë një humbje të madhe tëqytetarëve të kualifikuar me cilësi të veçanta.Në 1990, 40% e arsimtarëve dhe studiuesve ularguan nga vendi. Dhe ky fenomen vazhdon tëndodhë. Nga numri i studentëve jashtëvlerësohet se 5% e tyre do të kthehen.36 Shumëtë rinj mendojnë të largohen nga vendi për njëkohë të gjatë, në mos përgjithmonë.37

Në bazë të këtyre të dhënave konkluzioni delse fenomeni i largimit të trurit nga Shqipëriaështë i përmasave të mëdha. Largimi i truritnuk përfshin vetëm akademikët, por nuk ka tëdhëna të disponueshme të largimit tëpersonave të kualifikuar të fushave të tjera.Në ndryshim të faktit që një numër i madh istudentëve shqiptarë shkojnë në Itali dheGreqi, “truri” i vendit largohet në drejtim tëKanadasë, SHBA dhe Gjermanisë.

35 2003/0193 (CNS) and 2003/0194 (CNS)36 Horvat, Vedran: Brain Drain. Kercenimi per tranzicion te suksesshem ne Evropën juglindore? Politikat

evropiane juglindore, Qershor 200437 Të dhënat bazohen në raportin e zhvillimin njerëzor të PNUD, 2000

II. Prezantimi i politikave aktuale

Në lidhje me fenomenin e largimit të trurit nukjanë marrë shumë masa konkrete. Një masëështë favorizimi i kthimit të të rinjve të cilëtkanë kryer studimet jashtë shtetit. Në bazë tëurdhërit të Kryeministrit nr. 37, datë 28 Janar2004, këta studentë kanë preferencë për punënë ministri.

Shteti është angazhuar në inkurajimin e kthimitvullnetar të emigrantëve, ku përfshihen individëte kualifikuar dhe ata të arsimuar në nenin 13 tëLigjit për Emigrimin e shtetasve shqiptarë përqëllime punësimi. Mbi këtë bazë ligjore nuk ështëzhvilluar një politikë konkrete.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e situatësaktuale

Edhe pse mund të gjenden anë pozitive tëlargimit të trurit- në periudhë afatgjatëkuptohet se humbja e personave të kualifikuar

56

dhe të arsimuar është në dëm të zhvillimitsocialo- ekonomik të një vendi, pasi ata janëforca drejtuese e çdo vendi.

Në ndryshim nga të ardhurat nga emigrantët,ku Shqipëria mund të përfitojë edhe gjatëmungesës së tyre, efektët pozitive tëemigrantëve të kualifikuar për punë do tëndihen kur ata të kthehen në vend. Kthimi ityre pasi ata të kenë përfituar dije dheeksperiencë të mëtejshme jashtë ka ndikim tërëndësishëm për kapitalin njerëzor të vendit.Ata do të sjellin kapital financiar në formën ekursimeve dhe kapital social në formën ekontakteve personale dhe profesionale dhe njëmënyrë të re sjelljeje.

Përsa u tha më sipër, në lidhje me largimin etrurit; për ta kthyer humbjen në efekte pozitivefokusi i politikës duhet të përqëndrohet në“qarkullimin e trurit”. Për ta thjeshtuarprocesin nga largimi i trurit në lëvizjen e lirëtë trurit, qeveria duhet të marrë masa për tëshmangur largimin (e përhershëm) të individëvetë kualifikuar dhe të arsimuar dhe të promovojëmigracionin e përkohshëm dhe në veçantimigracionin qarkullues. Për ta bërë sa mëtërheqëse kthimin e tyre duhen marrë masa tëmëtejshme.

Masa për të shmangur largimin e truritDuhet bërë një vlerësim i përgjithshëm inevojave të vendit në kuadrin e zhvillimit, psh.tregu i punës dhe/ose nevojat mësimore- përtiu përgjigjur pyetjes se cili grup emigrantëshduhet përfshirë në politikën që do të hartohet.Qeveria duhet të përqëndrohet tek individët ekualifikuar kontributi i të cilëve është shumë idobishëm për zhvillimin e vendit.

Një grup përfshin profesorë universitetesh,shkencëtarë dhe studiues. Duhen marrë masapër të shmangur arsyet që ndikojnë përmigracionin tek ky grup i veçantë iemigrantëve. Niveli cilësor i instituteve ku atapunojnë duhet përmirësuar, çka kërkoninvestim të përshtatshëm nga qeveria.

Për të shmangur largimin e personave tëkualifikuar që mund të punonin në Shqipëri apotë kontribuonin në zhvillimin e vendit, duhenmarrë masa si përmirësimi i investimeve nëShqipëri për të ofruar mundësi karriere nëpunë.

Shqipëria duhet të përpiqet të arrijëmarrëveshje me shtetet kryesore pritëse si psh:Kanadaja dhe SHBA, mbi masat që synojnënxitjen e kthimit vullnetar të emigrantëve të

kualifikuar, sidomos të profesionistëve për tëcilet ka nevojë të madhe në vend që janëlarguar në kuadrin e programeve përemigracionin e personave të kualifikuar që kanëkëto shtete.

Inkurajimi i lëvizjes së emigrantëve tëkualifikuarNjë mjet në procesin e ndryshimit të kursit nga“largimi i trurit” në “lëvizjen e lirë të trurit”është inkurajimi i lëvizjes së lirë të personavetë kualifikuar. Për të arritur këtë qëllim duhenhartuar programe si:

Programe për një lëvizje të lirë mendërmarrje private apo autoritetetlokale apo rajonale jashtë dhe në vend(trajnime pune jashtë për një periudhetë caktuar me angazhimin për tu kthyertë shoqëruar me një ofertë pune nëShqipëri)

Të rinj të talentuar duhet të tërhiqendrejt një karriere shkencore në vend,duke iu ofruar atyre bursa për studimetë mëtejshme jashtë ose duke iu ofruarmundësinë të marrin pjesë nëprograme me shkëmbim eksperiencashme vendet e treta, me detyrimin përtu kthyer, si një investim për tëardhmen për të rritur nivelin eakademikëve të ri. Për të siguruarkthimin e tyre, institucionet (dërguese)duhet të mbajnë marrëdhënie të afërtame emigrantët jashtë dhe tju ofrojnëatyre mundësi punësimi pas kthimit tëtyre. Institucionet përkatëse duhet tëkenë kujdes që përzgjedhja ekandidatëve dhe dhënia e bursave tëjetë e merituar.

Emigrantëve të kualifikuar u duhetkërkuar të vijnë vullnetarisht nëShqipëri gjatë qëndrimeve të shkurtrapër qëllime konsultimi, mësimdhënie(për shembull në shkolla verore) apotrajnime. Duhet bërë një listë epersonave të disponueshem dhe tëgjithë intelektualëve që ndodhenjashtë vendit. Duhet të mbulohenshpenzimet e udhëtimit dhe tëqëndrimit për ti inkurajuar këtapersona që të vijnë dhe të marrinpjesë.

I njëjti objektiv mund të realizohet meanë të mësimdhënies apo programevetë trajnimit në distancë. Për më tej,Shqipëria duhet të tërheqë talentet qëjetojnë jashtë për të përfituar ngakontributet e tyre me anë tëteknologjive të reja si në kontekstin

57

kombëtar intelektual ashtu edhe nëzhvillimin e mundësive të investimit.

Emigrantëve të kualifikuar duhet tuofrohen mundësitë nga vendi pritës qëtë kthehen në Shqipëri për një periudhëdhe qëllim të caktuar pa humbur tëdrejtën e tyre të qëndrimit jashtë. Nëkëtë kuadër duhen nënshkruarmarrëveshje dypalëshe me vendet edestinacionit.

Inkurajimi i kthimit të emigrantëve tëkualifikuarNjë mënyrë për ti përfshirë emigrantët qëjetojnë jashtë në zhvillimin e vendit ështëinkurajimi i tyre për tu kthyer në atdhe. Çdoveprim që synon të tërheqë profesionistët tëkthehen në atdhe duhet të bazohet në kërkesënefektive të tregut të punës në vend dhe në njëstudim të kujdesshëm të mundësive tëpunësimit. Duhen hartuar politika nxitëse përtë joshur kthimin e personave të kualifikuar.Kjo supozon se ata persona mund të mendojnëpër mundësitë për një punë të paguar,

interesante dhe të bëjnë karrierë në Shqipëri.Masat për të zbatuar një politikë të tillësigurisht janë përtej qëllimit të kësajstrategjie, por duhet nënvizuar lidhja estrategjisë prezente me politikat ekonomikedhe ato të punësimit.

Duhen zhvilluar programe për të tërhequremigrantët e kualifikuar që punojnë jashtë dhenë të njëjtën kohë duhet të diskutohet në lidhjeme mundësinë e zëvendësimit të specialistëvetë huaj me specialistët shqiptarë në vend.

Për emigrantët krijimi i mundësive të punësimitmund të jetë deciziv për kthimin e tyre. Duhenkrijuar kontakte me emigrantët per ti informuarpër mundësitë e punësimit ashtu siç ështëpropozuar në një pjesë të kësaj strategjie ecila i kushtohet konsolidimit të komuniteteveshqiptare jashtë.

Qeveria mund të arrijë marrëveshje meorganizatat ndërkombëtare për një programpilot ku të përfshijë të rinj të diplomuar jashtënë projektet e tyre.

IV. Propozime për zbatim:

107.Vlerësimi i kërkesë-ofertës për personat e kualifikuar në tregun e punës me qëllim hartimine një politike mbi këtë fenomen;

108.Marrja e masave për të shmangur largimin e trurit duke rritur ofertën për punësim nëvend dhe negocimi me vendet pritëse për të stimuluar kthimin e një kategorieprofesionistësh të nevojshëm në Shqipëri;

109.Krijimi i mundësive për një lëvizje të lirë të emigrantëve të kualifikuar nëpërmjet nxitjessë shkëmbimve të personelit (migracioni qarkullues) midis shoqërive private, shkëmbimevemidis autoriteteve lokale dhe rajonale në vend dhe jashtë, programeve të shkembimitpër akademikët, programe për vullnetarët dhe programe të kthimit të përkohshëm tëemigrantëve në Shqipëri në bazë të marrëveshjeve bilaterale që garantojnë të drejtënpër tu kthyer në vendin pritës;

110.Qeveria në bashkëpunim me institucionet ndërkombëtare të specializuara duhet tëhartojnë programe për të tërhequr studentët në mënyrë që njohuritë e tyre të përdorennë vend.

111.Nxitja e i kthimit të emigrantëve të kualifikuar duke krijuar kontakte midis tyre dhendërmarrjeve të mëdha në vend.

112.Nxitja për tu kthyer duke përdorur kontributet e migrantëve të kualifikuar në jetënsociale dhe civile nëpërmjet përdorimit të teknologjive të reja.

C. PËRMIRËSIMI I KUADRIT LIGJORPËR MIGRACIONIN NË SHQIPËRI

I. Analiza e situatës aktuale

Shqipëria ka hartuar një kuadër të gjerë ligjorku parashikohen çështjet e migracionit, ku një

pjesë e mirë e saj është miratuar kohët efundit.

EmigracioniAkti ligjor që rregullon emigracionin është Ligji“Për emigrimin e shtetasve shqiptarë përmotive punësimi”38. Subjekte të këtij ligji janë

38 Ligji Nr.9034 datë 20.03.2003

58

shqiptarët që emigrojnë për qëllime punësiminë përputhje me legjislacionin kombëtar dheatë të vendit pritës. Ky ligj siguron kuadrin përtë drejtat e emigrantëve dhe detyrimet eshtetit ndaj shtetasve të tij jashtë vendit.Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale ështëautoriteti kompetent që merret me çështjet eemigracionit në Shqipëri. Gjithashtu, Ligjiparashikon se agjencitë private të punësimitmund të funksionojnë si ndërmjetëse përpunësimin e shtetasve shqiptarë jashë vendit.Aktiviteti i këtyre agjencive është rregulluarnë mënyrë më të detajuar në vendimin eKëshillit të Ministrave “Për mënyrën elicensimit dhe funksionimit të agjencive privatetë punësimit”39. Ndërkohë, Ligji për Nxitjen ePunësimit40 rregullon ndër të tjera edhecështjet e punësimit të qytetarëve Shqiptarëjashtë territorit të Shqipërisë.

Disa akte të tjera ligjore si Ligji “Për ushtrimine funksioneve konsullore nga përfaqësitëdiplomatike dhe konsullore”41; “Për GjendjenCivile”42 dhe “Për pajisjen e shtetasve shqiptarëme pashaportë për jashtë shtetit” 43

parashikojnë një sërë të drejtash dheshërbimesh të cilat gëzohen nga emigrantëtshqiptarë.

ImigracioniBazat e kuadrit ligjor për imigracionin janëparashtruar në ligjin “Për të Huajt” 44 i ciliparashikon kushtet e hyrjes, qëndrimit, rastete dëbimeve, të drejtat dhe detyrimet e tëhuajve si edhe autoritetet kompetente qëmerren me çështjet e imigracionit. Hyrja,qëndrimi dhe trajtimi i të huajve në Shqipëri,në veçanti çështjet që kanë të bëjnë me lejete qëndrimit dhe vizat jepen në mënyrë më tëdetajuar në Vendimin e Këshillit të MinistraveNr.439/200045 dhe në udhëzimin e përbashkëttë Ministrit të Rendit Publik dhe të Ministrit tëPunëve të Jashtme46. Çështjet që lidhen melejen për punë të të huajve janë specifikuar

edhe në vendimin e Këshillit të Ministrave Nr.262 datë 25.05.2000 “Mbi dhënien e lejeve përpunë të Huajve” dhe në udhëzimin e MPÇSNr.786/2001 “Mbi dhënien e lejeve për punëtë shtetasve të huaj”.

Shqipëria ka miratuar ligjin “Për ruajtjen ekufirit shtetëror të Republikës së Shqipërisë”47

i cili specifikon proçedurat që duhen ndjekurgjatë kalimit të kufirit, rregullat dhe detyrat ePolicisë Kufitare në pikat e kalimit të kufiritdhe gjatë kontrollit të kufirit, proçedurat qëduhen ndjekur me emigrantët dhe imigrantëte paligjshëm. Gjithashtu, udhëzimi “Përproçedurat që duhen ndjekur nga Policia eShtetit për përzgjedhjen e të huajve tëndaluar”48 përshkruan në detaje autoritetetkompetente që merren me këtë proces,proçedurat që ata duhet të ndjekin si edhe tëdrejtat e të huajve që kanë hyrë në mënyrë tëpaligjshme në Shqipëri.Shteti shqiptar së bashku me katër vendet eEvropës Juglindore ka nënshkruar Deklaratëne Tiranës në dhjetor 2002 në të cilën palëtmarrin përsipër të parashikojnë në legjislacionlejen e qëndrimit të përkohshëm për qytetarëte vendeve të treta të identifikuar si viktima tëmundshme të trafikut.49

II. Prezantimi i politikave aktuale

Qeveria Shqiptare ka shprehur qartëangazhimin e saj që të përmirësojë në mënyrëtë vazhdueshme legjislacionin për migracioninnë përputhje me standartet e BE dhe atondërkombëtare50 për të garantuar respektimine të drejtave të emigrantëve shqiptare jashtësi dhe krijimin e kushteve të duhura për të huajtpër të gëzuar të drejtat e tyre në Shqipëri.

EmigracioniQeveria ka marrë masa për të bërë ndryshimenë Ligjin për Emigracionin51 me qëllimpërafrimin me standartet ndërkombëtare. Këto

39 VKM Nr.708 datë 16.10.2003.40 Ligji Nr. 7995/1995.41 Ligji Nr. 8372 datë 09.07.199842 Ligji Nr. 8950 datë 10.10.200243 Ligji Nr. 8668 datë 23.11.200044 Ligji Nr.8492/1999.45 VKM Nr. 439/2000 “Për hyrjen, qëndrimin dhe trajtimin e të huajve në Shqipëri”.46 Udhëzimi i përbashkët i Ministrit të Punëve të Jashtme Nr. 2430 datë 14.05.2001 dhe Ministrit te Rendit

Publik Nr. 1460 datë 21.05.2001" Mbi procedurat e hyrjes, qëndrimit dhe trajtimit të të Huajve në RSH”.47 Ligji Nr. 8772 datë 19.04.2001.48 Udhëzimi Nr.1382/2001.49 Mundësia për këtë leje qëndrimi është parashikuar në projektligjin për ndryshime dhe shtesa në Ligjin për

të Huajt i planifikuar për miratim në Dhjetor 2004.50 Shih Planin e Veprimit për përmirësimin e lëvizjes së lirë të Njerëzve.51 Ky ligj është miratuar në 20.03.2003

59

ndryshime do të miratohen në dhjetor 2005.Në përputhje me dispozitat e Ligjit perEmigracionin, është parashikuar hartimi i njëakti ligjor për nxitjen e kthimit vullnetar tëemigrantëve dhe ri-integrimin e tyre nëShqipëri52.

ImigracioniNë 2004, IOM në bashkëpunim të ngushtë meQeverinë Shqiptare hartoi “Raportin përanalizën e mangesive për legjislacionin dhepraktikat e imigracionit shqiptar krahasuar mestandartet e BE-së dhe ato ndërkombëtare”.Studimi kishte si synim identifikimin e kuadritligjor dhe institucional në fushën e imigracionitdhe për të qartësuar se deri në çfarë masepërputhet me standartet evropiane. Në bazëtë komenteve të përsëritura në analizen emangësive dhe nga aktorë të tjerë në fushën eimigracionit, Këshilli i Ministrave ka miratuarnjë projektligj për ndryshime në Ligjin për tëHuajt, i cili pritet të aprovohet nga Parlamentinë fund të vitit 2004. Shqipëria e konsideronhartimin e ndryshimeve përkatëse në aktetnëligjore p.sh. të VKM 439/2000 dhe udhëzimittë përbashkët të MPJ dhe MRP brenda shkurtit2005 si prioritet53.

Po shqyrtohet mundësia e një ligji të ri mbiPolicinë Kufitare që parashikon ndër të tjeraattribute hetimore, te mbledhjes seinformacioneve, të shërbimeve tëinteligjencës. Aktualisht, Zyra e Pasaportavedhe të Huajve në Drejtorinë e Përgjthshme tëPolicisë së Rendit ka kaluar në Drejtorinë ePolicisë Kufitare dhe Migracionit dhe quhetSektori i Trajtimit të të Huajve dhe dheMigracionit.

Në fushën e instrumentave ndërkombëtare,Qeveria Shqiptare ka theksuar nevojën përratifikimin e disa konventave siç është KonventaILO mbi migracionin për qëllime punësimi(C.97) 54; Konventa ILO e punëtorëve migrantë(C 143) 55; Konventa e KE mbi statusin ligjor të

punëtorëve emigrantë56 dhe Konventa e OKB-së mbi mbrojtjen e të drejtave të punëtorëvemigrantë dhe familjeve të tyre57.58

III. Vlerësimi dhe perspektiva e situatësaktuale

Duke marrë në konsideratë situatën eShqipërisë dhe faktin se fenomeni iemigracionit është shumë më i prekshëm sesaai i imigracionit në vend, menaxhimi iemigracionit duhet të vlerësohet si njëprioritet. Për pasojë, organet përkatëse duhetti japin prioritet plotësimit të kuadrit ligjor tëemigracionit në krahasim me kuadrin ligjor tëimigracionit. Ky prioritet, është në përputhjeme interesat e vendit dhe nuk duhet të ndikohetnga fakti se nuk ekziston asnjë acquis evropianpër emigracionin. Megjithatë, kjo nuk do tëthotë se nuk duhet ti kushtohet vëmendjekuadrit ligjor për imigracionin, por zbatimi iacquis evropian në atë fushë mund tëplanifikohet në një periudhë më afatgjatë ngavetë natyra e saj dhe në veçanti sepse afatetkohore për adaptimin e tyre nga shtetetanëtare nuk kanë skaduar për shumë direktiva.

EmigracioniLigji është i kufizuar vetëm tek emigrantët përqëllime punësimi, duke lënë kështu jashtëkategoritë e tjera të emigrantëve që largohenpër bashkim familjar, studime, trajnimeprofesionale, etj. Nevojiten akte nënligjore përtë specifikuar procedurat që duhen ndjekur dhemasat e Qeverisë Shqiptare për të mbështeturemigrantët në lidhje me integrimin e tyre nëvendet pritëse59. Në mënyrë të veçantë duhettë shpjegohet se si emigrantët do të gëzojnëtë drejtat e tyre si psh. liria politike, tëparashikuara në kushtetute. Në këtë drejtim,duhet të krijohen mundësi reale që shqiptarëttë votojnë në zyrat konsullore dhe diplomatikenë vendet ku ata banojnë, pas regjistrimit tëtyre paraprak. Për pasojë, në Kodin Zgjedhorduhet të bëhen ndryshimet përkatëse.

52 Shih Dokumentin e Matricës së Partneritetit Evropian.53 Si më sipër.54 Parashikuar në dokumentin për PE për ratifikim në Mars 2005.55 Parashikuar për ratifikim ne tetor 2006.56 Parashikuar për ratifikim në prill 2006.57 Parashikuar për ratifikin në dhjetor 2006.58 Ne kuadrin e këtyre konventave, Qeveria Shqiptare ka planifikuar miratimin e nje Ligji per Asistencë dhe

Ndihmë Sociale (dhjetor 2004); miratimin e ndryshimeve ne Ligjin per nxitjen e punësimit (prill 2005) dhenjë sërë ndryshimesh në ligjin për sigurimet shoqerore në Shqipëri (2005).

59 Shih nenet 6, 7 të Ligjit për Emigracionin.

60

MPÇS duhet të bashkëpunojë me ministritë etjera për të hartuar ndryshimet përkatëse tëakteve të tjera ligjore të parashikuara në ligjin“Për Emigrimin e shtetasve për motivepunësimi”, siç është Kodi Penal60 dhe ligji “Përushrimin e funksioneve konsullore ngapërfaqësitë diplomatike dhe konsullore”61. Siçështë parashikuar në ligjin “Për Emigrimin eshtetasve për qëllime punësimi”, duhet tëmiratohet një ligj për tarifat e shërbimeve tëofruara nga zyrat konsullore ku të përcaktohentarifa transparente për të gjitha shërbimet eofruara, me qëllim shmangien e tejkalimit tëkompetencave dhe rrezikun e korrupsionit ngaana e zyrtarëve përgjegjës. Ka kaluar një vitpas aprovimit të ligjit “Për Emigrimin eshtetasve për qëllime punësimi” në mars të vitit2003, dhe shumë pak progres është bërë përsai përket kuadrit ligjor të kërkuar për zbatimine tij.

ImmigracioniNdryshimet që parashikohen në Ligjin për tëHuajt duhet të marrin në konsideratë të gjithakomentet dhe mangesitë e përmendura në“Raportin e mangësive” me qëllim që tëpërfshijnë përkufizimin e minorenëve tëpashoqëruar, martesave me qëllime përfitimi,dokumentave të pranueshme të udhëtimit,bashkimit familjar të cilat nuk janë tëshprehura qartë apo nuk janë përmendur farenë amendamentet e propozuara. Nëlegjislacionin e brendshëm ekzistojnë akomakondradikta, veçanërisht midis ligjeve dheakteve nënligjore, për pasojë duhet të merrenmasa për trajtimin e tyre.62 Paqartësitë,mungesa e referencave në aktet e tjera ligjoreapo autoriteti përkatës shpesh krijojnëkonfuzion në çështjet proçeduriale përsa i

përket refuzimit të vizave, lejeve të punës,lejeve të qëndrimit dhe rasteve të largimit apodëbimit.

Institucionet përkatëse aktualisht po punojnëpër ndryshimet në VKM 439/2000 dhe udhëzimittë përbashkët të MRP/MPJ të cilat janëparashikuar për aprovim në shkurt 2005.63

Miratimi i ndryshimeve tek Ligji për të Huajtduhet të shoqërohet me miratimin e aktevenënligjore.64

Amendamentet e reja të Ligjit për të Huajtprekin një pjesë të konsiderueshme të ligjit,dhe për më tepër prezantojnë parime të reja.Aktet nënligjore të cilat rregullojnëimigracionin kanë ndryshuar shpesh dhe kanëkrijuar vështirësi veçanërisht për zyrtarët qëmerren me zbatimin e legjislacionit. Për tësiguruar qëndrueshmërinë e kuadrit ligjor,është më e përshtatshme të proedohet mehartimin e një ligji të ri dhe akteve përkatësenënligjore të reja në vend të një procesi tëgjatë ndryshimesh; kjo do të ishte në përputhjeme udhëzimet e “Manualit për hartimin eligjeve-udhëzime për procesin legjislativ nëShqipëri” i vitit 2003.65

Instrumentat ndërkombëtareShqipëria ka parashikuar ratifikimin e disakonventave për mbrojtjen e migrantëve66

brenda vitit 2006. Ratifikimi i standartevendërkombëtare duhet të shoqërohet mezbatimin dhe monitorimin e tyre. MPÇS duhettë bëjë një studim për të siguruar se deri nëçfarë mase kuadri legjislativ dhe institucionalshqiptar përshtatet me standartet epropozuara, studim i cili duhet shoqëruar mereformat përkatëse të legjislacionit.67

60 Shih nenin 9 të Ligjit për Emigracionin.61 Ligji për Emigracionin i referohet shërbimeve të ofruara nga zyra konsullore për të cilat kërkohen

amendamente shtesë të ligjit “Mbi ushtrimin e shërbimeve konsullore”.62 Për shembull në lidhje me moshën kur një person mund të quhet i mitur. Për më shumë detaje shih raportin

e mungesave fq.86.63 Shih dokumentin e Partneritetit Evropian.64 Kjo është veçanërisht e rëndësishme kur akti nënligjor siguron një përshkrim të detajuar të detyrave dhe proçedurave që duhen ndjekur nga zyrtaret shqiptar.65 Shih kap. 1.3.4 te 2003 “Manuali për hartimin e ligjeve që përfshin një udhëzim të procesit legjislativ në Shqipëri”.66 Shih më sipër, Politikat Aktuale.67 Ketu përfshihen reforma në kuadrin e akteve ligjore në fushën e sigurimeve shoqërore, sigurimet shëndetësore,

arsimimin, punësimin, akomodimin, ndihmën sociale, etj.

61

IV. Propozime për zbatim:

113.Të bëhen ndryshimet e nevojshme në ligjin “Për shërbimet konsullore” duke shtuarshërbimet në favor të emigrantëve që parashikohen me Ligjin Për Emigrimin e ShtetasveShqiptarë për Motive Punësimi; të bëhen ndryshime në Kodin Penal duke shtuar ndëshkiminndaj personave apo agjencive që japin informacione të rreme në lidhje me emigrimin, nëpërputhje me kërkesat e Ligjit për Emigrimin; të bëhen ndryshimet përkatëse në KodinZgjedhor me qëllim që të parashikohet e drejta e votës për emigrantët në vendet ku atajetojnë duke krijuar një mundësi të tillë në zyrat e përfaqësive konsullore dhe diplomatike;miratimi i të gjitha akteve nënligjore të nevojshme për të zbatuar Ligjin për Emigracionin.

114.Përfshirja në aktet ligjore që mbulojnë imigracionin e rekomandimeve të “Raportit tëmangësive” në veçanti në lidhje me martesat për qëllime përfitimi dokumentat eudhëtimit, përkufizimit të “periudhës së pandërprerë”, çështjet e bashkimit familjar,minorenët e pashoqëruar, kërkesat e lejeve për punë për periudhe punësimi më pak se 3mujore dhe më shumë të drejta për imigrantët afatgjatë.

115.Planifikimi i hartimit të një vendimi të ri në vend të VKM 439/2000 dhe i një udhëzimi tëpërbashkët “Mbi hyrjen, qëndrimin dhe trajtimin e të huajve në Shqipëri”.

116.Caktimi i MPÇS për të ndërmarrë një studim mbi ndikimet e tre konventave ndërkombëtareqë lidhen me punëtorët migrantë të planifikuara për ratifikim nga Shqipëria gjatë viteve2005 dhe 2006 duke plotësuar në këtë mënyrë Raportin e Mangësive në lidhje me Konventëne OKB- së për mbrojtjen e të drejtave të të gjithë punëtorëve migrantë dhe anëtarëve tëfamiljeve të tyre.

117.Botimi i një teksti të plotë ligjor ku të përfshihen të gjitha aktet ligjore dhe nënligjorembi emigracionin dhe imigracionin, si edhe konventat ndërkombëtare të ratifikuara ngaShqipëria.

118.Hartimi i manualeve praktike mbi çështje të ndryshme që lidhen me migracionin dhevënia e tyre në dispozicion të zyrtarëve që merren me aplikimin e rregullave sipas rasteveindividuale.

119.Krijimi i një njësie të specializuar në legjislacionin për migracionit brenda MRP-së dheMPCS-së për të ndërmarrë të gjitha reformat e nevojshme në legjislacionin shqiptar tëmigracionit dhe për koordinimin e punës së tyre në bazë të nevojës.

120.Përcaktimi i nevojave për trajnime ligjore për personelin e të gjithë institucioneve qëmerren me politikat e migracionit.

D. ORGANIZIMI I NJË STRUKTURETË PËRSHTATSHMEINSTITUCIONALE PËR TËMENAXHUAR POLITIKAT EMIGRACIONIT, NË VEÇANTI PËRZBATIMIN E STRATEGJISËKOMBËTARE PËR MIGRACIONIN

I. Analiza e situatës aktuale

EmigracioniAutoriteti kompetent qeveritar përemigracionin është Ministria e Punës dheÇështjeve Sociale (MPÇS). Kompetencatushtrohen nga Sektori i Emigracionit i Drejtorisësë Migracionit bazuar në ligjin “PërEmigracionin e shtetasve shqiptare për qëllimepunësimi” të datës 20 mars 2003.

Bazuar në ligjin “Mbi nxitjen e Punësimit68,Shërbimi Kombëtar i Punësimit (SH.K.P) me anëtë zyrave të tij rajonale dhe lokale, mund tëndërmjetësojë për punë jashtë vendit, bazuarnë marrëveshjet ekzistuese për punë me vendetë tjera. SH.K.P-ja është një shërbim publikautonom në nivel të administratës shtetëroreqëndrore dhe përgjigjet në MPÇS69.

Gjithashtu ekziston një Institut Kombëtar përDiasporën Shqiptare i cili varet nga Ministria ePunëve të Jashtme. Instituti Kombëtar përDiasporën Shqiptare është pjesë e Ministrisësë Punëve të Jashtme (MPJ). Detyrat e tij janë:të mbledhë informacion të plotë dhe tëdetajuar mbi diasporën shqiptare e cila shërbenpër përgatitjen e atlasit gjeografik dhedemografik: të shtojë kontaktet e çdo nivelitë mundshëm midis diasporës dhe Shqipërisë;të përmirësojë dhe garantojë të drejtat eshtetasve shqiptarë që jetojnë dhe punojnëjashtë vendit; të identifikojë studentët me

68 Ligji nr. 7995, datë 20.09.1995, neni 769 Neni 17

62

diplomë universitare dhe pasuniversitare tëcilët aktualisht studiojnë jashtë vendit.ImigracioniNë ndryshim me emigracionin, kompetencat nëlidhje me imigracionin janë më të ndara pasijanë tre ministri që merren me këtë fushë.

Së pari, Ministria e Rendit Publik (MRP) ështëministria kryesore që merret me imigracionin.Ajo trajton problemet me të huajt që ngamomenti i hyrjes në vend deri në largimin etyre. Sektori i të Huajve në Zyrën përPashaportat dhe të Huajt është përgjegjës përlëshimin, rinovimin dhe anullimin e lejeve tëqëndrimit. Ai gjithashtu përgatit dhe dërgonpropozimet për dhënien dhe heqjen eshtetësisë te Presidenti i Republikës. Policiakufitare merret me kontrollin kufitar, nëveçanti në lidhje me kontrollin e hyrjes sëligjshme të personave në Shqipëri. Në vijim,Policia e Rendit Publik dhe Policia Kriminalekontrollojnë dhe hetojnë rastet e imigracionittë paligjshëm. Zyra për Refugjatët, përgjegjësepër trajtimin e kërkesave për azil është në MRP.

Së dyti, Ministria e Punëve të Jashtme (MPJ)nëpërmjet shërbimeve diplomatike ështëpërgjegjëse për lëshimin e vizave afatshkurtratë qytetarëve të huaj. MRP gjithashtu luan njërol të caktuar në këtë proçedure pasi inspektonaplikimet për vizë për arsye sigurie.

Së treti, Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale(MPÇS) përpunon politikat e punësimit për tëhuajt nëpërmjet Sektorit të Imigracionit tëDrejtorisë për Migracionin. Ajo gjithashtu kakompetencat për të dhënë leje për punë70.Inspektoriati Shtetëror i Punës inspekton punëne imigrantëve dhe është përgjegjës përproblemet e diskriminimit.

Shërbimi Kombëtar i Punësimit gjithashtu kakompetenca të rëndësishme në fushën emigracionit. Zyrat e punësimit, sipas territoritqë mbulojnë, lëshojnë lejet për punë. ShërbimiKombëtar i Punësimit gjithashtu përfshin njëSektor për Çështjet e Migracionit dhe të Punës;roli kryesor i të cilit është të mbështesë punëne zyrave rajonale të punësimit dhe tëbashkëpunojë me Drejtorinë e Migracionit nëMPÇS.

II. Prezantimi i politikave aktuale

MRP-ja është në një reformë të vazhdueshme.Po shqyrtohet një propozim për një ligj të ri

për Policinë Kufitare. Qëllimi është të rrisë roline Policisë Kufitare në nivelet e një institucioniqendror të zbatimit të ligjit si Policia e RenditPublik. Ajo do të kishte një buxhet të veçantësi të gjitha degët qendrore të zbatimit të ligjitnë MRP. Sipas ligjit të ri të propozuar, policiakufitare do të ishte përgjegjëse për çështjet eimigracionit, të cilat aktualisht varen ngaSektori për të Huajt në Sektorin për Pashaportatdhe të Huajt.

III. Vlerësimi dhe perspektiva e situatësaktuale

Ndarja e kompetencave midis ministrive tëpërfshira në politikat e migracionit ështëpërgjithësisht e qartë. Fakti që tre ministri siMRP, MPJ dhe MPÇS janë të përfshira ështëshumë normale nëpër botë. Mbetet tëkontrollohet nëse bashkëpunimi midisministrive është i mjaftueshëm për tëpërmbushur detyrat e tyre. Ky është njëproblem që lidhet me MRP dhe MPJ përsa ipërket lëshimit të vizave afatshkurtra si edheme MRP për lëshimin e lejeve të qëndrimit dheshërbimeve kompetente që varen nga MPÇS përlëshimin e lejeve të punës.

Ideja për të krijuar një Ministri Emigracioniështë hedhur nga Presidenti i Republikës gjatënjë takimi me trupin diplomatik në Ministrinëe Punëve të Jashtme në 27 gusht 2003, si edhenga Kryeministri gjatë takimit vjetor mediplomatët shqiptare jashtë vendit në 31 gusht2004 në Ministrinë e Punëve të Jashtme. Ështëe qartë se politikat në lidhje me emigracioninduhet të përmirësohen nga vetë rëndësia qëka emigracioni për shoqërinë. Nevoja për tëmbrojtur të drejtat e emigrantëve dhe nëveçanti mundësia e mobilizimit të diasporës,ashtu siç është propozuar edhe në strategji,justifikon një vëmendje më të madhe si në nivelpolitik ashtu edhe atë administrativ. Një tjetërarsye mund të gjendet në qëllimin për tëmenaxhuar migracionin në përgjithësi: arritjae marrëveshjeve dypalëshe për motivepunësimi dhe përpjekjet për të kontrolluarefektet negative të migracionit, siç është“largimi i trurit”. Megjithatë krijimi i njëministrie të vecantë ka një kosto shumë të lartëdhe përfaqëson një përpjekje të gjatë dhe tëvështirë administrative derisa strukturat e sajtë bëhen funksionale.

Për këto arsye, duhen parashikuar rrugë të tjerapër të arritur qëllimet që konsistojnë në

70 Shih Ligjin për të Huajt

63

dhënien me shumë rëndësi menaxhimit tëdiasporës dhe migracionit në përgjithësi. Kjomund të realizohet nëpërmjet caktimit të njëMinistri për Emigracionin pa portofol. Ai do tëmbështetej në strukturat ekzistuese përndihmë administrative. Si pasojë e lidhjes qëekziston midis çështjeve të emigracionit dheimigracionit si për shembull lufta kundërmigracionit të paligjshëm, rezulton se, personiduhet të jetë kompetent për të dyja fushat dheduhet të quhet “Ministër për Migracionin”.

Ministrit të koordinimit pranë zyrës sëKryeministrit mund ti jepen kompetenca nëfushën e migracionit. Edhe pse kjo zgjidhjeështë më e lehtë për tu zbatuar pasi është pjesëe strukturës qeveritare, ajo nuk i jep vendin erëndësishëm që ka migracioni në kuadrin politikdhe theksi vihet më pak në administrimin eemigracionit.

Fakti që Instituti Kombëtar i Diasporësaktualisht varet nga MPJ ndërkohë që MPÇS kakompetencë të plotë në lidhje me politikën eemigracionit, përbën një problem. Duhet tëekzistojë një bashkëpunim i afërt midis këtyreshërbimeve të përfshira në të njëjtën politikë.Në të njëjtën kohë, duhen përdorur burimetnjerëzore dhe buxheti i disponueshëm për këtoshërbime për të siguruar se menaxhimi idiasporës do të bëhet më efektiv.

Padyshim që duhet të kontrollohet nëse tëgjitha strukturat administrative që merren mepolitikat e migracionit janë të mjaftueshme dhekanë mjetet e nevojshme për të ushtruardetyrat e tyre. Kjo duhet të realizohetnëpërmjet një kontrolli të brendshëm në lidhjeme numrin e nëpunësve civilë të disponueshëm,kompetencave të tyre sipas gradave,eksperiencës së punës si edhe buxheti nëdispozicion të tyre. Në këtë rast duhet bërënjë ndarje midis shërbimeve që merren mehartimin e politikave dhe shërbimeve qëmerren me zbatimin praktik të ligjeve.

Politika mbi emigracionin do të kërkojë njëmbështetje të fortë nga administrata për tuzbatuar në mënyrë efektive. Kjo nuk mund tërealizohet vetëm me miratimin e rregullave tëreja ligjore. Për këtë do të duhen shumëkontakte me jashtë, në veçanti në lidhje mepolitikën e diasporës. Për vetë faktin se kjo

politikë është e re dhe për vetë rëndësinë epunës administrative që duhet bërë është mevend të parashikohet krijimi i një grupi tëveçantë pune (Task Force) për të inicuar këtëpolitikë. Duhet të merret në konsideratëmundësia e krijimit të një drejtorie të veçantëpër çështjet e migracionit brenda Ministrisë sëPunëve të Jashtme. Përsa i perket faktit seInstituti Kombëtar i Diasporës dhe përpjekjetdiplomatike të nevojshme janë të vendosuranë MPJ, kjo ministri duket zgjedhja më e mirë,por duhet të krijohen mundësi koordinimi meshërbimet që merren me emigracionin në MPÇS.Zbatimi i disa propozimeve në këtë strategjikërkon ngritjen e disa sporteleve përemigrantët. Këto sportele duhet të merren merregjistrimin e emigrantëve, dhe dhënies sëinformacionit. Sportelet duhet të funksionojnënëpërmjet strukturave aktuale administrative.Nën përgjegjësinë e sektorit të emigracionittë MPÇS së dhe të drejtuara nga grupet e punëstë lartpërmendura, sportelet e emigracionitduhet të funksionojnë brenda zyrave lokale dherajonale të punësimit. Fakti që mungesa epunësimit është faktori kryesor përemigracionin, vendosja në ambjentet e SH.K.Pduket shumë e përshtatshme. Struktura të tjerasi psh, zyrat pranë bashkive apo komunavemund të konsiderohen gjithashtu tëpërshtatshme për të vendosur sportelet përemigrantët.

Së fundmi, një politikë publike për migracioninduhet të bazohet në informacion të saktë. NëShqipëri janë bërë shumë pak kërkime, por kashumë akademikë të huaj që merren meçështjen e emigracionit shqiptar, si psh grupi iudhëhequr nga Profesor Russel King ngaUniversiteti Sussex në Britarinë e Madhe. Duhenbërë më shumë kërkime, në veçanti nëpërmjetkrijimit të kapaciteteve kërkuese nëuniversitetet shqiptare. Një mënyrë efiçentepër të shtuar kërkimet immediate konsiston nëkrijimin e një rrjeti të të gjithë kërkuesve tëhuaj dhe shqiptarë që merren me migracionin.Nje hap i parë në këtë drejtim mund të jetëkrijimi i një baze të thjeshte të dhënash i tëgjithë personave të interesuar. Duhen zhvilluarkurse të avancuara që merren me migracioninapo një program i vecante që i kushtohetmigracionit, i cili përveç të tjerash do të ofrojëmundësinë për trainimin e ekspertëve qëpunojnë në këtë fushë për të cilët administrata

64

shtetërore do të ketë gjithmonë e më shumë nevojë.IV. Propozime për zbatim:

121.Të vlerësohet nëse koordinimi midis MPJ dhe MRP është i mjaftueshëm për realizimin enjë e procedure efiçente për dhënien e vizave afatshkurtra;

122.Të shqyrtohet nëse koordinimi midis MRP përgjegjëse për dhënien e lejeve të qëndrimitdhe MPCS përgjegjëse për lejen e punës është i mjaftueshëm për të shmangur problemetqë mund të lindin si rezultat i kërkesës për dy lloj lejesh për qëndrim për qëllimepunësimi në Shqipëri;

123.Krijimi në nivel politik i postit të Ministrit për Migracion dhe vendosjen në dispozicion tëtij të administratës që merret me këtë çështje;

124.Krijimi i një drejtorie të veçante për emigracionin në MPJ.125.Organizimi i bashkëpunimit të nevojshëm midis Institutit Kombëtar të Diasporës Shqiptare

që varet nga MPJ-ja dhe shërbimeve të MPÇS-së që merren me emigracionin;126.Organizimi i një kontrolli të brendshëm të të gjithe shërbimeve në ngarkim të politikave

të migrimit për të përcaktuar nëse ata kanë mjetet e nevojshme për të menaxhuar politikëne migracionit, në veçanti për problemet në fushën e emigracionit të cilat duhet të jenëprioritare;

127.Krijimi i një grupi pune për të inicuar politikat e reja të emigracionit;128.Krijimi i kapaciteteve për të zbatuar propozimet e kësaj strategjie në lidhje me regjistrimin

e emigrantëve dhe dhënia e informacionit, duke ngritur sportelet e emigrantëve;129.Ndjekja e të gjitha procedurave të nevojshme për të parashikuar në buxhetin e vitit

2005 fondet e nevojshme për të filluar strategjinë kombëtare të migracionit dhe planifikimideri në vitin 2010 i mjeteve financiare të nevojshme për zbatimin e saj.

130.Zhvillimi i nje kursi të avancuar apo të një program studimi të veçantë për migrimin nëuniversitetet shqiptare

131.Krijimi i kapaciteteve studimore për çështjet e migracionit në universitetet shqiptare132.Ngritja e nje rrjeti elektronik midis kërkuesve të huaj dhe shqiptarë të specializuar për

migracionin, në veçanti studimi i emigracionit shqiptar.

65

Plani Kombëtari Veprimit përMigracioninMiratuar nga Këshilli i Ministrave,Vendimi 296, datë 06.05.2005

66

67

A. LUFTA KUNDËR MIGRACIONIT TË PALIGJSHËM .............................................. 69A.1. Lufta kundër shkaqeve të emigracionit ..................................................... 69A.2. Kthimi i Migrantëve............................................................................... 71A.2.1. Kthimi i shtetasve shqiptarë nga shtetet anëtare të BE-se .............................. 71A.2.2. Kthimi i shtetasve të vendeve të treta në Shqipëri nga shtetet anetare te BE ....... 72A.2.3. Kthimi i shtetasve të vendeve të treta nga Shqipëria për në vendet e tyre...........72

B. EMIGRACIONI DHE ZHVILLIMI I SHQIPËRISË................................................... 73B.1. Përfitimet nga Shqiptaret qe jetojne jashte vendit ...................................... 73B.1.1. Mbeshtetja e emigranteve shqiptare ....................................................... 73B.1.1.1. Përmirësimi i imazhit të emigrantëve shqiptarë jashtë vendit.......................... 73B.1.1.2. Përmirësimi i shërbimeve konsullore dhe diplomatike shqiptare per shqiptaret

në vendet pritese................................................................................ 75B.1.1.3. Mbrojtja e të drejtave të emigrantëve shqiptarë .......................................... 76

B.1.2. Mobilizimi i komunitetit shqiptar jashte vendit............................................ 79B.1.3. Orientimi i dërgesave të emigrantëve drejt investimeve në biznes ..................... 82B.2. Hartimi i politikave te pershtatshme per emigracionin ................................... 83B.2.1. Menaxhimi i migracionit qarkullues te shqiptareve ....................................... 83B.2.1.1. Informimi mbi mundësitë e emigracionit.................................................... 83B.2.1.2. Regjistrimi i emigrantëve....................................................................... 84B. 2.1.3. Marreveshjet dypaleshe te punesimit ndermjet Shqiperise dhe shteteve

anetare te BE-se................................................................................. 85B.2.1.4. Studentët ne shtetet anetare te BE-se ...................................................... 86B.2.1.5. Politika e Vizave................................................................................. 87B.2.2. Fenomeni i ikjes se trurit ..................................................................... 88

C. PËRMIRËSIMI I KUADRIT LIGJOR PËR MIGRACIONIN NË SHQIPËRI ......................... 89

D. ORGANIZIMI I NJË STRUKTURE TË PËRSHTATSHME INSTITUCIONALE PËR TËMENAXHUAR POLITIKAT E MIGRACIONIT, NË VEÇANTI PËR ZBATIMIN E STRATEGJISËKOMBËTARE PËR MIGRACIONIN .............................................................. 92

TABELA E PËRMBAJTJES

Faqe

68

69

A. L

ufta

kund

ër m

igra

cioni

t të p

aligj

shëm

A.

1. L

ufta

kund

ër sh

kaqe

ve të

emig

racio

nit

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti

Kerk

esa

para

prak

e In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni Z

batu

es A

fati

(Koh

ezgj

atja

Fina

lizim

i)

Bur

imet

nj

erez

ore

Buxh

eti

ne T

otal

Treg

(nës

e

1

Perq

asja

e stra

tegjiv

e te

tjera

ekzis

tuese

ap

o qe d

o te

mira

tohen

me

Stra

tegjin

e Ko

mbeta

re pe

r Mi

grac

ionin.

Te be

het v

leres

imi i

strate

gjive

ekzis

tuese

apo q

e do

te m

iratoh

en ne

te ar

dhme

n nga

Insti

tuti

Komb

etar i

Dias

pore

s dhe

Migr

acion

it me q

ellim

qe

sigur

ohet

perp

uthje

me S

trateg

jine K

ombe

tare p

er

Migr

acion

in.

Ins

tituti

Komb

etar i

Dias

pore

s dhe

Mi

grac

ionit.

Institu

ti Kom

betar

i Di

aspo

res d

he

Migr

acion

it

2006

-201

0 B

urim

et Ek

zistue

se

Nuk k

a nev

oje

per B

uxhe

t. Ra

pv je

to

2

Marrj

a e m

asav

e me

qellim

uljen

fluks

it te

migr

acion

it ne z

onat

rura

le ne

perm

jet

krijim

it te l

ehtes

irave

pe

r gjal

lerim

in e

sekto

rit bu

jqeso

r ne

vend

.

1. Kr

yerja

e nje

rapo

rti vle

resu

es m

bi em

igrim

in ne

zona

t rur

ale dh

e ide

ntifik

imi i

zona

ve m

e em

ergje

nte pe

r gjal

lerim

in e s

ektor

it bujq

esor

. 2.

Para

shiki

mi i m

asav

e kon

krete

ne S

trateg

jine

për Z

hvilli

min R

ural

me qe

llim nx

itjen e

pu

nesim

it ne s

ektor

in bu

jqeso

r ne v

end.

Mira

timi d

he

zbati

mi i

Stra

tegjis

e per

Zh

villim

in Ru

ral.

1. MP

CS

2. MB

1.MPC

S/MB

2.M

B

1.200

6 2.2

007-

2010

1. Tr

e (3)

ek

sper

te pe

r krye

rjen

e stud

imit.

2. Bu

rimet

Ekzis

tuese

.

1.30.0

00 eu

ro

2. Pe

r tu

identi

fikua

r pas

kry

erjes

se

rapo

rtit.

1. R

vlere

ne 2

2.Re

num

emig

ne k

zona

3

Vler

esim

i i mu

ndes

ive

konk

rete

qe of

ron

Stra

tegjia

për

Punë

simin

dhe

Form

imin

Profe

siona

l pe

r emi

gran

tet e

kthye

r.

1. Kr

yerja

e nje

rapo

rti vle

resu

es m

bi mu

ndes

ite

e for

mimi

t pro

fesion

al qe

ofro

hen a

ktuali

sht p

er

emigr

antet

e kth

yer d

he m

bi ne

vojat

dhe

mang

esite

ekzis

tuese

. 2.

Para

shiki

mi i m

asav

e kon

krete

ne S

trateg

jine

per P

unes

im dh

e For

mim

Profe

siona

l per

rri

tjen e

nive

lit te

pune

simit n

e ven

d te t

e kth

yere

ve.

Perfu

ndim

i i ra

portit

vle

resu

es.

MPCS

M

PCS

2006

20

07-2

010

1.Tre

(3)

Eksp

erte.

2.

Per t

’u ide

ntifik

uar

pas k

ryerje

s se

stud

imit.

1. 30

000 e

uro.

2.M

besh

etur n

e ne

vojat

e ide

ntifik

uara

ne

aktiv

itetin

1.

1.Ra

Vler

ne 2

2.Rr

num

kthy

jane

asist

pune

dhe

prof e

70

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti

Kerk

esa

para

prak

e In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni Z

batu

esAf

ati

(Koh

ezgj

atja

Fina

lizim

i)

Bur

imet

nj

erez

ore

Buxh

eti

ne T

otal

Treg

u(n

ëse

4

Marrj

a e m

asav

e per

sig

urim

in e k

ushte

ve

theme

lore t

e jete

ses

dhe n

xitjen

e inv

estim

eve n

e zon

at e p

reku

ara n

ga ni

vele

te lar

ta te

emigr

imit.

1. Kr

yerja

e nje

stud

imi p

er id

entifi

kimin

e zon

ave

te pr

ekur

a nga

nive

le te

larta

te em

igrac

ionit.

2. P

aras

hikim

i i ma

save

emer

gjente

qe du

het te

me

rren n

e zon

at e i

denti

fikua

ra dh

e per

fshirja

e t

yre ne

Stra

tegjin

e per

Zhv

illim

Socia

l Ek

onom

ik dh

e Stra

tegjin

e per

Zhv

illimi

n e

Nder

rmar

rjeve

te V

ogla

dhe t

e Mes

me.

1. Nu

k ka

kerke

sa

para

prak

e.

2. Pe

rfund

imi i

St

udim

it.

1. MP

CS,

INST

AT

2. MF

, ME

1.MPC

S, N

jesite

e Qe

veris

eVen

dore

, IN

STAT

. 2.

MF/M

E.

Minis

trite e

Linje

s dh

e NJQ

V,

perg

jegjes

e per

str

ategji

ne pe

r Zh

villim

Soc

io Ek

onom

ik,

Stra

tegjin

e per

Zh

villim

in e

Nder

rmar

rjeve

te

vogla

dhe t

e me

smed

he

Stra

tegjite

e Zh

villim

it Rajo

nal

dhe L

okal.

1. 20

06

2.20

07-2

010

1. Tr

e (3)

ek

sper

te pe

r krye

rjen

e stud

imit.

2. Bu

rimet

Ekzis

tuese

.

1. 30

000

euro

.

2. Pe

r tu

identi

fikua

r pas

kry

erjes

se

studim

it.

1. S

perfu

ne 20

71

A.2

. K

thim

i i M

igra

ntëv

e

A.2

.1.

Kth

imi i

sht

etas

ve s

hqip

tarë

nga

sht

etet

anë

tare

të B

E-se

No

. M

asa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Ins

tituc

ioni

pe

rgje

gjes

In

stitu

cion

i Zb

atue

s Af

ati

(Koh

ezgj

atja

/Fin

alizi

mi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i n

e To

tal

5

Zbat

imi i

mar

rëve

shjev

e të

rip

ranim

it.

1.

Ndar

ja e

qar

te e

kope

tenc

ave

mid

is str

uktu

rave

qe

mer

ren

me

trajtim

in e

mig

racio

nit

te p

arre

gullt

me

ane

te n

je ak

ti no

rmat

iv.

2.

Krijim

i i am

bjent

eve

te p

ritje

s në

të g

jitha

pikat

kufit

are

me

krye

sore

, me

ane

te n

je a

kti

norm

ativ,

dhe

vec

aner

isht n

e ae

ropo

rtin

e Ri

nasit

.

M

RP

M

RP

1.

200

6 2.

Fun

di i v

itit

2005

e n

e va

zhim

1.

Nuk

ka n

evo je

buxh

et sh

tese

.2.

240

000

Eur

oqe

ndra

ne

8 pik

afit

are.

6

Përg

atitja

dhe

shp

ërnd

arja

e

bros

hura

ve q

ë ju

dre

jtohe

t em

igran

tëve

mbi

kth

imin

vu

llnet

ar, k

u të

jepe

t in

form

acio

n në

lidhje

me

stat

usin

dhe

te d

rejta

t e ty

re s

i ed

he p

er s

hërb

imet

që

ju

ofro

hen

nga

përfa

qësit

ë di

plom

atike

dhe

kon

sullo

re s

i ed

he n

ga sh

oqat

at e

em

igran

tëve

me

mbë

shte

tjen

e or

gani

zata

ve k

ombë

tare

ose

nd

ërko

mbë

tare

.

Botim

i i pa

mfle

tëve

që

ofro

jnë

info

rmac

ion

për

proc

edur

at e

Kth

imit

në S

hqip

ëri s

hërb

imet

so

ciale

per

riint

egrim

që

disp

onoh

en, e

tj.

M

PCS

M

RP,

MPJ

, M

PCS.

2006

e n

e va

zhdim

. Bu

rimet

Ek

zistu

ese.

30

000

Eur

o.

7

Pritja

e te

mitu

rve

te

pash

oqer

uar t

e kt

hyer

(qe

nuk

bejn

e pj

ese

ne k

ateg

orin

e e

viktim

ave

te tr

afiku

ara)

, ne

pika

t kuf

itare

.

1.Kr

ijimi i

mek

anizm

ave

të d

uhur

për

refe

rim n

ë pik

at e

hyr

jes

dhe

sigur

imi i

ambj

ente

ve te

ne

vojsh

me

te p

ritjes

.

Train

imi i

pers

onel

it qe

mer

ret m

e ke

to

sher

bime.

MRP

,

MRP

2005

. Bu

rimet

Ek

zistu

ese.

Bu

xhet

i Ekz

istu e

8

Zgje

rimi i

sher

bim

eve

riint

egru

ese

ne m

enyr

e qe

te

gara

ntoh

et k

thim

i pe

rher

shem

.

1.Ha

rtim

i dhe

zbat

imi i

prog

ram

eve

të

përb

ashk

ëta

te p

unës

imit

me

bizn

eset

priv

ate.

2.

Ofri

mi i

sher

bimit

te k

eshi

llimit

per k

arrie

ren,

hy

rjen

ne p

une,

dhe

form

imit p

rofe

siona

l.

M

PCS

Shër

bim

i Ko

mbë

tar i

Pu

nësim

it në

ba

shkë

puni

m m

e Dh

omën

e

Treg

ëtisë

Sh

qipt

are

dhe

me

Ag

jens

ite e

Zh

villim

it Ru

ral.

200

6 ne

va

zhdim

. Bu

rimet

Ek

zistu

ese

Te m

erre

t par

ast

udim

i qe

esh t

para

shiku

ar te

kr

yhet

ne

mas

e

72

No. M

asa

Aktiv

iteti

Kerk

esa p

arap

rake

In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i (K

ohez

gjat

ja /F

inali

zimi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i n

e Tot

al Tr (n

9

Ngritj

a e ka

pacit

eteve

te

Shër

bimit K

ombë

tar të

Pu

nësim

it dhe

zyra

ve të

saj,

lokale

dhe r

ajona

le.

Prog

rame

spec

ifike p

er tr

ajnim

in lid

hur m

e as

isten

cen p

er te

kthy

erit.

Refer

ence

mas

a 40

. MP

CS

SHKP

20

06

Burim

et ek

zistue

se.

14 00

0 Eur

o per

5 vje

te (1

5 per

sona

te

trainu

ar pe

r 5

dite n

e vitin

e pa

re

dhe d

y dite

cdo v

it qe

nga v

iti i d

yte).

N p te

A.2.

2. K

thim

i i sh

teta

sve t

ë ven

deve

të tr

eta n

ë Shq

ipër

i nga

shte

tet a

neta

re te

BE

10

Zbati

mi i m

arrë

vesh

jeve t

ë rip

ranim

it duk

e per

fshire

Sh

qipër

i/ BE

dhe a

to në

lidhje

me

shtet

asit e

vend

eve t

ë tre

ta.

Plan

ifikim

i, reh

abilit

imi/n

dërtim

i dhe

funk

sionim

i i a

mbjen

teve p

ër m

bajtje

n e sh

tetas

ve të

ve

ndev

e të t

reta

në pr

itje të

kthim

it nep

ermj

et:

a) K

ryerje

s se n

je stu

dimi fi

zibilit

eti;

b) R

ehab

ilitim

i dhe

nder

timi i

ambje

nteve

.

MR

P

MRP

a.Mes

i i 20

06.

b. 20

07.

b)

1. 32

0. 00

0 Eur

o (3

30 00

0 eur

o ne

vit pe

r 4 vj

et).

N n tr

A.2.

3. K

thim

i i sh

teta

sve t

ë ven

deve

të tr

eta n

ga S

hqip

ëria

për n

ë ven

det e

tyre

.

11

Sigu

rimi i

infor

macio

nit te

ne

vojsh

em dh

e info

rmim

i i te

kthye

rve m

bi mu

ndës

itë e

kthim

it vull

netar

në at

dhe.

1. Ca

ktimi

i per

sona

ve pe

rgjeg

jes pe

r dh

enien

e inf

orma

cionit

dhe n

dihme

s se

nevo

jshme

ne pi

kat k

ufitar

e.

2. Ha

rtimi d

he sh

pern

darja

e po

stera

ve dh

e pa

mflet

ëve i

nform

ative

per k

thimi

n vu

llneta

r, av

antaz

het e

tij, te

drejt

at e

migr

antev

e.

MR

P MP

J

2006

e ne

va

zhdim

. B

urim

et ek

zistue

se.

Per t

’u llo

garitu

r ne

perp

uthje

me

rezu

ltatet

e fun

ksion

imit t

e Ma

rreve

shjes

se

Ripr

anim

it.

N n tr

12 Pe

rmire

simi i

proc

edur

ave t

e rik

thimi

t ne v

endin

e or

igjine

s pe

rmes

lehte

simit t

e sigu

rimit

te do

kume

ntacio

nit te

ne

vojsh

em.

1. Ko

ntakti

mi dh

e info

rmim

i i am

basa

dave

në

Shq

ipëri.

2. Ko

ntakti

mi i m

inistr

ive pë

rkatës

e në

vend

et e t

reta

duke

shfry

tëzua

r am

basa

dat s

hqipt

are j

ashtë

vend

it.

MP

J

1.MPJ

; 2.M

PJ/M

RP

2006

B

urim

et ek

zistue

se.

Bux

heti e

kzist

ues.

N n tr

13

Nego

cimi d

he ne

nshk

rimi i

marrë

vesh

jeve t

e ripr

anim

it me

vend

et e t

reta

dhe t

e ke

rkohe

t asis

tenca

e KE

per

kete.

1. Ide

ntifik

imi i

vend

eve t

ë orig

jinës

dhe

vend

eve t

ranz

it me t

ë cile

t duh

et te

nens

hkru

hen m

arrë

vesh

jet e

pran

imit.

2. Mb

ajtja

e tak

imev

e për

gatito

re m

e pë

rfaqë

sues

nga v

ende

t e or

igjinë

s dhe

ve

ndev

e tra

nzit,

hartim

i dhe

nens

hkrim

i i ma

rreve

shjev

e te r

ipran

imit.

MR

P,

MEI,

MPJ.

MRP

, ME

I, MP

J,

2005

-201

0 B

urim

et ek

zistue

se.

Bux

heti e

kzist

ues.

N n t r

73

B.

Em

igra

cion

i dhe

zhvi

llim

i i S

hqip

ëris

ë B.

1.

Perfi

timet

nga

Shq

ipta

ret q

e jet

ojne

jash

te ve

ndit

B.1.

1.

Mbe

shte

tja e

em

igra

ntev

e sh

qipt

are

B.1.1

.1.

Për

mirë

sim

i i im

azhi

t të

emig

rant

ëve

shqi

ptar

ë ja

shtë

ven

dit

Nr.

Mas

a

Aktiv

iteti

Kerk

esa

para

prak

e

Inst

itucio

ni

perg

jegj

es

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i (K

ohez

gjat

ja

/Fin

alizi

mi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i ne

Tot

al

Treg

uesi

(nës

e ka

)

14

Krijim

i i In

stitu

teve

Kult

uror

e Sh

qipta

re n

ë Gr

eqi d

he It

ali, p

ër

të p

rom

ovua

r im

azhin

e

Shqip

ërisë

dhe

em

igran

tëve

sh

qipta

rë si

edh

e pë

r të

ofru

ar

disa

shër

bime

për k

omun

itetin

e

emigr

antë

ve sh

qipta

rë.

1. M

iratim

i i VK

M "

Per n

gritje

n e

Insti

tute

ve

te K

ultur

es n

e ve

ndet

prit

ese

ku g

jende

t nje

kom

unite

t i m

adh

Shqip

tar".

2.

Pro

mov

imi i

ketyr

e In

stitu

teve

nep

erm

jet

fush

atav

e m

ediat

ike n

e Sh

qiper

i dhe

ne

vend

et p

rites

e.

M

KRS,

M

PJ.

MKR

S,

MPJ

.

1.

2006

2.

20

07

6 pe

rson

a te

pu

nesu

ar n

e cd

o ins

titut.

1.

200

000

Euro

per

vit

(per

te

secil

in ng

a In

stitu

tet)

tota

l per

5

vjet

=1.6

m

ilion

euro

. 2.

Bu

xhet

i ek

zistu

es

i MKR

S-e.

Aktiv

itete

orga

nizu

sher

bimpe

r em

igIn

stitu

tet

rapo

rtoh

15

Perfs

hirja

e ko

mun

itetit

te

emigr

ante

ve sh

qipta

re n

e jet

en

kultu

rore

te ve

ndit p

rites

dhe

ne

Shqip

eri m

e qe

llim p

rom

ovim

in e

tyre.

1. N

ensh

krim

i dhe

/ose

am

endim

i i m

arre

vesh

jeve

dypa

leshe

duk

e pe

rfshir

e ele

men

tin m

igrat

or n

e to

. 2.

Evid

entim

i i sh

oqat

ave

kultu

rore

, spo

rtive

, ar

simor

e, sh

kenc

ore

qe ve

projn

e ne

vend

et

prite

se si

dhe

evid

entim

i i ind

ivide

ve te

ta

lentu

ar d

he te

suks

essh

em q

e ve

projn

e ne

ke

to fu

sha.

(Baz

uar d

he n

e lis

ten

e In

stitu

tit te

Dias

pore

s)

M

KRS

MKR

S,

MPJ

. 20

06 d

he

ne

vazh

dimes

i.

Burim

et

njere

zore

eg

zistu

ese.

Bren

da

buxh

etit

ekzis

tues

te

MKR

S-se

.

1.Nu

mri

mar

reve

nens

hkr

rishik

uar

2.Nu

mri

dhe

indiv

ident

ifiku

perfs

hira

e te

dhe

16

Prom

ovim

i i ra

steve

te

pers

onali

tete

ve te

suks

essh

me

ne ve

ndet

prit

ese

dhe

ne

Shqip

eri.

1.Dh

enia

e titu

llit “

Amba

sado

r i K

ombit

” ke

tyre

pers

onali

teve

nga

aut

orite

t shq

iptar

e.

2.Pr

omov

imi k

etyr

e pe

rson

alite

teve

ne

bash

kepu

nim m

e TV

SH. (

Reali

zimi i

nje

prog

ram

i te ri

telev

iziv t

e titu

lluar

“100

sh

qipta

ret e

mire

njohu

r” ne

fund

te 2

005

ose

2006

)

M

KRS,

M

ASH,

TV

SH.

MKR

S,

MAS

H.

2006

-ne

vijim

. M

e bu

rimet

nje

rezo

re

ekzis

tues

e ne

te

tria

institu

cione

t.

1. B

uxhe

tit eg

zistu

es.

2. K

osto

tota

le e do

kum

enta

rit

45 .0

00 E

uro.

Num

ri I t

te je

pen

74

No. M

asa

Aktiv

iteti

Kerk

esa

para

prak

e In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i (K

ohez

gjat

ja /F

inali

zimi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhe

Tota

l

17

Orga

nizim

i i nje

fush

ate

media

tike n

e Ital

i dhe

Gre

qi ldi

hur m

e pro

movim

in dh

e inf

ormi

mi m

bi:

1. Mi

grim

in si

fenom

en;

2. Ide

ntitet

in e s

hqipt

arev

e, his

torinë

dhe k

ultur

ën

shqip

tare;

3. Rr

eth zh

villim

eve m

e te

fundit

politi

ke, s

ocial

e dhe

ek

onom

ike ne

vend

, si d

he

te pë

rpjek

jeve t

ë bër

a ne

kuad

er te

proc

esit t

e int

egrim

it te S

hqipe

rise n

e Ba

shkim

in Ev

ropia

n.

1. Ha

rtimi d

he ne

nshk

rimi i

Marre

vesh

jes

mes T

VSH

dhe k

anale

ve te

levizi

ve

komb

etare

te ve

ndev

e prite

se pe

r tra

nsme

timin

kesa

j fush

te me

diatik

e.

2. Re

alizim

i i nje

doku

menta

ri nga

TVS

H mb

i fen

omen

in e e

migr

acion

it shq

iptar

. Ky

doku

menta

r duh

et të

jetë i

përkt

hyer

në

greq

isht, i

talish

t dhe

angli

sht.

3. Re

alizim

i i dis

a mini

doku

menta

reve

dhe

fusha

tave m

ediat

ike pr

omov

uese

mbi

histor

ine e

lashte

dhe k

ultur

en e

shqip

tarev

e.

Nens

hkrim

i i Ma

rreve

shjes

se

Ba

shke

punim

it mes

MPC

S,

MASH

, MK

RS dh

e TV

SH dh

e gji

thash

tu me

tel

evizi

onet

komb

etare

te

vend

eve

prite

se.

TVSH

, MK

RS,

MPCS

.

TVSH

, MK

RS,

MPCS

.

2006

-200

8 Bu

rimet

njere

zore

ek

zistue

se ne

ke

to ins

titucio

ne

55.0 0

75

B. E

mig

racio

ni d

he zh

villim

i i Sh

qipë

risë

B.1.1

.2. P

ërm

irësim

i i sh

ërbi

mev

e kon

sullo

re d

he d

iplo

mat

ike sh

qipt

are p

er sh

qipt

aret

ne v

ende

t prit

ese.

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a par

apra

ke

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

Kohe

zgjat

ja Fi

naliz

imi

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i ne

To

tal

Tre g

(nës

18

Ngritj

a e ka

pacit

ietev

e dhe

cakti

mi

i per

sone

lit te

nevo

jshem

per

ofrim

in e s

herb

imev

e kon

sullo

re

dhe a

sisten

cen n

e ces

htjet

migr

atore

dhe l

igjor

e per

em

igran

tet.

1.Ide

ntifik

imi i

mang

esive

dhe

nevo

jave p

er pe

rsone

l te sp

ecial

izuar

ne

ofrim

in e s

herb

imev

e kon

sullo

re

dhe a

sisten

ces s

e spe

cializ

uar n

e fus

hen m

igrato

re dh

e ligj

ore p

er

emigr

antet

ne M

PJ/A

mbas

adat

dhe

Kons

ullata

t

2. Ca

ktimi

i per

sone

lit te

nevo

jshem

.

2. Pe

rfund

imi i

rapo

rtit vl

eres

ues

per id

entifi

kimin

e ma

nges

ive dh

e ne

vojav

e.

MPJ

MP

J 1.

2005

. 2.

2006

dhe

ne vi

jim ne

ba

ze te

ne

vojav

e te

inden

tifiku

ara.

1.Bur

imet

ekzis

tuese

. 2.

Per t

u ide

ntifik

uar

ne ba

ze

rapo

rtit ne

pik

en 1.

1. Bu

xheti

Ek

zistue

s. 2.

Per t

’u ide

ntifik

uar n

e ba

ze te

rapo

rtit

ne pi

ken 1

.

1 2

19 Ha

rtimi d

he bo

timi n

ga M

PJ, n

ë ba

zë të

infor

macio

neve

trem

ujore

të

marra

nga p

ërfaq

ësitë

, të nj

ë ra

porti

vjetor

mbi

asist

encë

n e

dhën

ë nda

j qyte

tarëv

e shq

iptar

ë dh

e mbi

gjend

jen ko

nkre

te të

komu

niteti

t shq

iptar

jash

të sh

tetit,

ne m

enyre

te ve

cante

ne Ita

li dhe

Gr

eqi.

1. Vl

eres

imi i

asist

ence

s qe o

frohe

t ng

a per

faqes

ite to

na ja

shte

shtet

it dh

e ide

ntifik

imi i

nevo

jave s

idomo

s ne

fush

en e

mbro

jtjes/a

sisten

ces

ligjor

e qe u

ofro

het e

migr

antev

e ne

bote.

2.H

artim

i dhe

botim

i i ra

portit

ne

baze

te in

forma

cione

ve te

mar

ra ng

a pe

rfaqe

site j

ashte

vend

it.

Perca

ktimi

dhe

mira

timi i

metod

ologji

se se

pu

nes d

he

struk

tures

se

rapo

rtit ng

a MPJ

.

MPJ

MPJ

1. 20

06 dh

e ne

vazh

dim

ne pe

riudh

a tre

mujor

e.

2. 20

06 dh

e ne

vazh

dim

cdo v

it.

Cakti

mi i n

je Sp

ecial

isti

per

mbled

hjen

dhe

vlere

simin

e ma

terial

it.

6000

euro

per

spec

ialist

in dh

e 50

00 eu

ro pe

r bo

timin

dhe

shpe

rnda

rjen e

ra

portit

(cd

o vit

-11 0

00

euro

-55 m

ije

euro

ne pe

se

vjet).

1. 2.

20

Trajn

imi i

diplom

atëve

lidhu

r me

legjis

lacion

in mi

grato

r dhe

ne

meny

re te

veca

nte m

e te d

rejta

t e

emigr

antev

e.

Orga

nizim

i i se

mina

reve

të po

saçm

e në

fush

en e

migr

acion

it dhe

sh

erbim

eve k

onsu

llore

nga M

PJ/A

D pë

r tra

jnimi

n e di

ploma

tëve.

Identi

fikim

i i ne

vojav

e per

tra

jnime

dhe

perg

atitja

e mo

dulev

e te

posa

cme t

rajnu

ese

ne ke

te fus

he.

MPJ

MPJ,

MPCS

20

06-2

010

Trajn

ime

perio

dike n

e ba

ze te

ne

vojav

e.

Burim

et Ek

zistue

se.

6000

0 eur

o. Nu te

onu te

t

21

Hapja

e faq

eve e

lektro

nike t

ë am

basa

dave

dhe v

ënia

në

dispo

zicion

në kë

to faq

e të

infor

macio

neve

për s

hërb

imet

që u

ofroh

en em

igran

tëve (

me pr

iorite

t Gr

eqia

dhe I

talia)

.

1.Pais

ja me

faqe

elek

tronik

e të t

ë gji

tha pë

rfaqë

sive.

2.

Hartim

i i ka

talog

ut të

shër

bimev

e ko

nsull

ore p

ër em

igran

tët dh

e ve

ndos

ja e t

ij ne f

aqen

e int

erne

tit.

MPJ

MP

J/MPC

S 20

06

Nje

spec

ialist

ne

MPJ.

Afro

5 mi

jë eu

ro ne

vit p

er

posti

n e

spec

ialist

it.

10 00

0 eur

o pe

r faq

et e

inter

netit

ne

perfa

qesit

e ton

a dip

lomati

ke.

(35.0

00 eu

ro

ne pe

se vj

et).

N u ne

te

76

B.

Em

igra

cion

i dhe

zhv

illim

i i S

hqip

ëris

ë B

.1.1

.3.

Mbr

ojtja

e të

dre

jtave

të e

mig

rant

ëve

shqi

ptar

ë N

o. M

asa

A

ktiv

iteti

Ker

kesa

pa

rapr

ake

In

stitu

cion

i pe

rgje

gjes

In

stitu

cion

i Zb

atue

s A

fati

Koh

ezgj

atja

Fi

naliz

imi

Bur

imet

nj

erez

ore

Bux

heti

ne

Tota

l Tr

egue

sit

(nës

e ka

)

22

Krijim

i i

kom

isio

neve

kon

sulta

tive

te n

ivel

it te

lar

te,

veca

neris

ht m

e Ita

line

dhe

Gre

qine

, nd

erm

jet

min

istri

ve

që

mbu

lojn

ë çë

shtje

t m

igra

tore

, ba

zuar

ne

st

rukt

urat

ek

zist

uese

ose

ne

krijim

in e

nje

st

rukt

ure

te re

.

1.

Neg

ocim

i dhe

nen

shkr

imi i

nje

m

arre

vesh

jeje

mire

kupt

imi n

derm

jet

inst

ituci

onev

e to

na m

e in

stitu

cion

et

hom

olog

e ne

Ital

i dhe

Gre

qi.

2.

N

gritj

a dh

e fu

nksi

onim

i i k

etyr

e ko

mis

ione

ve n

e m

enyr

e pe

riodi

ke.

Mar

reve

shj

e m

e G

reqi

ne

dhe

Italin

e.

MPJ

, M

PÇS.

MPJ

, M

PCS,

M

RP,

IS

SH.

Vend

osja

e ko

ntak

teve

20

05.

Burim

et

njer

ezor

e ek

zist

ues

e.

Buxh

eti

ekzi

stue

s.

Fillim

i i

vepr

imta

kom

isio

n20

06 e

nqo

ftese

eda

kort

mpe

rkat

e s

23

Info

rmim

i i

shoq

atav

e te

em

igra

ntev

e sh

qipt

are

ne

Gre

qi

dhe

Itali

mbi

rrug

ët e

ndr

yshm

e pe

r te

ap

elua

r nd

aj

shke

ljeve

te

te

dr

ejta

ve

te

emig

rant

ëve

ne

stru

ktur

at

perk

ates

e te

ke

tyre

ve

ndev

e si

dh

e at

o nd

erko

mbe

tare

.

Krye

rja e

nje

fus

hate

sen

sibi

lizim

i lid

hur

me

mun

desi

te e

ndr

yshm

e pe

r te

ape

luar

nda

j sh

kelje

ve t

e te

dre

jtave

te

emig

rant

eve,

ne

stru

ktur

at p

erka

tese

te k

etyr

e ve

ndev

e si

dhe

ne

ato

nde

rkom

beta

re,

te c

ilat

mer

ren

me

mbr

otje

n dh

e re

spek

timin

e t

e D

rejta

ve t

e N

jeriu

t si

dh

e m

brot

jen

e te

dr

ejta

ve

te

mig

rant

eve,

nep

erm

jet a

ktiv

itete

ve s

i:

1. P

ublik

imi i

ket

yre

info

rmac

ione

ve n

e fa

qen

e in

tern

etit

per

mig

raci

onin

w

ww

.mig

rant

info

.gov

.al

2. B

otim

i ne

gaze

tat s

hqip

tare

jash

te v

endi

t. 3.

Bot

imi d

he s

hper

ndar

ja e

flet

epal

osje

ve

lidhu

r me

keto

info

rmac

ione

. 4.

Pub

likim

i i k

etyr

e te

dre

jtave

nep

erm

jet

faqe

ve te

inte

rnet

it te

krij

uara

nga

kom

unite

ti sh

qipt

ar q

e ve

pron

jash

te v

endi

t.

Dis

a ng

a st

rukt

urat

nd

erko

mbe

tare

qe

m

erre

n m

e ke

to te

dre

jta ja

ne s

i me

posh

te:

o Sp

ecia

l rap

porte

ur fo

r mig

rant

’s ri

ghts

of

the

Uni

ted

Nat

ioni

ons.

Rep

orte

ri Sp

ecia

l per

te

Dre

jtat e

Mig

rant

eve.

o

Com

issi

oner

for H

uman

righ

ts

of th

e C

ounc

il of

Eur

ope.

Kom

isio

neri

per

Mbr

otje

n e

te D

rejta

ve te

Nje

riut n

e Ke

shilli

n e

Evro

pes.

o

Euro

pean

Cou

rt in

Hum

an

right

s. G

jyka

ta E

vrop

iane

per

Mbr

otje

n e

te

drej

tave

te

Nje

riut.

o

Euro

pean

Com

mis

ion

agai

nst

Rac

ism

an

d In

tole

ranc

e (E

CR

I) of

th

e C

ounc

il

of

Euro

pe.

Kom

isio

ni

Evro

pian

ku

nder

R

aciz

mit

dhe

Into

lera

nces

dh

e

vend

et a

neta

re t

e tij

ne

Gre

qi d

he I

tali

ne

Kesh

illin

e Ev

rope

s.

o C

omm

issi

on fo

r Pet

ition

of E

urop

ean

Parli

amen

t for

the

EU. K

omis

ioni

i Pe

ticio

neve

te P

arlia

men

tit E

vrop

ian.

o

Om

buds

man

of t

he E

U -

Avok

ati i

Po

pullit

i BE

-se.

Krye

rja e

st

udim

eve

ne k

eto

vend

e pë

r të

dre

jtat e

em

igra

ntëv

e, d

uke

patu

r pa

rasy

sh

edhe

sh

kelje

t më

freku

ente

të

tyre

.

MPJ

, Av

okat

i i

Popu

llit.

MPJ

, M

PCS

Avok

ati i

Po

pullit

.

2006

e n

e va

zhim

.

Burim

et

Ekzi

stue

se.

Buxh

eti p

er

real

izim

in e

ke

saj

fush

ate

sens

ibiliz

imi:

• 60

00

euro

per

bo

timin

ne

gaze

ta.

• 70

00

euro

per

bo

timin

dhe

sh

pern

darj

en e

fle

tepa

losj

eve

. St

udim

et:

• 25

00

Euro

per

kr

yerje

n e

stud

imit

ne

Itali.

•

2500

Eu

ro p

er

krye

rjen

e st

udim

it ne

G

reqi

.

1. B

otim

end

yshm

ebe

hen

lidm

brot

jen

drej

tave

em

igra

n t 2.

Stu

dim

dhe

Gre

qm

e sh

keke

tyre

te

77

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

Kohe

zgjat

ja Fi

naliz

imi

Burim

et

njer

ezor

e Bu To

24

Vend

osja

e kon

taktev

e me G

rupin

Evro

pian

te Au

torite

teve R

ajona

le dh

e Lok

ale në

fus

hën e

Imigr

acion

it (ER

LAI)

me qe

ndër

në

Bru

ksel,

për t

ë hetu

ar m

bi mu

ndës

itë e

mbës

htetje

s së p

olitik

ës pë

r mbr

ojtjen

e em

igran

tëve s

hqipt

arë n

e ven

det p

ritese

te

BE-se

.

Vend

osja

e kon

taktev

e dhe

bash

kepu

nimit m

e au

torite

tet lo

kale/

rajon

ale ne

Gre

qi dh

e Ital

i ane

tare t

e ER

LAI –

it.

MP

J,

MPÇS

.

MPJ

Gjas

htëmu

jori i

parë

2006

.

Burim

et nje

rezo

re

ekzis

tuese

.

B llo kr vi zy B G Ita G E

25

Vend

osja

dhe i

ntens

ifikim

i i ko

ntakte

ve të

ng

ushta

ndër

mjet

shoq

atave

të

emigr

antëv

e shq

iptar

ë dhe

shoq

atave

gr

eke d

he ita

liane

për m

brojt

jen e

imigr

antëv

e.

1. Ide

ntifik

imi i

orga

nizata

ve gr

eke d

he ita

liane

per

mbro

tjen e

te dr

ejtav

e te n

jeriut

dhe t

e mi

gran

teve n

e keto

vend

e.

2. Ve

ndos

ja e k

ontak

teve m

e keto

orga

nizata

dhe

orga

nizim

i i tak

imev

e vjet

ore.

MP

J,

MPÇS

.

MPJ,

MPÇS

.

2006

e ne

va

zhdim

.

Burim

et nje

rezo

re

ekzis

tuese

.

1 p e 2 p e

26

Venia

ne le

vizje,

nga Q

ever

ia Sh

qiptar

e, e

struk

turav

e Nde

rkomb

etare

qe m

erre

n me

mbro

jtjen e

emigr

antev

e.

Rapo

rtimi n

ga an

a e Q

ever

ise S

hqipt

are p

er ra

stet e

sh

kelje

ve te

drejt

ave t

e emi

gran

teve s

hqipt

are,

ne

struk

turat

nder

komb

etare

qe m

erre

n me m

brojt

jen e

emigr

antev

e si p

sh:

o Co

miss

ioner

for H

uman

rights

of th

e Co

uncil

of E

urop

e

Ko

misio

neri p

er M

brotj

en e

te Dr

ejtav

e te

Njer

iut ne

Kes

hillin

e Ev

rope

s. o

Spec

ial ra

ppor

teur f

or H

uman

Righ

ts an

d Sp

ecial

Rap

porte

ur fo

r Migr

ant’s

Righ

ts of

the U

nited

Nati

ons.

Ra

porte

ri Spe

cial p

er te

drejt

at e N

jeriut

dhe

Rapo

rteri S

pecia

l per

te D

rejta

t e

Emigr

antev

e.

o Eu

rope

an C

ommi

sion

again

st Ra

cism

and

Intole

ranc

e (E

CRI)

of the

Cou

ncil

of

Euro

pe.

Komi

sioni

Evro

pian

kund

er R

acizm

it dh

e Int

olera

nces

dhe

ve

ndet

aneta

re te

tij n

e Gr

eqi d

he Ita

li ne K

eshil

lin e

Evro

pes e

tj.

MP

J MP

J 20

07 e

ne

vazh

dim.

Burim

et nje

rezo

re

ekzis

tuese

Bu ekz

78

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

Kohe

zgjat

ja Fi

naliz

imi

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i ne

To

tal

Treg

uesit

(n

ëse k

a)

27

Nxitja

dhe m

besh

tetja

e sho

qatav

e e

emigr

antëv

e shq

iptar

ë në G

reqi

dhe

Itali p

ër të

kërku

ar kr

ijimin

e str

uktur

ave l

okale

kësh

illues

e për

sh

tetas

it e hu

aj në

qytet

et ku

em

igran

tët sh

qiptar

ë jan

ë të

përq

ëndr

uar,

mbi b

azën

e ud

hëzu

esit

të pë

rgati

tur ng

a Kon

gres

i i Au

torite

teve L

okale

dhe R

ajona

le të

Evro

pës d

he K

ëshil

lit të

Evro

pës.

1. Ide

ntifik

imi i

zona

ve m

e te p

opull

uara

me

emigr

antet

shqip

tare,

ne Ita

li dhe

Gre

qi.

2. Nd

ergje

gjesim

i dhe

reali

zimi i

nje fu

shate

inf

ormu

ese i

ketyr

e sho

qatav

e lidh

ur m

e ne

vojen

e kri

jimit t

e kety

re st

ruktu

rave

.

MP

J MP

J, MP

CS.

2006

e ne

va

zhdim

. Bu

rimet

njere

zore

ek

zistue

se 10

000 e

uro

per t

e dyja

ak

tivite

t.

Bash

kepu

nimi

nder

struk

tural

shoq

atave

te

emigr

antev

e sh

qiptar

e dhe

ave

ndas

e.

28

Lobim

i nga

stru

ktura

t qev

erita

re m

e or

gane

t gre

ke dh

e Ital

iane p

ergje

gjese

pe

r zba

timin

e Dire

ktive

s se E

U lid

hur

me të

drejt

ën e

bash

kimit f

amilja

r si

dhe m

e stat

usin

e shte

tasve

të

vend

eve t

ë tre

ta të

cilët

janë m

e që

ndrim

afatg

jatë,

per z

batim

in e

dispo

zitav

e ligj

ore s

a ne f

avor

te

emigr

antëv

e shq

iptar

ë.

Ndjek

ja e p

roce

sit te

zbati

mit te

ketyr

e dir

ektiv

ave n

ga an

a e G

reqis

e dhe

Italis

e si d

he

te be

hen v

eretj

et pe

rkates

e lidh

ur m

e mas

at e

zbati

mit.

MP

J, MI

E.

MPJ,

MIE.

20

05-2

006

Burim

et nje

rezo

re

ekzis

tuese

.

Buxh

eti

ekzis

tues.

29

A)

Nego

cimi m

e auto

ritetet

grek

e mb

i mun

desin

e e ul

jes se

tarifa

ve

te lej

eve t

e qën

drim

it në G

reqi

duke

u mb

eshte

tur ne

parim

et e

acqu

is co

munit

are.

B)

Ri

shiki

mi i m

unde

sise p

er ul

jen e

tarifa

ve lid

hur m

e leg

alizim

in e

doku

menta

ve ne

per P

erfaq

esite

Sh

qiptar

e ne b

ote.

1. Ve

ndos

ja e k

ontak

teve d

he fil

llimi i

bised

imev

e me a

utorite

tet pe

rkates

e gre

ke.

2. P

erfsh

irja e

inti

tucion

eve

perka

tese

ne

studim

in pe

r ulj

en

e tar

ifave

me

qe

llim

refle

ktimn

e tyr

e ne f

avor

te em

igran

teve.

MP

J,

MPÇS

. a)

MPJ

,

MPCS

. b)

MPJ

dhe

institu

cione

t e l

injes

.

2006

– e n

e va

zhdim

. Bu

rimet

njere

zore

ek

zistue

se.

Nuk k

a ne

voje

per

buxh

et.

Ulja

e tar

ifave

.

30

Nego

cimi p

er te

nens

hkru

ar

marrë

vesh

jevet

dypa

lëshe

për

mbro

jtjen s

ocial

e te e

migr

antev

e me

vend

et pr

itese

me q

ellim

qe at

a te

trasfe

rojne

sigu

rimet

shoq

eror

e edh

e ne

Shq

iperi.

Nens

hkrim

i dhe

ratifi

kimi i

ketyr

e ma

rreve

shjev

e me v

ende

t prite

se te

em

igran

teve,

si ps

h. Ita

li, Gr

eqi R

uman

i etj.

MP

J,

MPÇS

, IS

SH.

MPJ,

MP

ÇS,

ISSH

.

1. 20

06 pe

r Ru

mania

2.

2008

-20

10 pe

r Gr

eqine

dhe

Italin

e.

Burim

et nje

rezo

re

ekzis

tuese

.

Buxh

eti

ekzis

tues

Numr

i i ma

rreve

shjev

ene

nshk

ruar

a

31

Mbled

hja e

kontr

ibutit

vulln

etar p

ër

sigur

imet

shoq

ëror

e.

Nes

hkrim

i I ma

rreve

shjev

e nde

rmjet

Insti

tutit t

e Si

gurim

eve S

hoqe

rore

dhe b

anka

ve.

Identi

fikim

i i ve

ndev

e pe

rkates

e.

MPÇ

S,

ISSH

.

MPCS

, IS

SH.

2005

e në

vij

im.

Burim

et nje

rezo

re

ekzis

tuese

.

Nu

mri i

marre

vesh

jeve

nens

hkru

ara.

79

B.

Emig

racio

ni dh

e zhv

illim

i i Sh

qipë

risë

B

.1.2.

Mob

ilizim

i i ko

muni

tetit

shqi

ptar

jash

te ve

ndit

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a par

apra

ke In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i (K

ohez

gjat

ja /F

inali

zimi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xheti

ne T

otal

Tre

ka)

32

Bash

kimi i

komu

nitete

ve

dhe o

rgan

izatav

e shq

iptar

e ne

bote

ne nj

e dias

pore

te

vetm

e me q

ellim

zhvil

limin

e Shq

iperis

e.

1. Kr

yerja

e nje

stud

imi te

thell

uar m

bi din

amike

n dhe

zhvil

limin

e kom

unite

teve

shqip

tare n

e bote

. 2.

Perca

ktimi

i shte

teve k

u duh

et ve

prua

r me

perp

ares

i nga

politi

kat p

er D

iaspo

ren.

3. Kr

ijimi d

he pe

rdite

simi n

e inte

rnet

i nje

bank

e të d

hëna

sh m

e të g

jitha s

hoqa

tat

shqip

tare n

e bote

, ku t

e pas

qyro

hen t

e dh

enat

e kety

re or

ganiz

atave

dhe

vend

osja

e saj

ne fa

qen e

inter

netit.

4.

Krijim

i dhe

perd

itesim

i ne i

ntern

et i n

jë ba

nke t

ë dhë

nash

të ga

zetav

e, faq

eve t

e int

erne

tit, ra

diove

dhe t

eleviz

ionev

e te

diasp

ores

, që f

unks

ionojn

ë në v

ende

t që

gjyko

hen s

i prio

ritare

për p

olitik

at ko

mbëta

re m

bi dia

spor

ën.

5. Kr

ijimi i

nje G

azete

Elek

tronik

e per

iodike

pe

r Dias

pore

n e ci

la do

t'u dr

ejtoh

et te

gjithe

komu

nitete

ve S

hqipt

are n

e bote

. 6.

Inkur

ajimi

dhe m

besh

tetja

e kriji

mit te

gr

upev

e/sho

qatav

e te v

ecan

ta te

emigr

antev

e shq

iptar

e ne b

aze t

e int

eres

ave,

profe

sione

ve te

perb

ashk

eta,

apo v

endn

dodh

jes gj

eogr

afike

. -

Krijim

i i leh

tesira

ve si

psh b

otimi

ne

Gaz

eta ap

o ne f

aqe i

ntern

eti

e info

rmac

ionev

e qe

mund

esojn

e kriji

min e

grup

eve

profe

siona

le/int

eres

ash.

- V

endo

sja e

konta

kteve

midi

s gr

upev

e hom

ologe

ne ve

nde t

e nd

ryshm

e.

2/3/4/

5/6

Perfu

ndim

i i St

udim

it ne p

iken

1.

Institu

ti Ko

mbeta

r i Di

aspo

res

dhe

Migr

acion

it.

Institu

ti Ko

mbeta

r i Di

aspo

res

dhe

Migr

acion

it. 1.

2006

2.

2006

3.

Fund

i i 20

06 dh

e ne

va

zhdim

pe

rdite

simi

4. Fu

ndi i

2006

dhe

ne

vazh

dim

perd

itesim

i5.

Fund

i i 20

06 dh

e ne

va

zhdim

pe

rdite

simi

6. Fu

ndi i

2006

dhe

ne

vazh

dim.

1.Dy

(2)

eksp

erte.

2.B

urim

et Ek

zistue

se.

3/4/5-

Nje

spec

ialist

. 6.

Burim

et Ek

zistue

se.

1. 20

.000

euro

. 2.

Buxh

eti

Ekzis

tues.

3. Bu

xhet

ekzis

tues.

4.

Buxh

eti

ekzis

ues

2000

euro

ne

vit p

er

Gaze

ten

dhe 6

000

euro

ne vi

t pe

r sp

ecial

istin.

(4

0 000

eu

ro ne

tot

al) qe

do

te me

rret

me 3/

4/5/6.

5.

Buxh

eti

ekzis

tues.

6. Bu

rimet

ekzis

tuese

.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

80

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

ituci

oni

perg

jegj

es

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i (K

ohez

gjat

ja /F

inali

zimi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i ne T

otal

Treg

uesi

ka)

33

Orga

nizim

i në

Tira

në i

Kong

resit

të p

arë

të

Dias

porë

s Shq

iptar

e m

e qe

llim sh

qyrti

min

e po

litika

ve a

ktuale

per

m

oblili

zimin

e dia

spor

ës

shqip

tare

, ku

me

prior

itet

do te

shqy

rtohe

n ce

shtje

si

ruajt

ja e

gjuhe

s dhe

ku

lture

s, fe

nom

eni i

ikjes

se

trur

it dhe

inve

stim

et n

e sh

qiper

i.

1.

Prom

ovim

i i ide

se p

er m

bajtje

n e

Kong

resit

te D

iaspo

res b

rend

a dh

e jas

hte

vend

it nep

erm

jet in

form

imit t

e ko

mun

itetit

Shqip

tar n

e bo

te m

bi ke

te a

ktivit

et m

e an

e te

: a) b

otim

it te

flete

palos

jeve,

b)

bros

hura

ve, c

) rev

istav

e ap

o m

ater

ialev

e te

tjera

rekla

mue

se p

er te

nx

itur i

nter

esin

dhe

pjese

mar

rjen

ne

Kong

res.

2.

Id

entifi

kimi i

burim

eve

njere

zore

dhe

pa

rash

ikim

i ne

buxh

et i b

urim

eve

finan

ciare

si d

he fil

limi i

nje fu

shat

e pe

r m

bledh

jen e

fond

eve

per m

bajtje

n e

kong

resit

. 3.

M

bajtja

e K

ongr

esit n

e Ti

rane

.

1.Re

alizim

i i m

asav

e ne

pike

n 32

.

Insti

tuti

Kom

beta

r i

Dias

pore

s dh

e M

igrac

ionit.

Insti

tuti

Kom

beta

r i

Dias

pore

s dh

e M

igrac

ionit.

1.

2006

-20

07

2.

2006

3.

2

007-

2008

1. B

urim

et

Ekzis

tues

e.

2. B

urim

et

Ekzis

tues

e.

3.Pe

r t’u

ident

ifikua

r ne

baz

e te

ak

tivite

tit Nr

33

(2).

1. a

) 100

000

flete

paloj

se-2

5000

eu

ro.

b) 5

000

br

oshu

ra- 5

000

euro

; c)

500

0 eu

ro

mat

erial

e te

tjera

re

klam

uese

. 2.

Bur

imet

Ek

zistu

ese.

3.

Per

t’u

ident

ifikua

r ne

baze

te a

ktivit

etit

Nr 3

3(2)

.

Num

ri i

Pjes

ema

ne K

ong

34

Perc

aktim

i i nje

Stu

kture

Pe

rfaqe

sues

e te

Di

aspo

res.

1.

Iden

tifkim

i i m

enyr

es se

si d

o te

zgjid

het

Stru

ktura

Per

faqe

sues

e e

Dias

pore

s, sta

tusit

dhe

kom

pete

ncav

e te

saj.

2.

Zgjed

hja d

he fu

nksio

nimi i

Perfa

qesis

e se

Di

aspo

res.

1.

Perfu

ndim

i i stu

dimit n

e pik

en 3

2 (1

). 2.

Orga

nizim

i i Ko

ngre

sit te

Di

aspo

res n

e 20

07-2

008.

Insti

tuti

Kom

beta

r i

Dias

pore

s dh

e M

igrac

ionit.

Insti

tuti

Kom

beta

r i

Dias

pore

s dh

e M

igrac

ionit.

1. 2

007-

2008

2

. 200

8-20

10

Burim

et

Ekzis

tues

e Pe

r t’u

lloga

ritur

pas

ide

ntifik

imit t

e str

uktu

res

perfa

qsue

se.

1.B

urim

et

Ekzis

tues

e 2.

Per t

’u llo

garit

ur

pas i

dent

ifikim

it te

struk

ture

s pe

rfaqe

sues

e.

Zgjed

hjape

rfaqe

Dias

por

35

1.Zg

jerim

i zon

ës së

tra

smet

imit n

ga R

TVSH

ne

te g

jithe

vend

et ku

ka

kom

unite

te e

migr

antë

sh

shqip

tarë

. 2.

Inku

rajim

i i RT

VSH

te

rrise

num

rin e

pro

gram

eve

për d

iaspo

rën.

1.Ne

nshk

rimi i

Kont

rate

s se

Tran

smet

imit n

e Sa

telit

me

Eute

lsat p

er Z

gjerim

in e

zone

s se

mbu

limit.

2.Rr

itja e

num

rit te

pro

gram

eve

per K

omun

itetin

Sh

qipta

r ne

bote

. 3.

Rrit

ja e

bash

kepu

nimit m

e m

ediat

shqip

tare

ne

bot

e pe

r rea

lizim

in e

prog

ram

eve

te

perb

ashk

eta

dhe

per t

rans

met

imin

e pr

ogra

mev

e te

reali

zuar

a ng

a RT

VSH.

4.

Nen

shkr

imi i

mar

reve

shjev

e m

e m

ediat

e n

e ve

ndet

prit

ese

me

qellim

tran

smet

imin

prej

tyre

te p

rogr

amev

e pe

r dias

pore

n/ko

mun

itete

t sh

qipta

re.

Iden

tifikim

i i ve

ndev

e qe

nuk

m

buloh

en n

ga

RTVS

H.

RTVS

H RT

VSH.

In

stitu

ti Ko

mbe

tar i

Di

aspo

res

dhe

Migr

acion

it. 1.

200

6-20

07

2. 2

006

ne

vazh

dim.

3. 2

006

ne

vazh

dim.

4. 2

006

ne

vazh

dim.

1. B

urim

et

ekzis

tues

e.

2.Bu

rimet

Ek

zistu

ese.

3.

Bur

imet

Ek

zistu

ese.

4.

Burim

et

Ekzis

tues

e

1. 2

20.0

00 m

ije

euro

ne

vit p

er

Amer

iken

dhe

Austr

aline

. 2.

10

mije

eur

o pe

r nje

pro

gram

ne v

it (4

pro

gram

e 50

.000

eur

o).

3.

Burim

et

Ekzis

tues

e.

4.

Burim

et

Ekzis

tues

e.

1.

Rri

zone

s m

bulim

2.

Nupr

ogra

perb

as3.

Nu

prog

radia

spo

shfa

qum

ediat

vend

ev

81

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a par

apra

ke I

nstit

ucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(Koh

ezgj

atja

/Fin

alizim

i)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

x

36

Krijim

i i ku

shtev

e per

ar

simim

in e e

migr

antev

e ne

gjuhe

n ame

tare (

me pr

iorite

t Gr

eqia

dhe I

talia)

.

1. Ide

ntifki

mi i n

evoja

ve pe

r kur

se te

gjuh

es

shqip

e ne v

ende

t prite

se (m

besh

tetur

ne

studim

in e m

ases

41.ak

tivite

ti 1).

2. Ha

rtimi i

kurik

ulave

stan

darte

per

mesim

dhen

ien ne

gjuh

en sh

qipe p

er

emigr

antet

/femi

jte e

emigr

antev

e ne b

ote.

3. Si

gurim

i i tek

steve

shko

llore

te ne

vojsh

em.

4. Tr

ajnim

i i me

sues

ve qe

do te

japin

mes

im ne

ku

rset q

e do t

e krijo

hen p

er em

igran

tet.

5. Ne

nshk

rimi i

marre

vesh

jeve t

e bas

hkep

unim

it me

insti

tucion

et ar

simor

e ne v

ende

t prite

se

per h

apjen

e ku

rseve

ne gj

uhen

shqip

e ne

shko

llat/a

mbien

tet ed

ukati

ve ek

zistue

se ne

ke

to ve

nde.

1.Per

fundim

i i ra

portit

ne m

asen

32

pika

1 ku

te je

ne

identi

fikua

r: a)

numr

i i k

urse

ve ek

zistue

se

ne gj

uhen

shqip

e; b)

nu

mri i

femije

ve

shqip

tare p

er te

cilet

du

het te

botoh

en

tekste

shko

llore

nga

MASH

.

1. Ins

tituti

Komb

etar i

Dias

pore

s dh

e Mi

grac

ionit.

2. MA

SH

3. MA

SH

4.MAS

H 5.

MASH

1.Ins

tituti

Komb

etar i

Dias

pore

s. 2.

MASH

3.

MASH

4.

MASH

5.M

ASH,

Ins

tituti

Komb

etar i

Dias

pore

s dhe

Mi

grac

ionit.

1.200

6 2.2

006.

3.200

6-20

07.

4. 20

06-2

007

5. 20

06 ne

va

zhdim

.

1. Bu

rimet

Ekzis

tuese

. 2.

Burim

et Ek

zistue

se.

3. Bu

rimet

Ekzis

tuese

. 4.

Burim

et Ek

zistue

se.

5. Bu

rimet

Ekzis

tuese

1. S

akti

2. B

Ekz

3. 1

per

libra

4. 2

5.N per

37

Tërh

eqja

e dias

porë

s sh

qiptar

e në S

hqipë

ri për

që

llime t

urizm

i dhe

inve

stimi

.

1. Bo

timi n

e Gaz

eten E

lektro

nike,

ne fa

qen e

int

erne

tit ne

Insti

tutin

Komb

etar t

e Dias

pore

s dhe

Mi

grac

ionit d

he w

ebsit

et e k

omun

itetev

e shq

iptar

e ne

bote,

hartim

i dhe

shpe

rnda

rja e

bros

hura

ve,

fletep

alosje

ve m

e info

rmac

ion m

bi Tu

rizmi

n Sh

qiptar

dhe m

unde

site e

Inve

stime

ve ne

Shq

iperi.

2. Or

ganiz

imi i

takim

eve a

po "d

iteve

te S

hqipe

rise"

si

dhe a

ktivit

ete te

tjera

per D

iaspo

ren S

hqipt

are p

er

rekla

mimi

n e tu

rizmi

t shq

iptar

edhe

lehte

sirat

lidhu

r me

inve

stime

t ne S

hqipe

ri.

Identi

fikim

i i ko

munit

eteve

Sh

qiptar

e me

inter

es ne

drejt

im

te zh

villim

it te

turizm

it dhe

ne

fushe

n e

inves

timev

e ne

vend

(mbe

shtet

ur

ne re

zulta

tet e

studim

it pike

n 32

.1).

M.Tu

rizmi

t; M.

Turiz

mit,

MPJ,

Institu

ti Ko

mbeta

r i Di

aspo

res.

2006

dhe n

e va

zhdim

esi.

Burim

et Ek

zistue

se.

1. B

Ekz

Min

Tur

2.2 nje

Shq

100

tota

82

B.

Emig

racio

ni d

he zh

villim

i i Sh

qipë

risë

B.1.

3. O

rient

imi i

dërg

esav

e të e

mig

rant

ëve d

rejt

inve

stim

eve n

ë bizn

es

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(Koh

ezgj

atja

/Fin

alizim

i)

Bu nje

38

Perp

ilimi i

kapit

ullit m

bi de

rges

at e

emigr

antev

e ne P

lanin

Komb

etar t

e Ve

prim

it.

Anali

za e

rapo

rtit pe

rfund

imtar

te st

udim

it dhe

plo

tesim

i i ma

save

mbi

derg

esat

e emi

gran

teve.

St

udim

i i kry

er

nga I

OM, i

perfu

ndua

r ne

fund t

e Qer

shor

it 20

05.

Per t

’u ide

ntifik

uar.

Per t

’u Id

entifi

kuar

.

Korri

k 200

5 Bu

rEk

z

83

B.

Emig

racio

ni d

he zh

villim

i i Sh

qipë

risë

B.2.

Har

timi i

polit

ikave

te p

ersh

tats

hme p

er em

igra

cioni

n B

.2.1.

Men

axhi

mi i

mig

racio

nit q

arku

llues

te sh

qipt

arev

e B

.2.1.1

. In

form

imi m

bi m

undë

sitë e

emig

racio

nit

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a par

apra

ke

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(Koh

ezgj

atja

/Fin

alizim

i)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhe

Tota

l

39

Zhvil

limi i

nje po

litike

inf

ormu

ese p

ër

migr

acion

in e c

ila du

het

ti dre

jtohe

t çdo

kateg

orie

të mi

gran

teve d

he jo

ve

tëm em

igran

tëve p

ër

motiv

e pun

ësim

i.

1. Ca

ktimi

i nje

perso

ni ko

ntakti

ne cd

o mini

stri te

perfs

hire n

e ke

te pr

oces

dhe i

nstitu

cione

t per

kates

e. Ke

to pe

rsona

ko

ntakti

do te

jene

perg

jegjes

per s

igurim

in e i

nform

acion

it rre

th em

igrac

ionit i

migr

acion

it dhe

dias

pore

s. 2.

Krijim

i dhe

mire

mbajt

ja e n

je faq

eje in

terne

ti ww

w.mi

gran

tinfo.

gov.a

l me i

nform

acion

te de

tajua

r mbi

migr

acion

in.

a. Pe

rsona

t e ko

ntakti

t do t

e per

zgjed

hin

infor

macio

nin e

duhu

r, sip

as fu

shes

qe m

bulon

pu

na e

tyre,

dhe g

jithas

htu do

ta az

horn

ojne a

te.

b. Ex

perte

t IT te

secil

es pr

ej mi

nistriv

e te l

injes

apo

institu

cion i

perfs

hire d

o te

mund

te pe

rdor

in ke

te faq

e inte

rneti

per t

e shtu

ar in

forma

cionin

e sig

urua

r nga

perso

nat e

konta

ktit.

c. Te

krijo

het li

dhja

e faq

eve t

e inte

rneti

t te cd

o mi

nistrie

apo i

nstitu

ti me f

aqen

e int

erne

tit pe

r mi

grac

ionin.

3.

Plan

ifikim

i dhe

reali

zimi i

nje

fusha

te inf

ormu

ese

qeve

ritare

mb

i: •

Cesh

tje q

e ka

ne t

e be

jne m

e em

igrac

ionin

dhe

imigr

acion

in.

• Pr

omov

imin

ne s

hkall

e te

gjere

te

rregji

strim

it te

emigr

antev

e dhe

synim

eve t

e tij (

ref m

asa 4

1)

• Ek

zisten

ca e

bur

imev

e inf

orma

tive

mbi m

igrac

ionin

(spor

telet

e migr

acion

it, faq

e inte

rneti

etj.)

me an

e te:

a) O

rgan

izimi

t te pu

blicit

etit n

e TV

dhe R

adio.

b)

Bo

timit

dhe

shpe

rnda

rjes

se

pamf

letev

e dh

e br

oshu

rave

. c)

Orga

nizim

it te

fusha

tave

ne sh

kolla

e U

niver

sitete

ne

te gji

ithe

vend

in,

dhe

veca

neris

ht ne

ato

zo

na

qe

kara

kteriz

ohen

nga s

hifra

te la

rta em

igrac

ioni.

1.Kriji

mi i a

kteve

no

rmati

ve (r

egull

ore)

mb

eshte

tur ne

Ligji

n nr.

9000

"Per

funk

sionim

in e K

eshil

lit te

Minis

trave

" me

qellim

qe te

nd

rysho

je re

gullo

rja pe

r cd

o mini

stri li

dhur

me

detyr

at e r

eja e

perca

ktuar

a per

nje

expe

rt/sp

ecial

ist, i

cili

merre

t me p

olitik

en e

infor

mimi

t per

mi

grac

ionin.

2.b

. Te s

iguro

het

Pervo

je Te

knike

(E

kspe

rt IT

) per

pe

rfshir

jen e

infor

macio

neve

ne fa

qen

e inte

rneti

t; gjith

ashtu

du

hen o

rgan

izuar

tra

inime

e du

hen

sigur

uar p

aisje.

2.c

. Duh

en ve

ne ne

fun

ksion

im fa

qet e

int

erne

tit te

cdo m

inistr

ie lin

je dh

e cdo

insti

tucion

i te

perfs

hire.

MPCS

, der

i ne

krijim

in e

agjen

sise

se

para

shiku

ar

ne m

asen

62

.

Minis

trite e

lin

jes,

dhe

institu

cione

t e p

erfsh

ira.

1. Qe

rshor

20

05

2. Qe

rshor

20

05 dh

e ne

va

zhdim

esi.

Burim

et ek

zistue

se.

1. Bu

xek

zist

2. Bu

xek

zist

3. Te

pe

rllog

sipas

pe

r fus

hat

infor

m

40

Ngritj

a e ca

ktimi

i Sp

ortel

eve t

ë Migr

acion

it në

cilës

inë e

institu

cionit

që

do të

mer

ret m

e dh

ënien

e inf

orma

cionit

pë

r migr

acion

in.

Krijim

i i inf

rastr

uktur

es se

nevo

jshme

ne Z

yrat R

ajona

le te

Pune

simit,

duke

persh

ire:

a.

Pajis

jen m

e kom

pijute

ra

b. Tr

ajnim

in e p

erso

nelit

Refer

ence

mas

es 9,

ne

lidhje

me n

gritje

n e

kapa

citete

ve ne

SHK

P.

MPCS

, MP

CS,

SHKP

2006

-201

0

Burim

et ek

zistue

se.

3000

0 pe

r 15

komp

jub.

1400

84

B. E

mig

racio

ni d

he Z

hvilli

mi I

Shqi

përis

ë

B.2.

1.2.

Reg

jistri

mi i

emig

rant

ëve

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti Kë

rkes

a par

apra

ke

Insit

ucio

ni

përg

jegjës

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(k

ohëz

gjat

ja fi

naliz

imi)

Burim

et

njer

ëzor

e

41

Zgjer

imi i

Rreg

jistrit

Kom

betar

te

Gjen

djes c

ivile

me te

dhen

a per

em

igran

tet.

1.Te k

rijohe

t baz

a ligj

ore p

er rr

egjis

trimin

e em

igran

teve n

e Ligj

in Pe

r Gjen

djen C

ivile

dhe

te sa

kteso

hen e

lemen

tet te

knike

ne ne

n ligj

e, ne

baze

te kr

itere

ve te

mep

oshtm

e (re

f. Mas

a 58

-6):

a)

Qyte

taret

te jen

e te d

etyru

ar m

e ligj

, per

te

dekla

ruar

larg

imin

e tyre

nga v

endi,

ne Z

yren

e gjen

djes c

ivile,

nese

men

dojne

te la

rgoh

en

per 1

2 mua

j ose

me s

hume

. b)

Rre

gjistr

imi i

adre

ses s

e tyre

jash

te ve

ndit

me an

e te a

mbas

adav

e apo

kons

ullata

ve, te

jet

e i de

tyrue

shem

per e

migr

antet

e rin

j, pas

nje

date

e cila

eshte

per t

u cak

tuar.

c) R

egjis

trimi i

emigr

antev

e te c

ilet ja

ne

largu

ar pa

ra da

tes se

caktu

ar ne

aktiv

itetin

b,

eshte

vulln

etar.

d) M

unde

sia pe

r te v

otuar

jash

te ve

ndit m

e an

e te a

mbas

adav

e dhe

kons

ullata

ve e

(per

mend

ur ne

mas

en 58

-4) d

o te r

ealiz

ohet

ne ba

ze te

regji

strim

it. 2.I

denti

fikim

i dhe

plan

ifikim

i i kri

jimit t

e rrje

tit e

infra

struk

tures

se du

hur n

e baz

e te s

tudim

it te

fizibi

litetit.

3.P

erfun

dimi i

sistem

it dhe

venia

ne fu

nksio

nim

e tij.

Komp

iuter

izimi

i rre

gjistr

it Kom

betar

te

Gjen

djes C

ivile.

St

udim

i i Fiz

ibilite

tit i k

ryer n

ga IO

M, i

perfu

ndua

r ne f

und

te Qe

rshor

it 200

5.

MPVD

MPVD

, MP

J,

MPCS

.

1. 20

06.

2. Dh

jetor

20

05.

3. 20

07.

1. Bu

rime

ekzis

tues

2/3. T

e pla

nifiko

hne

baze

t estu

dimit.

42

Mbled

hja e

të dh

ënav

e shte

së

ne R

egjis

trin K

ombe

tar te

Gj

endje

s Civi

le, qe

duhe

n per

me

naxh

imin

e migr

acion

it, me

an

e te r

egjis

trimit n

e amb

asad

a dh

e she

rbim

e kon

sullo

re.

1. Pe

rcakti

mi i t

e dhe

nave

qe du

hen

mbled

hur.

2. Ide

ntifik

imi d

he pl

anifik

imi i

krijim

it te r

rjetit

e infr

astru

kture

s se d

uhur

sipa

s pe

rfund

imev

e te S

tudim

it te F

izibil

itetit,

pe

rmen

dur n

e mas

en 41

. 3.

Perfu

ndim

i i sis

temit d

he ve

nia ne

fun

ksion

im e

tij.

Stud

imi i

Fizibi

litetit

i krye

r nga

IOM,

i pe

rfund

uar n

e fun

d te

Qersh

orit 2

005.

MPJ,

MP

CS.

MPCS

, MP

J. 1.

Maj 2

005

2. Dh

jetor

20

05

3. 20

07

Te

perca

ktoh

ne ba

ze te

Stud

imit.

85

B.

Emig

raci

oni d

he Z

hvill

imi I

Shq

ipër

isë

B. 2

.1.3.

Mar

reve

shje

t dyp

alesh

e te p

unes

imit

nder

mje

t Shq

iper

ise

dhe s

htet

eve

anet

are t

e BE

-se

No.

Mas

a

Aktiv

iteti

Kush

t Par

apra

k In

stitu

cioni

pë

rgjeg

jës

Inst

itucio

ni

zbat

ues

Af

ati

(koh

ëzgj

atja

fin

alizi

mi)

Burim

et

njer

ëzor

e Bu

xhet

i To

tal

43

Të ri

shiko

het k

uadr

i i m

arrë

vesh

jeve

ekzis

tues

e pë

r migr

acion

in pe

r mot

ive

pune

simi s

ezon

al m

e Gr

eqinë

dhe

Itali

në.

Te n

egoc

iohen

kuad

ret e

mar

reve

shjev

e te

pu

nesim

it me

keto

shte

te. (

Ne ke

to

mar

reve

shje

duhe

n pe

rfshir

e pje

se të

ve

cant

a ne

lidhje

me

form

imin

prof

esion

al,

ose

per t

o m

und

te d

iskut

ohet

ne

veca

nti.

Hyrja

në

disku

time

me

Greq

inë

dhe

Italin

ë du

ke d

ergu

ar n

je gr

up

eksp

erte

sh, d

y ose

tre

here

ne

vit,

qe te

vizit

ojne

Greq

ine d

he It

aline

.

M

PCS,

M

PJ.

MPC

S,

MPJ

. M

e Ita

line:

200

6 (o

bjekti

ve)

Me

Greq

ine:

2006

/200

7

(Obje

ktive

)

Burim

et

ekzis

tues

e.

Buxh

eti

ekzis

tues

.

44

Ne b

ashk

epun

im m

e Gr

eqine

dhe

Itali

ne, t

e nd

erm

erre

n pr

ojekte

te ve

cant

e pil

ote

per t

e leh

tesu

ar zb

atim

in e

mar

reve

shjev

e te

pu

nesim

it. T

e pe

rfito

het n

ga le

gjisla

cioni

prov

izor d

he i v

ecan

te i v

ende

ve p

rites

e, q

e ka

ne m

unge

se kr

ahu

pune

.

1.

Te ve

ndos

en ko

ntak

te m

e Ita

line

(MPC

S) p

er te

har

tuar

nje

pro

jekt p

er p

erzg

jedhje

n dh

e tra

inim

in ne

Shq

iperi

dhe

me

pas p

unes

imin

ne It

ali, t

e nje

nu

mri

te ve

cant

e pu

neto

resh

Sh

qipta

re, n

e pe

rput

hje m

e ne

nin 2

3(re

f: te

dre

jtat e

ve

cant

a te

ligjit

italia

n Pe

r te

huajt

286

/98)

2.

Te

pro

mov

ohet

nje

proje

kt pil

ot

per p

unes

imin

e In

ferm

ierev

e Sh

qipta

re n

e tre

gun

Italia

n te

pu

nes s

ipas n

enit 2

7 pa

rag.

r-bis

1 te

ligjit

italia

n Pe

r te

huajt

28

6/98

. 3.

Te

inku

rajoh

en p

rojek

te te

ng

jashm

e ed

he m

e Gr

eqine

.

M

PCS

M

PCS,

M

PJ.

1. K

orrik

-Dhje

tor

2005

. 2.

Ne

Vazh

dimes

i.

Sipa

s pa

rash

ikim

eve

ne

baze

te

pro

jektit

pilot

.

Sipa

s pa

rash

ikim

eve

ne

baze

te

proje

ktit

pilot

.

45

Të n

xitet

migr

imi q

arku

llues

ndë

rmjet

Sh

qipër

isë d

he V

ende

ve të

tret

a m

e an

ë të

m

asav

e fa

voriz

uese

për

lëviz

shm

ërinë

e

emigr

antë

ve sh

qipta

re n

ëpër

mjet

të

dre

jtës p

ër t'u

kthy

er n

ë ve

ndin

pritë

s sip

as st

atus

it Eu

ropia

n pë

r rez

ident

ët

afat

gjatë

ne

rast

largim

i per

me

shum

e se

nje

vit2 .

Nego

cimi i

mar

reve

shjev

e bil

ater

ale, d

uke

i dhe

ne p

erpa

resi

Greq

ise d

he It

alise

.

M

PJ

MPJ

, M

PCS.

20

06 n

e va

zhdim

. Bu

rimet

ek

zistu

ese.

Bu

xhet

i ek

zistu

es.

46

Të kë

rkoh

en m

undë

si të

mët

ejshm

e pë

r të

bërë

mar

rëve

shje

me

vend

e të

tjera

sipa

s int

eres

ave

recip

roke

më

të m

ira d

he si

pas

nevo

jave.

Të ve

ndos

et n

jë pik

ë ko

ntak

ti br

enda

MPJ

për

vler

ësim

in dh

e m

onito

rimin

e gje

ndjes

së tr

egjev

e të

hua

ja të

pun

ës d

he m

e pa

s ky

infor

mac

ion t’i

kaloh

et M

PCS.

M

PJ

(Kon

sulla

tat)

MPC

S,

MPJ

.

2005

ne

vazh

dim

Burim

et

ekzis

tues

e.

Buxh

eti

ekzis

tues

1 Nen

i 27,

par

ag.

r-bi

s i L

igji

t It

alia

n Pe

r te

Hua

jt,

dekl

aron

qe

infe

rmie

ret

mun

d te

hyj

ne n

e It

ali m

e ko

ntra

te p

unes

imi,

me

afat

te

perc

aktu

ar,

edhe

mbi

kuo

tat

vjet

ore.

2 Sh

ih D

irek

tive

n 20

03/1

09 p

er r

ezid

ente

t af

atgj

ate,

nen

i 9

para

. 2

(OJ

L16,

23.

01.2

004)

86

B. E

mig

racio

ni d

he Z

hvilli

mi I

Shqi

përis

ë

B.2.

1.4.

Stud

entë

t ne s

htet

et an

etar

e te B

E-se

Nr

. Ma

sa

Aktiv

iteti

Kerk

esa p

arap

rake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(Koh

ezgj

atja

/Fin

alizim

i)

Burim

et n

jerez

ore

Buxh

eti n

e To

tal

Tre g

uesi

47 Or

ientim

i i pr

ogra

meve

/dona

torev

e qe

ofrojn

e bur

sa st

udim

ore p

er

jashte

vend

it dre

jt fus

have

te

eksp

ertiz

es pe

r te c

ilat k

a ne

voje

Shqip

eria.

1. Kr

yerja

e n

je stu

dimi t

e the

lluar

mbi

numr

in e

stude

ntëve

shq

iptar

ë në

un

iversi

tetet

jashtë

ven

dit d

he m

bi fus

hat k

u ata

spec

ializo

hen.

2.

Identi

fikim

i i fu

shav

e te

studim

it dh

e ek

sper

tizes

per

te c

ilat k

a me

shu

me

nevo

je ne

Shq

iperi

dhe

orien

timi

i do

nator

eve/p

rogr

amev

e dr

ejt k

etyre

fus

have

. 3.

Lobim

i nga

auto

ritetet

Shq

iptar

e pe

r pe

rfshir

jen e

kus

htit

te kth

imit

ne

Shqip

eri p

er n

je pe

riudh

e jo

me p

ak

se n

je vit

per

te g

jithe

stude

ntet q

e ma

rrin

bursa

stud

imi p

er ja

shte

vend

it ne

kua

der

te pr

ogra

meve

stud

imor

e te

dona

torev

e te

ndrys

hem

per

Shqip

erine

.

1. N

gritja

e nje

gr

upi p

une p

er

kryer

jen e

studim

it dhe

pe

rcakti

mi i

metod

ologji

se se

stu

dimit.

2. Ng

ritja e

nje

Komi

teti

Shke

ncor

me

baze

te gj

ere p

er

identi

fikim

in e

fusha

ve te

ek

sper

tizes

te

nevo

jshme

per

Shqip

erine

.

1.MAS

H 2.M

PCS

ME

3.

MASH

1. MA

SH,

MP

J,

IN

STAT

. 2.

MASH

, te

gjithe

Mi

nistrit

e e

Linjes

. 3.

MASH

, MK

RS,

MPJ.

1. 20

06

2. 20

06

3. 20

06 e

ne

vazh

dim

1. nje

eksp

ert.

2.Bur

imet

ekzis

tuese

. 3.

Burim

et ek

zistue

se.

1. 10

000

euro

. 2.

Buxh

etEk

zistu

es.

3. Bu

xhet

Ekzis

tues

.

Numr

i i pr

ogra

m ere

ve qe

pku

shtin

e dh

enien

epe

r stud

imve

ndit.

48

Prom

ovim

i i pr

ogra

meve

/dona

torev

e qe

ofrojn

e bur

sa pe

r stud

ime

jashte

vend

it per

Shq

iperin

e, si

prog

rame

t Tem

pus d

he

Eras

mus M

undu

s.

Orga

nizim

i i se

mina

reve

infor

mativ

e ne

shko

llat e

larta

me q

ellim

njoh

jen e

ketyr

e pr

ogra

meve

dhe p

roce

dura

ve te

aplik

imit

si ng

a ped

agog

et ed

he ng

a stud

entet

.

MA

SH

MASH

, Un

iversi

tete

t Shq

iptar

e, Zy

rat

Koor

dinue

se t

e pr

ogra

meve

ne

Sh

qiptar

e.

2006

e ne

va

zhdim

ne

cdo v

it ak

adem

ik

Bur

imet

Ekzis

tuese

60

00 eu

ro

ne vi

t per

or

ganiz

imin

e semi

nare

ve

infor

mativ

e ne

te gj

ithe

unive

rsitet

ne

vend

(30

000 e

uro n

e tot

al)

Numr

i i st u

dhe p

edag

do te

aplik

numr

i i ap

lqe

do te

p eng

a keto

p

49

Nego

cimi m

e ven

det k

u ka

nje flu

ks te

mad

h stud

entes

h (si

Italia

) per

lehte

simin

e lev

izjes

se st

uden

teve

Shqip

tare,

nepe

rmjet

lesh

imit

te viz

ave j

o me p

ak se

nje v

it ap

o per

shpe

jtimin

e pr

oced

urav

e per

dhen

ien e

lejev

e te q

endr

imit.

1. Kr

yerja

e nje

rapo

rti vle

resu

es m

bi ve

shtire

site e

stud

entev

e shq

iptar

e pe

r te a

rdhu

r liris

ht ne

vend

dhe m

bi fak

toret

qe nd

ikojne

ne ke

te sit

uate.

2.

Lobim

i me v

ende

t prite

se (n

e me

nyre

te ve

cante

me I

taline

) per

ma

rrjen

e ma

save

per t

e mun

desu

ar

levizj

en e

lire te

stud

entev

e.

2.Per

fundim

i ra

portit

vler

esue

s ne

pike

n 1.

1.MPJ

2.M

PJ

1.MPJ

, Zy

ra e

Avok

atit te

Po

pullit

. 2.M

PJ,

MEI,

MASH

.

1. 20

06.

2. 20

06 e

ne

vazh

dim

deri n

e zg

jidhje

n e pr

oblem

it.

1.Nje

eksp

ert p

er

kryer

jen e

rapo

rtit

vlere

sues

. 2.B

urim

et ek

zistue

se.

1.300

0 eur

o. 2.B

uxhe

t Ek

zistue

s.

1.Rap

orti

2.Nrys

hi mtim

i i pr

ocpa

jisjen

mdo

kume

nne

vojsh

e m

87

B. E

mig

racio

ni d

he Z

hvilli

mi I

Shqi

përis

ë B

.2.1.5

. Po

litika

e Vi

zave

No

. Ma

sa

Aktiv

iteti

Kush

t Par

apra

k In

stitu

cioni

pë

rgjeg

jës

Insit

ucio

ni

zbat

ues

Afat

i

(koh

ëzgj

atja/

fin

alizim

i)

Burim

et

Njer

ëzor

e

50

Hyrja

në di

skuti

me m

e BE

dhe v

ende

t an

ëtare

të sa

j për

të kë

rkuar

lehtë

simin

e viza

ve af

atmes

me dh

e afat

gjata,

du

ke m

arrë

para

sysh

që m

und t

ë ketë

plo

tesish

t heq

je te

tyre n

e te a

rdhm

en.

Hyrja

në di

skuti

me dy

palës

he di

ploma

tike n

e me

nyre

qe te

lehte

sohe

n viza

t me

A. ve

nde t

ë rajo

nit; S

erbin

e, Bo

snian

, He

rcego

vinen

, Kro

acine

, Maq

edon

ine,

Bullg

arine

, Rum

anine

. B.

Ven

de të

BE-

se si

, Itali

a, Gr

eqi, B

ritania

e Ma

dhe,

Belgj

ika, G

jerma

nia, H

ollan

da, F

ranc

a, Su

edia.

MP

J,

MIE.

MP

J, MI

E.

A. Q

e nga

20

05

B. 20

06

Bur

imet

Ekzis

tuese

.

51

Të bë

hen p

ërpje

kje të

mëte

jshme

për

të leh

tësua

r tra

fikun

kufita

r duk

e patu

r pa

rasy

sh rr

egull

oren

e ar

dhsh

me të

BE

mbi tr

afiku

n e ku

firit lo

kal.

Të ne

gocio

het d

he pe

rfund

ohet

marre

vesh

ja me

Mali

n e Z

i per

Kali

min e

lire t

e kufi

rit (m

e let

er nj

oftim

te ve

cante

dhe j

o me p

asap

orta)

.

MP

J

MRP

, MP

J.

2006

/2007

B

urim

et Ek

zistue

se.

52

Të le

htëso

het a

plikim

i për

viza

duke

pë

rmirë

suar

proc

edur

at ad

minis

trativ

e ko

mbëta

re që

duhe

t të nd

jekin

qytet

arët

për t

ë mar

rë do

kume

ntacio

nin

e duh

ur.

Identi

fikim

i i pr

oced

urav

e me p

roble

matik

e dhe

afa

tgjata

dhe p

ermi

resim

i i tyr

e par

alelis

ht me

ma

sen B

.4.1 t

e Plan

it te V

eprim

it mbi

Anti

Korru

psion

in.

Pe

r t’u

identi

fikua

r. Pe

r t’u

identi

fikua

r. 20

06

Burim

et Ek

zistue

se

53

Lufta

kund

er fe

nome

nit ne

gativ

te

seks

erev

e abu

zues

, per

para

dyer

ve te

pe

rfaqe

sive d

iplom

atike

e ko

nsull

ore t

e hu

aja ne

Shq

iperi:

psh s

hitja

e fom

ulare

ve te

aplik

imit n

e amb

asad

a ap

o kon

sulla

ta, te

cilet

mun

d te m

erre

n pa

pagu

ar.

Forci

mi i k

ontro

llit ng

a stru

ktura

t per

kates

e te

polic

ise, p

er zb

atimi

n e lig

jit dh

e ndje

kjen e

ke

tij fen

omen

i.

MR

P MR

P,

MPJ.

2005

dhe

ne

vazh

dimes

i.

Burim

et Ek

zistue

se.

88

B. E

mig

racio

ni d

he Z

hvilli

mi I

Shqi

përis

ë B.

2.2.

Feno

men

i i ikj

es se

trur

it

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati (

Kohe

zgjat

ja/

Fina

lizim

i) Bu

rimet

nje

54

Zhvil

limi i

politi

kave

me q

ellim

nx

itjen e

kthim

it të e

migr

antëv

e të

kuali

fikua

r.

1. V

leres

imi i

oferte

s dhe

kerke

ses

per p

erso

nel te

kuali

fikua

r, ne

tre

gun e

pune

s Shq

iptar

2.

Krijim

i i ko

ntakte

ve nd

ermj

et em

igran

teve d

he nd

erma

rrjev

e te

medh

a ne S

hqipe

ri, du

ke kr

ijuar

nje

bank

e te d

hena

sh el

ektro

nike

me nd

erma

rrjet

dhe C

V e

emigr

antev

e.

Per

cakti

mi du

ke

vend

osur

krite

re i

termi

t emi

gran

t i ku

alifik

uar.

MPCS

, MP

CS, M

oE.

1.200

5 2.

ne va

zhdim

esi

Burim

et ek

zi s

55

Zhvil

limi i

politi

kave

me q

ellim

sh

mang

ien e

largim

in te

trurit.

Rritja

e ofe

rtes p

er pu

ne ne

Shq

iperi:

1. Te

rheq

ja e i

nves

titore

ve te

huaj

qe te

inve

stojne

ne S

hqipe

ri.

2. Nx

itja e

inves

titore

ve qe

te

pune

sojne

staf

ne ve

nd, o

se ng

a Di

aspo

ra ja

shte

vend

it.

Mira

timi i

Ligjit

te ri "

Per N

xitjen

e pu

nesim

it".

MPCS

MP

J,

MPCS

, SH

KP,

ME,

Agjen

sia e

SME-

ve,

NJQV

2005

-201

0 Bu

rimet

ekz

56

Zbati

mi i p

rogr

amev

e ek

zistue

se dh

e te a

rdhs

hme

komb

etare

, apo

i pro

gram

eve t

e pe

rbas

hketa

me i

nstitu

cione

nd

erko

mbeta

re, n

e men

yre qe

te

terhiq

en em

igran

tet e

kuali

fikua

r per

t’i sh

erby

er

Shqip

erise

.

Vend

osja

e bas

hkep

unim

it me

institu

cione

t kom

betar

e dhe

nd

erko

mbeta

re pe

r zba

timin

e pr

ogra

meve

, per

shem

bull m

e PNU

D pe

r te z

batua

r TOK

TEN

ne S

hqipe

ri.

MP

CS

MPCS

20

05-2

010

Bur

imet

ekz

89

C. P

ërm

irësim

i i Ku

adrit

Lig

jor p

ër M

igra

cioni

n në

Shq

ipër

i No

. Ma

sa

Aktiv

iteti

Kerk

esa

para

prak

e In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i

(Koh

ezgj

atja

/Fin

alizim

i)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i ne

Tota

l Tr

egu

(nes

e

57

Ratifi

kimi i

Instum

entav

e Nd

erko

mbeta

re ne

Fus

hen e

Mi

grac

ionit.

Marrj

a e m

asav

e per

perfu

ndim

in e p

roce

dura

ve te

ra

tifikim

it te i

nstru

menta

ve nd

erko

mbeta

re si

me p

oshte

: 1.

Konv

enta

e Org

aniza

tes N

derko

mbeta

re te

Pun

es

Nr. 1

43 "P

er pu

nonje

sit m

igran

te".

2. Ra

tifikim

i i Ko

nven

tes se

Kes

hillit

te Ev

rope

s “Mb

i "

Statu

sin Li

gjor t

e Pun

onjes

ve M

igran

te";

3. Ra

tifikim

i i Ko

nven

tes se

Kom

beve

te B

ashk

uara

"P

er m

brojt

jen e

te dr

ejtav

e te t

e gjith

e pun

onjes

ve

migr

ante

dhe a

netar

eve t

e fam

iljeve

te ty

re".

Krye

rja e

një

rapo

rti vle

resu

es

mbi n

dikim

et qe

do

te ke

te ra

tifikim

i i Ins

trume

ntave

Nd

erko

mbeta

re

ne Le

gjisla

cionin

e b

rend

shem

.

MPCS

/MPJ

MPCS

MP

J

1. Te

tor 20

05;

2. Pr

ill 20

06;

3. Dh

jetor

2006

Burim

et Ek

zistue

se

Burim

et Ek

zistue

se

Rati

fKo

nv

58

Mira

timi i

aktev

e ligj

ore t

e reja

dh

e ndr

yshim

i akte

ve lig

jore

ekzis

tuese

ne fu

shen

e em

igrac

ionit p

er zg

jerim

in e

sfere

s se m

brojt

jes se

em

igran

teve n

e per

puthj

e me

stand

artet

nder

komb

etare

.

1. Mi

ratim

i i nd

ryshim

eve t

e Ligj

it Nr.

9034

/2003

Per

em

igrim

in e S

htetas

ve S

hqipt

are p

er M

otive

Pun

esim

i. 2.

Perfs

hirja

ne Li

gjin p

er A

rsimi

n Par

auniv

ersit

ar e

dispo

zitav

e qe p

aras

hikojn

e per

gjegje

sine e

Shte

tit Sh

qiptar

per t

e mun

desu

ar m

esim

in e g

juhes

shqip

e te

emigr

antev

e dhe

fami

ljeve

te ty

re ne

perp

uthje

me N

enin

11(2

) te l

igjit p

er E

migr

imin

e Shte

tasve

Shq

iptar

e per

Mo

tive P

unes

imi.

3. Kr

yerja

e nje

stud

imi p

er id

entifi

kimin

e infr

astru

kture

s se

nevo

jshme

per v

otimi

n jas

hte ve

ndit t

e emi

gran

teve

shqip

tare.

Amen

dimi i

Kodit

Zgje

dhor

dhe a

kteve

te tje

ra

ne zb

atim

te ne

nit 5(

1) te

“Ligj

it per

Emi

grim

in” pe

r us

htrim

in e t

e dre

jtes s

e vote

s jas

hte ve

ndit p

er

emigr

antet

shqip

tare.

Nd

ryshim

et pe

rkates

e te L

igjit p

er S

herb

imet

Kons

ullor

e dh

e akte

ve te

tjera

ne zb

atim

ne pe

rputh

je me

nd

ryshim

et e K

odit Z

gjedh

or.

4. Ha

rtimi d

he M

iratim

i i ak

teve n

enlig

jore n

e baz

e dhe

zb

atim

te ne

nit 13

dhe 1

4 te L

igjit p

er E

migr

imin-

Hartim

i dh

e mira

timi i

VKM

"Per

nxitje

n e kt

himit v

ullne

tar te

em

igran

teve S

hqipt

are d

he ri-

integ

rimin

e tyre

ne ve

nd".

5.

Amen

dimi I

Ligjit

per G

jendje

n Civi

le dh

e Ven

dimit N

r. 36

5/200

0 “ P

er kr

ijimin

dhe m

iremb

ajtjen

e re

gjistr

it Ko

mbeta

r te g

jendje

s Civi

le dh

e rre

gulla

t per

perd

orim

in e t

eknik

es dh

e rrje

tit inf

orma

tik” m

e qell

im pe

rfshir

jen e

konti

gjenti

t te em

igran

teve n

e kete

regji

ster.

6.

Mira

timi i

Ligjit

Integ

ral p

er N

xitjen

e Pu

nesim

it.

7.Ndr

yshim

i i Lig

jit pe

r Sigu

rimet

Shoq

eror

e.

Mira

timi i

Plan

it Ko

mbeta

r te

Pera

frimit t

e Le

gjisla

cionit

me

Acqu

is Co

mmun

itaire

, ku

do te

perfs

hihen

sta

ndar

tet qe

du

het te

mer

ren

para

sysh

ne

kuad

er te

re

forme

s leg

jislat

ive.

1.MPC

S,

2.MAS

H 3.M

PCS

MPJ,

KQZ

4.

MPCS

5.M

PVD

6.MPC

S 7.

MPCS

1.MPC

S,

2.MAS

H 3.M

PCS,

MJ

KQZ

4.M

PCS

5.MPV

D 6.

MPCS

7.

MPCS

1.Dhje

tor

2005

; 2.

2006

; 3.

Perfu

ndim

i i St

udim

it 200

6-20

07.

Nd

ryshim

et lig

jore d

he

sigur

imi i

infra

struk

tures

se

nevo

jshme

-20

07-2

008.

4. Dh

jetor

2006

5.2

006

6.Qer

shor

2006

7.

2005

Burim

et Ek

zistue

seBu

rimet

Ekzis

tues

e. Per

Stud

imin

ne pi

ken

(4) r

reth

20

000

euro

.

Ndry s

perka

aktev

ligjor

ene

nlig

90

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(K

ohez

gjat

ja /F

inali

zimi)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

i ne

Tota

l Tr

eg(n

ese

59

Mira

timi i

aktev

e ligj

ore t

e reja

dh

e ndr

yshim

i akte

ve

ekzis

tuese

ne fu

shen

e im

igrac

ionit m

e qell

im

pera

frimin

me A

cquis

Co

mmun

itare

.

1. Mi

ratim

i i Pr

ojekt

Ligjit

“Per

disa

Ndr

yshim

eve t

e Lig

jit pe

r te H

uajt”

ne pe

rputh

je me

kërke

sat e

Acq

uis

Evro

piane

ne fu

shen

e mi

grac

ionit.

2. Nd

ryshim

i i VK

M nr

. 439

/2000

“Per

Hyrj

en,

qend

rimin

dhe t

rajtim

in e t

e hua

jve ne

Rep

ublik

en e

Shqip

erise

” ne b

aze d

he ne

zbati

m te

ndrys

himev

e te

Ligjit

per t

e Hua

jt.

3. Ha

rtimi d

he m

iratim

i i Nd

ryshim

eve t

e Udh

ezim

it te

Perb

ashk

et te

Minis

trit te

Pun

eve t

e Jas

htme d

he

Minis

trit te

Ren

dit P

ublik

“Per

Hyrj

en, q

endr

imin

dhe

trajtim

in e t

e hua

jve ne

Rep

ublik

en e

Shqip

erise

”. 4.

Hartim

i dhe

Mira

timi i

Ndrys

himev

e te V

KM nr

. 26

2/200

0 “Pe

r Dhe

nien e

lejes

per p

une t

e shte

tasve

te

huaj”

ne ba

ze dh

e zba

tim te

Ligji

t per

te H

uajt.

5.

Hartim

i dhe

mira

timi i

Ndrys

himev

e te U

dhez

imit t

e Mi

nistrit

te M

PCS

Nr, 7

86/20

01 ne

baze

dhe z

batim

te

ndrys

himev

e te V

KM -2

62/20

01 dh

e Ligj

it per

te

Huajt

. 6.

Hartim

i i ak

teve l

igjor

e qe d

o te r

regu

llojne

pr

oced

urat

e nda

limit d

he la

rgim

it te t

e kthy

erve

.

1. Mi

ratim

i i

Plan

it Ko

mbeta

r te

Pera

frimit

te Le

gjisla

cionit

me

Acqu

is Co

mmun

itaire

, ku

do

te

perfs

hihen

sta

ndar

tet

qe

duhe

t te

merre

n pa

rasy

sh

ne

kuad

er

te re

forme

s leg

jislat

ive.

2. Mi

ratim

i i

Ndrys

himev

e te

Ligjit

per

te Hu

ajt.

3. Mi

ratim

i i

Proje

ktligj

it pe

r Nd

ryshim

e te

Ligjit

per

te Hu

ajt.

4. Mi

ratim

i i

Proje

ktligj

it pe

r Nd

ryshim

e ne

Lig

jin

per

te Hu

ajt.

5. M

iratim

i i

Proje

kt Lig

jit pe

r Nd

ryshim

e ne

Lig

jin

per

te Hu

ajt.

1. MP

CS,

MRP,

MPJ

. 2.M

PCS,

MR

P, M

PJ

3. MR

P, M

PJ 4.

MPCS

5.

MPCS

6.M

RP

1. MP

CS/M

RPMP

J 2.

MPCS

, MR

P, M

PJ

3.MRP

, MPJ

4.

MPCS

5.

MPCS

6.

MRP

1. I

pape

rcaktu

ar

ne va

resi

te mi

ratim

it ne

Parla

ment.

2.

Ne va

resi

te Mi

ratim

it te

ndrys

himev

e te

Ligjit

per t

e Hu

ajt.

3. Ne

vare

si te

mira

timit t

e Pr

ojektl

igjit p

er

Ndrys

hime t

e Lig

jit pe

r te

Huajt

. 4.

2006

(ne

vare

si te

mira

timit t

e Pr

ojekti

ligjit

per n

drys

hime

ne Li

gjin p

er te

Hu

ajt.

5. S

i me

siper

. 6.

2006

Burim

et Ek

zistue

se.

Buxh

eti

Ekzis

tues

e.

Mira

Akte

Ligjo

reja

Ndr y

atyre

ekzi

60

Hartim

i i ma

nuale

ve pr

aktik

e që

lidhe

n me c

eshtj

et e m

igrac

ionit

dhe v

ënia

e tyre

në di

spoz

icion

të

zyrta

rëve

që m

erre

n me

zbati

min n

e pra

ktike

te

legjis

lacion

it per

Migr

acion

in.

1. Ide

ntifik

imi i

aktev

e ligj

ore/n

enlig

jore q

e zba

tohen

ne

prak

tike n

ga cd

o ins

titucio

n qe m

erre

t me t

e hu

ajt/em

igran

tet.

2. Pa

jisja

e nep

unes

ve si

ne zy

rat q

endr

ore d

he at

o lok

ale/ra

jonale

qe m

erre

n ne p

rakti

ke m

e te

huajt

/emigr

antet

me k

eto m

anua

le sh

pjegu

ese.

MP

CS

MRP

MPJ

MPCS

MR

P MJ

Dhjet

or 20

06

Bur

imet

Ezist

uese

5.0

00

euro

. Nu

mma

nne

dis

ptez

yqe

ndra

jolok

a

91

No.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a pa

rapr

ake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(K

ohez

gjat

ja /F

inali

zimi)

Bur

njer

61

Orga

nizim

i i tra

jnime

ve te

va

zhdu

eshm

e ne f

ushe

n e

legjis

lacion

it te b

rend

shem

dhe

atij n

derko

mbeta

r per

nepu

nesit

qe

mbu

lojne

cesh

tje te

mi

grac

ionit.

1. Ide

ntifik

imi i

nevo

jave d

he ek

sper

teve q

e kan

e ne

voje

per t

rajni

me lig

jore.

2.

Hartim

i i mo

dulev

e tra

jnues

e ne k

ete fu

she n

e ba

shke

punim

me I

TAP-

in, pe

r per

fshirje

n e nj

e mo

duli t

e tille

ne tr

ajnim

et e n

epun

esve

te sh

erbim

it civ

il.

ITAP

-i. MP

CS,

MRP,

IT

AP-i.

Jana

r 200

6 ne

vazh

dim.

Bu

Ek e t ITA

92

D.

Orga

nizim

i i nj

ë stru

ktur

e të p

ërsh

tats

hme i

nstit

ucio

nale

për t

ë men

axhu

ar p

oliti

kat e

mig

racio

nit,

në ve

çant

i për

zbat

imin

e St

rate

gjisë

Kom

bMi

grac

ioni

n Nr

. Ma

sa

Aktiv

iteti

Kerk

esa p

arap

rake

Inst

itucio

ni

perg

jegjes

In

stitu

cioni

Zb

atue

s Af

ati

(Koh

ezgj

atja

Fina

lizim

i)

Burim

et

njer

ezor

e Bu

xhet

Tota

l

62

Zgjer

imi d

he fu

qizim

i i ka

pacit

eteve

insti

tucion

ale ne

niv

el qe

ndro

r, ra

jonal

dhe

vend

or pe

r men

axhim

in e

cesh

tjeve

migr

atore

.

1. Kr

ijimi i

Institu

tit Ko

mbeta

r per

Dias

pore

n, pr

ane z

yres s

e Krye

minis

trit qe

do t

e mer

ret

me ko

ncep

timin

dhe k

ordin

imin

e e

politi

kave

per im

igrac

ionin,

emigr

acion

in dh

e Di

aspo

ren (

Drejt

ori d

o te c

aktoh

et ng

a Kr

yemi

nistri;

bord

i i Ins

titutit

do te

perfs

hije

perfa

qesu

es ng

a mini

strite

qe lid

hen m

e zb

atimi

n e po

litika

ve, v

ecan

erish

t nga

MP

CS, M

PJ, M

RP, M

RKS,

MPV

D, N

JQV,

ME

etj;

do te

jete

e ne

vojsh

me re

krutim

i i pe

rsone

lit sh

tese)

; 2.

Institu

ti i D

iaspo

res d

o te z

hven

dose

t nga

MP

J, ne

stru

kture

n e pe

rmen

dur n

e pike

n 1-

Insti

tuti K

ombe

tar i

Dias

pore

s dhe

Mi

grac

ionit.

3. Zg

jerim

i i ko

pete

ncav

e te s

ektor

it ekz

istue

s pe

r emi

grac

ionin

ne M

PCS

qe te

mbu

loje

kthim

in, r

iinteg

rimin

dhe r

ekru

timi i

perso

nelit

shtes

e ne D

rejto

rine e

e Me

naxh

imit t

e Kufi

jve dh

e MIgr

acion

it. 4.

Ngritj

a e ka

pacit

eteve

ne D

rejto

rine e

Me

naxh

imit t

e Kufi

jve dh

e Migr

acion

it ne

MRP

duke

kriju

ar se

ktorin

e Te

Hua

jve dh

e Se

ktorin

e Kt

himit d

he P

ranim

it. 5.

Rekru

timi i

burim

eve n

jerez

ore s

htes

e per

tre

sekto

ret e

Dre

jtoris

e Kon

sullo

re ne

MPJ

, me

urdh

er te

Krye

minis

trit.

1 d

he 2:

Kr

yemi

nistri

3:

MPCS

4:

MRP

5:MP

J

1 dh

e 2:

Krye

minis

tri dh

e MPJ

3:

MPCS

4:

MRP

5:MP

J

1: 20

05/20

06

2: 20

06

3: 20

06

4: 20

06

5: 20

06

1/2 T

e pe

rlloga

ritet

duke

patur

pa

rasy

sh

numr

in e

perso

nave

qe

do te

tra

nsfer

ohen

ng

a Ins

tituti n

e Ag

jensi.

3.

Pune

simi i

4 sp

ecial

istev

e. 4.

Pune

simi i

4 sp

ecial

istev

e 5.

Rekru

timi i

pese

sp

ecial

istev

e.

1. T

e pe

rllog

. 3. 24

0Eu

ro n

totali

100

0. 4.

35 0

Euro

n(p

er

perso

ndh

e te

tjera

t),17

5 00

Euro

. 5.

30 0

Euro

ntot

ali 1

000 E

u

63

Ngrit

ja e k

apac

itete

ve ne

lidhje

me

kesh

illimi

n lig

jor ne

drejt

orite

qe

mer

ren m

e migr

acion

in ne

MP

CS, M

RP, M

PJ.

Rekru

timi i

nje pe

rsoni

te sp

ecial

izuar

ne te

Dr

ejten

Migr

atore

ne cd

o dre

jtori q

e mer

ren m

e mi

grac

ionin.

MP

CS,

MPJ,

MRP.

MPCS

, MP

J, MR

P.

2006

3-

eksp

erte

ligjor

e. 90

000

Euro

93

Nr.

Masa

Ak

tivite

ti Ke

rkes

a par

apra

ke In

stitu

cioni

pe

rgjeg

jes

Inst

itucio

ni

Zbat

ues

Afat

i (K

ohez

gjat

ja Fi

naliz

imi)

Burim

et

njer

ezor

e

64

Perm

iresim

i i njo

huriv

e dhe

sp

ecjal

izim

ne fu

shat

e em

igrac

ionit d

he im

igrac

ionit.

1. Kr

ijimi i

kurse

ve te

perg

jithsh

me pe

r em

igrac

ionin

dhe i

kurse

ve sp

ecifik

e per

lig

jin m

bi im

igrac

ionin

qe te

perfs

hijne

gji

thash

tu Le

gjisla

cionin

Shq

iptar

dhe

Euro

pian p

er im

igrac

ionin.

Per

fshirja

e ke

tyre k

urse

ve ne

prog

rame

t e

unive

rsitet

eve k

ryeso

re sh

qiptar

e.

Tra

inimi

i pr

ofeso

reve

. MA

SH

MASH

Un

iversi

tete

t. 1.

2006

Burim

et Ek

zistue

se.

65

Monit

orim

i i Pl

anit K

ombe

tar te

Ve

prim

it.

Monit

orim

i vaz

hdue

shem

cdo 6

mua

j dhe

ra

portim

perfu

ndim

tar pe

rpar

a Kom

itetit

Nder

minis

terial

per M

igrac

ionin,

ne fu

nd te

vitit

2010

per e

curin

e dhe

vone

sat n

e zba

timin

e Pl

anit K

ombe

tar te

Vep

rimit t

e Migr

acion

it.

Kr

yemi

nistri.

Ins

tituti p

er

Dias

pore

n dh

e Mi

grac

ionin.

Rapo

rti i p

are

ne fu

nd te

vitit

2005

dhe m

e pa

s ne f

und t

e cd

o gja

shtem

ujori.

Burim

et Ek

zistue

se

66

Admi

nistrim

i i nje

rrjet

i ele

ktron

ik pe

r stud

iuesit

e hu

aj dh

e Shq

iptar

e te s

pecia

lizua

r ne

fushe

n e m

igrac

ionit n

ga dh

e me

ane t

e nep

unes

ve te

mi

nistriv

e qe m

erre

n me

politi

kat e

imigr

acion

it, mi

grac

ionit d

he D

iaspo

res.

Plote

simi i

faqes

se in

terne

tit me

emra

t dhe

de

tajet

e nep

unes

ve te

te gj

itha m

inistr

ive qe

me

rren m

e poli

tikat

per e

migr

acion

in dh

e im

igrac

ionin.

Ins

tituti p

er

Dias

pore

n dhe

Mi

grac

ionin.

Te gj

itha

minis

trite q

e me

rren m

e im

igrac

ionin

emigr

acion

in d

he

Dias

pore

n.

Fund

i i vit

it 20

05

Bur

imet

Ekzis

tuese

.

94

4