STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR MBROJTJEN E KANALIT ......Studimi i fizibilitetit për mbrojtjen e Kanalit Ibër Lepenc Raporti për KPR Shkurt 2016 Faqe 5 nga 36 • Plani i veprimit

Studimi i fizibilitetit për mbrojtjen e Kanalit Ibër Lepenc Raporti për KPR

Shkurt 2016 Faqe 1 nga 36

QEVERIA E KOSOVËS

IBËR LEPENC

KOMPANIA PUBLIKE E EKONOMISË SË UJËRAVE

VËLLIMI G1

RAPORTI PËR KORNIZËN E POLITIKËS SË ZHVENDOSJES

SHKURT 2016

STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR MBROJTJEN E KANALIT IBËR LEPENC

KOSOVË

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized



SHKURTESAT DHE AKRONIMET

KVNMS Korniza e vlerësimit të ndikimit mjedisor dhe social BE Bashkimi Evropian RE Rezervuari emergjent KIL Kompania Ibër-Lepenc – Kompania publike e ekonomisë ujore AKK Agjencia Kadastrale e Kosovës AKP Agjencia Kosovare e Pronës TCRK Termocentrali regjional i Kosovës MBPZHR Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural M dhe V Monitorimi dhe vlerësimi MZHE Ministria për zhvillim ekonomik MF Ministria e Financave MMPH Ministria e mjedisit dhe planifikimit hapësinor PPP Person i prekur nga projekti NJIP Njësia për implementim të projektit KPZh Korniza e politikës së zhvendosjes PVZh Plani i veprimit për zhvendosje SCADA Kontrolli mbikëqyrës dhe sigurimi i të dhënave



TABELA E PËRMBAJTJES

LEKSIKU .................................................................................................................................................... 4

1 HYRJE ................................................................................................................................................. 6

1.1 PËRSHKRIMI I AKTIVITETEVE SPECIFIKE TË PROJEKTIT PËR TË CILAT NEVOJITET SIGURIMI I TOKËS DHE ARSYETIMI PËR KORNIZËN E POLITIKËS SË RISISTEMIMIT ............................................................................... 7 1.2 PIKËSYNIMET E “KORNIZËS SË POLITIKAVE TË RISISTEMIMIT” ............................................................ 9 1.3 LLOJET E NDIKIMEVE .................................................................................................................... 10

1.3.1 Ndikimet e mundshme nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit ............................................... 10 1.3.2 RE – Projekti i rezervuarve emergjent dhe atyre amortizues (bafër) ............................................. 13

2 KORNIZA LIGJORE PËR EKSPROPRIJIMIN E TOKËS NË KOSOVË DHE POLITIKA OPERACIONALE (PO) E BB 4.12. ............................................................................................................ 14

2.1 KORNIZA LIGJORE PËR EKSPROPRIJIM TË TOKËS NË KOSOVË .......................................................... 14 2.1.1 Autoriteti eksproprijues dhe parashtruesi i kërkesës në procedurë ................................................ 14 2.1.2 Procedura e eksproprijimit........................................................................................................ 14 2.1.3 Vlerësimi i aseteve .................................................................................................................... 16 2.1.4 Konsultimi ............................................................................................................................... 16

2.2 POLITIKA OPERATIVE E BANKËS BOTËRORE [PO 4.12] ................................................................... 17 2.3 KRAHASIMI I KORNIZËS LIGJORE TË KOSOVËS PËR EKSPROPRIJIM DHE POLITIKAVE OPERATIVE TË BANKËS BOTËRORE PËR RISISTEMIM TË DETYRUESHËM ............................................................................. 18

2.3.1 Analiza e zbrazëtirave të kornizës ligjore të Kosovës kundrejt Politikës operative të Bankës Botërore 4.12 20

2.4 PRANUESHMËRIA E PERSONAVE TË PREKUR NGA NËN-PROJEKTET PËR REHABILITIM TË KANALIT TË KIL DHE NGA PROJEKTET E KIL ....................................................................................................................... 22

3. PROCEDURAT ................................................................................................................................. 25

3.1 PROCEDURA E THJESHTËZUAR PËR DISPONUESHMËRINË E TOKËS DHE PËR KOMPENSIM NË RAST TË NËN-PROJEKTEVE PËR REHABILITIM TË KANALIT ......................................................................................... 25 3.2 PROCEDURA E EKSPROPRIJIMIT NË RAST TË EKSPROPRIJIMIT TË TOKËS PËR NËN-PROJEKTIN E RE NË RAST SE PËRZGJIDHET KJO ALTERNATIVË .................................................................................................. 26 3.3 ARANZHIMET INSTITUCIONALE ....................................................................................................... 29 3.5 PROCEDURA E ANKESËS ............................................................................................................... 30 3.6 MONITORIMI I AKTIVITETEVE PËR SIGURIM TË TOKËS ....................................................................... 32

4. SHABLLONI I PLANIT TË SHKURTUAR TË RISISTEMIMIT ...................................................... 34

SHTOJCA 1: LISTA E DOKUMENTEVE QË I DËRGOHET PERSONIT TË PREKUR NGA PROJEKTI

(PPP) NË RAST TË EKSPROPRIJIMIT ................................................................................................... 36



Leksiku

Shprehjet specifike të përdorura në këtë KPR janë:

Njerëzit-amvisëritë e prekura (NJP): Njerëzit (ekonomitë familjare) të prekur nga ndryshimet në shfrytëzimin e tokës të ndërlidhura me projektin. Këto përfshijnë humbje të

përhershme apo të përkohshme të tokës, pasurisë dhe të hyrave për shkak të marrjes së tokës

të ndërlidhur me projektin. Personat e prekur me të drejtë në kompensim apo së paku me të

drejta në kuadër të dispozitave për rehabilitim në kuadër të Projektit janë: të gjithë personat

që humbasin tokën, qasjen në tokën, qoftë në mënyrë të përhershme apo të përkohshme me

apo pa posedim të të drejtës ligjore/tradicionale të tokës apo pa status ligjor; qiramarrësit dhe

gjysmatarët qofshin të regjistruar apo jo; pronarë të objekteve, kulturave, bimëve apo

objekteve të tjera të prekura e të cilat gjenden në tokë; si dhe personat e prekur që humbasin

biznesin, të hyrat dhe pagat.

Kompensimi: Pagesa në të holla apo me kompensim në naturë në shumë përkatëse si

kompensim për humbjen e pasurisë (pronës), resurseve apo të hyrave

Data e prerjes – zakonisht, data e fillimit të regjistrimit të popullsisë dhe inventarizimit të

pasurisë së personave të prekur nga marrja e tokës e ndërlidhur me projektin. Personat që

qëndrojnë në zonën e projektit pas datës së prerjes nuk kanë të drejtë në kompensim dhe/ose

ndihmë në zhvendosje. Ngjashëm, asetet fikse (siç janë strukturat e ndërtuara, kulturat, drutë

frutorë dhe parcela pyjore) të krijuara pas datës së përmbylljes së inventarizimit të pasurisë,

apo datës tjetër reciprokisht të dakorduar, nuk do të kompensohen.

• E drejta: Të drejtat në raport me një kategori të caktuar të të drejtave janë shuma totale e

kompensimit dhe format tjera të ndihmës që iu ofrohen personave të prekur në kategorinë e

caktuar të të drejtave

• Autoriteti eksproprijues: Ky është departamenti për eksproprijim në kuadër të Ministrisë së

mjedisit dhe planifikimit hapësinor.

• Përmirësimet: Strukturat e ndërtuara (njësia për banim, rrethoja, hangarë pritëse, stalla për

kafshë, komunalitë, objekte të komunitetit, depo, magazina, etj.) si dhe të lashta/bimë të

mbjellura nga personi, amvisëria, institucioni apo organizata.

• Sigurimi i tokës: Procesi i marrjes së tokës në kuadër të marrëveshjeve të negociuara dhe/ose

procedurave ligjërisht të mandatuara në një domen eminent (personi detyrohet nga një agjenci

qeveritare t’ia kalojë tërë tokën apo një pjesë të tokës që posedon në pronësi apo posedim të

agjencisë qeveritare për qëllime publike për kompensim të caktuar).

• Rehabilitimi: Masat tjera të kompensimit jashtë pagesave, për të kompensuar pasurinë e

humbur.

• Zhvendosje: Zhvendosje fizike e një personi/amvisërive të prekura nga vendi i tij/i saj i

banimit para Projektit.

• Kostoja e zëvendësimit: Llogaritja e kostos së zëvendësimit të tokës dhe strukturave do të

bazohet në (i) vlerën e drejtë të tregut në kohën e shpronësimit, (ii) kostot e

transaksionit/legalizimit, tatimet dhe taksat tjera (iii) kostot kalimtare dhe të restaurimit

(përgatitja dhe rindërtimi i tokës), dhe (v) pagesat e tjera të aplikueshme. Vlera e përcaktuar si

kompensim i drejtë për tokën, bazuar në potencialin e saj prodhues dhe lokacionin. Kostoja e

zëvendësimit të shtëpive dhe strukturave (çmimi aktual i drejtë i tregut të materialeve

ndërtimore dhe fuqisë punëtore, pa amortizim apo zbritje për materialin e shpëtuar ndërtuar),

si dhe vlerën e tregut të tokës banesore, kulturave, druve dhe komoditeteve të tjera.

• Risistemimi: tjetërsim i parcelave të tokës dhe/ose zhvendosje fizike (bartje në vend tjetër) e

amvisërive e cila ndodh brenda zonës së prekur nga projekti.



• Plani i veprimit për risistemim plan veprimi me afate kohore dhe buxhet me të cilin

përcaktohet strategjia për risistemim, pikësynimet, të drejtat, veprimet, përgjegjësitë,

monitorimi dhe vlerësimi. Ky dokument planifikimi përshkruan se çka do të bëhet për të

shtjelluar ndikimet direkte sociale dhe ekonomike të ndërlidhura me marrjen e detyrueshme të

tokës.

• Njerëzit e cenueshëm – njerëzit të cilët për shkak të gjinisë, përkatësisë etnike, moshës,

paaftësisë fizike apo mendore, disavantazhit ekonomik, apo gjendjes shoqërore mund të jenë

prekur më shumë nga risistemimi sesa të tjerët dhe të cilët mund të kenë aftësi të kufizuar për

të shfrytëzuar ndihmën në risistemim dhe beneficione të ndërlidhura zhvillimore.

• SCADA – Sistem për kontrollin mbikëqyrës dhe marrjen e të dhënave dhe përdoret për

teledirixhim dhe komandim të portave dhe pajisjeve të tjera në kanal



1 HYRJE

Projekti i sigurisë së ujit dhe mbrojtjes së kanalit në Kosovë – duke njohur rolin kritik të Kanalit Ibër-

Lepenc për ekonominë e përgjithshme të Kosovës, Qeveria e Kosovës i ka kërkuar Bankës mbështetje

për të përmirësuar funksionimin e kanalit. Projekti është një iniciativë e Qeverisë së Kosovës përmes

Ministrisë së mjedisit dhe planifikimit hapësinor (MMPH) si dhe kompanisë publike të ujësjellësit

Kompanisë Ibër-Lepenci (KIL). Ndihma teknike e financuar nga Fondi i investimeve për Ballkanin

perëndimor (WBIF) mbështeti përgatitjen e Studimit të fizibilitetit teknik, i cili rekomandon llojet e

intervenimeve në kanal, vlerësimet ekonomike dhe financiare, Vlerësimin e ndikimit mjedisor dhe social

(VNMS) dhe këtë Kornizë së Politikës së Risistemimit (KPR) për Projektin e sigurisë së ujit dhe

mbrojtjen e kanalit në Kosovë.



1.1 Përshkrimi i aktiviteteve specifike të projektit për të cilat nevojitet sigurimi i tokës dhe arsyetimi për Kornizën e

politikës së risistemimit

Përshkrimi dhe lokacioni i Projektit

Pikësynimi zhvillimor i Projektit për sigurinë e ujit dhe mbrojtjen e kanalit është që të përmirësojë

efikasitetin e Kanalit Ibër-Lepenc dhe të fuqizojë mbrojtjen dhe menaxhimin e Pellgut të lumit Ibër. Kjo

do të arrihet përmes investimeve për të arritur sigurinë strukturore të kanalit, përmirësimin e aftësisë

bartëse të kanalit dhe efikasitetit punues, mbrojtjes së ujit të kanalit nga efluentët madhor ndotës, dhe

zhvillimin e kapacitetit teknik të ofruesit të shërbimeve, Kompanisë Ibër-Lepenc (KIL).

Ky pikësynim do të arrihet duke ndërmarrë investimet e nevojshme për të siguruar furnizim të

pandërprerë të ujit me cilësi të mirë nga Kanali Ibër-Lepenc, i cili është i gjatë 49 km me kapacitet të

dizajnuar prej 10 m3/s. Studimi i fizibilitetit analizon një listë të investimeve dhe masave të mundshme.

Projekti ka tre komponente:

Komponenti 1: Rehabilitimi dhe modernizimi i infrastrukturës

Kjo komponentë do të përqendrohet në përmirësimet fizike në pjesët e përkeqësuara të kanalit dhe

strukturave të tij si dhe në operacione më të mira hidraulike. Punimet në kuadër të kësaj komponente

përfshijnë:

Nënkomponentën 1(a) Punët e vogla për sigurinë e pendës së Ujmanit, punët për riparimin dhe

stabilitetin më të madh të kanalit dhe për mbrojtjen kundër përsëritjes së dëmtimit nga rrëshqitjet e dheut

dhe nga dheu jo stabil (përmes rregullimit të shtratit, trajtimin e nyjave ndërmjet pllakave të betonit,

shtyllave mbajtëse, themeleve, prerjeve, akueduktëve, kanaleve nën rrugë, drenazhimit të ujit të tepërt

për të kontrolluar presionin e ngritjes). Aplikimi i gjeo-membranës nga bitumeni është edhe një opsion

tjetër teknik.

Nënkomponentën 1(b) zhvillimi i një rezervuari emergjent dhe balancues përgjatë kanalit (për

magazinim afatshkurtër përgjatë kanalit për t’u përballuar me kërkesat kulmore të ujit për të mundësuar

ndërprerjet e përkohshme për qëllime të riparimit). Strukturat do të definohen bazuar në analizën kost-

dobi, e cila do të kryhet në vitin e parë.

Komponenta 2: Mbrojtja dhe menaxhimi i resurseve ujore

Projekti gjithashtu mund të mbulojë opsionet e ndërlidhura të menaxhimit të burimeve ujore në pellgun e

lumit Ibër (gjë që është e ndërlidhur me bilancin e ujit të pellgut të lumit Ibër), përfshirë:

Nënkomponentën 2(a) Mbrojtja e kanalit nga ndotja e sërishme, ndotja aksidentale dhe nga kërcënimet

dhe çrregullimet tjera të shkaktuara nga njeriu (përmes rrethojave, mbulojave selektive apo drenazheve

paralele pritëse me shtretër vegjetativ). Kjo do të ndihmonte të shtjellohej cilësia e ujit ambientor në

kanal, posaçërisht për të përmbushur kërkesat e cilësisë së prurjes për termocentrale dhe për Impiantin e

ri të Prishtinës për trajtim të ujit;

Nënkomponentën 2(b) Pajisjet për menaxhim më të mirë të portave dhe rregullimin e rrjedhave të ujit,

monitorim të ujit (për kanalin kryesor të Ibrit dhe për sistemin sekondar të furnizimit), përfshirë

stabilimentet për tele-monitorim dhe dirixhim të strukturave të ndërlidhura. Duke marrë parasysh

rëndësinë e kanalit, do të mund të instalohej një sistem relativisht i avancuar i SCADA. Pajisja

gjithashtu do të mund të përfshinte instrumente për orar të optimizuar të punës për akumulacionin e



Ujmanit dhe rezervuarin e tij balancues tatëpjetë rrjedhës në Pridvoricë, të integruar me kanalin e

propozuar SCADA (për të baraspeshuar lëshimet për hidrocentral me lëshimet për kanalin Ibër).

Komponenta 3: Menaxhimi i projektit, koordinimi, monitorimi dhe vlerësimi

Kjo komponentë do të mbulonte menaxhimin e përgjithshëm të projektit si dhe koordinimin ndërmjet

ministrive/agjencive të ndryshme të përfshira në menaxhim të ujit të ndërlidhura me Kanalin Ibër-

Lepenc. Njësia për implementim të projektit (NJIP) e cila do të vendoset në kuadër të Kompanisë Ibër-

Lepenc, do të jetë përgjegjëse për menaxhimin ditor të aktiviteteve të projektit dhe do të punojë me stafin

relevant në ministritë tjera siç është MMPH për nënkomponentën 2(a) aspektet garantuese të projektit

(VNMS dhe KPR) si dhe në monitorim dhe vlerësim (M dhe V).

Komponenta e parë – Komponenta e rehabilitimit dhe modernizimit të infrastrukturës është ajo e cila ka

gjasa të krijojë më shumë ndikim në raport me sigurimin e tokës, qoftë të përkohshëm apo të përhershëm

për zbatim të saj, pasi që do të fokusohet në përmirësime fizike të pjesëve të prishura të kanalit dhe

strukturave të tij si dhe në punën e përmirësuar hidraulike.

Dizajnet dhe punët specifike të ndërlidhura me rehabilitimin e kanalit, rehabilitimin e pendës dhe

ndërtimin e RE (rezervuarëve emergjent dhe balancues) nuk janë të njohura. Studimi i fizibilitetit teknik

vetëm propozon dhe rekomandon llojet dhe praktikat më të mira për masat e rehabilitimit të kanaleve të

hapura, por përzgjedhja konkrete e masave dhe dizajnet teknike do të zhvillohen gjatë zbatimit të

projektit. Ndikimi konkret në tokë do të mund të përcaktohej gjatë fazës përgatitore dhe prandaj për

projektin është duke u përgatitur edhe një Kornizë e politikave të risistemimit (KPR).

Toka e nevojshme

Lokacioni i saktë i punëve që do të financohen ende është i panjohur, por ashtu si u cek më lartë, për disa

aktivitete të projektit do të nevojitet zënia e përkohshme (gjatë ndërtimeve) apo sigurimi i përhershëm i

tokave, në veçanti për zhvillimin e rezervuarëve emergjent/balancues, nëse merret vendimi definitiv për

ndërtimin e rezervuarëve.

Do të kryhet edhe një analizë alternative bazuar në kriteret ekonomike, financiare, mjedisore dhe sociale,

ku shmangia e sigurimit të tokës do të jetë njëri prej kritereve, për të vendosur nëse dhe në ç’mënyrë do

të zbatohet nënkomponenta 1(b), ndërmjet ndërtimit të një rezervuari të madh apo disa rezervuarëve më

të vegjël. Nëse merret vendimi për të ndërtuar një rezervuar të madh, një opsion do të ishte të vendoset

në zonën e Mihaliqit (rreth 24 km në veriperëndim të Prishtinës). Ky opsion është duke u shqyrtuar për

shkak të kapacitetit të madh (3.7 milion metra kube) dhe ndikimit të ulët social, duke pasur parasysh se

nuk ka nevojë për zhvendosje të popullsisë. Rreth gjysma e hapësirës është tokë e pashfrytëzuar dhe

gjysma tjetër është tokë e kultivuar bujqësore. Lokacioni i cili do të shqyrtohet për rezervuarët emergjent

(RE) gjendet afër fshati Mihaliq të Komunës së Vushtrrisë. Zona është kryesisht rurale me vendbanime

malore, të shkapërderdhura në lagje të vogla. Hapësira e cila i dedikohet REM shtrihet në të dy anët e

luginës së ravinës afër Mihaliqit. Kulturat dominante bujqësore në zonë janë drithërat. Hapësira e cila do

të zihet me ndërtimin e këtij akumulacioni është rreth 30 ha. Kjo hapësirë nuk përmban vendbanime

njerëzore (shtëpi apo ndërtesa bujqësore). Çfarëdo hapësire tjetër e cila do të shqyrtohej për ndërtimin e

ER do të ishte shumë më e vogël, me hapësirë magazinimi rreth dhjetë herë më të vogël. Një prej

kritereve të përzgjedhjes, i cili duhet të merret parasysh, do të jetë shmangia apo minimizimi i

zhvendosjes.

Punët në rehabilitimin e kanalit në kuadër të nënkomponentës 1(a) dhe nënkomponentës 1(a) me siguri

do të ndikojnë përkohësisht në tokën që shfrytëzohet nga personat që jetojnë përgjatë kanalit. Marrja e

përhershme e tokës për punët e rehabilitimit do të jetë margjinale. E gjithë toka e cila do të mund të

shfrytëzohej për të Drejtën e Rrugës përgjatë kanalit përshkruhet në Seksionin 1.3.1. në vijim. Toka



është pronë e KIL dhe një pjesë e tokës në kuadër të së Drejtës në Rrugë shfrytëzohet nga disa individë

nga komuniteti fqinj. Gjatë punëve të rehabilitimit, një pjesë e tokës do të ndikohet përkohësisht ndërsa

një pjesë e tokës e cila është me rëndësi thelbësore për mirëmbajtjen e ardhshme të kanalit do të vihet

nën rrethojë. Mirëpo, nuk ka nevojë që të vihet nën rrethojë e Drejta e Rrugës së kanalit. Deri në vitin

1990, përgjatë KIL dhe posaçërisht në pronën e KIL, ka pasur zënie dhe shfrytëzim i pa-autorizuar i

pronës së KIL, e cila është manifestuar përmes ndërtimit të stabilimenteve të ndryshme, kryesisht atyre

banesore dhe infrastrukturës përcjellëse, por gjithashtu edhe hapje të rrugës e cila shërben për qasje në

stabilimente banesore apo afariste dhe në parcela tjera bujqësore. Nuk do të rrënohen struktura banesore

ndërsa qasja në pronë e cila kalon nëpër të Drejtën e Rrugës (DeRr) të KLI-së apo nëpër pronën e KLI-së

do të sigurohet.

1.2 Pikësynimet e “Kornizës së politikave të zhvendosje”

Pikësynimi i KPR është që të mundësojë menaxhim të duhur të procesit të sigurimit të tokës dhe të

risistemimit të detyrueshëm të nevojshëm për projektin, në përputhje me legjislacionin e Kosovës dhe me

politikën operative (PO) të Bankës Botërore 4.12 lidhur me Zhvendosjen e Detyrueshme, si dhe të ofrojë

udhëzime për përgatitjen dhe zbatimin e Planeve të veprimit për risistemim për punimet e ardhshme,

sapo të jenë definuar (p.sh. rehabilitimin e kanalit dhe RE). Ajo identifikon procedura dhe kushte të

cilat do ta udhëzojnë KIL si zbatues të projektit dhe MMPH-në si autoritet eksproprijues për të

bashkëvepruar me njerëz të cilët përjetojnë humbje të tokës dhe pronës për shkak të marrjes së tokës për

qëllime të Projektit.

Pikësynimet specifike të KPR janë:

- Sigurimi i tokës dhe zhvendosja të minimizohen apo të shmangen, kudo që është e mundur. Në rastet kur zhvendosja është e pashmangshme, do të ndiqen procedurat dhe kushtet e parapara me

këtë Kornizë. Do të projektohen Planet e veprimit për zhvendosje (PVZH) për të minimizuar

ndikimet negative. - Personat e prekur duhet të ndihmohen në përpjekjet e tyre për të përmirësuar jetesën dhe

standardin e tyre apo të paktën ta rikthejnë atë, në përmasa reale, në nivelet para fillimit të

zbatimit të projektit.

- Të gjithë personat e prekur (PeP) nga sigurimi i tokës i ndërlidhur me projektin do të

konsultohen në mënyrë domethënëse dhe do të jenë pjesëmarrës aktiv në ujditë e negociuara si

dhe do të kenë qasje në mekanizma adekuat dhe të qasshëm të ankesës. Konsultimet do të

marrin parasysh çështje gjinore si dhe nevojat e atyre hisedarëve që mund të konsiderohen si të

cenueshëm.

Parimet udhëheqëse:

- KIL do të synojë arritjen e marrëveshjeve të negociuara për marrjen e tokës me të gjithë PeP

bazuar në parimet e parapara me këtë Kornizë. KIL do të negociojë në mënyrë të drejtë dhe të

hapur me të gjithë PeP për të arritur marrëveshje reciprokisht të pranueshme për kompensim.

Imponimi i eksproprijimit do të ndërmerret vetëm si një masë e skajshme, në rastet kur dështojnë

negociatat.

- Të gjitha aktivitetet lidhur me sigurimin e tokës dhe risistemimin do të menaxhohen përmes

PVR-ve, në veçanti në rastet kur ka zhvendosje fizike, që nënkupton zhvendosje apo humbje të

strehimit apo strukturës dhe/ose kur ka humbje ekonomike për shkak të zhvendosjes që

nënkupton humbje të të ardhurave apo të mjeteve të jetesës. Rezultatet e zbatimit do të

dokumentohen, monitorohen, dhe pas përfundimit, do të vlerësohen.



- Zhvendosja e detyrueshme do të shihet si një mundësi për të përmirësuar jetesën e njerëzve të

prekur dhe do të zbatohet si i tillë.

- Angazhimi dhe kompensimi do të kryhet duke iu dhënë konsideratë të barabartë si grave ashtu

edhe meshkujve.

- Vëmendje e veçantë duhet t’iu kushtohet amvisërive me gra si kryefamiljare dhe grupeve të tjera

të cenueshme, dhe atyre duhet t’iu ofrohet ndihmë e duhur për t’iu ndihmuar në përmirësimin e

gjendjes së tyre.

- Sigurimi i tokës dhe PVR duhet të projektohen dhe të ekzekutohen si pjesë e projektit, ndërsa

kostot e plota të kompensimit duhet të përfshihen në kosto dhe në dobi të projektit.

- Kompensimet dhe subvencionet për risistemim do të ofrohen në tërësi para spastrimit të të

drejtës së rrugës/rrafshimit të tokës, rrënimit apo fillimit të punëve në tokën e prekur.

- Pas përfundimit të ndërtimit, në rast të çrregullimeve të përkohshme toka kthehet në gjendjen e

mëparshme sa më shumë të jetë e mundur në mënyrë që t’iu mundësohet pronarëve /

shfrytëzuesve / qiramarrësve që të vazhdojnë veprimtaritë e tyre.

- Të gjithë PeP, pavarësisht statusit ligjor të pronës, do të marrin mbështetje të llojeve të

ndryshme, në përputhje me parimet e parapara në Matricën e të drejtave, të përfshirë në këtë

KPR. Mungesa e titullit ligjor nuk duhet të jetë pengesë për kompensim dhe/ose rehabilitim në

përputhje me kushtet e kësaj KPR-je.

Detajet e procedurës së marrjes së tokës do të parashihen në PVZH-të e shkurtuara (shih seksionin 4) dhe

të cilët do të përmbajnë së paku elementet vijuese:

- Regjistrim të popullsisë dhe sondazhet socio-ekonomike

- Matricën e pranueshmërisë dhe të drejtave, me përshkrimin e kompensimeve dhe ndihmës që do të

ofrohet

- Aranzhimet institucionale, përfshirë aranzhimet për konsultim dhe ankesa, si dhe Ekipin e zbatimit

- Orarin e zbatimit

- Monitorimin dhe vlerësimin – M dhe V (përfshirë shabllonin për Raportin e M dhe V)

- Koston dhe buxhetin

Punët për rehabilitim të kanalit dhe nën-projektin e ER nuk pritet të shkaktojnë zhvendosje fizike dhe as

nuk do të prekin më shumë se 200 njerëz dhe prandaj as nuk kerkon përgatitjen e PVZh-së së shkurtuar

për të trajtuar ndikimet nga marrja e tokës. Mirëpo, gjatë zbatimit të projektit, nëse paraqitet nevoja për

të financuar punët të cilët do të shkaktojnë ndikim më të madh atëherë do të përgatitet PVZh përkatës.

1.3 Llojet e ndikimeve

Kontrollet vlerësuese dhe para-vlerësimi i sigurimit të tokës për projekt do të kryhet në kuadër të

Kornizës për vlerësim të ndikimit mjedisor dhe social (KVNMS, shih vëllimin F1).

1.3.1 Ndikimet e mundshme nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit

Tabela 1. përmban një regjistër të trendëve të shfrytëzimit të tokës përgjatë të drejtës së mundshme të

rrugës përgjatë kanalit. Mirëpo, jo të gjithë sektorët e të drejtës së rrugës do të përdoren për rehabilitim

të kanalit por vetëm pjesë të të drejtës së rrugës të kanalit të cilat do të rekomandohen dhe të përcaktohen

gjatë vitit të parë të zbatimit të projektit.

Tabela 1 : Pasqyra globale e shfrytëzimit të tokës në DeRr të nën-projekteve të kanalit



Klasat e shfrytëzimit të tokës

m2 ha

Tokë e kultivuar 54707 5,47 33.89%

Kullosë 31828 3,18 19.70%

Pemishtet 546 0,55 3.41%

Pyll 17086 1,71 10.59%

Kaçube dhe zona drunore 42064 4,21 26.08%

Dru 46 (numër)

Kopsht (zona të ndërtuara) 6452 0,65 4.03%

Ndërtesë 226 0,02 0.12%

Rrugë 3477 0,35 2.17%

Shuma 161310 16,13

Kjo tabelë tregon se destinacionet kryesore përgjatë të drejtës në rrugë të punëve të projektuara janë:

• Tokë bujqësore (kultura dhe kullosa, pemishte): më shumë se 50%

• Pyje, kaçube dhe zona drunore rreth 40%

Punët për rehabilitim të kanalit do të mund të ndikonin kryesisht në tokën bujqësore. Pyjet, kaçubet dhe

hapësirat pyjore nuk shfrytëzohen nga personat privatë. Vetëm disa ndërtesa (8) mund të jenë të

pranishme përgjatë të drejtës së mundshme të rrugës. Mirëpo, vendimi i Kompanisë KIL është që të

shmangen ndikimet në ndërtesa, posaçërisht në ato banesore. Prandaj, dizajni i nën-projekteve do të

merr parasysh masat për të shmangur rrënime apo zhvendosje të ndonjë objekti banesor apo të

strukturave përcjellëse të këtyre objekteve.

Disa lloje (natyra) të ndikimeve të mundshme të nën-projekteve janë dhënë në vijim.

Tabela 3 : Ndikimet e mundshme të marrjes së tokës për nën-projektet për rehabilitim të kanalit

Çështja Ndikimi Përmasat

Humbja e tokës Fermerët dhe pronarët e tokave, kryesisht në pjesët bregore të kanalit, të cilët kanë zgjeruar shfrytëzimin e tokës së tyre në pronën e KIL, do të ndalojnë zënien dhe shfrytëzimin e tokës në të drejtën e rrugës të punëve të ardhshme rehabilituese të kanalit. Kjo humbje e tokës do të prekë një shirit të tokës me gjerësi disa metra përgjatë kanalit, i cili sidoqoftë është vetëm një përqindje e vogël e sipërfaqes së përgjithshme që shfrytëzohet nga PeP, më pak se 10%. Rrjedhimisht, kjo humbje e shfrytëzimit të tokës do të përfaqësojë vetëm një humbje të vogël të tokës për PeP.

E ulët



Qasja pronave dhe shtëpive të reja përmes pronës së KIL

Në disa raste, mund të ndodh që rrugët kryesore të qasjes në parcela bujqësore apo prona të tjera private sigurohen përmes rrugës për mirëmbajtje të kanalit në pronën e KIL. Çfarëdo ndalese në vazhdimin e shfrytëzimit të pronës së KIL si rrugë e qasjes në parcela mund të pengojë qasjen në parcela bujqësore dhe mund të krijojë probleme social me pronarë të tokave fqinje. Në rast të punëve të projektuara të rehabilitimit të kanalit, mund të paraqiten vetëm çrregullime të përkohshme të rrugës dhe shtigjeve përgjatë kanalit gjatë periudhës së punimeve. Të gjitha rrugët ekzistuese të mirëmbajtjes dhe shtigjet përgjatë kanalit do të rikthehen në pronën e KIL pas periudhës së punimeve dhe sërish do të jenë të qasshme për pronarët e tokave përgjatë brigjeve. Programi i punëve për rehabilitim të kanalit përfshin madje edhe përmirësim dhe zgjerim të rrugës ekzistuese të mirëmbajtjes dhe të qasjes përgjatë kanalit. Pronarët e tokave përgjatë bregut, kryesisht fermerë dhe fqinj do të përfitojnë nga këto përmirësime.

E ulët

Qasja në objekte dhe shtëpi përmes pronës së KIL

Në disa raste, mund të ndodh që qasja në shtëpi apo në objekte të tjera, posaçërisht ato përgjatë brigjeve të kanalit, sigurohet vetëm përmes pronës së KIL. Çfarëdo kufizimi apo ndryshimi në shfrytëzimin e pronës së KIL mund të ndikojë në qasjen normale këtyre shtëpive. Ashtu siç u prezantua më lartë, në rast të punëve të projektuara të rehabilitimit të kanalit, mund të paraqiten vetëm çrregullime të përkohshme të rrugës dhe shtigjeve përgjatë kanalit gjatë periudhës së punimeve. Të gjitha rrugët ekzistuese të mirëmbajtjes dhe shtigjet përgjatë kanalit do të rikthehen në pronën e KIL pas periudhës së punimeve dhe sërish do të jenë të qasshme për pronarët e tokave përgjatë brigjeve. Prandaj, qasja në shtëpi ekzistuese përgjatë kanalit do të preket vetëm përkohësisht gjatë periudhave të punëve. Gjatë kësaj periudhe qasja në shtëpitë e prekura do të sigurohet përmes qasjes së përkohshme, gjatë kohëzgjatjes së punimeve. Duke pasur parasysh se viti i parë i zbatimit të projektit do të shfrytëzohet për punët e caktuara të identifikuara në kuadër të studimit të fizibilitetit, përveç analizës ekonomike nuk mund të përcaktohet nëse do të ketë punime të cilat do të kufizojnë përkohësisht qasjen në ndërtesa. Mirëpo, nëse kjo do të ndodh, atëherë do të mundësohet qasja e përkohshme para ndërprerjes.

E ulët



1.3.2 RE – Projekti i rezervuarve emergjent dhe atyre amortizues (bafër)

Ende nuk është vendosur nëse Projekti do të financojë Rezervuarët Emergjent. Rekomandimi i

konsulentëve është që të ndërtohen rezervuarë për të mbështetur mirëmbajtjen e ardhshme të kanalit apo

për furnizim afatshkurtër të shfrytëzuesve në rast të fatkeqësive madhore. Është vlerësuar një alternativë

dhe ky është lokacioni afër fshatit Mihaliq, ku sasia e ujit të akumuluar është 3.7 milionë kub ujë.

Në këtë lokacion, nëse përzgjidhet, nuk ka vendbanime njerëzore (objekte, shtëpi apo ferma) brenda

zonës së tij të ndikimit. Do të nevojiten rreth 30 ha të tokës bujqësore (kryesisht drithëra dhe pjesë të

tjera të braktisura – të pashfrytëzuara) dhe për këtë do të nevojitet Plani i veprimit për risistemim para

fillimit të punëve. Së dyti, zbatimi i projektit të RE nënkupton relokimin e rrugës së qasjes në disa ferma

që gjenden në breg, në skaj të akumulacionit të ardhshëm (fshati Bequk, i cili ka rreth 10 familje).

Projekti gjithashtu do të kërkojë alternativa tjera përveç rezervuarit të madh RE të Mihaliqit. Këto do të

mund të ishin disa rezervuare më të vogla afër vijës së kanalit. Gjatë përcaktimit të kritereve të këtyre

RE më të vogla, do të merret parasysh kriteri i uljes së ndikimit mjedisor dhe social.



2 KORNIZA LIGJORE PËR EKSPROPRIJIMIN E TOKËS NË KOSOVË DHE POLITIKA OPERACIONALE (PO) E BB 4.12.

2.1 Korniza ligjore për eksproprijim të tokës në Kosovë

Procesi i eksproprijimit të pronës së patundshme në Kosovë rregullohet me Ligjin për ndryshimin dhe

plotësimin e Ligjit nr. 03/L-205 të aprovuar nga Kuvendi i Kosovës në vitin 2001, të amandamentuar me

Ligjin nr. 03/L—139. Këto ligje garantojnë që eksproprijimi i pronës private të bëhet vetëm për interesa

publike dhe përmes procesit të drejtë të kompensimit.

2.1.1 Autoriteti eksproprijues dhe parashtruesi i kërkesës në procedurë

Nëse përmbushen kushtet e parapara me Nenin 4 të Ligjit për eksproprijim nr. 03/L-2051, autoriteti

përkatës i eksproprijimit mund të vazhdojë me procedurën e eksproprijimit në përputhje me procedurat

dhe kushtet e parapara me Ligj.

Procedura e eksproprijimit mund të iniciohet nga Autoriteti eksproprijues (siç shpjegohet në leksik, ky

është Departamenti për eksproprijim i Ministrisë për mjedis dhe planifikim hapësinor), i përcaktuar me

Nenin 4 të ligjit, sipas detyrës zyrtare apo me kërkesë të parashtruar Autoritetit eksproprijues.

Kërkesat mund të parashtrohet nga një autoritet publik apo nga ndonjë ndërmarrje publike siç është

KIL. Nëse Autoriteti eksproprijues është Qeveria2, kërkesa mund të parashtrohet nga:

Partneriteti publiko-privat;

Një palë e Kontratës së infrastrukturës, e dhënë nga Organi tenderues, ose

Cili do trashëgimtar, pasues, i ngarkuar apo pranues i të drejtës së transferuar i një Partneriteti

apo pale të tillë.

Nëse Autoriteti eksproprijues vepron me iniciativë të vet, ajo kërkon nga një apo më shumë anëtarë apo

zyrtarë të saj që të përgatisin dhe të parashtrojnë kërkesën.

Në kuadër të këtij projekti, Autoriteti eksproprijues është Qeveria e Kosovës, konkretisht Departamenti

për eksproprijim i Ministrisë së mjedisit dhe planifikimit hapësinor dhe Kompania Ibër-Lepenc (KIL), si

parashtruese e kërkesës do të aplikojë për Procedurë të eksproprijimit nën kontrollin e Autoritetit publik.

2.1.2 Procedura e eksproprijimit

Sipas nenit 8 të Ligjit për eksproprijim, kërkesa për eksproprijim përmban informata vijuese:

Emrin dhe adresën e Autoritetit eksproprijues dhe, nëse Autoriteti eksproprijues (Departamenti për

eksproprijim i MMPH) nuk vepron me iniciativë të vet, emrin dhe adresën e parashtruesit të kërkesës

(këtu, parashtruesi i kërkesës është KIL).

1 Autoriteti eksproprijues ka kompetenca që të eksproprijojë pronën e patundshme vetëm pasi të jenë përmbushur të gjitha kushtet: 1.1. eksproprijimi është drejtpërsëdrejti i lidhur me arritjen e një qëllimi legjitim publik në kompetencë të tij, ashtu siç parashihet me paragrafët 2 dhe

3 të këtij Neni; 1.2. qëllimi legjitim publik nuk mund të arrihet pa eksproprijim; 1.3. dobitë publike që do të nxirren nga eksproprijimi janë më të mëdha se interesat që dëmtohen me të; 1.4. përzgjedhja e pronës që do të eksproprijohet nuk është bërë për ndonjë qëllim apo pikësynim

diskriminues, dhe1.5. Autoriteti eksproprijues t’i ketë përmbushur të gjitha dispozitat e ligjit në fuqi. 2Komuna gjithashtu mund të jetë Autoriteti eksproprijues. Në këtë rast, parashtruesi i kërkesës nuk mund të jetë PPP apo pala e ndonjë Kontrate

të infrastrukturës



1.2. emri dhe adresa e secilit person i cili është, apo pohon të jetë, Pronar apo Mbajtës i Interesit në

raport me secilën parcelë apo patundshmërinë e prekur nëse kjo informatë mund të vërtetohet nga

shënimet kadastrale apo nga shënimet tjera zyrtare për patundshmëri që janë në dispozicion në

Kosovë, përfshirë shënimet e Agjencisë Kosovare për Prona dhe nga shënimet më të fundit mbi

tatimin në pronë;

1.3. lokacioni dhe numri i secilës parcelë të patundshmërisë, dhe – nëse do të eksproprijet më pak se e

tërë sipërfaqja e parcelës dhe/nëse do të eksproprijohen më pak se të gjitha të drejtat e parcele të tillë

– përshkrimi specifik i pjesës dhe/ose i të drejtës të cilat shtjellohen me kërkesë;

1.4. për secilën parcelë të tillë, përshkrimi i të gjitha të drejtave (qofshin të vërtetuara apo të pohuara)

që kanë të bëjnë me parcelë të tillë, e të cilat parashtruesi i kërkesës kërkon të eksproprijohen.

1.5. përshkrim i hollësishëm i qëllimit publik për të cilin kërkohet eksproprijimi;

1.6. çfarëdo dokumentesh me rëndësi të cilat vërtetojnë legjitimitetin e qëllimit publik dhe/ose

domosdoshmërinë e eksproprijimit të kërkuar (ose, nëse dokumenti i tillë është publikisht në

dispozicion në mënyrë elektronike, indikacion të qartë se ku mund të sigurohet një dokument i tillë);

1.7. nëse eksproprijimi i kërkuar përmban objekte fikse, pjesë ndihmëse dhe/ose pemë në

patundshmëri, si dhe përmasat e tyre; dhe

1.8. informatat e hollësishme, deri në masën që mund të vërtetohet me shënimet e cekura në pikën

1.2. të këtij paragrafi, lidhur me kufizimet apo kontestet pronësore apo të të drejtave apo interesave të

tjera të cilat i posedon apo pohojnë se i posedojnë personat e identifikuara në pikën 1.2. të këtij

paragrafi.

Autoriteti eksproprijues merr vendimin përfundimtar për aprovim apo refuzim të kërkesës për

eksproprijim, qoftë pjesërisht apo tërësisht. Përderisa ankesa nuk zgjidhet në gjykatën kompetente,

Autoriteti eksproprijues nuk aprovon vendimin përfundimtar përkitazi me çfarëdo prone apo të drejte në

fjalë.

Autoriteti eksproprijues duhet të bëjë vlerësimin e patundshmërisë (shih § “vlerësimi i aseteve” në

vijim). Ligji parasheh që shuma e kompensimit për eksproprijim, e paraparë me vendimin përfundimtar

paguhet në tërësi në afat prej dy (2) viteve nga dita e hyrjes së vendimit në fuqi.

Procedura e eksproprijimit, apo aspektet relevante të saj, përmbyllen apo ndërpriten kur:

Bartja e pronësisë nuk mund të bëhet pa përmbylljen e procedurës dhe pagesës për kompensim. E

drejta pronësore mbi pronën e eksproprijuar është ligjërisht e regjistruar në emrin e komunës (nëse

eksproprijimi është kryer nga Autoriteti eksproprijues i një komune të tillë) apo në emrin e

Republikës së Kosovës (nëse Qeveria është Autoritet eksproprijues) pas përfundimit të procedurës

dhe pagesës së kompensimit të paraparë me ligjin aktual;

Nëse Autoriteti eksproprijues lëshon vendim me të cilin refuzon, tërësisht apo pjesërisht, kërkesën

për eksproprijim:

o pas skadimit të afatit kohor gjatë së cilës parashtruesi i kërkesës mund të parashtrojë kërkesë

tek gjykata kompetente për të kontestuar vendimin e tillë, nëse parashtruesi i kërkesës nuk ka

parashtruar ankesë me kohë, ose

o nëse parashtruesi i kërkesës ka parashtruar ankesën me kohë, data në të cilën është lëshuar

vendimi i formës së prerë nga gjykata, ose nga gjykata e apelit, varësisht prej rastit;

para miratimit të vendimit për eksproprijim, parashtruesi i kërkesës tërheq kërkesën e tij, tërësisht

apo pjesërisht; ose



përmbyllja apo ndërprerja e tillë kërkohet nga vendimi përfundimtar i formës së prerë të gjykatës

kompetente.

Nga dita kur eksproprijimi hyn në fuqi: të gjitha të drejtat para-ekzistuese pronësore dhe të posedimit,

interesat e sigurisë, servitutet, të drejtat ndërtimore, të drejtat para blerjes dhe çfarëdo të drejta të tjera në

pronën e eksproprijuar ndërpriten me vendimin e eksproprijimit.

2.1.3 Vlerësimi i aseteve

Vlerësimi i patundshmërisë menaxhohet me Ligjin për eksproprijim nr. 03/L-205 dhe me Udhëzimin

administrativ (nr. 13/2011) për aprovimin e metodave dhe kritereve për vlerësim teknik të cilat aplikohen

për të llogaritur shumën e kompensimit për pronën e patundshme të eksproprijimit dhe për dëmet e

ndërlidhura me eksproprijim. Vlerësimi i vlerës së patundshmërisë bazohet në tre metoda të parapara me

udhëzimin e lartpërmendur administrativ.

Gjatë vlerësimit të patundshmërisë mund të aplikohet njëra prej metodave vijuese apo një kombinim i

tyre për të vlerësuar pronën. Me udhëzimin administrativ parashihen tre metoda të ndryshme të

vlerësimit, siç janë:

1) Metoda e shitjeve krahasuese;

2) Metoda e kostos, dhe

3) Metoda e të hyrave.

Vlerësimi i pronës kryhet nga Zyra për vlerësim të patundshmërive në Departamentin për tatimin në

pronë, e cila ushtron përgjegjësitë e saj sipas Ligjit nr. 03/L-139 për “eksproprijim të patundshmërisë”.

Zyra për vlerësim të patundshmërisë vlerëson pronën dhe dëmet e ndërlidhura me eksproprijim, e cila

kërkon informata dhe të dhëna të nevojshme në institucionet siç janë Zyrat kadastrale komunale,

gjykatat, Agjencia Kosovare e Pronës (AKP), Agjencia Kadastrale e Kosovës (AKK), Departamenti i

tatimit në pronë (DTP) në kuadër të Ministrisë së financave (MF), dhe çfarëdo institucion tjetër shtetëror

i cili administron pronën ose i cili mund të ofrojë informata për të. Zyrtarët e Zyrës për vlerësim të

patundshmërisë marrin informata shtesë nga agjencitë e patundshmërive, avokatët dhe nga kompanitë

ndërtimore.

Çmimi i patundshmërisë, në rast se është tokë bujqësore, merr parasysh cilësinë e tokës, afërsinë me

vendbanime, qasjen në infrastrukturë, madhësinë dhe formën e parcelës, sistemin e ujitjes apo

potencialin për ujitje, si dhe metoda të tjera mjedisore të ndërlidhura me lartësinë mbidetare dhe

pjerrtësinë e terrenit. Vlera e tokave pyjore dhe pyjeve përcaktohet bazuar në cilësinë e tokës, vlerën

mjedisore të tokës, lokacionin gjeografik, numrin e druve (biomasa), vlerën e materialit drunor dhe

frutave tjera, nivelin e investimeve dhe qasjen në infrastrukturë, kushtet e transportit si dhe kushtet tjera

mjedisore. Në anën tjetër, lidhur me vlerësimin e vlerës së objekteve, ligji dhe dispozitat e tij kërkojnë

shqyrtimin e disa kritereve, siç janë: Lloji i ndërtesës, materialit ndërtimor, sipërfaqja në m2 për objekte

banesore dhe jo-banesore, vitin e ndërtimit, qasjen në rrugë, qasjen në shërbime publike, sistemin e

ngrohjes, gjendjen e objektit, kushtet për qiradhënie dhe qiranë, kostot operative dhe të mirëmbajtjes, etj.

2.1.4 Konsultimi

Ligji i Kosovës nr. 03/L-139 për eksproprijimin e patundshmërisë parasheh, në nenin 9, kushtet për

mbajtje të dëgjimeve dhe konsultimeve publike. Hapat kryesore të këtyre konsultimeve ligjore janë

përmbledhur në vijim.



1. Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të kërkesës për eksproprijim merret vendim për

pranim të një kërkese për procedim të mëtejmë. Autoriteti eksproprijues publikon Vendimin në

Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë ditore me qarkullim të lartë në Kosovë. Në të njëjtën

periudhë, Autoriteti eksproprijues informon personat e prekur lidhur me vendimin dhe fton

dëgjim publik me personat e prekur në secilën komunë ku nevojitet eksproprijimi.

2. Duke filluar nga data me të cilën parashihet publikimi, jepet afat prej tridhjetë (30) ditëve

kalendarike gjatë së cilës secili person i interesuar ka të drejtë t’i parashtrojë Autoritetit

eksproprijues komente me shkrim lidhur me eksproprijimin e kërkuar.

3. Menjëherë pas përmbylljes së periudhës së lartcekur për komente me shkrim, lejohet një

periudhë prej pesëmbëdhjetë (15) ditëve kalendarike gjatë së cilës Autoriteti eksproprijues mban

dëgjim publik lidhur me eksproprijimin e kërkuar në secilën komunë ku gjendet prona e prekur.

Secili person i cili është zyrtar i komunës ku mbahet dëgjimi i tillë, apo pronar apo bartës i

interesit në prona të prekura të cilat gjenden në komunën ku mbahet dëgjimi, apo avokatët dhe

përfaqësuesit e personit të tillë, kanë të drejtë të marrin pjesë në takim të tillë. Secili person i

tillë do të ketë mundësinë e arsyeshme që të ofrojë me gojë mendimet e tij/saj lidhur me

eksproprijimin e kërkuar.

2.2 Politika operative e Bankës Botërore [PO 4.12]

Përvoja e bankës tregon që risistemimi i detyrueshëm në kuadër të projekteve zhvillimore, nëse është i

pazbutur, shpesh shkakton rreziqe të rënda ekonomike, shoqërore, dhe mjedisore: sistemet e prodhimit

çmontohen; njerëzit ballafaqohen me varfërim kur asetet e tyre të prodhimit apo burimet e të hyrave

humben; njerëzit zhvendosen në mjedise ku shkathtësitë e tyre produktive mund të jenë më pak të

kërkuara dhe ku konkurrenca për resurse është më e lartë; institucionet e bashkësisë dhe rrjetet shoqërore

dobësohen; grupet e të afërmve shkapërderdhen; identiteti kulturor, autoriteti tradicional si dhe potenciali

për ndihmë të ndërsjellët zvogëlohen apo humben. Kjo politikë siguron mekanizma mbrojtës për të

shtjelluar dhe zbutur këto rreziqet të varfërimit.

Zhvendosja e detyrueshme mund të shkaktojë vështirësi të rënda afatgjate, varfërim dhe dëmtim të

mjedisit nëse nuk planifikohen dhe zbatohen me kujdes masa të duhura. Për këto arsye, disa pikësynime

të politikës së Bankës mbi zhvendosjen jovullnetare janë si në vijim:

a) Zhvendosja e detyrueshme duhet të shmanget kudo që është e mundur, apo të minimizohet, duke

hulumtuar të gjitha dizajnet alternative të mundshme të projektit.

b) Ku nuk është e mundur të shmanget risistemimi, aktivitetet e risistemimit duhet të përgatiten dhe

të ekzekutohen si programe të qëndrueshme zhvillimore, të cilat ofrojnë burime të mjaftueshme

të investimit për t’u mundësuar personave të zhvendosur nga projekti t’i shfrytëzojnë dobitë e

projektit. Personat e zhvendosur duhet të konsultohen në mënyrë domethënëse dhe duhet të kenë

mundësi që të marrin pjesë në planifikim dhe zbatim të programeve të risistemimit.

c) Personat e zhvendosur duhet të ndihmohen në përpjekjet e tyre për të përmirësuar jetesën dhe

standardin e tyre apo të paktën ta rikthejnë atë, në përmasa reale, në nivelet para zhvendosjes apo

në nivelet që kanë mbizotëruar para fillimit të zbatimit të projektit, cilido të jetë më i madh.

Politikat e Bankës Botërore për risistemim parashihen me Politikën Operative (PO 4.12) dhe pikësynimi

i përgjithshëm i këtij mekanizmi mbrojtës është që të shmanget apo të minimizohet risistemimi i

detyrueshëm kudo që është e mundur, duke hulumtuar të gjitha dizajnet e përshtatshme alternative të

projektit. Më tej, politika inkurajon pjesëmarrjen e komunitetit në planifikim dhe zbatim të risistemimit.



Politika mbulon ndikimet direkte ekonomike dhe sociale të cilat rezultojnë nga projektet investuese të

Bankës Botërore dhe shkaktohen nga (a) marrja e detyrueshme e tokës e cila shkakton (i) zhvendosje apo

humbje të strehimit; (ii) humbje të aseteve apo qasje në asete; ose (iii) humbje të burimeve të të hyrave

apo mjeteve të jetesës, pavarësisht nëse personat e prekur duhet të zhvendosen në lokacion tjetër; ose (b)

kufizim të detyrueshëm të qasjes në parqe dhe zona të mbrojtura, të cilat shkaktojnë ndikim të dëmshëm

në jetesën e personave të zhvendosura. Konkretisht, në rastet kur marrja e detyrueshme e tokës është e

pashmangshme, politika parasheh kritere të pranueshmërisë për kompensim, ndihmën në risistemim dhe

masat ndihmëse të rehabilitimit për të zhvendosurit në bazë të kushteve vijuese:

Ata që kanë të drejta formale ligjore në tokë, përfshirë të drejta zakonore dhe tradicionale të

njohura me ligjet e Kosovës. Kjo klasë e njerëzve përfshin ata që kanë tokë me qira, tokë në

pronësi direkte të pakufizuar dhe tokë të ruajtur në familje apo të trashëguar me gjenerata.

(b) ata që nuk kanë të drejta formale ligjore në kohën e regjistrimit por kanë pretendime në toka

apo asete të tilla, me kusht që pretendimet e tilla njihen me ligjet e Kosovës.

(c) ata që nuk kanë të drejta ligjore apo pretendime ndaj tokës të cilën e kanë zënë. Kjo klasë e

njerëzve përfshin banorë të jashtëligjshëm dhe ata që vendosen në një vend në mënyrë gjysmë të

përkohshme, ose ata që vendosen në një vend pa ndonjë leje apo autoritet formal.

Personave të zhvendosur të klasifikuar në paragrafin (a) dhe (b) do t’u jepet kompensim, ndihmë në

risistemim dhe ndihmë në rehabilitim për tokën, ndërtesat apo asetet fikse të tokës dhe objekteve që janë

marrë nga projekti në përputhje me dispozitat e kësaj kornize, nëse gjenden në zonën e projektit para

datës së prerjes (data e fillimit të regjistrimit). Personat e zhvendosur të klasifikuar me paragrafin (c)

kanë të drejtë në kompensim për asetet por jo për tokën. Gjithashtu, politika e Bankës Botërore për

zhvendosje parasheh që personat e zhvendosur të cilët vendosen në mënyrë të jashtëligjshme në zonën e

projektit pas datës së prerjes nuk kanë të drejtë në kompensim, apo në ndihmë në risistemim apo në

ndonjë formë tjetër të rehabilitimit.

Kjo Politikë e mekanizmave mbrojtës është identifikuar si e zbatueshme për projektin për shkak të disa

nën-projekteve të ndërlidhura me punët mbrojtëse përgjatë pjesëve të hapura të kanalit, dhe nëse merret

vendimi për RE, do të mund të përfshinin edhe marrjen e tokës apo kufizimin e qasjes në tokë.

2.3 Krahasimi i kornizës ligjore të Kosovës për eksproprijim dhe politikave operative të Bankës Botërore për risistemim të

detyrueshëm

Pranueshmëria dhe formaliteti/jo-formaliteti

Në kuadër të legjislacionit të Kosovës, eksproprijimi është vetëm për pronën e patundshme dhe objektet

të cilat gjenden në pronë të patundshme private dhe jo për prona dhe stabilimente të cilat janë ndërtuar në

mënyrë ilegale apo të cilat shkelin pronën publike. Sipas legjislacionit të Kosovës, eksproprijimi

gjithashtu kryhet për stabilimente të cilat legalizohen apo kanë mundur të legalizohen në kuadër të

ligjeve të aplikueshme në Kosovë në datën e lëshimit të vendimit përfundimtar mbi eksproprijimin. Ligji

parasheh që kostot e procedurës së vlerësimit paguhen nga Autoriteti eksproprijues. Nëse stabilimenti

apo ndonjë objekt tjetër i ndërtuar në mënyrë ilegale mund të legalizohet, por nuk legalizohet,

kompensimi për humbjen e këtij stabilimenti apo objekti ndërtimor bëhet vetëm për kostot e

dokumentuara të ndërtimit të tij. Ligji gjithashtu parasheh kompensim në rast të ndërprerjes së kontratës

së banimit dhe në banim të përkohshëm.



Kjo nuk është në përputhje me parimet e vlerës së sugjeruar të eksproprijimit sipas PO 4.12. Politika

operative e BB PO 4.12 përfshin parimin që mungesa e dokumenteve të pronësisë nuk është bazë për

diskualifikim nga ndihma në eksproprijim ndonjë pretendues apo mbajtës të pronës, ndërsa në

legjislacionin e Kosovës theksohen mospërputhjet lidhur me këtë parim. Praktika është që

patundshmëritë kompensohen pavarësisht nëse ndërtohen në tokë të vet apo ndërtohen në mënyrë ilegale

në tokën publike. Për projektin e Sigurisë së ujit dhe mbrojtjen e kanalit në Kosovë, vlejnë dhe zbatohen

terminologjia dhe kushtet e Bankës Botërore në raport me ligjet formale të Kosovës.

Pikënisja dhe sondazhet

Legjislacioni i Kosovës obligon kryerjen e regjistrimit të aseteve të humbura. Por, jo domosdoshmërisht

kërkon sondazhe socio-ekonomike në rast se ndikimet janë më serioze, siç është ndikimi në jetesë (mjete

apo të hyra për jetesë).

Politika e Bankës Botërore kërkon vlerësim socio-ekonomik të ndikimeve nga marrja e tokës. Kjo bëhet

në mënyrë që të përcaktohet ndikimi, gjë që ndihmon në përcaktimin e kompensimit të drejtë për

ndikimet negative.

Ankesat

Ligji për eksproprijim mundëson ankesa në dy faza të procesit të eksproprijimit. Së pari, nëse prona

mund të eksproprijohet, ku personi i prekur mund të kontestojë nevojën për eksproprijim. Së dyti,

personi i prekur mund të kontestojë pakon e kontestimit. Mekanizmi joformal nuk institucionalizohet

edhe pse në praktikë ndodh konsultimi, paralelisht me procesin minimal të konsultimit të paraparë me

ligj.

Politika e Bankës Botërore kërkon procedura të përballueshme dhe të qasshme për zgjidhjen e kontesteve

me palët e treta e që rrjedhin nga risistemimi; mekanizmat e tillë ankimor duhet të marrin parasysh rrugët

ligjore si dhe mekanizmat tradicional të zgjidhjes së kontesteve dhe ato të pranishme në komunitet. Në

këtë rast, projekti ofron një hap shtesë të përpjekjeve për të zgjidhur kontestet e mundshme, përveç

mekanizmave formal ekzistues.

Konsultimi Publik

Legjislacioni i Kosovës organizon konsultim formal publik vetëm me personat e prekur. Palëve të tjera

të interesuara nuk iu garantohet pjesëmarrja. Kjo nuk është në përputhje të plotë me kërkesat e Bankës

lidhur me konsultimet dhe transparencën e procesit. Sipas kornizës kosovare, së pari organizohet

konsultimit lidhur me eksproprijimin dhe definimin e interesit publik ndërsa herën e dytë lidhur me

kompensimin i cili përcaktohet nga Zyra për vlerësim të patundshmërive.

Sipas Politikës Operative të Bankës Botërore, konsultimi është një ngjarje publike ku komuniteti i gjerë

njoftohet në mënyrë domethënëse dhe të duhur. Përveç personave të prekur, çdo kush tjetër njoftohet

për procesin dhe mund të merr pjesë. Gjithashtu, konsultimi publik nuk është vetëm një ngjarje vetme

por një dialog ndërmjet zhvilluesit të projektit dhe personave të prekur. Rezultati i procesi shpaloset në

kopje fizike dhe online në gjuhët lokale, ashtu që i vihet në dispozicion komunitetit të gjerë.

Data e prerjes

Sipas ligjeve të Kosovës, data e prerjes përcaktohet me Vendimin e pranimit të kërkesës për eksproprijim

dhe publikimit të vendimit në mediat publike, ku gazetat ditore janë një medium i tillë.

Për t’u definuar si data e prerjes sipas politikës operative të Bankës, data e prerjes duhet të jetë data e

fillimit të regjistrimit të personave të prekur.

Kompensimi dhe posedimi

Legjislacioni i Kosovës parasheh që bartja e pronës dhe posedimi i pronës mund të bëhen sapo të kryhet

procesi i eksproprijimit, përfshirë transferin e kompensimit tek personat e prekur. Mirëpo, është edhe një



nen tjetër i cili thotë se kompensimi duhet të kryhet në afat prej dy viteve pas miratimit të Vendimit mbi

eksproprijim.

Procedurat operative të Bankës Botërore janë rigoroze në këtë aspekt dhe kërkojnë që projekti mund të

merr pronën në posedim vetëm pasi kompensimi dhe ndihma tjetër t’u jetë ofruar personave të prekur.

Kompensimi

Përderisa ligjet e Kosovës ofrojnë metodologji të hollësishme për vlerësimin e aseteve të humbura, ato

janë të heshtura në rastet kur nevojitet kthimi i burimeve të jetesës. Në rast të eksproprijimit,

metodologjia gjithashtu përfshin përmirësime të tokës, siç janë kulturat e mbjellura dhe përgatitja e

tokës.

Në Projektin siguria e ujit dhe mbrojtja e kanalit në Kosovë nuk pritet të ketë ndikime në jetesën e

ndonjë personi. Në rastet kur kultivohet toka e marrë, atëherë kompensimi përfshin edhe vlerën e tokës

edhe kompensimin për produktet bujqësore dhe për përgatitjen e tokës. Ndihma shtesë ofrohet sipas

nevojës.

2.3.1 Analiza e zbrazëtirave të kornizës ligjore të Kosovës kundrejt Politikës operative të Bankës Botërore 4.12

Në kuadër të Projektit siguria e ujit dhe mbrojtja e kanalit në Kosovë, propozimi i tejkalimit të

mospërputhjeve ndërmjet legjislacionit të Kosovës dhe politikës së Bankës Botërore për eksproprijim

prezantohet në tabelën në vijim për rastet kryesore të hasura.

Tabela 2 : Strategjia e propozuar për menaxhimin mospërputhjeve në eksproprijim për llogari të

projektit

Lloji i marrjes së

tokës/aseteve

Korniza ligjore e Kosovës Politika operative BB

OP 4/12 lidhur me

risistemimin e

detyrueshëm

Propozimi i KPR dhe

komentet

Rikthimi i pronës së

KIL nga shfrytëzuesit

ilegal

Personi i prekur nuk ka të

drejtë në masa

kompensimi në rast të

shfrytëzimit apo zënies

ilegale

Personi i prekur ka të

drejtë në kompensim

(përveç për tokë), në

ndihmë në risistemim dhe

në masa për ndihmë në

rehabilitim.

Kompensimi për çfarëdo

përmirësimesh (por jo për

tokën) ndihmë në

risistemim dhe masa për

ndihmë në rehabilitim.

Zhvendosja dhe dislokimi i

pronës do të shmanget. Një

sasi e paktë e të korrurave

dhe e druve kanë gjasa të

preken nga projekti.

Gjithashtu, kudo që është e

mundur, punët duhet të

fillojnë vetëm pasi të

mbjellat të jenë korrur.

Marrja e tokës për RE

/ ose alternativat tjera

për rezervuarin bafër

në prona private

Personi i prekur nuk ka të

drejtë në masa

kompensimi në rast të

shfrytëzimit apo zënies

Personi i prekur ka të

drejtë në kompensim në

ndihmë në risistemim dhe

në masa për ndihmë në

Politika e aplikuar e

Bankës Botërore:

Kompensimi për

shfrytëzim të tokës,



(kryesisht tokë

bujqësore)

ilegale (rasti kryesor) rehabilitim. ndihmë në risistemim dhe

masa ndihmëse për

rehabilitim, edhe pse nuk

parashihet ndonjë

risistemim. Gjithashtu,

marrëveshja është që të

shmanget risistemimi,

prandaj mund të kryhet

vetëm marrja e tokës nga

shfrytëzuesit ilegal. Në

këtë rast, nëse toka është në

shfrytëzim, të mbjellat do të

korren nga shfrytëzuesit.

Në rast të bimëve

shumëvjeçare do të ofrohet

kompensim për bimët.

Konsultimi Publik Konsultimi formal vetëm

me personat e prekur.

Konsultimi me ftesë

formale administrative.

Personat e prekur do të

konsultohen në mënyrë

thelbësore dhe të marrin

pjesë gjatë tërë procesit.

Personat e prekur dhe

komuniteti i gjerë do të

njoftohen dhe të

konsultohen gjatë secilës

fazë të procesit.

Data e prerjes Sapo Vendimi për pranim

të kërkesës për

eksproprijim të jetë

publikuar.

Fillimi i regjistrimit të

aseteve të humbura për të

gjithë personat e prekur.

Fillimi i regjistrimit dhe kur

të gjithë personat e prekur

të jenë njoftuar.



Strategjia e propozuar me këtë KPR është të zbatohet legjislacioni i Kosovës dhe PO e BB-së 4-12, si në

vijim: 1. Në rast të RE apo ndonjë zgjidhjeje alternative: janë të prekur pronarët privat të tokës,

kryesisht fermerë (përveç pronës publike). Toka e këtyre PPP (personave të prekur nga

projekti) do të merret në përputhje me legjislacionin e Kosovës, ndërsa hapat shtesë të

nevojshëm për organizim të konsultimit publik, përcaktimi i datës së prerjes kryhen në

përputhje me PO të BB nr. 4.12.. Procedura e plotë e paraparë me ligjin e Kosovës për

eksproprijim të patundshmërisë do të udhëhiqet në raport me parimet e përfshira në politikat

e Bankës Botërore për risistemim. Kompensimi i ofruar do të jetë në përputhje me parimin e

vlerës së zëvendësimit. Procedurat e kombinuara (legjislacioni i Kosovës dhe PO 4.12) do

të përcaktohen në secilin Plan të shkurtuar të veprimit për risistemim.

2. Në rast të punëve për rehabilitim të kanalit: E tërë e drejta e rrugës e punëve të

projektuara ka gjasa të përfshihet në pronën e KIL. Kjo e drejta e rrugës është zënë

pjesërisht nga pronarë dhe fermerë të vendosur në brigje. Marrja e tokës për qëllime të

punëve të ardhshme do të prek një shirit të ngushtë të tokës përgjatë kanalit. Humbjet për

shkak të projektit janë të vogla (shumë më pak se 10%) e tokës së përgjithshme të personave

të prekur. Për këto raste, sipas parimeve të PO 4-12, KIL do të ofrojë ndihmë për humbje të

shfrytëzimit të tokës e cila iu shkaktohet personave të prekur nga projekti. Duke pasur

parasysh shkallën e ulët të marrjes së tokës dhe humbjeve nga nën-projektet për rehabilitim

të kanalit, do të përgatitet një Plan i shkurtuar i veprimit për risistemim.

2.4 Pranueshmëria e personave të prekur nga nën-projektet për rehabilitim të kanalit të KIL dhe nga projektet e KIL

Në mënyrë që të harmonizohen dispozitat e kornizës ligjore të Kosovës dhe politikave të Bankës

Botërore lidhur me risistemimin vullnetar, në vijim është përgatitur dhe prezantuar një matricë e të

drejtave dhe kompensimeve (Tabela 4).



Tabela 3 : Matrica e të drejtave dhe pranueshmërisë së personave të prekur

Prona e marrë Lloji i ndikimit E drejta në

pronësi

E drejta në kompensim

Humbje e përhershme

Tokë bujqësore

Punët e rehabilitimit të kanalit në

pronë të KIL:

Aktualisht, një pjesë e vogël e

parcelave bujqësore gjendet në

pronësi të KIL dhe e prekur

nga marrja e tokës për nevoja

të projektit

Pjesa tjetër e tokës mbetet

ekonomikisht rentabile

Shfrytëzuesit e

jashtëligjshëm

dhe jo-formal

Ndihmë e KIL dhe informim në

mënyrë që të minimizohen humbjet e

të hyrave dhe çrregullime në

përdorimin bujqësor të tyre

Kompensim për humbje të të

korrurave dhe për përmirësime të

tokës

Komponenta e RE

Eksproprijimi i tërë parcelës

Pjesa tjetër e tokës mbetet

ekonomikisht rentabile

Pronari

Kompensim në të holla për tokën e

prekur e barasvlershme me vlerën e

zëvendësimit, përfshirë të korrurat

shumë-vjeçare

Sigurimi i qasjes në prona bujqësore

në brigje të tokave që do të merren

për RE

Tokë banesore


pronë të KIL:

Do të shmanget eksproprijimi i

shtëpive për nevojave të projektit

4-6 njësi banesore do të mund të

preken nga zhvendosja fizike

Shfrytëzuesit e

jashtëligjshëm

dhe jo-formal

Kompensim për materialet për asetet

e prekura (p.sh. rrënimi i murit të

kufirit, largimi i druve). Kjo vlen

vetëm për mure apo për struktura jo-

banesore. Shtëpia/banimi do të

shmanget.

Struktura e

objektit / rruga e

qasjes


pronë të KIL:

10-15 rrugë lokale mund të preken

nga ndalesa e shfrytëzimit të tokës

Shfrytëzuesit e

jashtëligjshëm

dhe jo-formal

Sigurimi i qasjes në pronë apo njësi

banesore. Gjatë punëve për

rehabilitim të kanalit do të ofrohet

qasje e përkohshme. Pas përfundimi,

do të rikthehet qasja fillestare.

Komponenta e rezervuarit RE:

Do të mbyllet një rrugë lokale

gjatë ndërtimit të RE në Mihaliq

(nëse përzgjidhet kjo alternativë),

dhe disa shtëpi do të humbasin

qasjen në rrugë

Cilido banorë

që jeton në

afërsi

Sigurimi i qasjes në pronë apo njësi

banesore.

Drunjtë / frytet


pronë të KIL:

Humbja e druve / fryteve

Shfrytëzuesit e

jashtëligjshëm

dhe jo-formal

Kompensim në të holla bazuar në

tipin, moshë dhe vlerën produktive të

druve të prekur.



Prona e marrë Lloji i ndikimit E drejta në

pronësi

E drejta në kompensim

Humbje e përkohshme

Toka që përdoret

për aktivitete

ndërtimore

Marrja e përkohshme e tokës

jashtë pronës së KIL në rast të

punëve për rehabilitim të kanalit

dhe zbatimit të komponentës së

RE

Varësisht prej negociatave

ndërmjet pronarit dhe

kontraktuesit

PPP (qoftë

pronar,

qiramarrës apo

banor ilegal), i

hasur në datën

e prerjes

Kontraktuesi paguan kompensim në

të holla me norma lokale komerciale

të qiramarrjes për tërë kohëzgjatjen e

shfrytëzimit

Toka kthehet në gjendje të

mëparshme pas përfundimit të

qiramarrjes. Masat për restaurim do

të përfshihen në marrëveshjet për

kompensim ndërmjet kontraktuesve

dhe personave të prekur.

Vlejnë kushtet lidhur me mbrojtjet

mjedisore. Në këtë situatë ekziston

mundësia / zgjidhja për marrje të

përkohshme të tokës për qëllime të

punimeve. Kontraktuesi mund të

kërkojë lokacion tjetër. Nuk ka

marrje të detyrueshme të tokës.



3. PROCEDURAT

Procedurat do të udhëhiqen nga KIL nën kontrollin e Autoritetit eksproprijues, përfaqësuar nga Ministria

e mjedisit dhe planifikimit hapësinor (MMPH), departamentit për eksproprijim, definuar me këtë KPR

dhe me ligjin e Kosovës, i cili do të jetë

3.1 Procedura e thjeshtëzuar për disponueshmërinë e tokës dhe për kompensim në rast të nën-projekteve për

rehabilitim të kanalit

Para zbatimit të ndonjë nën-projekti të rehabilitimit të kanalit për të cilin nevojitet marrja e tokës në

shfrytëzim privat, departamenti ligjor i KIL do të zbatojë procedurën vijuese:

1. Sapo nën-projekti të jetë planifikuar, dizajnuar dhe për të cilin supozohet kompensimi i

personit të prekur nga projekti, të njoftohen komunitetet e prekura, përfaqësuesit e Autoritetit

kompenzues dhe personat e prekur nga projekti, kryesisht fermerët para fillimit të sezonit të

mbjelljes,

o Data e prerjes përcaktohet duke organizuar informim të duhur të komunitetit dhe me

fillim të regjistrimit të personave të prekur nga projekti

2. Regjistrimi i PPP dhe i aseteve të prekura nga marrjet për qëllime të nën-projekteve në datën

e prerjes së bashku me përfaqësues të Autoriteteve të eksproprijimit,

3. Përgatitja e një plani të shkurtuar të risistemimit (shih kapitullin 4) përfshirë vlerësimin e

aseteve të prekur dhe propozimin për masat e ndihmës dhe të kompensimit për secilin PPP të

prekur.

Departamenti i tatimit në pronë në Ministrinë e Financave merret me:

• Shqyrton kërkesat e parashtruara nga organet e eksproprijimit, vlerësimin e patundshmërive që

do t’iu nënshtrohen procedurës së eksproprijimit;

• Shqyrton kërkesat e pranuara gjatë procesit të vlerësimit të patundshmërive që do të jenë lëndë

e procedurës së eksproprijimit, të parashtruar nga pronarët, bartësit e interesave, hisedarët (apo

personat që veprojnë në emër të tyre) të cilët janë të prekur nga procesi i eksproprijimit;

• Inspekton patundshmëritë të cilat janë lëndë e eksproprijimit;

• Bashkëpunon dhe mbledh të dhëna mbi pronën që janë lëndë e eksproprijimit nga autoritetet

publike apo private.

Njësia për vlerësimin e patundshmërive është përgjegjëse për shqyrtim dhe vendimet në rast të

kërkesave. Departamenti për eksproprijim i MMPH do të jetë Autoriteti eksproprijues për mos-

kundërshtim dhe aprovim të planit përfundimtar të shkurtuar të risistemimit.

4. Mbajtjen e konsultimeve publike sërish me personat e prekur nga projekti, tash me pakon e

kompensimit

5. Parashtrimi i Planit të shkurtuar për aprovim tek Autoriteti eksproprijues në afat prej 15

ditëve kalendarike

6. Publikimi i Planit të shkurtuar në ueb faqen e KIL dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në

Kosovë në gjuhën lokale



7. Organizimi dhe mbajtja e dëgjimeve dhe konsultimeve publike në kushtet e parapara me

nenin 9 të Ligjit për eksproprijim (shih § 2.1.4.);

8. Kërkesa për aprovim nga Autoriteti eksproprijues i planit përfundimtar të shkurtuar të

risistemimit merr parasysh rezultatet e konsultimeve me personat e prekur nga eksproprijimi.

9.

Departamenti për eksproprijim i MMPH do të jetë Autoriteti eksproprijues për mos-kundërshtim

dhe aprovim të raportit të zbatimit të planit të shkurtuar të risistemimit.

10. Realizimi i masave të ndihmës dhe kompensimit të planifikuara me planin e shkurtuar të

risistemimit, përfshirë kompensimin e mundshëm me të holla, para dhe gjatë zbatimit të nën-

projekteve,

11. Hartimi i raportit për zbatimin e planit të shkurtuar të risistemimit,

12. Kërkesa për aprovim të raportit mbi zbatimin e planit të shkurtuar të risistemimit nga

Autoriteti eksproprijues.

Departamenti i eksproprijimit në MMPH merret me ekzekutimin e fazës përfundimtare të eksproprijimit

ku përfshihet edhe aplikimi i kompensimit.

3.2 Procedura e eksproprijimit në rast të eksproprijimit të tokës për nën-projektin e RE në rast se përzgjidhet kjo

alternativë

Procedura e eksproprijimit e cila do të zbatohet nga departamenti ligjor i KIL (Parashtruesi i kërkesës),

nën kontrollin e Autoritetit eksproprijues (MMPH, departamenti për eksproprijim) është paraparë me

nenet 8 deri 10 të Ligjit, dhe është përmbledhur në vijim.

Përgatitja e Kërkesës

Hapi 1 – Si parashtrues i kërkesës për procedurë, KIL do të jetë përgjegjës për përgatitjen e Kërkesës për

procedurë. Kjo kërkesë do të përmbajë të gjitha informatat e nevojshme në dokument (shih § 2.1.2).

Kërkesës për eksproprijim i bashkëngjiten dokumentet vijuese:

për secilën parcelë të prekur: kopja e listës së posedimit dhe shënimet tjera pronësore të

patundshmërisë;

planet përkatëse kadastrale dhe hartat e parcelave në fjalë;

nëse në kërkesë përfshihen më shumë se një parcelë, hartat që tregojnë të gjitha parcelat e tilla

dhe zonën përreth;

ekstrakt të planit aktual hapësinor apo urban që prefshin parcelat e tilla, nëse ka një plan të tillë.

Hapi 2 – KIL do të organizojë konsultimin publik me komunitetet e prekura dhe me personat

potencialisht të prekur.

Hapi 3 – sapo dizajnet e detajuara janë gati dhe kryhet konsultimi / informimi fillestar publik, të

organizohet regjistrimi dhe të përcaktohet data e prerjes.

Hapi 4 – përgatitja e Planit të shkurtuar të veprimit për zhvendosje

Hapi 5 – Organizimi i konsultimit me personat e prekur lidhur me të drejtat e tyre.

Që nga ky hap, PVZh i shkurtuar ndryshon në mënyrë të përhershme pasi që fillon të zhvillohet

procedura e eksproprijimit.



KIL parashtron kërkesë për vendim preliminar paralelisht me këtë proces.

Kërkesa deri në vendimin preliminar

Në afat prej pesëmbëdhjetë (15) ditëve pas pranimit të kërkesës, Autoriteti eksproprijues bën

shqyrtimin preliminar të kërkesës për të përcaktuar nëse duket se kënaq kërkesat ligjore të

parapara me Ligj.

Nëse Autoriteti eksproprijues konstaton se kërkesa duket se kënaq kushtet përkatëse, merr

vendim me shkrim me të cilin formalisht pranon kërkesën për procedim të mëtejmë.

Në afat prej pesë (5) ditëve të punës pas marrjes së vendimit për pranim të kërkesës për procedim

të mëtejmë, Autoriteti eksproprijues i dërgon një kopje të kërkesës dhe të gjitha dokumentet e

bashkëngjitura Zyrës për patundshmëri dhe kryetarit të secilës komunë ku gjenden parcelat

përkatëse.

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të kërkesës për eksproprijim merret vendim për

pranim të një kërkese për procedim të mëtejmë, Autoriteti eksproprijues njofton Personat e

identifikuara në kërkesë (PPP). Edhe pse deri tash KIL do të duhej të organizonte së paku dy

konsultime

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të vendimit për pranim të kërkesës për procedim

të mëtejmë, Autoriteti eksproprijues shpall në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë me qarkullim të

lartë në Kosovë:

o vendimin e tillë; dhe

o njoftim me të cilin:

përcakton informatat e ofruara në kërkesë në përputhje me kërkesat e pikave 1.1

dhe 1.4 të këtij Neni;

përcakton informatat dhe deklaratat që kërkohen me pikën 7.3 të këtij Neni (shih

shtojcën 1); dhe

jep një deklaratë shtesë se cilido person i cili nuk është cekur në njoftim dhe i

cili pohon se ka pronësi apo interes tjetër ligjor në ndonjë parcelë apo pronë të

përshkruar në njoftim duhet t’i ofrojë menjëherë Autoritetit eksproprijues

përshkrim të shkruar të pretendimit të tillë dhe bazën ligjore, së bashku me

kopjet e vërtetuara të çfarëdo dokumenteve të ndërlidhura me atë pretendim.

Në afat prej shtatë deri në dhjetë (7-10) ditëve kalendarike pas publikimit të njoftimit të paraparë

me paragrafin të këtij Neni (shih më lartë), Autoriteti eksproprijues publikon sërish njoftimin e

tillë në të njëjtën gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë.

Periudha e komenteve publike; dëgjimi publik

Vendimi preliminar lidhur me legjitimitetin e eksproprijimit të propozuar

Në afat prej tridhjetë (30) ditëve pas përmbushjes së kushteve të Nenit 9 (Periudha për komente

publike; dëgjimi publik) të këtij ligji, Autoriteti eksproprijues merr parasysh komentet e shkruara

dhe mendimet e shprehur në dëgjim(e) dhe vepron si në vijim:

o merr vendim me shkrim, në tekstin e mëtejmë “Vendimi preliminar”, me të cilën

përcaktohet se nëse, dhe deri në çfarë mase, eksproprijimi i kërkuar konsiderohet se i

kënaq secilin prej kushteve të parapara në pikat 1.1 deri 1.4 të nenit 4 të ligjit;

o në Vendimin e tillë preliminar gjithashtu përfshin njoftim me të cilin Parashtruesi i

kërkesës dhe cilido person i cili është Pronar apo Bartës i interesit në raport me pronën e

prekur nga vendimi i tillë njoftohet mbi të drejtën e ankesës tek gjykata kompetente për



të kontestuar një vendim të tillë, apo ndonjë aspekt të tij, në përputhje me Nenin 35 të

këtij ligji, në afat prej tridhjetë (30) ditëve të parapara me atë nen; dhe

o përfshin njoftimin se Vendimi i tillë preliminar hyn në fuqi në datën e publikimit të atij

vendimi në përputhje me kërkesat e paragrafit 4 të Nenit 10 dhe Nenit 43 të këtij ligji.

Në afat prej pesë (5) ditë pune pas miratimit të Vendimit përfundimtar, Autoriteti eksproprijues i

dërgon vendimin e tillë Parashtruesit të kërkesës (përveç nëse Autoriteti eksproprijues është vetë

Parashtruesi i kërkesës) dhe Personave të identifikuar në kërkesë në përputhje me pikën 1.2 të

Nenit 8 të këtij ligji (PPP-ve).

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të vendimit preliminar, Autoriteti eksproprijues

shpall në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në Kosovë.

Vendimi preliminar hyn në fuqi në ditën e publikimit të atij vendimi në përputhje me kërkesat e

paragrafit 4 të këtij neni dhe nenit 43 të këtij ligji.

Para Vendimit Përfundimtar PVZh i shkurtuar ndryshohet duke përfshirë shumat e kompensimit.

Vendimi përfundimtar mbi eksproprijimin

Autoriteti eksproprijues merr Vendim përfundimtar për aprovimin apo refuzimin e kërkesës gjatë

periudhës gjashtë mujore e cila fillon katër dhjetë e pesë (45) ditë pas datës së hyrjes në Fuqi të

Vendimit preliminar. Periudha gjashtëmujore njihet si “Periudha e Vendimit përfundimtar”, dhe

periudha e tillë zgjatet ashtu siç parashihet me paragrafin 2 të këtij Neni.

Autoriteti eksproprijues nuk miraton Vendimin përfundimtar me të cilin preken pronat apo të

drejtat të cilat janë lëndë e ankesave përderisa ankesat e tilla janë në pritje të zgjidhjes para

gjykatës (shih procedura e ankimimit në vijim).

Vendimi përfundimtari mbi eksproprijimin përmban:

o Emrat dhe adresat e Parashtruesit të kërkesës, Personave të identifikuar në kërkesë

(PPP);

o Lokacionin dhe numrin e secilës parcelë të patundshmërisë e cila duhet të

eksproprijohet;

o Nëse do të eksproprijohet më pak se e tërë sipërfaqja e parcelës dhe/nëse do të

eksproprijohen më pak se të gjitha të drejtat e parcele të tillë – përshkrimi specifik i

pjesës dhe/ose i të drejtës të cilat shtjellohen me kërkesë; dhe

o Shuma e kompensimit të cilën Zyra për vlerësim të patundshmërisë – në përputhje me

këtë ligj – ka konstatuar se duhet t’iu paguhet Personave të tillë për pronën e

eksproprijuar, të drejtat në pronë dhe/ose për dëmet direkte të shkaktuara me

eksproprijim;

o Vlerësimin e përcaktuar, të përgatitur nga zyra në përputhje me Nenin 22 të këtij ligji, si

dhe përshkrimin e kushteve në bazë të të cilave do të kryhet eksproprijim;

o deklaratën se Vendimi përfundimtar hyn në fuqi në datën e publikimit të vendimit si në

Gazetën Zyrtare të Kosovës ashtu edhe në një gazetë e cila gëzon qarkullim të lartë në

Kosovë

Në afat prej pesë (5) ditë pune pas miratimit të Vendimit përfundimtar, Autoriteti eksproprijues i

dërgon vendimin e tillë Parashtruesit të kërkesës (përveç nëse Autoriteti eksproprijues është vetë

Parashtruesi i kërkesës) dhe Personave të tjerë, të cilët duhet të identifikohen në Vendimin

përfundimtar, në përputhje me pikën 4.3.1 të këtij Neni.

Në afat prej dhjetë (10) ditë pune pas miratimit të Vendimit përfundimtar, Autoriteti

eksproprijues shpall vendimin në Gazetën Zyrtare dhe në një gazetë me qarkullim të lartë në

Kosovë.



Hyrja në fuqi e kërkesës

Vendimi përfundimtar hyn në fuqi në ditën e publikimit të atij vendimi në përputhje me kërkesat

e paragrafit 6 të këtij neni dhe nenit 43 të këtij ligji.

Nëse Vendimi përfundimtar autorizon eksproprijimin, nuk mund të kryhen kurrfarë ndryshimesh

në pronësi apo në të drejta të tjera të personave apo në pronën në fjalë deri në pagesën e

kompensimit të paraparë me Vendimin përfundimtar në përputhje me Nenin 16 të këtij ligji. Pas

pagesës së kompensimit të tillë, prona në fjalë regjistrohet në emrin e komunës përkatëse (nëse

Autoriteti eksproprijues është një autoritet publik komunal) ose në emër të Republikës së Kosovës

(nëse Autoriteti eksproprijues është Qeveria).

Personave që kanë në pronësi apo në posedim pronën në fjalë nuk do t’u kërkohet që ta lirojnë

apo dorëzojnë pronën deri në skadim të tridhjetë (30) ditëve kalendarike nga data e pagesës së

kompensimit të paraparë me Vendimin përfundimtar, në përputhje me Nenin 16 të Ligjit mbi

eksproprijim.

3.3 Aranzhimet institucionale

Sa i përket Projektit për siguri të ujit dhe mbrojtje të kanalit në Kosovë, institucionet dhe agjencitë

përgjegjëse për koordinim të të gjitha aktiviteteve, politikave dhe të drejtave të kompensimit, si dhe për

ekzekutim të kompensimit janë:

• PVR do të përgatiten nga Njësia për implementim të projekt

Documents

STUDIMI I FIZIBILITETIT PËR MBROJTJEN E KANALIT ......Studimi i fizibilitetit për mbrojtjen e Kanalit Ibër Lepenc Raporti për KPR Shkurt 2016 Faqe 5 nga 36 • Plani i veprimit