STYCZEŃ 2015 | Nr 55

Środowisko

Być bardziej „Eko“ – uzasadnienie biznesowe

Przyroda dla Europejczyków

Magazyn Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska

Od redakcji

Zdaniem nowego komisarza europejskiego ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa Karmenu Velli: „coraz większa liczba przedsiębiorstw zdaje sobie sprawę, że ochrona środowiska naturalnego odgrywa kluczową rolę w zachowaniu konkurencyjności Europy”.

Dlatego też w 55. wydaniu magazynu Przyroda dla Europejczyków koncentrujemy się na związkach między biznesem a ochroną środowiska.

W przemówieniu wygłoszonym 1 grudnia w ramach konkursu Europejskie Nagrody Przedsiębiorczości w kategorii Ochrony Środowiska komisarz Vella podkreślił decydu-jącą rolę, jaką odgrywają poszczególne przedsiębiorstwa jako twórcy innowacyjnych rozwiązań przynoszących korzyści środowisku. Podobne przesłanie płynie z unijnej platformy biznesu i różnorodności biologicznej, której publikację zamieszczamy w niniejszym wydaniu.

Ministrowie środowiska w UE doszli niedawno do porozumienia w sprawie umocnie-nia wymiaru środowiskowego strategii „Europa 2020” na rzecz wzrostu i zatrudnienia, potwierdzając wyraźne powiązanie między zrównoważonością a konkurencyjnością na rzecz unijnych i krajowych procesów kształtowania polityki.

Raport „Nowa gospodarka klimatyczna” (New Climate Economy Report), również omawiany w tym wydaniu, ukazuje dodatkowe dowody na to, że zwiększenie wzrostu gospodarczego może iść w parze z obniżeniem poziomu emisji gazów cieplarnianych.

Zgodnie z najnowszymi statystykami, trzy czwarte opinii publicznej jest zdania, że kwestie dotyczące środowiska mają podobny wpływ na jakość życia jak gospo-darka, a niemal 60 % ankietowanych jest przekonanych, że czynniki środowiskowe powinny być równie ważne w procesie mierzenia postępów jak kryteria gospodar-cze, takie jak choćby PKB. Więcej informacji można znaleźć w artykule na temat stosunku Europejczyków do środowiska naturalnego.

Przyroda dla Europejczyków ec.europa.eu/environment/news/efe/index_pl.htm

INFORMACJE OD REDAKCJIPrzyroda dla Europejczyków jest kwartalnikiem publikowanym przez Dyrekcję Generalną ds. Środowiska Komisji Europejskiej. Czasopismo jest dostępne w języku bułgarskim, hiszpańskim, czeskim, niemieckim, estońskim, greckim, angielskim, francuskim, włoskim, litewskim, polskim, portugalskim i rumuńskim. Prenumerata jest bezpłatna. Subskrypcji można dokonać na stronie internetowej pod adresem: http://ec.europa.eu/environment/news/efe/subscribe/subscribe_pl.htmRedaktor naczelny: Bettina DoeserKoordynator: Jonathan MurphyAby uzyskać więcej informacji, prosimy skontaktować się z Działem Komunikacji:http://ec.europa.eu/environment/contact/form_en.htmInformacje i dokumenty: http://ec.europa.eu/environment/contact/form_en.htmStrona internetowa Przyrody dla Europejczyków:http://ec.europa.eu/environment/news/efe/index_pl.htm

OCHRONA ŚRODOWISKA W INTERNECIECo robi Unia Europejska, aby chronić środowisko, czym jest zintegrowana polityka produktowa i jak uzyskać etykietę ekologiczną? Odpowiedzi na te pytania i nie tylko można znaleźć na stronie internetowej DG ds. Środowiska: http://ec.europa.eu/environment/index_pl.htm

UWAGA PRAWNAKomisja Europejska ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne skutki wykorzystania informacji zawartych w tej publikacji ani za pomyłki, które mogły się pojawić, mimo starannego przygotowania i kontroli podczas drukowania publikacji.

Wydrukowano na papierze z recyklingu, wyróżnionym odznaką ekologiczną UE dla papieru graficznego. (http://ec.europa.eu/environment/ecolabel)

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2015ISSN 1725-9800 (wersja drukowana)ISSN 2363-1252 (wersja elektroniczna)© Unia Europejska, 2015© Zdjęcie na okładce: Istockphotos. Wszystkie zdjęcia: Thinkstock, z wyjątkiem zdjęć na str.5 Green4Cities, str.6 i str.8-9 Unia EuropejskaPowielanie dozwolone pod warunkiem podania źródła.Powielanie fotografii jest zabronione.Printed in Italy

04

13 07

08

Spis treści

Inwazja obcych! 3

Ekologizacja gospodarki 4

Biznes dla bioróżnorodności 5

Wkład w bioróżnorodność 6

Burmistrzowie i prezydenci miast przygotowują się do zmiany klimatu 7

UE liderem działań dotyczących klimatu 8

Raport o klimacie: czas działać 10

Ekologiczne przedsiębiorstwa: najlepsi z najlepszych 11

Mocne wsparcie dla polityki ekologicznej 12

Wyznaczanie celów zrównoważonego rozwoju 13

Możliwości zmniejszenia emisji zanieczyszczeń 14

Publikacje/Agenda 15

W skrócie 16

» PRZYRODA I BIORÓŻNORODNOŚĆ

Inwazja obcych!

Gdy zwierzęta, rośliny lub mikroorganizmy zostają wprowadzone do środowiska naturalnego, w którym pierwotnie nie występują, mogą zakłócić funkcjonowanie lokalnej fauny i flory i spowodować szkody w wysokości milionów euro. Nowe przepisy UE, które pomogą zwalczyć problem „inwazyjnych gatunków obcych”, wejdą w życie w styczniu 2015 r.

Inwazyjne gatunki obce przynoszą poważne szkody na całym świecie, ponieważ zmniejszają bioróżnorodność, zakłócają funkcjonowanie ekosystemów i oddziałują na zdrowie człowieka i gospodarkę. Króliki, ze względu na brak polujących na nie naturalnych drapieżników, spustoszyły australijskie krajobrazy. Rak z gatunku Procambarus clarkii, nazywany także „rakiem z Luizjany”, zakłócił funkcjonowanie europejskich systemów rzecznych, wypierając rodzime gatunki i roznosząc choroby.

Europejski spis groźnych gatunkówNowe rozporządzenie ustanawia zasady pozwalające na roz-wiązanie tego problemu, przy czym jego najważniejszym aspektem jest profilaktyka. Na podstawie oceny ryzyka Komisja sporządzi spis „obcych gatunków inwazyjnych budzących obawy Unii Europejskiej”. Spis zostanie zatwierdzony – po dodaniu lub usunięciu pewnych gatunków – przez państwa UE oraz będzie systematycznie weryfikowany i aktualizowany.

Gatunki wymienione w spisie zostaną objęte zakazem obowią-zującym na terenie UE, obejmującym wwóz, transport, hodowlę, sprzedaż, przetrzymywanie lub uwalnianie, poza nielicznymi wyjątkami w ściśle kontrolowanych okolicznościach.

Ponieważ dla inwazyjnych gatunków obcych granice państw nie stanowią przeszkody, wymagane są działania na szczeblu UE. Przykładowo barszcz Mantegazziego może powodować oparze-nia skóry i oczu człowieka, a w konsekwencji generować koszty opieki zdrowotnej w wysokości 1 mln euro rocznie, na terenie samych Niemiec. Jednak program zwalczania gatunku nie byłby skuteczny, gdyby roślina rozprzestrzeniła się ponownie z innego państwa, które nie podjęło działań zapobiegawczych.

Nowe rozporządzenie uzupełnia od dawna widoczną lukę w ochronie bioróżnorodności UE. Koncentruje się ono ściśle na gatunkach inwazyjnych, które stanowią najpoważniejsze zagro-żenie. Celem rozporządzenia jest podjęcie przez UE wspólnych działań prowadzących do rozwiązania problemu, którego koszty szacowane są na 12 mld euro rocznie. Jeśli inicjatywa okaże się skuteczna, będzie to także decydujący krok w kierunku realizacji celu UE, jakim jest zahamowanie utraty bioróżnorodności w UE do 2020 r.

System wczesnego ostrzeganiaRozporządzenie ustanawia system nadzoru obejmujący wszyst-kie inwazyjne gatunki obce figurujące w spisie. Im szybsza będzie reakcja państw UE, tym skuteczniej uda się opanować inwazję, zanim gatunek się rozprzestrzeni i stanie zjawiskiem permanentnym. Po wykryciu ujętego w spisie gatunku inwazyj-nego państwa UE mają obowiązek informowania Komisji, aby ta mogła podjąć skoordynowane środki zaradcze. Jeżeli nastą-piło już rozprzestrzenienie się gatunku ujętego w spisie, rolą państw UE jest podjęcie działań mających na celu ograniczenie dalszych strat. Wybór odpowiednich kroków należy do nich.

Rozporządzenie pozostawia miejsce na dodatkowe priorytety krajowe i współpracę regionalną, co umożliwia państwom UE prowadzenie własnych krajowych spisów inwazyjnych gatun-ków obcych. Natomiast w przypadku gdy kontrola niektórych spośród tych gatunków będzie wymagała współpracy między państwami, Komisja może pomóc w jej usprawnieniu na szcze-blu regionalnym.

Rola obywateli również nie jest bez znaczenia: poza unikaniem sprowadzania obcych gatunków do UE mogą oni współdziałać w ramach systemów nadzoru i wczesnego ostrzegania.

W imieniu prezydencji UE jesienią 2014 r. włoski minister śro-dowiska, Gian Luca Galletti, powiedział, że porozumienie to „stanowi ważny krok w kierunku potwierdzenia wartości bioróż-norodności w Europie, co jest kluczowym czynnikiem rozwoju naszej gospodarki”.

Dodatkowe informacje » http://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/

index_en.htm

MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55 3

» EKONOMIA, STRATEGIA I INFORMACJE

Ekologizacja gospodarki

Budowanie bardziej zrównoważonej gospodarki sprzyja wzrostowi gospodarczemu i tworzeniu miejsc pracy. Europejscy ministrowie środowiska przyjęli konkluzje w sprawie wzmacniania wymiaru środowiskowego planów dotyczących przyszłego wzrostu.

Rada ds. Środowiska Unii Europejskiej, w skład której wchodzą ministrowie środowiska państw UE, uznała, że „wymiar śro-dowiskowy strategii »Europa 2020« wymaga zdecydowanego potwierdzenia”. Konkluzje Rady podkreślają przede wszystkim rolę instrumentów, które mogą przyczynić się do budowania bardziej ekologicznej gospodarki o obiegu zamkniętym, takich jak podatek ekologiczny, ekologiczne zamówienia publiczne, ekoprojekty i ekoinnowacje.

Po raz pierwszy Rada ds. Środowiska przyjęła formalne konkluzje w ramach europejskiego semestru, rocznego procesu zarządzania gospodarczego, podczas którego UE wydaje zalecenia polityczne w sprawie programów reform państw członkowskich. Konkluzje te obejmują także ekologizację strategii „Europa 2020” – 10-let-niej strategii UE na rzecz wzrostu gospodarczego, której celem jest przezwyciężenie kryzysu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy przez inteligentny, zrównoważony wzrost sprzyjający włą-czeniu społecznemu. W 2015 r. nastąpi przegląd strategii.

Środowisko w centrum uwagi„Rada osiągnęła bardzo ważny cel polityczny: wszyscy mini-strowie środowiska w UE domagają się obecnie, by skupić się przede wszystkim na zrównoważonym i wydajnym wykorzy-staniu zasobów przez zintegrowanie ich ze strategią do 2020 r., tym samym nadając jej dodatkowy wymiar środowiskowy”, oświadczył przewodniczący Rady, włoski minister środowiska Gian Luca Galletti.

Ponadto Rada wezwała do usprawnienia procesu zarządzania strategią „Europa 2020” przez „zapewnienie większej roli mini-strów ds. środowiska w europejskim semestrze”. Ma to zagwa-rantować, że wzrost i zatrudnienie będą budowane na solidnych fundamentach zrównoważonego rozwoju i efektywnego gospo-darowania zasobami – z uwzględnieniem szerszej definicji „zielonych miejsc pracy”, która nie tylko obejmuje te bezpośred-nio związane z energią odnawialną i recyklingiem, ale także odzwierciedla ekologizację procesów, technologii i profesji.

Określenie celuChoć Rada formalnie nie zatwierdziła celu dotyczącego efek-tywnego gospodarowania zasobami, wezwała Komisję do „umieszczenia celu dotyczącego zasobooszczędności w strate-gii »Europa 2020« jako celu niewiążącego, do którego należy aspirować”.

W świecie, w którym popyt i współzawodnictwo o zasoby stale rosną, już teraz prowadząc do wyczerpania zasobów i gwał-townego wzrostu cen surowców, UE może odnieść korzyści gospodarcze i ekologiczne z bardziej efektywnego gospodaro-wania zasobami. Komisja zaproponowała cel oparty na „pro-duktywności zasobów”, mierzonej jako stosunek PKB do zużycia surowców. Następstwem było wezwanie do składania wniosków w ramach siódmego programu działań w zakresie środowi-ska (uzgodnione przez Radę Europejską i Parlament), również ze strony zainteresowanych podmiotów, na rzecz opracowa-nia wskaźnika określającego stopień realizacji celu w zakresie zasobooszczędności.

Celem dalekosiężnym jest uniezależnienie wzrostu od wykorzy-stania zasobów i jego skutków – co oznaczałoby realne korzy-ści gospodarcze. Zdaniem Komisji zwiększenie produktywności zasobów UE o 30 % do 2030 r. doprowadziłoby do wzrostu PKB nawet o 3 % i powstania blisko 2 mln miejsc pracy, w porówna-niu z poprawą na poziomie „wartości wyjściowej” rzędu 15 %.

Decyzja w sprawie włączenia celu w zakresie zasobooszczęd-ności do strategii „Europa 2020” zostanie podjęta w ramach jej przeglądu śródokresowego w 2015 r., po uwzględnieniu uwag będących wynikiem konsultacji społecznych i zaleceń europej-skiej platformy oszczędnego gospodarowania zasobami.

Szczegółowe informacje » http://www.consilium.europa.eu/pl/meetings/

env/2014/10/28

4

» PRZEMYSŁ I TECHNOLOGIA

Biznes dla bioróżnorodności

Sukcesy w biznesie mogą iść w parze z ochroną środowiska. W listopadzie odbyła się pierwsza coroczna konferencja europejskiej platformy biznesu i różnorodności biologicznej (B@B). Jej tematem były związki między biznesem a bioróżnorodnością.

Przy wykorzystaniu odpowiedniego modelu biznesowego ochrona bioróżnorodności przynosi korzyści zarówno dla biz-nesu, jak i dla środowiska. Oto przesłanie platformy B@B, forum na szczeblu unijnym zrzeszającego ponad 170 organizacji z różnych sektorów, którego zadaniem jest opracowanie narzę-dzi i metod dla wprowadzenia zagadnień bioróżnorodności do praktyki biznesowej.

„Ochrona bioróżnorodności tworzy nowe miejsca pracy, sty-muluje inwestycje i daje naszemu europejskiemu przemy-słowi przewagę konkurencyjną”, powiedział podczas otwarcia konferencji Karmenu Vella, europejski komisarz ds. środowi-ska, gospodarki morskiej i rybołówstwa. „W celu osiągnięcia prawdziwie ekologicznego wzrostu gospodarczego potrzebna jest nam obecnie zmiana paradygmatów. Europa zasługuje na finansowy i gospodarczy rating AAA. Pragniemy też jednak potrójnego A dla naszego środowiska”.

Biznes przejmuje prowadzeniePodczas konferencji przedstawiono przykłady sukcesów w biz-nesie, najlepsze praktyki oraz nowe modele biznesowe. Były one częścią programu składającego się z sesji na temat trzech głównych obszarów zadaniowych platformy.

Pierwszy z nich, dotyczący rachunkowości kapitału naturalnego, opiera się na idei traktowania zasobów naturalnych jak akty-wów trwałych w krajowych systemach rachunkowości. Dwa

przedsiębiorstwa: niemieckie HeidelbergCement oraz hiszpań-skie Codorníu, opisały, w jaki sposób narzędzia opracowane przez platformę pomogły im określić ich podejście do rachunkowości kapitału naturalnego.

Drugi obszar zadaniowy skupiony jest na pozytywnym wpływie innowacji na ochronę przyrody przy jednoczesnym stwarzaniu szans biznesowych. ECNC, organizacja pozarządowa z Holandii, przedstawiła swój model biznesowy „waste to wear” (od odpadu do ubioru), według którego odzyskiwane z morza sieci do połowów przekształcane są w materiały włókiennicze do wyrobu skarpet, dywanów i kostiumów kąpielowych. Podczas sesji przedstawiono też prezentacje firm: Royal Dutch Shell na temat projektu zielonej infrastruktury, Tractebel Engineering dotyczącą modelu bizneso-wego „temporary nature” (tymczasowa natura) oraz Landmarc Support Services na temat rachunkowości kapitału naturalnego.

Podczas trzeciej sesji, dotyczącej innowacyjnego finansowania biznesu i bioróżnorodności, grecka grupa Pireus Bank przedsta-wiła sposoby współfinansowania projektów związanych z bioróż-norodnością przy wsparciu programu finansowania LIFE Komisji Europejskiej. The Netherlands Enterprise Agency zaprezentowała, w jaki sposób zaangażowała 14 instytucji finansowych, w tym kapitał wysokiego ryzyka i fundusze emerytalne, w działania mające na celu ochronę kapitału naturalnego. Konsultanci z dzie-dziny zielonej infrastruktury – Green4Cities przedstawili wiele nowych szans dla biznesu.

Podczas innych sesji zaprezentowano działania w Niemczech i Zjednoczonym Królestwie, a przedstawiciele organizacji pozarządowych Global Nature Fund, the Nature Conservancy, CEEWeb oraz the Union for Ethical Biotrade podzielili się swoimi doświadczeniami.

W trakcie panelu głównego prowadzonego przez Tony'ego Juni-pera, doświadczonego aktywistę na rzecz ochrony środowiska, wystąpili komisarz Vella oraz trzech liderów biznesu: Guy Sidos – prezes zarządu międzynarodowej firmy z branży cementu Grupy Vicat, Laurent Piermont – prezes zarządu CDC Biodiversité oraz Tim Haywood – dyrektor ds. finansowych oraz dyrektor ds. zrów-noważoności w Interserve PLC, firmie z branży budowlanej i usług wsparcia.

Większość prezentacji dostępnych jest pod linkiem zamieszczo-nym poniżej. Kolejnym krokiem będzie głosowanie przedstawi-cieli firm w celu określenia, którym z zagadnień należy poświęcić uwagę w ramach każdego z trzech obszarów zadaniowych. Plat-forma przedstawiła też plany poszerzenia członkostwa, aby objąć więcej sektorów, takich jak ubezpieczenia, instytucje finansowe, dobra konsumpcyjne i sprzedaż detaliczna, oraz powołać więcej platform krajowych.

Więcej informacji » http://ec.europa.eu/environment/biodiversity/business/about/

the-platform/b-at-b-annual-conference_en.html

MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55 5

» PRZYRODA I BIORÓŻNORODNOŚĆ

Wkład w bioróżnorodność

W celu ochrony światowych zasobów naturalnych konieczna jest współpraca wszystkich krajów. Przedstawiciele z całego świata wykorzystali ostatnie obrady podczas 12. Konferencji Stron (COP 12), aby ocenić postępy tych wspólnych działań.

W październiku 2014 r. tysiące osób reprezentujących sygna-tariuszy Konwencji o różnorodności biologicznej ONZ oraz organizacje pozarządowe, ludność miejscowa, naukowcy i przedstawiciele sektora prywatnego spotkali się w Pjongczang w Korei na 12. Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej (COP 12).

Achim Steiner, dyrektor wykonawczy Programu ONZ ds. ochrony środowiska przypomniał, jak duże jest ryzyko ekonomiczne dla społeczeństwa w przypadku zaniechania ochrony bioróż-norodności, ostrzegając, że brak działania może kosztować świat 11,3 bln euro rocznie do 2050 r. Zauważył też korela-cję ze zrównoważonym rozwojem, przypominając uczestni-kom konferencji, że „bioróżnorodność jest kołem napędowym dla obecnych i przyszłych działań na rzecz osiągnięcia założeń zrównoważonego rozwoju”.

Cztery lata temu podczas COP 10 przyjęto 20 celów z Aichi sta-nowiących ogólne ramy ochrony globalnej bioróżnorodności do 2020 r. Uczestnicy obrad w Pjongczang jednogłośnie zgodzili się, że konieczna jest intensyfikacja działań na rzecz osiągnięcia tych celów oraz zadeklarowali przyspieszenie ich wykonywania. W deklaracji z Gangwon ministrowie formalnie zobowiązali się zagwarantować dominujące miejsce kwestiom bioróżnorod-ności wśród celów zrównoważonego rozwoju, które zastąpią poprzednio uzgodnione milenijne cele rozwoju.

Obrady odbyły się w cieniu opublikowanego przez ONZ czwar-tego sprawozdania „Perspektywy różnorodności biologicznej na świecie”, które przedstawia niejednoznaczny obraz postępów w osiąganiu celów przyjętych w 2010 r. Choć prawie jedna czwarta krajów przekroczyła już jeden z wytyczonych celów (ochrony bio-różnorodności na 17 % swojego terytorium), nadal potrzebnych jest więcej działań w celu utrzymania tempa realizacji strategicz-nego planu na rzecz różnorodności biologicznej. Osiągnięcie innych celów, takich jak zmniejszenie postępów utraty naturalnych siedlisk o połowę czy redukcji zanieczyszczeń, wymagać będzie sprawniej-szego monitorowania i wdrażania oraz atrakcyjniejszych zachęt dla właścicieli gruntów.

Podwojenie międzynarodowego finansowania bioróżnorodnościKonferencja przyniosła znaczne sukcesy. Sygnatariusze ponowili zobowiązania przyjęte wcześniej w Hajdarabadzie. Jednym z nich jest podwojenie do 2015 r. całkowitego międzynarodowego strumienia środków finansowych przeznaczonych na ochronę bioróżnorodności skierowanych do krajów rozwijających się, a w szczególności do państw mniej rozwiniętych i małych rozwi-jających się państw wyspiarskich oraz krajów przechodzących transformację gospodarczą, a także do utrzymania pomocy finansowej przynajmniej na tym samym poziomie do roku 2020.

UE już teraz przeznacza znaczne środki na działania w tych obszarach. Do 2012 r. unijne fundusze związane z bioróżnorod-nością przeznaczone dla krajów rozwijających się zwiększono do 289 mln euro w porównaniu ze średnią 190 mln euro w latach 2006–2010. Rządy zgodziły się też zwiększyć starania na rzecz integracji kwestii bioróżnorodności z innymi ramami politycznymi oraz zwiększenia wewnętrznych funduszy dla bioróżnorodności, określając sposoby mobilizacji większych środków finansowych z innych źródeł.

Podczas COP 12 odbyło się pierwsze spotkanie sygnatariuszy protokołu z Nagoi, który reguluje dostęp do zasobów genetycz-nych oraz określa sprawiedliwy i równy udział w korzyściach wynikających z ich wykorzystania. Protokół wszedł w życie w październiku 2014 r. Jego celem jest ochrona różnorodności bio-logicznej poprzez zapewnienie zrównoważonego użytkowania jej elementów. Podczas tego pierwszego spotkania podjęto decyzje niezbędne dla funkcjonowania protokołu. Porozumiano się na przykład w kwestii funkcjonowania platformy koordynacyjnej dostępu i podziału korzyści.

Więcej informacji » http://www.cbd.int/cop/

» http://www.cbd.int/cop12/hls.shtml

6

» DZIAŁANIA W DZIEDZINIE KLIMATU

Burmistrzowie i prezydenci miast przygotowują się do zmiany klimatu

Ponad 100 miast – od Albertslund w Danii i Cork w Irlandii po Werię w Grecji – przystąpiło do inicjatywy Komisji Europejskiej Mayors Adapt dotyczącej przystosowania się do zmian klimatu.

Konsekwencje zmian klimatu już teraz odczuwalne są w Euro-pie. Natomiast ich skutki nasilą się w ciągu nadchodzących dziesięcioleci, a to za sprawą opóźnionego wpływu przeszłych i obecnych emisji gazów cieplarnianych.

Przystępując do inicjatywy Mayors Adapt, każde z miast zobo-wiązuje się do opracowania obszernej strategii przystosowania się do zmiany klimatu oraz jej integracji z istniejącymi planami w ciągu dwóch lat. Zobowiązanie to opiniowane jest co dwa lata w formie sprawozdań z postępu prac.

Miasta odgrywają kluczowa rolęZdolność miast do przystosowania się do zmian klimatu jest kluczowa dla przyszłego rozwoju i dobrobytu. Według Mię-dzynarodowej Agencji Energetycznej miasta na całym świecie pochłaniają około 70 % globalnego zapotrzebowania na ener-gię elektryczną oraz odpowiadają za 70 % emisji gazów cieplar-nianych. Inicjatywa Mayors Adapt opiera się na zakończonym sukcesem Porozumieniu Burmistrzów, w ramach którego euro-pejskie miasta zobowiązały się do podjęcia ambitnych kroków w celu redukcji emisji.

Mayors Adapt jest częścią pierwszego priorytetu (promowania działań państw członkowskich) strategii przystosowania się do zmiany klimatu Komisji Europejskiej. Pozostałe dwa priorytety to: promowanie bardziej świadomego podejmowania decyzji w kwestiach przystosowania oraz promowanie działań UE na rzecz „uodparniania na klimat” przez propagowanie adaptacji w klu-czowych, wrażliwych sektorach, takich jak rolnictwo, rybołówstwo czy infrastruktura.

Istnieje zobowiązanie polityczne do przeznaczenia przynajmniej 20 % budżetu UE na lata 2014–2020 na działania związane z kli-matem za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych

i inwestycyjnych, w tym, między innymi, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Miasta będą też mogły skorzystać z finan-sowania za pośrednictwem nowego programu działań w dziedzi-nie klimatu Komisji Europejskiej – programu LIFE, posiadającego budżet 846 mln euro. Wspiera on zarówno przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, jak i adaptację do nich.

Inicjatywa Mayors Adapt kładzie nacisk na praktyczne wsparcie miast sygnatariuszy. Odpowiedzi na pytania natury operacyj-nej, materiały zawierające wytyczne oraz narzędzia planowania i oceny inicjatyw adaptacyjnych dostępne są za pośrednic-twem internetowego punktu pomocy. Miasta mogą wymieniać się danymi i doświadczeniem oraz porównywać swoje wyniki z innymi miastami uczestniczącymi w inicjatywie.

Komisja planuje organizację corocznej ceremonii z okazji podpisa-nia inicjatywy Mayors Adapt. Ma ona na celu podkreślenie prze-wodniej roli wykazanej przez miasta, które do niej przystąpiły, oraz zwiększenie ich zdolności do adaptacji.

Więcej informacji » http://mayors-adapt.eu

Powodzie: odpowiednie przygotowanie ratuje życie i zmniejsza koszty

Katastrofalne powodzie z 2002 r. w Europe Środkowej dotknęły Niemcy, Czechy, Słowację, Węgry i inne kraje. Część centrum Pragi znalazła się pod wodą, co spowo-dowało szkody na starym mieście sięgające miliardów euro. Mieszkańcy Bratysławy również byli świadkami tzw. wysokiej wody, jednak miasto uniknęło w dużej mierze szkód, dzięki wcześniej podjętym środkom ochrony prze-ciwpowodziowej.

Po 2002 r. w obu miastach wydano dziesiątki milionów euro na dodatkowe środki zapobiegające powodziom. Dzięki temu podczas kolejnej powodzi, w czerwcu 2013 r., szkody w Pradze zostały znacznie ograniczone. Nad-zwyczajne przygotowania i ochrona przeciwpowodziowa w Bratysławie pozwoliły na uniknięcie dotkliwych strat, pomimo największego w historii natężenia przepływu.

Tego typu środki mogą być bardzo skuteczne. Szacuje się, że każde euro zainwestowane w ochronę przeciwpowo-dziową może zapobiec szkodom wynoszącym sześć euro

MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55 7

» DZIAŁANIA W DZIEDZINIE KLIMATU

UE liderem działań dotyczących klimatu

Państwa członkowskie UE porozumiały się w październiku w sprawie redukcji wewnętrznych emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o przynajmniej 40 % w stosunku do poziomu z 1990 r. Przywódcy UE przyjęli też wiążący dla całej UE cel dotyczący energii odnawialnej oraz orientacyjny cel dla wzrostu efektywności energetycznej o przynajmniej 27 %.

Ambitne cele klimatyczne i energetyczne na 2030 r. przyjęte przez przywódców UE pobudziły dynamikę globalnych negocjacji klimatycznych. Cel obniżenia emisji o przynajmniej 40 % zosta-nie wykorzystany jako wkład UE w globalne porozumienie kli-matyczne, które ma zostać zawarte w 2015 r. w Paryżu. UE byłą pierwszą z liczących się gospodarek, która przedstawiła swoje stanowisko. Po niej swoje przyszłe cele zaprezentowały USA i Chiny.„Dzięki nowemu pakietowi

klimatyczno-energetycznemu na rok 2030 ponownie

potwierdziliśmy naszą wiarę w bardziej energooszczędną i niskoemisyjną gospodarkę,

która leży u podstaw unii energetycznej.„

Warunkiem spełnienia celu będą redukcje dokonane jedynie wewnątrz UE. Wcześniej przedsiębiorstwa mogły finansować zagraniczne projekty zmniejszania zanieczyszczeń, co było niedrogą formą wypełniania zobowiązań dotyczących redukcji emisji.

Wiceprzewodniczący ds. unii energetycznej Maroš Šefčovič podkreślił, że: „Dzięki nowemu pakietowi klimatyczno-energe-tycznemu na rok 2030 ponownie potwierdziliśmy naszą wiarę w bardziej energooszczędną i niskoemisyjną gospodarkę, która leży u podstaw unii energetycznej”.

Handel emisjami – niezbędne narzędzieUnijny system handlu emisjami (ETS) to narzędzie UE niezbędne do osiągnięcia założonego celu redukcji emisji gazów cieplarnia-nych w sposób oszczędny. ETS to system typu „limit i handel” ustanawiający stopę ograniczenia przyznanych emisji dla ponad 12 000 głównych instalacji przemysłowych w całej Europie. Stopa ograniczenia będzie się z czasem obniżać w celu zagwarantowa-nia spadku ogółu emisji. Aby osiągnąć nowy cel redukcji emisji na 2030 r., wspomniane instalacje przemysłowe będą musiały obniżyć wspólne emisje o 43 % w porównaniu z 2005 r.

Unijny system ETS stanowi kamień węgielny polityki przeciwdzia-łania zmianie klimatu UE od momentu jej przyjęcia, a emisje z instalacji nim objętych wciąż się obniżają. W czasie pogorszenia koniunktury gospodarczej emisje przemysłu europejskiego uległy redukcji w większym stopniu, niż przewidywano. W konsekwencji powstała nadwyżka przyznawanych emisji na rynku, osłabiając bodźce ekonomiczne zachęcające przemysł do inwestowania w redukcję emisji.

Aby uniknąć w przyszłości problemów związanych z nadwyżką zezwoleń, przywódcy UE przyznali podczas październikowego spotkania, że dobrze funkcjonujący i zreformowany ETS, wzbo-gacony o narzędzie stabilizujące rynek, jest niezbędny dla osiągnięcia celu na rok 2030. W ramach instrumentu zapro-ponowanego przez Komisję (rezerwy stabilności rynkowej) w przypadku dużej nadwyżki zezwoleń zostaną one wycofane z rynku i przywrócone w momencie, gdy liczba zezwoleń w obrocie będzie niska, zgodnie z przejrzystym zestawem uprzed-nio zdefiniowanych zasad. Branże spoza zakresu systemu ETS, takie jak transport, rolnictwo i budownictwo, są zobowiązane do redukcji emisji o 30 % w porównaniu z 2005 r. Zostanie to przełożone na wiążące cele krajowe.

Sprostać wyzwaniu inwestycyjnemuPrzywódcy UE porozumieli się w sprawie przydziałów UE ETS, co ma pomóc w przezwyciężeniu wyzwań inwestycyjnych stojących na drodze do osiągnięcia celów na 2030 r. W ramach UE ETS zarezerwowanych zostanie około 400 mln przydziałów, w celu finansowania niskoemisyjnych innowacji za pośrednictwem funduszu innowacji. Dzięki temu poprzedni fundusz innowa-cji (NER300) został powiększony za sprawą zwiększenia liczby zarezerwowanych przydziałów i poszerzenia zakresu fundu-szu o innowacje w sektorach przemysłowych, a także projekty demonstracyjne w dziedzinie odnawialnych źródeł energii oraz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla.

8

W latach 2021–2030 2 % przydziałów UE ETS zostanie zare-zerwowanych na rzecz funduszu modernizacyjnego, za pośred-nictwem którego finansowane będą usprawniania efektywności energetycznej oraz modernizacja systemów energetycznych w krajach UE o niskich dochodach, w których potrzeby inwe-stycyjne są wyższe względem PKB w porównaniu ze średnią unijną.Funkcjonujący obecnie w ramach UE ETS mechanizm pozwalający niektórym państwom członkowskim na przyzna-wanie przydziałów elektrowniom, w celu promowania inwestycji w modernizację sektora energetycznego, po roku 2020 będzie nadal funkcjonował.

Więcej informacji » http://ec.europa.eu/clima/policies/2030/index_en.htm

» http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014102401_en.htm

» http://www.consilium.europa.eu/pl/meetings/european-council/2014/10/23-24/

9MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55

» DZIAŁANIA W DZIEDZINIE KLIMATU

Raport o klimacie: czas działać

W listopadzie Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) opublikował sprawozdanie podsumowujące piąte sprawozdanie oceniające (AR5): najobszerniejszą dotychczas, naukową analizę zmian klimatu, powstałą dzięki pracy setek naukowców z całego świata.

Ocena literatury naukowej nie pozostawia wątpliwości: jeste-śmy świadkami zmiany klimatu i czas podjąć działania. Poziom globalnych emisji gazów cieplarnianych jest najwyższy od 800 000 lat, niosąc ze sobą niespotykane do tej pory zmiany systemu klimatycznego. To pewne, że przyczynia się do nich w głównej mierze działalność człowieka.

Zarówno atmosfera, jak i morza ociepliły się, a oceany, będące największym pochłaniaczem dwutlenku węgla na świecie, stają się coraz bardziej kwaśne, w miarę jak absorbują coraz większe ilości CO2. Obszary pokryte śniegiem i lodem zmniejszyły się, a poziom mórz się podniósł. Ekstremalne zjawiska pogodowe i klimatyczne nasiliły się, oddziałując na naturalne ekosystemy oraz wpływając na życie tysięcy ludzi, w szczególności w mniej rozwiniętych państwach.

Raport wskazuje jednak, że nie jest jeszcze za późno, aby ludzkość podjęła działania. Ocieplenie można utrzymać poniżej niebez-piecznej i przynoszącej nieodwracalne zmiany granicy 2 °C, ale tylko pod warunkiem, że świat zjednoczy starania na rzecz ogra-niczenia emisji. W przeciwnym razie, jak przewidują naukowcy, temperatura może wzrosnąć o ponad 4 °C jeszcze w tym stuleciu.

Komisarz ds. polityki klimatycznej i energetycznej stwierdził: „Raz jeszcze, dzięki nauce widzimy wszystko jasno i wyraźnie”. „Uwaga skupia się teraz na nas – politykach. Dlatego my, Europejczycy, odrobiliśmy zadanie domowe i przyjęliśmy ambitne cele na 2030 r. Nasi globalni partnerzy muszą pójść tą samą drogą i dołą-czyć do wspólnych działań”. W październiku UE porozumiała się

w sprawie nowych celów z zakresu klimatu i energii na rok 2030. Zalicza się do nich ograniczenie wewnętrznych emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 40 % w odniesieniu do poziomu z 1990 r.

Opóźnienia będą kosztowneW raporcie IPCC stwierdzono, że przejście na gospodarkę nisko-emisyjną jest możliwe. Obecnie istnieje już wiele sposobów przeciwdziałania zmianom klimatycznym, opierających się na znacznym ograniczeniu emisji w kilku nadchodzących dziesię-cioleciach. Rozpoczęcie działań dopiero po 2030 r. znacznie pogłębiłoby wyzwania natury technologicznej, ekonomicznej, społecznej i instytucjonalnej.

Szacunki kosztów są zróżnicowane, jednak raport wskazuje, że ambitne środki na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycz-nym ograniczyłyby najprawdopodobniej globalny wzrost gospo-darczy jedynie o około 0,06 %, nie uwzględniając licznych korzyści społecznych i w obszarze zdrowia. Dzisiaj koszty są do przyjęcia, natomiast w przyszłości radzenie sobie z nieodwracalnymi skut-kami zmian klimatu, powstałymi w wyniku niepodjęcia żadnych działań, może okazać się o wiele kosztowniejsze i trudniejsze.

IPCC wzywa nie tylko do ograniczenia emisji, ale też do podjęcia środków mających na celu adaptację do skutków zmian klimatu, których obecnie nie można już uniknąć. Oba podejścia wyma-gają skutecznego zarządzania, inwestycji w zielone technologie i zieloną infrastrukturę oraz zmian w stylu życia.

Sprawozdanie AR5 powstało dzięki pracy setek naukowców. Two-rzyło je ponad 830 autorów i redaktorów z ponad 80 krajów, a opiera się ono na tysiącach prac naukowych podejmujących cały wachlarz zagadnień z dziedziny nauki, techniki i socjoekonomii.

Według IPCC ludzkość ma obecnie jedyną szansę na utrzyma-nie poziomu ocieplenia poniżej 2 °C. UE odgrywa główną rolę w negocjacjach klimatycznych mających na celu ustalenie agendy dla nowego, wiążącego, globalnego porozumienia pod-czas 21. Konferencji Stron (COP) w Paryżu w grudniu 2015 r.

Więcej informacji » http://ec.europa.eu/clima/news/articles/news_2014110301_

en.htm

» http://www.ipcc.ch/activities/activities.shtml

» http://www.europarl.europa.eu/news/pl/news-room/content/20141104IPR77230/html/Climate-change-talks-MEPs-chart-the-course-from-Lima-to-Paris

10

» PRZEMYSŁ I TECHNOLOGIA

Ekologiczne przedsiębiorstwa: najlepsi z najlepszych

Od ekologicznych dań rybnych w kompostowalnych opakowaniach po izolacje budynków wykonane z papieru makulaturowego – 16 przedsiębiorstw z 10 państw UE i krajów kandydujących znalazło się na krótkiej liście kandydatów do tegorocznej Europejskiej Nagrody dla Przedsiębiorstw Dbających o Środowisko.

Europejskie przedsiębiorstwa mają ogromne znaczenie dla zapewnienia czystszego środowiska i zrównoważonego rozwoju w przyszłości – przez wykorzystywanie swojej innowacyjności w zakresie ochrony środowiska przy jednoczesnym tworzeniu miejsc pracy i zwiększaniu konkurencyjności. W uznaniu dla wysiłków dużych i małych przedsiębiorstw Komisja Europej-ska co dwa lata, począwszy od 1987 r., przyznaje Europejską Nagrodę dla Przedsiębiorstw Dbających o Środowisko.

Wyróżnienia te dostają ekoinnowacyjne przedsiębiorstwa, które z powodzeniem łączą wizję, innowację i konkurencyjność, a zarazem utrzymują wysoki poziom ekologiczności. Zwycięz-cami mają być najlepsi z najlepszych i dlatego jury sporządziło krótką listę 16 przedsiębiorstw spośród 152 zgłoszeń pocho-dzących z 22 państw członkowskich UE i krajów kandydujących. Aby zakwalifikować się do konkursu na poziomie europejskim, wszyscy uczestnicy musieli zostać wyłonieni w konkursie krajo-wym; system ten można nazwać „ligą mistrzów” ekoinnowacji.

„Przedsiębiorstwa znajdujące się na krótkiej liście kandyda-tów do Europejskiej Nagrody dla Przedsiębiorstw Dbających o Środowisko mogą poszczycić się znacznymi osiągnięciami w zakresie łączenia sukcesu biznesowego i poszanowania dla środowiska”, powiedział były europejski komisarz ds. środowi-ska Janez Potočnik. „Demonstrują one praktyczne zastosowanie owoców ekoinnowacji”.

Ekologiczna „liga mistrzów”Nagroda jest przyznawana w pięciu kategoriach:

• Produkty i usługi – w tej kategorii na krótkiej liście znalazło się 3 kandydatów spośród 50 zgłoszeń;

• Procesy – w tej kategorii wybrano 3 finalistów spośród 49 kandydatów;

• Zarządzanie – na krótkiej liście znalazło się 4 kandydatów spośród 38 zgłoszonych;

• Międzynarodowa współpraca gospodarcza – spośród 15 zgłoszeń wybrano 3 finalistów; oraz

• Biznes i różnorodność biologiczna – nagroda w tej kate-gorii zostanie przyznana jednemu z 3 finalistów wybranych spośród 33 kandydatów.

W tym roku jest kilka intrygujących zgłoszeń. Na przykład o nagrodę w dziedzinie zarządzania ubiega się sklep Bay Fish & Chips z okolic Aberdeen w Wielkiej Brytanii, który korzysta ze zrównoważonych zasobów rybnych, energooszczędnych kuchenek i odnawialnych źródeł energii oraz stosuje recy-kling wszelkich odpadów żywnościowych, a zużyty olej prze-syła do przetworzenia na biopaliwo. W sklepie stosuje się też w pełni kompostowalne opakowania roślinne dostarczane przez Vegware, brytyjskie przedsiębiorstwo nominowane w katego-rii produkt, oferujące asortyment jednorazowych talerzy, kub-ków, tacek, sztućców i pudełek z materiałów odnawialnych lub z odzysku, które mogą być później poddane recyklingowi wraz z odpadami żywnościowymi.

Na krótkiej liście kandydatów w kategorii biznes i różnorodność biologiczna znalazły się takie przedsiębiorstwa, jak Andromède Océanologie z Francji z aplikacją na smartfony przekazującą lokalizacyjne dane o kotwiczeniu w celu ochrony trawy morskiej na dnie Morza Śródziemnego, oraz Red Eléctrica z Hiszpanii, które stworzyło elektryczne kable dystrybucyjne i odgromowe zmniejszające ryzyko porażenia ptaków prądem elektrycznym.

Wśród pozostałych nominacji w różnych kategoriach znalazły się dwa zgłoszenia z Estonii, tj. produkt „UpShirt” firmy AusDe-sign – T-shirt wytworzony w całości z pozostałości produkcyjnych oraz nadająca się do recyklingu celulozowa izolacja budynków Werro Wool wytworzona z papieru makulaturowego. Natomiast w Holandii na krótką listę wpisano firmę Interface i jej płytki dywanowe „Net-Works” wytwarzane z sieci odzyskanych na pla-żach. Dostrzega się w tym ekonomiczną szansę dla mieszkańców nadmorskich wiosek w krajach rozwijających się.

Więcej informacji » http://ec.europa.eu/environment/awards

» Kompletna lista zwycięzców konkursu znajduje się w sekcji „Skrót wiadomości” na stronie 16.

MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55 11

» EKONOMIA, STRATEGIA I INFORMACJE

Mocne wsparcie dla polityki ekologicznej

Ponad 95 % Europejczyków twierdzi, że ochrona środowiska ma dla nich duże znaczenie Pomimo kryzysu ekonomicznego zielone sektory gospodarki wciąż się rozwijają. To pokazuje, że ochrona środowiska i utrzymywanie konkurencyjności gospodarczej idą ze sobą w parze. Nowe badanie Eurobarometru potwierdza, że zdecydowana większość opinii publicznej popiera ochronę środowiska, a tylko dla 5 % jest to kwestia nieistotna.

Najnowsze badanie zatytułowane „Podejście obywateli Europy do środowiska naturalnego” pokazuje, że trzy czwarte miesz-kańców Unii Europejskiej uważa, iż kwestie związane z ochroną środowiska mają podobny wpływ na jakość ich życia jak gospo-darka. Ponad połowa obywateli UE dostrzega problem zanie-czyszczenia powietrza i wody. Odpady i wyczerpywanie bogactw naturalnych to także kwestie obecne w zbiorowej świadomości Europejczyków.

Coraz więcej osób (obecnie 60 %) uważa, że czynniki środowi-skowe powinny mieć taką samą wagę przy ocenie postępu co kryteria ekonomiczne, takie jak PKB. Tyle samo ankietowanych twierdzi, że przy podejmowaniu decyzji związanych z wydawa-niem publicznych pieniędzy władze państwowe powinny kierować się dobrem środowiska naturalnego, a nie kosztami.

Dla dobra środowiska naturalnegoPierwsze od 2011 r. badanie tego typu na temat podejścia do środowiska pokazuje, że 85 % obywateli Europy uważa, że mogą oni mieć wpływ na ochronę przyrody. Trzy czwarte mieszkań-ców UE jest obecnie gotowych kupować produkty ekologiczne, nawet jeśli są one droższe – jest to wzrost w stosunku do wyni-ków sprzed trzech lat. Rosnąca liczba Europejczyków prezen-tuje coraz bardziej zrównoważone postawy na co dzień: 72 % sortuje odpady do ponownego przetworzenia, 52 % oszczędza energię, a 37 % ogranicza zużycie wody.

„Ludzie zwracają coraz większą uwagę na zanieczyszczenia powietrza i wody, ilości generowanych odpadów i wpływ sto-sowanych na co dzień substancji chemicznych na ich zdrowie“, powiedział były unijny komisarz ds. środowiska, Janez Potočnik. „Uważają, że wszyscy powinni zwiększyć wysiłki na rzecz ochrony środowiska“.

Lepsze środowisko, lepsza gospodarkaW badaniu przeprowadzonym w kwietniu i maju tego roku przepytano blisko 28 tys. obywateli UE z 28 państw członkow-skich. Wyniki badania pokazują, że trzy czwarte Europejczyków uważa, że ochrona środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami jest pożyteczne dla rozwoju i gospodarki. Większość ankietowanych twierdzi, że obywatele, rządy poszczególnych państw i przemysł mogą robić więcej w tym zakresie. Ponad 90 % pytanych jest za tym, by osoby odpowiedzialne za powsta-wanie zanieczyszczeń ponosiły finansową odpowiedzialność za wyrządzone szkody.

Zwłaszcza rola Unii Europejskiej otrzymuje tu silne wsparcie – ponad połowa Europejczyków chce, by Unia zwiększyła swój udział w ochronie środowiska. Trzy czwarte obywateli dostrzega potrzebę ochrony środowiska w ich krajach przez legislację unijną i uważa, że Unia powinna być w stanie kontrolować, czy przepisy dotyczące ochrony środowiska są należycie przestrzegane.

Z kolei 60 % pytanych jest zdania, że decyzje dotyczące ochrony środowiska powinny być podejmowane wspólnie na szczeblu UE, a 84 % chce większego wsparcia ze strony Unii na rzecz działań ekologicznych.

„Tak silne i powszechne wsparcie ochrony środowiska to pozy-tywny znak, zwłaszcza w tak trudnym czasie“, podsumował były komisarz Potočnik.

Więcej informacji » http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/eb_

special_419_400_en.htm#416

12

» ZAGADNIENIA MIĘDZYNARODOWE

Wyznaczanie celów zrównoważonego rozwoju

Unia Europejska i ONZ pracują nad ustaleniem celów zrównoważonego rozwoju, nowych ram działań skierowanych na problem ubóstwa na świecie i zrównoważonego rozwoju w nadchodzących latach

Prognozy wskazują, że do 2050 r. na świecie będzie ponad 9 mld ludzi. Wyzwanie, przed jakim stoi świat, to pogodzenie roz-woju gospodarczego i poprawy dobrostanu ze zrównoważonym rozwojem i potrzebami środowiska naturalnego.

W 2015 r. mija termin zakończenia milenijnych celów rozwoju, które przyniosły postęp i sukces na wielu frontach: spadła śmiertelność wśród matek i dzieci, ograniczono liczbę zgonów spowodowanych malarią, HIV/AIDS i gruźlicą, a cel zmniejsze-nia o połowę liczby osób cierpiących głód jest teraz możliwy do osiągnięcia.

Planowanie programu działańUnia Europejska, jako największy na świecie ofiarodawca pomocy, ma do odegrania kluczową rolę w planowaniu pro-gramu działań na rzecz rozwoju międzynarodowego. „Godne życie dla wszystkich: od wizji do wspólnego działania” to komunikat przyjęty przez Komisję w czerwcu 2014. Wyznacza on ramy działań skierowanych na problem ubóstwa, nierów-ności, zdrowia, bezpieczeństwa żywności, edukacji, równości płci, dostępu do wody, warunków sanitarnych i zrównoważonej energii. Dokument ten dogłębniej niż MCR zajmuje się takimi obszarami, jak godna praca, zrównoważony wzrost sprzyjający

włączeniu społecznemu, zrównoważona konsumpcja i produk-cja, różnorodność biologiczna, degradacja gleby i ochrona mórz i oceanów.

W dokumencie kładzie się zdecydowany nacisk na znaczenie dobrego sprawowania rządów, pokojowych społeczeństw i pra-worządności i proponuje się „podejście oparte na prawach”, promujące sprawiedliwość, równość, demokrację, wzmocnienie pozycji kobiet i równość płci.

W kwestii wdrożenia nalega się na rozliczalność, przejrzystość i efektywny przegląd postępów w kierunku celów SDG. Z kolei te nowe cele powinny opierać się na dowodach, powinny być skonkretyzowane, mierzalne, osiągalne, adekwatne i możliwe do realizacji w określonym czasie.

W podsumowaniu były unijny komisarz ds. środowiska Janez Potočnik zauważył, że nowe ramy były potrzebne do tego, by zmobilizować społeczność międzynarodową do „stawienia czoła wzajemnie powiązanym wyzwaniom polegającym na wyelimi-nowaniu ubóstwa i poprawie dobrostanu przy jednoczesnym zachowaniu zrównoważonego postępu w granicach możliwości planety”. Były unijny komisarz ds. środowiska Janez Potočnik powiedział także, że plan działań ONZ na okres po 2015 r. powi-nien być uniwersalny i zapewniać kompleksową odpowiedź na potrzeby wszystkich zainteresowanych stron.

Po 2015 r.Komisja jest wciąż zaangażowana w prace otwartej grupy roboczej ONZ nad celami zrównoważonego rozwoju. Lipcowe wnioski z prac grupy zostały omówione we wrześniu na Zgro-madzeniu Ogólnym ONZ. Wiele z tych wniosków pokrywa się z podejściem zalecanym przez Komisję i ma podobny zakres polityki oraz cele.

Sprawozdanie podsumowujące, które Sekretarz Generalny ONZ złożył w grudniu 2014 r., będzie służyć jako podstawa do mię-dzyrządowych negocjacji w sprawie SDG w 2015 r.

Więcej informacji » https://ec.europa.eu/europeaid/decent-life-all-vision-

collective-action_en

» http://www.un.org/millenniumgoals

» http://sustainabledevelopment.un.org/owg.html

MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55 13

» DZIAŁANIA W DZIEDZINIE KLIMATU

Możliwości zmniejszenia emisji zanieczyszczeń

Zgodnie z raportem „Nowa gospodarka klimatyczna 2014” (New Climate Economy Report 2014) walka ze zmianami klimatycznymi otworzy nowe możliwości rozwoju w gospodarce. Nie chodzi tu o konieczność wyboru między wzrostem gospodarczym a zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń – cele te mogą być realizowane równolegle.

Raport zatytułowany „Lepszy wzrost, lepszy klimat” został opu-blikowany niedawno przez Globalną Komisję ds. Gospodarki i Klimatu, skupiającą czołowe osobistości z dziedzin biznesu i nauki oraz byłych przywódców politycznych, którym doradzają znani ekonomiści.

Jedna z tez autorów raportu podkreśla, że rozwój organizmów miejskich w kierunku bardziej zwartych miast-sieci, niezbędny do obniżenia emisji gazów cieplarnianych, może również w ciągu najbliższych 15 lat umożliwić ograniczenie wymagań kapitałowych związanych z infrastrukturą miejską o ponad 3 bln dolarów amerykańskich (2,4 bln euro).

Tak czy owak, do 2030 r. inwestycje w infrastrukturę miast, gruntów i systemów energetycznych na świecie mogą osiągnąć 90 bln dolarów (71,2 bln euro). Autorzy sugerują, że przyczyni się to do niskoemisyjnego wzrostu i tworzenia miejsc pracy, a także do poprawy zdrowia i jakości życia.

Działania na skalę globalną (Global Action Plan)Raport przedstawia dziesięciopunktowy plan działań na skalę globalną (patrz ramka), których celem jest przyspieszenie przej-ścia do niskoemisyjnej przyszłości. Pierwsze sześć punktów skupia się na warunkach niezbędnych do wspierania niskoemisyj-nych i odpornych na zmiany klimatu inwestycji i wzrostu. Ostat-nie cztery punkty podkreślają możliwości wspierania wzrostu i zmniejszania zagrożeń wynikających ze zmian klimatycznych.

UE już pracuje nad wprowadzeniem w życie zaleceń w niemal wszystkich dziedzinach. Raport podkreśla na przykład rolę cen emisji dwutlenku węgla jako kluczowego narzędzia w realizacji przejścia do gospodarek niskoemisyjnych. W tym zakresie Euro-pejski System Handlu Emisjami (ETS) jest światowym pionierem we wprowadzaniu opłat za emisję dwutlenku węgla.

Komisja włącza cele klimatyczne we wszystkie dziedziny swojej polityki. Promuje ponadto wiele inicjatyw przekrojowych w sek-torach takich, jak użytkowanie gruntów i planowanie miejskie.

Perspektywy do 2020 r.„Czołowi eksperci ekonomiczni stwierdzają w tym raporcie, że możemy jednocześnie osiągnąć zarówno lepszy wzrost gospodar-czy, jak i lepszy klimat”, skomentowała była komisarz UE ds. dzia-łań w dziedzinie klimatu Connie Hedegaard. „Decyzja polityczna nie powinna być trudna”.

Realizacja tanich, ale skutecznych rozwiązań w celu zmniejsze-nia emisji dwutlenku węgla do 2020 r. pomoże utorować drogę międzynarodowemu porozumieniu w sprawie redukcji emisji w Paryżu w 2015 r.

Szczegółowe informacje » http://newclimateeconomy.report

» https://www.youtube.com/watch?v=1NfQh9_pEqA

• Włączenie kwestii klimatycznych do podstawowych decyzji gospodarczych.

• Dążenie do skutecznego i sprawiedliwego międzyna-rodowego porozumienia w sprawie klimatu.

• Wycofanie dotacji do paliw kopalnych i produkcji rol-nej oraz eliminacja powodów rozrastania się miast.

• Wprowadzenie cen emisji dwutlenku węgla jako sil-nych sygnałów dla całej gospodarki.

• Zmniejszenie kosztów kapitałowych infrastruktury niskoemisyjnej.

• Potrojenie inwestycji publicznych w badania i rozwój w dziedzinie czystej energii oraz usuwanie barier dla przedsiębiorczości.

• Zwarte miasta-sieci jako preferowana forma rozwoju obszarów miejskich.

• Zatrzymanie wylesiania i wzmocnienie inwestycji w tereny leśne i ich ochronę.

• Rekultywacja do 2030 r. co najmniej 500 mln hekta-rów terenów zdegradowanych.

• Niezwłoczne zamknięcie nowych, niewydajnych elek-trowni węglowych w gospodarkach rozwiniętych, a w krajach o średnich dochodach do 2025 r.

14

Agenda

Zasoby: realizowanie możliwości gospodarki o obiegu zamkniętym3–5 marca 2015 r., Londyn, Wielka Brytania

Ta trzydniowa konferencja i wystawa zrzesza profesjonalistów i przedsiębiorstwa szczególnie zainteresowane budowaniem gospodarki o obiegu zamkniętym. » www.resource-event.com

ECCA 2015: II Europejska konferencja na temat adaptacji do zmian klimatu12–14 maja 2015 r., Kopenhaga, Dania

Jest to platforma, która umożliwia badaczom, decydentom i przedsiębiorstwom udostępnianie wyników najnowszych badań i postępów w dziedzinie polityki oraz dzielenie się doświadczeniami w zakresie przystosowania się do zmian klimatu i niskoemisyjnej gospodarki przyszłości. » www.ecca2015.eu

Światowe Forum Geoprzestrzenne (INSPIRE)25–29 maja 2015 r., Lizbona, Portugalia

Wydarzenie to promuje zbieżność polityk, praktyk i procesów w zakresie optymalnego wykorzystania danych przestrzennych, m.in. w obserwacji Ziemi i monitorowaniu stanu środowiska. » www.geospatialworldforum.org

Ekologizacja zasobów wodnych5 czerwca 2015 r.

Zwieńczeniem tej realizowanej na szeroką skalę przez system organizacji ONZ kampanii, obfitującej w różnorodne działania i akcje mające na celu informowanie opinii publicznej, będzie konferencja zorganizowana w Światowym Dniu Ochrony Środowiska. » www.greeningtheblue.org/event/world-

environment-day-5-june-2015

O ile nie ustalono inaczej, w publikacje można zaopatrzyć się nieodpłatnie w EU Bookshop pod adresem http://bookshop.europa.eu

Publikacje

Inwazyjne gatunki obce – odpowiedź Unii EuropejskiejInwazyjne gatunki obce to takie, których pojawienie się oraz rozprze-strzenianie poza własnym zasięgiem ekologicznym, spowodowane działalnością człowieka, stanowi realne zagrożenie dla bioróżnorod-ności i gospodarki. W tej nowej publikacji odnaleźć można informacje na temat niektórych problematycznych gatunków, związanych z nimi kosztów oraz działań UE podjętych w odpowiedzi na stwarzane przez nie zagrożenia.

Zawartość dostępna w języku angielskim, francuskim i hiszpańskim

» http://bookshop.europa.eu/pl/invasive-alien-species-pbKH0414054/

Unijne dyrektywy: ptasia i siedliskowa – dla natury i obywateli EuropyDyrektywy: ptasia i siedliskowa wspierają zasadę zrównoważonego rozwoju i zintegrowanego zarządzania. Reprezentują one ambitną, sze-roko zakrojoną inicjatywę, mającą na celu ochronę dziedzictwa natu-ralnego Europy. W tej broszurze przedstawiono obydwie dyrektywy, ich cele oraz rolę sieci Natura 2000 w ochronie siedlisk.

Zawartość dostępna w języku angielskim

» http://bookshop.europa.eu/pl/the-eu-birds-and-habitats-directives-pbKH0514026/

STRAŻNICY NATURY – Lecą żurawieKażdego roku tysiące żurawi wylatują jesienią z Europy północnej na południe, aby spędzić tam okres zimowy, obierając przy tym różne szlaki i zatrzymując się po drodze w wielu miejscach. Powracają one na wiosnę. Żurawie wykorzystują chronione w ramach sieci Natura 2000 siedliska i obszary, aby odpocząć podczas swoich długich podróży. Ta książeczka dla dzieci zawiera mnóstwo informacji o żurawiach i pro-blemach, jakim muszą stawiać czoła. Informuje ona też, w jaki sposób można je rozpoznać oraz co można zrobić, aby pomóc temu i innym gatunkom ptaków. Zawiera ona także wskazówki dla nauczycieli.

Zawartość dostępna w języku angielskim, francuskim, niemieckim i polskim. Wkrótce zostanie opublikowana we wszystkich językach ofi-cjalnych UE.

» http://ec.europa.eu/environment/pubs/children/children.htm

NATURE WATCHTHE FLIGHT OF THE CRANES

Environment

Environment

The EU Birds and Habitats DirectivesFor nature and people in Europe

Natura2000 Brochure 2014.indd 1 21/10/2014 09:51:04

Environment

Invasive Alien Species

A European Union response

MAGAZYN DYREKCJI GENERALNEJ DS. ŚRODOWISKA | Nr 55 15

W skrócie

Zwycięzcy w konkursie Europejskie Nagrody Przedsiębiorczości w kategorii Ochrona Środowiska„Coraz większa liczba przedsiębiorstw zdaje sobie sprawę, że ochrona środowiska naturalnego odgrywa kluczową rolę w zachowaniu konkurencyjności Europy”, powiedział komisarz europejski ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa Karmenu Vella w swoim przemówieniu podczas konkursu Europej-skie Nagrody Przedsiębiorczości w kategorii Ochrona Środowiska. Konkurs ten ukazuje, w jaki sposób ekoinnowacyjność pomaga firmom zwiększać konkurencyjność, jednocześnie chroniąc środowisko.

Zwycięzcami konkursu w edycji 2014/2015 zostali: Eczacıbaşı Yapı Gereçleri (TR), wytwórca ceramicz-nych produktów i płytek łazienkowych (zarządzanie); EcoNation (BE), firma oferująca systemy oświe-tleniowe (produkty i usługi); Daimler AG (DE), producent samochodów i silników (innowacja procesowa); Interface Nederland BV (NL), projektant i wytwórca płytek dywanowych (międzynarodowa współpraca przedsiębiorstw) oraz Red Eléctrica de España (ES), operator energetyczny (biznes i bioróżnorodność).

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-2268_en.htm

Nagrodzony film, zrealizowany w ramach projektu LIFE, ukazuje życie rzadkiego gatunku nietoperza – podkowca dużego W Europie wiele gatunków nietoperzy jest zagrożonych wyginięciem. Jednym z nich jest podkowiec duży (Rhinolophus ferrumequinum), który występuje w parku regionalnym Camargue we Francji.

Projekt Chiro Med LIFE uzyskał pierwszą nagrodę na międzynarodowym festiwalu filmów ornitologicz-nych we Francji za film dokumentalny zatytułowany „Życie podkowca dużego”. Film, wyreżyserowany przez Tanguy Stoecklégo i wyprodukowany przez stowarzyszenie Groupe Chiroptères de Provence, w fascynujący sposób ukazuje życie młodej samicy nietoperza i jej matki.

Zespół Chiro Med realizuje środki ochronne mające poprawić stan co najmniej ośmiu kolonii rozrod-czych i hibernacyjnych populacji podkowca dużego i nocka orzęsionego (Myotis emarginatus).

» www.lifechiromed.fr

» http://ec.europa.eu/environment/life/news/newsarchive2014/november/index.htm#ias

40. rocznica utworzenia Europejskiego Biura Ochrony Środowiska (EEB)„Od ponad 40 lat przyczyniacie się do kształtowania zarówno środowiska, jak i Europy, ponieważ wie-rzycie i w jedno, i w drugie”, zwrócił się komisarz Karmenu Vella do przedstawicieli EEB i delegatów uczestniczących w zorganizowanej 1 grudnia 2014 r. uroczystości upamiętniającej tę ważną rocznicę.

Komisarz omówił wizję Europy i plan działań w dziedzinie środowiska. Wyjaśnił także, jakie kroki podej-mowane są w ramach siódmego programu działań w zakresie środowiska naturalnego, by do 2050 r. „obywatele mogli cieszyć się dobrą jakością życia z uwzględnieniem ekologicznych ograniczeń planety”.

Komisarz dodał, że ochrona środowiska naturalnego to szansa na „stworzenie wzajemnie wzmacnia-jących się korzyści” dla gospodarki, środowiska i społeczeństwa. Wyrazy uznania skierował również pod adresem Europejskiego Biura Ochrony Środowiska, będącego koalicją ponad 140 pozarządowych organizacji ekologicznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, za przybliżenie Europy do obywateli przez połączenie procesu kształtowania polityki UE z organizacjami oddolnymi. Komisarz podziękował organizacji za czuwanie nad procesem wdrażania i zachowania zgodności z przepisami.

» http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-14-2260_en.htm

KH-AD

-14-055-PL-N