Strateški plan ekonomskog razvoja Doboja 2007-2012. · Razrađen je generalni plan implementacije strategije, projektni akcioni planovi za prioritetne projekte i održana je obuka

Doboj, juni 2006

Doboj, 2006.

Strateški plan ekonomskog razvoja Doboja2007-2012.

Doboj 2020. – u prvih pet gradovaVodeći saobraćajni, komunikacioni i distributivni centar

BiH i regiona Zapadnog Balkana,sa razvijenim pratećim uslugama i industrijama,

najuređeniji i turistički najatraktivniji grad na rijeci Bosni,kulturni, obrazovni i sportsko-rekreativni centar regije,

sa znatno unapređenim kvalitetom života u gradu i na selu.

2

Sadržaj:

1. Uvod................................................................................................................................ 3

2. Metodologija rada ........................................................................................................... 4

3. Izvod iz analize stanja ..................................................................................................... 5

4. SWOT analiza opštine Doboj ......................................................................................... 8

5. Od vizije razvoja do implementacije strategije............................................................. 10

6. Od strateških ciljeva do projekata................................................................................. 12

6.1 Izgraditi podsticajno poslovno okruženje i infrastrukturu za mala i srednja

preduzeća ...................................................................................................................... 12

6.2. Izgraditi kapacitete Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i distributivnog

centra BIH i Zapadnog Balkana.................................................................................... 15

6.3. Prostorno uređena sredina sa razvijenom turističkom ponudom ........................... 18

6.4. Razviti seosko preduzetništvo i poljoprivrednu proizvodnju ................................ 21

6.5. Izgraditi regionalno konkurentne ljudske resurse .................................................. 24

7. Matrica razvojnih pravaca Doboja................................................................................ 27

9. Generalni plan implementacije strategije...................................................................... 30

10. Projektni akcioni planovi ............................................................................................ 35

11. Procjena budžeta strategije ......................................................................................... 45

Prilog I: Spisak učesnika u izradi Strategije ekonomskog razvoja Doboja ...................... 47

Prilog II. Polazna matrica aktera i uloga u implementaciji Strategije ekonomskog razvoja

Doboja............................................................................................................................... 48

Prilog III: Ekonomska i socijalna analiza opštine Doboj.................................................. 57

3

1. Uvod

Strateški plan ekonomskog razvoja opštine Doboj pripremljen je od strane posebnoformiranog Opštinskog tima za lokalni razvoj. U procesu izrade Strateškog plana aktivnoje učestvovala Partnerska grupa za opštinski razvoj koja je usmjeravala rad na izradistrategije. Metodološku, savjetodavnu i ekspertsku pomoć pružali su konsultantiRazvojne agencije EDA iz Banje Luke, a finansijsku i organizacionu podršku obezbijedioje MDP – Projekat razvoja opština (finansiran od strane SDC – Švajcarska organizacijaza razvoj i saradnju, implementira Intercooperation).Tim za lokalni ekonomski razvoj, multidisciplinaran po sastavu i multisektorski po radu,formiran je rješenjem načelnika opštine Doboj od 1. jula 2005. godine. Imajući u vidudefiniciju lokalnog ekonomskog razvoja kao procesa u kojem partneri iz javnog,privatnog i nevladinog sektora rade zajedno kako bi stvorili bolje uslove za ekonomskirast i zapošljavanje formirana je Partnerska grupa za opštinski razvoj koju činepredstavnici javnog, privatnog i nevladinog sektora. Partnerska grupa je formirana 14.septembra 2005. godine, kada je 56 predstavnika javnog, privatnog i nevladinog sektorakonsensusom prihvatilo Sporazum o partnerstvu za razvoj opštine Doboj i okvirni procesizrade Strateškog plana.Veze, odnosi i odgovornosti različitih učesnika u procesu izrade Strateškog planapredstavljene su sljedećom šemom:

Konsultanti /MDP / EDA

Partnerska grupa zarazvoj (objedinjujejavni, privatni inevladin sektor)

Službe / odjeljenjа

Opštinskirazvojni tim

Skupština iNačelnik

Učesnici strateškog planiranja razvojaVeze, odnosi i odgovornosti

Vlade / agencije / inst.

Odlučuju

Pripremaju,oblikuju

Savjetuju

Usmjeravaju,olakšavaju

Doprinose

Sarađuju

4

2. Metodologija radaKorištena je moderna metodologija participativnog planiranja, razvijena i preporučena odstrane Svjetske banke, sa sljedećim osnovnim karakteristikama: fazni proces planiranja(predstavljen ispod), uz partnersko učešće javnog, privatnog i nevladinog sektora, fokusna kritična pitanja (umjesto sektorske organizacije), izbor jasnih prioriteta djelovanja irazrađen plan implementacije.

Svakoj od navedenih faza rada prethodio je seminar za opštinski tim za lokalni razvoj ukojem su razrađivane aktivnosti koje slijede. Održan je niz radionica i sastanaka saopštinskim timom za lokalni razvoj i partnerskom grupom za opštinski razvoj sa ciljemrazmjene iskustava i prikupljanja informacija neophodnih za razradu strateškog plana.Cilj sastanaka je takođe bio i usvajanje rezultata svake od faza, kako bi se oni moglikoristiti za svaku narednu fazu u procesu.

Faza 1: Organizacija aktivnostiUspostavljanje opštinskog tima za lokalni razvojFormiranje Partnerske grupe za opštinski razvoj

Faza 2: Analiza stanja i SWOT analizaSagledano je lokalno ekonomsko i socijalno stanje, te najvažnijiaspekti okoline u kojoj se opština nalazi radi identifikacijekritičnih pitanja i ključnih konkurentskih prednosti.

Faza 3: Definisanje vizije, strateških i operativnih ciljevaUsaglašena je dugoročna vizija razvoja Doboja u horizontu 2020.godine, iz nje su izvedene najvažnije strateške orijentacije u vidupet strateških ciljeva, koji su dalje razrađeni u vidu šesnaestvremenski određenih operativnih ciljeva.

Faza 4: Identifikacija i selekcija projekataDefinisano je 27 međusobno usklađenih projekata za realizacijupostavljenih strateških i operativnih ciljeva. Prioritetizacijaprojekata izvršena je uzimajući u obzir aspekte važnosti zaostvarivanje strategije i spremnosti za implementaciju.

Faza 5: Priprema za implementaciju strategijeRazrađen je generalni plan implementacije strategije, projektniakcioni planovi za prioritetne projekte i održana je obuka mladihopštine Doboj za pripremu projektnih prijedloga (razrađena četiriprojekta).

5

3. Izvod iz analize stanja1

Analiza stanja služi za identifikovanje pozitivnih i negativnih trendova privrednograzvoja opštine ali i za poređenje stanja u opštini sa ostalim opštinama. Analiza stanja sekoncentriše na pregled postojećih socio-ekonomskih podataka. Iz nje se izvodi SWOTanaliza2 i ove dvije analize pružaju indikaciju za strateške ciljeve i razvoj kao i indikacijukomparativnih prednosti opštine.

Osnovni nalazi analize stanja govore o izuzetnoj transportnoj i geostrateškoj lokacijiopštine Doboj. Kada se govori o geografskoj povoljnosti ovog prostora, prije svega semisli na komunikacijski značaj. Naime, duž prostranih riječnih tokova Bosne, Usore iSpreče razvio se kako drumski tako i željeznički saobraćaj ostvarujući povezanost dvajumakroregija: srednjoevropske i mediteranske. Doboj se nalazi direktno na glavnojsaobraćajnoj liniji koja će povezivati Srednju Evropu (Budimpešta) sa Jadranskim morem(koridor 5C). Podjednako je udaljen od Beograda i Zagreba. Uvijek je predstavljaoključni saobraćajni čvor Bosne i Hercegovine.

Geografski položaj i nivo razvijenosti Doboj su uvijek dovodili u pozicijuregionalnog centra. Ni nova politička, administrativna i ekonomska arhitektura BiH iRepublike Srpske neće moći zanemariti prirodnu, ekonomsku i komunikacionu uloguDoboja kao tradicionalnog središta ozrensko-posavske regionalne cjeline i regionalnogsredišta Privredne komore Republike Srpske, Zavoda za zapošljavanje, Fonda penzijsko-invalidskog osiguranja, Poreske uprave Republike Srpske, itd.

Površina teritorije opštine Doboj3 obuhvata oko 813 km2 i podiljena je na 70 mjesnihzajednica. Broj stanovnika opštine Doboj u 2003. godini je 80.464. Skoro tri četvrtinestanovnika opštine Doboj živi u ruralnom području.

Ni opštinu Doboj nije zaobišla tendencija smanjenja prirodnog priraštaja koji seevidentira iz godine u godinu, što je slučaj i sa cijelom Republikom Srpskom.

Prema podacima Fonda penzijsko-invalidskog osiguranja, na području opštine Doboj ima14.144 zaposlenih od kojih je skoro jedna trećima zaposlena u javnom sektoru.Nezaposlenost je u konstantnom porastu i prema zvaničnim podacima sa 8,205nezaposlenih lica u 2002. porasla je na 9,544 u 2004. godini.

Da bi se stekla realna slika o sadašnjem nivou industrijske proizvodnje, veoma jeilustrativno poređenje sadašnjeg godišnjeg obima proizvodnje sa proizvodnjom prije rata.Rezultat takvog poređenja govori da sadašnji obim ukupne industrijske proizvodnjeiznosi svega 24,0% od prosječne ostvarene proizvodnje u periodu I-III 1992. godine.

1 Kompletna analiza stanja data je u prilogu.2 Sistematska analiza prijetnji, prilika, snaga i slabosti opštine Doboj. SWOT je skraćenica za engleskeriječi: Strenghts (snage), Weekneses (slabosti), Opportunities (prilike) and Threats (Prijetnje).3 Podaci Instituta za ekonomiku Doboj. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku RS teritorijaopštine Doboj obuhvata 757 km2.

6

Kada je u pitanju vlasnička struktura preduzeća na području opštine posluje najvećibroj privatnih preduzeća (344), ali je u ukupnoj strukturi zaposlenosti akcionarska društvaparticipiraju sa čak 64%. Međutim, dinamički posmatrano, evidentiran je stalan padzaposlenosti u akcionarskim društvima i ostalim preduzećima, a blag rast zaposlenosti uprivatnim preduzećima. I mada akcionarska društva najviše participiraju u zaposlenosti,njihov udio u ukupnom prihodu je u 2004. godini bio je ispod 30%. Privatna preduzećajedina su kategorija koja je u prosjeku u finansijskom smislu pozitivno poslovala.

Skoro svi sektori djelatnosti bilježe povećanje broja subjekata u poslednjih nekolikogodina. Trgovina i javni sektor zajedno čine skoro dvije trećine ukupnog broja subjekata.

Sa finansijskog aspekta, sektor industrije, energetike i rudarstva, kao i saobraćaja,skladištenja i veza poslovali su izrazito negativno i iskazani rashodi značajno su premašiliprihode. Udio trgovačke djelatnosti u ukupnom prihodu i rashodu je najveći, a slijedeindustrija energetika i rudarstvo i građevinarstvo.

U poređenju sa 2003. godinom, u 2004. je evidentan rast prosječnih neto plata u svimsektorima, osim u sektoru trgovine. Najveće su plate u uslužnom sektoru i u sektorudržavne uprave, društvenih i komunalnih djelatnosti.

Izvoz bi, prema trendu zabilježenom u prvih 10 mjeseci 2005. godine, trebao biti veći zaviše od 100% u odnosu na prethodnu godinu. Ipak, uvoz je još uvijek četiri puta većiod izvoza.

Analiza poslovnog okruženja opštine Doboj pokazuje nezadovoljavajući odnosopštinske uprave prema privrednom sektoru kao i visoke cijene opštinskih usluga i dugerokove za rješavanje zahtjeva. Takođe evidentna je i loša politika i praksa u urbanizmu iupravljanju zemljištem kao i nepostojanje fizičke infrastrukture sa stanovišta potreba irazvoja malih i srednjih preduzeća. Konstatovana je i neusklađenost ponude i potražnjeradne snage.

Mada su prirodni uslovi za poljoprivrednu proizvodnju povoljni, a za pojedine kulture ioptimalni, stanje u poljoprivredi karakteriše kontinuirano opadanje učešćapoljoprivrede u ukupnom privrednom razvoju. Niska produktivnost i smanjenjestočnog fonda je karakteristika stočarske proizvodnje.

Od 31.321,05 hektara površine opštine Doboj koja se nalazi pod šumama, 58% je udržavnom vlasništvu, dok je u privatnom vlasništvu 42% šuma na području opštine.

Kada je u pitanju prostorno-planska dokumentacija treba naglasiti da su svi važećiplanovi iz predratnog perioda te da oko 20% teritorije nije pokriveno prostorno-planskom dokumentacijom.

U samom gradu Doboju planirana je najveća površina za razvoj industrije. Međutim,treba naglasiti da su gotove sve zone već izgrađene ili zauzete nekim drugim sadržajima.

7

Ovo se odnosi kako na sam grad, tako i na zone van grada. Sve vangradske industrijskezone su smještene pored magistralnih ili regionalnih puteva, dostupne elektrifikaciji, alisa potrebom posebnog rješavanja vodovodne i kanalizacione mreže. Što se tiče poslovnihzona u samom gradu, ne postoje ni jedna čisto poslovna zona, a takvih zona nema ni udrugim mjestima opštine Doboj.

Kada su u pitanju obrazovne institucije na teritoriji opštine Doboj postoji tri objektapredškolskog obrazovanja dok se osmoškolsko obrazovanje obavlja u 10 samostalnihosnovnih škola i osnovnoj muzičkoj školi. Srednješkolsko obrazovanje organizovano je u6 srednjih škola. Više i visoko obrazovanje se odvije u Višoj tehničkoj školi, a od 2005.godine otvoren je i Saobraćajni fakultet. U Doboju takođe djeluje i Univerzitet «SlobomirP» sa 6 fakulteta.

U pogledu institucija kulture, postoje Centar za kulturu i obrazovanje, Narodna matičnabiblioteka, Muzej i Regionalni arhiv, kao i 2 amaterska kulturno-umjetnička društva.Postoji i niz sportskih organizacija i udruženja. Postoji ukupno 27 domova kultureraspoređenih po dobojskim mjesnim zajednicama.

Zdravstvene institucije čine Dom zdravlja Doboj i regionalna Opšta bolnica «SvetiApostol Luka». Na području opštine Doboj djeluje i Centar za socijalni rad.

Nevladin sektor karakteriše poslijeratna ekspanzija u pogledu broja novoregistrovanihorganizacija ali je malo organizacija koje uspješno obavljaju aktivnosti.

Na polju informisanja postoji radio Doboj, 2 TV stanice i 2 novine. Međutim,informativna ponuda ne podudara se sa potrebama i veličinom opštine.

Prihodi budžeta opštine Doboj u posmatranom periodu imaju dinamičan rast od čak33,5% prosječno godišnje. Poreski prihodi prosječno rastu za 27,7%, dok su neporeskiprihodi, koji su izvorni prihodi opštine i na čiju naplatu u potpunosti utiču aktivnostiopštinskih organa uprave, prosječno rasli za čak 41,8%.

8

4. SWOT analiza opštine Doboj

SWOT matrica je koncept koji treba da omogući sistematsku analizu prijetnji i prilikakao i njihovo usaglašavanje sa jakim i slabim stranama opštine. SWOT analizaobezbjeđuje informacije korisne za usklađivanje opštinskih kapaciteta i sposobnosti saokruženjem u kojem opština djeluje. SWOT analiza predstavlja most između sadašnjegstanja, koje je utvrđeno analizom, i željenog budućeg stanja koje je definisano strateškimplanom ekonomskog razvoja.

Snage koje opštini Doboj pružaju konkurentne prednosti, čineći ovo područje atraktivnimmjestom za život i poslovanje, s jedne strane, i slabosti koje predstavljaju prepreke iliograničenja za privredni razvoj opštine Doboj, s druge strane, prikazane su u sljedećojtabeli:

Snage:o Izuzetna transportna i geostrateška lokacija (ključno saobraćajno čvorište u BiH)o Multimodalna transportna infrastrukturao Bogatstvo vodom kao strateškim resursom (grad na tri rijeke, veliki vodeni

potencijal...)o Tradicija i kapaciteti regionalnog centra (u administraciji, zdravstvu, školstvu, kulturi,

sportu...)o Inicijalni univerzitetski i institutski kapacitetio Razvijena komunalna infrastruktura, posebno u urbanom dijeluo Trend stalnog, kvalitetnog rasta budžetskih prihoda i kapitalnih ulaganjao Respektabilna veličina lokalnog tržišta, i sa aspekta razvoja lokalnih preduzeća, i sa

aspekta privlačenja investitorao Pozitivna početna iskustva sa velikim spoljnim investicijama (EFT – Stanari)

Slabostio Trend starenja i depopulacijeo Ruralna područja razvojno zapostavljena, depopulacija seoskih područjao Destimulativno lokalno poslovno okruženje; previsoki komunalni troškovi za

privredu;o Kritičan odnos lokalnih vlasti prema lokalnim preduzetnicima i preduzetništvu uopšteo Kritične opštinske politike i prakse u urbanizmu i upravljanju zemljištem; haotičan,

stihijski prostorni razvoj; zastarjela urbanističko-planska dokumentacija; neriješeniimovinsko-pravni odnosi...

o Kritičan nedostatak novih poslovnih / industrijskih zona sa potrebnominfrastrukturom

o Negativni finansijski rezultati i opadanje zaposlenosti u ključnim sektorima(saobraćaj, industrija, usluge, građevinarstvo...)

o Veliki gubici u akcionarskim društvimao Tehnološko zaostajanje i u privredi i u administracijio Pasivno i nepovezano tržište rada; sistem stručnog obrazovanja i obuke ne

obezbjeđuje odgovarajuće praktične vještine; nema organizanih odgovarajućihdokvalifikacija i prekvalifikacija

o Nepovoljna struktura nezaposlenih u pogledu kvalifikacija i dužine čekanja na posao

9

Prilike, koje omogućavaju ili olakšavaju realizaciju i razvoj konkurentskih prednostiopštine Doboj, i prijetnje, koje dovode do gubitka ili opadanja konkurentnosti iliprivrednog razvoja uopšte, predstavljene su u sljedećoj tabeli:

Prilike:o Obezbjeđivanje statusa centralne logističke lokacije za izgradnju sjevernog dijela

koridora 5Co Izgradnja vodeće pozicije u BiH (potencijalno i u regionu) u razvoju saobraćaja i

komunikacija (menadžment, tehnologije, obrazovanje, muzej...)o Već izvjesni veliki javni radovi u regiji Doboja (autoput, brzi putevi, modernizacija

željeznice, gasovod...)o Zadobijanje / obnavljanje pozicije regionalnog razvojnog centra u BiHo Razvoj klastera za prehrambenu industrijuo Razvoj klastera saobraćaj-komunikacije-turizam...o Korišćenje modela koncesija i partnerstva javnog i privatnog sektora za rješavanje

kapitalnih razvojnih problemao Korišćenje dosadašnjih vojnih kasarni i objekata za razvoj privrednih aktivnosti (?)o Proaktivno i odgovorno prostorno i urbanističko planiranje i upravljanje

Prijetnje:o Nespremnost državnih i entitetskih vlasti da realociraju dio kapaciteta važnih za

razvoj saobraćaja i komunikacija u Dobojo Nizak nivo funkcionalne i fiskalne autonomije lokalne samouprave u BiHo Nizak nivo stranih direktnih ulaganja, smanjenje donacija i još uvijek nepovoljni

bankarski uslovi u BiHo Odugovlačenje procesa prenošenja imovine opštinama i zadržavanje postojećeg

sistema upravljanja lokalnim resursima (lokalni nivo nema uticaja na raspolaganjelokalnim resursima)

o Zadržavanje relativno nepovoljnog imidža opštineo Političke borbe i negativan opšti ambijent mogu dovesti do ekonomskog i socijalnog

zaostajanja u odnosu na opštine u okruženjuo Održavanje postojećeg stanja; pritisci da se zadrže postojeći odnosi snaga; otpori

razvojnim promjenamao Pogoršanje socio-ekonomskih uslova može ugroziti reformske proceseo Pogoršanje ekoloških uslova...

10

5. Od vizije razvoja do implementacije strategije

Vizija razvoja opštine Doboj 2020

Strateški cilj 1 Strateški cilj 2 Strateški cilj 3 Strateški cilj 4 Strateški cilj 5

Operativni ciljevi1.1. – 1.3.





Projekti od 1. do 6. Projekti od 7. do 10. Projekti od 11. do 16. Projekti od 17. do 22. Projekti od 23. do 27.

Implem

entacija strategije

Kreiranje stategije

11

Vizija razvoja:Doboj 2020. – u prvih pet gradova

Vodeći saobraćajni, komunikacioni i distributivni centar BiH i regiona Zapadnog Balkana,sa razvijenim pratećim uslugama i industrijama,


sa znatno unapređenim kvalitetom života, ujednačenim u gradu i na selu.

Strateški cilj 1 Strateški cilj 2 Strateški cilj 3 Strateški cilj 4 Strateški cilj 5

Izgrađenopodsticajno poslovno

okruženje iinfrastruktura za

razvoj malih isrednjih preduzeća

Izvršena specijalizacija iizgrađeni kapaciteti

Doboja kaosaobraćajnog,

komunikacijskog idistributivnog centra

BiH i ZapadnogBalkana

Prostorno uređena iekološki napredna

sredina sa razvijenomspecifičnom turističkom

ponudom i uslugama

Razvijeno seoskopreduzetništvo i

održiva poljoprivrednaproizvodnja

Regionalnokonkurentni ljudskiresursi, posebno u

strateški prioritetnimpodručjima

12

6. Od strateških ciljeva do projekata

6.1 Izgraditi podsticajno poslovno okruženje i infrastrukturu za mala i srednjapreduzeća4

STRATEŠKI CILJ 1

Izgrađeno podsticajno poslovno okruženje i infrastruktura za razvoj malih i srednjihpreduzeća

Operativni cilj 1.1. Operativni cilj 1.2. Operativni cilj 1.3. Opštinska uprava

tehnološkimodernizovana,organizaciono ikadrovskiosposobljena do kraja2007. godine, tako dazadovoljstvo iprivrednika i građanai zaposlenih dostiženivo od najmanje80% do kraja 2008.

Izgrađena nedostajućafizička infrastrukturaza razvoj malih isrednjih preduzeća,do kraja 2009. godine

Obezbijeđenkompletan servis zainvestitore i novepreduzetničkeinicijative, do 2008.

Projekti:1. Kako efikasnije koristiti nedovoljno iskorištene lokalne resurse i kapacitete?2. Unapređenje korisničke orijentacije opštinske uprave3. Pojednostavljivanje procesa ključnih za preduzetnike i investitore4. Preispitivanje i redefinisanje opštinskih naknada, taksi, doprinosa i poreza5. Projektovanje i opremanje posebne industrijske zone za mala i srednja preduzeća

(lokalitet Bare)6. Izgradnja kapaciteta opštinske agencije za MSP kao multi-servis centra za

preduzetnike i investitore

4 U nastavku dokumenta strategije koristiće se skraćenica MSP za Mala i Srednja Preduzeća

13

Strateški cilj 1: Izgrađeno podsticajno poslovno okruženje i infrastruktura za razvojmalih i srednjih preduzeća

Razlog:Rezultati istraživanja o stanju lokalnog poslovnog okruženja i problemima sa kojima seprivatni sektor u opštini Doboj suočava su pokazali da je neophodno poduzeti akcije narješavanju problema koji dovode do stvaranja uzajamnog nepovjerenja između opštinskeuprave i privatnog sektora. Takođe, konstantovano je kao kritično i hitno rješavanjeproblema nedostatka prostora sa potrebnom infrastrukturom. Jedan od problema sakojima se suočavaju investitori i mala i srednja preduzeća je nedostupnost odgovarajućihosnovnih usluga, od dobijanja osnovnih informacija koje su im potrebne za poslovanje doraspoloživosti određenih savjetodavnih usluga kao i usluga za razvoj poslovanja.

Šta podrazumjevamo pod ovim ciljem:Izgraditi podsticajno poslovno okruženje znači izgraditi poslovno okruženje koje ćezadržati postojeća preduzeća i omogućiti im nesmetan razvoj poslovanja, ali i koje će bitiprivlačno za nove investitore, imajući u vidu da investitorima za konkretan poslovnipoduhvat stoji na raspolaganju veliki broj potencijalnih lokacija.Poslovno okruženje, koje je podsticajno za razvoj malih i sredih preduzeća, u značajnojmjeri zavisi od efikasnosti usluga koje obezvjeđuje lokalna uprava kao i od kvalitetausluga koji investitorima stoje na raspolaganju. Presudan uticaj na razvoj poslovanja kao ina započinjanje poslovanja u određenoj opštini ima i fizička infrastruktura koja malim isrednjim preduzećima stoji na raposlaganju.

Koraci u procesu realizacije strateškog cilja:

Strateški cilj 1. biće ostvaren pravovremenim ostvarivanjem sljedeća tri operativna cilja:

1.1. Opštinska uprava tehnološki modernizovana, organizaciono i kadrovski osposobljenado kraja 2007. godine, tako da zadovoljstvo i privrednika i građana i zaposlenih dostiženivo od najmanje 80% do kraja 2008.1.2. Izgrađena nedostajuća fizička infrastruktura za razvoj malih i srednjih preduzeća, dokraja 2009. godine.Preduslov za realizaciju ovog operativnog cilja je izrada regulacionog plana za lokacijuna kojoj će biti izgrađena posebna industrijska zona za MSP. Izrada regulacionog planaje planirana u okviru strateškog cilja 3. koji se, pored ostalog, odnosi na prostornouređenje opštine Doboj. S obzirom da je inoviranje prioritetne prostorno-planskedokumentacije planirano do polovine 2008. godine izgradnja fizičke infrastrukture zaMSP je planirana do kraja 2009. godine imajući u vidѕ da će regulacioni plan zaindustrijsku zonu biti jedan od prioriteta prilikom izrade prostorno-planskedokumentacije.1.3. Obezbijeđen kompletan servis za investitore i nove preduzetničke inicijative, do2008.Pored stvaranja tehnološki modernizovane, organizaciono i kadrovski osposobljeneopštinske uprave, što je predviđeno u okviru prvog operativnog cilja, takođe jeneophodno definisati neophodne usluge koje su potrebne preduzetnicima za razvoj

14

poslovanja, a sa čijim nedostatkom se svakodnevno suočavaju, bilo da im nisu uopštedostupne ili im nisu lako dostupne, i nastojati ih obezbjediti realizacijom ovog cilja.

Projekti koji doprinose ostvarenju cilja:

1. Kako efikasnije koristiti nedovoljno iskorištene lokalne resurse i kapacitete?2. Unapređenje korisničke orijentacije opštinske uprave (prema građanima,

investitorima, privrednicima, ali i zaposlenima u opštini)3. Pojednostavljivanje procesa ključnih za preduzetnike i investitore4. Preispitivanje i redefinisanje opštinskih naknada, taksi, doprinosa i poreza5. Projektovanje i opremanje posebne industrijske zone za mala i srednja preduzeća

(lokalitet Bare)6. Izgradnja kapaciteta opštinske agencije za MSP kao multi-servis centra za

preduzetnike i investitore (identifikovati i izgraditi kapacitete za obezbjeđivanjenajpotrebnijih usluga za nove i postojeće preduzetnike)

15

6.2. Izgraditi kapacitete Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i distributivnogcentra BIH i Zapadnog Balkana

STRATEŠKI CILJ 2

Izvršena specijalizacija i izgrađeni kapaciteti Doboja kao saobraćajnog,komunikacijskog i distributivnog centra BiH i Zapadnog Balkana

Operativni cilj 2.1. Operativni cilj 2.2. Operativni cilj 2.3. Ostvaren stabilan rast

broja novih radnihmjesta u sektorutransporta ikomunikacija pogodišnjoj stopi odnajmanje 10% uperiodu 2008-2012.

Distributivnaposlovna zona zanajmanje 500 novihradnih mjesta uređenai otvorena do 2010.

Olakšana specijalizacijai otvaranje niza MSP (sanajmanje 200 novihradnih mjesta) saproizvodima i uslugamaorijentisanim premadistribuciji, do 2010., saosiguranim stalnimrastom u periodu 2009-2012.

Projekti:7. Uspostavljanje inkubatora za informacione i komunikacione tehnologije8. Projektovanje i opremanje distributivne zone sa zonom pratećih usluga i industrija

(lokalitet Kostajničko polje)9. Tehnička podrška za razvoj pratećih usluga i industrija vezanih za transport i

distribuciju10. Promocija Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i distributivnog centra

Zapadnog Balkana

16

Strateški cilj 2: Izvršena specijalizacija i izgrađeni kapaciteti Doboja kaosaobraćajnog, komunikacijskog i distributivnog centra BiH i Zapadnog Balkana

Razlog:SWOT analiza opštine Doboj i ranije urađene analize i praksa identifikovale su izuzetnutransporstnu i geostratešku lokaciju Doboja kao jednu od osnovnih snaga i komparativnihprednosti opštine. Međutim, kako bi Doboj mogao optimalno iskoristiti prednosti kojedobija svojom lokacijom kao ključnog saobraćajnog čvorišta potrebno je da usmjerisnage na izgradnju tehničkih i stručnih kapaciteta koji će omogućiti specijalizacijuDoboja kao saobraćajnog, komunikacionog i distrubutivnog centara, ne samo Bosne iHercegovine, već i područja cijelog Zapadnog Balkana.

Šta podrazumjevamo pod ovim ciljem:Pod ovim ciljem podrazumjevamo iskorištavanje mnogobrojnih mogućnosti koje stojepred opštinom Doboj putem unapređenja tehničkih i stručnih kapaciteta kao i promocijutih kapaciteta i pozicioniranje opštine za obavljanje uloge saobraćajnog, komunikacijskogi distibutivnog centra BiH i Zapadnog Balkana.


Za realizaciju drugog strateškog cilja neophodno je ostvariti sljedeća tri operativna cilja:2.1.Ostvaren stabilan rast broja novih radnih mjesta u sektoru transporta i komunikacija

po godišnjoj stopi od najmanje 10% u periodu 2008-2012.2.2.Distributivna poslovna zona za najmanje 500 novih radnih mjesta uređena i otvorena

do 2010.Preduslov za realizaciju ovog operativnog cilja je izrada regulacionog plana za lokacijupredviđenu za distributivnu zonu. Izrada regulacionog plana je planirana u okvirustrateškog cilja 3. koji se, pored ostalog, odnosi na prostorno uređenje opštine. Sobzirom da je inoviranje prioritetne prostorno-planske dokumentacije planirano dopolovine 2008. godine, kao i da distributivna zona sa zonom pratećih usluga i industrijazahtjeva izgrađene stručne kapacitete specijalizovane u određenim oblastima, izgradnja iopremanje distributivne poslovne zone je planirana do 2010 ili polovine 2011. godinekada se obezbjede uslovu za njenu izgradnju.2.3.Olakšana specijalizacija i otvaranje niza MSP (sa najmanje 200 novih radnih mjesta)

sa proizvodima i uslugama orijentisanim prema distribuciji, do 2010., sa osiguranimstalnim rastom u periodu 2009-2012.

Projektovanje i opremanje distributivne zone, predviđene u okviru prethodnogoperativnog cilja, će u mnogome doprinijeti realizaciji ovog cilja.


7. Uspostavljanje inkubatora za informacione i komunikacione tehnologije8. Projektovanje i opremanje distributivne zone sa zonom pratećih usluga i industrija

(lokalitet Kostajničko polje)9. Tehnička podrška za razvoj pratećih usluga i industrija vezanih za transport i

distribuciju

17

10. Promocija Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i distributivnog centraZapadnog Balkana (od polovine 2008. do kraja 2009. godine, nakon izgradnjekapaciteta Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i distributivnog centra).

18

6.3. Prostorno uređena sredina sa razvijenom turističkom ponudom

STRATEŠKI CILJ 3

Prostorno uređena i ekološki napredna sredina sa razvijenom specifičnomturističkom ponudom i uslugama

Operativni cilj 3.1. Operativni cilj 3.2. Operativni cilj 3.3. Inovirana prostorno-

planskadokumentacija,prioritetna dopolovine 2008.godine, a kompletnado 2010., uz stalnounapređivanjeefikasnosti itransparentnostiupravljanjazemljištem u periodu2008-2012.

Od 2007. uvedenoredovno mjerenjestanja ključnihekoloških indikatora iobezbijeđena stalnapoboljšanja stanjaživotne sredine uperiodu 2008-2012.

Do kraja 2008. razvijenaosnovna turističkainfrastruktura i ponuda,ostvaren stabilan rastprihoda i zapošljavanja uturizmu u periodu 2009-2012.

Projekti:11. Izrada Prostornog plana opštine Doboj12. Izrada regulacionih planova za lokacije predviđene za industrijsku i distributivnu

zonu13. Hitno uklanjanje kritičnih arhitektonskih barijera za osobe sa invaliditetom14. Izrada objedinjene strategije razvoja turizma, kulture i sporta15. Rekonstrukcija i revitalizacija tvrđave16. Realizacija prioritetnih projekata prema posebnom akcionom planu (LEAP5)

5 Lokalni ekološki akcioni plan opštine Doboj, april 2005. god.

19

Strateški cilj 3: Prostorno uređena i ekološki napredna sredina sa razvijenomspecifičnom turističkom ponudom i uslugama

Razlog:Prostorni plan opštine Doboj je izrađen 1990. godine za područje prijeratne opštine.Imajući u vidu da je na teritoriji opštine Doboj, u odnosu na prijeratno područje opštine,došlo do određenih izmjena, oko 20% površine opštine nije pokriveno prostorno-planskom dokumentacijom. Sva važeća prostorna planska dokumentacija je iz prijeratnogperioda, i u periodu 1995. – 2004. godina nije donesen ni jedan novi plan.Naravno, sa ekonomskim razvojem, i posebno sa povećanjem frekvencije saobraćajadolazi do ugrožavanja životne sredine tako da je uporedo sa razvojem Doboja kaoregionalnog centra potrebno voditi računa o uslovima života, odnosno o poboljšanjustanja životne sredine. Lokaciju Doboja kao regionalnog saobraćajnog centra pružamogućnosti za razvoj tranzitnog turizma za šta je neophodno razviti osnovnu turističkuinfrastrukturu i ponudu.

Šta podrazumjevamo pod ovim ciljem:Inovirana prostorno-planska dokumentacija predstavlja preduslov za izgradnjuinfrastrukture za razvoj MSP te je realizacija ovog cilja usko povezana sa realizacijomprethodna dva cilja. Prostorno-planska dokumentacija ima poseban značaj za razvojopštine, kao faktor koji treba aktivno da učestvuje u osmišljavanju i stvaranju podloga zabudući razvoj ali i očuvanje kvaliteta prostora i uslova života. Pod ovim ciljempodrazumjevamo inoviranje kompletne prostorno-planske dokumentacije opštine Dobojkao i izradu regulacionih planova koji su neophodni za izgradnju infrastrukture za razvojMSP.Zaštita životne sredine je u direktnom odnosu s postignutim nivoom uređenja urbanogprostora i komunalne infrastrukturne te se pod ovim ciljem takođe podrazumjevaobezbjeđenje stalnog poboljšanja stanja životne sredine kao i razvijanje specifičneturističke punude.


Realizacija sljedeća tri operativna cilja vode do ostvarivanja strateškog cilja 3.:

3.1.Inovirana prostorno-planska dokumentacija, prioritetna do polovine 2008. godine, akompletna do 2010., uz stalno unapređivanje efikasnosti i transparentnosti upravljanjazemljištem u periodu 2008-2012.

Prostorno-planska dokumentacija predstavlja preduslov za realizacija projekata saciljem izgradnje nedostajuće fizičke infrastrukture za razvoj MSP. S obzirom da jeinoviranje prioritetne prostorno-planske dokumentacije planirano do polovine 2008.godine izgradnja fizičke infrastrukture za MSP je je planirana nakon ovog perioda.3.2.Od 2007. uvedeno redovno mjerenje stanja ključnih ekoloških indikatora i

obezbijeđena stalna poboljšanja stanja životne sredine u periodu 2008-2012.3.3.Do kraja 2008. razvijena osnovna turistička infrastruktura i ponuda, ostvaren stabilan

rast prihoda i zapošljavanja u turizmu u periodu 2009-2012.

20


11. Izrada Prostornog plana opštine Doboj12. Izrada regulacionih planova za lokacije predviđene za industrijsku i distributivnu

zonu13. Hitno uklanjanje kritičnih arhitektonskih barijera za osobe sa invaliditetom14. Izrada objedinjene strategije razvoja turizma, kulture i sporta15. Rekonstrukcija i revitalizacija tvrđaveProjektom je predviđena realizacija druge faze, s obzirom da se prva faza rekonstrukcija

i revitalizacije tvrđave završava krajem 2006. godine.16. Realizacija prioritetnih projekata prema posebnom akcionom planu (LEAP).

Lokalni ekološki akcioni plan (LEAP) opštine Doboj je finaliziran u aprilu 2005.godine. Pod prioritetnim projektima se podrazumjevaju projekti čiji će obuhvat,aktivnosti, dinamika i učesnici u implementaciji biti detaljnije definisani u okviruplana implementacije LEAP-a.

21

6.4. Razviti seosko preduzetništvo i poljoprivrednu proizvodnju

STRATEŠKI CILJ 4

Razvijeno seosko preduzetništvo i održiva poljoprivredna proizvodnja

Operativni cilj 4.1. Operativni cilj 4.2. Operativnicilj 4.3.

Operativni cilj4.4.

Podržanootvaranjenajmanje 100novihpreduzetničkihradnji i stvaranjenajmanje 500radnih mjesta useoskimpodručjima, uperiodu 2007-2010.

Podržanoekonomskojačanje ipovezivanjenajmanje 500seoskihdomaćinstava uperiodu 2007-2011.

Najmanje3% (u2007.) i6% (do2010.)budžetskihsredstavaizdvojenozapodsticanje razvojaseoskogpreduzetništva ipoljoprivredneproizvodnje

Obezbjeditizaštituzemljišta ipoljoprivredne proizvodnjeod prirodnihnepogoda dokraja 2009.godine

Projekti:17. Izgradnja protivgradnih stanica za područje opštine Doboj18. Uspostavljanje preduzetničkih inkubatora u seoskim mjesnim zajednicama19. Program podsticaja poljoprivredne proizvodnje (regresiranje kamata, stimulacije...)20. Uvezivanje proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda21. Uređenje korita rijeka sa zaštitom od poplava22. Uspostavljanje klastera prehrambene industrije (sub-regionalni projekat)

22

Strateški cilj 4: Razvijeno seosko preduzetništvo i održiva poljoprivrednaproizvodnja

Razlog:Analiza poljoprivrede opštine Doboj je pokazala da, i pored povoljnih, a za pojedinekulture i optimalnih, prirodnih uslova za razvoj poljoprivredne proizvodnje kojimaopština Doboj raspolaže, stanje u poljoprivredi karakteriše kontinuirano opadanjeznačaja poljoprivrede u ukupnom privrednom razvoju. Raspoloživi prirodni resursi se nekorisate dovoljno, produktivnost poljoprivredne proizvodnje je niska i prehrambenaindustrija je u veoma lošem stanju. Seoska domaćinstva su uglavnom orijentisana naekstenzivnu poljoprivrednu proizvodnju koja ne donosi optimalno zadovoljavajućerezultate. Takođe, i pored toga što skoro tri četvrtine stanovništva živi u ruralnompodručju opštine, ne postoji aktivna podrška razvoju seoskog preduzetništva kojepredstavlja veoma važan faktor poboljšanja životnog standarda u ruralnim područjima.

Šta podrazumjevamo pod ovim ciljem:Ovaj cilj podrazumjeva stvaranje okruženja koje će podsticajno djelovati na otvaranjenovih i jačanje postojećih seoskih preduzetničkih radnji kao i stvaranje osnovnihpreduslova za razvoj i jačanje intenzivne poljoprivredne proizvodnje na području opštine.Uvezivanje poljoprivrednih proizvođača i prerađivača će u isto vrijeme stimulisati razvojpoljoprivredne proizvodnje ali i unaprijediti razvoj prerađivača poljoprivrednih proizvodakoji bi, ovim putem, obezbjedili pouzdane izvore sirovina.


Realizacija ovog strateškog cilja biće omogućena pravovremenom i odgovarajućomrealizacijom sljedeća četiri operativna cilja:4.1.Podržano otvaranje najmanje 100 novih preduzetničkih radnji i stvaranje najmanje

500 radnih mjesta u seoskim područjima, u periodu 2007-2010.4.2.Podržano ekonomsko jačanje i povezivanje najmanje 500 seoskih domaćinstava u

periodu 2007-2011.4.3.Najmanje 3% (u 2007.) i 6% (do 2010.) budžetskih sredstava izdvojeno za

podsticanje razvoja seoskog preduzetništva i poljoprivredne proizvodnje.4.4.Obezbjediti zaštitu zemljišta i poljoprivredne proizvodnje od prirodnih nepogoda do

kraja 2009. godine


17. Izgradnja protivgradnih stanica za područje opštine DobojPo fazama: prva faza projekta predviđa izgradnju i opremanje 4 protiv-gradne stanice(PGS) dok će se u narednim fazama projekta izgraditi i opremiti još 16 PGS na teritorijiopštine (ukupno 20 PGS).18. Uspostavljanje preduzetničkih inkubatora u seoskim mjesnim zajednicama (do kraja

2007. godine planirano je otvaranje 2 preduzetnička inkubatora, 2008. godine još 3inkubatora i u narednim godinama otvaranje 3 dodatna preduzetnička inkubatora)

19. Program podsticaja poljoprivredne proizvodnje (regresiranje kamata, stimulacije...)20. Uvezivanje proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda

23

Uvezivanje proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda predstavlja prioritetanprojekat kada je u pitanju razvoj poljoprivredne proizvodnje. Implementacija ovogprojekta je predviđena prije realizacije projekta uspostavljanja regionalnog klasteraprehrambene industrije jer je za njegovu realizaciju potrebno uložiti manje napora isredstava i sa realizacijom se može krenuti bez ostvarivanja određenih preduslova koje jeneophodno obezbjediti za uspostavljanje regionalnog klastera prehrambene industrije(potpisivanje sporazuma, zainteresovanost regionalnih aktera,...).21. Uređenje korita rijeka sa zaštitom od poplava22. Uspostavljanje klastera prehrambene industrije (sub-regionalni projekat)

24

6.5. Izgraditi regionalno konkurentne ljudske resurse

STRATEŠKI CILJ 5

Regionalno konkurentni ljudski resursi, posebno u strateški prioritetnimpodručjima

Operativni cilj 5.1. Operativni cilj 5.2. Operativni cilj 5.3. Do 2008. razvijeni

kapaciteti i programiza stalnoprilagođavanje znanjai vještina aktuelnoj iperspektivnojpotražnji na tržišturada.

Od 2007. osiguranostalno unapređivanjeobrazovnih institucijai programa ustrateškim granama(preduzetništvo,menadžment,informacione ikomunikacionetehnologije,saobraćajniinženjering, turizam isl.)

Najmanje 2% (u 2007.) i4% (do 2010.)budžetskih sredstavaizdvojeno zastipendiranje i ulaganjeu obrazovanje

Projekti:23. Prekvalifacije za poznatog poslodavca24. Omladinsko preduzetništvo25. Efikasna radna i razvojna integracija mladih u Doboju26. Podrška uspostavljanju edukativno-resursnog centra za ekonomski razvoj socijalnih

kooperativa27. Izgradnja kapaciteta za upravljanje razvojem

25

Strateški cilj 5: Regionalno konkurentni ljudski resursi, posebno u strateškiprioritetnim područjima

Razlog:Analizom stanja poslovnog okruženja i raspoloživih ljudskih resursa kao i SWOTanalizom utvrđeno je da u opštini Doboj, kao i u većini opština Bosne i Hercegovine,postoji evidentan raskorak između potrebne radne snage i obrazovnih i kvalifikacionihprofila raspoložive radne snage. S obzirom na planiranu specijalizaciju Doboja kaosaobraćajnog centra potrebno je vršiti stalno unapređenje obrazovnih institucija iprograma u strateški prioritetnim područjima i usklađivanje sa potrebama razvoja Doboja.Od realizacije ovog strateškog cilja zavisiće i realizacija prethodno identifikovanihciljeva jer je bez kvalitetnih stručnih resursa nemoguće uticati na razvoj opštine u smjeruekonomski prosperitetne sredine.

Šta podrazumjevamo pod ovim ciljem:Za realizaciju ovog cilja, koji je u uskoj vezi sa svim ostalim ciljevima definisanihstrategijom razvoja, neophodno je usmjeriti napore prema identifikaciji neophodnihznanja i kvalifikacija kao i stvaranju kvalifikovanih ljudskih resursa koji će omogućitirazvoj Doboja kao regionalnog saobraćajnog, distributivnog i komunikacionog centra.Takođe je neophodno usmjeriti pažnju na razvoj preduzetničkih i drugih, strateški važnih,sposobnosti i kvalifikacija mladih koji bi trebali da predstavljaju glavne pokretačeekonomskog razvoja opštine.


Realizacija ovog strateškog cilja će biti omogućena putem realizacije slijedećihoperativnih ciljeva:5.1. Do 2008. razvijeni kapaciteti i programi za stalno prilagođavanje znanja i vještinaaktuelnoj i perspektivnoj potražnji na tržištu rada5.2.Od 2007. osigurano stalno unapređivanje obrazovnih institucija i programa u

strateškim granama (preduzetništvo, menadžment, informacione i komunikacionetehnologije, saobraćajni inženjering, turizam i sl.)

5.3.Najmanje 2% (u 2007.) i 4% (do 2010.) budžetskih sredstava izdvojeno zastipendiranje i ulaganje u obrazovanje


23. Prekvalifacije za poznatog poslodavca (Zavod za zapošljavanje)Prekvalifikacije nezaposlenih na zahtjev poslodavaca kojima su potrebni radniciodređenih kvalifikacija i koji će nakon prekvalifikacije zaposliti obučene radnike.24. Omladinsko preduzetništvoProjekat je namjenjen učenicima završnih razreda srednjih škola. Projekat je dizajnirantako da učenici prođu kroz cijeli životni ciklus jednog preduzeća i da nauče kako dapostupaju kada su pred njima problemi, prepreke i uspjesi. Projekat je već implementiran udvije srednje škole na području Doboja.25. Efikasna radna i razvojna integracija mladih u Doboju

26

26. Podrška uspostavljanju edukativno-resursnog centra za ekonomski razvoj socijalnihkooperativa (ekonomska integracija ranjivih kategorija, profesionalna rehabilitacija,prekvalifikacije, osposobljavanje i zapošljavanje)

27. Izgradnja kapaciteta za upravljanje razvojem

27

7. Matrica razvojnih pravaca Doboja

Vizija razvojaDoboj 2020. – u prvih pet gradova

Vodeći saobraćajni, komunikacioni i distributivni centar BiH i regiona Zapadnog Balkana,sa razvijenim pratećim uslugama i industrijama,


sa znatno unapređenim kvalitetom života, ujednačenim u gradu i na selu.Strateški ciljevi: Operativni cilj: Projekti:

1. Izgrađeno podsticajnoposlovno okruženje iinfrastruktura za razvoj malih isrednjih preduzeća

1.1. Opštinska uprava tehnološkimodernizovana, organizaciono ikadrovski osposobljena do kraja 2007.godine, tako da zadovoljstvo iprivrednika i građana i zaposlenihdostiže nivo od najmanje 80% do kraja2008.

1.2. Izgrađena nedostajuća fizičkainfrastruktura za razvoj malih isrednjih preduzeća, do kraja 2009.godine

1.3. Obezbijeđen kompletan servis zainvestitore i nove preduzetničkeinicijative, do 2008.

1. Kako efikasnije koristiti nedovoljno iskorištene lokalne resurse ikapacitete?

2. Unapređenje korisničke orijentacije opštinske uprave3. Pojednostavljivanje procesa ključnih za preduzetnike i investitore4. Preispitivanje i redefinisanje opštinskih naknada, taksi, doprinosa i

poreza5. Projektovanje i opremanje posebne industrijske zone za mala i

srednja preduzeća (lokalitet Bare)6. Izgradnja kapaciteta opštinske agencije za MSP kao multi-servis

centra za preduzetnike i investitore

2. Izvršena specijalizacija iizgrađeni kapaciteti Doboja kaosaobraćajnog, komunikacijskog idistributivnog centra BiH iZapadnog Balkana

2.1. Ostvaren stabilan rast broja novihradnih mjesta u sektoru transporta ikomunikacija po godišnjoj stopi odnajmanje 10% u periodu 2008-2012.

2.2. Distributivna poslovna zona zanajmanje 500 novih radnih mjesta

7. Uspostavljanje inkubatora za informacione i komunikacionetehnologije

8. Projektovanje i opremanje distributivne zone sa zonom pratećihusluga i industrija (lokalitet Kostajničko polje)

9. Tehnička podrška za razvoj pratećih usluga i industrija vezanih za

28

uređena i otvorena do 2010.2.3. Olakšana specijalizacija i otvaranje

niza MSP (sa najmanje 200 novihradnih mjesta) sa proizvodima iuslugama orijentisanim premadistribuciji, do 2010., sa osiguranimstalnim rastom u periodu 2009-2012.

transport i distribuciju10. Promocija Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i

distributivnog centra Zapadnog Balkana

3. Prostorno uređena i ekološkinapredna sredina sa razvijenomspecifičnom turističkomponudom i uslugama

3.1. Inovirana prostorno-planskadokumentacija, prioritetna do polovine2008. godine, a kompletna do 2010.,uz stalno unapređivanje efikasnosti itransparentnosti upravljanjazemljištem u periodu 2008-2012.

3.2. Od 2007. uvedeno redovno mjerenjestanja ključnih ekoloških indikatora iobezbijeđena stalna poboljšanja stanjaživotne sredine u periodu 2008-2012.

3.3. Do kraja 2008. razvijena osnovnaturistička infrastruktura i ponuda,ostvaren stabilan rast prihoda izapošljavanja u turizmu u periodu2009-2012.

11. Izrada Prostornog plana opštine Doboj12. Izrada regulacionih planova za lokacije predviđene za industrijsku i

distributivnu zonu13. Hitno uklanjanje kritičnih arhitektonskih barijera za osobe sa

invaliditetom14. Izrada objedinjene strategije razvoja turizma, kulture i sporta15. Rekonstrukcija i revitalizacija tvrđave16. Realizacija prioritetnih projekata prema posebnom akcionom planu

(LEAP)

4. Razvijeno seoskopreduzetništvo i održivapoljoprivredna proizvodnja

4.1. Podržano otvaranje najmanje 100novih preduzetničkih radnji i stvaranjenajmanje 500 radnih mjesta u seoskimpodručjima, u periodu 2007-2010.

4.2. Podržano ekonomsko jačanje ipovezivanje najmanje 500 seoskihdomaćinstava u periodu 2007-2011.

4.3. Najmanje 3% (u 2007.) i 6% (do2010.) budžetskih sredstava izdvojenoza podsticanje razvoja seoskogpreduzetništva i poljoprivredneproizvodnje.

17. Izgradnja protivgradnih stanica za područje opštine Doboj18. Uspostavljanje preduzetničkih inkubatora u seoskim mjesnim

zajednicama19. Program podsticaja poljoprivredne proizvodnje (regresiranje

kamata, stimulacije...)20. Uvezivanje proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda21. Uređenje korita rijeka sa zaštitom od poplava22. Uspostavljanje klastera prehrambene industrije (sub-regionalni

projekat)

29

4.4. Obezbjediti zaštitu zemljišta ipoljoprivredne proizvodnje odprirodnih nepogoda do kraja 2009.godine

5. Regionalno konkurentniljudski resursi, posebno ustrateški prioritetnim područjima

5.1. Do 2008. razvijeni kapaciteti iprogrami za stalno prilagođavanjeznanja i vještina aktuelnoj iperspektivnoj potražnji na tržištu rada

5.2. Od 2007. osigurano stalnounapređivanje obrazovnih institucija iprograma u strateškim granama(preduzetništvo, menadžment,informacione i komunikacionetehnologije, saobraćajni inženjering,turizam i sl.)

5.3. Najmanje 2% (u 2007.) i 4% (do2010.) budžetskih sredstava izdvojenoza stipendiranje i ulaganje uobrazovanje

23. Prekvalifacije za poznatog poslodavca24. Omladinsko preduzetništvo25. Efikasna radna i razvojna integracija mladih u Doboju26. Podrška uspostavljanju edukativno-resursnog centra za ekonomski

razvoj socijalnih kooperativa27. Izgradnja kapaciteta za upravljanje razvojem

30

9. Generalni plan implementacije strategije

Strateški cilj 1: Izgrađeno podsticajno poslovno okruženje i infrastruktura za razvoj malih i srednjih preduzeća

Trajanje i vrijeme implementacijeProjekti

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjenavrijednost

projekta (KM)

Mogućifinansijer/i i

postotakfinansiranja

Mogućiimplementator/i

1. Kako efikasnije koristitinedovoljno iskorištene lokalneresurse i kapacitete?

20.000 Budžet (60%)Donator (40%)

Specijalizovana org. /NVO sa stručnim ref.

2. Unapređenje korisničkeorijentacije opštinske uprave


Specijalizovana org.+ opštinski tim

3. Pojednostavljivanje procesaključnih za preduzetnike iinvestitore


Specijalizovana org.+ opštinski tim

4. Preispitivanje i redefinisanjeopštinskih naknada, taksi,doprinosa...

4.000 Budžet (100%) Interresorni opštinskitim + udr.privrednika

5. Projektovanje i opremanjeposebne industrijske zone za mala isrednja preduzeća...

80.000(za studiju

izvodivosti)

Budžet (37%)Donator (63%)

Spec. org. sastručnim ref.

6. Izgradnja kapaciteta opštinskeagencije za MSP kao multi-serviscentra ...

15.000 Budžet (53%)RARS MSP(47%)

Opštinska irepublička agencijaza MSP

31

Strateški cilj 2: Izvršena specijalizacija i izgrađeni kapaciteti Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog i distributivnog centra BiH iZapadnog Balkana


2007 2008 2009 2010 2011 2012


projekta (KM)




7. Uspostavljanje inkubatora zainformacione i komunikacionetehnologije

120.000 Budžet 41%Donator 59%

Opštinska agencija zaMSP

8. Projektovanje i opremanjedistributivne zone sa zonompratećih usluga i industrija

80.000(za studiju

izvodivosti)

Budžet 37%Donator 63%


9. Tehnička podrška za razvojpratećih usluga i industrija vezanihza transport i distribuciju

200.000 Budžet 25%Preduzeća 25%Donatori 50%

Opštinska agencija zaMSP + spec. org. sareferencama

10. Promocija Doboja kaosaobraćajnog, komunikacijskog idistributivnog centra ZapadnogBalkana

100.000 Budžet 60%Preduzeća 40%

Spec. org. sastručnim referencama

32

Strateški cilj 3: Prostorno uređena i ekološki napredna sredina sa razvijenom specifičnom turističkom ponudom i uslugama


2007 2008 2009 2010 2011 2012


projekta (KM)




11. Izrada Prostornog planaopštine Doboj

250.000 Budžet (100%) Spec. org. sastručnim ref. +opštinski tim

12. Izrada regulacionih planovaza lokacije predviđene za ind. idistrib. zonu

200.000 Budžet (100%) Spec. org. sastručnim ref. +opštinski tim

13. Hitno uklanjanje kritičniharhitektonskih barijera za osobe sainvaliditetom

100.000 Budžet (40%)Javne ust. (30%)Donator (30%)

NVO + Spec. org. sastručnim ref.

14. Izrada objedinjene strategijerazvoja turizma, kulture i sporta


Tur. org. + NVO +spec. org. + ...

15. Rekonstrukcija i revitalizacijatvrđave

121.000 Budžet (41%)Donator (59%)


16. Realizacija prioritetnihprojekata prema posebnomakcionom planu (LEAP)



33

Strateški cilj 4: Razvijeno seosko preduzetništvo i održiva poljoprivredna proizvodnja


2007 2008 2009 2010 2011 2012


projekta (KM)




17. Izgradnja protivgradnihstanica za područje opštine Doboj

450.000 Budžet opštine(50%), PGZ RS(50%)

PGZ RS, Civilnazaštita, odjeljenje zaprivredu

18. Uspostavljanje preduzetničkihinkubatora u seoskim mjesnimzajednicama

400.000 Budžet (50%)Donatori (50%)

Opštinska agencija zaMSP + odj. zaprivredu

19. Program podsticajapoljoprivredne proizvodnje

2.000.000(godišnje)

Budžet (50%)Donatori (50%)

Odj. za privredu +Opštinska agencija zaMSP

20. Uvezivanje proizvođača iprerađivača poljoprivrednihproizvoda

100.000 Budžet (50%)Donator (50%)

Odj. za privredu +NVO / Agencija zaMSP

21. Uređenje korita rijeka sazaštitom od poplava

400.000 Budžet (50%)Direkcija za vode(50%)

Spec. organizacija sastručnim referencama

22. Uspostavljanje klasteraprehrambene industrije (sub-regionalni projekat)

1.000.000 Budžet (16%)Donator (84%)

Spec. organizacija sastručnim referencama

34

Strateški cilj 5: Regionalno konkurentni ljudski resursi, posebno u strateški prioritetnim područjima


2007 2008 2009 2010 2011 2012


projekta (KM)




23. Prekvalifacije za poznatogposlodavca

100.000 Zavod za zapoš.(70%), budžet(20%), poslod.(10%)

Zavod zazapošljavanje i spec.org./ pred. sareferencama

24. Omladinsko preduzetništvo 26.000(godišnje)

Budžet (50%),DEZA (50%)

Fondacija Mladipreduzetnici,Srednjoškolski centar

25. Efikasna radna i razvojnaintegracija mladih u Doboju

70.000 Budžet (57%)Min. omladine isporta (20%)Donator (23%)

NVO / spec. org. sareferencama

26. Podrška uspostavljanjuedukativno-resursnog centra zaekonomski razvoj socijalnihkooperativa


Edukativno resursnicentar

27. Izgradnja kapaciteta zaupravljanje razvojem



35

10. Projektni akcioni planovi

Strateški cilj 1: Izgrađeno podsticajnoposlovno okruženje i infrastruktura zarazvoj MSP

Operativni cilj 1.1. Opštinska uprava tehnološki modernizovana,organizaciono i kadrovski osposobljena do kraja 2007. godine, tako dazadovoljstvo i privrednika i građana i zaposlenih dostiže nivo od najmanje80% do kraja 2008.

Naziv projekta: 1. Kako efikasnije koristiti nedovoljno iskorištene lokalne resurse i kapacitete?

Kratak opis projekta:

Analiza stanja lokalnih resursa i kapaciteta će pokazati njihovu iskorištenost, stanje ukojim se nalaze kao i prepreke za njihovo korištenje. Na osnovu analize biće izrađeninventar koji će pružiti na raspolaganje osnovne informacije o raspoloživim lokalnimresursima i kapacitetima, prepreke za korištenje, prijedloge, ideje kao i mjere koje ćeomogućiti stavljanje resursa u funkciju. Rezultati će se prezentovati javnosti što ćeomogućiti potencijalnim investitorima i ostalim zainteresovanim stranama uvid ukapacitete opštine kao i načine na koje se navedeni kapaciteti mogu koristiti.

Očekivani rezultati:

- Izrađena detaljna analiza stanja lokalnih resursa i kapaciteta- Mapirani nedovoljno iskorišteni resursi i kapaciteti- Omogućena lakša dostupnost informacija- Povećana zainteresovanost investitora

Glavne aktivnosti:

- Detaljna razrada odgovornosti i metodologije- Izbor ključnih saradnika i prikupljanje informacija- Analiza stanja- Izrada inventara (sa bazom podataka o nedovoljno iskorištenim kapacitetima)- Elaboriranje prijedloga, mjera, udeja i prepreka za korištenje- Prezentacija zainteresovanim stranama

Glavni rizici:- Postojanje spremnosti uključenih aktera da učestvuju u projektu i da pruže

neophodne informacije- Stavljanje na raspolaganje već postojeće dokumentacije

Trajanje i vrijemerealizacije projekta

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjena vrijednost projekta:20.000 KM

Procijenjeni troškovi u 2007. godini:5.000 KM

Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Budžet 60%, Donator 40%

Ključni potencijalni učesnici:Direktni korisnici: Indirektni korisnici:

Investitori Postojeća i nova MSP

Glavni implementator:Specijalizovana organizacija / NVO sa stručnimreferencama

Vlasnici/suvlasnici/upravnici nedovoljno iskorištenihkapacitetaOpštinska uprava

Partneri na implementaciji projekta:Opštinska uprava, Privredna komora, Geodetskauprava, privrednici...

Monitoring i evaluacija projekta: Opštinska uprava

Strateški cilj 1. Izgrađeno podsticajno poslovno okruženje iinfrastruktura za razvoj malih i srednjih preduzeća

Operativni cilj 1.1. Opštinska uprava tehnološkimodernizovana, organizaciono i kadrovskiosposobljena do kraja 2007., tako da zadovoljstvo iprivrednika i građana i zaposlenih dostiže nivo odnajmanje 80% do kraja 2008.

36

Naziv projekta: 2. Unapređenje korisničke orijentacije opštinske uprave

Kratak opis projekta

Ovim projektom djelimično se ostvaruje prelaz sa sadašnje birokratske na buduću, naglašenokorisničku orijentaciju opštinske uprave. Podrazumijeva razradu i uvođenje standardnihmehanizama koji će osigurati aktivan i kontinuiran uticaj građana i privrednika na kvalitet iefikasnost administrativnih i javnih usluga opštinske uprave.

Očekivani rezultati

- Promovisana korisnička orijentacija kao ključna karakteristika nove kulture opštinskeuprave Doboj

- Razvijena i testirana praktična metodologija redovnog ispitivanja i analize zadovoljstvakorisnika administrativnim uslugama

- Razvijena i testirana praktična metodologija redovnog ispitivanja i analize zadovoljstvakorisnika javnim uslugama

- Razvijena programska podrška za redovno ispitivanje i analize zadovoljstva korisnika iza administrativne i za javne usluge

- Definisane i uvedene odgovarajuće organizacione procedure- Osposobljeno rukovodstvo i zaposleni za primjenu korisničke orijentacije- Rast zadovoljstva korisnika usluga opštinske uprave

Glavne aktivnosti

- Detaljna razrada projektnog zadatka- Izbor odgovarajuće konsultantske organizacije- Inicijalna obuka rukovodstva opštine (procesni pristup, upravljanje kvalitetom...)- Izbor i osposobljavanje opštinskog projektnog tima- Dizajn procesa i instrumenata za ispitivanje zadovoljstva- Izrada odgovarajuće programske podrške- Testiranje instrumenata i programa- Izrada i usvajanje odgovarajućih organizacionih procedura

Glavni rizici- otpor rukovodstva i zaposlenih temeljnoj promjeni sistema vrijednosti i kulture rada u

opštinskoj upravi- pasivan odnos korisnika usluga (građana i privrednika) u prvim fazama projekta


2007 2008 2009 2010 2011 2012




Ključni potencijalni učesniciDirektni korisnici Indirektni korisnici

Građani Zaposleni u opštinskojupravi

Glavni implementator:Specijalizovana konsultantska organizacija sa stručnimreferencama + opštinski projektni tim

Privrednici Partneri na implementaciji projekta:Opštinsko rukovodstvo Načelnik opštine i načelnici odjeljenja

Predstavnici građana i privrednikaLokalni mediji

Monitoring i evaluacija projekta: Kancelarija za upravljanje razvojem i Partnerska grupa za razvoj Doboja

Strateški cilj 1. Izgrađeno podsticajnoposlovno okruženje i infrastruktura zarazvoj malih i srednjih preduzeća

Operativni cilj 1.1. Opštinska uprava tehnološki modernizovana,organizaciono i kadrovski osposobljena do kraja 2007., tako dazadovoljstvo i privrednika i građana i zaposlenih dostiže nivo odnajmanje 80% do kraja 2008.

Naziv projekta: 3. Pojednostavljivanje procesa ključnih za preduzetnike i investitore

37


Ovim projektom uvodi se strateško planiranje i realizacija poboljšanja u pružanju uslugapreduzetnicima i investitorima. Težište je na procesnom pristupu, timskom radu predstavnikarazličitih odjeljenja i posticanju inventivnosti zaposlenih. Realizacija projekta treba dadovede do dramatičnih smanjenja potrebnog vremena i pojeftinjenja u pružanju usluga kojepreduzetnici i investitori označe kao najvažnije i najurgentnije za poboljšanja.


- izabrani prioritetni procesi za poboljšanja- realizovana poboljšanja za najmanje pet prioritetnih procesa, u vidu:- smanjenja prosječnog iznosa čovjek-sati za obavljanje određenog posla,- smanjenja u prosječnog broja sati koliko predmeti čekaju na nastavak rada - pasivno

vrijeme,- smanjenja prosječnog broja radnih dana potrebnih za rješavanje određenog predmeta i- povećanja broja predmeta koji su obrađeni u određenom vremenskom periodu- rast zadovoljstva preduzetnika i investitora opštinskim uslugama

Glavne aktivnosti

- Detaljna razrada projektnog zadatka- Izbor odgovarajuće konsultantske organizacije- Izbor i osposobljavanje opštinskog projektnog tima- Izbor prioritetnih procesa za poboljšanja- Detaljno snimanje i analiza sadašnjeg stanja odabranih procesa- Stimulisanje i prikupljanje ideja za poboljšanje procesa- Izbor i operativna razrada najuspješnijih ideja- Testiranje i dorada novih rješenja- Prilagođavanje programske podrške (DocuNova) novim rješenjima- Izrada i usvajanje odgovarajućih organizacionih procedura za poboljšane procese- Izrada prijedloga za širenje projekta na ostale procese

Glavni rizici- rigidan stav rukovodstva i zaposlenih prema novim rješenjima- pasivan odnos preduzetnika i investitora u prvim fazama projekta- nekritičko preuzimanje (kopiranje) rješenja iz drugih sredina


2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjena vrijednost projekta: 15.000KM



Ključni potencijalni učesniciDirektni korisnici Indirektni

korisniciGlavni implementator:Specijalizovana konsultantska organizacija sa stručnimreferencama + opštinski projektni tim

Partneri na implementaciji projekta:

- Lokalni preduzetnici- Investitori- Opštinsko rukovodstvo

- Zaposleni uopštinskojupravi

Opšt. koje su već razvile uspješne slične prakse (npr. Prnjavor)Monitoring i evaluacija projekta: Kancelarija za upravljanje razvojem i Partnerska grupa za razvoj Doboja

Strateški cilj 1. Izgrađeno podsticajno poslovnookruženje i infrastruktura za razvoj malih i srednjihpreduzeća

Operativni cilj 1.1. Opštinska uprava tehnološkimodernizovana, organizaciono i kadrovski osposobljena dokraja 2007., tako da zadovoljstvo i privrednika i građana izaposlenih dostiže nivo od najmanje 80% do kraja 2008.

Naziv projekta: 4. Preispitivanje i redefinisanje opštinskih naknada, taksi, doprinosa i poreza

38


Interresorni projektni tim dopunjen predstavnicima MSP i, eventualno, spoljnimekspertima preispitaće sve opštinske naknde, takse, poreze i doprinose, upoređujući ih saokruženjem i, posebno, sa redinama koje prednjače u razvoju malih i srednjih preduća iprivlačenju investitora. Na osnovu toga, kreiraće opštinsku politiku i konkretna rješenjaza opštinske naknade, takse, doprinose i poreze, tako da ta rješenja budu stimulativna zadinamičan razvoj MSP i privlačenje investitora.


- Jedinstven pregled svih opštinskih naknada, taksi, doprinosa i poreza, sa prikazanimefektima

- Uporedni pregled sa odabranim konkurentskim opštinama- Nacrt novih rješenja, sa simulacijom efekata primjene- Nacrt stimulativne opštinske politike i konkretnih rješenja prihvaćen od svih aktera

(uključujući predstavnike lokalne poslovne zajednice)- Akcioni plan za sprovođenje stimulativne opštinske politike i konkretnih rješenja

prihvaćen od svih aktera

Glavne aktivnosti

- Formiranje interresornog projektnog tima i razrada projektnog zadatka- Inventar i analiza svih opštinskih naknada, taksi, poreza i doprinosa- Upoređivanje sa dobrim primjerima iz okruženja – analiza najboljih praksi- Kreiranje sistema stimulativnih rješenja- Simulacija uticaja rješenja na budžetske prihode, korekcije rješenja- Prezentacija i diskusija na Partnerskoj grupi, eventualne korekcije na osnovu

rasprave- Priprema akcionog plana za sprovođenje rješenja- Prezentacija akcionog plana i diskusija na Partnerskoj grupi, eventualne korekcije na

osnovu rasprave- Usvajanje prijedloga stimulativne opštinske politike i rješenja u opštinskoj skupštini- Primjena i praćenje- Promocija prema potencijalnim investitorima

Glavni rizici - Birokratski pristup u analizi i dizajniranju rješenja- Očekivani manji negativni efekti na budžetske prihode u kratkom roku


2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjena vrijednost projekta: 4.000 KM Procijenjeni troškovi u 2007. godini:4.000 KM

Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja): Budžet (100%)Ključni potencijalni učesnici

Direktni korisnici Indirektni korisnici Glavni implementator:Interresorni opštinski projektni tim + spoljni eksperti

Partneri na implementaciji projekta:

- Preduzetnici,poslodavci

- Investitori

- Građani

- Predstavnici preduzetnika, poslodavaca iinvestitora

- Odjeljenja i odsjeci u opštinskoj upraviMonitoring i evaluacija projekta: Kancelarija za upravljanje razvojem i Partnerska grupa za razvoj Doboja

39

Strateški cilj 1. Izgrađeno podsticajno poslovnookruženje i infrastruktura za razvoj malih isrednjih preduzeća

Operativni cilj 1.3. Obezbijeđen kompletan servis za investitore inove preduzetničke inicijative, do 2008.

Naziv projekta: 6. Izgradnja kapaciteta opštinske agencije za MSP kao multi-servis centra za preduzetnike iinvestitore


Ovim projektom se Opštinska agencija za MSP osposobljava za obavljanje jedne od svojihosnovnih uloga, a to je pružanje usluga i informacija MSP koje će im omogućiti razvojposlovanja.Težište projekta je na identifikaciji neophodnih i nedostajućih usluga za MSP iusmjeravanje obuka u pravcu obezbjeđivanja ovih usluga. Za Agenciju je takođe veomabitno da zadobije povjerenje preduzetnika s ciljem ostvarivanja kontinuirane, uzajamnerazmjena informacija i kako bi se Agenciji pružila mogućnost da blisko sarađuje sapreduzećima u rješavanju problema sa kojima se svakodnevno suočavaju.


- Osoblje Agencije obučeno za pružanje usluga multi-servis centra- Olakšano dobijanje osnovnih informacija i usluga za preduzetnike- Uspostavljena saradnja sa relevantnim agencijama/organizacijama- Agencija prihvaćena kao multi-servis centar i zadobijeno povjerenje preduzetnika

Glavne aktivnosti:

- Identifikacija prioritetnih neophodnih usluga za nove i postojeće preduzetnike- Identifikacija usluga koje obezbjeđuje druge razvojne agencije ili organizacije i

uspostavljanje saradnje sa relevantnim organizacijama/agencijama- Definisanje neophodnih najpotrebnijih treninga za osoblje Agencije- Provođenje obuka osoblja- Studijska posjeta osoblja Agenciji sa stručnim referencama za pružanje sličnih

usluga- Definisanje principa funkcionisanja Agencije- Testiranje usluga koje Agencija obezbjeđuje- Promocija Agencije kao multi-servis centra

Glavni rizici:- Nezainteresovanost preduzetnika prema uslugama za razvoj poslovanja


2007 2008 2009 2010 2011 2012



Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Budžet (53%), RARS MSP (47%)


Mladi Opština Doboj

Glavni implementator:Opštinska i republička agencija za mala i srednjapreduzeća

Preduzetnici Partneri na implementaciji projekta:


40

Strateški cilj 3. Prostorno uređena i ekološkinapredna sredina sa razvijenom specifičnomturističkom ponudom i uslugama

Operativni cilj 3.3. Do kraja 2008. razvijena osnovna turističkainfrastruktura i ponuda, ostvaren stabilan rast prihoda izapošljavanja u turizmu u periodu 2009-2012.

Naziv projekta: 15. Rekonstrukcija i revitalizacija tvrđave


Projekat predstavlja nastavak projekta rekonstrukcije i revitalizacije tvrđave u skladu sakulturno-istorijskim vrijednostima grada Doboja a sve u cilju jačanja turističkih kapacitetagrada.Pored izvođenja neophodnih radova na sanaciji i rekonstrukciji tvrđave projekat obuhvata iosmišljavanje i promociju turističkih sadržaja tvrđave.


- Završeni radovi na rekonstrukciji- Obučeno potrebno osoblje- Identifikovani i obezbjeđeni turistički sadržaji koje tvrđava može da omogući- Održan festival «Ljeto na Gradini»- Promovisani turistički sadržaji tvrđave

Glavne aktivnosti:

- Izbor izvođača radova i izvođene radova na rekonstrukciji prioritetnihgrađevinskih radova

- Identifikacija- Opremanje enterijera u skladu sa identifikovanim potrebama- Aktivnosti na obezbjeđivanju turističkih sadržaja tvrđave- Obuka osoblja koje će raditi u pojedinim segmentima tvrđave (vodiči, ...)- Održavanje festivala «Ljeto na Gradini»- Izrada plana promocije i sama promocija turističkih sadržaja Tvrđave

Glavni rizici:- Raposloživnost izvođanja radova sa neophodnim referencama- Dobijanje potrebnih dozvola od strane Ministarstva za prostono uređenje i ekologiju RSObezbjeđena dobra saradnja sa ostalim nadležnim institucijama


2007 2008 2009 2010 2011 2012



Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Budžet (41%), Donator (59%)


Opština

Glavni implementator:NVO/ specijalizovana organizacija sa referencama

Stanovništvo Partneri na implementaciji projekta:Centar za kulturu i obrazovanjeCentar za razvoj, edukaciju i poslovanje


Strateški cilj 4. Razvijeno seosko preduzetništvo i održivapoljoprivredna proizvodnja

Operativni cilj 4.2. Podržano ekonomsko jačanje ipovezivanje najmanje 500 seoskih domaćinstava uperiodu 2007-2011.

Naziv projekta: 20. Uvezivanje proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda

41


Ovim projektom se organizovano podržava stvaranje produktivnih veza izmeđupoljoprivrednih proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda, tako da obje straneostvare koristi za koje su zainteresovane: proizvođači siguran i ekonomski isplativ otkup, aprerađivači pouzdano, kvalitetno i ekonomski povoljno tržište sirovina. Pritom opštinskauprava olakšava, ubrzava i osigurava uspostavljanje takvih veza.


- Snimljeno stanje ponude i ustanovljene potrebe poljoprivrednih proizvođača u svimdijelovima opštine Doboj

- Formirana šira lista potencijalnih i uža lista zainteresovanih prerađivača, sa pregledompotreba

- Organizovani sastanci između predstavnika proizvođača i zainteresovanih prerađivača- Potpisani protokoli o saradnji sa zainteresovanim prerađivačima- Usaglašene investicije sa prerađivačima i proizvođačima- Rast poljoprivredne proizvodnje i otkupa...

Glavne aktivnosti

- Detaljna razrada projektnog zadatka- Razrada metodologije i instrumenata za snimanje stanja i potreba- Snimanje stanja ponude i potreba poljoprivrednih proizvođača na odgovarajućem uzorku- Formiranje šire liste i kontaktiranje prerađivača- Formiranje uže liste zainteresovanih prerađivača, sa ispitivanjem njihovih uslova i

potreba- Izrada akcionog plana organizovanja radnih sastanaka proizvođača i prerađivača- Održavanje sastanaka- Priprema i potpisivanje protokola sa prerađivačima- Usaglašavanje potrebnih investicija- ...

Glavni rizici- otpor rukovodstva i zaposlenih temeljnoj promjeni sistema vrijednosti i kulture rada u

opštinskoj upravi- pasivan odnos korisnika usluga (građana i privrednika) u prvim fazama projekta


2007 2008 2009 2010 2011 2012



Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Budžet (50%), donator (50%)

Ključni potencijalni učesniciDirektni korisnici Indirektni korisnici Glavni implementator:

Opštinsko odjeljenje za privredu + opštinskaagencija za MSP

- Poljoprivredniproizvođači

- Prerađivači poljopr.proizvoda

Zadruge i udruženja poljopr.proizvođača

Partneri na implementaciji projekta:- Zadruge i udruženja poljoprivrednih

proizvođača- Ministarstvo poljoprivrede RS (poljoprivredna

savjetodavna služba)Monitoring i evaluacija projekta: Kancelarija za upravljanje razvojem i Partnerska grupa za razvoj Doboja

42

Strateški cilj 5. Regionalno konkurentni ljudskiresursi, posebno u strateški prioritetnimpodručjima

Operativni cilj 5.1. Do 2008. razvijeni kapaciteti i programi zastalno prilagođavanje znanja i vještina aktuelnoj i perspektivnojpotražnji na tržištu rada

Naziv projekta: 23. Prekvalifikacije za poznatog poslodavca


Poslodavac koji ima potrebu da zaposli radnike određenih zanimanja a ne može da ihpronađe u okruženju obraća se Zavodu za zapošljavanje specificirajući kadrove koji sumu potrebni. Zavod organizuje obuku nezaposlenih prema zahtjevu poslodavca tako dasu obučeni radnici spremni da praktično primjene stečene sposobnosti. Poslodavac,nakon obuke, zapošljava prekvalifikovane radnike.


- Nezaposlena lica prekvalifikovana za kritična zanimanja zahtjevana od straneposlodavca

- Omogućeno zapošljavanje prekvalifikovanih lica (smanjenje nezaposlenosti)- Upostavljen sistem usaglašavanja ponude i tražnje radne snage

Glavne aktivnosti:

- Prikupljanje i analiziranje zahtjeva poslodavaca- Izbor nezaposlenih lica koja će se prekvalifikovati u skladu sa zahtjevom

poslodavca (analiza zainteresovanosti i sposobnosti)- Izbor specijalizovane organizacije ili preduzeća sa referencama koje će vršiti

prekvalifikaciju- Održavanje obuke za nezaposlene radnike- Zapošljavanje radnika- Promocija najuspješnijih u cilju proširenja programa

Glavni rizici:

- Nezaposleni prijavljeni na zavod za zapošljavanje nisu zainteresovani zaprekvalifikaciju (zaposleni su «na crno»)- Nemogućnost pronalaženja specijalizovanih kompanija sa referencama za vršenjeprekvalifikacija- Poslodavac odbija da primi radnike nakon prekvalifikacije


2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjena vrijednost projekta u KM:100.000 KM


Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Zavod za zapošljavanje (70 %), budžet opštine (20%), poslodavac (10%)


Nezaposleni Opštinska uprava

Glavni implementator:Zavod za zapošljavanje i specijalizovaneorganizacije/preduzeća sa referencama

Poslodavci Partneri na implementaciji projekta:Opštinska uprava

Monitoring i evaluacija projekta: Zavod za zapošljavanje i Kancelarija za upravljanje razvojem

43

Strateški cilj 5. Regionalno konkurentniljudski resursi, posebno u strateškiprioritetnim područjima

Operativni cilj 5.2. Od 2007. osigurano stalno unapređivanjeobrazovnih institucija i programa u strateškim granama(preduzetništvo, menadžment, informacione i komunikacionetehnologije, saobraćajni inženjering, turizam i sl.)

Naziv projekta: 24. Omladinsko preduzetništvo


Formiranjem omladinskih preduzeća zainteresovani učenici trećeg razreda Srednjoškolskogcentra (uz pomoć odabranih i obučenih profesora, savjetnika za prediuetništvo i lokalnihpreduzetnika) prolaze kroz cijeli životni ciklus preduzeća (razvoj poslovne ideje, izradabiznis plana, registracija i organizovanje preduzeća, prikupljanje finansijskih sredstava,poslovanje i vođenje poslovnih knjiga, likvidacija preduzeća). Time se pripremaju zaeventualnu buduću preduzetničku karijeru i postaju promotori preduzetništva u školama imeđu mladima. Projekat preuzima metodologiju Fonda otvoreno društvo BiH i norveškeorganizacije Business Innovation Programs.


- Između 40 i 50 srednjoškolaca osposobljeno za promociju preduzetništva i preduzetničkukarijeru (dvije škole za jednu školsku godinu)- Razvijeno 15-20 poslovnih ideja, biznis planova i 8-10 omladinskih preduzeća- Organizovan sajam/izložba omladinskih preduzeća- Uvedeno preduzetništvo u sistem obrazovanja- Uspostavljena saradnja Srednjoškolskog centra i lokalnih preduzetnika

Glavne aktivnosti:

- Promocija projekta i izbor zainteresovanih učenika i profesora- Osposobljavanje profesora- Simulacija životnog ciklusa preduzeća – orgnizovanje omladinskih preduzeća (razvoj

poslovne ideje, izrada biznis plana, registracija i organizovanje preduzeća, prikupljanjefinansijskih sredstava, poslovanje i vođenje poslovnih knjiga, likvidacija preduzeća)

- Organizovanje školskog sajma omladinskog preduzetništva

Glavni rizici:

- Neainteresovanost i neosposobljenost profesora- Neainteresovanost lokalnih preduzetnika- Nemogućnost dobijanja saglasnosti za izvođenje programa od Ministarstva prosvjete ikulture RS


2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjena vrijednost projekta:26.000 KM (godišnje)


Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Budžet (50%), DEZA (50%)


Srednjoškolci, budućipreduzetnici

Preduzetnici, stvaranjepreduzetničke klime

Glavni implementator:Fondacija Mladi preduzetniciSrednjoškolski centar

Rukovodstvo i profesoriSrednjoškolskog centra

Partneri na implementaciji projekta:Fond otvoreno društvo BiHOpštinska upravaLokalni preduzetnici

Monitoring i evaluacija projekta: Fondacija Mladi preduzetnici

44

Strateški cilj 5. Regionalno konkurentni ljudskiresursi, posebno u strateški prioritetnimpodručjima

Operativni cilj 5.1. Do 2008. razvijeni kapaciteti i programi zastalno prilagođavanje znanja i vještina aktuelnoj i perspektivnojpotražnji na tržištu rada

Naziv projekta: 25. Efikasna radna i razvojna integracija mladih u Doboju


Ovim projektom podstiče se radna integracija mladih i iskorištavanje njihovih potencijala iznanja u smjeru razvoja opštine Doboj. Mladima se omogućava da iskažu svojainteresovanja, probleme na koje nailaze prilikom traženja posla, da ponude znanja isposobnosti sa kojima raspolažu i omogućuje im se pravedna konkurencija na tržištu radnesnage. Poslodavci, sa druge strane, imaju uvida u znanja i sposobnosti raspoložive radnesnage na koje mogu računati za planiranje razvoja poslovanja.


- Povećana uključenost mladih u riješavanje razvojnih problema- Formirani timovi pladih koji će moći međusobno razmjenjivati ideje i informacije- Olakšana radna integracija mladih- Realizove razvojne ideje mladih

Glavne aktivnosti:

- Analiza postojeće obrazovne i kvalifikacione strukture studenata i diplomiranihstudenata i ostalih mladih,

- Formiranje timova mladih- Prikupljanje ideja mladih i prijedloga mjera za njihovu radnu i razvojnu

intergraciju,- Analiza mogućnosti realizacije ideja i prijedloga i priprema akcionog plana- Povezivanje sa tražnjom za radnom snagom

Glavni rizici:- pasivan odnos prema problemima mladih


2007 2008 2009 2010 2011 2012

Procijenjena vrijednost projekta u KM:70.000

Procijenjeni troškovi u 2007. godini:20.000

Izvori finansiranja projekta (finansijer i procenat finansiranja):Budžet (57%), Min. omladine i sporta (20%), Donator (23%)


Mladi Opština Doboj

Glavni implementator:NVO/ specijalizovana organizacija sa referencama

Preduzetnici Partneri na implementaciji projekta:


45

11. Procjena budžeta strategije

Naziv projekta

Procjenjenaukupna

vrijednostprojekta

Iznos finansiranjaiz opštinskog

budžeta

Potreban iznos zafinansiranje iz drugih

izvora

Plan opštinskogbudžeta za 2007.

godinu

1.Kako efikasnije koristiti nedovoljno iskorištene lokalne resurse ikapacitete? 20.000 12.000 8.000 5.000

2.Unapređenje korisničke orijentacije opštinske uprave 18.000 15.000 3.000 12.0003.Pojednostavljivanje procesa ključnih za preduzetnike i investitore 15.000 10.000 5.000 10.0004.Preispitivanje i redefinisanje opštinskih naknada (takse, doprinosi i

porezi) 4.000 4.000 - 4.000

5.Projektovanje i opremanje posebne industrijske zone za mala isrednja preduzeća Bare 80.0003 30.000 50.000 -

6.Izgradnja kapaciteta opštinske agencije za MSP kao multi-serviscentra za preduzetnike i investitore 15.000 8.000 7.000 8.000

7.Uspostavljanje inkubatora za informacione i komunikacionetehnologije 120.000 50.000 70.000 -

8.Projektovanje i opremanje distributivne zone sa zonom pratećihusluga i industrija (lokalitet Kostajničko polje) 80.0006 30.000 50.000 -

9.Tehnička podrška za razvoj pratećih usluga i industrija vezanih zatransport i distribuciju 200.000 50.000 150.000 -

10. Promocija Doboja kao saobraćajnog, komunikacijskog idistributivnog centra Zapadnog Balkana 100.000 60.000 40.000 -

11. Izrada Prostornog plana opštine Doboj 250.000 250.000 - 150.00012. Izrada regulacionih planova za lokacije predviđene za

industrijsku i distributivnu zonu 200.000 200.000 - 70.000

13. Hitno uklanjanje kritičnih arhitektonskih barijera za osobe sainvaliditetom 100.000 40.000 60.000 20.000

6 Предвиђена средства односе се само на израду студије изводљивости која ће дати прецизну процјену потребних средстава и препоручитинајповољнији метод реализације и финансирања

46

14. Izrada objedinjene strategije razvoja turizma, kulture i sporta 30.000 15.000 15.000 -15. Rekonstrukcija i revitalizacija tvrđave 121.000 50.000 71.000 30.00016. Realizacija prioritetnih projekata prema posebnom akcionom

planu (LEAP) 70.000 30.000 50.000 20.000

17. Izgradnja protivgradnih stanica za područje opštine Doboj 450.000 225.000 225.000 70.00018. Uspostavljanje preduzetničkih inkubatora u seoskim mjesnim

zajednicama 400.000 200.000 200.000 60.000

19. Program podsticaja poljoprivredne proizvodnje (regresiranjekamata, stimulacije...) 2.000.000 1.000.000 1.000.000 200.000

20. Uvezivanje proizvođača i prerađivača poljoprivrednih proizvoda 100.000 50.000 50.000 30.00021. Uređenje korita rijeka sa zaštitom od poplava 400.000 200.000 200.000 50.00022. Uspostavljanje klastera prehrambene industrije (sub-regionalni

projekat) 1.000.000 160.000 840.000 -

23. Prekvalifacije za poznatog poslodavca 100.000 20.000 80.000 10.00024. Omladinsko preduzetništvo 26.000 13.000 13.000 13.00025. Efikasna radna i razvojna integracija mladih u Doboju 70.000 40.000 30.000 10.00026. Podrška uspostavljanju edukativno-resursnog centra za

ekonomski razvoj socijalnih kooperativa 20.000 8.000 12.000 -

27. Izgradnja kapaciteta za upravljanje razvojem 20.000 10.000 10.000 8.000

Drugi projekti koji doprinose realizaciji ciljeva 1.000.000 500.000 500.000 100.000

Rezerva ako se ne obezbjedi sufinansiranje iz drugih izvora 300.000 300.000 - 100.000

UKUPNO 7.319.000 3.580.000 3.739.000 980.000

47

Prilog I: Spisak učesnika u izradi Strategije ekonomskog razvojaDoboja

Opštinski razvojni tim:- Mladen Kršić, načelnik odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti,- Marica Ilić, šef odsjeka za privredu i poslove privrednog razvoja,- Slađana Malinović, samostalni stručni saradnik za oblast poljoprivrede,- Dragan Kovačević, načelnik odjeljenja za finansije,- Tanja Ružojčić- Lujić, šef odsjeka za urbanizam i prostorno planiranje,- Dragan Despotović, šef odsjeka za društvene djelatnosti,- Miodrag Bosić, izvršni direktor NVO «Humanitas».

Partnersku grupu za razvoj Doboja čini 56 zainteresovanih predstavnika javnog,privatnog i nevladinog sektora sa ... kao predsjednikom Partnerske grupe.

48

Prilog II. Polazna matrica aktera i uloga u implementaciji Strategije ekonomskog razvoja Doboja7

Uloge:Akteri:

Učešće u implementaciji Učešće u finansiranju Učešće u praćenju i evalvaciji

Opštinska skupštinaUsvaja dio budžeta zaimplementaciju strategije

- Razmatra godišnje izvještaje orealizaciji strategije- Usvaja prijedloge za ažuriranjestrategije

Načelnik opštine- Formira Kancelariju zaupravljanje opštinskimrazvojem- Daje radne naloge zaformiranje timova i učešćeopštinske uprave u realizacijiprojekata

- Predlaže dio budžeta zaimplementaciju strategije- Obezbjeđuje potrebnosufinansiranje iz drugih izvora(Vlada RS, donatori...)

- Razmatra kvartalne izvještaje orealizaciji strategije i projekata- Preduzima mjere za unapređenjerealizacije- Podnosi godišnji izvještaj o realizacijistrategije- Podnosi prijedloge za ažuriranjestrategije

Partnerska grupa zarazvoj Doboja

- Razmatra polugodišnje izvještaje orealizaciji strategije i projekata- Daje prijedloge za unapređenjerealizacije i ažuriranje strategije

Kancelarija zaupravljanjeopštinskim razvojem

- Razrada projekata i pripremaza implementaciju- Osiguranje izbora kvalitetnihpartnera za implementacijuprojekata

- Promocija strategije iprojekata prema potencijalnimsufinansijerima

- Izrada sistema indikatora za praćenje ievalvaciju realizacije strategije iprojekata- Priprema podloga i izvještavanje orealizaciji strategije i projekata- Priprema prijedloga za unapređenjerealizacije i ažuriranje strategije

7 Matrica aktera i uloga u implementaciji strategije je pripremljena uz pomoć Upitnika o zainteresovanosti za realizaciju Strateškog plana koji su popunili članoviPartnerske grupe za razvoj Doboja

49

Uloge:Akteri:


Odjeljenje zaprivredu i društvenedjelatnosti

- Obezbjeđuju potrebnepodatke iz svog djelokruga- Učestvuju u realizacijiodgovarajućih projekata

- Priprema podloga i izvještavanje orealizaciji strategije i projekata- Priprema prijedloga za unapređenjerealizacije i ažuriranje strategije

Odjeljenje zaprostorno uređenje

- Obezbjeđuju potrebnepodatke iz svog djelokruga- Pružaju stručnu pomoć /realizuju operativni cilj koji seodnosi na inoviranje prostorno-planske dokumentacije


Odjeljenje zafinansije

- Obezbjeđuju potrebnepodatke iz svog djelokruga- Učestvuju u realizacijiodgovarajućih projekata

- Priprema godišnji budžet - Priprema podloga i izvještavanje orealizaciji strategije i projekata- Priprema prijedloga za unapređenjerealizacije i ažuriranje strategije

Odjeljenje za opštuupravu

- Obezbjeđuju potrebnepodatke iz svog djelokruga- Učestvuju u realizacijiodgovarajućih projekata,posebno projekata kojidoprinose realizacijioperativnog cilja 1.1.


50

Uloge:Akteri:


Odjeljenje obnove irazvoja

- Obezbjeđuje potrebnepodatke iz svog djelokruga

- Učestvuje u realizacijiodgovarajućih projekata(posebno projekata podrednim brojem: 5, 10, 11, 16,21) i obezbjeđuje ekspertizuiz oblasti zaštite čovjekoveokoline


Stambeno-komunalno odjeljenje

- Obezbjeđuju potrebnepodatke iz svog djelokruga- Učestvuju u realizacijiodgovarajućih projekata(uklanjanje arhitektonskihbarijera za osobe sainvaliditetom)


Zavod zazapošljavanje RS(kancelarija uDoboju)

- Učestvuje u realizacijiodgovarajućih projekata(Prekvalifikacije za poznatogposlodavca)

- Obezbjeđuje sufinansiranjeodgovarajućih projekata

- Priprema podloga za praćenje ievalvaciju odgovarajućih projekata- Putem učešća u Partnerskoj grupi zarazvoj Doboja

Udruženjeprivrednika

- Učestvuje u realizacijiodgovarajućih projekata,posebno projekata kojidoprinose realizacijioperativnog cilja 1.2. i 1.3.

- Promocija strategije i projekataprema potencijalnim donatorima

51

Uloge:Akteri:


Privredna komoraregije Doboj iZanatsko-preduzetničkakomora regije Doboj

- Učestvuje u realizaciji odgovarajućihprojekata, posebno projekata kojidoprinose realizaciji operativnihciljeva 1.2 i 1.3. zatim projekataprojektovanja i opremanja poslovnihzona, uspostavljanje klasteraprehrambene industrije

- Promocija strategije iprojekata premapotencijalnim donatorimai investitorima

Centar za kulturu iobrazovanje

- Učestvuje u izgradnji osnovneturističke infrastrukture i ponude(projekat Rekonstrukcije irevitalizacije tvrđave, organizacijafestivala «Ljeto na Gradini»; izradastrategije razvoja turizma, kulture isporta)

- Putem učešća u Partnerskoj grupi zarazvoj Doboja

Centar za socijalnirad

Podrška uspostavljanju edukativno-resursnog centra za ekonomski razvojsocijalnih kooperativa


Poljoprivrednirazvojni konzorcij

- Učestvuje u realizaciji strateškog ciljakoji se odnosi na razvijeno seoskopreduzetništvo i održivupoljoprivrednu proizvodnju, posebnoprojekta Uvezivanja proizvođača saprerađivačima poljopvrivrednihproizvoda

- Aktivna promocijastrategije i projekata


52

Uloge:Akteri:


Centar za razvoj,edukaciju iposlovanje

- Učešće u realizaciji iimplementacija projektarekonstrukcije i revitalizacijetvrđave, projekata premalokalnog ekološkom akcionomplanu, kao i učešće urealizaciji ostalihodgovarajućih projekata(operativni ciljevi 3.2 i 3.3.)

- Promocija strategije i projekataprema potencijalnim donatorima


Edukativno-resursnicentar

Učestvuje u realizaicvjiprojekata Efikasna radna irazvojna integracija mladih uDoboju i podrškeuspostavljanju edukativno-resursnog centra za razvojsocijalnih kooperativa i ostalihodgovarajućih projekata

Promocija strategije premapotencijalnim sufinansijarima izdonatorske zajednice


MAK Most Učestvuje u realizicijiodgovarajućih projekata iobezvjeđivanje ekspertize izpodručja jačanja ljudskihresursa

Promocija strategije premapotencijalnim sufinansijarima izdonatorske zajednice


53

Uloge:Akteri:


Udruženjedistrofičara Doboj iudruženjeparaplegičara regijeDoboj

- Učestvuju u realizacijistrateškog cilja koji se odnosina prostorno uređenu i ekološkinaprednu sredinu sa razvijemturističkom ponudom ioperativnog cilja koji se odnosina stalno prilagođavanje znanjai vještina potraži na tržištu rada(projekti: 13. Hitno uklanjanjearhitektonskih barijera i 26.uspostavljanje edukativno-resursnog centra za ekonomskirazvoj socijalnih kooperativa

- Promocija strategije i projekataprema potencijalnimsufinansijerima iz donatorskezajednice


Institut «IG» - Saradnja pri realizacijiprojekata uređenja koritarijeke kao i projekata kojiimaju za cilj stvaranje novihradnih mjesta i podrškaotvaranju novih malih isrednjih preduzeća

- Učešće u izradi projekata ielaborata


Bolnica Doboj - Učešće u realizacijiodgovarajućih projekata

- Promocija strategije i projekata - Putem učešća u Partnerskoj grupi zarazvoj Doboja

Uloge:Akteri:


Pošte Republike Učestvuju u realizaciji Promocija strategije i projekata - Putem učešća u Partnerskoj grupi za

54

Srpske odgovarajućih projekata razvoj DobojaFinansijskeinstitucije

- Učestvuju u realizacijiodgovarajućih projekata

- Promocija strategije i projekata- Finansiranje realizacijeprojekata putem kreditniharanžmana sa opštinom


Protivgradna zaštitaRepublike Srpske

Učestvuje u realizacijiprojekata koji se odnose naizgradnju protivgradne zaštitena području opštine Doboj kaoi uređenje korita rijeka sazaštitom od poplava

Promocija strategije i projekata - Putem učešća u Partnerskoj grupi zarazvoj Doboja

ARDA SZ-regionalna razvojnaagencija

- Pruža stručnu pomoć prilikompripreme prijedloga projekata

- Promocija strategije i projekataprema potencijalnimsufinansijerima iz donatorskezajednice- Obezbjeđuje informacije opotencijalnim izvorimafinansiranja


55

Resorna ministarstvo i agencije Republike SrpskeUloge:

Akteri:Učešće u implementaciji Učešće u finansiranju Učešće u praćenju i evalvaciji

- Ministarstvopoljoprivrede,šumarstva ivodoprivrede

Učestvuju u realizacijiprojekata koji doprinoseostvarenju strateškog cilja 4.(Razvijeno seoskopreduzetništvo i održivapoljoprviredna proizvodnja)

- Promocija strategije i projekataprema donatorima- Sufinansiranje odgovarajućihprojekata, posebno projekata kojise odnose na podsticajepoljoprivredne proizvodnje ipovezivanje polj. proizvođača iprerađivača

Evalvacija projekata u čijojimplementaciji direktno učestvuje(pružajući stručnu, finansijsku ili bilokoju drugu vrstu podrške)

- Ministarstvoprivrede, energetike irazvoja

Učestvuju u realizacijiprojekata uspostavljanja iopremanja poslovnih zona idrugih odgovarajućih projekata

- Promocija strategije i projekataprema donatorima- Sufinansiranje odgovarajućihprojekata


- Ministarstvo zaprostorno uređenje,građevinarstvo iekologiju

Učestvuju u realizacijiprojekata izrade prostorno-planske dokumentacije i drugihodgovarajućih projekata



- Ministarstvo zaprosvjetu i kulturu

Učestvuju u realizacijiodgovarajućih projekata,posebno projekata koji seodnose na izgradnju regionalnokonkurentnih ljudskih resursa

- Promocija strategije i projekataprema donatorima- Sufinansiranje odgovarajućihprojekata, posebno projekata kojise odnose na izgradnju regionalnokonkurentnih ljudskih resursa


Uloge:Akteri:


- Ministarstvo za - Promocija strategije i projekata Evalvacija projekata u čijoj

56

ekonomske odnose ikoordinaciju

prema donatorima- Sufinansiranje odgovarajućihprojekata

implementaciji direktno učestvuje(pružajući stručnu, finansijsku ilibilo koju drugu vrstu podrške)

- Ministasrtvo zaporodicu, sport iomladinu

Učestvuju u realizaciji odgovarajućihprojekata (efikasna radna i razvojnaintegracijala mladih, učestvuju uizradi objedinjene strategije razvojaturizma, kulture i sporta)


Evalvacija projekata u čijojimplementaciji direktno učestvuje(pružajući stručnu, finansijsku ilibilo koju drugu vrstu podrške)

- Ministarstvo trgovine iturizma

- Učestvuje u realizaciji odgovarajućihprojekata iz područja razvojaturističke ponude Doboja i promocijeDoboja kao saobraćajnog,komunikacijskog i distributivnogcentra Zapadnog Balkana



Republička agencija zarazvoj malih i srednjihpreduzeća

Učestvuju u realizaciji projekatauspostavljanja i opremanja poslovnihzona, uspostavljanja multi-serviscentra za MSP, uspostavljanjainkubatora i drugih odgovarajućihprojekata

Obezbjeđuje sufinansiranjeprojekta uspostavljanjainkubatora i drugihodgovarajućih projekata


Fakulteti i drugespecijalizovaneobrazovne, istraživačke ikonsultantske org.

- Pružaju stručnu pomoć / realizujuprojekte u područjima u kojima mogudemonstrirati odgovarajuće stručnereference

- Promocija strategije iprojekata, posebno strateškogcilja i projekata koji se odnosena regionalno konkurentneljudske resurse

- Priprema podloga za praćenje ievalvaciju odgovarajućih projekata- Putem učešća u partnerskoj grupiza razvoj Doboja

57

Prilog III: Ekonomska i socijalna analiza opštineDoboj

58

OPŠTINA DOBOJTim za lokalni ekonomski razvoj

Ekonomska i socijalna analizaopštine Doboj

Napomena:Ovaj materijal predstavlja kompletiranu i dorađenu radnu verziju, premasugestijama sa sastanka Partnerske grupe za razvoj Doboja (od 22. 12.2005.) Analiza predstavlja sastavni dio Strategije razvoja opštine Doboj,koju priprema Opštinski razvojni tim uz konsultantsku pomoć razvojneagencije EDA iz Banje Luke i podršku Projekta razvoja opština u regijiDoboja (MDP).

Doboj, decembar 2005. godine

59

Sadržaj:

UVOD ............................................................................................................................... 61

GEOGRAFSKI POLOŽAJ I PRIRODNE ODLIKE PODRUČJA OPŠTINE DOBOJ... 63

Na glavnom putu........................................................................................................... 63

Karakteristike regionalnog centra ................................................................................. 64

Značajan kulturno-istorijski i turistički potencijal ........................................................ 64

Prirodne karakteristike .................................................................................................. 64

Teritorija opštine Doboj ................................................................................................ 65

DEMOGRAFIJA I TRŽIŠTE RADA............................................................................... 67

Demografska situacija................................................................................................... 67

Skoro tri četvrtine ruralnog stanovništva .................................................................. 67Negativan prirodni priraštaj ...................................................................................... 68

Tržište rada.................................................................................................................... 68

Javni sektor još uvijek zapošljava skoro jednu trećinu............................................. 68Nezaposlenost u stalnom porastu.............................................................................. 69Aktivne mjere zapošljavanja..................................................................................... 74

ANALIZA PRIVREDE .................................................................................................... 77

Negativni rezultati tranzicije i privatizacije .................................................................. 77

Privredna struktura po vrstama poslovnih subjekata .................................................... 78

Akcionarska društva bilježe sve veće gubitke .............................................................. 80

Raste broj subjekata po sektorima privrede .................................................................. 82

Veći rashodi od prihoda u ključnim sektorima ............................................................. 84

Najveći udio trgovine u ukupnom prihodu i rashodu ................................................... 85

Rast plata u svim sektorima, osim trgovine .................................................................. 86

Rast izvoza, ali je uvoz još uvijek znatno veći ............................................................. 87

Mala privreda ................................................................................................................ 88

Poslovno okruženje ....................................................................................................... 91

ANALIZA POLJOPRIVREDE ........................................................................................ 94

Poljoprivredno zemljište ............................................................................................... 94

Stočarstvo...................................................................................................................... 98

Voćarstvo .................................................................................................................... 100

Prehrambena industrija i perspektive agrarnog razvoja.............................................. 101

60

Šumarstvo ................................................................................................................... 101

Vode............................................................................................................................ 103

INFRASTRUKTURA..................................................................................................... 105

Stanje urbanističko-planske dokumentacije................................................................ 105

Pokrivenost teritorije opštine prostorno – planskom dokumentacijom ...................... 105

Pokrivenost provedbenim planovima ......................................................................... 105

Saobraćajne komunikacije .......................................................................................... 106

Komunalna infrastruktura ........................................................................................... 106

Elektroenergetska infrastruktura ............................................................................. 107Vodovodna mreža ................................................................................................... 107Telekomunikacije.................................................................................................... 108

Dostupnost infrastrukture poslovnim, industrijskim i građevinskim zonama ............ 108

Otpadne vode i zaštita voda ........................................................................................ 109

ANALIZA DRUŠTVENIH DJELATNOSTI................................................................. 110

ANALIZA BUDŽETA ................................................................................................... 113

Rast i poreskih i neporeskih prihoda........................................................................... 113

Učešće administrativnih troškova stalno se smanjuje................................................. 114

Jedna četvrtina budžetskih prihoda za kapitalne projekte........................................... 115

ANALIZA MAKROEKONOMSKOG OKRUŽENJA (PEST ANALIZA) .................. 118

Nizak nivo ekonomske razvijenosti i stabilnosti ........................................................ 118

Nema suštinske funkcionalne i fiskalne decentralizacije............................................ 119

Malo tržište, nepovoljno finansijsko i regulatorno okruženje... ................................. 119

Rastuće siromaštvo kao glavna odrednica socijalnog okruženja ................................ 120

Tehnološki jaz se stalno povećava.............................................................................. 120

Prilozi:......................................................................................................................... 122

Prilog 1 - Šta se dešava po završetku srednje škole............................................... 122

61

UVOD

Ekonomska i socijalna analiza opštine Doboj predstavlja prvi, tekstualnonajintezivniji dio posla na izradi Strategije ekonomskog razvoja opštine Doboj za period2007-2012. Iz perspektive cjelokupnog posla, ova analiza predstavlja temeljni dokumentu nizu. Odmah nakon nje, praktično iz nje, izvodi se SWOT analiza (analiza snaga,slabosti, prilika i prijetnji), kao most između sadašnjeg i željenog stanja. Na SWOTanalizi izgradiće se strateški plan ekonomskog razvoja opštine Doboj, sa vizijom razvoja,strateškim i operativnim ciljevima, te programima i projektima čija konsistentnaimplementacija treba da dovede do ostvarivanja zacrtanih strateških ciljeva i vizijerazvoja. Na kraju, takav strateški plan biće pretočen u plan imlementacije sa akcionimplanom, kako bi svi učesnici u njegovoj realizaciji mogli da prepoznaju svoje uloge iodgovornosti. Predviđeno je da SWOT analiza bude završena do kraja 2005. godine,strateški plan do maja 2006., a plan implementacije sa akcionim planom do kraja juna2006. godine.

Strateško planiranje predstavlja ključni instrument za upravljanje opštinskimrazvojem. Radi se o otvorenom i svima dostupnom kreativnom procesu donošenjaključnih odluka na osnovu kojih lokalna zajednica oblikuje svoju budućnost i predviđaakcije kojima se dostiže željeno stanje.

Strateško planiranje je kompleksan i kreativan proces, koji podrazumijeva ispecifično organizovanje ključnih lokalnih aktera, u dva osnovna vida: tim za lokalniekonomski razvoj i Partnerska grupa za razvoj Doboja. Tim za lokalni ekonomski razvoj,multidisciplinaran po sastavu i multisektorski po radu, formiran je rješenjem načelnikaopštine Doboj od 1. jula 2005. godine i sačinjavaju ga: Mladen Kršić (načelnik odjeljenjaza privredu i društvene djelatnosti), Marica Ilić (šef odsjeka za privredu i posloveprivrednog razvoja), Slađana Malinović (samostalni stručni saradnik za oblastpoljoprivrede), Dragan Kovačević (načelnik odjeljenja za finansije), Branislav Garić(potpredsjednik SO-e), Dragan Despotović (šef odsjeka za društvene djelatnosti) iMiodrag Bosić (izvršni direktor NVO «Humanitas»). Važan doprinos u pripremi analizedala je i Tanja Lujić, šef odsjeka za urbanizam i prostorno planiranje. Partnersku grupu zarazvoj Doboja čine zainteresovani predstavnici javnog, privatnog i nevladinog sektora.Formirana je 14. septembra 2005. godine, kada je 56 predstavnika javnog, privatnog inevladinog sektora konsensusom prihvatilo Sporazum o partnerstvu za razvoj opštineDoboj i okvirni proces izrade Strateškog plana, birajući ... za predsjednika Partnerskegrupe.

Najveći dio posla na analizi stanja obavio je opštinski tim za razvoj. Sljedećomslikom predstavljene su veze, odnosi i odgovornosti različitih učesnika u procesu izradeStrategije razvoja opštine Doboj:

62

Domet analize bitno je limitiran nedovoljnom pouzdanošću i ažurnošćuprikupljenih podataka. Poseban problem predstavlja neusklađenost podataka izmeđurazličitih izvora, vidljiva i nacrtu ove analize na nekoliko mjesta. Posebno je izraženaneusklađenost podataka o zaposlenosti, i to naročito u segmentu akcionarskih društava.Usklađivanje ovih podataka predstavljaće poseban izazov za tim koji priprema analizu.

U svom konačnom tekstu, ova analiza uključiće najvažnije dopune, komentare isugestije lokalnih aktera okupljenih u Partnersku grupu za razvoj Doboja, te korekcijenastale neophodnim usklađivanjem podataka iz različitih izvora.

Konsultanti /MDP / EDA

Partnerska grupa zarazvoj (objedinjujejavni, privatni inevladin sektor)

Službe / odjeljenja

Opštinskirazvojni tim

Skupština iNačelnik

Učesnici strateškog planiranja razvojaVeze, odnosi i odgovornosti

Vlade / agencije / inst.

Odlučuju

Pripremaju,oblikuju

Savjetuju

Usmjeravaju,olakšavaju

Doprinose

Sarađuju

63

GEOGRAFSKI POLOŽAJ I PRIRODNE ODLIKEPODRUČJA OPŠTINE DOBOJ

Na glavnom putu

Doboj se nalazi direktno na glavnoj saobraćajnoj liniji koja će povezivati SrednjuEvropu (Budimpešta) sa Jadranskim morem (koridor 5C). Podjednako je udaljen odBeograda i Zagreba. Uvijek je predstavljao ključni saobraćajni čvor Bosne i Hercegovine.

Kada se govori o geografskoj povoljnosti ovog prostora, prije svega se misli nakomunikacijski značaj. Naime, duž prostoranih riječnih tokova Bosne, Usore i Sprečerazvio se kako drumski tako i željeznički saobraćaj, dobijajući svoj puni smisao namakroplanu, tj. ostvarujući povezanost dvaju pomenutih makroregija (srednjoevropske imediteranske).

64

Karakteristike regionalnog centra

Geografski položaj i nivo razvijenosti Doboj su uvijek dovodili u pozicijuregionalnog centra. Ni nova politička, administrativna i ekonomska arhitektura BiH iRepublike Srpske neće moći zanemariti prirodnu, ekonomsku i komunikacionu uloguDoboja kao tradicionalnog središta ozrensko-posavske regionalne cjeline i regionalnogsredišta Privredne komore RS, Zavoda za zapošljavanje, Fonda PIO, Poreske uprave RS,itd.

Značajan kulturno-istorijski i turistički potencijal

U kulturno-istorijskom i turističkom potencijalu opštine Doboj izdvaja se Muzejsa postavkom, vodičem kroz kulturno-istorijsko naslijeđe grada i primjerenimsuvenirima. Tu su i Centar kulture sa galerijom, memorijalni kompleks sa spomenikomžrtvama iz Prvog svjetskog rata, te centralni gradski park sa spomenicima vezanim zaDrugi svjetski rat.

Dobojska gradina – srednjovjekovno utvrđenje kao sastavni dio savremenognaselja, sa sadržajima dobre turističke ponude, te Dobor kula – srednjovjekovnoutvrđenje “Vrata Bosne”, podsjećaju na burnu istoriju Doboja.

Antičko utvrđenje na ušću Usore – zanimljivo kao arheološki lokalitet iz rimskihvremena – jasno svjedoči o važnosti komunikacijskog koridora dolinom Bosne odantičkih vremena do danas kada je Doboj važno željezničko i putno središte.

U regiji Doboj nalazi se i srednjevjekoni manastir Ozren – uključujući sveturističke mogućnosti planine Ozren, te manastir Liplje – sa turističkim potencijalimaBanje Vrućice (zdravstveni, kongresni, volontersko-istraživački turizam).

Kulturno-istorijskoj i turističkoj ponudi regije Doboj, značajno doprinosi ipaleolitska pećina “Rastuša”, sa velikim brojem arheoloških lokaliteta ovog perioda naregiji Doboja - čiji je evropski pandan regija Dordonja u Francuskoj.

Prirodne karakteristike

Prirodne odlike opštine Doboj, gotovo u potpunosti izražene su karakteristikamaprirodno-geografske cjeline sjevernog dijela Republike Srpske. Opština Doboj leži na 44o

40’ sjeverne geografske širine i 18o 06’ istočne geografske dužine, na nadmorskoj visiniod 146 metara.

U geomorfološkom smislu, na ovom prostoru se smjenjuju različiti oblici.Sjeverni dio opštine Doboj karakterišu brežuljkasti tereni izgrađeni od kenozojskihnaslaga, koji se blago spuštaju u ravničarske prostore (riječne doline) sa aluvijalnimzaravnima, dok na jugu ovi brežuljkasti tereni postaju viši, oslanjajući se na planinskemasive sa juga.

Na klimatske uslove koji vladaju na ovim prostorima najviše utiče sjevernipripanonski dio, koji pripada umjereno-kontinentalnom panonskom pojasu, a to znači dasu ljeta topla a zime umjereno hladne, dok prosječna godišnja temperatura iznosi 10o C.

65

Padavine su uglavnom ravnomjerno raspređene, a najintenzivnije su u periodu maj-juni.Prosječna ostvarena količina padavina kreće se od 1000-1100 mm/m2.

Sa hidrološkog aspekta prostor opštine Doboj se može označiti kao relativnobogat. Njegovu osnovu čine tok rijeke Bosne i slivovi Usore i Spreče, kao i tok rijekeUkrine koja čini sjeveroistočnu granicu opštine Doboj sa svojim pritokama, rijekomIlovom na sjevernom dijelu krnjinskog područja i rijekom Radnjom na južnom dijelukrnjinskog područja. U slivu rijeke Bosne, kao lijeve pritoke, značajno je istačivodotokove Rudanke, Zarječe, Foče, Veličanke, Lovnice i Glogovice, a kao desnupritoku rijeku Lukavicu sa njenim pritokama.

Teritorija opštine Doboj

Teritorija opštine Doboj je, nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazumadobila novu fizionomiju. Teritorijalne promjene su uslijedile, prije svega, kao posljedicaostanka dijela teritorije na području Federacije BiH, s jedne strane, i pripajanja dijelateritorije drugih (predratnih opština) opštini Doboj, s druge strane. Tako je predratnaopština Doboj ostala bez 7 naselja, dok je opštini pripojeno 12 novih naselja, uglavnomnaselja sa dijela Ozrena.

Inače, površina teritorije opštine Doboj, prema podacima Republičkog zavoda zastatistiku, obuhvata oko 757 km2. Prema istraživanjima Instituta za ekonomiku Doboj ukontekstu izrade nove karte opštine Doboj, ova veličina se može uzeti sa rezervama, jerse došlo do pokazatelja da površina opštine Doboj iznosi 813 km2 i podijeljena je u 70mjesnih zajednica.

Raspored teritorije i stanovništva u opštini Doboj

Opštinsko područje Površina(u km2) Broj stanovnika Gustina naseljenosti

Krnjin 334,09 24.749 74,08

Trebava 202,02 12.626 62,05

Ozren 193,28 11.627 60,16

Vučijak 68,31 5.040 73,78

Doboj (naselje) 16,20 25.000 1.543,21

Ukupno 813,90 79.042 97,12Izvor: Institut za ekonomiku Doboj

Od ukupne površine opštine Doboj 41,0% teritorije opštine otpada na regionKrnjina, 25,0% na region Trebave 24,0%, na region Ozrena, 8,0 na region Vučijaka i2,0% teritorije otpada na naselje Doboj.

66

Р асп о р ед тер и то р и је п о п о др учји ма (% )

41%

25%

24%

8% 2%

К рњ инТребаваО зренВ у чијакД обој (нас ељ е)

Izvor: Institut za ekonomiku Doboj

U skladu sa podacima Instituta ze ekonomiku Doboj, 32,0% stanovnika živi uDoboju (naselje), 31,0% u regionu Krnjin, 16,0% u regionu Trebave, 15,0% u regionuOzrena i 6,0% u regionu Vučijak.

П р о ц јењ ен и б р о ј стан о в н и ка п о п о др учји ма(% )

31%

16%15%

6%

32% К рњ инТребаваО зренВ у чијакД обој (нас ељ е)

Izvor: Institut za ekonomiku Doboj

67

DEMOGRAFIJA I TRŽIŠTE RADA

Demografska situacija

Jedan od odlučujućih faktora lokalnog ekonomskog razvoja i perspektiveodređenog prostora predstavlja njegovo stanovništvo. Prema procjenama Republičkogzavoda za statistiku, ukupan broj stanovnika opštine Doboj iznosi 80.464.

Ove prostore, pa tako i prostor na kome se nalazi opština Doboj, naročito uposljednjih desetak godina, zahvatile su krupne i brze ekonomske, političke,geopolitičke, geostrategijske i druge promjene, što je posebno uticalo nademografske tokove.

Skoro tri četvrtine ruralnog stanovništva

Zvanične statističke procjene broja urbanog i ruralnog stanovništva vide se izslijedećeg pregleda:

Izvor: Zavod za statistku RS

УРБАНО И РУРАЛНО СТАНОВНИШТВО

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

УрбаноРуралноУкупно

Урбано 27.498 21.470 21.725Рурално 75.051 58.043 58.739Укупно 102.549 79.513 80.464

1991. (попис) 2002.(процјена)

2003.(процјена)

68

U 2004. godini 73% stanovništva pripada ruralnom području opštine. U odnosu napopis iz 1991. godine, procjena broja stanovnika pokazuje da je ukupan broj stanovnikaopao za više od 20% do 2003. godine. Smanjenje broja stanovnika podjednako je iintenzivno i u urbanom i u ruralnom području.

Negativan prirodni priraštaj

Iz podataka o broju rođenih i umrlih, uočava se izrazita tendencija smanjenjaprirodnog priraštaja od 2001. do 2004. godine. Uzroci takvom stanju mogu se dovesti uvezu sa opštim siromaštvom i neizvjesnošću, neriješenim egzistencijalnim pitanjimaraseljenih lica, kao i starosnom strukturom povratnika.

Izvor: Matični ured opštine

Tržište rada

Javni sektor još uvijek zapošljava skoro jednu trećinu

Prema podacima Fonda PIO, ukupna zaposlenost na području opštine Dobojiznosi 14.144. Sadašnja akcionarska društva i javna preduzeća, koja su 1991. godinezapošljavala oko 21.000 radnika, bilježe trend pada zaposlenosti, iz godine u godinu.

Iz slijedećeg pregleda podataka moguće je sagledati broj zaposlenih po vrstamasubjekata za 2005. godinu:

ПОДАЦИ О РОЂЕНИМ И УМРЛИМ

-500

0

500

1000

Број рођених Број умрлих Прираштај

Број рођених 779 699 673 595 682Број умрлих 684 738 748 785 807Прираштај 95 -39 -75 -190 -125

2000 2001 2002 2003 2004

69

Struktura zaposlenosti prema vrsti subjekataVrsta privrednih subjekata Broj zaposlenih %Akcionarska društva 3.637 26Privatna preduzeća 3.079 22Preduzetnici 3.016 21Javni sektor (državne institucije) 4.412 31UKUPNO: 14.144 100

IZVOR: Fond PIO

СТРУКТУРА ЗАПОСЛЕНОСТИ ПО ВРСТАМАСУБЈЕКАТА

26%

22%21%

31%

Акционарска друштва Приватна предузећаПредузетници Државне институције

IZVOR: Fond PIO

Akcionarska društva zapošljavaju svega 26% od ukupne zaposlenosti, što jenedovoljno u odnosu na postojeće, uglavnom industrijske kapacitete kojima raspolažu. Sdruge strane, privatna preduzeća i preduzetnici zajedno zapošljavaju oko 43% odukupnog broja zaposlenih. Javni sektor još uvijek zapošljava skoro jednu trećinu.

Nezaposlenost u stalnom porastu

Nezaposlenost je u konstantnom porastu i prema zvaničnim podacima porasla jesa 8,205 lica u 2002. na 9,544 u 2004. godini. Porast nezaposlenosti karakterističan je zakategorije stanovništva starije od 25 godina, dok je kod stanovništva mlađe dobiprimjetan blagi pad.

Prema podacima Zavoda za zapošljavanje i registrovanog broja nezaposlenih licana području opštine Doboj u periodu od 2002. do 2004. godine uočava se tendencijapovećanja broja nezaposlenih na godišnjem nivou od 7-8%.

70

НЕЗАПОСЛЕНОСТ - СТАРОСНА СТРУКТУРА ИДИНАМИКА

0

5000

10000

15000

до 2525-45преко 45Укупно

до 25 1639 1629 140625-45 4565 4994 5540преко 45 2001 2264 2598Укупно 8205 8887 9544

2002. 2003. 2004.

Izvor: Zavod za zapošljavanje RS

Evidentan je porast nezaposlenosti i kod muške i kod ženske populacije. U 2004.godini posebno je primjetan znatniji porast nezaposlenosti kod muškog stanovništvaopštine Doboj, dok se evidentan skok nezaposlenosti kod ženske populacije dogodio u2003. godini.

ПОЛНА СТРУКТУРА И КРЕТАЊЕНЕЗАПОСЛЕНОСТИ

4677 5066 5681

3528 3821 3863

0200040006000

80001000012000

2002. 2003. 2004.

мушкарци жене

Kada se posmatra broj registrovanih nezaposlenih lica prema dužini čekanja nazaposlenje, primjetna je irazito je loša struktura nezaposlenosti. 38,0% nezaposlenih licaod ukupnog broja nezaposlenih koji čekaju 6 – 24 mjeseca na posao, odnosno 26,0%nezaposlenih čeka na posao više od 48 mjeseci.

71

BROJ REGISTROVANIH NEZAPOSLENIH LICA PREMA DUŽINI ČEKANJA NA ZAPOSLENJEDUŽINA

ČEKANJA 2002. 2003. 2004.(mjeseci) M Ž UKUPNO M Ž UKUPNO M Ž UKUPNO

0-6 592 653 1.245 816 675 1.491 930 684 1.6146-24 1.642 1.489 3.131 1.789 1.503 3.292 2.018 1.606 3.62424-48 759 690 1.449 885 695 1.580 1.054 746 1.800

više od 48 1.684 696 2.380 1.576 948 2.524 1.679 827 2.506

UKUPNO 4.677 3.528 8.205 5.066 3.821 8.887 5.681 3.863 9.544IZVOR: Zavod za zapošljavanje

ДУЖИНА ЧЕКАЊА НА ПОСАО (мјесеци)

17%

38%19%

26%

0-6 6-24 24-48 више од 48

IZVOR: Zavod za zapošljavanje

Tendencija kretanja nezaposlenih lica prema obrazovnoj strukturi je izrazitonepovoljna. Iz slijedećeg pregleda podataka moguće je sagledati kakva su se kretanjadogodila u periodu 2002 – 2004. godine.

72

BROJ REGISTROVANIH NEZAPOSLENIH LICA PREMA KVALIFIKACIONOJ STRUKTURI2002. 2003. 2004.

Obrazovna struktura M Ž UKUPNO M Ž UKUPNO M Ž UKUPNOBez škole - 13 13 - 27 27 8 27 35NKV 1.877 1.274 3.151 2.034 1.474 3.508 2.201 1.525 3.726PK, NNS 245 68 313 236 71 307 256 85 341KV 1.925 1.018 2.943 2.055 1.036 3.091 2.382 1.048 3.430SSS 547 1.112 1.659 674 1.131 1.805 756 1.096 1.852VŠS 51 28 79 46 50 96 55 52 107VSS 31 15 46 21 32 53 23 30 53Magistri 1 - 1 - - - - - -Doktori nauka - - - - - - - - -Ukupno 4.677 3.528 8.205 5.066 3.821 8.887 5.681 3.863 9.544


Najviše je nezaposlenih nekvalifikovanih i kvalifikovanih radnika, a posebnozabrinjava velik broj nezaposlenih lica sa srednjom stručnom spremom – 19% u ukupnojstrukturi nezaposlenosti. Osnovni uzrok ovakvom stanju je nedovoljno zapošljavanje upoljoprivredi. U ostalim sektorima privređivanja, osim poljoprivrede i građevinarstva,izostala je potražnja za takvom radnom snagom. Naročito negativno kretanje predstavljaporast nezaposlenosti kod lica sa višom i visokom školskom spremom.

Nezaposlenost prema kvalifikacionoj strukturi u 2004. godini, može se sagledati izslijedećeg pregleda.

НЕЗАПОСЛЕНОСТ ПРЕМА КВАЛИФИКАЦИОНОЈСТРУКТУРИ

39%

36%

19%

4%

1%1%

НКВПК, ННСКВСССВШСВСС

IZVOR: Zavod za zapošljavanjeU poređenju sa 2002. godinom, ukupna nezaposlenost je porasla za više od 16%,

sa 8.205 na 9.544 zvanično nezaposlena lica. Skok nezaposlenosti u 2003. i 2004. godini,vidljiv je na slijedećem grafikonu.

73

КРЕТАЊЕ НЕЗАПОСЛЕНОСТИ ПРЕМАКВАЛИФИКАЦИОНОЈ СТРУКТУРИ

02000400060008000

1000012000

2002.2003.2004.


Broj nezaposlenih lica ima tendenciju porasta za sve kategorije starosti, osimradno najperspektivnije kategorije od 15 – 18 i od 18 – 24 godine starosti. Najveći brojnezaposlenih se kreće u starosnoj grupi od 24 – 30 godine.

BROJ REGISTROVANIH NEZAPOSLENIH LICA PREMA STAROSNOJ STRUKTURI

2002. 2003. 2004.GODINAM Ž UKUPNO M Ž UKUPNO M Ž UKUPNO

15-18 27 50 77 43 46 89 13 20 3318-24 808 754 1.562 744 796 1.540 683 690 1.37324-30 908 682 1.590 840 774 1.614 974 860 183430-35 531 459 990 568 548 1.116 674 586 1.26035-40 542 507 1.049 650 552 1.202 687 597 1.28440-45 527 409 936 582 480 1.062 692 470 1.16245-50 545 311 856 552 328 880 594 316 91050-60 699 348 1.047 926 285 1.211 1.124 304 1.42860-65 90 8 98 161 12 173 240 20 260Ukupno 4.677 3.528 8.205 5.066 3.821 8.887 5.681 3.863 9.544


Povećanje broja registrovanih nezaposlenih lica može se objasniti kao rezultatkonstantnog ulaženja u proces privatizacije i povećanja broja privatizovanih preduzeća,što je ostavilo veliki broj radnika da čekaju ponovno započinjanje procesa proizvodnje.Nakon završetka procesa privatizacije, radnici su otpušteni i trenutno su nezaposleni.

Osim toga, treba istaći još neka probleme kao što su:

74

izražena neusklađenost obrazovnog sistema sa aktuelnim potrebama privrede, niska poslovna kultura i kultura rada, nerazvijena kultura preduzetništva, nedostatak istraživanja potražnje za radnom snagom.

Ako se kao mjerodavni uzmu podaci Fonda PIO o zaposlenosti, stopa nezaposlenostiiznosi 40,29% i nešto je veća od stope nezaposlenosti u BiH (35,9%).

Aktivne mjere zapošljavanja

Na povoljne mogućnosti zapošljavanja i stvaranje legalnih tokova sigurno je daznačajnog uticaja imaju aktivne mjere zapošljavanja, koje je Zavod za zapošljavanjeRepublike Srpske ponovo pokrenuo od 2002. godine.

Jedan od glavnih načina za sprovođenje aktivnih mjera zapošljavanja jekontinuirano objavljivanje javnih poziva za korišćenje sredstava Zavoda za sufinansiranjeprograma zapošljavanja i pripreme za zapošljavanje.

Najveći broj odobrenih programa zapošljavanja se odnosi na 2002. i 2003. godinua u 2004. godini Zavod za zapošljavanje je objavio i dva javna poziva za učešće usredstvima koja se izdvajaju za aktivne mjere i definisao ciljne grupe koje su imaleprioritet u zapošljavanju. U kontekstu pomenutog treba izdvojiti sufinansiranjezapošljavanja lica sa završenom VSS, talenata, pripravnika i lica koja su transformacijomsistema odbrane i MUP-a ostala bez posla za koje je javni poziv bio otvoren tokom cijele2004. godine.

Takođe je potrebno istaći da je u toku 2005. godine veliki broj radnika zbogstečaja ostao bez posla, što se direktno odrazilo na rad Zavoda za zapošljavanje u smisluisplate novčane naknade licima koja su ostala bez zaposlenja, tako da je isplata novčanenaknade utrostručena u odnosu na minuli period. Na taj način, Zavod je velika finansijskasredstva usmjerio u pomenute svrhe, ali je i dalje uspio održati kontinuitet u provođenjuaktivnih mjera i uspio objaviti javni poziv za korišćenje sredstava Zavoda u programimazapošljavanja, što je vidljivo iz sljedećeg grafikona:

75

ПРЕГЛЕД ОДОБРЕНИХ ПРОГРАМАПО ЈАВНИМ ПОЗИВИМА

0

100

200

300

400

Број одобренихпрограма

23 138 66

Број запосленихпо програмима

196 311 107

2002. 2003. 2004.


Kada je u pitanju zapošljavanje iz ciljne grupe invalida, očekuje se da će primjenaZakona o zapošljavanju invalida direktno uticati na smanjivanje broja nezaposlenih iz ovekategorije.

Dio aktivnih mjera Zavoda za zapošljavanje RS odnosi se na sprovođenječetverogodišnjeg SESP Projekta - Projekta Svjetske banke, koji se odnosi nazapošljavanje lica preko godina 45 starosti, koja čekaju na zaposlenje duže od 2 godine.Projekat je krenuo početkom 2005. godine i sprovodi se kroz tri kategorije:

- zapošljavanje kod poslodavca,- pokretanje preduzetničke djelatnosti i- pokretanje poljoprivredne djelatnosti.

U cilju podsticanja razvoja vanistitucionalnih oblika obrazovanja i organizovanjastručne pripreme nezaposlenih lica, shodno potrebama tržišta rada, pokrenute su irealizovane aktivnosti na:

- izdavanju informacija i publikacija iz oblasti zapošljavanja- izradi stručnih publikacija iz oblasti zapošljavanja i to:

Kako započeti i voditi vlastiti biznis Vodič za nezaposlene Kako pronaći zaposlenje

76

Moj put u svijet rada

Ostvaren je i projekat za podizanja kvaliteta edukacije nezaposlenih lica injihovog osposobljavanja za aktivno učešće u traženju posla putem izrade i disribucijeCD-a za samostalno učenje na računarima i CD-a za učenje engleskog jezika. U okviruprovođenja mjera aktivne politike zapošljavanja, organizovale su se obuke nezaposlenihlica za sticanje znanja i vještina koje se traže pri zasnivanju radnog odnosa, krozorganizovanje stručnih savjetovanja i seminara

obuka za rad na računarima obuka nezaposlenih lica za traženje zaposlenja.

U 2004 godini obučeno je 150 nezaposlenih lica, dok je za 2005 godinu u tokurealizacija obuke za 80 nezaposlenih lica (od toga 30 invalidnih lica).

U cilju što lakšeg zaposlenja a u skladu sa procjenama i potrebama na tržištu radaorganizuju se centri za obuku i prekvalifikaciju za zanimanja građevinske struke.

77

ANALIZA PRIVREDE

Negativni rezultati tranzicije i privatizacije

Dominantan segmet privrede Doboja prije rata činili su industrija i rudarstvo, kojisu zajedno sa građevinarstvom i proizvodnim zanatstvom u društvenom proizvoduopštine učestvovali sa oko 50%, a u ukupnoj zaposlenosti sa oko 55%.

U ovoj oblasti glavni nosioci razvoja u metaloprerađivačkoj grani bila je “TDSK-a” Doboj, u okviru mašinogradnje “Trudbenik” Doboj, u proizvodnji električnih mašina iaparata “TNNO” Doboj, u proizvodnji baznih hemijskih proizvoda “Hemoprodukt”Doboj, u proizvodnji uglja Rudnik lignita “Stanari” Stanari, u proizvodnji kamena,šljunka i pijeska “Krečnjak” i “Tvornica kreča”, u proizvodnji finalnih proizvoda oddrveta “Razvitak” i “Enterijer”, te građevinska preduzeća “Radnik” i ŽGP Doboj.

S obzirom da je Doboj bio veliko saobraćajno čvorište, postao je sjedišteželjeznica RS.

Kao privredni centar regiona, Doboj je veliku pažnju posvećivao razvojukomunalnih i uslužnih djelatnosti. Javna preduzeća “Progres”, “Vodovod”, “Gradskatoplana” učinili su da Doboj bude među čistijim gradovima u RS, da ima dovoljnekoličine kvalitetne pitke vode, kvalitetno grijanje i sl.

Većina preduzeća na području opštine Doboj u prethodnom periodu nalazila su seu izuzetno teškoj materijalnoj situaciji, sa vrlo izvjesnim ulaskom u proces stečaja ilikvidacije. U toku 2002. godine, zaključen je postupak likvidacije nad 3 privrednasubjekta, u toku 2003. godine nad 2, a u 2004. godini nad 10 privrednih subjekata.

Prevashodno zbog loše upravljačke strukture, industrijski kapaciteti dovedeni suna nivo iskorištenosti od oko 10,0%, a mnogi uopšte nisu ni aktivni.

Da bi se stekla realna slika o nivou industrijske proizvodnje, veoma je ilustrativnopoređenje godišnjeg obima proizvodnje sa proizvodnjom prije rata. Rezultat takveusporedbe govori da sadašnji obim ukupne industrijske proizvodnje iznosi svega 24,0%od prosječne ostvarene proizvodnje u periodu I-III 1992. godine. Isto tako, u ovoj oblasti,danas je zaposleno oko 2.000 radnika ili svega 31,5% u odnosu na prosječnu zaposlenostu periodu I-III 1992. godine, odnosno 6.340 radnika. U periodu od 2002. do 2005. godinekonstantno opada broj zaposlenih u ovoj oblasti (2003. – 2.523 zaposlena, 2004. – 2.349zaposlenih, I-VI 2005. – 2.016 zaposlenih).

78

Privredna struktura po vrstama poslovnih subjekata

Najveći je broj privatnih preduzeća (344), ali je u ukupnoj strukturi zaposlenostiakcionarska društva participiraju sa čak (6.634 radnika) ili 64%. Broj subjekata izaposlenost, vidljivi su iz slijedećeg pregleda.

Struktura zaposlenosti prema vrsti subjekataVrsta privrednih subjekata Broj preduzeća Broj zaposlenih % (zaposlenost)

Akcionarska društva 63 6.643 64Privatna preduzeća 344 1.998 19Ostala preduzeća 21 1.721 17UKUPNO: 428 10.362 100

Izvor: Apif

СТРУКТУРА ПРИВРЕДЕ ПРЕМА БРОЈУСУБЈЕКАТА И ЗАПОСЛЕНОСТИ

15%

17%5%

80%64%

19%Акционарска друштваПриватна предузећаОстала предузећа

Izvor: Apif

Podaci dobijeni od APIF-a, posebno oni koji se odnose na zaposlenost, značajnose razlikuju od podataka Fonda PIO i uključuju preduzeća koja su predala završni računza 2004. godinu. Prema podacima Fonda PIO, preduzetničke djelatnosti (radnje)zapošljavale su ukupno 3.016 lica u 2004. godini.

U pogledu zaposlenosti u privatnim preduzećima, postoji 57% mikro preduzećakoja zapošljavaju od 1 do 10 radnika. Najveće učešće u strukturi privatnih preduzeća u2004. godini imaju mala preduzeća (do 50 zaposlenih) i njihovo učešće iznosi 84,6%,

79

zatim srednja preduzeća (od 51 do 250 zaposlenih) 12,5% i velika prduzeća (iznad 250zaposlenih) koja imaju učešće svega 2,8%.

Dinamički posmatrano, stalan je pad zaposlenosti u akcionarskim društvima iostalim preduzećima, a blag rast u privatnim preduzećima.

КРЕТАЊЕ ЗАПОСЛЕНОСТИ ПО ВРСТАМАПРИВРЕДНИХ СУБЈЕКАТА

010002000300040005000600070008000

2002. 2003. 2004.Акционарска друштва Приватна предузећа Остала предузећа

Izvor: Apif

I mada akcionarska društva najviše participiraju u zaposlenosti, njihov udio uukupnom prihodu, a time i finansijskom rezultatu, nije proporcionalno zastupljen i u2004. godini bio je ispod 30%.

УЧЕШЋЕ У ЗАПОСЛЕНОСТИ И УКУПНОМ ПРИХОДУ ПОВРСТАМА СУБЈЕКАТА

64,11%

19,28% 16,61%

29,98%

51,97%

18,05%

0,00%

20,00%

40,00%

60,00%

80,00%

100,00%

Акционарска друштва Приватна предузећа Остала предузећа

Удио у запослености Удио у укупном приходу

Izvor: Apif

80

Akcionarska društva bilježe sve veće gubitke

Privatna preduzeća jedina su kategorija koja je u prosjeku u finansijskom smislupozitivno poslovala. Akcionarska društva u ostala preduzeća bilježe konstantno negativanfinansijski rezultat, a višak rashoda nad prihodima posebno je visok kod akcionaskihdruštava i situacija se iz godine u godinu još više pogoršava. Sbe ovo evidentno ukazujena negativne efekte privatizacije u opštini Doboj.

2002. godina

Vrsta preduzećaBroj

preduzećaBroj

radnikaUkupan prihod

(mil KM)Ukupan rashod

(mil KM)Fin. rezultat

(mil KM)Akcionarskadruštva 56 7,061 110,62 128,81 -18,19Privatnapreduzeća 241 1,477 145,42 139,35 6,07Ostala preduzeća 27 2,429 61,22 62,56 -1,34Ukupno 324 10,967 317,26 330,72 -13,46

2003. godina


preduzećaBroj




(mil KM)Akcionarskadruštva 60 6,838 115.75 137.73 -21.97Privatnapreduzeća 315 1,804 177.36 169.38 7.98Ostala preduzeća 21 1,740 47.19 47.84 -0.65Ukupno 396 10,382 340.30 354.95 -14.65

Napomena: U grupu privatnih preduzećauključene su i radnje registrovane kao preduzeća.

2004. godina


preduzećaBroj




(mil KM)Akcionarskadruštva 63 6,643 133.01 166.46 -33.44Privatnapreduzeća 344 1,998 230.60 222.52 8.07Ostala preduzeća 21 1,721 80.11 82.86 -2.75Ukupno 428 10,362 443.72 471.84 -28.13Napomena: U grupu privatnih preduzeća uključene su i radnje registrovane kao preduzeća.

Izvor: Apif

81

U 2004. godini iskazani gubitak je iznosio je preko 35 miliona KM, od čega se naakcionarska društva odnosi oko 33 miliona KM ili 94%. Negativnu sliku doneklepopravljaju privatna preduzeća koja su u 2004. godini iskazala dobit nešto veću od 8miliona KM.

Кретање прихода и расхода

-100.000.000,00

0,00

100.000.000,00

200.000.000,00

300.000.000,00

400.000.000,00

500.000.000,00

2002. 317.265.732,00 330.724.573,00 -13.458.841,002003. 340.300.025,00 354.947.736,00 -14.647.711,002004. 443.719.051,00 471.844.865,00 -28.125.814,00

Укупан приход Укупан расход Фин. резултат

Izvor: Apif

Kod akcionarskih društava, i pored stalnog porasta prihoda, prisutan je i porast nastrani rashoda, što je uzrokovalo iskazivanje sve većeg gubitka.

Акционарска друштва: ПРИХОД И ФИНАНСИЈСКИРЕЗУЛТАТ

110.619.409 115.754.502133.014.005

-18.191.873 -21.972.499 -33.444.725-50.000.000

0

50.000.000

100.000.000

150.000.000

2002. 2003. 2004.

Укупан приход Фин. резултат

Izvor: Apif

82

0

50

100

150

200

250

Пољопривреда,лов, шумарство

Индустрија,енергетика,рударство

Грађевинарство Трговина Саобраћај,складиштење,

везе

Услуге Држ. управа,друштв. и

комун.дјелатности

БРОЈ СУБЈЕКАТА ПО СЕКТОРИМА

2 0 0 2 . 2 0 0 3 . 2 0 0 4 .

Suprotno akcionarskim društvima, rast rashoda kod privatnih preduzeća popraćenje odgovarajućim rastom prihoda, što je uticalo na trend blagog rasta ukupno iskazanogfinansijskog rezultata.

Приватна предузећа: ПРИХОД И ФИНАНСИЈСКИРЕЗУЛТАТ

230.599.228

177.359.771145.422.229

6.072.094 7.976.511 8.077.269

0

50.000.000

100.000.000

150.000.000

200.000.000

250.000.000

2002. 2003. 2004.

Укупан приход Фин. резултат

Izvor: Apif

Iz prethodnog pregleda je vidljivo je da perspektiva razvoja leži na privatnimpreduzećima, kao jedinom profitabilom segmentu u ukupnoj strukturi dobojske privrede.

Raste broj subjekata po sektorima privrede

Skoro svi sektori djelatnosti bilježe porast broja subjekata u poslednjih nekolikogodina. Porast broja subjekata po sektorima privređivanja vidljiv je iz narednog pregleda.

Izvor: Zavod za statistiku RS

83

Trgovina i javni sektor zajedno čine skoro dvije trećine ukupnog broja subjekata:

Industrija i rudarstvo i dalje su glavni generator zapošljavanja.

Nijedan sektor ne bilježi stabilan rast zapošljavanja. Naprotiv, osim javnogsektora i djelimično industrije i rudarstva, ostale djelatnosti karakteriše primjetan padzaposlenosti.

УДИО ПРЕДУЗЕЋА ПO CEKTOPИMA

3%

7%

33%

5%

31%16%

5%

Пољопривреда, лов, шумарство Индустрија, енергетика, рударствоГрађевинарство ТрговинаСаобраћај, складиштење, везе УслугеДрж. управа, друштв. и комун. дјелатности

84

КРЕТАЊЕ ЗАПОСЛЕНОСТИ ПO СЕКТОРИМА

0500

100015002000250030003500

Пољ

опри

вред

а,ло

в, ш

умар

ство

Инд

устр

ија,

енер

гети

ка,

руда

рств

о

Грађ

евин

арст

во

Трго

вина

Сао

браћ

ај,

скла

диш

тењ

е,ве

зе Услу

ге

Држ

. упр

ава,

друш

тв. и

ком

ун.

дјел

атно

сти

2002. 2003. 2004.


Javni sektor dominira u pogledu zaposlenosti:


Veći rashodi od prihoda u ključnim sektorima

У Д И О У З А П О С Л Е Н О С Т И П О С Е К Т О Р И М А

6%

9%

3%

33

%

1%

19

%

29

%

П о љ о п р и в р е д а , л о в , ш у м а р с т в оИ н д у с т р и ја , е н е р ге т и к а , р у д а р с т в оГ р а ђ е в и н а р с т в оТ р го в и н аС а о б р а ћ а ј , с к л а д и ш т е њ е , в е з еУ с л у геД р ж . у п р а в а , д р у ш т в . и к о м у н . д је л а т н о с т и

85

УДИО У УКУПНОМ РАСХОДУ ПО СЕКТОРИМА

10%37%

5%1% 1%16% 30%

Пољопривреда, лов, шумарствоИндустрија, енергетика, рударствоГрађевинарствоТрговинаСаобраћај, складиштење, везеУслугеДрж. управа, друштв. и комун. дјелатности

Sa finansijskog aspekta, sektor industrije, energetike i rudarstva, kao i saobraćaja,skladištenja i veza poslovali su izrazito negativno i iskazani rashodi značajno su premašiliprihode.

Izvor: Apif

Najveći udio trgovine u ukupnom prihodu i rashodu

Udio trgovačke djelatnosti u ukupnom prihodu i rashodu je najveći, a slijedeindustrija energetika i rudarstvo i građevinarstvo. Ovakva situacija odražava nepovoljnusektorsku strukturu, s obzirom da trgovina nije generator stvaranja nove vrijednosti.

Izvor: Apif

ПРИХОДИ И РАСХОДИ ПО СЕКТОРИМА (мил. КМ)

0,0020,0040,0060,0080,00

100,00120,00140,00160,00180,00200,00

Пољ

опри

вред

а,ло

в, ш

умар

ство

Инд

устр

ија,

енер

гети

ка,

руда

рств

о

Грађ

евин

арст

во

Трго

вина

Сао

браћ

ај,

скла

диш

тењ

е,ве

зе Услу

ге

Држ

. упр

ава,

друш

тв. и

ком

ун.

дјел

атно

сти

ПриходиРасходи

ПРИХОДИ И РАСХОДИ ПО СЕКТОРИМА (мил. КМ)

0,0020,0040,0060,0080,00

100,00120,00140,00160,00180,00200,00

Пољ

опри

вред

а,ло

в, ш

умар

ство

Инд

устр

ија,

енер

гети

ка,

руда

рств

о

Грађ

евин

арст

во

Трго

вина

Сао

браћ

ај,

скла

диш

тењ

е,ве

зе Услу

ге

Држ

. упр

ава,

друш

тв. и

ком

ун.

дјел

атно

сти

ПриходиРасходи

86

Rast plata u svim sektorima, osim trgovine

U poređenju sa 2003. godinom, u 2004. je evidentan rast prosječnih neto plata usvim sektorima, osim u sektoru trgovine. Najveće su plate u uslužnom sektoru i u sektorudržavne uprave, društvenih i komunalnih djelatnosti. Prosječan iznos plata po svimsektorima bilježi stalan porast.

Prosječne mjesečne neto plate po sektorima djelatnosti vidljive su iz slijedećegpregeleda:

PROSJEČNE MJESEČNE NETO PLATE PO SEKTORIMASektor 2002. 2003. 2004.Poljoprivreda, lov, šumarstvo 316 300 368Industrija, energetika, rudarstvo 294 347 425Građevinarstvo 294 282 287Trgovina 343 387 259Saobraćaj, skladištenje, veze 354 379 438Usluge 417 444 501Drž. uprava, društv. i komun. djelatnosti 404 424 467Ukupno 346 366 392


KРЕТАЊЕ ПРОСЈЕЧНИХ ГОДИШЊИХ НЕТО ПЛАТА ПО СЕКТОРИМА

0

100

200

300

400

500

600

2002. 2003. 2004.

Пољопривреда, лов,шумарство

Индустрија, енергетика,рударство

Грађевинарство

Трговина

Саобраћај,складиштење, везе

Услуге

Држ. управа, друштв. икомун. дјелатности

Просјек


87

Rast izvoza, ali je uvoz još uvijek znatno veći

Izvoz bi, prema trendu zabilježenom u prvih 10 mjeseci 2005. godine, trebao bitiveći za više od 100% u odnosu na prethodnu godinu.

УВОЗ И ИЗВОЗ

0,00

50.000.000,00

100.000.000,00

150.000.000,00

Увоз Извоз

Увоз 75.061.660,00 101.072.880,00 102.176.400,00

Извоз 12.271.910,00 12.784.540,00 25.607.484,00

2003 2004 2005 (проц)

Izvor: Spoljnotrgovinska komora BiH

Ipak, uvoz je još uvijek četverostruko veći od izvoza, tako da balansiranjespoljnotrgovinskog deficita mora da ostane jedan od prioriteta i u narednom perodu.

ПОКРИВЕНОСТ УВОЗА ИЗВОЗОМ (%)

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

2003 2004 2005 (проц)


88

U 2004. godini, kao i prema procjenama za 2005. godinu, uvoz po glavistanovnika stagnira na nivou između 1250 i 1300 KM, dok su ohrabrujuće procjene oporastu izvoza u 2005, kao što je vidljivo iz slijedećeg pregleda:

Godina Uvoz (KM) Izvoz (KM)

Pokrive-nostuvoza izvozom

(%)Uvoz per

kapita (KM)Izvoz per kapita

(KM) 2003. 75.061.660 12.271.910 16,35 932,86 152,512004. 101.072.880 12.784.540 12,65 1.256,13 158,89

2005. (proc) 102.176.400 25.607.484 25,06 1.269,84 318,252005. (1-10) 85.147.000 21.339.570 25,06 1.058,20 265,21

Izvor: Spoljnotrgovinska komora

BiH

ИЗВОЗ И УВОЗ ПО СТАНОВНИКУ

932,86

152,51 158,89318,25

1.256,13 1.269,84

0,00200,00400,00600,00800,00

1.000,001.200,001.400,00

2003 2004 2005 (проц)

Увоз по стан. Извоз по стан.


Mala privreda

Od ukupnog broja od 2.214 preduzetničkih radnji gotovo je polovina u sektorutrgovine.

Preduzetničke djelatnosti Broj radnji %STR 1013 46%SUR 274 12%SZR 399 18%Prevoznici 393 18%Ostali 135 6%UKUPNO 2214 100%

IZVOR: Odjeljenje za privredu

89

СТРУКТУРА ПРЕДУЗЕТНИЧКИХ РАДЊИ ПОДЈЕЛАТНОСТИМА

46%

12%18%

18%6%

СТР СУР СЗР Превозници Остали


Apif je na uzorku od 538 preduzetnika došao do podataka o slijedećem kretanju rashoda iprihoda u 2004. godini.

Procjena prihoda i rashoda kod preduzetničkih radnji u 2004. godini

Preduzetničke radnje PRIHOD RASHOD FINANSIJSKIREZULTAT

Uzorak (538 radnji) 17.041.000 16.421.000 620.000

Procjena na osnovu ukupnog broja (2241) 70.127.833 67.576.383 2.551.450

Izvor: Apif

Na osnovu ove procjene, može se zaključiti da preduzetničke radnje participirajuu 2004. godini sa 15,8% u ukupnom prihodu i sa 14,2% u ukupnom rashodu svihpreduzeća na području opštine Doboj.

I kod registracije novih preduzetničkih radnji, vidljiva je najveća zastupljenosttrgovinskih radnji - 53,6% u 2004. godini.

Pregled stanja novoregistrovanih preduzetnika po djelatnostimaVRSTA PREDUZETNIČKE

D J E L A T N O S T I

2001. 2002. 2003. 2004.

Trgovina-radnje 220 184 208 149Ugostiteljstvo 56 54 66 28Zanatstvo 75 73 95 36Prevoz 23 24 41 12Ostalo 17 21 23 13

U K U P N O 391 356 433 238


90

СТРУКТУРА НОВОРЕГИСТРОВАННИХПРЕДУЗЕТНИЧКИХ ДЈЕЛАТНОСТИ

63%

15%

5%

12%

5%

Трговина - радње УгоститељствоЗанатство ПревозОстало


Izvor: Odjeljenje za privredu

НОВОРЕГИСТРОВАНЕ ПРЕДУЗЕТНИЧКЕДЈЕЛАТНОСТИ

050

100150200250300350400450500

2001. 2002. 2003. 2004.

Трговина - радње Угоститељство ЗанатствоПревоз Остало Укупно

91

U periodu 2001. – 2004. registrovana je ukupno 751 trgovinska djelatnost. Nadrugoj strani, došlo je do naglog opadanja kod registracije ugostiteljskih i zanatskihdjelatnosti u odnosu na raniji period.

Tendencija u razvoju samostalnog sektora privređivanja je bez bitnih promjena udužem vremenskom periodu. Ovaj sektor zapošljava oko 3.000 radnika i čini nekih 20%od ukupne zaposlenosti na području opštine Doboj.

Poslovno okruženje

Stanje lokalnog poslovnog okruženja analizirano je metodom fokus grupe – grupnimrazgovorom sa predstavnicima privatnog sektora, fokusiranim na nekoliko najvažnijihaspekata. Učestvovalo je četrnaest predstavnika privatnog sektora (4 radnje-mikropreduzeća, 7 malih preduzeća i 3 srednja preduzeća) sa sektorskom strukturom kojareprezentuje privredu Doboja. U nastavku su dati osnovni nalazi, razvrstani podiskutovanim temama:

Odnos opštinske uprave prema privrednom sektoru, kvalitet i cijena opštinskihusluga (komunalnih i administrativnih) Odnos praktično lošiji nego u prethodnom sistemu, nepovjerenje opštinske uprave

prema privatnom sektoru, međusobno nepovjerenje između privrednika i lokalnevlasti

Opštinska uprava ni na koji način nije servis privrede, već suprotno... Kvalitet usluga opštinske uprave ne zadovoljava potrebe privrednika Loše, neekonomično upravljanje javnim uslugama (primjer ogromnog rastura

grijanja) Negativne posljedice monopola javnih preduzeća Za sve usluge opštinske uprave treba previše dokumenata i sve košta više nego što

bi trebalo - od najsitnijih stvari, kao što je ovjera dokumenata za JIB (3 KM poprimjerku, za firme koje intenzivno posluju radi se dnevno o velikom brojuprimjeraka), preko cijene izlaska komisija, do cijene grijanja (preko pet puta većanego za domaćinstva?! – tako da je kompletan Zanatski centar prešao na grijanjena plin...) – nije ništa bolje ni sa cijenama industrijske struje i industrijske vode (unadležnosti entiteta); čak je i novouvedena komunalna taksa za poslovne objekte uzgradama četiri puta veća nego za stanare...

Uz cijene, kritični su i rokovi ispunjavanja zahtjeva – namjerno se produžavajukako bi se stvorio prostor za korupciju

Različiti «opštinski nameti» ugrožavaju konkurentnost preduzeća Suviše učestale i «skupe» kontrole od strane opštinskih i republičkih inspekcija

(ima «reketiranja») Netransparentna upotreba sredstava prikupljenih od naknada za gradsko

gradjevinsko zemljiste Neselektivna primjena poreza na imovinu (ugrožene veće proizvodne hale) Plaćanje «vazdušarine» (kvadrata zemljišta koje se ne koristi)

92

Rastuća praksa vođenja upravnih sporova privrednika sa opštinom – najboljipokazatelj stanja međusobnih odnosa i najgora preporuka za potencijalneinvestitore

Privrednici sve ozbiljnije razmišljaju o preseljenju svojih biznisa (i porodica)negdje drugdje, prisutne i ideje o «kolektivnom prekidu rada»

Prebacivanje odgovornosti između opštinskih odjeljenja i različitih nivoa vlasti Privredne teme i privredni problemi nisu na dnevnom redu opštinskih vlasti u

Doboju (ni skupštine opštine ni administracije), nema inicijativa ni od stranenačelnika za privredu

Zanemarivanje preduzetničkog udruženja, stavova i mišljenja privrednika Nizak nivo samoorganizovanosti privrednika Preduzetništvo ne predstavlja društvenu vrijednost koja se cijeni u Doboju.

Opštinske politike i prakse u urbanizmu i upravljanju zemljištem, stanje fizičkeinfrastrukture sa stanovništa potreba i razvoja malih i srednjih preduzeća

U vezi sa zemljištem ništa nije u redu, od neriješene gruntovnice (čime seonemogućuje pristup kreditima), preko nepodnošljivo skupog pretvaranjapoljoprivrednog u građevinsko zemljište, do nedostatka zona za poslovnu iindustrijsku izgradnju

Primjeri da se na urbanističku saglasnost za gradnju proizvodnih pogona (saznačajnijim potencijalom zapošljavanja) čeka i više od godinu dana, uz troškovekoji su oko 10% ukupnih troškova projekta

Nepraktični regulacioni planovi - primjeri izgradnje stambenih zgrada tik uzranije napravljene poslovne objekte

Netransparentnost i različiti aršini u izdavanju dozvola za gradnju – «neko može,a neko ne može da gradi»

Postojeća industrijska zona sa kompletnom infrastrukturom «zaleđena»(privatizovana preduzeća, koja je zauzimaju, rade malo ili nikako)

Politika zoniranja (neselektivno visoke cijene dozvola u skoro svim zonama)potpuno neprivlačna za privrednike

Prevelika koncentracija privrednih objekata u gradskoj zoni, «pražnjenje» seoskihpodručja jer nema privrede u seoskim područjima

Privrednici sami moraju da investiraju u neophodnu infrastrukturu (trafoi...), paonda tu infrastrukturu poklanjati onima koji su je u stvari trebali obezbijediti(ElektroDoboj...)

Kritičan nedostatak novih industrijskih zona sa potrebnom infrastrukturom –prilika za rješavanje ovog problema je prenos vojnih kasarni i objekata opštini, alinema nagovještaja da opštinska vlast razmatra takve mogućnosti

Privrednici ne učestvuju pravovremeno i organizovano u stvaranju urbanističkih iregulacionih planova (kada se projektuju rješenja), već pojedinačno i u zadnjemtrenutku (kad su rješenja već gotova)

Nema volje da se izda dozvola za rekonstrukciju zgrade udruženja preduzetnika

93

Nema nikakvih podsticaja ni olakšica za investitore (susjedne opštine većotvoreno nude znatno povoljnije uslove dobojskim privrednicima za izgradnjuposlovnih objekata)

Nema prakse besplatnog ustupanja građevinskog zemljišta za investitore koji ćeotvoriti nova radna mjesta

Nema mogućnosti za iznajmljivanje gradskog građevinskog zemljišta Neodgovornost javnih preduzeća u pogledu razvoja infrastrukture.

Ponuda i potražnja radne snage, stručno obrazovanje i obuka i potrebe privrede

Očigledan prekid (vakuum) kod kvalitetnih majstora u svim granama – starijemajstore, kojih je sve manje, nema ko da naslijedi (mlađi i kad imaju formalnekvalifikacije skoro ništa praktično ne znaju da urade)

Škole ne «proizvode» radnike sa traženim praktičnim vještinama, a nemaposebnih ustanova za dokvalifikaciju i prekvalifikaciju

Primjer sa pekarima: ima oko 50 pekoteka (brzo rastuća djelatnost) a nemanijedan kvalifikovani pekar, niti je srednja škola zainteresovana za otvaranjeovog smjera

Poslodavci praktično moraju sami da obučavaju i «proizvode» radnike zasvoje potrebe – problem nespremnosti mladih da nešto nauče i prihate izazove- nedostatak povoljnih i podsticajnih sredstava za ove namjene, nemogućnostrefundiranja ove vrste troškova

I kad je organizovana, praktična obuka se samo formalno odvija, a na praksise uglavnom rade pogrešne stvari

Poslodavce niko ne pita o potrebama za radnom snagom i planovimazapošljavanja (pasivno i nepovezano tržište rada)

Vladaju i nekolegijalni odnosi među poslodavcima (preotimanje boljihradnika)

Neka preduzeća ozbiljno razmišljaju o uvozu radne snage (jer je domaća radnasnaga nekvalitena i skupa)

Sa aspekta zanatskih radnji, urgentna je potreba za kvalitetnom zanatskomškolom

Primjer kada je 120 tekstilaca sa evidencije Zavoda za zapošljavanje pozvanotelefonom radi ponude za posao, od tog broja troje se javilo na posao, a samojedno ostalo da radi).

94

ANALIZA POLJOPRIVREDE

Mada su prirodni uslovi za poljoprivrednu proizvodnju su povoljni, a za pojedinekulture i optimalni, s obzirom na relativno povoljnu bonitetnu strukturu zemljišta, obiljevode, umjereno kontinentalnu klimu i povoljan geografski položaj, stanje u poljoprivredi,analizirano preko nekoliko ključnih pokazatelja, karakteriše kontinuirano opadanjeznačaja poljoprivrede u ukupnom privrednom razvoju. Visoko učešće poljoprivrede ustrukturi domaćeg društvenog proizvoda, niske - čak i negativne stope rasta, visokprocenat poljoprivrednog stanovništva i hronični deficit u spoljnotrgovinskoj razmjenipoljoprivredno-prehrambenih proizvoda potvrđuje ovu konstataciju. Raspoloživi prirodniresursi se ne koriste u dovoljnoj mjeri.

Produktivnost poljoprivredne proizvodnje je niska, prehrambena industrija uzamiranju, genetski potencijal i u animalnoj i u biljnoj proizvodnji je nazadovoljavajući.Zahvaljujući neadekvatnim zakonima o nasljeđivanju zamljišta, površina prosječnogpoljoprivrednog gazdinstva se sve više smanjuje što je važan ograničavajući faktor zaekonomski isplativu proizvodnju s obzirom da je razvoj poljoprivrede direktnoproporcijalan prosječnoj veličini posjeda.

PROSJEČNA VELIČINA POLJOPRIVREDNIH POSJEDA

Z E M LJ A PROSJEČNA VELIČINA FARME(ha)

BiHSrbijaGrčkaItalijaEU 15

HolandijaFrancuska

DanskaGBR

3,133,153,60

10,7018,6020,1042,3046,5067,50

Prema procjenama, na teritoriji opštine Doboj (pod pretpostavkom dapoljoprivredno stanovništvo čini nešto više od 70% ukupnog stanovništva) ima približno16.800 seoskih domaćinstava.

Poljoprivredno zemljište

Na području opštine Doboj, u ukupnoj strukturi zemljišta većina otpada napoljoprivredno, a slijede šume, što je vidljivo iz narednog pregleda.

95

Zemljište po kategorijamaKATEGORIJA ZEMLJIŠTA POVRŠINA (ha) %

Poljoprivredno zemljišteŠumeNeplodno zemljište

47.24531.3212.824

5838

4U K U P N O 81.390 100

Izvor:Zavod za statistiku RS

Od ukupnih oraničnih površina obrađuje se prosječno 13.500 ha odnosno nekih40%.

ЗЕМЉИШТЕ ПO КАТЕГОРИЈАМА

59%

38%

3%

пољопривредно земљиште Шуме Неплодно земљиште

Izvor:Zavod za statistiku RS

STRUKTURA POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTADRŽAVNISEKTOR

PRIVATNISEKTOR U K U P N ORed.

br. KATEGORIJEZEMLJIŠTA površ. % površ. % površ. %

1.1.1.1.2.1.3.1.4.2.3.4.

Obradivo zemljišteoranicevoćnjacivinogradilivade

PašnjaciRibnjaciTrstici

1.51665

-141

1.323--

4,31,5

-6,6

23,3--

33.5354.340

-1.9934.332

--

95,798,5

-93,476,7

--

35.0514.405

-2.1345.655

--

100100

-100100

--

U K U P N O 3.045 6,5 44.200 93,5 47.245 100

Poljoprivredne površine predstavljaju prirodno bogatstvo i osnovni resurs zaprimarnu poljoprivrednu proizvodnju i, na toj osnovi, razvoj prerađivačkih kapaciteta. Nateritoriji opštine Doboj, poljoprivredne površine učestvuju sa 59%, dok u strukturi

96

poljoprivrednog zemljišta preovlađuju oranice koje zauzimaju 33.535 ha ili 41%. Ako setome dodaju površine pod livadama koje su najčešće na oraničnom zemljištu, onda jepovršina produktivnog zemljišta, pogodnog za biljnu proizvodnju još veća oko 37.185 haodnosno 46%.

Odnos pojedinih kategorija zemljišta po vlasničkoj strukturi, vidljiv je izslijedećeg pregleda.

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

ha

ДРЖАВНИ СЕКТОР ПРИВАТНИ СЕКТОР

СТРУКТУРА ПОЉОПРИВРЕДНОГ ЗЕМЉИШТА

Пашњаци ливаде воћњаци оранице

Na području opštine Doboj postoji 7 zemljoradničkih zadruga: ZZ “Bosnakop”,ZZ “Kožuhe”, ZZ “Krnjinka”, ZZ “Osječani”, ZZ “Podnovlje”, ZZ “Cerovica”, ZZ“Trebavakomerc”. Od ukupne površine opštine Doboj (81.390 ha) u posjedu zadruga senalazi oko 586 ha. poljoprivredne zadruge karakterišu neriješena imovinska pitanja,neizvjestan status radnika, loše finansiijsko stanje, ali i neriješena pitanja u vezi sazakonskom obavezom ponovne registracije.

Najveće su obradive površine zasijane kukuruzom, a slijede pšenica i krompir.Ova struktura je veoma nepovoljna imajući u vidu da proizvodnja žitarica na prosječnom,dominantnom poljoprivrednom imanju od 1 – 3 ha ne može biti ekonomski opravdana,niti je na njoj moguće zasnovati komercijalnu stočarsku proizvodnju.

97

STRUKTURA KORIŠTENJA ORANIČNIH POVRŠINA U RATARSKOJ PROIZVODNJI IODGOVARAJUĆI PRINOSI

K U L T U R A POVRŠINAha PRINOS t/ha

PšenicaKukuruzJečamZobKrompirKrmno bilje

3.3506.400

135280520150

2,85,62,01,08,02,5

СТРУКТУРА КОРИШТЕЊА ОРАНИЧНИХ ПОВРШИНА УРАТАРСКОЈ ПРОИЗВОДЊИ И ОДГОВАРАЈУЋИ ПРИНОСИ

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

Пшеница Кукуруз Јечам Зоб Кромпир Крмно биље

ПОВРШИНА haПРИНОС kg/ha

Analiza proizvodnje u osnovnim kulturama u opštini Doboj jasno odražavastečene navike seoskih domaćinstava orijentisanih ka zadovoljenju vlastitih potreba iodržavanje vlastitog stečenog fonda na biološkom minimumu. Posljedično, nivoproizvodnje osnovnih kultura ovog područja dobija znatno je niži od prosječnih prinosazemalja u okruženju.

Prosječni prinosi najzastupljenijih kultura opštine Doboj i prinosi u zemljama okruženja (t/ha)

KULTURA BiH S i CG Slovenija Mađarska EU OpštinaDoboj

PšenicaKukuruzKrompir

2,893,598,14

3,154,068,14

4,256,18

19,54

3,515,25

29,95

5,237,95

26,33

2,83,58,0

Očigledno je da se pored nepovoljne strukture poljoprivrednih kultura ostvaruju iveoma niski prosječni prinosi što ovoj proizvodnji daje karakteristike ekstenzivne,

98

neproduktivne i samim tim teško održive proizvodnje. Za ovakvo stanje postoje brojnirazlozi:

veoma usitnjene parcele, gajenje sorti sa niskim genetskim potencijalom, neodgovarajuća uzgojna tehnologija sa stanovišta pripreme zemljišta,

optimalnih sjetvenih rokova, đubrenja, zaštite i sl.

Stočarstvo

Ratna dešavanja i migracija stanovništva i stoke su prouzrokovali velike gubitke ustočnom fondu. Pored smanjenja stočnog fonda, u odnosu na predratno stanje, i niskaproduktivnost je karakteristika stočarske proizvodnje.

Brojno stanje stoke vidljivo je iz narednog pregleda:

BROJNO STANJE STOKE

Red.br. VRSTA I KATEGORIJA STOKE BROJ GRLA

(KOM)1.1.1.2.2.1.3.3.1.4.4.1.5.5.1.6.7.8.

Goveda – ukupnoKrave i steone junice

Ovce – ukupnoOvce za priplod

Svinje – ukupnoKrmače, suprasne nazimice

Konji – ukupnoKobile, ždrijebne omice

Perad – ukupnoNosilice

Koze – ukupnoKunići – ukupnoKošnice pčela – ukupno

11.3897.8977.7465.596

22.8362.860

39299

150.52380.3781.524

3004.500

99

БРОЈНО СТАЊЕ СТОКЕ

Говеда – укупно Овце – укупно

Свиње – укупно Коњи – укупно

Перад – укупно Козе – укупно

Кунићи – укупно Кошнице пчела – укупно

Proizvodnja mlijeka po kravi godišnje od 2.500 l, plodnost u ovčarstvu 120% iproizvodnja mlijeka od 60 l godišnje po ovci, te indeks prašenja u svinjarstvu od 2.0,dovoljni su pokazatelji nivoa proizvodnje.

Značajan pokretač formiranja robnih proizvođača u stočarstvu može bitimljekarsko-prerađivačka industrija. U prilog ovome ide činjenica da se postepeno, alikontinuirano povećava organizovan otkup i prerada mlijeka. Najzastupljenija kod otkupamlijeka je Mljekara “Mlijeko produkt” iz Kozarske Dubice, a potom “Natura vita” izBlatnice i “DTD iz Šnjegotine.

PREGLED OTKUPA MLIJEKA

PODRUČJE MLJEKARA BROJDOMAĆINSTAVA

DNEVNA KOLIČINA (litara)

OzrenTrebavaKrnjinVučjakKrnjin

“Natura vita”“Mlijeko produkt”“Mlijeko produkt”“Mlijeko produkt”“DTD”

80 50500 50 20

900 6007.500 600 250

“Mlijeko produkt” otkupljuje mlijeko od oko 700 domaćinstava uglavnom napodručju Krnjina (600 domačinstava) i znatno manje na Trebavi i Vučjeku (po 50domaćinstava)

Pčelarstvo je značajna grana poljoprivrede, jer daje proizvod visokog kvaliteta, ane iziskuje posebne poljoprivredne površine i nije konkurent ostalim granama stočarstva.Potencijal za opštinu Doboj za bavljenje pčelarstvom je veliki, ali nedovoljno iskorišten,

100

posebno imajući u vidu sve izraženije zahtjeve savremenog čovjeka za prirodno zdravomhranom.

Voćarstvo

Voćarska proizvodnja, kao i proizvodnja povrća, predstavlja granu poljoprivredekoja može biti konkurentna na otvorenom tržištu kako zbog povoljnih prirodnih uslova,tako i zbog cijene radne snage u zemljama u okruženju i u EU, a radi se o visokorodnimkulturama koje se mogu uspješno gajiti na manjim površinama.

Iako se za prikazivanje stanja u voćarstvu služimo zvaničnim statističkimpodacima evidentno je znatno odstupanje na terenu, kako u brojnom stanju tako i ustrukturi.

POKAZATELJI RAZVIJENOSTI VOĆARSKE PROIZVODNJE

KULTURA BROJ RODNIHSTABALA

PRINOS POSTABLU (kg)

JabukeKruškeDunjeŠljiveTrešnjeVišnjeBreskveKajsijeOrasi

42.342 27.348 4.993322.578 23.773 14.162 5.900 3.112 7.134

2515 5 820 6 5 510

БРОЈ РОДНИХ СТАБАЛА

9%6%

1%

72%

5%3% 1% 1% 2%

Јабуке Крушке Дуње Шљиве ТрешњеВишње Брескве Кајсије ораси

101

Kada je riječ o voćarskoj proizvodnji treba naglasiti da se u ovoj oblasti razvija irasadničarska proizvodnja što u značajnoj mjeri utiče na poboljšanje sortimentauvođenjem visokorodnih komercijalnih sorti i približavanje tehnologije gajenjaevropskim standardima. Poseban akcenat treba staviti na sorte koje se preporučuju i zauzgoj u konceptu integralne proizvodnje i organske poljoprivrede, kao što su jabuke imalina.

Prehrambena industrija i perspektive agrarnog razvoja

Doboj je prije rata imao razvijenu vlastitu prehrambenu industriju gdje je najvećiznačaj imala fabrika za preradu voća i povrća “Bosanka”. Ona je u velikoj mjeri bila“lokomotiva” razvoja poljoprivrede i sela dobojskog kraja.

Sadašnji kapaciteti su iskorišteni samo 9% u odnosu na predratnu proizvodnju, abroj zaposlenih je za 77% manji. Davanjem veće podrške revitalizaciji ove proizvodnje, uznatnoj mjeri bi se uticalo na organizovanje i usmjeravanje primarne poljoprivredneproizvodnje na području opštine Doboj.

Od ostalih predratnih kapaciteta mogu se izdvojiti AD “Mesopromet”, DOO“Đalić”, (realno je očekivati da će klanično-prerađivačka industrija uskoro postatigenerator robne proizvodnje mesa), AD “Dobojka”, niz privatnih pekara i pekoteka,DOO “DSW”, koji bi mogli predstavljati okosnicu razvoja poljoprivrede opštine Doboj.

Za razvoj poljoprivrede važno je i vratiti značaj Poljoprivrednog zavoda i raditi narazvijanju savjetodavne stručne službe kao spone između proizvođača udruženjapoljoprivrednika i zadruga. Takođe, postoji problem nedovoljnih i neažurnih znanja iinformacija kod poljoprivrednih proizvođača.

Šumarstvo

Proces proizvodnje u šumarstvu je veoma dug, traje znatno duže od prosječnogljudskog života i po pravilu, generacije koje uživaju pravo iskorištavanja šume nisuučestvovale u njenom podizanju. Vrijednost šume se ispoljava direktno u proizvodnjidrvne mase i, indirektno, u opšte korisnim funkcijama, kao što su regulisanje vodnogrežima i klime, zaštita zemljišta, ekologija, rekreacija, turizam i sl, a vrijednostopštekorisnih funkcija šume je znatno veća od koristi ostvarenih proizvodnjom drvnihsortimenata.

Šumskim zemljištem i šumama na Šumskoprivrednom području Doboj gazdujeŠumsko gazdinstvo Doboj, kao organizaciona jedinica JP šume RS. Šumskoprivrednopodručje nalazi se na teritoriji opštine Doboj i Modriča i podijeljeno je na 6 gospodarskihjedinica: “Ozren”, “Preslica-Jablanica”, “Krnjin”, “Trebava-Lukavica”, “Trebava” i“Vučjak”.

102

СТРУКТУРА ШУМСКИХ ПОВРШИНА ПРЕМА ВЛАСНИШТВУ

18.212,7058%

13.108,3542%

ДРЖАВНИ СЕКТОР ха ПРИВАТНИ СЕКТОР ха

Šumsko zemljište i šume ovog područja prostiru se na dijelovima planina: Ozren,Krnjin, Vučjak i Trebava. Sjeverni dio šumskoprivrednog područja nalazi se na obodusavske nizije, gdje se ističe brdo Vučjak. Rijeka Bosna razdvaja brda Vučjak i Trebavukoja se nalazi na sjeveroistočnom dijelu šumskoprivrednog područja. Dio planine Ozren,sa mnoštvom grebena, omeđen je rijekama Sprečom i Bosnom i nalazi se na istočnomdijelu područja. Na jugozapadnom dijelu šumskoprivrednog područja nalazi se brdoKrnjin.

ŠUME - POVRŠINE I STRUKTURA PREMA VLASNIŠTVU

SUBJEKTI GAZDOVANJAŠUMAMA

DRŽAVNISEKTOR ha

PRIVATNISEKTOR ha

UKUPNOha

JŠP-Šumsko gazdinstvo Doboj 18.212,70 13.108,35 31.321,05

U K U P N O: 18.212,70 13.108,35 31.321,05

Izvor: Šumskoprivredna osnova

Iz tabele se vidi da je 58% šuma u državnom vlasništvu, dok je u privatnomvlasništvu 42%.

Najviše su zastupljene izdanačke šume, zatim izdanačke šume šumske kulture, tevisoke šume sa prirodnom obnovom i visoke degradirane šume. Kao vrstanajzastupljenija je bukva, bor, hrast, jela i smrča.

103

STRUKTURA ŠUMA

BRUTO MASA, BRUTO PRIRAST BRUTO ETAT(M3)Red.

br. STRUKTURA ŠUMA POVRŠINAha ZALIHA DRVNE

MASEGODIŠNJIPRIRAST

GODIŠNJIETAT

1.1.1.1.2.2.

2.1.2.2.

Državni sektorlišćari

četinariPrivatne šume

lišćaričetinari

18.212,7012.341,005.871,70

13.108,3512.982,28

126,07

2.239.5791.597.659

641,9202.088.1292.063.264

24.865

79.35046.86432.48657.92157.268

653

48.43441.7226.711

32.92632.473

453

U K U P N O: 31.321,05 4.327.708 137.271 81.360

Izvor: Šumskoprivredna osnova

Šumskoprivredno područje Dobojsko svoje proizvode uglavnom plasira kupcimana području regije Doboj:

“Nova forma” d.o.o. Šamac, “Prenja” AD Karanovac, “Drvo prerada Ilić” d.o.o. Karanovac “Enterijer” AD Kotorsko, “Narić MB” Podnovlje.

Ovo područje je otvoreno magistralnim putevima u pravcu sjever-jug putemBrod-Sarajevo i pravac zapad-istok putem Banja Luka-Tuzla. Do naseljenih mjesta suizgrađeni putevi, što čini područje otvorenim i pristupačnim.

Vode

Dobojska kotlina je karakteristična po tome što na malom prostoru rijeka Bosnaprima više svojih pritoka, Usoru i Spreču, te rječice Lukavicu, Rudanku, Foču iVeličanku. Od kraja 90-ih monitoring kvaliteta površinskih voda u Republici Srpskoj vršiInstitut iz Bijeljine.

U narednoj tabeli dan je pregled kvaliteta voda dobojskog područja.KVALITET VODA 2000. GODINE

RIJEKA PROFIL Propisana klasa Utvrđena klasavodotoka

Zadovoljavaklasuda/ne

Bosna Nizvodno od ušćaUsore III I-III da

Bosna Nizvodno od ušćaSpreče III II-III da

Usora Ušće u Bosnu II II-III neSpreča Ušće u Bosnu III II-vk ne

Izvor: Institut za vode, Bijeljina

104

Na rijeci Bosni u Doboju postoji vodomjerna stanica u kojoj se svakodnevnovilježi vodostaj, temperatura vode i vazduha, a u planu je da se u toku ove godineinstališe oprema za mjernu stanicu koja će svakodnevno obezbjeđivati podatke ovodostaju i više od deset parametara kvaliteta.

105

INFRASTRUKTURA

Stanje urbanističko-planske dokumentacije

Za područje predratne opštine Doboj, 1990-te godine donesen je Prostorni plan. Uposlijeratnom periodu neki dijelovi opštine (Alibegovci, Ularice, Mravići, Matuzići,Brijesnica Velika, Brijesnica Mala i Klokotnica) su pripojeni Federaciji BiH, a dijeloviteritorije drugih opština pripojeni opštini Doboj i to: dio teritorije opštine Gračanica(Boljanić, Kloč-Konopljište), dio teritorije opštine Gradačac (Skipovac Donji, SkipovacGornji), i dio teritorije opštine Maglaj (Brezici, Donja i Gornja Paklenica, Osojnica,Rječica, Striježevica, Trbuk). Novi prostorni plan nije donesen, pa se može reći da je oko80% teritorije opštine Doboj pokriveno, a da 20% teritorije nije pokriveno prostorno –planskom dokumentacijom.

Treba naglasiti da su svi važeći planovi iz predratnog perioda, te da u periodu1995. – 2004.godina nije donesen ni jedan novi plan.

Pokrivenost teritorije opštine prostorno – planskom dokumentacijom

Sljedeća tabela pokazuje stanje pokrivenosti teritorije prostorno-planskomdokumentacijom.

pokrivenosti teritorije prostorno-planskom dokumentacijomObuhvat Prostorni plan Urbanistički plan Urb. područja

+ gr.zemljiš.Nepokriveno

Opština (ukupno) 80,4 / / 19,6

Doboj 100 100 / /Ozren 52 18 82 48Trebava 89 7,5 92,5 11Krnjin 100 / 100 /Vučijak 100 / 100 /

Izvor: Odjeljenje za prostorno uređenje

Pokrivenost provedbenim planovima

Podaci iz donje tabele odnose se na naselje Doboj:

Urbanistički plan Regulacioni plan Urbanistički projekat Nepokriveno

100 27 0 73

Izvor: Odjeljenje za prostorno uređenje

106

Pokazitelji unutar tabela su dati u procentima. Ni jedan od usvojenih regulacionihplanova ne odnosni se na industrijsku zonu. Za područja van grada Doboja donesen jesamo Regulacioni plan «Rudnika lignita Stanari».

Saobraćajne komunikacije

Stanje putne mreže predstavljeno je sljedećom tabelom:

Vrsta puta 2001. 2002. 2003. 2004.1.magistralni 1.1. Asfalt 1.2. Makadam

44440

4444 0

44440

4444 0

2. Regionalni 2.1. Asfalt 2.2. Makadam

142,5108,234,3

142,5110,232,3

142,5113,628,9

142,5117,225,3

3. Lokalni put odposebnog značaja 3.1. Asfalt 3.2. Makadam

16160

16160

16160

16160

4. Lokalni putevi 4.1. Asfalt 4.2. Makadam

Nemapodataka

Nemapodataka

Nemapodataka

25020446

Izvor: Odjeljenje za privredu, JJP «Putevi Srpske»

Iz gornje tabele vidljivo je da je za navedene 4 godine asfaltirano samo 9 kmregionalnih puteva, te da nije izgrađen ni jedan novi kilometar puta.

Stanje pruga nije promjenjeno za posmatrani period 2001 – 2004 godine, osimredovnog održavanja.

Ukupno km Elektrificirano Nije elektrificirano

93,3 78,8 14,5Izvor: Željeznice RS

Komunalna infrastruktura

Podaci o komunalnoj infrastrukturi su prikazani u sljedećim tabelama.

107

Elektroenergetska infrastruktura

Elektroenergetska infrastruktura G o d i n aE L E M E N T I 1991. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004.

1 Elektroenergetska mreža:1.1. Visokonaponska elektroprenosna mreža K 406 301 325 380 415 4651.2 Niskonaponska elektrodist.mreža (km) 1,239 1.111 1,261 1,280 1,307 1,3542 Trafo stanice:2.1. Glavne 110/20/10 KW 40 40 40 40 40 402.2. Distributivne 148 116 121 127 130 1363 Potrošači električne energije:3.1. Domaćinstva (niski napon) 26,973 25,003 28,266 27,885 30,254 31,1923.2. Pravna lica (niski napon) 2,083 1,581 1,767 1,862 1,940 2,0183.3. Potrošači na visokom naponu 17 14 14 21 21 214 Nabavka, prodaja i gubici el. energije:4.1. Nabavka električne energije (MWh) 275,563 151,880 160,745 166,994 168,064 175,3514.2. Prodaja električne energije (MWh) 232,459 113,194 124,449 131,808 134,959 145,3594.2.1. Potrošači na visokom naponu (MWh) 69,943 15,928 17,221 26,221 31,701 34,2264.2.2 Domaćinstva 120,845 70,351 72,853 77,675 76,632 81,5314.2.3. Pravna lica (MWh) 41,671 26,132 33,445 26,973 25,264 27,9954.3. Gubici električne elergije (MWh) 43,104 38,686 36,296 35,187 33,105 29,9925 Stepen elektrifikacije:5.1. Ukupan broje naselja u opštini 70 - - - - -5.1.1 Elektrifikacija naselja 70 - - - - -5.1. Ukupan broj domaćinstava u opštini 26,973 25,003 28,266 27,885 30,254 31,1925.2. Elektrificirana domaćinstva 26,973 25,003 28,266 27,885 30,254 31,1925.3. Nelektrificirana domaćinstva

Izvor: Elektrodistribucija

Vodovodna mreža

VODOVODNIPRIKLJUČAK

2001 2002 2003 2004

Domaćinstva 3.256 3.502 3.908 4.070Pravna lica 680 774 855 912Industrijski potrošači 347 329 313 313Ostali potrošači (KS) 395 407 545 573

UKUPNO 4.678 5.011 5.621 5.868Izvor: «Vodovod«

108

Telekomunikacije

Telefonske centrale Telefonski priključci1991. 2004.

Ukupno Doma-ćinstva

Pravnalica

Ukupno Indeks(2004/1991)

Digitalne 22.892 29.812 4.428 34.240 149,57Analogne 15.251 9.485 181 9.666 63,38CLL tehnologija 2.326 2.326Ukupno 38.143 39.297 6.935 46.232 121,21

Izvor: Telekom

Podaci su nepotpuni.

Dostupnost infrastrukture poslovnim, industrijskim i građevinskimzonama

Iz navedenih podataka o stanju infrastrukture nije moguće detaljno sagledatidostupnost infrastrukture svakoj pojedinačnoj planiranoj industrijskoj ili poslovnoj zoni.Za oko 20% teritorije opštine (Ozren) koja nije pokrivena prostorno – planskomdokumentacijom nema nikakvih pokazatelja.

Prostornim planom opštine iz 1990. godine planirane su sljedeće industijske zone:

ZONA POVRŠINA ha %DOBOJRUDANKASTANARIKOSTAJNICALIPACŠEVARLIJEKOTORSKO

140,6413,00

124,7020,2014,8090,9016,40

33,43,1

29,64,83,5

21,64,0

U K U P N O 420,64 100,00Izvor: Prostorni plan Opštine

Iz tabele je vidljivo da je u samom gradu Doboju planirana najveća površina zarazvoj industrije. Međutim, treba naglasiti da su gotove sve zone već izgrađene ilizauzete nekim drugim sadržajima (najčešće stanovanje, izbjeglička naselja). Ovose odnosi kako na sam grad, tako i na zone van grada. U samom gradu jedinaindustrijska zona koja još nije izgrađena je u Barama, ali se tu radi o potpunoneuređenom građevinskom zemljištu.

Osim navedenih zona izgrađeni su manji pojedinačni industrijski pogoni nalokalitetima koji nisu posebno registrovani.

Sve vangradske industrijske zone su smještene pored magistralnih ili regionalnihputeva, dostupne elektrifikaciji, ali sa potrebom posebnog rješavanja vodovodne ikanalizacione mrže. I ovdje je došlo do miješanja funkcija pa se prepliću rad, industrija istanovanje. Rudnik lignita Stanari je jedina industrijska zona u zapadnom dijelu opštine.

109

Što se tiče poslovnih zona u samom gradu, ne postoje ni jedna čisto poslovna zona(eventualno dio oko Pijace), a takvih zona nema ni u drugim mjestima opštineDoboj.

Otpadne vode i zaštita voda

Glavni izvori zagađenja površinskih voda su kanalizacione otpadne vode (saotpadnim vodama nastalim u stočnim farmama u seoskim područjima) i industrijske, alije evidentan i doprinos zagađenju od površinskog doticanja i procjednih voda sapoljoprivrednih i šumskih površina, kao i rudničkih otpadnih voda iz Rudnika lignita uStanarima, koje pored podzemnih voda, zagađuju i rijeku Ukrinu.

Najveći zagađivači – komunalne otpadne vode, ali i privredni pogoni i dalje subez kvalitetnog načina odvodnje produkovanih otpadnih voda i uglavnom bez njihovogtretmana. Industrijski zagađivači su uglavnom sa smanjenom produkcijom otpadnih voda.Tačne količine veoma je teško utvrditi, prvenstveno radi toga što mnogi producenti neizvršavaju svoju zakonsku obavezu mjerenja količine i sastava otpadnih voda kojeprodukuju i disponiraju u vodotoke.

Korito rijeke Bosne njenih značajnijih i manje značajnih pritoka nisu uređena niregulisana, podaci o proticajnim profilima su stari i većina je neupotrebljiva, aobezbjeđenje finansijskih sredstava za rekonstrukciju, održavanje i pogon objekata zazaštitu od poplava je akutan problem.

110

ANALIZA DRUŠTVENIH DJELATNOSTI

U oblasti predškolskog obrazavanja, 200-250 djece smješteno je u tri objekta,ali je broj polaznika značajno manji od prijeratnih 600. Loš socijalni status dijela roditaljautiče na smanjenje interesa za uslugama ove predškolske ustanove.

Osnovnoškolsko obrazovanje obavlja se u 10 samostalnih osnovnih škola, sa 34područne škole i osnovnoj muzičkoj školi. Broj učenika se kreće između 6.500 i 6.700,dok se ukupan broj zaposlenih, uključujuči i nenastavno osoblje, kreće između 550 i 570.

Prema podacima iz godišnjih programa rada osnovnih škola, u svim osnovnimškolama opštine Doboj zaposleno je 417 nastavnika. Broj svršenih studenata nastavničkihfakulteta (posebno u razrednoj nastavi) neće moći nadomjestiti potrebe škola zanastavnicima, imajući u vidu da već danas nedostaje 60 nastavnika. Nivo didaktičkeopremeljenosti škola je na niskom nivou.

Srednješkolsko obrazovanje organizovano je u 6 srednjih škola, 4 u okviruSrednješkolskog centra, te Gimnazijom i Medicinskom školom. Ove škole pohađa oko3.000 učenika, a nastavni proces izvod 150 stalno zaposlenih profesora i 60-70 saradnikau nastavi.

Srednje škole pokrivaju 9 područja rada i proizvode 35 obrazovnih profila. Unekim oblastima, prisutan je problem nepostojanja odgovarajućeg nastavničkog kadra.

Više i visoko obrazovanje sačinjavaju Viša tehnička škola sa mašinskom ielektrotehničkom studijskom grupom, a od 2005. godine otvoren je i Saobraćajni fakultet.Broj studenata koji pohađa ovu školu iznosi oko 500. Od 2003. godine, u Doboju djeluje iUniverzitet Slobomir P sa 208 studenata upisanih na 6 fakulteta.

Radi ilustracije, u tabelama datim u prilogu ove analize nalazi se pregled brojasvršenih srednjoškolaca po obrazovnim grupama i smjerovima, broja svršenihsrednjoškolaca koji su se prijavili na Zavod za zapošljavanje, kao i onih koji su zvaničnozaposleni.

Veliki broj zanimanja, odnosno srednjih škola u Doboju ima regionalni karakter.Posebno se to odnosi na Medicinsku školu Doboj, pa se iz tih razloga jedan broj svršenihsrednjoškolaca i ne prijavljuje za zapošljavanje u opštini Doboj, već u opštinama svogstalnog boravka.

111

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Медицинска Гимназија Економско-трговачка

Саобраћајна-Електро

Техничка Управна-Угоститељска -

ШУП

Однос свршених, пријављених Заводу за запошљавање и запосленихсредњошколаца (2001-2004)

Свршени Пријављени Запослени

U pogledu institucija kulture, postoje Centar za kulturu i obrazovanje, Narodnamatična biblioteka, Muzej i Regionalni arhiv, kao i 2 amaterska kulturno-umjetničkadruštva. Postoji i niz sportskih organizacija i udruženja: 29 sportskih klubova i 8sokolskih društava.

Zdravstvene institucije čine Dom zdravlja Doboj čijih oko 300 zaposlenih licapruža usluge primarne zdravstvene zaštite za 80.000 stanovnika i regionalna Opštabolnica «Sveti Apostol Luka», koja pruža sekundarne zdravstvene usluge na prostorusjeverne RS i zapošljava preko 700 radnika.

Centar za socijalni rad sa 19 zaposlenih, u periodu 2001. – 2004. godine, pružaoje socijalnu pomoć za 106 do 112 korisnika. Ovaj broj bi bio znatno veći premautvrđenim kriterijumima, ali se zbog nedostatka sredstava daje samo licima koja zaistanemaju nikakve izvore prihoda. Tuđu njegu i pomoć koristi oko 500 lica. Pravo nazdravstvenu zaštitu ostvaruje oko 200 porodica, uprkos činjenici da oko 15.000 lica, napodručju opštine Doboj nema zdravstvenu zaštitu. Jednokratne novčane pomoći – sedodjeljuju u okvirima finansijskih mogućnosti, a svake godine pristigne od 500 – 1000zahtjeva.

U okviru dječije zaštite, Centar za socijalni rad pruža niz olakšica i pomoći djeci: dječiji dodatak sa 30.09.2005. godine prima 1.164 djece, 83 korisnika prima refundirano porodiljsko odsustvo i 5 naknada za polovinu

radnog vremena, pomoć za osposobljavanje za rad djece i omadine u 2005. godini koriste 22

djeteta koja će se uputiti u ustanove tog tipa, u ustanovama socijalne zaštite “Prijateljskoj kući” u Doboju smješteno je 69

djece, dok je u drugim porodicama smješteno 35 djece i odraslih.

112

Nevladin sektor karakteriše poslijeratna ekspanzija u pogledu brojanovoregistrovanih organizacija tako da njihov ukupan broj iznosi oko 100, ali je maloorganizacija koje uspješno obavaljaju aktivnosti.

Na polju informisanja postoji radio Doboj, 2 TV stanice i 2 novine. Informativnaponuda ne podudara se sa potrebama i veličinom opštine.

Na dobojskoj opštini postoji 70 mjesnih zajednica najčešće angažovanih naplanu rješavanja komunalnih pitanja i zadovoljavanja sportskih i kulturnih potrebastanovništva, te drugih građanskih inicijativa.

Postoji ukupno 27 domova kulture raspoređenih po dobojskim mjesnimzajednicama sa ukupnom korisnom površinom od oko 8.700 m2, od čega je oko 3.200 m2van upotrebe. Domovi se koriste za različite namjene, najčešće za javne skupove,kancelarije, ambulante, ali i u poslovne svrhe. U mnogim slučajevima postoje planovi zaprivođenje neiskorištenih prostora i njihovih dijelova namjeni.

113

ANALIZA BUDŽETA

Rast i poreskih i neporeskih prihoda

Kretanje budžetskih prihoda za period 2001. – 2004. godina predstavljeno jesledećom tabelom:

VRSTA PRIHODA 2001. 2002. 2003. 2004.Pros.

god. rast u%

I PORESKI PRIHODI1. Porez na plate i dohodak2. Porez na imovinu3. Porez na promet proizvoda iusluga4. Ostali porezi

II NEPORESKI PRIHODI1. Posebne naknade2. Takse3. Ostali neporeski prihodi

III OSTALO FINANSIRANJE1. Krediti2. Pomoć iz inostranstva3. Prenesena sredstva

4.935.0151.067.995

304.4353.491.601

70.984

2.494.2981.038.119

334.7981.121.381

50.898--

50.899

6.969.7881.276.8431.060.7824.560.013

72.150

3.434.9662.266.732

378.845789.389

330.000--

330.000

8.231.8301.647.4701.203.4645.321.329

59.567

3.733.9172.393.846

306.6991.033.372

2.002.7921.328.824

122.548551.420

10.177.6451.643.5351.046.7247.435.766

51.620

6.686.6104.693.386

460.4041.532.820

847.758257.549

-590.212

27,716,183,129,0

-10,0

41,873,314,716,6

----

U K U P N O: 7.480.212 10.734.754 13.968.539 17.712.013 33,5

Prihodi budžeta opštine Doboj u posmatranom periodu imaju dinamičan rast odčak 33,5% prosječno godišnje. Poreski prihodi prosječno rastu za 27,7%, dok suneporeski prihodi, koji su izvorni prihodi opštine i na čiju naplatu u potpunosti utičuaktivnosti opštinskih organa uprave, prosječno rasli za čak 41,8%.

U okviru poreskih prihoda Porez na promet ima najznačajniji udio koji u ukupnimbudžetskih prihodima učestvuje sa oko 44% i karakteriše ih prosječan godišnji rast od29%. U okviru neporeskih prihoda najznačajniji prihodi su posebne naknade, koje činenaknade za uređenje građevinskog zemljišta, naknada za korištenje građevinskogzemljišta i naknada za rentu, koje u ukupnim budžetskih prihodima u posmatranomperiodu učestvuju sa oko 21%, dok je u 2004. godini njihovo učešće sa čak 27,8% aprosječan godišnji rast iznosi 73,3%.

Kao što je već naprijed navedeno, najznačajniji budžetski prihodi su porez napromet (44%) i posebne naknade (21%), a karakteriše ih konstantan i dinamičan rast uperiodu od 2001 – 2004. godine. I pored toga u narednim godinama realno ne možemoočekivati da se ovaj trend nastavi. Što se tiče poreza na promet proizvoda, uvođenjem

114

PDV-a od 01.01.2006. godine može se očekivati povećanje ove vrste prihoda. Međutim,kako su efekti naplate ovih prihoda velika nepoznanica, a posebno je nepoznata njihovaraspodjela, ne može se ozbiljnije prići procjeni ostvarenja kako ovih, tako i ukupnihprihoda budžeta opštine u narednom periodu.

Takođe, procjena je da je i ostvarenje neporeskih prihoda dostiglo svoj realnivrhunac, tako da, i pored toga što će se u budućem periodu povećati aktivnosti okonaplata komunalnih taksi, ne može se očekivati značajnije povećanje ukupnih budžetskihprihoda. Zbog svega ovoga, za potrebe ove analize prihvatićemo procjene iz SmjernicaMinistarstva finansija RS o prosječnom godišnjem rastu opštinskih prihoda do 2008.godine u visini od 6%.

Opština Doboj je jedna od prvih opština u BiH koja je koristila kreditna sredstvaza razvoj opštine. Međutim, zbog postavljanja limita ukupnog unutrašnjeg duga uRepublici Srpskoj od 9 miliona KM, opštini je značajno smanjena mogućnost da putemkredita angažuje značajna sredstva u kapitalne projekte u oblasti infrastrukture.

Učešće administrativnih troškova stalno se smanjuje

Budžetski rashodi u periodu 2001 – 2004. godine ostvareni su kako jepredstavnjeno u sledećoj tabeli:

VRSTA RASHODA 2001. 2002. 2003. 2004.Pros.

god. rast u%

1. Administativni troškoviopštinske uprave

2. Sredstva za rad javnihslužbi

3. Socijalna i zdravstvenazaštita

4. Sredstva za obrazovanje,nauku, kulturu i fizičkukulturu

5. Ostali izdaci

6. Kapitalni rashodi

7. Budžetska rezerva

8. Otplata kredita

2.407.649

1.157.828

1.381.859

1.403.256262.500

495.639

36.485

-

3.039.578

1.362.292

1.717.000

1.697.286259.885

1.410.382

301.876

-

3.571.955

1.809.251

1.785.087

1.930.611327.016

4.102.136

305.439

27.159

4.001.209

2.542.923

1.869.680

3.083.350676.266

4.532.110

445.072

258.522

18,6

30,3

11,0

31,543,8

128,6

262,0

-

U K U P N O: 7.145.216 9.788.299 13.858.654 17.409.132 34,7

115

Analizirajući ukupne rashode u posmatranom periodu možemo konstatovati da suostvareni na nešto nižem nivou od prihoda, s tim da je njihov rast prosječno godišnjenešto viši tj. 34,7%.

Učešće administrativnih troškova u ukupnim rashodima prosječno iznosi oko28%, s tim da je prisutno njihovo konstantno smanjenje iz godine u godinu, tako da su u2001. godini iznosili 33,7%, a 2004. godine 23,0%. Možemo konstatovati da je učešćeovih troškova znatno manje u odnosu na opštine u Republici Srpskoj, čime se stvarajuuslovi da se budžetska sredstva usmjeravaju za rješavanje socijalnih i zdravstvenihpotreba građana, te značajnije ulaganje u kapitalne investicione projekte u cilju povećanjakvaliteta življenja u našoj opštini.

Do najznačajnijeg povećanja došlo je kod kapitalnih rashoda zašto je u 2001.godini angažovano 495.639 KM, a u prošloj godini čak 4.532.110 KM. Prosječnogodišnje povećanje ovih ulaganja iznosi 128,6%, dok je učešće ovih rashoda u 2004.godini u ukupnim budžetskim rashodima iznosilo 26%.

Jedna četvrtina budžetskih prihoda za kapitalne projekte

Procjena je da bez značajnih povećanja opštinskih prihoda u narednom periodu idalje možemo očekivati ulaganje oko jedne četvrtine budžetskih prihoda za kapitalneprojekte.

0

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

12.000.000

14.000.000

16.000.000

18.000.000

2001. 2002. 2003. 2004.

KRETANJE PRIHODA I RASHODA

Prihodi Rashodi

116

Detaljnije analizirajući budžet opštine, može se konstatovati da se radi o budžetukoji ima i socijalni i djelimično razvojni karakter, tako da što se tiče rashoda u budućemperiodu kao osnovni pokazatelj može poslužiti struktura i odnos rashoda iz 2004. godine,a u zavisnosti od značajnih promjena kod raspodjele javnih prihoda mogu se očekivati ipromjene kod njihove raspodjele.

Struktura kapitalnih rashoda u 2003. i 2004. godini data je u narednoj tabeli:

VRSTA RASHODA 2003. % 2004. %

1. Nabavka građevinskih objekata

2. Nabavka opreme

3. Nabavka opreme ostalih budžetskihkorisnika

4. Sredstva za investiciono održavanjeobjekata opštine

5. Sredstva za investiciono održavanjeobjekata ostalih budžetskih korisnika

6. Sredstva za investiciono održavanjevodoprivrednih objekata

7. Sredstva za rekonstrukciju iasfaltiranje lokalnih puteva

8. Sredstva za realizaciju Programagradskog građevinskog zemljišta

9. Sredstva za izradu regulacionihplanova

10. Otplata kredita

572.743

379.161

-

9.743

-

69.792

1.738.112

1.292.798

39.787

-

14,0

9,2

-

0,2

-

1,7

42,4

31,5

1,0

-

52.229

120.934

134.061

24.935

19.948

128.935

1.302.533

2.602.587

-

145.948

1,2

2,7

3,0

0,8

0,4

2,8

28,7

57,2

-

3,2

U K U P N O 4.102.136 100 4.532.110 100

117

С т р у к т у р а к а п и т а л н и х р а с х о д а 2 0 0 3 -2 0 0 4 . (у % )

1 4

9 ,2

0

0 ,2

0

1 ,7

4 2 ,4

3 1 ,5

1

0

1 ,2

2 ,7

3

0 ,8

0 ,4

2 ,8

2 8 ,7

5 7 ,2

0

3 ,2

0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0

1 . Н а б а в к а г р а ђ е в и н с к и х о б је к а т а

2 . Н а б а в к а о п р е м е

3 . Н а б а в к а о п р е м е о с т а ли х б уџ е т с к и хк о р и с н и к а

4 . С р е д с т в а з а и н в е с т и ц и о н оо д р ж а в а њ е о б је к а т а о п ш т и н е

5 . С р е д с т в а з а и н в е с т и ц и о н оо д р ж а в а њ е о б је к а т а о с т а ли х

б уџ е т с к и х к о р и с н и к а

6 . С р е д с т в а з а и н в е с т и ц и о н оо д р ж а в а њ е в о д о п р и в р е д н и х

о б је к а т а

7 . С р е д с т в а з а р е к о н с т р ук ц и ју иа с ф а лт и р а њ е ло к а лн и х п ут е в а

8 . С р е д с т в а з а р е а ли з а ц и јуП р о г р а м а г р а д с к о г г р а ђ е в и н с к о г

з е м љ и ш т а

9 . С р е д с т в а з а и з р а д у р е г ула ц и о н и хп ла н о в а

1 0 . О т п ла т а к р е д и т а

2 0 0 4 .2 0 0 3 .

118

ANALIZA MAKROEKONOMSKOG OKRUŽENJA(PEST ANALIZA)

Ovaj dio analize bavi se osnovnim karakteristikama političkog, ekonomskog,socijalnog i tehnološkog okruženja u kojem se Doboj nalazi.

Nizak nivo ekonomske razvijenosti i stabilnosti

Bosna i Hercegovina je specifičan ekonomski sistem i okruženje za razvojlokalnih zajednica, kako zbog svoje složene državno-administrativne strukture, tako izbog uslova u kojima funkcioniše od momenta kada je uspostavljena do danas.

Sa ekonomskog aspekta BiH spada ured manjih i nerazvijenijih zemalja, na štoukazuju osnovni makroekonomski pokazatelji, predstavljeni u sljedećoj tabeli:

Makroekonoski pokazatelji u BiHPokazatelji 2000. 2001. 2002. 2003. 2004.

BDP u milionima KM – tekuće cijene 10,050 10,960 11,650 12,255 13,440Broj stanovnika – u milionima 3.781 3.798 3.828 3.832 3.828BDP po stanovniku - u KM 2,658 2,886 3,043 3,198 3,510% rasta BDP-a, nominalno 9.4 9.0 6.3 4.5 6.5Inflacija u % 7.5 0.9 0.2 0.6 0.4% rasta BDP-a, realno 5.5 4.5 5.5 3.5 6.0Prosječne neto plate u KM 360 375 434 486 511Uvoz u milionima KM 6,985 7,331 8,168 9,628 10,472Izvoz u milionima KM 2,198 2,255 2,099 2,585 3,280Pokrivenost uvoza izvozom % 31.5 30.7 25.7 26.8 31.3Stopa nezaposlenosti % 39.7 40.3 40.9 42.0 35.9

Izvor: Zavodi za statistiku i Centralna banka BiH,Bilten br. 4, 2003. godina i br. 2, 2005. godina

Podaci ukazuju na pozitivne stope ekonomskog rasta, ali i na usporavanje tog rastau poslednjim posmatranim godinama. Prikazane stope rasta privrede ne mogu se smatratizadovoljavajućim, s obzirom na nizak nivo ekonomske razvijenosti BiH. Ekonomiju BiHkarakteriše i niska stopa inflacije. Međutim, visoka nezaposlenost i spoljnotrgovinskideficit predstavljaju veoma ozbiljne probleme, zbog čega se ne može zaključiti da je uBiH ostvarena makroekonomska stabilnost.

119

Nema suštinske funkcionalne i fiskalne decentralizacije

Osnovne karakteristike političkog okruženja u BiH, posmatrano sa lokalnogaspekta, su:

Nepovoljni zakonski okviri za funkcionisanje lokalnih zajedica Nizak nivo fiskalne autonomije opština Neregulisan status svojine opština Kašnjenje u sprovođenju reformskih procesa, naročito u pogledu decentralizacije

nadležnosti prema zahtjevima Evropske povelje o lokalnoj samoupravi Neriješeni vizni režimi Visok nivo korupcije u društvu.

Malo tržište, nepovoljno finansijsko i regulatorno okruženje...

Ekonomske uslove karakterisala je monetarna stabilnost. Princip monetarnogodbora obezbijedio je stabilan devizni kurs konvertibilne marke.

Međutim, BiH je, posmatrano u globalnim razmjerama, malo i ograničeno tržište iprivredni prostor. Sa oko 3,5 miliona stanovnika, koliko inače imaju veći evropskigradovi, nepovoljno je za razvijanje masovne i velikoserijske proizvodnje. Pored resursau poljoprivredi, šumarstvu i energetici, kadrovi i znanje su najznačajniji privrednipotencijal. Značajno je jačanje kooperantske proizvodnje za velike multinacionalnekompanije, jačanje sektora usluga i obrtničke proizvodnje za lokalna tržišta.

Kamatne stope su još uvijek visoke, posebno u odnosu na okruženje i zemlje izkojih dolaze glavni snabdjevači bosanskohercegovačkog tržišta. Nakon privatizacijebanaka nije došlo do ekspanzije investicionog kreditiranja. Nizak nivo stranih direktnihulaganja, smanjenje donacija i nepovoljni bankarski uslovi uzrok su, između ostalog,male investicione aktivnosti. Tome je doprinijela i spora i neefikasna privatizacijadržavnh preduzeća.

Niska primanja zaposlenih, male penzije i visoka stopa nezaposlenosti, te lošekonomski položaj poljoprivrede i sela, uzrok su slabe kupovne moći stanovništva, štološe utiče na potencijalnu tražnju a preko toga i na proizvodnju i trgovinu.

120

Ekonomsko okruženje karakteriše i:

Visok nivo sive ekonomije - postoji mnogo nelegalnih firmi koje samo formalnoispunjavaju uslove za rad,

Poreski propisi su neujednačeni i često se mijenjaju, poreske stope su visoke, aporeska decentralizacija veoma niska,

Bankarska podrška je još uvijek nepovoljna (visoke kamatne stope na kredite,kao i cijene bankarskih usluga),

Podrška malim i srednjim preduzećima je vrlo skromna (procedure za dobijanjedozvola su komplikovane, a troškovi visoki),

Slab rad kontrolnih organa, BiH je zemlja sa najkomplikovanijom procedurom za osnivanje preduzeća u

regionu, Potpisani trgovinski sporazumi ne daju efekte, a za mnoga značajna tržišta nisu ni

obezbijeđeni (prisutan visok nivo protekcionizma) Neuređen sistem standardizacije i certifikacije kao preduslova za izvoz, Nedostatak savjetodavnih agencija.

Rastuće siromaštvo kao glavna odrednica socijalnog okruženja

Sa socijalnog aspekta ključno pitanje je smanjenje siromaštva. Nivo siromaštva jemeđu najvišim u regionu. BiH je, po nalogu Svjetske banke, donijela Strategiju borbeprotiv siromaštva (poznata i kao Razvojna strategija BiH), koja se ostvaruje uz mnogopoteškoća i sa znatnim kašnjenjima. Loša demografska struktura stanovništva se možepopraviti prije svega poboljšanjem životnih uslova koji će dovesti do zaustavljanja odlivamladih i obrazvanih kadrova koji jedino mogu biti nosioci novih tehnoloških promjena iosavremenjavanja privredne aktivnosti u skladu sa svjetskim trendovima.

Tehnološki jaz se stalno povećava

Tehnološko okruženje je na niskom nivou i mora se ubrzano razvijati i stimulisatiprimjena novih znanja u oblasti informacionih i komunikacionih tehnologija, novihmetoda upravljanja, organizacije, proizvodnje i sl. BiH je nedavno donijela Strategiju iakcioni plan razvoja informatičkog društva, ali mehanizmi implementacije još nisuuspostavljeni.

Transfer tehnologija je otežan nepostojanjem odgovarajućih tehnoloških centara.Kod uticaja tehnološkog okruženja na razvoj treba respektovati nekoliko osnovnihpretpostavki:

Obrazovanje i konzistentan sistem stalnog stručnog usavršavanja (cjeloživotnogučenja) su najvažniji za usvajanje savremenih tehnologija;

Važan dio u postizanju tehnološkog napretka je stvaranje institucija sistema kojiolakšavaju i ubrzavaju te procese (podrška za razne asocijacije, za usvajanjestandarda, za licenciranja);

121

Ključno pitanje je masovno zapošljavanje, a pošto je svjetski trendu deindustrijalizaciji, treba da dođe do izražaja podrška razvoju malih i srednjihpreduzeća i samozapošljavanje;

Ekološki štetne, prljave i otrovne tehnologije opština ne smije prihvatiti.

122

Prilozi:

Prilog 1 - Šta se dešava po završetku srednje škole

PREGLED UČENIKA SA ZAVRŠENOM SREDNJOM ŠKOLOMOD 2001.-2004. GODINE

ZAVRŠILO ŠKOLOVANJENAZIV ŠKOLE ZANIMANJE

SMJER2001 2002 2003 2004 UKUPNO

Medicinska Med.sestra.-tehn.Farmaceut-tehn.Fizioterap.-tehn.UKUPNO

115--

115

10754

-161

64-

51115

8341

-124

3699551

515

Gimnazija Opšti smjer 75 83 76 91 324Ekonomska itrgovinska

Ekonomski tehn.Komercijalni tehn.Pravni tehn.Ženski frizerMuški frizerCarinski tehničarDaktilografUKUPNO

10036

--.--

136

116-

293535

--

215

89----

35-

124

93-

25---

26144

398365435353526

619Saobraćajna ielektro

Elektromeh.za maš.i oprElektroinst-autoelekt.Vozač motornih vozilaElektrotehn.pogonaElektrotehn.telekomun.Tehn.drumskog saor.Saobrać.trans.tehn.Monter TTMašinovođa za manevr.Elektrotehn.energ.Elektrotehn.elektr.Tehničar vučeUKUPNO

39192725273020

-----

187

302119

---

261912293118

205

302921

--

2425

---

40-

169

-2524

--

2322

--

2632

-152

99949125277793191255

10318

711Tehnička Instalater

AutolimarMetalstrugarMetaloglodačAutomehaničarMehanič.šin.vozilaZidarTesarMašinbravarBravarMaš.tehn.za kompj.konst.VodoinstalaterPrecizni mehaničarGeodetski tehničarLimarUKUPNO

17797

301310

438-----

108

--

13-

308--66-

12---

75

11723

265----

36-2--

92

-12

--

13-5--

1029

--

383

119

28262410992615

49

246512

238

3294

123

Upravna,ugostiteqska iŠUP

TrgovacKonobarKuvarTrgovački tehničarProdavac naft.deriv.Turistički tehničarUKUPNO

6827323317

-177

612520

--

29135

29392116

--

105

48262728

--

129

206117100

771729

546

PREGLED SVRŠENIH SREDNJOŠKOLACAPRIJAVLJENIH ZAVODU ZA ZAPOŠLJAVANJE 2001. – 2004.

PRIJAVLJENO ZAVODU ZA ZAPOŠLJAVANJENAZIV ŠKOLE ZANIMANJE

SMJER2001 2002 2003 2004 UKUPNO

Medicinska Med.sestra.-tehn.Farmaceut-tehn.Fizioterap.-tehn.

UKUPNO

----

----

664-

70

58-9

67

12449

137Gimnazija Opšti smjer - - 22 17 39

Ekonomska itrgovinska

Ekonomski tehn.Komercijalni tehn.

Pravni tehn.Ženski frizerMuški frizer

Carinski tehničarDaktilograf

UKUPNO

--------

--------

5810

41-4-

77

60861-3-

78

1181810

2-7-

155Saobraćajna i

elektroElektromeh.za maš.i opr

Elektroinst-autoelekt.Vozač motornih vozila

Elektrotehn.pogonaElektrotehn.telekomun.

Tehn.drumskog saor.Saobrać.trans.tehn.

Monter TTMašinovođa za manevr.

Elektrotehn.energ.Elektrotehn.elektr.

Tehničar vučeUKUPNO

-------------

-------------

472235

1-

277-3

30--

172

231133

--

1513

-3

13--

111

703368

1-

4220

-6

43--

283Tehnička Instalater

AutolimarMetalstrugar

MetaloglodačAutomehaničar

Mehanič.šin.vozilaZidarTesar

MašinbravarBravar

Maš.tehn.za kompj.konst.Vodoinstalater

Precizni mehaničarGeodetski tehničar

LimarUKUPNO

----------------

----------------

-5

182

686610

3142923

81--

187

-2

154

6717-

10331311

-93

175

-7

336

1357

173

24623619

193

362

124

Upravna,ugostiteqska i ŠUP

TrgovacKonobar

KuvarTrgovački tehničar

Prodavac naft.deriv.Turistički tehničar

UKUPNO

-------

-------

98433319

-9

202

104414118

-1

205

202847437

-10

407Zavod za zapošljavanje nije mogao dati podatke za 2001. i 2002. godinu

PREGLED ZAPOSLENIH SVRŠENIH SREDNJOŠKOLACA1999. – 2004.

ZAPOSLENONAZIV ŠKOLE ZANIMANJE

SMJER2001 2002 2003 2004 UKUPNO

Medicinska Med.sestra.-tehn.Farmaceut-tehn.Fizioterap.-tehn.

UKUPNO

----

----

15--

15

21--

21

36--

36Gimnazija Opšti smjer - - 13 12 25

Ekonomska itrgovinska

Ekonomski tehn.Komercijalni tehn.

Pravni tehn.Ženski frizerMuški frizer

Carinski tehničarDaktilograf

UKUPNO

--------

--------

17--1-1-

19

26111-2-

31

43112-3-

50Saobraćajna i

elektroElektromeh.za maš.i opr

Elektroinst-autoelekt.Vozač motornih vozila

Elektrotehn.pogonaElektrotehn.telekomun.

Tehn.drumskog saor.Saobrać.trans.tehn.

Monter TTMašinovođa za manevr.

Elektrotehn.energ.Elektrotehn.elektr.

Tehničar vučeUKUPNO

-------------

-------------

215--22-16--

19

91

14--92-37--

45

112

19--

114-4

13--

64

125

Tehnička InstalaterAutolimar

MetalstrugarMetaloglodač

AutomehaničarMehanič.šin.vozila

ZidarTesar

MašinbravarBravar

Maš.tehn.za kompj.konst.Vodoinstalater

Precizni mehaničarGeodetski tehničar

LimarUKUPNO

----------------

----------------

--3-2---3251---

16

-222

17-4-2993-6-

56

-252

19-4-5

1114

4-6-

72Upravna,ugostiteqska i ŠUP

TrgovacKonobar

KuvarTrgovački tehničar

Prodavac naft.deriv.Turistički tehničar

UKUPNO

-------

-------

16733-2

31

312010

6--

67

472713

9-2

98

Documents

Strateški plan ekonomskog razvoja Doboja 2007-2012. · Razrađen je generalni plan implementacije strategije, projektni akcioni planovi za prioritetne projekte i održana je obuka