Upload
day-kem-quy-nhon-official
View
220
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 1/143
1
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
KHOA HÓA
MAI NGUYỄN PHƢỢ NG HẰNG
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƢ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚ P
11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢ NG DẠY VÀ HỌC Ở TRƢỜ NG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
CỬ NHÂN SƢ PHẠM
Đà Nẵng, Năm 2016
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 2/143
2
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
KHOA HÓA
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƢ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚ P
11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢ NG DẠY VÀ HỌC Ở TRƢỜ NG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
CỬ NHÂN SƢ PHẠM
Sinh viên thự c hiện : MAI NGUYỄN PHƢỢ NG HẰNG
Lớ p : 12SHH
Giáo viên hƣớ ng dẫn : ThS. NGUYỄN THỊ LAN ANH
Đà Nẵng, Năm 2016
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 3/143
3
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴ NG CỘ NG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƢỜNG ĐHSP Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Khoa Hóa
NHIỆM VỤ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Họ và tên sinh viên: MAI NGUYỄN PHƢỢ NG HẰ NG
Lớ p : 12SHH
1. Tên đề tài: “ Sử dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học hữu cơ lớ p 11 nhằm
nâng cao chất lƣợ ng dạy và học ở trƣờ ng trung học phổ thông”.
2. Nguyên liệu, dụng cụ và thiết bị:
- Các tài liệu tham khảo liên quan đến việc lồng ghép nội dung sử dụng sơ đồ tƣ duy
vào việc dạy học hóa học lớp 11 cơ bản ở trƣờng THPT.- Giáo án, hệ thống câu hỏi - bài tập, đề kiểm tra có lồng ghép nội dung sử dụng sơ đồ
tƣ duy lớp 11 cơ bản ở trƣờng THPT.
3. Nội dung nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài.
- Thiết k ế giáo án hóa học lớ p 11 – cơ bản có lồng ghép nội dung sử dụng sơ đồ tƣ
duy.
- Thực nghiệm kiểm chứng việc sử dụng sơ đồ tƣ duy khi dạy học chƣơng trình hóa
học lớ p 11 – cơ bản.
4. Giáo viên hƣớ ng dẫn: Th.S. Nguyễn Thị Lan Anh
5. Ngày giao đề tài: Tháng 9/2015
6. Ngày hoàn thành: Tháng 4/2016
Chủ nhiệm khoa Giáo viên hƣớ ng dẫn
Sinh viên đã hoàn thành và nộ p báo cáo về cho Khoa ngày 27 tháng 4 năm 2016
K ết quả điểm đánh giá:…………
Ngày…tháng…năm 2016
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 4/143
4
LỜ I CẢM ƠN
Lời đầu tiên, em xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc tớ i cô giáo - ThS.
Nguyễn Th
ị Lan Anh,
ngƣời đã hƣớ ng d
ẫn, giúp đỡ t
ận tình
và động viên em trong
suốt thờ i gian thực hiện khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn các quý thầy cô giáo trong khoa Hóa, trƣờng ĐH Sƣ
phạm Đà Nẵng đã tận tình truyền đạt kiến thức trong những năm học qua và thƣ viện
trƣờ ng đã tạo điều kiện giúp đỡ để khóa luận của em đạt k ết quả tốt nhất.
Mặc dù đã nỗ lực hết mình nhƣng do hạn chế về thờ i gian và kinh nghiệm nên
đề tài không tránh khỏi những hạn chế và sai sót. Em kính mong nhận đƣợ c sự góp ý
và hƣớ ng dẫn thêm từ các thầy cô.Sau cùng em kính chúc quý Thầy, Cô trong khoa Hóa thật dồi dào sức khỏe,
niềm tin để tiế p tục thực hiện sứ mệnh cao đẹ p của mình là truyền đạt kiến thức cho
thế hệ mai sau.
Em xin chân thành cảm ơn!
Đà nẵng, ngày 27 tháng 4 năm 2015
Sinh Viên
Mai Nguyễn Phƣợ ng Hằng
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 5/143
5
MỤC LỤC
MỤC LỤC ..........................................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................................................8
DANH MỤC CÁC BẢ NG ..................................................................................................................5DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................................................6
LỜI MỞ ĐẦU ..................................................................................................................................11
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................................................11
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................................12
3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài .................................................................................................12
4. Đối tƣợ ng và khách thể nghiên cứu ...........................................................................................12
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...........................................................................................................12
6. Đóng góp của đề tài...................................................................................................................13CHƢƠNG 1. TỔ NG QUAN VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬ N VÀ THỰ C TIỄ N ..............................................14
CỦA ĐỀ TÀI ....................................................................................................................................14
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................................................................................................14
1.2. Tƣ duy ...................................................................................................................................15
1.2.1. Khái niệm tư duy..............................................................................................................15
1.2.2. Các thao tác tư duy ..........................................................................................................16
1.2.3. Tư duy mở r ộng ...............................................................................................................17
1.2.4. Tư duy sáng tạo ...............................................................................................................17
1.4. Sơ đồ tƣ duy ...........................................................................................................................18
1.4.1. Nguồn g ố c của sơ đồ tư d uy .............................................................................................18
1.4.2. Khái niệm sơ đồ tư duy của Tony Buzan ...........................................................................18
1.4.3. Quy t ắ c l ập sơ đồ tư duy ..................................................................................................19
1.4.4. Phạm vi nghiên cứ u và ứ ng d ụng sơ đồ tư duy trong dạ y học ...........................................24
1.5. Phần mềm IMindMap .............................................................................................................25
1.5.1. Giớ i thiệu ........................................................................................................................25
1.5.2. Tính năng và download ImindMap ...................................................................................26
1.5.3. Xây d ựng sơ đồ tư duy bằ ng phần mề m IMindMap ...........................................................29
1.5.3.1. Ý tƣở ng/chủ đề trung tâm ..........................................................................................25
1.5.3.2. Những nhánh chính (Những ý tƣởng cơ bản đầu tiên) ................................................26
1.5.3.3 Thêm những hình ảnh/biểu tƣợ ng vào những ý tƣở ng chính .......................................29
1.5.3.4. T ạo nhữ ng nhánh con (những ý tưở ng thứ 2, thứ 3,…) ................................................35
1.5.3.5. Sự phối hợ p màu nền ................................................................................................32
1.5.3.6. Nhấn mạnh làm nổi bật những chủ đề........................................................................32
1.5.3.7. Đính kèm thông tin ...................................................................................................33
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 6/143
6
1.5.3.8. Xuất SĐTD ...............................................................................................................34
1.5.3.9. In và lƣu lại SĐTD ....................................................................................................37
1.6. Thực tr ạng sử dụng sơ đồ - sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học ở trƣờ ng THPT tại Quảng Nam
và TP. Đà Nẵng.............................................................................................................................44
1.6.1. M ục đích điề u tra .............................................................................................................44
1.6.2. Đối tượng điề u tra ...........................................................................................................44
1.6.3. Tiến hành điề u tra............................................................................................................44
1.6.4. K ế t quả điề u tra ...............................................................................................................45
CHƢƠNG 2. THIẾT K Ế VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƢ DUY VÀO BÀI LÊN LỚP PHẦ N HÓA HỮ U
CƠ LỚP 11 CƠ BẢ N........................................................................................................................50
2.1. Những định hƣớ ng khi lập sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học ...............................................50
2.1.1. Nguyên t ắ c l ập sơ đồ tư duy (6 nguyên tắ c) ......................................................................50
2.1.2. Quy trình l ập sơ đồ tư duy (6 bướ c) .................................................................................51
2.2. Thiết k ế sơ đồ tƣ duy Phần kiến thức hóa hữu cơ lớp 11 cơ bản ..............................................52
2.2.1. Sơ đồ tư duy hệ thống hóa chương ...................................................................................52
2.2.2. Sơ đồ tư duy cho nội dung một bài lên l ớ p........................................................................58
2.4. Xây dựng bài lên lớ p có lồng ghép sơ đồ tƣ duy đã thiết k ế .....................................................67
2.4.1. Bài “Ankan” ....................................................................................................................67
2.4.2. Bài luyện t ập “Anken và ankađien” .................................................................................78
2.4.3. Bài luyện t ập “ Hidrocacbon thơm” ................................................................................83
2.4.4. Bài “Ancol” ....................................................................................................................892.4.5. Bài thực hành “Tính chấ t của etanol, glixerol và phenol”.............................................. 104
2.4.6. Bài luyện t ập “Andehit – Axit cacboxylic” .................................................................... 108
CHƢƠNG 3. THỰ C NGHIỆM SƢ PHẠM ..................................................................................... 112
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ............................................................................................ 112
3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm ........................................................................................... 112
3.3. Thời gian và đối tƣợ ng thực nghiệm sƣ phạm ...................................................................... 112
3.4. Nội dung thực nghiệm .......................................................................................................... 112
3.5. Tổ chức thực nghiệm sƣ phạm .............................................................................................. 1133.6. K ết quả thực nghiệm ............................................................................................................ 113
3.6.1. K ế t quả kiể m tra ............................................................................................................ 113
3.6.2. Nhận xét k ế t quả thự c nghiệm ........................................................................................ 116
K ẾT LUẬ N VÀ KIẾ N NGHỊ ......................................................................................................... 118
1. K ết luận............................................................................................................................... 118
1.1. Nghiên cứ u t ổ ng quan vấn đề ....................................................................................... 118
1.2. Nghiên cứu cơ sở lí luận .............................................................................................. 118
1.3. Nghiên cứu cơ sở thự c tiễ n ........................................................................................... 118
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 7/143
7
1.4. Phân tích nội dung, cấu trúc chương trình hóa học hữu cơ l ớp 11 cơ bản..................... 118
1.5. Định hướ ng thiế t k ế SĐTD: Đề xuấ t 6 nguyên t ắc và quy trình 6 bướ c khi thiế t k ế SĐTD
trong d ạ y học hóa học. ............................................................................................................ 118
1.6. Tiế n hành thiế t k ế SĐTD phần kiế n thứ c hóa học hữu cơ lớp 11 cơ bản........................ 118
1.7. Đã tiế n hành thự c nghiệm sư phạm để khẳng định tính khả thi và hiệu quả của hệ thố ng
bài lên l ớ p có l ồng ghép SĐTD đã thiế t k ế trong d ạ y học hóa học............................................ 118
2. Kiến nghị và đề xuất ............................................................................................................ 118
2.1. V ớ i Bộ Giáo d ục và Đào tạo ........................................................................................ 118
2.2. Với các trường THPT ......................................................................................................... 119
2.3. V ớ i giáo viên THPT .......................................................................................................... 119
2.4. Hướ ng phát triể n của đề tài .............................................................................................. 119
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................... 120
PHỤ
LỤ
C ....................................................................................................................................... 121
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 8/143
8
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
SĐTD : Sơ đồ tƣ duy
MM : Mindmap
THPT : Trung học phổ thông
THCS : Trung học cơ sở
GV : Giáo viên
HS : Học sinh
TN : Thực nghiệm
ĐC : Đối chứng
STT : Số thứ tự
VD : Ví dụ
QN : Quảng nam
ĐN : Đà nẵng
NXB : Nhà xuất bản
NXBTH : Nhà xuất bản tổng hợ p
TP. HCM : Thành phố Hồ Chí Minh
GS. TS : Giáo sƣ. Tiến sĩ
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 9/143
9
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Danh sách giáo viên đượ c tham khảo ý kiế n
Bảng 1.2. Các l ớp tham gia điề u tra thự c tr ạng sử d ụng SĐTD trong học t ậ p
Bảng 1.3. Khó khăn thườ ng g ặ p khi giảng d ạ y phần hóa hữu cơ
Bảng 1.4. M ức độ sử d ụng sơ đồ- sơ đồ tư duy trong dạ y học môn hóa học
Bảng 1.5. M ục đích sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
Bảng 1.6. Dạng bài nên sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
Bảng 1.7. Tác d ụng khi sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
Bảng 1.8. Ưu và nhược điể m của việc sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
Bảng 1.9. M ức độ sử d ụng SĐTD trong học t ậ p môn hóa học
Bảng 1.10. Tr ở ng ại khi thiế t k ế SĐTD trong học t ậ p môn hóa học
Bảng 3.1. K ế t quả kiể m tra t ại trườ ng THPH Nguyễn Văn Cừ (QN)
Bảng 3.2. K ế t quả kiể m tra t ại trường THPH Thái Phiên (ĐN)
Bảng 3.3. Thố ng kê k ế t quả kiể m tra của hai trườ ng
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 10/143
10
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Tony Buzan (sinh năm 1942 tại London)
Hình 1.2. SĐTD về cách lập SĐTD có tuân thủ các quy tắc
Hình 1.3. Tính năng chia sẻ mạng xã hội Facebook hoặc Twitter
Hình 1.4. Tính năng xem trực tuyến
Hình 1.5. Tính năng trình bày chế độ âm thanh Ghi chú
Hình 1.6. Hộ p chi nhánh và hình dạng sơ đồ khối và màu sắc
Hình 1.7. Hình ảnh 3D và ý tƣở ng Trung tâm
Hình 2.1. SĐTD chƣơng “ Đại cƣơng hóa hữu cơ”
Hình 2.2. SĐTD chƣơng “ Hidrocacbon no”
Hình 2.3. SĐTD chƣơng “Hidrocacbon không no”
Hình 2.4. SĐTD chƣơng “Andehit – Axit cacboxylic” (Do học sinh vẽ tay)
Hình 2.5. SĐTD bài “Ankan”
Hình 2.6. SĐTD bài “Ancol”
Hình 2.6. SĐTD bài “Ancol” (Do học sinh vẽ tay)
Hình 2.7. SĐTD bài “Luyện tập anken và ankađien”
Hình 2.8. SĐTD bài “Luyện tập Hidrocacbon thơm” Hình 2.9. SĐTD bài “Luyện tậ p andehit – axit cacboxylic”
Hình 2.10. SĐTD bài thực hành “Tính chất của etanol, glixerol và phenol”
Hình 3.1. Biểu đồ so sánh k ết quả thực nghiệm bài luyện tập hidrocacbon thơm
Hình 3.1. Biểu đồ so sánh k ết quả thực nghiệm bài Ancol
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 11/143
11
LỜ I MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Một đất nƣớ c phát triển bền vững, giàu mạnh thì cần có những con ngƣờ i lao
động tự chủ và sáng tạo, điều đó có nghĩa là đất nƣớc đó cần có một nền giáo dục tiến
bộ. Đảng và Nhà nƣớ c ta khẳng định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, và vấn đề đổi
mới phƣơng pháp dạy học r ất đƣợ c quan tâm.
Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học hiện nay là tích cực hóa hoạt động
học tậ p của học sinh. Đó là quá trình làm cho ngƣờ i học tr ở thành chủ thể tích cực
trong hoạt động học tậ p của chính họ. Để phát huy tính tích cực của học sinh cần tạo
điều kiện để học sinh đƣợc suy nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn,
đƣợ c phát biểu quan niệm của mình, đƣợc đƣa ra những nhận xét về vấn đề đang bàn
luận,… đƣợc tham gia vào quá trình để chiếm lĩnh tri thức.
Hóa học là môn khoa học vừa lý thuyết vừa thực nghiệm vớ i nhiều kiến thức tr ừu
tƣợng và đƣợ c ứng dụng r ộng rãi trong đờ i sống. Từ trƣớc đến nay, đa số học sinh cho
r ằng hóa học là môn r ất khó và khô khan. Nhiều học sinh đã phải vất vả để ghi nhớ
kiến thức nhƣng kết quả mang lại chƣa cao, các em thƣờ ng học bài nào biết bài đấy,
học phần sau đã quên phần trƣớ c và không biết liên k ết các kiến thức lại vớ i nhau,
không biết vận dụng kiến thức đã học trƣớc đó vào những phần sau. Nguyên nhânchính là do các em chƣa tìm ra phƣơng pháp học tậ p phù hợp, chƣa có phƣơng pháp
ghi nhớ kiến thức một cách hiệu quả. Từ đó dễ gây tâm lý chán nản, buông xuôi dẫn
đến lỗ hổng kiến thức ngày càng r ộng hơn và đến một lúc nào đó không thể lắp đƣợ c.
Hiện nay, các giáo viên đang áp dụng nhiều phƣơng pháp dạy học tích cực để
từng bƣớ c chuyển dần trang bị kiến thức cho học sinh sang dạy cho học sinh cách tiế p
cận và tìm tòi kiến thức. Từ đó, vận dụng kiến thức vào thực tế và biển đổi thành k ỹ
năng cho riêng mình. Trong các phƣơng pháp dạy học tích cực, phƣơng pháp sử dụng
sơ đồ tƣ duy (SĐTD) sẽ giúp học sinh hệ thống hóa kiến thức, xác định đƣợ c kiến thức
cơ bản từ đó đạt hiệu quả cao trong học tậ p. Mặc khác sử dụng phƣơng pháp sơ đồ tƣ
duy còn giúp học sinh rèn luyện, phát triển tƣ duy logic, khả năng tự học, phát huy tính
tích cực và sáng tạo của học sinh không chỉ trong học tậ p môn Hóa học mà còn trong
các môn học khác và vấn đề khác trong cuộc sống.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 12/143
12
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài: “S Ử D ỤNG SƠ ĐỒ
TƢ DUY TRONG DẠY H ỌC HÓA H ỮU CƠ LỚ P 11 NH Ằ M NÂNG CAO CH Ấ T
LƢỢ NG D ẠY VÀ H ỌC Ở TRƢỜ NG TRUNG H ỌC PH Ổ THÔNG”
2. Mục đích nghiên cứ u
Đề tài này đi vào nghiên cứu sử dụng sơ đồ tƣ duy vào dạy học phần hóa học hữu
cơ lớ p 11 ở trƣờ ng trung học phổ thông nhằm mục đích giúp học sinh ghi nhớ , hệ
thống hóa các kiến thức Hóa học một cách hiệu quả. Từ đó làm cho học sinh thay đổi
cách nhìn về bộ môn Hóa học: không còn khó và khô cứng nữa.
3. Nhiệm vụ nghiên cứ u của đề tài
- Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về tƣ duy: khái niệm, các thao tác, tƣ duy mở r ộng, tƣ
duy sáng tạo.
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về sơ đồ tƣ duy: khái niệm, nguồn gốc, quy tắc thiết
k ế, phạm vi nghiên cứu và ứng dụng.
- Nghiên cứu nội dung sách giáo khoa lớp 11 chƣơng trình cơ bản.
- Nghiên cứu về phần mềm iMindMap.
- Nghiên cứu thực tr ạng sử dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học ở trƣờ ng THPT.
-
Thiết k ế hệ thống SĐTD thuộc phần hóa hữu cơ lớp 11 cơ bản.-
Xây dựng hệ thống bài lên lớ p có sử dụng SĐTD đã thiết k ế.
- Thực nghiệm kiểm chứng việc sử dụng SĐTD trong dạy học hóa hữu cơ lớ p
11- cơ bản.
- Rút ra kinh nghiệm, những k ết luận và đề xuất giải pháp.
4. Đối tƣợ ng và khách thể nghiên cứ u
- Đối tƣợ ng nghiên cứu: Việc thiết k ế và sử dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa
học ở trƣờ ng THPT, phần hữu cơ lớp 11, chƣơng trình cơ bản.
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh các lớ p 11 và giáo viên dạy môn hóa ở trƣờ ng
THPT. Quá trình dạy học ở trƣờ ng THPT.
5. Phƣơng pháp nghiên cứ u
- Các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: tra cứu các tài liệu, sách giáo khóa, các
văn bản có liên quan đến đề tài, phân tích, tổng hợ p, phân loại, hệ thống hóa.
-
Các phƣơng pháp thực tiễn:
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 13/143
13
+ Trò chuyện, phỏng vấn giáo viên và học sinh.
+ Điều tra bằng phiếu câu hỏi.
+ Nghiên cứu sản phẩm hoạt động.
- Phƣơng pháp sử lý thông tin:
+ Tổng hợ p – khái quát hóa.
+ Xử lý số liệu điều tra.
6. Đóng góp của đề tài
- Nghiên cứu ứng dụng phần mềm iMindMap vào dạy học.
- Nghiên cứu về ứng dụng của SĐTD trong dạy học hóa học.
- Vận dụng SĐTD trong dạy học hóa học để nâng cao chất lƣợ ng dạy học.
- Xây dựng hệ thống SĐTD thuộc phần kiến thức hóa hữu cơ lớp 11 chƣơng trình
cơ bản.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 14/143
14
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰ C TIỄN
CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứ u
Trên thế giớ i hiện nay đang diễn ra những chuyển biến trong lĩnh vực giáo dục.
Xu hƣớ ng giáo dục đang phát triển vớ i mục tiêu: đổi mớ i nội dung, chƣơng trình,
phƣơng pháp, phát huy tính tích cực, chủ động cũng nhƣ khả năng tự học, tự nghiên
cứu của ngƣờ i học.
Trong xu hƣớng đó, Giáo dục Việt Nam cũng đã và đang có nhiều thay đổi mau
lẹ, mạnh mẽ để hòa nhậ p vớ i nền giáo dục hiện đại trên thế giới, đặc biệt là vấn đề đổi
mới phƣơng pháp dạy và học trong nhà trƣờ ng.
Hiện nay, học tập theo sơ đồ tƣ duy là một phƣơng pháp học đƣợ c khuyến khích
áp dụng r ộng rãi, nhất là đối vớ i học sinh. Trong xu thế hội nhậ p của đất nƣớ c, vai trò
của phƣơng pháp học này càng tr ở nên quan tr ọng trong việc góp phần nâng cao hiệu
quả học tậ p của ngƣờ i học nói riêng và chất lƣợ ng giáo dục nói chung.
Phƣơng pháp học tập này đã đƣợ c nhiều tác giả, nhiều nhà khoa học nghiên cứu,
đề cậ p tớ i trong các công trình nghiên cứu của mình và đã đem lại những đóng góp to
lớ n vớ i những thành tựu đáng kể, giúp học sinh tìm thấy niềm đam mê, hứng thú và
chủ động hơn trong quá trình học tập, tích lũy kiến thức, nâng cao chất lƣợ ng giáo dụcvà đào tạo.
“Sơ đồ tƣ duy” của Barry Buzan, Tony Buzan (2008), NXB Tổng hợ p
TPHCM. Nội dung chính của “Sơ đồ tƣ duy” là giớ i thiệu và hƣớ ng dẫn thiết k ế và sử
dụng SĐTD.
Bộ sách dạy bằng bản đồ tƣ duy của Tr ần Đình Châu, Đặng Thị Thu
Thủy, NXB Giáo dục (2011).
-
Dạy tốt – học tốt ở tiểu học bằng bản đồ tƣ duy (dùng cho GV, sinh viên Sƣ
phạm và học sinh tiểu học).
- Dạy tốt – học tốt các môn học bằng bản đồ tƣ duy (dùng cho GV, sinh viên Sƣ
phạm và học sinh THCS và THPT).
- Thiết k ế bản đồ tƣ duy dạy – học môn toán ( dùng cho GV và HS phổ thông).
- Ứ ng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn toán ở trƣờ ng THPT.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 15/143
15
- Bộ sách hƣớ ng dẫn cách lậ p bản đồ tƣ duy cùng vớ i một số ví dụ minh họa giúp
cho GV và HS trong việc dạy và học, cung cấ p cho các bậc phụ huynh công cụ để hỗ
tr ợ kiểm tra kiến thức của con em mình trong học tậ p một cách đơn giản, các cuốn
sách có nhiều hình vẽ “kiến thức – hội họa” rất độc đáo bằng phần mềm và vẽ tay của
ngƣờ i Việt Nam.
Các luận văn, luận án, khóa luận tốt nghiệ p nghiên cứu về sơ đồ tƣ duy:
“Sử dụng grap và sơ đồ tƣ duy trong giờ ôn tậ p và luyện tậ p phần hóa
phi kim lớp 11 THPT”. Luận văn thạc sĩ giáo dục học Đinh Thị Mến, Đại Học Sƣ
phạm TP. HCM, năm 2011.
Nguyễn Thị Khoa (2010), Sử dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học ở
trung học phổ thông, Khóa luận tốt nghiệp, Đại học Sƣ phạm TP. HCM.
Đoàn Thị Hòa (2011), Xây dựng và sử dụng bản đồ tƣ duy trong dạy học
phần hiđrocacbon nhằm nâng cao chất lƣợ ng dạy học hóa học THPT, luận văn Thạc sĩ
Đại học Sƣ phạm Hà Nội.
“Vận dụng phƣơng pháp grap và sơ đồ tƣ duy trong dạy học chƣơng
nhóm nitơ hóa học lớ p 11 nâng cao ở THPT nhằm tích cực hóa hoạt động học tậ p của
học sinh”, Luận văn thạc sĩ Sƣ phạm hóa học, Đỗ Thị Thanh Trâm, Đại học Quốc gia
Hà Nội, năm 2012.1.2. Tƣ duy
1.2.1. Khái ni ệm tƣ duy [6]
Tƣ duy là quá trình nhận thức phản ánh đƣợ c những thuộc tính bản chất, những
mối liên hệ có tính chất qui luật của sự vật, hiện tƣợng mà trƣớc đó ta chƣa biết.
Tƣ duy là một hành động. Mỗi hành động tƣ duy là quá trình giả i quyết một
nhiệm vụ nào đó nảy sinh trong quá trình nhận thức hay trong hoạt động thực tiễn.
Quá trình tƣ duy bao gồm nhiều giai đoạn k ế tiế p nhau liên tục: từ khi gặ p tình huống
có vấn đề và nhận thức đƣợ c vấn đề cho đến khi vấn đề đƣợ c giải quyết. Sau khi giải
quyết lại có thể nảy sinh vấn đề mớ i. Một quá trình tƣ duy gồm ba giai đoạn cụ thể
nhƣ sau:
- Mở đầu của tƣ duy là sự bắt gặ p hoàn cảnh có vấn đề, những cái chúng ta chƣa
biết, những mâu thuẫn vớ i kinh nghiệm của chúng ta, đòi hỏi chúng ta phải giải quyết,
phải phản ánh.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 16/143
16
- Diễn biến của tƣ duy là các thao tác của tƣ duy, sự phân tích, tổng hợ p, so sánh,
tr ừu tƣợng hóa, khái quát hóa để giải quyết các tình huống đặt ra.
- K ết thúc quá trình tƣ duy sẽ cho ra những khái niệm mớ i, những suy lí, phán
đoán mớ i.
1.2.2. Các thao tác tƣ duy [6]
1.2.2.1. Phân tích và t ổ ng hợ p
Phân tích là quá trình dùng đầu óc để phân chia các đối tƣợ ng nhận thức thành
các bộ phần, các thành phần tƣơng đối độc lập để nhận thức đối tƣợ ng sâu sắc hơn. Đó
là quá trình diễn ra trong đầu chủ thể nhằm tách các đối tƣợng tƣ duy thành những
thuộc tính, những bộ phận, những mối liên hệ, liên quan giữa chúng để nhận thức sâu
sắc hơn.
Tổng hợp là quá trình dùng trí óc để hợ p nhất các quá trình đã dƣợ c tách r ờ i
trong quá trình phân tích thành một chỉnh thể thống thất, hoàn chỉnh. Đây là thao tác
trí tuệ, trong đó chủ thể tƣ duy dùng trí óc đƣa những thuộc tính, những thành phần
phân tích vào một chỉnh thể, giúp ta nhận thức bao quát hơn.
Phân tích và tổng hợ p là hai quá trình có mối quan hệ mật thiết nhau, bổ sung
cho nhau trong một quá trình tƣ duy thống nhất. Phân tích là cơ sở để tổng hợp, đƣợ c
tiến hành theo phƣơng hƣớ ng của tổng hợ p. Tổng hợ p diễn ra theo cơ sở phân tích,đƣợ c thực hiện trên k ết quả của phân tích. Không có quá trình phân tính thì không thể
tiến hành tổng hợp. Ngƣợ c lại, phân tính không có tổng hợ p thì quá trình tr ở nên vô
nghĩa trong quá trình nhận thức.
1.2.2.2. So sánh
So sánh là quá trình dùng trí óc để xác định sự giống nhau và khác nhau, sự đồng
nhất hay không đồng nhất, sự bằng nhau hay không bằng nhau giữa các đối tƣợ ng
nhận thức. Thao tác này có liên quan chặt chẽ vớ i thao tác phân tích, tổng hợ p, vai trò
quan tr ọng trong việc nhận thức thế giới. So sánh là cơ sở của mọi sự hiểu biết và tƣ
duy. Nên từ so sánh mà con ngƣờ i có thể hình dung ra những cái chƣa biết trên cơ sở
những cái đã biết.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 17/143
17
1.2.2.3. Khái quát hóa
Khái quát hóa là hoạt động tƣ duy tách biệt những thuộc tính chung và các mối
liên hệ chung, bản chất của sự vật hiện tƣợ ng tạo nên nhận thức mới dƣớ i hình thức
khái niệm, định luật, qui tắc. Có hai mức độ khái quát hóa:
- Khái quát hóa cảm tính: diễn ra trong hoàn cảnh tr ực quan, thể hiện ở trình độ
sơ đẳng.
- Khái quát hóa hình tƣợ ng, khái niệm: là khái quát hóa cả những tri thức có tính
chất khái niệm, bản chất của sự vật và hiện tƣợ ng hoặc các mối quan hệ không bản
chất dƣớ i dạng các hình tƣợ ng tr ực quan, các biểu tƣợ ng.
Tƣ duy khái quát hóa là hoạt động tƣ duy có chất lƣợ ng cao vì k ết quả của khái
quát hóa là cơ sở lí luận khoa học.
1.2.3. Tƣ duy mở r ộng [4]
Mỗi mẩu thông tin truyền đến não – mọi cảm giác, ký ức hay suy nghĩ (gồm cả
lờ i nói, chữ, số, mã thức ăn, hƣơng thơm, đƣờ ng nét, màu sắc, nhịp điệu, nốt nhạc và
cấu trúc) đều có thể biểu thị nhƣ một quả cầu làm trung tâm và từ đó lan tỏa ra hàng
chục, hàng trăm, hàng triệu móc nối. Mỗi móc nối biểu thị một liên k ết, r ồi mỗi liên
k ết lại tạo ra vô số liên k ết khác. Nhờ sử dụng một hệ thống xử lí và lƣu giữ thông tin
đa trục, gồm nhiều móc nối nhƣ vậy nên não chúng ta có khả năng lƣu trữ và xử líthông tin.
1.2.4. Tƣ duy sáng tạo [4]
Tƣ duy sáng tạo hay còn gọi là Tƣ duy ngoại biên là chủ đề của một lĩnh vực
nghiên cứu còn mớ i. Nó nhằm tìm ra các phƣơng án, biện pháp thích hợp để kích hoạt
khả năng sáng tạo, và để đào sâu khả năng tƣ duy của một cá nhân hay một tậ p thể
cộng đồng làm việc chung về một đề tài hay lĩ nh vực. Ứ ng dụng chính của tƣ duy sáng
tạo là giúp cá nhân hay tậ p thể thực hành nó tìm ra các phƣơng án, các lờ i giải từ một
phần đến toàn bộ cho các vấn đề. Là loại tƣ duy cơ động, linh hoạt, không tuân theo
nguyên tắc nào. Loại tƣ duy này liên quan đến tr ực giác và khả năng sáng tạo của con
ngƣời, đặc biệt là trí tƣởng tƣợ ng, sự liên hợp ý tƣở ng và tính linh hoạt.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 18/143
18
1.4. Sơ đồ tƣ duy
1.4.1. Ngu ồn g ố c c ủa sơ đồ tƣ duy [4]
Hình 1.1. Tony Buzan (sinh năm 1942 tại London)
Tony Buzan, nhà tâm lý học thế k ỉ 20, ngƣờ i phát minh k ỹ thuật thiết k ế sơ đồ tƣ
duy, là nhà nghiên cứu hàng đầu thế giớ i về não bộ và phƣơng pháp học tậ p. Ông
nghiên cứu sâu về bộ não, trí nhớ và tìm ra quy luật khi xây dựng bản đồ gồm nhiều
nhánh, giúp bộ não ghi chép các sự kiện một cách có hệ thống. Theo ông: “ Bộ não
sinh ra là để ghi nhớ thì mình cần phải luyện tậ p nó, giống nhƣ tay chân nếu không
vận độ
ng lâu ngày sẽ b
ị teo đi vậy”. Kế
t hợ p gi
ữa ki
ến th
ức tâm lý h
ọc đƣơng thờ i và
nghiên cứu trên, Buzan đã đƣa ra sơ đồ tƣ duy giúp luyện tậ p trí não (MindMap). Theo
Tony Buzan “một hình ảnh có giá tr ị hơn cả ngàn từ…” và “màu sắc cũng có tác dụng
kích thích não nhƣ hình ảnh. Màu sắc mang đến cho sơ đồ tƣ duy những rung động
cộng hƣở ng, mang lại sức sống và năng lƣợ ng vô tận cho tƣ duy sáng tạo”.
Sơ đồ tƣ duy một công cụ tổ chức tƣ duy nền tảng, có thể miêu tả nó là một kĩ
thuật hình họa vớ i sự k ết hợ p giữa từ ngữ, hình ảnh, đƣờ ng nét, màu sắc phù hợ p vớ i
cấu trúc, hoạt động và chức năng của bộ não giúp con ngƣờ i khai thác tiềm năng vôtận của bộ não. Nó đƣợ c coi là sự lựa chọn cho toàn bộ trí óc hƣớ ng tớ i lối suy nghĩ
mạch lạc.
1.4.2. Khái ni ệm sơ đồ tƣ duy của Tony Buzan [4]
Sơ đồ tƣ duy là một công cụ tổ chức tƣ duy nền tảng và đơn giản, là hình thức
ghi chép nhằm tìm tòi đào sâu, mở r ộng một ý tƣở ng, hệ thống hóa một chủ đề hay
một mạch kiến thức,… bằng cách k ết hợ p việc sử dụng đồng thờ i hình ảnh, đƣờ ng nét
màu sắc chữ viết vớ i sự tƣ duy tích cực.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 19/143
19
SĐTD là biểu hiện của tƣ duy mở r ộng, nó có chức năng tự nhiên trong tƣ duy,
đóng vai trò là chìa khóa vạn năng để khai phá tiềm năng tiềm năng của bộ não. Nó
đƣợ c áp dụng trong mọi mặt của cuộc sống, qua đó cải thiện hiệu quả học tậ p và khả
năng tƣ duy mạch lạc, nhằm tăng cƣờ ng hiệu quả cuộc sống.
1.4.3. Quy t ắc l ập sơ đồ tƣ duy [4]
Lập sơ đồ tƣ duy là cách sử dụng “cả bộ não” để tóm tắt công việc vào một tờ
giấy, bằng việc sử dụng các hình ảnh tr ực quan, những hình vẽ đồ thị lập SĐTD sẽ tạo
ấn tƣợ ng sâu sắc hơn.
Mục tiêu của các quy tắc trong SĐTD là tự do tƣ duy chứ không kìm hãm tƣ duy,
quan tr ọng là không nên nhầm lẫn giữa tr ật tự và cứng nhắc, tự do và hỗn độn. Tự do
tƣ duy thực sự là khả năng xây dựng tr ật tự từ hỗn độn. Những quy tắc trong SĐTD
giúp chúng ta làm điều này. Có thể chia làm hai nhóm quy tắc là: quy tắc k ỹ thuật và
quy tắc bố trí.
Lập sơ đồ tƣ duy vớ i bốn đặc điểm chính sau:
- Đối tƣợng quan tâm đƣợ c k ết tinh thành một hình ảnh trung tâm hay chữ in chủ
đề, sau đó đóng khung bằng một hình tròn, hình vuông hoặc các hình khác.
- Từ hình ảnh trung tâm, những chủ đề chính của đối tƣợ ng tỏa r ộng thành các
nhánh.- Trên các nhánh liên k ết đều cấu thành từ một hình ảnh chủ đạo hay từ khóa
chính (truyền tải đƣợ c phần hồn của ý tƣở ng và giúp kích thích bộ nhớ ). Những vấn đề
phụ cũng đƣợ c biểu thị bở i các nhánh gắn k ết vớ i các nhánh có thứ bậc cao hơn.
- Các nhánh tạo thành một cấu trúc nút liên k ết vớ i nhau. Màu sắc, hình ảnh, mã
số, kích thƣớ c có thể đƣợ c sử dụng để làm nổi bật và phong phú SĐTD khiến nó thêm
sức thu hút, hấ p dẫn, cá tính. Nhờ đó mà đẩy mạnh tính sáng tạo, khả năng ghi nhớ ,
đặc biệt là sức gợ i nhớ thông tin.
1.4.3.1. Quy t ắ c k ỹ thuật
K ỹ thuật tạo sự nhấn mạnh trong sơ đồ tƣ duy: Nhấn mạnh là quan
tr ọng vì nó có tác dụng tăng trí nhớ và đẩy mạnh sáng tạo.
- Nên bắt đầu vớ i hình ảnh ở tâm, vì hình ảnh thu hút sự tậ p trung của mắt và não
kích thích tƣ duy sáng tạo và nâng cao khả năng nhớ .
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 20/143
20
- Mỗi ảnh trung tâm dùng ít nhất ba màu. Màu sắc kích thích trí nhớ và sáng tạo
tránh sự đơn điệu.
- Cần bố trí các thông tin đều quanh hình ảnh trung tâm.
- Sử dụng hình ảnh ở mọi nơi trong SĐTD giúp cân bằng sự hƣng phấn giữa các
k ỹ năng thị giác và ngôn ngữ của não.
- Viết các chữ thể hiện ý tƣở ng quan tr ọng to hơn, đậ p vào mắt bạn khi đọc lại
những ghi chép sau này. Hình ảnh không gian ba chiều có hiệu ứng nhấn mạnh các
phần tử quan tr ọng trong SĐTD.
- Sử dụng sự tƣơng tác ngũ quan là sự vận dụng tối đa ngũ quan cũng nhƣ cảm
giác vận động thân thể trong các từ và hình ảnh. Sử dụng từ diễn tả, tạo động lực chứ
không phải k ể chuyện.
- Thay đổi kích cỡ ảnh, chữ in và dòng chữ chạy. Có tác dụng nhấn mạnh tầm
quan tr ọng tƣơng đối giữa các thành phần cùng cấ p. Kích cỡ lớ n có tác dụng nhấn
mạnh.
- Cách dòng có tổ chức và thích hợ p.
K ỹ thuật tạo mối liên k ết trong SĐTD: Liên k ết có vai trò tăng trí nhớ
và sáng tạo nên cũng rất quan tr ọng. Trong não, liên k ết chính là công cụ tích hợ p giúp
ta nắm bắt những cảm nghiệm của thế giớ i vật chất. Một khi chúng ta đã xác địnhđƣợ c hình ảnh trung tâm và ý nghĩa chủ đạo thì khả năng liên kết của não sẽ giúp ta đi
sâu vào thế giới ý tƣở ng.
- Sử dụng màu sắc để làm kí hiệu hay phân vùng ở mọi nơi mọi lúc trong SĐTD.
- Dùng những hình thù ngẫu nhiên, kí hiệu để chỉ các mục hoặc ý tƣở ng nhất
định để tìm thấy mối liên k ết dễ dàng, nó giúp ta tiết kiệm thờ i gian.
- Dùng mũi tên để chỉ các mối liên hệ cùng nhánh hoặc khác nhánh.
-
Từ phải theo “đơn vị”, nghĩa là một từ cho mỗi đƣờ ng phân nhánh. Nhờ vậy, từ
có thêm nhiều móc nối tự do giúp cho việc ghi chú tr ở nên thoải mái và linh hoạt hơn.
- Nên để tƣ duy càng “tự do” càng tốt. Không nên đắn đo, bận tâm việc phải đặt
các chi tiết ở đâu hay có nên đƣa chúng vào không.
- Nếu gặ p tr ở ngại tạm thời trong tƣ duy, để tr ống một vài dòng, để thôi thúc não
điền vào chỗ khuyết, tận dụng khả năng liên kết vô hạn của tƣ duy.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 21/143
21
K ỹ thuật tạo sự mạch lạc trong SĐTD:
- Mỗi dòng chỉ có một từ khóa.
- Viết từ khóa trên vạch liên k ết.
- Vạch liên k ết và từ luôn cùng độ dài.
-
Các vạch nối liền nhau và các nhánh chính luôn nối vớ i ảnh trung tâm.
- Vạch liên k ết trung tâm phải dùng nét đậm.
- Ảnh vẽ thật rõ ràng.
- Đặt tờ giấy nằm ngang có đƣợ c nhiều khoảng tr ống hơn.
- Luôn dùng chữ in, để tạo cảm giác nhƣ ảnh chụ p, rõ ràng, dễ đọc.
- Luôn viết chữ in thẳng đứng.
- Chữ in phải nằm trên đƣờng phân nhánh có cùng độ dài.
- Nên dùng các đƣờ ng k ẻ cong cho các đƣờ ng phân nhánh.
- Đƣờ ng bao quanh ôm sát các nhánh chính thành từng bó thông tin.
K ỹ thuật tạo phong cách riêng trong SĐTD: Tất cả chúng ta đều là
những cá thể độc đáo riêng biệt. SĐTD phải phản ánh đƣợ c các mạng lƣớ i và lối tƣ
duy độc đáo trong mỗi con ngƣờ i.
- Cá nhân hóa bản đồ tƣ duy của bạn vớ i những đồ vật liên quan đến bạn nhƣ
biểu tƣợ ng về chiếc đồng hồ có thể mang ý nghĩa quan trọng.-
Thiết k ế phải sáng tạo và khác biệt, bở i vì bộ não sẽ dễ nhớ những gì không
bình thƣờ ng.
1.4.3.2. Quy t ắ c về cách bố trí
Trình tự phân cấp: Từ ý chủ đạo, mở r ộng phạm vi liên k ết mớ i, r ồi từ
các ý tƣở ng này lại tiế p tục mở r ộng các liên k ết mớ i, cứ tiế p tục nhƣ thế mở r ộng
phạm vi liên k ết tớ i vô hạn. Việc sử dụng phân cấ p và phân hạng vớ i ý chủ đạo có hiệu
quả đẩy mạnh năng lực tƣ duy của não r ất lớ n.
Trình tự đánh số: Nếu SĐTD dùng cho mục đích cụ thể nhƣ soạn diễn
văn, làm tiểu luận, bài kiểm tra khi cần diễn đạt ý tƣở ng theo một trình tự cụ thể, theo
thờ i gian hay thứ tự quan tr ọng thì ta cần đánh số các nhánh sơ đồ theo trình tự để
trình bày trƣớ c sau, có phân bổ thờ i gian hay mức độ nhấn mạnh phù hợ p cho từng
nhánh.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 22/143
22
Vớ i sự tr ợ giúp của công nghệ thông tin việc lập SĐTD đƣợ c thực hiện nhanh
chóng và phù hợ p vớ i hầu hết những quy tắc của SĐTD.
Hình 1.2. SĐTD về cách lập SĐTD có tuân thủ các quy tắc
1.4.3.3. Lập sơ đồ tư duy trong dạ y học
Chuẩn bị lập SĐTD:
- Đọc lướ t: Bạn hãy lật hơi nhanh qua những trang sách để cảm nhận chung về
cuốn sách, nhận biết bố cục, cấu trúc, độ khó, vị trí các phần, tóm tắt, k ết luận…
- Định thời gian và lượ ng kiế n thứ c cần học: Giúp chúng ta tậ p trung vào vấn đề,
tránh lan man, lệch lạc. Giúp chúng ta biết đƣợc đích đến để hoàn thành tốt công việc.
- SĐTD về kiế n thứ c môn học: Sau khi ấn định lƣợ ng thông tin cần đọc, hãy ghi
ra giấy những gì bạn biết về nội dung sắp đọc thật nhanh dƣớ i dạng từ khóa và SĐTD.
Việc này giúp nâng cao khả năng tậ p trung, kích hoạt hệ thống lƣu trữ và khởi động tƣ
duy theo đúng hƣớ ng.
- Nêu câu hỏi và xác định mục tiêu: Dƣớ i dạng từ khóa và SĐTD, câu hỏi và mục
tiêu càng đƣợ c xác lậ p chính xác bao nhiêu thì việc lĩnh hội kiến thức càng đạt hiệu
quả bấy nhiêu.
Ứ ng dụng vào việc lập SĐTD:
- Đọc t ổ ng quát: Đọc từ viết hoa, chữ in nghiêng, biểu đồ, hình ảnh, mục lục, ghi
chú, tóm tắt, k ết luận…giúp nắm đƣợ c các phần minh họa và tr ực quan trong sách.
Lúc này hãy hoàn thành hình ảnh trung tâm và các nhánh của SĐTD.
- Đọc các chủ điể m: Cần chú ý đến đọc phần mở đầu và k ết thúc của đoạn vì
thông tin có khuynh hƣớ ng tậ p trung ở phần mở đầu và phần cuối.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 23/143
23
- Đọc chi tiế t: Nếu cần thêm thông tin hãy đọc chi tiết, vì phần lớ n thông tin quan
tr ọng đã đƣợ c xử lý ở hai giai đoạn trên.
- Đọc ôn l ại: Nếu cần đọc thêm các thông tin để hoàn thành các mục tiêu, tr ả lờ i
câu hỏi hoặc giải quyết vấn đề thì cần đọc ôn lại.
-
Ghi chú ngay trên sách và l ập SĐTD.
- Ôn t ập thườ ng xuyên: Và cuối cùng là bạn hãy ôn tậ p kiến thức thật thƣờ ng
xuyên để kiến tạo đƣợ c kiến thức chúng ta có.
Các bƣớ c vẽ SĐTD trong dạy học:
Nhánh nhỏ Nhánh chính TRUNG TÂM Nhánh chính Nhánh nhỏ
Bƣớ c 1: Vẽ chủ đề ở trung tâm
- Vẽ chủ đề ở trung tâm để từ đó phát triển ra các ý khác.
- Có thể sử dụng tự do tất cả các màu sắc tùy thích.
- Chủ đề cần đƣợ c làm nổi bật cho dễ nhớ .
- Có thể bổ sung thêm từ ngữ vào hình vẽ chủ đề nếu chủ đề không rõ ràng.
Bƣớ c 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ
- Tiêu đề phụ nên đƣợ c vẽ gắn liền vớ i trung tâm.
- Tiêu đề phụ nên đƣợ c vẽ chéo góc (chứ không nằm ngang) để nhiều nhánh phụ
khác có thể đƣợ c vẽ tỏa ra một cách dễ dàng. Bƣớ c 3: Trong từng tiêu đề phụ, vẽ thêm các ý chính và các chi tiết hỗ trợ
- Nên tận dụng các từ khóa, kí hiệu và hình ảnh.
- Bất cứ lúc nào có thể, hãy dùng biểu tƣợ ng, cách viết tắt để tiết kiệm không
gian vẽ và thờ i gian.
- Hãy phát huy và sáng tạo thêm nhiều cách viết tắt cho riêng mình.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 24/143
24
Bƣớ c 4: Hãy để trí tƣởng tƣợ ng bay bổng
- Chúng ta có thể thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan tr ọng thêm nổi bật
cũng nhƣ giúp chúng ta ghi nhớ tốt hơn.
1.4.4. Ph ạm vi nghiên c ứ u và ứ ng d ụng sơ đồ tƣ duy trong dạy h ọc [5]
Ngoài việc giúp học trò của mình làm quen vớ i lí thuyết và thực hành về SĐTD,
ngƣờ i thầy còn có thể sử dụng SĐTD theo nhiều cách để làm cho việc dạy học dễ dàng
và lý thú hơn. Soạn ghi chú cho bài giảng: Dùng SĐTD làm ghi chú cho bài giảng là
một trong những cách hữu hiệu. So vớ i cách viết ra thì soạn bài giảng bằng SĐTD
nhanh hơn nhiều và có ƣu điểm lớ n là cả GV lẫn HS lúc nào cũng có đƣợ c cái nhìn
tổng quát về vấn đề. Một bài giảng theo SĐTD dễ dàng cậ p nhật theo thờ i gian và các
chi tiết trong bài giảng không bị xáo tr ộn. Nhờ có những đặc tính hỗ tr ợ trí nhớ, SĐTD
cho phép ngƣờ i GV chỉ cần xem lƣớt qua trƣớ c khi lên lớ p là có thể nắm bắt tr ọng
tâm. Vì kiến thức của GV mỗi ngày càng phong phú hơn nên cùng một SĐTD sẽ hình
thành nhiều bài giảng khác nhau. Điều đó giúp GV tránh đƣợ c sự tẻ nhạt của các ghi
chú quá cũ mà không tốn nhiều công sức. Nhờ thế, việc dạy học tr ở nên sinh động và
hấ p dẫn hơn đối vớ i cả GV và HS. Hoạch định cho năm học: GV dùng SĐTD để có
cái nhìn tổng quát về chƣơng trình học của cả năm, bao gồm các học k ỳ và kiến thức
của mỗi bài học.Trong giờ chủ nhiệm lớ p: GV và HS có thể cùng thực hiện một SĐTD về các
công việc phải làm vào tuần sau nhƣ trực nhật, ôn bài, lao động, … Bài học và cách
trình bày: GV có thể sử dụng bảng lớ n, bảng giấy, máy overheat, máy tính … để vẽ
các phần tƣơng ứng của SĐTD trong khi đang giảng bài. Cách biểu thị qui trình tƣ duy
nhƣ thế sẽ làm rõ cấu trúc bài học, đồng thời duy trì dƣợ c sự chú ý của HS, giúp các
em nhớ và hiểu bài dễ dàng hơn. Cũng có thể cho HS tự hoàn chỉnh các SĐTD dạng
khung hoặc chỉ để các em tô màu. Kiểm tra đánh giá: Vớ i mục tiêu của kiểm tra đánh
giá là kiểm tra kiến thức và mức độ hiểu bài chứ không phải khả năng viết của HS thì
việc sử dụng SĐTD là một giải pháp hữu hiệu. Nó giúp GV thấy ngay HS có bao quát
đƣợ c chủ đề hay không, cũng nhƣ các mặt mạnh, mặt yếu của mỗi HS. Ngoài ra SĐTD
còn cho thấy những chuỗi liên k ết ý tƣở ng của HS. Do vậy, việc sử dụng SĐTD giúp
GV đánh giá đƣợ c khách quan về mức độ hiểu biết của HS mà không làm ảnh hƣở ng
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 25/143
25
bở i cảm nhận về những kĩ năng trong các lĩnh vực khác nhƣ ngữ pháp. Đồng thờ i việc
sử dụng SĐTD còn giúp HS có thể tự đánh giá bản thân.
Tóm lại việc sử dụng SĐTD trong giáo dục có thể mang lại những lợ i ích sau:
- Sƣ đồ tƣ duy gợ i hứng thú cho ngƣờ i học một cách tự nhiên, nhờ đó giúp ngƣờ i
học tiế p thu nhiều hơn và tích cực hơn trong giờ học.
- SĐTD làm cho bài học cũng nhƣ cách trình bày ngẫu hứng, sáng tạo và lí thú
hơn đối vớ i cả GV và HS.
- Với SĐTD, việc ghi chú bài giảng của GV tr ở nên linh hoạt, tùy biến, GV dễ
dàng bổ sung, làm mớ i bài giảng một cách nhanh chóng để phù hợ p vớ i sự phát triển
của thời đại.
- SĐTD biểu thị nội dung thích hợp dƣớ i hình thực rõ ràng và dễ nhớ nên ngƣờ i
học có khuynh hƣớng đạt điểm cao hơn trong các kỳ kiểm tra.
- SĐTD không những biểu thị các sự kiện mà còn cho thấy mối liên k ết giữa các
sự kiện ấy, nhờ đó giúp ngƣờ i học hiểu sâu hơn về chủ đề.
Trong học dạy học, SĐTD có thể phát huy tối đa khả năng tƣ duy cho HS, đặc
biệt là tƣ duy hệ thống, giúp ngƣờ i học rèn luyện k ỹ năng làm việc nhóm, học tậ p hợ p
tác, dễ dàng nắm bắt nội dung kiến thức mới theo hƣớ ng dạy học tích cực.
1.5. Phần mềm ImindMap1.5.1. Gi ớ i thi ệu
1.5.1.1. Phần mề m ImindMap [14]
MindMap (MM) là một phần mềm dùng để tạo các SĐTD. Điều đặc biệt ở đây
chính là: Imindmap đƣợc đầu tƣ xây dựng và phát triển bở i chính Tony Buzan, cha đẻ
và là ngƣờ i r ất nổi tiếng vớ i những sách viết về MindMaps.
MindMap là sản phẩm số lấy ý tƣở ng từ SĐTD MindMap nổi tiếng. Luyện tậ p
với chƣơng trình này, ngƣờ i sử dụng sẽ hình thành cách ghi chép và suy nghĩ tổng thể
cũng nhƣ chi tiết, rèn luyện đƣợ c khả năng tƣ duy, kĩ năng thuyết trình và làm việc
khoa học.
MindMap là một phần mềm chủ yếu dành cho doanh nghiệp và cá nhân dùng để
hoạch định ý tƣở ng và giúp sắ p xế p các công việc một cách thông minh.
1.5.1.2. Tác d ụng khi sử d ụng ImindMap [11]
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 26/143
26
- Hiểu nội dung bài học một cách rõ ràng và hệ thống. Việc ghi nhớ cũng
nhƣ vận dụng cũng sẽ tốt hơn. MM cung cấ p cho ta cái nhìn chi tiết và cụ thể.
- Chỉ cần nhìn vào SĐTD, bạn có thể thuyết trình đƣợ c nội dung bài học.
- Tạo cho bản thân thái độ và cảm giác tốt về việc học của mình.
-
Rèn luyện tƣ duy thông qua thu - nhận và tổng hợ p kiến thức.
- Rèn luyện tƣ duy thông qua sử dụng kiến thức có hiệu quả.
- Rèn luyện phẩm chất của tƣ duy (thông qua thói quen tƣ duy) tự giao nhiệm vụ
cho chính bản thân làm bài.
1.5.2. Tính năng vàdownload ImindMap [11]
Hiện MM đang sử dụng trong bài này là MM 6. Mờ i các bạn xem các tính năng
và download để có thể sở hữu phần mềm tuyệt vờ i này.
- Social Sharing (Chia sẻ mạng xã hội Facebook hoặc Twitter)
Hình 1.3. Tính năng chia sẻ mạng xã hội Facebook hoặc Twitter
Cậ p nhật phiên bản Imindmap 6.2 bạn có thể chia sẻ SĐTD của mình tớ i mạngxã hội Twitter và Facebook chỉ vớ i một lần chạm. Tính năng mớ i này cho phép bạn
tùy chỉnh kích thƣớc SĐTD và chia sẻ nó tr ực tiế p lên mạng xã hội mà bạn chọn lựa.
- Online Viewer (Xem tr ực tuyến)
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 27/143
27
Hình 1.4. Tính năng xem trực tuyến
Bạn có thể gửi liên k ết độc đáo tới SĐTD của bạn bằng cách sử dụng viewer. Di
chuyển lên xuống, co vào và mở r ộng các nhánh bản đồ và thậm chí bạn có thể lấy mã
code của SĐTD để nhúng vào trang web của bạn.
-
Presentation Mode Audio Notes (Trình bày chế độ âm thanh Ghi chú)
Hình 1.5. Tính năng trình bày chế độ âm thanh Ghi chú
Ghi chú thật là thú vị, nhƣng không mang lại tr ải nghiệm khác biệt tới ngƣờ i
dùng MM. Tuy nhiên, từ giờ chúng ta có thể k ết hợ p thuyết trình với Audio Notes nhƣ
tham gia vào một trò chơi hoàn toàn mớ i. Bạn có thể thiết lậ p một bài thuyết trình MM
tự động diễn thuyết để khi bạn bấm play nó sẽ tự động phát ra âm thanh đã đƣợ c bạn
đồng bộ hóa từ trƣớ c (cách này r ất phù hợ p cho việc giảng bài qua mạng hay gửi cho
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 28/143
28
HS sinh viên để họ có thể ôn bài ở nhà mà không cần tớ i thầy cô giáo). Thậm chí bạn
có thể xuất toàn bộ ra file video.
- Box Branch and Flowchart Shapes and Colours (Hộ p chi nhánh và hình dạng sơ
đồ khối và màu sắc)
Hình 1.6. Hộ p chi nhánh và hình dạng sơ đồ khối và màu sắc
Bạn có thể chọn từ 16 hình dạng khác nhau cho nhánh bản đồ và tô điểm cho
chúng vớ i bất k ỳ màu sắc nào. MM 6.2 sẽ có thêm 11 loại hình cho flowcharts của
bạn, và bạn có thể khiến chúng hấ p dẫn hơn.
- 3D Images and Central Ideas (Hình ảnh 3D và ý tƣở ng Trung tâm)
Hình 1.7. Hình ảnh 3D và ý tƣở ng Trung tâm
Vớ i Imindmap 6.2 bạn sẽ có thêm r ất nhiều hình ảnh 3D và hình ảnh làm trung
tâm.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 29/143
29
1.5.3. Xây d ựng sơ đồ tƣ duy bằng ph ần m ềm ImindMap [11]
1.5.3.1. Ý tưở ng/chủ đề trung tâm
Sử dụng hình ảnh trung tâm để giúp tái hiện mục tiêu chính hoặc đề tài của bạn là
một nhân tố quan tr ọng tác động đến việc tƣ duy. Nó tự động ghi nhớ tr ọng tâm trên cả
hai bán cầu não và giúp cho việc vẽ lại tất cả các hình ảnh trong đầu bạn để có thể nhớ
lại trong các trƣờ ng hợ p có liên quan.
* Khi bạn khởi động phần mềm Imindmap, bạn sẽ thấy xuất hiện một cửa sổ thông
báo yêu cầu bạn chọn một hình ảnh để làm khung cho ý tƣở ng/chủ đề trung tâm SĐTD
của bạn. Ngoài ra, bạn có thể chọn “Browse for central image” để tìm một hình ảnh phù
hợ p có sẵn trong máy tính của bạn.
* Chọn hình ảnh phù hợ p nhất vớ i chủ đề trung tâm, sau đó đánh tên chủ đề vào
hộ p thoại nằm phía dƣớ i vùng chọn các hình ảnh trung tâm.
* Ấn “Create” để mở ra cửa sổ không gian để vẽ SĐTD của bạn.
* Chủ đề trung tâm sẽ xuất hiện ở trung tâm màn hình và sẵn sàng cho bạn mở
r ộng các chủ đề tiế p theo.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 30/143
30
Chú ý:
- Tên mà bạn cung cấ p cho SĐTD của bạn sẽ đƣợ c tự động lƣu lại thành tên file phần mềm MM và có đuôi dạng .iMindMap. Nếu bạn muốn đổi tên thì chọn File\Save
as và đặt lại tên file.
- Chế độ “MindMapping” đƣợ c mặc định khi MM đƣợ c mở . Vớ i chế
độ này sẽ cho phép bạn tạo ra những SĐTD đƣợ c tổ chức tự do theo quan điểm của
bạn. Ở phần tiế p theo sẽ mô tả một cụ thể cách tạo ra các nhánh chính và nhánh con
cho chế độ “MindMapping”. Tuy nhiên, trong một số trƣờ ng hợ p chắc chắn bạn muốn làm việc ở chế độ
SpeedMapping , chế độ này giúp tạo SĐTD một cách nhanh chóng
nhƣng hạn chế sự sáng tạo cá nhân của ngƣờ i sử dụng. Vấn đề này sẽ đƣợc đề cậ p ở
phần cuối của bản hƣớ ng dẫn này.
1.5.3.2. Nhữ ng nhánh chính (Nhữ ng ý tưởng cơ bản đầu tiên)
Hiện tại bạn đã sẵn sàng để thêm vào những ý tƣởng đầu tiên nhằm liên k ết vớ i
chủ đề trung tâm. Để điều khiển và kích thích năng lực tƣ duy, bạn cần phải cấu trúc
những ý tƣở ng theo phân loại và cấ p bậc. Những nhánh chính tái hiện những ý tƣở ng
cơ bản đầu tiên của bạn, đó là những khái niệm ban đầu hoặc “những bản lề” để treo
tất cả các ý phụ vào. Những nhánh này giúp tạo ra hình dạng, điêu khắc và cấu trúc
SĐTD một cách hết sức tự nhiên theo những suy nghĩ trong đầu bạn.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 31/143
31
* Để t ạo ra một nhánh chính: Click chuột trái vào vòng tròn ở giữa hình ảnh trung
tâm (nó xuất hiện khi bạn rê chuột lên hình ảnh trung tâm) và kéo rê chuột đến vị trí sao
cho nhánh có độ dài thích hợ p r ồi thả chuột.
Khuyên bạn nên chọn công cụ “Branch” hoặc “Freehand” để có thể nhanh chóng tạo ra trƣớc định nghĩa, cấu trúc hình dạng các nhánh. So vớ i
đƣờ ng thẳng, những nhánh đƣờ ng cong tạo bởi MM đƣợ c thiết k ế r ất hấ p dẫn đối vớ i
mắt và dễ ghi nhớ vào não hơn.
* Để thêm vào tên nhãn/chữ cho nhánh: Ngay lậ p tức sau khi tạo ra một nhánh,
bạn hãy gõ nội dung và nó sẽ tự động chèn vào nhánh. Một từ khóa trên một nhánh
nên chọn là các từ đơn sẽ làm cho SĐTD của bạn thêm linh hoạt và có sức thu hút.
Một từ đơn sẽ tạo ra tr ật tự các liên k ết và liên tƣở ng, giúp kích thích tƣ duy của bạn
hình thành những suy nghĩ và ý tƣở ng mớ i. Vì thế luôn luôn lựa chọn một từ khóa tốt
hơn là một chuỗi các từ - cố gắng dùng các từ đơn giản.
Nếu bạn muốn chỉnh sửa chỉ việc click đúp chuột trái trên nhánh để mở khung
chứa tên/từ khóa lần nữa và sửa lại theo ý muốn. Dạng và kích thƣớ c font chữ sẽ tự
động đƣợ c mặc định khi lựa chọn cài đặt ban đầu cho MM. Nếu bạn muốn thay đổi
font và kích thƣớ c font sử dụng, bạn có thể sử dụng tùy chọn “drop – down font” trênthanh công cụ.
Bạn có thể canh l ề cho nhãn trên nhánh bằ ng cách kích vào các biểu tượ ng
canh l ề có trên thanh công cụ.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 32/143
32
Lƣu ý: Để vẽ SĐTD hiệu quả, cố gắng chỉ sử dụng một từ khóa trên mỗi nhánh.
Một từ thì giúp nhớ và gợ i lại những ý tƣở ng tốt hơn một cụm từ hay một câu.
Bây giờ tạo những nhánh mà bạn nghĩ để gợ i lại những ý tƣở ng ban đầu.
* Thay đổ i hoặc di chuyể n nhánh
Để thay đổi hoặc di chuyển những nhánh, Click trái lên vòng tròn xanh
(đƣợ c tìm thấy bên ngoài điểm tròn đỏ khi kéo chuột đến ở cuối mỗi nhánh) và kéo rê
để thay đổi độ dài ngắn, lên xuống vị trí của nhánh.
* Để thay đổ i hình d ạng của nhánh
Để thay đổi hình dạng của nhánh, Click trái lên nhánh sẽ xuất hiện các
điểm điều khiển là các vòng tròn màu xanh (nếu rê chuột qua nhánh sẽ xuất hiện các
vòng tròn màu tr ắng) nằm bên trong nhánh, sau đó click trái lên các điểm điều khiển
này và rê chuột đến vị trí thích hợp để thay đổi.
* Màu sắ c của các nhánh
Sử dụng các màu sắc khác nhau cho từng nhánh chính sẽ hữu dụng cho việc sắ pxếp các ý tƣở ng.
Nếu mặc định màu tự động khi chọn lựa ở thanh công cụ chính, IMindMap sẽ tự
động chọn màu sắc cho các nhánh của bạn tùy thuộc vào cài đặt ban đầu.
Nếu bạn muốn thay đổi màu sắc của một nhánh nào đó, bằng cách click trái
lên nhánh đó để chọn và sau đó dùng công cụ “Colour Selector” để sửa đổi màu sắc
của nhánh. Bạn cũng có thể sử dụng công cụ “Colour Selector” để đặt lại màu sắc cho
nhánh phía trƣớc trong trƣờ ng hợ p chức năng “Autocolour” không thực thi.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 33/143
33
Khuyên bạn nên sử dụng công cụ “AutoColour” khi vẽ. Màu sắc các nhánh chính
sẽ đƣợ c tự động lựa chọn dựa trên cài đặt ban đầu. Bạn có thể cài lại theo ý muốn bằng
cách vào Tools Options AutoMap và chỉnh lại màu sắc cho từng nhánh.
Lƣu ý: Trong giai đoạn vẽ MM bạn không cần tốn quá nhiều thời gian để định
dạng. Chìa khóa để vẽ là suy nghĩ tự do và sáng tạo để ghi nhận lại toàn bộ những ý
tƣở ng chính và k ết nối chúng lại. Việc tổ chức lại và làm nổi bật những k ết quả luôn
có thể thực hiện về sau.
Vớ i việc sử dụng sau này, AutoMap cung cấ p một bộ công cụ để tăng tốc và hiệu
chỉnh những SĐTD, chẳng hạn AutoFont và AutoColour. Bạn có thể chỉnh lại những
tùy chọn này bằng cách vào Tools Options AutoMap. Hơn nữa, vớ i thẻ
Appearance trong Tools Options Appearance cung cấp đa dạng những tùy chọn
cho việc thay đổi những dạng thuộc tính của SĐTD của bạn.
1.5.3.3 Thêm nhữ ng hình ảnh/biểu tượ ng vào những ý tưở ng chính
Sử dụng hình ảnh và biểu tƣợ ng khi tạo ra những nhánh chính sẽ làm SĐTD của
bạn rõ ràng và thu hút hơn. Những hình ảnh sẽ hỗ tr ợ sự liên tƣở ng và có thể giúp ghi
nhớ lâu những trong đầu bạn. Hơn nữa, bạn có thể sử dụng những kí hiệu và biểu
tƣợng để mã hóa những chủ đề chính. Chẳng hạn, bạn có thể đánh dấu những nhận xét
nhƣ tốt hoặc không tốt, quan tr ọng hay không quan tr ọng,… * Thư viện hình ảnh: Thƣ viện hình ảnh bao gồm gần một triệu tậ p tin mà bạn có
thể tìm thấy để đƣa vào SĐTD của bạn. Nó nằm ở phía phải màn hình hiển thị (trong
một số phiên bản có thể nằm ở phía trái). Bạn sẽ cần k ết nối Internet để tìm kiếm trong
thƣ viện này.
Thƣ viện hình ảnh có một công cụ tìm kiếm đi kèm cho phép bạn gõ vào một từ
hoặc cụm từ bên trong thanh tìm kiếm và chọn bộ sƣu tậ p hình ảnh bạn muốn nhƣ
cli part, 3D sti l ls, animations và photo Objects . Bạn cũng có thể chọn số lƣợ ng k ết quả
hiển thị trên mỗi trang. Sau cùng, nhấn nút “search” để tìm kiếm.
Khi đó, bạn sẽ đƣợ c cung cấ p những hình ảnh có liên quan đến từ hoặc cụm từ
tìm kiếm. Nếu số lƣợng vƣợ t quá một trang hiển thị thì bạn có thể nhấn “next” để xem
phần còn lại.
* Thư viện biểu tượ ng : Thƣ viện biểu tƣợ ng bao gồm một ngân hàng vớ i nhiều
loại biểu tƣợ ng khác nhau mà bạn có thể sử dụng cho SĐTD. Nhiều biểu tƣợng đƣợ c
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 34/143
34
phân loại thành những bộ sƣu tậ p dễ sử dụng. Click vào biểu tƣợ ng mà bạn muốn chèn
nó vào SĐTD của bạn.
* Chèn một hình ảnh t ừ thư viện biểu tượ ng/hình ảnh
Chèn lên một nhánh: Để đƣa một hình ảnh/biểu tƣợ ng vào một nhánh, đầu tiên
bạn phải chọn nhánh cần đƣa vào, sau đó mở thƣ viện ra và chèn đối tƣợ ng (hình
ảnh/biểu tƣợ ng) vào nhánh.
Chèn vào nhƣ một ảnh tự do: Để chèn hình ảnh/biểu tƣợ ng mà nó có thể di
chuyển bất cứ vị trí nào trên BĐTD, chắc chắn r ằng không có nhánh nào đƣợ c chọn,
bạn chọn hình ảnh thích hợ p và nhấn “Insert”. Hình ảnh sẽ ngay lậ p tức xuất hiện trêncửa sổ làm việc của MM.
* Đặt l ại vị trí hình ảnh/biểu tượ ng : Hình ảnh/biểu tƣợ ng của bạn, cả khi chèn
lên nhánh hoặc tự do, đều có thể di chuyển đến bất cứ vị trí nào trên SĐTD bằng cách
click lên nó và kéo rê đến vị trí thích hợ p và thả ra.
* Điề u chỉnh kích thướ c hình ảnh/biểu tượ ng : Click trái lên hình ảnh/biểu tƣợ ng
cần điều chỉnh sẽ thấy xuất hiện 8 điểm để điều chỉnh trên đối tƣợng, sau đó chọn và
kéo thả bất cứ điểm nào trên đối tƣợng để điều chỉnh theo mong muốn.
* Xoay một hình ảnh: Để xoay một hình ảnh thì bạn chỉ việc click chọn hình ảnh
cần xoay, sau đó rê chuột lại công cụ xoay xuất hiện ở góc phải bên dƣớ i ảnh để xoay.
Chú ý tất cả các hiệu ứng không thể bị xoay.
* Chèn nhữ ng hình ảnh bên ngoài phần mề m: Nếu bạn có những hình ảnh đƣợ c
lƣu lại ở bất k ỳ chỗ nào trên máy tính đều có thể dễ dàng chèn nó vào SĐTD của bạn.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 35/143
35
Để chèn một hình ảnh lên một nhánh, chọn nhánh đó và chọn Image
Library. Cửa sổ tìm kiếm hiện ra và bạn chỉ việc tìm kiếm hình ảnh trong thƣ viện của
chƣơng trình, sau đó nhấn Open.
Để chèn một đối tƣợ ng ảnh tự do, bạn chọn Image File. Cửa sổ tìm kiếm
hiện ra và bạn chỉ việc chỉ dẫn đến địa chỉ file hình ảnh mà bạn muốn chèn vào, sau đó
nhấn Open. Hình ảnh vừa chèn sẽ xuất hiện ở cửa sổ làm việc của BĐTD và nó có thể
di chuyển đến bất k ỳ vị trí nào mà không bị ràng buộc bở i các nhánh.
Lƣu ý : Nếu bạn muốn chèn công thức hoá học toán học, vật lý thì bạn có thể sử
dụng phần mềm ChemDrawUltra, MathType để đánh công thức r ồi lƣu lại dƣớ i dạngtậ p tin ảnh có đuôi “.gif”. Sau đó chỉ việc chèn nó vào giống nhƣ chèn một hình ảnh.
1.5.3.4. T ạo nhữ ng nhánh con (những ý tưở ng thứ 2, thứ 3,…)
Hiện tại những nhánh chính đƣợ c tạo, các nhánh phụ có thể tạo ra dễ dàng và
nhanh chóng để thuận tiện một cách hài hòa trong cấu trúc suy nghĩ.
* Thêm nhữ ng nhánh con
Bạn có thể tạo ra những nhánh con từ những nhánh chính đã có bằng cáchclick vào vòng tròn đỏ cuối nhánh và rê chuột đến vị trí thích hợ p với độ dài nhánh
hợ p lý. MM sẽ tự động tạo ra những nhánh mảng hơn để đặc trƣng cho các bậc nhỏ
hơn của ý tƣở ng; tức các nhánh càng về sau sẽ càng mảnh hơn. Một số lời khuyên đối
vớ i bạn khi vẽ các nhánh:
Sử dụng những từ khóa để phát triển và mở r ộng ý tƣở ng chính.
Lần nữa nhắc bạn cố gắng chỉ sử dụng một từ trên mỗi nhánh để giữ nó đơn giản
nhằm giúp thúc đẩy bạn tƣ duy những khái niệm và ý tƣở ng mớ i.
Mở r ộng tất cả các nhánh chính đến khi bạn cảm thấy đã thêm vào đầy đủ các
nhánh con để liên k ết tất cả các cấ p tiế p theo.
Bạn có thể đào sâu, mở r ộng chủ đề bằng cách thêm vào những nhánh phụ,
những nhánh con để tái hiện những quan điểm, những suy nghĩ,…
Nhớ thêm vào những hình ảnh và biểu tƣợ ng ở những vị trí thích hợp để kích
thích tƣởng tƣợ ng c
ủa b
ạn, nh
ấn m
ạnh ch
ủ đề
và tăng cƣờ
ng trí nhớ
.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 36/143
36
1.5.3.5. S ự phố i hợ p màu nề n Thêm vào màu nền sẽ làm SĐTD của bạn trông có vẻ sinh động và thu hút hơn.
Nhớ là sử dụng màu sắc kích thích bạn ghi nhớ và sáng tạo. Bạn có thể thêm màu nền
nhƣ sau:
Chọn Design Background colour, tại “Background Colour” chọn màu thích
hợ p và nhấn “Ok”.
Bây giờ SĐTD của bạn sẽ có màu nền nhƣ đã chọn.
1.5.3.6. Nhấ n mạnh làm nổ i bật nhữ ng chủ đề
* Làm nổi bật những chủ đề (Thêm vào những đám mây)
Việc “highlight” dƣớ i dạng đám mây hoặc những hình dạng khác có thể làm nổi
bật những chủ đề đặc biệt, khiến chúng dễ nhớ và dễ k ết nối hơn vớ i các chủ đề còn
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 37/143
37
lại. MM cho phép bạn có thể thêm vào một đám mây cho một chủ đề nhấn mạnh
những yếu tố quan tr ọng trong BĐTD của bạn.
Để thêm đám mây:
- Chắc chắn r ằng đã chọn nhánh chủ đề mà bạn muốn thêm đám mây vào.
- Chọn trình đơn Insert Boundary (hoặc click phải chuột, chọn Insert
Boundary). Một đám mây sẽ xuất hiện bao quanh chủ đề đƣợ c chọn, tức từ nhánh đã
chọn đến hết các nhánh con của nó (nếu có).
1.5.3.7 . Đính kèm thông tin
Để triển khai và mở r ộng các chi tiết đặc biệt, bạn có thể muốn liên k ết vớ i tậ p
tin, địa chỉ web, các nhánh với nhau,… hoặc ghi chú lên một số nhánh. Điều này có
thể đƣợ c thực hiện nhằm mục đích tra cứu, tham khảo tại bất k ỳ thời điểm nào.
* Đính kém các tậ p tin hoặc liên k ế t
Bạn có thể sử dụng biểu tƣợng “Link to…” để thêm vào tậ p tin và siêu
liên k ết đến một nhánh. Đơn giản chọn Insert Link. Cửa sổ link Editor hiện ra, chọn
Add files r ồi chọn địa chỉ file cần liên k ết, sau đó nhấn OK. Còn muốn liên k ết đến địa
chỉ web hoặc một tậ p tin MM khác thì tại cửa sổ Link Editor bạn chọn Add Link, sau
đó đánh địa chỉ web hoặc tên tậ p tin MM r ồi nhấn OK. Để xóa liên k ết thì tại cửa sổ
Link Editor chọn liên k ết và nhấn “Remove”.
Biểu tƣợ ng trên sẽ xuất hiện trên nhánh vừa đính kèm liên kết. Bạn có thể xem
nội dung liên k ết bằng cách chọn thẻ “Presentation View” ở góc dƣớ i bên trái màn
hình hoặc click phải chuột trên nhánh và chọn Link File, chọn file và nhấn “View”.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 38/143
38
* Thêm vào nhữ ng dòng ghi chú
Bạn có thể muốn thêm một ghi chú hoặc chú thích cho một chủ đề để dễ
nhớ sau này. Hiển nhiên các ghi chú này sẽ không nhìn thấy trên SĐTD của bạn để
tránh sự lộn xộn. Để thêm ghi chú bạn chọn nhánh cần thềm vào và có thể thực hiện
theo 2 cách: (1) Chọn Insert Notes r ồi điền vào thông tin cần ghi chú. (2) Click phải
chuột Insert/Edit Insert/Edit Notes r ồi điền thông tin cần ghi chú.
Sửa đổi các ghi chú - MM bao gồm một bộ xử lý sẽ cho phép bạn thêm vào những
ghi chú trên các nhánh. Đơn giản chỉ việc chọn biểu tƣợng “Notes Editor” có thể thấy trên
thanh công cụ bên phía trái màn hình. Một hộ p thoại sẽ mở ra để bạn điền vào các ghi
chú. Để mô tả tất cả các nút công cụ có thể trong “Notes Editor”, bạn chỉ việc mở “Notes
Editor” và lƣớ t qua mỗi nút để xem hiển thị chức năng công cụ.
1.5.3.8. Xuấ t S ĐTD
MM cung cấ p một chuỗi các lựa chọn định dạng tập tin để xuất ra vớ i các mục
đích chia sẻ và sử dụng khác nhau. Bao gồm: dạng tậ p tin hình ảnh, Word, Power
Point, WebPage, PDF.
* Xuất ra dướ i d ạng t ậ p tin ảnh
Bạn có thể xuất một bản sao SĐTD dƣớ i dạng tậ p tin ảnh bằng cách chọn Image.
Nhấn Browse chọn địa chỉ cần xuất ra để lƣu hình ảnh lại trên máy và chọn kiểu định
dạng file ảnh nhƣ Bitmap (*.bmp), Jpeg (*.jpg) và PNG (*.png).
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 39/143
39
* Xuất ra dướ i d ạng t ậ p tin Word
Chọn File Export Text Document, sau đó lựa chọn Word hoặc OpenOffice,
Word phiên bản 2003 hoặc 2007, kiểu trang ngang hoặc trang đứng và địa chỉ để lƣu
lại trên máy r ồi nhấn OK. Bản Word sẽ tự động mở ra. Toàn bộ chữ trên nhánh và các
ghi chú sẽ đƣợ c chuyển hết sang Word.
Chú ý: Chức năng này chỉ thực hiện trên máy cá nhân
* Xuất ra dướ i d ạng t ậ p tin PowerPoint
Bạn có thể xuất file dƣớ i dạng tậ p tin PowerPoint bằng cách chọn File Export
Presentation. Chọn địa chỉ lƣu lại và nhấn OK. PowerPoint sẽ tự động trình bày
SĐTD dƣớ
i dạng các slide. Trong PowerPoint m
ọi hi
ệu
ứng s
ẽ ch
ạy m
ột cách t
ự độ
ng.
Nếu bạn muốn SĐTD của bạn có đầy sức sống khi chuyển thành PowerPoint,
MM sẽ tự động thiết lậ p trình tự hiển thị các nhánh của SĐTD trong PowerPoint của
bạn. Tuy nhiên, bạn có thể sửa đổi tr ật tự này theo ý muốn bằng cách vào trình đơn
View trong MM và lựa chọn công cụ Branch Odering.
ImindMap sẽ tự động định rõ vị trí tr ật tự các nhánh phụ thuộc vào tr ật tự xuất
hiện các nhánh khi chúng đƣợ c tạo ra. Bạn có thể sửa đổi tr ật tự, cách đánh số thứ tự
các nhánh bằng cách click lên số thứ tự trên nhánh và thay đổi giá tr ị số thứ tự, sau đónhấn OK. Tr ật tự nhánh đó sẽ đƣợ c hoán đổi vớ i nhánh có số thứ tự trùng vớ i số mà
bạn thay đổi.
Khi bạn hài lòng vớ i tr ật tự các nhánh, xuất SĐTD của bạn ra dạng file theo các
hƣớ ng dẫn ở trên. Để xem các trình diễn hiệu ứng, mở file PowerPoint đó lên và nhấn
F5 (hoặc chọn View Show) và click từng cái để xuất hiện từng nhánh. Bạn có thể lựa
chọn Slide Show Slide Transition để tăng tốc chuyển tiế p giữa các nhánh.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 40/143
40
Nếu bạn muốn thay đổi qua lại giữa trình bày hiệu ứng động và tĩnh thì chỉ việc chọn
biểu tƣợ ng nhỏ của SĐTD ở phía góc phải SĐTD.
Chú ý: Nếu bạn đã thêm vào màu nền cho SĐTD thì nó sẽ không hiển thị khi
chuyển sang PowerPoint. Chức năng xuất sang PowerPoint chỉ áp dụng cho máy tính
cá nhân.
* Xuất ra dướ i d ạng trang Web
Bạn chó thể xuất SĐTD ra dƣớ i dạng Web. Sự lựa chọn này có thể tìm thấy trong
trình đơn File Export Webpage, chọn Browse và cung cấp địa chỉ để lƣu lại, kích
thƣớ c SĐTD rồi nhấn Export. Mọi hiệu ứng vẽ đƣợ c xuất ra dƣớ i dạng hiệu ứng ảnh.
* Xuất ra dướ i d ạng t ậ p tin PDF
Chọn File Export PDF để xuất SĐTD ra tập tin dƣớ i dạng PDF. Bạn sẽ
đƣợ c yêu cầu cung cấp địa chỉ để lƣu tậ p tin lại.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 41/143
41
Mọi hình ảnh SĐTD sẽ đƣợ c trình bày ở trang đầu của tậ p tin PDF và những ghi
chú sẽ đƣợc đặt ở các trang tiế p theo - mỗi ghi chú sẽ đƣợc đặt trên một trang riêng để
dễ tham khảo.
1.5.3.9. In và lưu lại S ĐTD
* In ấ n
Bạn có thể in ra SĐTD đang thực thi bằng cách chọn công cụ in. Để định dạng
trang in và các tùy biến khi in, bạn vào File File Print Setup. Cửa sổ Page Setup
mở ra và bạn có thể lựa chọn kích thƣớc trang in, định dạng khổ giấy, loại máy in,…
cho phù hợ p.
* Lưu lại
Bạn cần phải lƣu SĐTD lại trƣớ c khi thoát khỏi iMindMap®.
Chọn File Save.
Nếu cần, bạn chọn địa chỉ đƣờ ng dẫn để lƣu tậ p tin lại r ồi nhấn Save.
Chú ý: Tất cả các tậ p tin MM sẽ tự động lƣu lại với đuôi tập tin là “.iMindMap”.
Chú ý: Chế độ soạn thảo nhanh S ĐTD (SpeedMappingMode)
Bây giờ chúng ta có thể tạo ra một SĐTD sử dụng mọi chức năng và công cụ khác nhau trong chế độ vẽ SĐTD tiêu chuẩn. Đó là lờ i khuyên cho thực hiện tốt nhất
các công việc nhƣ dành thời gian để tổ chức hiệu quả các ý tƣở ng. Tuy nhiên, có
những tình huống bạn muốn sử dụng MM để ghi lại nhanh những ý tƣở ng chợ t thoáng
qua trong đầu. Khi đó bạn nên sử dụng chế độ soạn thảo nhanh - SpeedMappingMode.
Thí dụ: Khi làm việc theo nhóm bạn có thể muốn phát sinh một số lƣợ ng lớ n các ý
tƣởng để thảo luận về sau; bạn cũng có thể sử dụng chế độ này trong lớ p học; để ghi
nhận lại một cuộc thảo luận điện thoại, những phút giây hội họ p, thảo luận nhóm.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 42/143
42
Ngƣợ c lại, Chế độ tiêu chuẩn - MindMapping Mode - đƣợc đánh giá là gốc vẽ
SĐTD. Còn SpeedMappingMode đƣợ c lập trình để vẽ nhanh SĐTD.
Cách tốt nhất là sử dụng chế độ soạn thảo nhanh khi bắt đầu vẽ SĐTD và sau đó
hoàn chỉnh nó ở chế độ tiêu chuẩn. Điều đó sẽ khiến bạn khỏi băn khoăn cho việc định
dạng các nhánh khi vẽ và có thể tạo ra phong cách cá nhân về sau khi hiệu chỉnh lại.
Nên nhớ là một SĐTD đƣợ c tạo ra bở i bạn thì có ảnh hƣở ng lớn hơn rất nhiều so vớ i
một SĐTD đƣợ c tạo ra cho bạn. Vì thế, hãy sử dụng chế độ tiêu chuẩn bất cứ khi nào
có thể.
Cách sử d ụng chế độ soạn thảo nhanh S ĐTD
Ta có thể sử dụng chế độ soạn thảo nhanh – SpeedMapping –
bằng cách chọn Mode Speed MM. Nó sẽ cho phép bạn tạo ra nhanh chóng một cấu
trúc BĐTD mà chỉ sử dụng bàn phím.
Đơn giản bạn click vào vòng tròn đỏ ở giữa hình ảnh/chủ đề trung tâm và bắt đầu
đánh máy. Một nhánh sẽ đƣợ c tự động vẽ để tái hiện ý tƣởng chính đầu tiên.
Để tạo thêm các nhánh chính, ấn “Enter” trên bàn phím và bắt đầu đánh nộ i dung
nhánh tiế p theo. Cứ thế lập đi lậ p lại thao tác để tạo ra các nhánh tiếp theo. Để chọn
hoặc di chuyển qua lại các nhánh, bạn có thể sử dụng phím Tab, Shift – Tab, phím mũitên trên bàn phím hoặc đơn giản là chọn trên nhánh mớ i.
Để thêm sự k ết nối các ý tƣởng đến một trong những nhánh chính, đơn giản bắt
đầu nhậ p nội dung khi nhánh đƣợ c chọn. Bằng cách nhấn Enter và tiế p tục nhậ p, bạn
có thể tạo ra các nhánh con.
Bạn có thể di chuyển đến một nhánh con bằng cách sử dụng phím mũi tên và tiế p
tục thêm vào các chủ đề hoặc ý tƣở ng thứ cấp đến khi hết các ý tƣở ng thoáng qua
trong đầu bạn.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 43/143
43
Chế độ soạn thảo nhanh thiết k ế độ dài các nhánh thông minh phù hợ p với độ dài
các từ mà bạn nhậ p vào.
Chế độ soạn thảo nhanh cũng tự động định dạng lại SĐTD của bạn khi các nhánh
mới đƣợ c thêm vào, chắc chắn nó đã đƣợ c tổ chức tốt.
Trong khi bạn có thể thực hiện khéo léo các nhánh ở chế độ soạn thảo nhanh, chế
độ này sẽ giảm khả năng phần mềm để tự động định dạng lại cấu trúc SĐTD. Nếu bạn
muốn điều chỉnh lại hình dạng, tổ chức lại hoặc nâng chất SĐTD thì bạn nên sử dụng
chế độ tiêu chuẩn.
Lƣu ý r ằng một số chức năng sẽ không thực hiện đƣợ c trong chế độ soạn thảonhanh. Chẳng hạn: chức năng vẽ tự do (Freehand); vẽ quan hệ giữa các nhánh
(Relationship Branches) và hầu hết các điểm điều khiển trên nhánh. Các chức năng
này sẽ đƣợ c thực thi đầy đủ khi bạn chuyển sang chế độ vẽ tiêu chuẩn.
Tóm lại, chế độ soạn thảo nhanh là một phƣơng án thông minh để bắt đầu vẽ
SĐTD của bạn. Quay tr ở lại chế độ tiêu chuẩn để cá nhân hóa theo ý muốn của bạn.
Điều quan tr ọng bạn nên nhớ là một SĐTD đƣợ c tạo ra bở i bạn thì có hiệu quả hơn rất
nhiều so vớ i một SĐTD đƣợ c tạo ra cho bạn. Vì thế, hãy sử dụng chế độ tiêu chuẩn bất
cứ khi nào có thể.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 44/143
44
1.6. Thự c trạng sử dụng sơ đồ - sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học ở trƣờ ng
THPT tại Quảng Nam và TP. Đà Nẵng
1.6.1. M ục đích điều tra
- Tìm hiểu thực tr ạng việc sử dụng sơ đồ - sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học ở
trƣờ ng THPT.
- Tìm hiểu ý kiến, nhận xét của giáo viên trong việc sử dụng SĐTD cho học sinh
THPT.
- Tham khảo ý kiến giáo viên về những bài có khả năng lồng ghép SĐTD vào bài
giảng hóa học trên lớ p.
- Thu thậ p những kiến nghị của giáo viên để sử dụng SĐTD đƣợ c hiệu quả hơn.
- Tìm hiểu ý kiến, nhận xét của học sinh trong việc sử dụng SĐTD.
1.6.2. Đối tƣợng điều tra
Bảng 1.1. Danh sách giáo viên đượ c tham khảo ý kiế n
STT Tên giáo viên Trƣờ ng Tỉnh, thành phố
1 Phan Đình Điền
Nguyễn Văn Cừ Quảng Nam2 Nguyễn Tiến Hùng
3 Võ Thị Thơ
4 Phạm Thị Thắm5 Nguyễn Thị Minh Phƣơng
Bảng 1.2. Các l ớp tham gia điề u tra thự c tr ạng sử d ụng SĐTD trong học t ậ p
STT Trƣờ ng Lớ p Sĩ số
1 Nguyễn Văn Cừ 11/1 41
2 11/7 37
3Thái Phiên (ĐN)
11/7 43
4 11/9 42
1.6.3. Ti ến hành điều tra
- Phát phiếu tham khảo ý kiến giáo viên
+ Số phiếu phát ra: 5
+ Số phiếu thu vào: 5
- Phát phiếu điều tra cho học sinh các lớp nhƣ bảng 1.2
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 45/143
45
+ Số phiếu phát ra: 163
+ Số phiếu thu vào: 163
1.6.4. K ế t qu ả điều tra
1.6.4.1. Thự c tr ạng sử d ụng SĐTD trong dạ y học hóa học ở trườ ng trung học
phổ thông Nguyễn Văn Cừ
Bảng 1.3. Khó khăn thườ ng g ặ p khi giảng d ạ y phần hóa hữu cơ
STT
Những khó khăn
thƣờ ng gặp khi giảng
dạy phần hóa hữu cơ
Mức độ
Nhiều Ít Không
Số
lƣợ ng
Tỉ lệ
%
Số
lƣợ ng
Tỉ lệ
%
Số
lƣợ ngTỉ lệ %
1 Kiến thức nhiều, thờ igian ít.
5 100 0 0 0 0
2
Nội dung tr ừu tƣợ ng,
khó hiểu, khó truyền
đạt.
3 60 2 40 0 0
3Bài tậ p hóa học khá đa
dạng.5 100 0 0 0 0
4Phƣơng tiện tr ực quan
ít.3 60 1 20 1 20
5
Học sinh chƣa có kiến
thức căn bản về hóa
hữu cơ.
4 80 1 20 0 0
Qua bảng 1.3, cho thấy khi giảng dạy phần hóa hữu cơ, giáo viên thƣờ ng gặ p r ấtnhiều khó khăn. Điển hình là kiến thức nhiều, thờ i gian ít (100%) và bài tậ p hóa học
khá đa dạng (100%). Ngoài ra thì có những khó khăn khác nhƣ HS chƣa có kiến thức
căn bản về hóa hữu cơ (80%), phƣơng tiện tr ực quan ít (60%).
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 46/143
46
Bảng 1.4. M ức độ sử d ụng sơ đồ- sơ đồ tư duy trong dạ y học môn hóa học
Mứ c độ sử dụng Không bao giờ R ất ít Thỉnh thoảng Thƣờ ng xuyên
Số lƣợ ng 2 2 1 0
Tỉ lệ % 40 40 20 0
Qua bảng 1.4, cho thấy việc sử dụng SĐTD trong dạy học môn hóa học ít đƣợ c
quan tâm và sử dụng nhiều. Có 40% giáo viên không bao giờ sử dụng.
Bảng 1.5. M ục đ ích sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
Mục đích sử dụng SĐTD trong dạy học môn hóa học Số lƣợ ng Tỉ lệ %
Tóm tắt nội dung bài học. 3 100
Xây dựng cấu trúc bài học theo tiến trình dạy học. 1 33.3Tiết kiệm thời gian, tăng tính linh hoạt trong bài giảng. 3 100
Đổi mới phƣơng pháp dạy học. 2 66.7
Giúp học sinh nắm vững kiến thức đã học. 2 66.7
Xây dựng bài tậ p hóa học. 1 33.3
Kiểm tra đánh giá 1 33.3
Qua bảng 1.5, cho thấy việc sử dụng SĐTD trong dạy học môn hóa học đƣợ c
giáo viên sử dụng vớ i nhiều mục đích khác nhau. Trong đó mục đích tóm tắt nội dung
bài học (100%) và tiết kiệm thời gian, tăng tính linh hoạt trong bài giảng (100%).
Ngoài ra mục đích khác đƣợ c sử dụng ít hơn nhƣ giúp học sinh nắm vững kiến thức đã
học (66.7%), đổi mới phƣơng pháp dạy học (66.7%).
Bảng 1.6. Dạng bài nên sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
STT Dạng bài nên sử dụng SĐTD Số lƣợ ng Tỉ lệ %
1 Bài lên lớ p truyền thụ kiến thức mớ i về chất. 3 60
2 Bài ôn tậ p, luyện tậ p. 5 100
3 Bài thực hành. 1 20
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 47/143
47
Qua bảng 1.6, cho thấy dạng bài nên sử dụng SĐTD đƣợ c giáo viên chọn nhiều
đó là bài ôn tậ p, luyện tậ p chiếm 100%. Ngoài ra thì dạng bài lên lớ p truyền thụ kiến
thức mớ i về chất chiếm 60%, bài thực hành (20%).
Bảng 1.7. Tác d ụng khi sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
STT Tác dụng
Không có
tác dụngBình thƣờ ng Tƣơng đối tốt R ất tốt
SL % SL % SL % SL %
1
Nội dung bài
học ngắn gọn,
cô đọng.
0 0 0 0 0 0 3 100
2Bài học tr ở nênsinh động và
hấ p dẫn.
0 0 1 33.3 2 66.7 0 0
3
Tạo hứng thú
học tậ p cho học
sinh.
0 0 2 66.7 1 33.3 0 0
4
Học sinh dễ nhớ
và hiểu bài sâu
hơn.
0 0 1 33.3 2 66.7 0 0
5Phát triển trí não
cho học sinh.1 33.3 2 66.7 0 0 0 0
Qua bảng 1.7, cho thấy việc sử dụng SĐTD có nhiều tác dụng trong dạy học hóa
học. Trong đó nội dung bài học ngắn gọn, cô đọng (100%) đƣợ c các giáo viên chọn cótác dụng r ất tốt, bài học tr ở nên sinh động và hấ p dẫn (66.7%), học sinh dễ nhớ và hiểu
bài sâu hơn (66.7%) có tác dụng tƣơng đối tốt.
Bảng 1.8. Ưu và nhược điể m của việc sử d ụng SĐTD trong dạ y học môn hóa học
STTƢu và nhƣợc điểm của việc sử dụng SĐTD trong
dạy học môn hóa họcSố lƣợ ng Tỉ lệ %
1 Giúp trình bày ngắn gọn, dễ nhìn, dễ viết. 3 100
2 Học sinh dễ nhớ bài. 2 66.7
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 48/143
48
3Kích thích hứng thú học tậ p và khả năng sáng tạo của
học sinh.2 66.7
4 Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não. 1 33.3
5
Rèn luyện cách xác định chủ đề, phát triển ý chính và ý
phụ một cách logic. 3 100
6 Không truyền đạt hết ý tƣở ng. 2 66.7
7 Không thể sơ đồ hóa tất cả kiến thức. 3 100
Qua bảng 1.8, cho thấy việc sử dụng SĐTD giúp trình bày ngắn gọn, dễ nhìn, dễ
viết (100%), rèn luyện cách xác định chủ đề, phát triển ý chính và ý phụ một cách
logic (100%) nhƣng không thể sơ đồ hóa tất cả kiến thức (100%). Tuy nhiên, còn thể hiện nhiều ƣu điểm nhƣ: giúp học sinh dễ nhớ bài, kích thích hứng thú học tậ p và khả
năng sáng tạo của học sinh.
Tóm lại: Thực tế qua điều tra thì tôi nhận thấy việc giáo viên sử dụng SĐTD
trong dạy học hóa học ở trƣờ ng THPT Nguyễn Văn Cừ là chƣa phổ biến.
1.6.4.2. Thự c tr ạng sử d ụng SĐTD trong học t ậ p môn hóa học của học sinh
THPT Nguyễn Văn Cừ (QN) và Thái Phiên (ĐN)
- Vớ i câu hỏi “ Em thích hay không thích giờ học thầy cô sử dụng SĐTD vàotrong giảng dạy” thì có 92.6% các em chọn thích, chỉ có 7.4% các em chọn không
thích.
- Điều tra k ết quả tự đánh giá mức độ sử dụng SĐTD trong học tậ p môn hóa học
của học sinh thu đƣợ c k ết quả nhƣ sau:
Bảng 1.9. M ức độ sử d ụng SĐTD trong học t ậ p môn hóa học
STT Mức độ sử dụng SĐTD Số lƣợ ng Tỉ lệ %
1 Không bao giờ 143 87.7
2 R ất ít khi 12 7.4
3 Thỉnh thoảng 5 3.1
4 Thƣờ ng xuyên 3 1.8
Qua bảng 1.9, cho thấy việc học sinh sử dụng SĐTD trong học tậ p môn hóa học
hầu nhƣ là không có (87.7%), chỉ có 1.8% thƣờ ng xuyên sử dụng.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 49/143
49
Bảng 1.10. Tr ở ng ại khi thiế t k ế SĐTD trong học t ậ p môn hóa học
STTTrở ngại khi thiết k ế SĐTD trong học tập môn hóa
họcSố lƣợ ng Tỉ lệ %
1 Không xác định đƣợ c yếu tố tr ọng tâm của bài học. 152 93.3
2 Khó xây dựng. 161 98.8
3 Không có tr ở ngại hay khó khăn gì. 2 1.2
Qua bảng 1.10, cho thấy học sinh ngại sử dụng SĐTD trong học tậ p môn hóa học
vì khó xây dựng đƣợc SĐTD (98.8%) và không xác định đƣợ c yếu tố tr ọng tâm của
bài học (93.3%). Chỉ 1,2% các em chọn không có tr ở ngại hay khó khăn gì.
Tóm lại, qua điều tra thì ta thấy hầu nhƣ các em không sử dụng SĐTD trong họctậ p bở i khó xây dựng đƣợc SĐTD.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 50/143
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 51/143
51
Nguyên t ắc 6: Đảm b ảo kh ả năng phát triể n tƣ duy của h ọc sinh
Thông qua việc xây dựng, trình bày và nghiên cứu SĐTD, HS sẽ rèn luyện đƣợ c
óc quan sát, phát triển trí nhớ và trí tƣởng tƣợng, các thao tác tƣ duy, trau dồi ngôn
ngữ, phát triển năng lực suy luận logic, tƣ duy độc lập, suy nghĩ linh hoạt, khả năng
phát hiện, sử dụng kiến thức để giải quyết vấn đề do thực tiễn đặt ra và một số phẩm
chất của nhân cách.
2.1.2. Quy trình l ập sơ đồ tƣ duy (6 bƣớ c)
Bƣớc 1: Xác định mục tiêu của sơ đồ tƣ duy
- Qua việc dạy học bằng sơ đồ tƣ duy, học sinh đạt đƣợ c những nội dung kiến
thức, k ỹ năng và thái độ gì đó là mục tiêu của SĐTD.
- Mục tiêu về nội dung kiến thức đƣợ c thể hiện trên từ khóa trung tâm và từ khóa
cấ p 1. Về k ỹ năng, đƣợ c hình thành khi GV tiến hành bài trên lớ p, HS tham gia xây
dựng, báo cáo và nghiên cứu SĐTD.
- Để xác định mục tiêu SĐTD, chúng tôi nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, sách giáo
viên, sách bài tập hóa 11, chƣơng trình cơ bản.
Bƣớ c 2: Thu nhập thông tin
Chúng tôi đã tham khảo SĐTD có liên quan từ các nguồn:
-
Các sách hƣớ ng dẫn vẽ SĐTD.-
Các luận án, luận văn và khóa luận về SĐTD.
- Các trang Website diễn đàn về dạy học bằng công nghệ thông tin và sơ đồ tƣ
duy.
Bƣớ c 3: Chuẩn bị
- Chọn lựa các từ ngữ tƣơng ứng làm từ khóa. Các từ ngữ thể hiện đƣợ c mục tiêu
của SĐTD.
-
Chọn lựa hình ảnh phù hợ p vớ i nội dung của SĐTD.
- Dự kiến các mối liên k ết.
Bƣớ c 4: Vẽ sơ đồ
- Dùng phần mềm IMindMap để vẽ sơ đồ hoặc vẽ bằng tay ra giấy.
Bƣớ c 5: Tham khảo trao đổi ý kiến với đồng nghiệp
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 52/143
52
Trao đổi và tham khảo ý kiến với đồng nghiệ p sẽ góp phần nâng cao chất lƣợ ng
của SĐTD. Ta có thể tiến hành tham khảo và trao đổi ý kiến với đồng nghiệ p theo các
bƣớ c sau:
- Cho đồng nghiệp xem các SĐTD đã thiết k ế.
-
Nhờ đồng nghiệ p nhận xét đánh giá.
- Tiế p thu ý kiến, xem xét ý kiến.
Bƣớ c 6: Chỉnh sử a và hoàn thiện
Sau khi tiế p thu ý kiến của các đồng nghiệ p ta tiến hành chỉnh sửa và bổ sung
nhằm hoàn thiện SĐTD.
2.2. Thiết k ế sơ đồ tƣ duy Phần kiến thứ c hóa hữu cơ lớp 11 cơ bản
2.2 .1. Sơ đồ tƣ duy hệ th ống hóa chƣơng
2.2.1.1. SĐTD chương “đại cương hóa hữu cơ”(Hình 2.1)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa nội dung, kiến thức chƣơng đại cƣơng hóa học hữu cơ.
Giúp học sinh nắm vững tr ọng tâm của chƣơng, vận dụng giải các bài tậ p, làm bài
kiểm tra và chuẩn bị kiến thức vào chƣơng hiđrocacbon no.
- Từ khóa trung tâm: “Đại cƣơng hóa học hữu cơ”.
- Nhánh cấ p 1: Đĩnh nghĩa, phân loại, phân tích nguyên tố, công thức phân tử,
cấu tạo hóa học, phản ứng hữu cơ.2.2.1.2. SĐTD chương “ Hidrocacbon no” (Hình 2.2)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa nội dung, kiến thức chƣơng hiđrocacbon no. Giúp học
sinh nắm đƣợ c nội dung tr ọng tâm của chƣơng, rèn luyện k ỹ năng so sánh.
- Từ khóa trung tâm: Ankan – xicloankan.
- Nhánh cấ p 1: Cấu trúc, TCVL, TCHH, ứng dụng và điều chế. - Dạng SĐTD so
sánh.
2.2.1.3. SĐTD chương “Hidrocacbon không no” (Hình 2.3)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa nội dung, kiến thức chƣơng hiđrocacbon không no.
Giúp học sinh nắm đƣợ c nội dung tr ọng tâm của chƣơng.
- Từ khóa trung tâm: Hidrocacbon không no
- Nhánh cấ p 1: Cấu trúc, TCVL, TCHH, ứng dụng và điều chế.
2.2.1.4. SĐTD chương “Andehit - axitcacbonxylic” (Hình 2.4)
- Mục tiêu: Tổng hợ p nội dung lí thuyết dẫn xuất có nhóm cacbonxyl
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 53/143
53
- Từ khóa trung tâm : Andehit – axit cacboxylic.
- Nhánh cấ p 1: Andehit, xeton và axit cacboxylic.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 54/143
54
H ì n h 2 . 1 . S Đ T D c h ƣ ơ n g “ Đ ạ i c ƣ ơ n g h ó a h ữ u
c ơ ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 55/143
55
H ì n h 2 . 2 . S Đ T D c h ƣ ơ n g “ H i d r o c a c b o n n o ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 56/143
56
H ì n h 2 . 3 . S Đ T D c h ƣ ơ n g “ H i d r o c a c b o n k h ô n g n o ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 57/143
57
H ì n h 2 . 4 . S Đ T D c h ƣ ơ
n g “ A n d e h i t – A x i t c a c b o x y l i c ” ( D o h ọ c
s i n h
v ẽ t a y )
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 58/143
58
2.2 .2. Sơ đồ tƣ duy cho nội dung m ột bài lên l ớ p
2.2.2.1. Sơ đồ tư duy cho nội dung bài mớ i
a) Bài “ Ankan” (Hình 2.5)
- Mục tiêu: Tổng hợ p nội dung lí thuyết về ankan, cho học sinh tiế p xúc vớ i dạng
SĐTD có nhiều phân cấ p.
- Từ khóa trung tâm: Ankan.
- Nhánh cấp 1: Định nghĩa, đồng phân, bậc của nguyên tử C, danh pháp, cấu trúc,
tính chất vật lí, tính chất hóa học, điều chế và ứng dụng.
b) Bài “ Ancol ” (Hình 2.6)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa nội dung kiến thức về ancol, rèn luyện kĩ năng vẽ
SĐTD cho học sinh.
- Từ khóa trung tâm: Ancol
- Nhánh cấp 1: Định nghĩa, danh pháp, tính chất vật lí, tính chất hóa học, điều
chế và ứng dụng.
2.2.2.2. Sơ đồ tư duy cho nội dung bài ôn t ậ p, luyện t ậ p
a) Bài luyện t ậ p “ Anken và ankađien” (Hình 2.7)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa lại nội dung kiến thức về Anken và ankađien.
- Từ khóa trung tâm: Luyện tập Anken và ankađien. - Nhánh cấ p 1: Cấu tạo, tính chất hóa học, điều chế, ứng dụng.
b) Bài luyện t ập “ Hidrocacbon thơm” (Hình 2.8)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa lại nội dung kiến thức về benzen và đồng đẳng.
Hidrocacbon khác.
- Từ khóa trung tâm: Luyện tậ p Hidrocacbon.
- Nhánh cấ p 1: Cấu tạo, tính chất hóa học, điều chế, ứng dụng.
c) Bài luyện t ậ p “ Andehit – Axit cacboxylic” (Hình 2.9)
- Mục tiêu: Hệ thống hóa lại nội dung kiến thức về andehit và axit cacboxylic.
- Từ khóa trung tâm: Luyện tậ p andehit và axit cacboxylic.
- Nhánh cấ p 1: Cấu tạo, tính chất hóa học, điều chế, ứng dụng.
2.3.2.5. Sơ đồ tư duy cho nội dung bài thự c hành
a) Bài thự c hành “Tính chấ t của etanol, glixerol và phenol” (Hình 2.10)
- Mục tiêu: Xây dựng k ế hoạch và tiến hành thực hành.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 59/143
59
- Từ khóa trung tâm: Thực hành 5.
- Nhánh cấ p 1: Phân nhóm, chuẩn bị, kiến thức, tiến hành, đánh giá và tổng k ết.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 60/143
60
H ì n h 2 . 5 . S Đ T D
b à i “
A n k a n ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 61/143
61
H ì n h 2 . 6 . S Đ T D
b à i “ A n c o l ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 62/143
62
H ì n h 2 . 6 . S
Đ T D
b à i “ A n c o l ” ( D o h ọ c s
i n h
v ẽ t a y )
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 63/143
63
H ì n h
2 . 7 . S Đ T D
b à i “ L u y ệ n
t ậ p a n k e n v à a n k a đ i e n ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 64/143
64
H
ì n h 2 . 8 . S Đ T D
b à i “ L u y ệ n
t ậ p H i d r o c a c b o n t h ơ m ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 65/143
65
H
ì n h 2 . 9 . S Đ T D
b à i “ L u y ệ n t
ậ p
a n d e h i t – a x i t c a c b o x y l i c ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 66/143
66
H
ì n h 2 . 1 0 . S Đ T D
b à i t h ự c
h à
n h
“ T í n h c h ấ t c ủ a e t a n o l , g l i
x e r o l v à p h e n o l ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 67/143
67
2.4. Xây dự ng bài lên lớ p có lồng ghép sơ đồ tƣ duy đã thiết k ế
2.4.1 . Bài “Ankan”
Bài 25: ANKAN(tiết 1)
I. CHUẨN KIẾN THỨC VÀ KĨ NĂNG
1) Ki ế n th ứ c
HS bi ế t
- Định nghĩa hiđrocacbon, hiđrocacbon no và đặc điểm cấu tạo phân tử của
chúng.
- Công thức chung, đồng phân mạch cacbon, đặc điểm cấu tạo phân tử và biết
đọc tên của ankan.- Một số tính chất vật lí chung của ankan.
2) Kĩ năng
Rèn luy ện kĩ năng :
- Quan sát mô hình phân tử và rút ra nhận xét.
- Viết đƣợ c công thức cấu tạo và gọi tên của các ankan.
II.
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
-
Sử dụng PPDH thuyết trình nêu vấn đề dạy phần khái niệm, tính chất vật lý.
- Dùng SĐTD ý chính tóm tắt nội từng phần.
III. CHUẨN BỊ
1) Giáo viên
Giáo án giảng dạy, mô hình phân tử một số ankan, sgk, sgv.
2)
H ọc sinh
- Ôn lại kiến thức về đồng đẳng, đồng phân và cách viết công thúc cấu tạo của
hợ p chất hữu cơ.
- Chuẩn bị trƣớ c bài mớ i.
IV. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
1) Ổn đị nh l ớ p
2)
Các ho ạt động d ạy h ọc.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 68/143
68
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung ghi bảng
I. ĐỒNG ĐẲNG – ĐỒNG PHÂN –
DANH PHÁP
Hoạt động 1
- Yêu cầu HS nhắc lại khái niệm về
đồng đẳng?
- HS: Đồng đẳng là những hợ p chất
trong CTPT hơn kém nhau 1 hay
nhiều nhóm CH2.
- Hợ p ch
ất đầu dãy ankan là metan
có CTPT CH4. Em hãy nêu một số
đồng đẳng của ankan?
- HS: C2H6, C3H8, C4H10, C5H12…
- Từ đó đƣa ra công thức tổng quát
của ankan ?
- Vậy ankan là những hợ p chất nhƣ
thế nào ?- Cho HS xem một số mô hình phân
tử ankan và từ đó rút ra nhận xét
về : liên k ết và các góc liên k ết
trong ankan ?
- HS: tr ả lờ i.
- Nhận xét, bổ sung : nguyên tử
cacbon nằm ở tâm hình tứ diện
đều, 4liên k ết hƣớng ra 4 đỉnh của
hình tứ diện.
I. ĐỒNG ĐẲNG – ĐỒNG PHÂN –
DANH PHÁP
1. Đồng đẳng
- Đồng đẳng là những hợ p chất trong CTPT
hơn kém nhau 1 hay nhiều nhóm CH2.
- Một s
ố đồng đẳ
ng của ankan: C
2H
6, C
3H
8,
C4H10, C5H12…
- CTTQ của ankan : CnH2n+2 với n ≥ 1
- Ankan là những hợ p chất có CTPT dạng
CnH2n+2 với n ≥1. - Trong ankan chỉ có liên k ết đơ n và là các
liên k ết cộng hoá tr ị.
- Các góc CCC, CCH, HCH đều bằng 109,50.
Hoạt động 2
- Yêu cầu HS nhắc lại thế nào là
đồng phân?
2. Đồng phân
- Đồng phân là những công thức cấu tạo
khác nhau nhƣng giống nhau về CTPT.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 69/143
69
- Yêu cầu HS viết CTCT của
3ankan đầu dãy?
- HS: CH4 C2H6 C3H8
CH4 CH3-CH3 CH3-CH2-
CH3
- Em có nhận xét gì về số lƣợ ng
đồng phân của 3 ankan đầu dãy?
- HS: 3ankan đầu dãy chỉ có 1
CTCT hay chỉ có một đồng phân.
- Từ C4H10 tr ở đi có nhiều đồng
phân. Yêu cầu HS viết các đồng
phân của ankan có CTPT C5H12?
- C5H12 : CH3-CH2-CH2-CH2-CH3
CH3
│
CH3-CH2-CH-CH3 CH3-C-CH3
│ │
CH3 CH3
Vậy trong ankan chỉ có đồng phân mạch
cacbon.Hoạt động 3
- Yêu cầu HS xem bảng 5.1 SGK
trang 111 và ghi nhớ tên của 10
ankan có mạch cacbon thẳng.
Ví dụ :
CH4 CH3-
Metan Metyl
Lƣu ý :
- Tên mạch nhánh tương ứ ng tên
g ố c ankyl, tên mạch chính tên
ankan có số nguyên t ử cacbon
bằ ng mạch chính.
3. Danh pháp
- Phân tử ankan mất đi 1nguyên tử hiđro tạo
thành gốc ankyl và tên ankyl = tên ankan
thay an = yl.
- Trình tự đọc tên các ankan khác :
+ Chọn mạch chính : M ạch chính là mạch
dài nhấ t, có nhiề u nhánh nhấ t.
+ Đánh số : Đánh số bắt đầu t ừ phía g ần
nhánh hơn.
+ Gọi tên : Tên ankan = chỉ số nhánh
+ tên mạch nhánh + tên mạch chính.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 70/143
70
- Có 2nhánh giố ng nhau thì viế t g ộ p
và thêm Đi trướ c tên nhánh.
Đi = 2, Tri = 3, Tetra = 4, …
- Vận dụng : Đọc tên các đồng phân
của ankan C5H12 ?
- HS: C5H12 : CH3-CH2-CH2-CH2-
CH3
Pentan
CH3
│
CH3-CH2-CH-CH3 CH3-C-CH3
│ │
CH3 CH3
2_Metylbutan
2,2_Đimetylpropan
-
- Bậc cacbon = số liên k ết của cacbon đó
vớ i cacbon khác.
II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ.
Hoạt động 4
-
Yêu cầu HS xem bảng 5.1 SGK
trang111 và trình bày các nội dung
sau : Tr ạng thái, t0s, t0
nc, khối
lƣợ ng riêng, tính tan của các
ankan?
- HS: tr ả lờ i.
-
Nhận xét.
II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ.
+ Tr ạng thái :
C1→C4 C5→C18 C19 về sau
Khí Lỏng R ắn
+ t0s, t
0nc, khối lƣợng riêng : nói chung tăng
theo khối lƣợ ng nguyên tử.
+ Tính tan : Nhẹ hơn nƣớ c và không tan
trong nƣớ c, tan nhiều trong dung môi hữu cơ.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 71/143
71
3)
Hƣớ ng d ẫ n h ọc ở nhà.
- Học bài cũ, làm các bài tậ p 1,2,6 sgk trang 115 và 116.
- Chẩn bị trƣớ c bài mớ i ( tính chất hoá học, điều chế và ứng dụng của ankan)
-
Viết các đồng phân và gọi tên của ankan có CTPT là C6H14.
IV-Rút Kinh nghiệm sau tiết dạy:
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 72/143
72
Bài 25: ANKAN(tiết 2)
I. CHUẨN KIẾN THỨ C VÀ K Ỹ NĂNG
1) Ki ế n th ứ c
HS bi ế t
- Tính chất hoá học ( phản ứng thế, phản ứng cháy, phản ứng tách hiđro, phản
ứng crăckinh ).
- Phƣơng pháp điều chế ankan trong phòng thí nghiệm, khai thác ankan trong
công nghiệ p. Ứ ng dụng của ankan.
2) Kĩ năng
Rèn luy ện kĩ năng :
-
Viết các phƣơng trình hoá học biểu diển tính chất hoá học của ankan.- Tính thành phần phần trăm về thể tích và khối lƣợ ng ankan trong hỗn hợ p khí,
tính nhiệt lƣợ ng phản ứng cháy.
II. CHUẨN BỊ
1)
Giáo viên
- Giáo án giảng dạy, thí nghiệm phản ứng cháy của khí gas, một số tranh ảnh về
ứng dụng của ankan,sgk, sgv.
2)
H ọc sinh
- Học bài củ làm các bài tậ p giáo viên giao.
- Chuẩn bị trƣớ c bài mớ i.
III. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
- Đàm thoại theo nhóm học tậ p, xây dựng tính chất hóa học từ cấu tạo.
- Thí nghiệm nghiên cứu.
- Dùng SĐTD ý chính tóm tắt nội từng phần.
- Dùng SĐTD bài ankan để củng cố bài học.
IV. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
1) Ổn đị nh l ớ p.
2)
Ki ểm tra bài cũ.
Bài t ậ p:VI ết các đồng phân vad g ọi tên của ankan có CTPT C 6 H 14?
HDTL: C6H14
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 73/143
73
CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 CH3-CH2-CH2-CH-CH3
Hexan │
CH3
2_Metylpentan
CH3-CH-CH-CH3 CH3
│ │ │
H3C CH3 CH3-C-CH2-CH3
2,3_Đimetylbutan │
CH3
2,2_Đimetylbutan
3)
Các ho ạt động d ạy h ọc.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung ghi bảng
III.
TÍNH CHẤT HOÁ HỌC.
Hoạt động 1
- Yêu cầu HS đọc sách và rút ra
nhận xét về ankan.- Ankan có phản ứng đặc trƣng là
phản ứng thế.
. Khi đƣợ c chiếu sáng các nguyên tử
hiđro trong metan đƣợ c thế lần lƣợ t
bở i clo. Yêu cầu HS trình bày các
phản ứng?
- Nhận xét.
-
Yêu cầu HS trình bày phản ứng
II.
TÍNH CHẤT HOÁ HỌC.
1. Phản ứ ng thế bở i halogen.
-
Ankan có phản ứng đặc trƣng là phảnứng thế.
CH4 + Cl2 CH3Cl + HCl
Clometan
CH3Cl + Cl2 CH2Cl2 + HCl
điclometan
CH2Cl2 + Cl2 CHCl3 + HCl
ttriclometan
CHCl3 + Cl2 CCl4 + HCl
Tetraclometan
+ HCl
as
as
as
as
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 74/143
74
giữa propan vớ i clo?
- Nhận xét, bổ sung : nguyên tử
hiđro liên kết vớ i cacbon bậc cao
dễ bị thế nên tạo ra sản phẩm
chính.Sản phẩm của phản ứng thế
halogen gọi là d ẫ n xuấ t halogen.
(43%) CH3CH2CH2Cl
1-clopropan
CH3CH2CH3 + Cl2
CH3CHCH3
│ +HCl
Cl
2-clopropan
Hoạt động 2
Tách hiđro.
- Ankan trong điều kiện có nhiệt
độ, xúc tác xảy ra phản ứng tách
hiđro. Yêu cầu HS trình bày phảnứng tách hiđro của etan?
Phản ứng crăckinh.
- Ở nhiệt độ cao có mặt xúc tác
thích hợ p, ngoài việc tách hiđro
ankan còn có thể bị cắt mạch
cacbon tạo thành các phân tử nhỏ
hơn và đƣợ c gọi là phản ứng
crăckinh. Yêu cầu HS trình bay
phản ứng crăckinh của n-butan?
- Nhận xét.
2.
Phản ứ ng tách.
CH3-CH3 CH2=CH2 + H2
CH4 + C3H6
CH3CH2CH2CH3 C2H4 + C2H6
C4H8 + H2
Hoạt động 3
- Liên hệ thực tế nhƣ :xăng dầu,
khí gas cháy trong không khí,
3. Phản ứ ng oxi hóa
CnH2n+2 + O2 nCO2+(n+1)H2O
as
0
3n+1 t0
5000C,xt
as
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 75/143
75
xăng dầu khí gas là những ankan.
Yêu cầu HS trình bày phản ứng
tổng quát của ankan vớ i oxi?
- HS: tr ả lờ i.
-
Nhận xét, bổ sung : Ngoài sản
phẩm là CO2 và H2O còn có các
sản phẩm khác nhƣ C, CO…
IV. ĐIỀU CHẾ
Hoạt động 4
- Khi cho natri axetat khan đun
nống trong hỗn hợ p vôi tôi xút
thu đƣợ c metan. Yêu cầu HS
trình bày ?
- Nhận xét.
Hoạt động 5
- Trong công nghiệ p các ankan
đƣợc điều ch
ế nhƣ thế
nào?
- HS: tr ả lờ i.
IV. ĐIỀU CHẾ
1. Trong phòng thí nghiệm
CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3
2. Trong công nghiệp
Dầu mỏ + chƣng cất phân đoạn → các
ankan.
CaO,t0
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 76/143
76
- Nhận xét.
V. Ứ NG DỤNG CỦA ANKAN
- Yêu cầu HS tìm hiểu trong sgk
trình bày ứng dụng của ankan?
- Nhận xét.
Từ khí thiên nhiên.
V. Ứ NG DỤNG CỦA ANKAN
Hoạt động 6: CỦNG CỐ SĐTD bài ankan
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 77/143
77
4) Hƣớ ng d ẫ n h ọc ở nhà.
Làm các bài tậ p sgk chuẩn bị tiết luyện tậ p tiế p theo.
IV-Rút Kinh nghiệm sau tiết dạy
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 78/143
78
2.4.2. Bài luy ện t ập “Anken và ankađien”
Bài 31. LUYỆN TẬP ANKEN - ANKAĐIEN
I. Chuẩn kiến thức và kĩ năng.
1. Kiến thứ c.
- Củng cố kiến thức về tính chất hoá học của anken, ankađien.
- Biết cách phân biệt ankan, anken và ankađien.
2. Kĩ năng.
- Phân biệt ankan, anken và ankađien.
- Viết phƣơng trình hoá học của các chất.
- Tính thành phần phần trăm của metan, anken.
3. Thái độ.- Kích thích sự hứng thú vớ i bộ môn, phát huy khả năng tƣ duy của học sinh.
II. Trọng tâm.
- Phân biệt ankan, anken và ankađien.
- Viết phƣơng trình hoá học của các chất.
- Tính thành phần phần trăm của metan, anken.
III. Phƣơng pháp.
- Diễn giảng - phát vấn - k ết nhóm.
IV. Chuẩn bị.
- Giáo viên: Chuẩn bị hệ thống kiến thức và bài tậ p.
- Học sinh: Ôn tậ p.
V. Tiến trình dạy học.
1. Ổn định lớ p: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra trong quá trình luyện tậ p.
3. Bài mớ i.
- Đặt vấn đề: Anken và ankađien giống và khác nhau nhƣ thế nào? Vào bài.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 79/143
79
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨ C
Hoạt động 1. Kiến thứ c cần nắm vữ ng
Mục tiêu: Củng cố, hệ thống hoá kiến thức về anken và ankađien
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 80/143
80
- GV hƣớ ng dẫn HS k ẻ bảng kiến thức cần nắm vững nhƣ sau
- HS k ẻ bảng kiến thức cần nắm vững, sau đó điền nội dung kiến thức vào
ANKEN ANKAĐIEN
1. Công thức phân tử CnH2n, n ≥ 2 CnH2n -2, n ≥ 3
2. Đặc điểm cấu tạo Mạch hở , chứa một liên
k ết đôi trong phân tử,
tr ong đó chứa một liên
k ết pi ( ).
Mạch hở , chứa hai liên k ết
đôi trong phân tử, trong đó
chứa hai liên k ết pi ( ).
+ Có đồng phân mạch C và đồng phân vị trí liên k ết
đôi.
+ Một số có đồng phân hình học ( cis và trans)3. Tính chất hoá học đặc
trƣng
1. Phản ứng cộng hợ p: H2, HX, Br 2 ( dd).
2. Phản ứng trùng hợ p.
4. Sự chuyển hoá ankan,
anken và ankađien
Hoạt động 2. Bài tập(SGK)Mục tiêu: Rèn luyện kĩ năng viết PTHH; phân biệt ankan, anken và ankađien; Tính
thành phần % các chất
- GV phân mỗi bàn cùng làm 1
bài tậ p
- HS đại diện lên bảng làm bài,
HS khác nhận xét, bổ sung
- GV đánh giá
1. Viết các PTHH minh hoạ:
a. Để tách metan từ hỗn hợ p vớ i
một lƣợ ng nhỏ etilen, ngƣờ i ta
dẫn hỗn hợp khí đi qua dung dịch
brom dƣ.
b. Sục khí propilen vào dung dịch
KMnO4, thấy màu của dung dịch
1.
a. CH2 = CH2 + Br 2 CH2Br – CH2Br
b. 3CH3 - CH2 = CH2 + 2KMnO4 + 4H2O
3CH3-CH2OH – CH2OH + 2MnO2 + 2KOH
p
p
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 81/143
81
nhạt dần, có k ết tủa nâu đen xuất
hiện.
2. Trình bày phƣơng pháp hoá
học nhận biết 3 bình đựng 3 khí
riêng biệt là metan, etilen, và
cacbonic. Viết PTHHH minh
hoạ.
3. Viết PTHH của các phản ứng
thực hiện sơ đồ chuyển hoá sau:
CH4
C2H2C2H4C2H6C2H5Cl
4. Viết PTHH của các phản ứng
điều chế các chất sau:1,2 –
đicloetan; 1,1- đicloetan từ etan
2. Gợ i ý.
Cách 1: Dẫn lần lƣợ t từng khí đi qua dd nƣớ c vôi
trong Ca(OH)2 dƣ, khí nào phản ứng cho k ết tủa
tr ắng đó là khí CO2. CO2 + Ca(OH)2
CaCO3 tr ắng + H2O. Hai khí còn lại dẫn qua
dung dịch brom loãng, khí nào phản ứng làm mất
màu dung dịch brom là khí etilen, còn lại là khí
metan.
CH2= CH2 + Br 2 CH2Br – CH2Br
Cách 2: Dẫn lần lƣợ t từng khí qua bình đựng
dung dịch KMnO4, khí nào làm mất màu dung
dịch thuốc tím là khí etilen. 3CH2 = CH2 +
2KMnO4 + 4H2O 3CH2OH – CH2OH +
2MnO2 + 2KOH
Hai khí còn lại dẫn lần lƣợt qua nƣớ c vôi trongdƣ, khí nào cho kết tủa tr ắng là khí CO2, khí còn
lại là metan CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 tr ắng +
H2O.
3. Gợ i ý.
1500oC
LLN2 CH4
C2H2 + 3H2
C2H2 + H2 toPd/Pb CO3 C2H4
C2H4 + H2
Ni,toC2H6
a'sC2H6+ Cl2 C2H5Cl + HCl
4. Gợ i ý.
CH3 –
CH3
to,xtCH
2=CH
2 + H
2
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 82/143
82
và các chất vô cơ cần thiết
5. Cho 4,48 lít hỗn hợ p khí gồm
metan và etilen đi qua dung dịch
brom dƣ, thấy dung dịch nhạt
màu và còn1,12 lit khí thoát ra.
các thể tích đo ở điều kiện tiêu
chuẩn. Thành phần phần trăm của
khí metan trong hỗn hợ p là:
A. 25,00% B. 50,00%
C. 60,00% D.
37,50%
Hãy chọn đáp án đúng.
6. Viết PTHH của các phản ứng
điều chế polibut -1,3-đien từ but-
1-en.
7. Đốt cháy hoàn 5,40 g ankađien
liên hợp X thu đƣợ c 8,96 lít khí
CO2 (đktc). Công thức nào sau
đây là công thức cấu tạo của X?
A. CH2 = CH – CH = CH2
B. CH2 = CH – CH = CH – CH3
C. CH2 = C (CH3) – CH2 – CH3
D. CH2 = C = CH – CH3
CH2 = CH2 + Cl2 CH2Cl – CH2Cl
CH3 - CH3 +2Cl2a's
(1 : 2)CH3 - CHCl2 + 2HCl
5. Tr ả lời. Đáp án đúng: A.
6.
CH2=CH – CH2 – CH3to,xt
CH2=CH – CH=CH2 +
H2
nCH2=CH – CH=CH2to,xt
(-CH2-CH=CH –
CH2-)n
7. CnH2n-2 +3 1
2
n
O2 nCO2 + (n-1)H2O
(14n-2)g n mol
5,4 g 0,4 mol
5,4n = 0,4(14n-2) n = 4
Vậy X là C4H6 (Đáp án: A)
4. Củng cố.
- Củng cố trong từng bài
5. Dặn dò.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 83/143
83
2.4.3. Bài luy ện t ập “ Hidrocacbon thơm”
BÀI 36: LUYỆN TẬP HIĐROCACBON THƠM
I. Chuẩn kiến thức và kĩ năng:
1. Kiến thứ c
- Củng cố tính chất hóa học cơ bản của hidrocacbon thơm.
- HS hiểu mối liên quan giữa cấu trúc và tính chất đặc trƣng của hidrocacbon
thơm.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng viết phƣơng trình hóa học minh họa tính chất của
hidrocacbon thơm.
- Kĩ năng giải toán về hidrocacbon thơm.3. Thái độ
Ý thức cẩn thận, kiên trì, chính xác.
II. Phƣơng pháp và phƣơng tiện dạy học
1. Phƣơng pháp
Đàm thoại nêu vấn đề, thảo luận giải quyết vấn đề.
2.
Phƣơng tiện
Phiếu học tậ p.
III. Tiến trình dạy học
1. Ổn định lớ p
2. Kiểm tra bài cũ
3. Nội dung bài học
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 84/143
84
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
I. KIẾN THỨ C CẦN NẮM VỮ NG:
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 85/143
85
* Hoạt động 1
Chia HS thành 2 nhóm thảo luận
Yêu cầu HS nêu cách gọi tên:
-
Các ankylbenzen có 1 nhóm thế
trong vòng benzen.
- Các ankylbenzen có 2 hay nhiều
nhóm thế trong vòng benzen.
* Hoạt động 2
Yêu cầu HS nêu tính chất hóa học chungcủa hidrocacbon thơm.
1. Cách gọi tên các ankylbenzen
+ Tên ankylbenzen 1 nhóm thế:
Tên nhóm ankyl + benzen
+ Tên ankylbenzen 2 hay nhiều nhóm thế:
S ố chỉ vị trí các nhóm ankyl + tên nhóm
ankyl + benzen
(Cách đánh số sao cho tổng hệ số của các
nhánh là nhỏ nhất)
Chú ý: Khi có 2 nhóm thế thƣờ ng dùng các
tiền tố: ortho, meta, para.
Ortho(O-)
para(p-)
(m-)
R
meta(m-)
( 12
3
4
5
6o-)
2. Tính chất hóa học chung của
hidrocacbon thơm. a). Phản ứng thế nguyên tử H của vòng
benzen.
+ Halogen hóa ( có bột Fe xúc tác )
+ Nitro hóa ( xúc tác H2SO4 đặc )
Ta có:
- Nhóm thế loại I ( no, đẩy e): nhóm ankyl,
-OH, -NH2, OCH3,...
- Nhóm thế loại II ( không no, hút e): -
NO2, -CHO, – COOH, -SO3H,...
*Quy tắc thế:
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 86/143
86
* Hoạt động 3
GV: Cho HS chuẩn bị và yêu cầu HS lên
bảng trình bày:
Bài tập 1: Viết CTCT và gọi tên các
hidrocacbon thơm có CTPT C8H10,C8H8. Trong số đó đồng phân nào phản
ứng đƣợ c vớ i: dung dịch Br 2, HBr? Viết
phƣơng trình phản ứng hóa học xảy ra.
R
+ X
R ( I )
R ( I I )
m
o,p
b). Phản ứng cộng H2 vào vòng benzen tạo
thành vòng no.
c). Phản ứng thế nguyên tử H của nhóm
ankyl liên k ết vớ i vòng benzen.
d). Phản ứng oxi hóa nhánh ankyl bằng
dung dịch KMnO4 đun nóng.
e). Phản ứng cộng Br 2, HBr, H2O vào lk
đôi, ba ở nhánh của vòng benzen.
II. BÀI TẬP:
Bài tập 1:
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
o-xilen m-xilen p-xilen
CH2CH3
Etylbenzen
CH=CH2
stiren
Chỉ có stiren phản ứng vớ i Br 2, HBr.
Phƣơng trình:
C6H5CH=CH2+Br 2 C6H5CHBr-CH2Br
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 87/143
87
Bài tập 2: Trình bày phƣơng pháp hóa
học phân biệt các chất lỏng sau: benzen,
stiren, toluen và hex-1-in.
Bài tập 3:
Viết PTHH của các phản ứng điều chế
etilen, axetilen từ metan, điều chế
clobenzen và nitrobenzen và các chất vô
cơ khác.
Bài tập 4:
Hỗn hợ p M chứa benzen và xiclohexen.
Hỗn hợ p M có thể làm mất màu tối đa75g dung dịch Brom 3,2%. Nếu đốt cháy
hoàn toàn hỗn hợ p M và hấ p thụ sản
phẩm cháy vào dung dịch Ca(OH)2 dƣ
thì thu đƣợ c 21g k ết tủa. Tính % khối
lƣợ ng từng chất trong hỗn hợ p M.
C6H5CH=CH2+HBr C6H5CHBr-CH3
Bài tập 2:
Dựa vào CTCT để xác định thuốc thử dùng
để phân biệt:
+ Dùng dd AgNO3/NH3 ta nhận biết đƣợ c
hex-1-in.
+ Dùng dd KMnO4 nhận biết stiren ở đk
thƣờ ng, nhận toluen khi đun nóng.
Bài tập 3:
2CH4 1500
0
C2H2 + 3H2
C2H2 + H2 C2H4
3C2H2 C6H6
C6H6 + Cl2 C6H5Cl + HCl
C6H6 + 3HNO3 C6H5 NO2 + 3H2O
Bài tập 4:
Benzen không cộng hợp nƣớ c brom trong
nƣớ c brom nên chỉ có xiclohexen tham gia phản ứng:
C6H10 + Br 2 → C6H10Br 2
Nxiclohexen = n brom = = 0,015 (mol)
Đặt số mol benzen trong hỗn hợ p M là x
2C6H6 + 15O2 12CO2 + 6H2O
x 6x
2C6H10 + 17O2 12CO2 + 10H2O
0,015 0,09
6x + 0,09 = 0,21 → x = 0,02
Khối lƣợ ng hỗn hợ p M là:
0,02.78 + 0,015.82 = 2,79g
% về khối lƣợ ng của C6H6
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 88/143
88
Bài tập 5:
Ankyl benzen X có phần trăm khối
lƣợ ng cacbon bằng 92,31%.
a). Tìm CTPT của X.
b). Viết CTCT, gọi tên chất X.
%mC6H6 = . 100% = 55,9%
→ C6H10 chiếm 44,1%.
Bài tập 5:
Thảo luận tìm ra CTPT:
8:71
69.8:
12
31,91
1
%:
12
% H C
mm
CT đơn giản nhất của X là C7H8
CTPT của X: (C7H8)n hay C7nH8n. X là
ankylbenzen nên có CTTQ CmH2m-6.
Giải đƣợ
c n = 1.
CTPT X: C7H8
CTCT của X
CH3
4. Củng cố bài.
GV nhắc lại nội dung chính đã đề cậ p trong bài:
- Đặc điểm cấu trúc, đồng phân, tính chất hóa học của ankylbenzen.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 89/143
89
2.4.4. Bài “ Ancol ”
BÀI 40: ANCOL (Tiế t 1)
I. CHUẨN KIẾN THỨ C – KĨ NĂNG 1. Về kiến thứ c
* H ọc sinh biế t:
- Khái niệm, phân loại, cấu tạo phân tử ancol, đồng phân, danh pháp ( gốc – chức
và thay thế).
- Tính chất vật lí của ancol: Nhiệt độ sôi, độ tan trong nƣớ c. Liên k ết hidro
- Tính chất hóa học đặc trƣng và ứng dụng của một số ancol.
- Phƣơng pháp điều chế ancol từ anken, từ tinh bột.- Ứ ng dụng của ancol etylic (etanol).
- Công thức phân tử, cấu tạo của glixerol.
* H ọc sinh hiể u:
- Phản ứng thế H của nhóm OH (phản ứng chung của R OH, phản ứng riêng của
glixerol) ; Phản ứng thế nhóm OH ancol ; Phản ứng tách nƣớ c tạo thành anken hoặc
ete ; Phản ứng oxi hoá ancol bậc I, bậc II thành anđehit, xeton ; Phản ứng cháy.
2. K ỹ năng
- Từ công thức biết gọi tên và ngƣợ c lại từ gọi tên viết đƣợ c công thức những
ancol đơn giản.
- Vận dụng liên k ết hidro để giải thích một số tính chất vật lí của ancol.
- Xác định CTPT, CTCT của ancol
- Biết cách quan sát, phân tích và giải thích các hiện tƣợ ng thí nghiệm.
3. Thái độ, tình cảm- Bên cạnh những lợi ích đem lại, ancol còn có tính độc hại đối với con ngƣờ i và
môi trƣờ ng sống. Thông qua việc học các chất này, HS thấy rõ phải có kiến thức về
chúng để sử dụng chúng phục vụ con ngƣờ i một cách an toàn đồng thờ i bảo vệ môi
trƣờ ng sống.
II. TR ỌNG TÂM
- Đặc điểm cấu tạo của ancol.
- Quan hệ giữa đặc điểm cấu tạo vớ i tính chất vật lí (Nhiệt độ sô, tính tan).
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 90/143
90
- Phƣơng pháp điều chế ancol.
III. CHUẨN BỊ
- Giáo viên: giáo án.
- Học sinh: học bài và xem trƣớ c bài ancol.
IV. PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
- GV đặt vấn đề. Vấn đáp – tìm tòi.
- Phƣơng pháp giảng giải.
- Phƣơng pháp dùng SGK.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
1. Ổn định lớ p: Kiểm tra sĩ số, nắm tình hình lớ p.
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Tiến trình
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC
SINHNỘI DUNG GHI BẢNG
Hoạt động 1: Định nghĩa
- GV đƣa ra ví dụ về một số ancol. Cho HS quan
sát.
- GV hỏi: Em có thấy điểm gì giống nhau về cấutạo trong phân tử của các hợ p chất hữu cơ trên
+ Điểm giống nhau: đều có nhóm OH liên k ết
tr ực tiế p vớ i gốc hidrocacbon no.
- GV: từ đó em có thể nêu định nghĩa thế nào là
ancol
- GV nhắc lại kiến thức cũ:
CH CH + H2O HgSO4, H2SO4 [CH2 = CH –
OH] (không bền) → CH3 – CH=O.
+ Từ kiến thức cũ GV nhấn mạnh cho HS: nhóm
hidroxyl (-OH) liên k ết tr ực tiế p vớ i nguyên tử
cacbon no.
lƣu ý:
+ Nếu – OH liên k ết với cacbon không no →
I. ĐỊNH NGHĨA, PHÂN LOẠI
1. Định nghĩa
- Ancol là những hợ p chất hữu cơ trong
phân tử có nhóm hidroxyl – OH liên k ếttr ực tiế p vớ i nguyên tử cacbon no.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 91/143
91
ancol không bền và bị phân hủy.
+ Nếu – OH liên k ết với cacbon thơm → phenol
(đƣợ c tìm hiểu ở phần sau).
- GV cung cấp thêm: Ngoài trƣờ ng hợ p ancol k
bền do C không no, còn trƣờ ng hợ p ancol k bền
do các nhóm OH liên k ết với 1C, nhƣng sẽ nhắc
sau trong phản ứng tách nƣớ c trong phần tính
chất hóa học.
2. Phân loại
Hoạt động 2:
- GV yêu cầu HS dựa vào SGK và cho biết cơ sở để phân loại ancol?
- HS: cơ sở để phân loại: Gốc hidrocacbon, số lƣợ ng nhóm -OH.
VÍ DỤ PHÂN LOẠIDANH PHÁP
Thông thƣờ ng Tên thay thế
C2H5OH- Ancol no đơn chức, mạch hở .
- CnH2n+1OH hay CnH2n+2O
Ancol etylic etanol
CH2 =CH – CH2-OH - Ancol không no, đơn chức,mạch hở (1 lk đôi)
- CnH2n-1OH
Ancol alylic Prop-2-en-1-ol
C6H5 – CH2 – OH - Ancol thơm, đơn chức Ancol benzylic Phenyl
metanol
C2H4(OH)2 - Ancol no, đa chức, mạch hở .
- CnH2n+2-x(OH)x
etylenglicol Etan-1,2-diol
- Chú ý: Hidrocacbon không no và hidrocacbon thơm chỉ nói đến phần gốc hidrocacbon
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 92/143
92
còn lại, còn C liên k ết tr ực tiế p vớ i nhóm OH vẫn là C no, nếu không nó sẽ ra hợ p chất
khác.
- GV: ngoài 2 cách phân loại trên ngƣờ i ta còn phân loại ancol theo bậc ancol
- GV hỏi: Cách tính bậc C?
+ Bậc C đƣợ c tính bằng số liên k ết của C đó vớ i C xung quanh
Bậc cacbon - Ancol bậc 1: là ancol có nhóm -OH liên k ết tr ực tiế p vớ i cacbon
bậc 1
VD: C2H5OH (ancol etylic)
- Ancol bậc 2: là ancol có nhóm -OH liên k ết tr ực tiế p vớ i cacbon
bậc 2
VD: (CH3)
2 CH
– OH (ancol isopropylic)
- Ancol bậc 3: là ancol có nhóm -OH liên k ết tr ực tiế p vớ i cacbon
bậc 3
VD: (CH3)3 C – OH (ancol tert-butylic
- GV: trong chƣơng trình chỉ xét các ancol no, mạch hở .
Hoạt động 3: Danh pháp
- GV trình bày quy tắc đọc tên ancoltrong SGK trang 180
- GV lấy ví dụ cho HS, sau đó GV yêu
cầu HS đọc tên các ancol đã lấy ví dụ ở
phần phân loại.
- GV nhắc lại kiến thức cũ về các bƣớ c
chọn mạch C của ankan, anken, ankin và
nhấn mạnh cho ancol.
+ Ankan: ƣu tiên nhánh.
+ Anken: ƣu tiên nối đôi.
+ Ankin: ƣu tiên gần liên k ết ba.
II. ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP
1. Danh pháp
a) Tên thông thƣờ ng
Qui t ắc:
Ancol + tên gốc ankyl +ic
Ví dụ:
CH3OH : Ancol metylic
CH3- CH2-CH2- OH: ancol propylic…
b) Tên thay th ế
Các bƣớ c:
- Chọn mạch chính là mạch C dài nhất chứa
nhóm OH, nhiều nhánh.
- Đánh số thứ tự ƣu tiên phía có nhóm OH gần
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 93/143
93
Hoạt động 4: Đồng phân
- GV yêu cầu HS nhắc lại khái niệm
đồng phân.
+ Đồng phân là những hợ p chất khác
nhau về CTCT nhƣng có cùng CTPT.
- GV: ancol có những loại đồng phân
nào?
- GV:+ Từ 3C tr ở lên có đồng phân về vị trí
nhóm chức.
+ Từ 4C tr ở lên có đồng phân về mạch C
- GV hƣớ ng dẫn HS cách viết CTCT các
ancol đồng phân: Viết mạch C không
nhánh, sau đó gắn nhóm – OH vào các
nguyên tử C khác nhau trong mạch
- GV lấy ví dụ về C4H9OH và yêu cầu
HS viết đồng phân.
- GV bổ sung thêm một số ancol khác:
nhất, gần nhánh.
Qui t ắc:
Tên hidrocacbon tƣơng ứng vớ i mạch chính + số
chỉ vị trí nhóm OH + ol
Ví dụ:
2. Đồng phân
- Ancol có:
+ Từ 3C tr ở lên có đồng phân vị trí nhóm chức
Ví dụ: C3H7OH
CH3 – CH2 – CH2 – OH (ancol propylic)
CH3 CH
CH3
OH
(ancol iso- propylic)
+ Từ 4C tr ở lên có đồng phân mạch cacbon
Ví dụ: C4H9OH có 4 đồng phân
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 - OH (1)
CH3 - CH2- CH- OH
CH3 (2)
CH3 CH
CH3
CH2 OH
(3)
CH3 C
CH3
CH3
OH
(4)
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 94/143
94
CH2 - CH2
OH OH etan-1,2-diol (etilenglicol)
CH2 - CH - CH2
OH OH OH
propan-1,2,3-triol (glixerol)
Hoạt động 5:
- GV yêu cầu HS dựa vào SGK nêu tính
chất vật lí của ancol.
- Ở điều kiện thƣờ ng là chất lỏng.
- Nhiệt độ sôi của các ancol tăng dần khikhối lƣợ ng phân tử tăng dần.
- Độ tan của các ancol giảm dần khi
phân tử khối tăng dần.
- GV thông báo cho HS về khái niệm
liên k ết hidro.
* Liên k ết hidro:
Liên k ết giữa nguyên tử mang một phần
điện tích dƣơng của nhóm – OH này khi
ở gần nguyên tử O mang một phần điện
tích âm của nhóm – OH kia tạo thành
một liên k ết yếu gọi là liên k ết hidro.
- GV hỏi: vì sao ancol có nhiệt độ sôi
cao hơn nhiều so vớ i các hidrocacbontƣơng ứng.
- Ancol có nhiệt độ sôi cao hơn
hidrocacbon tƣơng ứng.
+ Giải thích: do ancol có liên k ết hidro
… O – H … O – H …O – H…
R R R
+ Do có liên k ết hidro giữa các phân tử
III. TÍNH CHẤT VẬT LÍ (SGK)
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 95/143
95
vớ i nhau (liên k ết hidro liên phân tử),
các phân tử ancol hút nhau nhiều hơn so
vớ i những phân tử có cùng phân tử khối
nhƣng không có liên kết hidro. Vì thế
cần phải cung cấ p nhiệt nhiều hơn để
chuyển ancol từ tr ạng thái r ắn, sang
tr ạng thái lỏng (nóng chảy) cũng nhƣ từ
tr ạng thài lỏng sang tr ạng thái khí (sôi).
- GV: Ngoài ra ancol còn tan nhiều trong
nƣớ c do ancol tạo đƣợ c liên k ết hidro
vớ i H2O.
+ Các phân tử ancol có khả năng tạo liên
k ết hidro với nƣớ c, nên có thể xen giữa
các phân tử nƣớ c, gắn k ết vớ i các phân
tử nƣớ c. Vì thế chúng hòa tan tốt trong
nƣớ c.
4. Củng cố
VI. DẶN DÒ
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 96/143
96
BÀI 40: ANCOL (Tiế t 2)
I. CHUẨN KIẾN THỨ C – KĨ NĂNG
1. Về kiến thứ c
Biết đượ c:
- Tính chất hóa học của ancol: thế H ở nhóm – OH ancol, phản ứng thế nhóm –
OH, phản ứng tách nƣớ c, phản ứng oxy hóa.
- Phƣơng pháp điều chế, ứng dụng của etanol và của metanol.
Hiểu đượ c :
- Tính chất hoá học : Phản ứng thế H của nhóm OH (phản ứng chung của R OH,
phản ứng riêng của glixerol) ; Phản ứng thế nhóm OH ancol ; Phản ứng tách nƣớ c tạothành anken hoặc ete ; Phản ứng oxi hoá ancol bậc I, bậc II thành anđehit, xeton ; Phản
ứng cháy.
2. Kĩ năng
Viết phƣơng trinh hóa học của phản ứng thế nguyên tử H của nhóm – OH,
phản ứng tách nƣớ c theo quy tắc Zai-xep.
Viết đƣợ c phƣơng trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của ancol và
glixerol.
Giải đƣợ c bài tậ p : Phân biệt đƣợc ancol no đơn chức vớ i glixerol bằng phƣơng
pháp hoá học, xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của ancol, một số bài tậ p
có nội dung liên quan.
Biết cách tiến hành thí nghiệm và hợ p tác nhóm, rèn k ỹ năng quan sát, phân
tích và giải thích hiện tƣợ ng thí nghiệm.
3. Thái độ - Bên cạnh những lợi ích đem lại, ancol còn có tính độc hại đối với con ngƣờ i và
môi trƣờ ng sống. Thông qua việc học các chất này, HS thấy rõ phải có kiến thức về
chúng để sử dụng chúng phục vụ con ngƣờ i một cách an toàn đồng thờ i bảo vệ môi
trƣờ ng sống.
II. CHUẨN BỊ
- GV: Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm: Glyxerol tác dụng vớ i Cu(OH)2
- HS xem bài trƣớ c.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 97/143
97
III. PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: đàm thoại, nêu vấn đề, thuyết trình, tr ực
quan…
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớ p: Kiểm tra sĩ số, nắm tình hình lớ p.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Viết và gọi tên các đồng phân của C4H9OH.
3. Tiến trình
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
VÀ HỌC SINH NỘI DUNG GHI BẢNG
Ho ạt động 2 : Tìm hiểu chung tính chất
hóa học c
ủa ancol.
GV đƣa ra CT chung của ancol
R – CH2 – O – H
- Dựa vào độ âm điện của O, C, H. Cặ p
electron phân cực về O nên khi xảy ra
phản ứng sẽ có 2 trƣờ ng hợ p xảy ra:
+ Phản ứng thế nguyên tử H trong
nhóm – OH+ Phản ứng thế cả nhóm OH, Phản ứng
tách nhóm – OH cùng vớ i nguyên tử H
trong gốc HC.
Ngoài ra, ancol còn có phản ứng oxy
hóa.
GV: Từ đặc điểm cấu tạo dẫn dắt HS
rút ra nhận xét về tính chất hóa học của
ancol.
Ho ạt động 3 : Tìm hiểu về phản ứng
thế H của nhóm OH ancol
GV trình bày thí nghiệm và yêu cầu HS
quan sát, giải thích hiện tƣợ ng và viết
PTPƢ.
IV. Tính chất hóa học
1. Ph ản ứ ng th ế H c ủa nhóm OH ancol
a)
Phản ứ ng chung của ancol
- Tác dụng vớ i kim loại kiềm (Na, K)
CnH2n+1OH + Na CnH2n+1ONa +
H2
VD: C2H5OH + Na → C2H5ONa +
H2
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 98/143
98
GV lấy VD của HCl + Na, và chứng
minh ancol cũng phản ƣng tƣơng tự
nhƣ HCl. Tƣơng tự lấy VD HCl +
NaOH, GV đặt câu hỏi: Vậy ancol có
phản ứng đƣợ c vớ i NaOH k?
+ Vì ancol phân cực yếu, nên không đủ
để đẩy ion Na+ ra khỏi phân tử NaOH.
Do đó ancol k phản ứng vớ i NaOH.
GV: ancol k phản ứng vớ i NaOH vậy
vớ i Cu(OH)2 thì có phản ứng không?
GV chú ý cho HS đây là phản ứng
dùng để nhận biết ancol đơn chức và an
col đa chức có nhóm –OH đính vớ i
những nguyên tử C cạnh nhau, chẳng
hạn nhƣ etylenglicol, glyxerol,…
GV nhấn mạnh: ancol không thể hiện
tính axit khi phản ứng với bazơ là
NaOH, phản ứng với Đồng hidroxytchỉ là phản ứng đặc trƣng tạo phức,
phức là gì các em sẽ đƣợ c học trong
chƣơng trình 12.
Ho ạt động 4: Phản ứng thế nhóm OH
ancol
GV trình bày tiến trình thí nghiệm:
Ancol etylic phản ứng vớ i axit và yêu
cầu HS dự đoán hiện tƣợ ng và giải
thích.
HS dựa vào sách giáo khoa và tr ả lờ i.
GV: tƣơng tự nhƣ vớ i axit bromhidric
thì ngƣời ta cũng tiến hành thí nghiệm
tƣơng tự với axit sunfuric đậm đặc
So với nƣớ c, ancol phản ứng vớ i Na kém
mãnh liệt hơn.
- Các ancol + NaOH → hầu nhƣ không phản
ứng
b)
Phản ứ ng riêng vớ i glixerol
- Phản ứng dùng để phân biệt ancol đơn
chức với ancol đa chức (có nhóm OH liền
k ề)
VD:
2C3H5(OH)3 + Cu(OH)2 →
[C3H5(OH)2O]2Cu + H2O
Màu xanh Đồng (II)
Glixerat – Xanh lam
2. Ph ản ứ ng th ế nhóm OH ancol
a) Phản ứ ng với axit vô cơ
C2H5OH + HCl C2H5Cl + H2O
CTTQ:
C2H5OH + HNO3 C2H5 – O – NO2 + H2O
C2H5OH + H2SO4 → C2H5 – O – SO3-H+
H2O
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 99/143
99
lạnh, axit nitric đậm đặc, axit
halogenhidric bốc khói. Nhóm OH
ancol bị thế bở i gốc axit.
GV đƣa ra công thức tổng quát và yêu
cầu HS viết phƣơng trình của ancol
etylic vớ i HNO3 và H2SO4.
GV hƣớ ng dẫn học sinh viết phƣơng
trình phản ứng tƣơng tự nhƣ phản ứng
của ancol vớ i axit.
GV tổng k ết kiến thức và nhấn mạnh
về điều kiện phản ứng và môi trƣờ ng
liên quan của ancol vớ i các chất tạo
thành.
HS tr ả lờ i.
Ho ạt động 5: Phản ứng tách nƣớ c
GV trình bày điều kiện phản ứng và
cách viết phƣơng trình phản ứng. Lƣu ý
cho học sinh về nhiệt độ phản ứng sovớ i phản ứng tạo ete.
GV yêu câu HS cho biết khi có 2, 3, 4
ancol khác nhau tham gia phản ứng thì
thu đƣợ c bao nhiêu ete. Từ đó hƣớ ng
dẫn HS rút ra nhận xét về số ete có thể
tạo thành.
GV yêu cầu HS viết phƣơng trình tách
3. Ph ản ứng tách nƣớ c.
Khi có H2SO4 đặc ở 140oC, 2 ancol tách một
phân tử H2O tạo ra ete.
VD:
- nancol = n ete + nH2O
- Có n ancol (khác nhau) tham gia phản ứng
thì thu đƣợ c
ete, trong đó có n ete đốixứng.
* Khi có mặt H2SO4 ở 170oC:
Ancol Anken + H2O
VD:
Ete
Đietylete
H2SO4 đ
170oC
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 100/143
100
nƣớ c của propan – 1 – ol.
HS lên bảng viết.
GV đặt vấn đề cho HS vớ i phản ứng
tách nƣớ c của Butan – 2 – ol. Từ đó
GV phát biểu quy tắc Zai - xep.
+ NX: Nhóm OH ƣu tiên tách ra cùng
vớ i H ở nguyên tử C bậc cao hơn bên
cạnh để tạo thành liên k ết đôi C=C.
Hoạt động 6: Phản ứng oxy hóa.
GV: Vớ i các hợ p chất hữu cơ mà thành
phần chỉ có C, H, O, khi oxy hóa hoàn
toàn ta luôn thu đƣợ c khí CO2 và hơi
nƣớ c.
Yêu cầu HS lên bảng viết PTHH.
GV viết phƣơng trình tổng quát của
ancol no, đơn chức, mạch hở .
HS nhận xét về số mol CO2 và H2O.
GV yêu cầu học sinh nghiên cứu SGKtr ả lờ i:
+ Nếu quá trình oxy hóa không hoàn
toàn thì thu đƣợ c sản phẩm đối vớ i mỗi
loại ancol (Ancol bậc 1, bậc 2 và bậc
3).
+ Viết PTHH minh họa.
4. Ph ản ứ ng oxy hóa.
a) Phản ứ ng oxy hóa hoàn toàn.
PTTQ:CnH2n+2O +
O2 nCO2 + (n+1)H2O
> 1 và
=
VD: C2H5OH +
O2 2CO2 + 3H2O
b) Phản ứ ng oxy hóa không hoàn toàn
PTTQ:
- Ancol bậc 1:
R - CH2 – OH + CuO RCHO + H2O
Ancol bậc 1 Andehit
- Ancol bậc 2:
Ancol bậc 2 Xeton
- Ancol bậc 3 không phản ứng, khi gặ p chất
oxy hóa mạnh thì gãy mạch cacbon.
VD:
CH3 – CH2 – OH + CuO CH3 – CHO +
H2O
Ancol etylic Andehit axetic
Sản ph ẩm phụ
Sản ph ẩm chính
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 101/143
101
Ho ạt động 7: Điều chế và ứng dụng.
- GV liên k ết vớ i bài anken và cách nấu
rƣợ u trong dân gian để dẫn dắt HS vào
phƣơng pháp điều chế trong công
nghiệ p.
- GV liên hệ kiến thức vớ i các vấn đề
xã hội, môi trƣờng để nâng cao nhận
thức và có thể sử dụng đúng cách.
- Ph ần m ở r ộng : ancol hiện nay đƣợ c
xem là nguồn “năng lƣợng xanh” vì có
thể tái tạo. Bên cạnh đó, etanol có thể
đƣợ c sản xuất từ tinh bột, từ đó có kế
hoạch phát triển cây tr ồng phục vụ cho
sản xuất etanol đồng thờ i cải thiện môi
trƣờng do tăng diện tích cây tr ồng. Tuynhiên, chúng cũng có những độc chất
hóa học gây nguy hại cho con ngƣờ i.
Ví dụ nhƣ ancol etylic gây ra những tác
hại đến sức khỏe nhƣ viêm, loét, xuất
huyết dạ dày, tác dụng lâu dài gây bệnh
xơ gan, u mỡ , giảm trí nhớ , r ối loạn
dây thần kinh, giảm tác dụng của thuốc
đối với cơ thể.
+ Ngộ độc rƣợ u (ancol etylic): Khi bị
ngộ độc rƣợu con ngƣờ i có thể bị đi
đứng loạng choạng, tri giác giảm, giãn
mạch ngoại vi, điều đáng quan tâm
nhất là hôn mê do hạ đƣờ ng huyết dẫn
Propan – 2 – ol Axeton
II. Điều chế và ứ ng dụng
1. Điều ch ế
- Anken + H2O Ancol
- Lên men tinh bột:
(C6H10O5)n C6H12O6 C2H5OH
2. Ứ ng d ụng: SGK
+H2O Enzim
Enzim
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 102/143
102
đến suy hô hấ p, di chứng đến não, có
thể co giật, r ối loạn nhịp tim…
+ Ngoài ra còn có metanol cũng là một
chất r ất nguy hiểm. Metanol r ất độc,
lƣợ ng nhỏ gây mù, lƣợ ng lớ n gây tử
vong.
→ ancol có nhiều ứng dụng nhƣng
cũng gây nguy hiểm đến sức khỏe con
ngƣời, do đó cần sử dụng đúng mục
đích và có biện pháp để bảo vệ sức
khỏe của bản thân và những ngƣờ i
xung quanh.
Ho ạt động 8: Củng cố và dặn dò
Củng cố: HS tóm tắt lại nội dung cơ
bản
Bài tậ p về nhà: bài tậ p SGK
VII. DẶN DÒ- Học bài.
- Làm bài tậ p SGK và chuẩn bị phần tiế p theo.
VI. CỦNG CỐ SĐTD bài Ancol
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 103/143
103
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 104/143
104
2.4.5. Bài th ực hành “Tính chấ t c ủa etanol, glixerol và phenol”
Bài 43. BÀI THỰ C HÀNH SỐ 5
TÍNH CHẤT CỦA ETANOL, GLIXEROL VÀ PHENOL
I. Chuẩn kiến thức và kĩ năng. 1. Kiến thứ c.
Biết đƣợ c:
Mục đích, cách tiến hành, kĩ thuật thực hiện các thí nghiệm:
Etanol tác dụng vớ i natri.
Glixerol tác dụng vớ i Cu(OH)2.
Phenol tác dụng vớ i NaOH, dung dịch brom.
2. Kĩ năng.
Sử dụng dụng cụ, hoá chất để tiến hành đƣợ c an toàn, thành công các thí
nghiệm trên.
Quan sát, mô tả hiện tƣợ ng, giải thích và viết các phƣơng trình hoá học.
Viết tƣờ ng trình thí nghiệm.
II. Chuẩn bị.
- Dung cụ và hoá chất đủ để HS làm thực hành theo nhóm.1. Dụng cụ thí nghiệm:
- Ống nghiệm - Ống nhỏ giọt - K ẹ p gỗ - Giá để
ống nghiệm
- Đèn cồn - K ẹ p sắt nhỏ - Dao nhỏ để cắt Na.
2. Hoá chất:
- Etanol (C2H5OH khan), phenol, glixerol, kim loại Na, dung dịch NaOH 10%,
dung dịch CuSO42%, dung dịch Br 2, nƣớ c cất.
3. HS ôn tậ p những kiến thức có liên quan đến bài thực hành về etanol, glixerol,
phenol.
III. Phƣơng pháp.
- Tr ực quan, đàm thoại, phát vấn.
IV. Tiến trình dạy học.
1. Ổn định lớ p: Kiểm tra sĩ số, nắm tình hình lớ p.
2. Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 105/143
105
3. Tiến hành thí nghiệm.
HÌNH VẼ CÁCH TIẾN HÀNH
Thí nghiệm 1. Etanol tác dụng vớ i natri
- Cho mẩu Na bằng hạt đậuxanh vào ống nghiệm khô
chứa sẵn 2 ml etanol khan.
- Bịt miệng ống nghiệm bằng ngón tay cái. Khi phản ứng k ết thúc, đƣa miệng ống
nghiệm lại gần ngọn lửa đèn cồn và bỏ ngón tay bịt miệng ống nghiệm ra. Nhận xét
và giải thích các hiện tƣợ ng thí nghiệm đã xảy ra.
Thí nghiệm 2. Glixerol tác dụng với đồng (II) hiđroxit.
- Chuẩn bị hai ống nghiệm
và tiến hành cho các dung
dịch hoá chất vào hai ống
đƣợ c tiến hành thứ tự theo
nhƣ hình vẽ. Lắc nhẹ cả hai ống sau cho vào xong.Quan sát hiện tƣợ ng trong hai ống
nghiệm. Giải thích.
Thí nghiệm 3. Phenol tác dụng với nƣớ c brom
- Tiến hành theo nhƣ hình vẽ.
- Quan sát hiện tƣợ ng ống nghiệm.
Giải thích.
2 mletanol
Maåu Nabaèng haïtñaäu xanh
Laéc nheï 3- 4 gioït dd CuSO4 2 %2- 3 gioït dd NaOH 10 %
(1) (2)2-3 gioït glixerol 2-3 gioït etanol
Laéc nheï
0,5 ml dd phenol
Nhoû töønggioït nöôùc
brom
Laéc nheï
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 106/143
106
Thí nghiệm 4. Phân biệt etanol, phenol, glixerol
- Hãy phân biệt từng chất trong
mỗi ống nghiệm bằng phƣơng pháp
hoá học.
4. Củng cố.
- Phản ứng đặc tr ƣng nhận biết các chất ancol, glixerol, phenol.
5. Bài tập về nhà.
- Dặn dò ôn tậ p kiểm tra 45 phút.
Ba oáng nghieäm khoâng nhaõn chöùa ba chaátrieâng bieät trong moãi loï laø: etanol, phenolvaø glixerol.
(1) (2) (3)
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 107/143
107
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 108/143
108
2.4.6. Bài luy ện t ập “Andehit – Axit cacboxylic”
Bài 46. LUYỆN TẬP ANĐEHIT - AXIT CACBOXYLIC
I. Chuẩn kiến thức và kĩ năng.
1. Kiến thứ c.
- Củng cố kiến thức về anđehit, axit cacboxylic.
2. Kĩ năng. Rèn luyện kĩ năng:
- Viết phƣơng trình hoá học.
- Phân biệt axit, anđehit.
3. Thái độ.
- Rèn luyện tính cẩn thận, khả năng trình bày, khả năng tƣ duy của học sinh.
II. Trọng tâm.- Viết phƣơ ng trình hoá học.
- Phân biệt axit, anđehit.
III. Phƣơng pháp.
- Diễn giảng - phát vấn - k ết nhóm.
IV. Chuẩn bị.
- Giáo viên: Giáo án.
- Học sinh: Chuẩn bị bài mớ i.
V. Tiến trình dạy học.
1. Ổn định lớ p: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: K ết hợ p kiểm tra trong bài.
3. Bài mớ i:
- Đặt vấn đề: Tổng hợp chƣơng.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 109/143
109
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG KIẾN THỨ C
Hoạt động 1. Kiến thức cần nắm
Mục tiêu: Hệ thống hoá kiến thức về anđehit và axit cacboxylic
- GV dùng câu hỏi vấn đáp HS để hoàn chỉnh theo bảng
- HS tr ả lờ i theo các câu hỏi của GV. Và lấy thí dụ
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 110/143
110
ANĐEHIT AXIT CACBOXYLIC
Cấu
tạo
R- CHO ( R: CxHy; H; -
CHO)
R-COOH ( R: CxHy; H; -COOH)
Phân
loại
- Theo đặc điểm của R: no, không no, thơm.
- Theo số lƣợ ng nhóm chức trong phân tử: đơn chức, đa chức.
Tên
thay
thế - Tên = Tên hiđrocacbon
no tƣơng ứng vớ i mạch
chính + al.
Thí dụ: HCHO,
CH3CHOMetanal, etanal
- Tên = Axit + Tên hiđrocacbon no tƣơng ứng
vớ i mạch chính + oic.
Thí dụ: HCOOH, CH3COOH
Axit metanoic, Axit etanoic
Điều
chế
1. Từ ancol bậc I: Tổng
quát:
R-CH2OH + CuO
R-CHO + Cu + H2O
2. Từ hiđrocacbon.
- Điều chế anđehitfomic
từ metan:
CH4 + O2
HCHO + H2O
- Từ etilen ( phƣơng
pháp hiện đại)
2CH2 = CH2 + O2
2CH3CHO
- Từ axetilen:
CH CH + HOH
CH3CHO
1. Phƣơng pháp lên men giấm. (phƣơng pháp
cổ truyền)
C2H5OH CH3COOH+H2O
2. Oxi hoá anđehit axetic
2CH3CHO + O2 2CH3COOH
3. Oxi hoá ankan
Tổng quát:
2R – CH2-CH2-R 1 + 5O2 2R-COOH +
2R 1-COOH + 2H2O
Thí dụ:
2CH3CH2CH2CH3
4CH3COOH
Butan + 2H2O
4. Từ metan ( hoặc metanol pp hiện đại)
CH4 CH3OH CH3COOH
- Maïch chính baét ñaàu töø -1
CHO - Maïch chính baét ñaàu töø -COOH1
0t
C 0NO, 700
0t
xt
40
HgSO
t C
Men giaá m
xt
0xt, t
0
xt
180 C, 50 atm
[O] + CO
t, xt
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 111/143
111
Tính
chất
1. Tính oxi hoá: Anđehit
bị khử thành ancol.
Thí dụ:
RCHO + H2
RCH2OH
2. Tính khử: Vớ i
AgNO3/NH3.
RCHO + 2AgNO3 + H2O
+3NH3
RCOONH4+2NH4 NO3+2
Ag
1. Tính axit: Tác dụng vớ i quì tím, kim loại
trƣớ c H2, bazơ, oxit bazơ, muối.
Thí dụ:…
2. Tác dụng vớ i ancol tạo este.
Thí dụ: TQ:
Hoạt động 2. Phân biệt các chất
Mục tiêu: Rèn luyện kĩ năng phân biệt các chất, viết phƣơng trình
- Bằng phƣơng pháp hoá học,
phân biệt các chất sau: anđehit
axetic, ancol etylic, axit axetic,
đimetylete?
- HS thảo luận 3’, đại diện lên
bảng trình bày, HS khác nhận xét
GV đánh giá
- Dùng quì tím axit
-Dung dịch AgNO3/NH3anđehit
- Na ancol
4. Củng cố.
- Trong bài
5. Dặn dò.
- Làm bài tậ p SGK chuẩn bị luyện tậ p tiế p
0t ,xt
0t
RC OOH + H O-R' RCOOR' + H2Ot0, xt
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 112/143
112
CHƢƠNG 3. THỰ C NGHIỆM SƢ PHẠM
3.1. Mục đích thự c nghiệm sƣ phạm
Xác định tính khả thi và hiệu quả của việc sử dụng SĐTD trong dạy học hóa học
theo hƣớ ng dạy học tích cực.
- Tính khả thi: Khả năng sử dụng SĐTD trong điều kiện dạy học thực tế.
- Tính hiệu quả: Tính hiệu quả của các bài lên lớ p có sử dụng SĐTD đã thiết k ế
theo hƣớ ng dạy học tích cực đƣợ c thể hiện qua:
+ K ết quả học tậ p của HS đƣợc nâng cao (đánh giá qua điểm số bài kiểm tra).
+ Rèn luyện các khả năng hoạt động hợ p tác nhóm, phát huy tính tích cực của HS
( đánh giá qua các bài báo cáo và phiếu thăm dò ý kiến GV và HS thực nghiệm).
+ HS hứng thú học tậ p, yêu thích môn học (đánh giá qua phiếu thăm dò ý kiến
của GV và HS tham gia thực nghiệm).
3.2. Nhiệm vụ thự c nghiệm sƣ phạm
Soạn các bài lên lớp để đƣa vào thực nghiệm, sử dụng các SĐTD đã tuyển chọn
và xây dựng để thiết k ế các hoạt động dạy học trong các kiểu bài lên lớ p nghiên cứu
tài liệu mớ i, luyện tậ p, hệ thống hóa kiến thức, kiểm tra đánh giá.
Thảo luận vớ i GV về cách thức tiến hành thực nghiệm các bài lên lớp đã thiết k ế
có lồng ghép các SĐTD đã thiết k ế và cách xây dựng sơ đồ tƣ duy. Kiểm tra, đánh giá, phân tích và xử lí k ết quả thực nghiệm sƣ phạm.
Thông qua các giờ thực nghiệm, đánh giá tác dụng của việc sử dụng SĐTD trong
dạy học môm hóa học.
3.3. Thời gian và đối tƣợ ng thự c nghiệm sƣ phạm
a. Thờ i gian:
Thờ i gian: Học kì 2 năm học 2015-2016.
b. Đối tƣợ ng thực nghiệm
Bốn lớ p 11 của trƣờ ng THPT Nguyễn Văn Cừ ở Quảng Nam và trƣờ ng THPT
Thái Phiên ở Đà Nẵng vớ i tổng số 163 học sinh.
3.4. Nội dung thự c nghiệm
Chọn hai bài trong chƣơng trình học kì 2, có lồng ghép kiến thức SĐTD vào bài
giảng đƣợc giáo viên đánh giá tốt để tiến hành thực nghiệm kiểm chứng.
Bài 1: Luyện tập hidrocacbon thơm
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 113/143
113
Bài 2: Ancol (tiết 2): Tính chất hóa học, điều chế và ứng dụng
3.5. Tổ chứ c thự c nghiệm sƣ phạm
Đề tài đã tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ở trƣờ ng THPT Nguyễn Văn Cừ theo
hình thức chọn 1 lớ p thực nghiệm (TN) và 1 lớp đối chứng (ĐC) có trình độ tƣơng
đƣơng nhau.
+ Ở trƣờ ng THPT Nguyễn Văn Cừ (QN)
- Bài Luyện tập hidrocacbon thơm
Cặ p lớ p TN – ĐC: 11/1 – 11/7
- Bài Ancol (tiết 2) - Tính chất hóa học, điều chế và ứng dụng
Cặ p lớ p TN – ĐC: 11/1 – 11/7
+ Ở trƣờ ng THPT Thái Phiên (ĐN)
- Bài Luyện tập hidrocacbon thơm
Cặ p lớ p TN – ĐC: 11/7 – 11/9
- Bài Ancol (tiết 2) - Tính chất hóa học, điều chế và ứng dụng
Cặ p lớ p TN – ĐC: 11/7 – 11/9
Lớp đối chứng là lớ p dạy theo phƣơng pháp bình thƣờ ng của giáo viên.
Lớ p thực nghiệm là lớ p dạy có lồng ghép SĐTD trong bài giảng.
- Sau mỗi tiết dạy giáo viên tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tậ p của họcsinh bằng hình thức: bài tậ p tr ắc nghiệm bài luyện tập hidrocacbon thơm, trắc nghiệm
bài Ancol (tiết 2) – Tính chất hóa học, điều chế và ứng dụng. Dùng một đề kiểm tra
cho cả lớp đối chứng và lớ p thực nghiệm nhằm đánh giá khách quan việc sử dụng lồng
ghép SĐTD vào bài giảng để phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của học sinh.
- Qua quá trình tiến hành dạy thực nghiệm và kiểm tra k ết quả bằng việc kiểm
tra, tiến hành chấm bài kiểm tra của các lớ p, so sánh k ết quả thực nghiệm, rút ra nhận
xét và đánh giá kết quả thực nghiệm.
3.6. K ết quả thự c nghiệm
3.6.1. K ế t qu ả ki ể m tra
Qua đánh giá kết quả bài kiểm tra sau quá trình dạy thực nghiệm ở 2 lớ p ở
trƣờ ng THPT Nguyễn Văn Cừ và THPT Thái Phiên thống kê đƣợ c k ết quả nhƣ sau:
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 114/143
114
Bảng 3.1. K ế t quả kiể m tra t ại trườ ng THPH Nguyễn Văn Cừ (QN)
Bài dạyLoại
Giỏi
(9-10
điểm)
Khá
(7-8 điểm)
Trung
bình
(5-6 điểm)
Yếu
(<5 điểm)
Lớ p HS % HS % HS % HS %
Bài 1:
Luyện tậ p
hidrocacbon
thơm
11/1 (41 HS)
(TN)12 29.3 18 43.9 7 17.1 4 9.8
11/7 (37 HS)
(ĐC) 5 13.5 12 32.5 11 29.7 9 24.3
Bài 2: Ancol(tiết 2)
11/1 (TN) 13 31.7 17 41.5 11 26.8 0 0
11/7 (ĐC) 6 16.2 10 27 17 46 4 10.8
Bảng 3.2. K ế t quả kiể m tra t ại trường THPH Thái Phiên (ĐN)
Bài dạy
Loại
Giỏi
(9-10
điểm)
Khá
(7-8 điểm)
Trung
bình
(5-6 điểm)
Yếu
(<5 điểm)
Lớ p HS % HS % HS % HS %
Bài 1:
Luyện tậ p
hidrocacbon
thơm
11/7 (43 HS)
(TN)18 41.9 16 37.2 7 16.2 2 4.7
11/9 (42 HS)
(ĐC) 10 23.8 12 28.6 16 38.1 4 9.5
Bài 2: Ancol
(tiết 2)
11/7 (TN) 13 30.2 19 44.2 10 23.3 1 2.3
11/9 (ĐC) 6 14.3 18 42.9 15 35.7 3 7.1
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 115/143
115
Bảng 3.3. Thố ng kê k ế t quả kiể m tra của hai trườ ng
Bài dạyLoại
Giỏi
(9-10 điểm)
Khá
(7-8 điểm)
Trung bình
(5-6 điểm)
Yếu
(<5 điểm)
Lớ p HS % HS % HS % HS %
Bài 1:
Luyện tậ p
hidrocacbon
thơm
TN 30 35.71 34 40.48 14 16.67 6 7.14
ĐC 15 18.99 24 30.38 27 34.18 13 16.45
Bài 2: Ancol
(tiết 2)
TN 26 30.95 36 42.86 21 25 1 1.19
ĐC 12 15.19 28 35.44 32 40.51 7 8.86
35.71
40.48
16.67
7.14
18.99
30.38
34.18
16.45
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Giỏi Khá Trung bình Yếu
Thực nghiệm Đối chứng
%
Hình 3.1. Biểu đồ so sánh k ết quả thự c nghiệm bài luyện tập hidrocacbonthơm
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 116/143
116
3.6.2. Nh ận xét k ế t qu ả th ự c nghi ệm
Theo đánh giá của các thầy cô ở 2 trƣờ ng THPT Nguyễn Văn Cừ và THPT Thái
Phiên thì đề kiểm tra phù hợ p với trình độ học sinh, có câu dễ, câu khó nên có sự phân
hóa về tính tích cực của học sinh.
K ết quả kiểm tra:- Qua bảng số liệu k ết quả hoạt động thực nghiệm của 2 trƣờ ng THPT Nguyễn
Văn Cừ và THPT Thái Phiên vớ i tổng số 163 học sinh, sau hai lần thực nghiệm trên
chúng ta có thể đƣa ra một số nhận xét sau:
K ết quả đánh giá ở bài dạy thực nghiệm luôn cao hơn so vớ i các tiết dạy đối
chứng:
+ Ở bài Luyện tập hidrocacbon thơm thì tỉ lệ học sinh ở lớ p thực nghiệm đạt
điểm giỏi là 35.71%, còn lớp đối chứng là 18.99%, tƣơng ứng học sinh đạt điểm khá là
40.48% và 30.38%, học sinh trung bình là 16.67% và 34.18%, học sinh yếu là 7.14%
và 16.45%.
+ Ở bài Ancol (tiết 2) cũng tƣơng tự thì tỉ lệ học sinh ở lớ p thực nghiệm đạt điểm
giỏi là 30.95%, còn lớp đối chứng là 15.19%, tƣơng ứng học sinh đạt điểm khá là
42.86% và 35.44%, học sinh trung bình là 25% và 40.51%, học sinh yếu là 1.19% và
8.86%.
30.95
42.86
25
1.19
15.19
35.4440.51
8.86
0
5
10
15
20
2530
35
40
45
50
Giỏi Khá Trung bình Yếu
Thực nghiệm Đối chứng
Hình 3.1. Biểu đồ so sánh k ết quả thự c nghiệm bài Ancol
%
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 117/143
117
Qua các thông số, chúng ta dễ dàng nhận thấy học sinh lớ p thực nghiệm nắm
vững kiến thức hơn, điểm số luôn cao hơn lớp đối chứng và điểm trung bình luôn đạt
mức khá, giỏi. Điều này thể hiện các em đã hứng thú vớ i việc học tậ p và sử dụng
SĐTD trong môn hoc.
Song song đó, lớp đối chứng gặ p nhiều khó khăn ở kiến thức hóa học thể hiện
các em không nắm vững kiến thức, kiến thức còn lang man, sai sót nhiều.
Vậy, việc lồng ghép sử dụng SĐTD vào bài giảng hóa học ở trƣờ ng phổ thông là
r ất hiệu quả và là việc làm cần thiết.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 118/143
118
K ẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. K ết luận
Tuy gặp không ít khó khăn trong thực nghiệm các giáo án lồng ghép nội dung sử
dụng SĐTD, nhƣng đối chiếu vớ i mục đích và nhiệm vụ đã đề ra, đề tài đã thực hiện
đƣợ c các nhiệm vụ sau:
1.1.
Nghiên c ứ u t ổ ng quan v ấn đề
1.2.
Nghiên c ứu cơ sở lí lu ận
- Khái niệm tƣ duy.
- Thao tác tƣ duy và định hƣớng tƣ duy.
- Nguồn gốc sơ đồ tƣ duy.
- Khái niệm sơ đồ tƣ duy của Tony Buzan.
- Ứ ng dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học.
- Cơ sở lý thuyết phần mềm IMindMap 6.
1.3.
Nghiên c ứu cơ sở th ự c ti ễ n
Thực tr ạng sử dụng SĐTD trong dạy học hóa học ở trƣờ ng THPT Nguyễn Văn
Cừ. Đã tiến hành điều tra và xử lí k ết quả, rút ra k ết luận. Cho thấy việc sử dụng
SĐTD chƣa đƣợ c giáo viên quan tâm. Và học sinh cũng không quan tâm đến việc sử
dụng SĐTD trong học tậ p môn hóa học.1.4. Phân tích n ội dung, c ấu trúc chƣơng trình hóa học h ữu cơ l ớp 11 cơ bản
1.5.
Định hƣớ ng thi ế t k ế SĐTD: Đề xu ấ t 6 nguyên t ắc và quy trình 6 bƣớ c khi
thi ế t k ế SĐTD trong dạy h ọc hóa h ọc.
1.6.
Ti ế n hành thi ế t k ế SĐTD phần ki ế n th ứ c hóa h ọc h ữu cơ lớp 11 cơ bản.
1.7.
Đã tiế n hành th ự c nghi ệm sƣ phạm để kh ẳng đị nh tính kh ả thi và hi ệu
qu ả c ủa h ệ th ố ng bài lên l ớ p có l ồng ghép SĐTD đã thiế t k ế trong d ạy
h ọc hóa h ọc.
2. Kiến nghị và đề xuất
2.1.
V ớ i B ộ Giáo d ục và Đào tạo
- Tổ chức đều đặn hơn các buổi tập huấn về đổi mới phƣơng pháp dạy học, trong đó
có việc sử dụng SĐTD trong dạy học hóa học cho giáo viên THPT.
- Đầu tƣ cung cấp tƣ liệu giảng dạy cho giáo viên THPT.
- Cần đổi mới phƣơng pháp và chỉ tiêu đánh giá để phù hợp với nhu cầu xã hội.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 119/143
119
2.2. Với các trƣờng THPT
- Khuyến khích giáo viên đổi mới phƣơng pháp dạy học, tăng cƣờ ng nâng cao
trình độ chuyên môn, nghiệ p vụ giáo viên. Tăng cƣờ ng trang bị các phƣơng tiện dạy
học cho trƣờ ng THPT, tối thiểu phải có phòng thí nghiệm, phòng bộ môn, máy tính và
các phƣơng tiện hỗ tr ợ nghe nhìn.
- Đảm bảo sự quan tâm của giáo viên đến từng học sinh trong lớ p.
2.3. V ớ i giáo viên THPT
- Cần mạnh dạn đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tăng cƣờ ng rèn luyện
k ỹ năng hoạt động sáng tạo của học sinh.
- Thƣờ ng xuyên tự bồi dƣỡ ng trau dồi chuyên môn nghiệ p vụ.
2.4. Hƣớ ng phát tr i ể n c ủa đề tài
- Tiế p tục cậ p nhận thêm tài liệu để có tƣ liệu phong phú phục vụ cho việc lồng
ghép vào các bài giảng hóa học.
- Xây dựng hoàn chỉnh bộ giáo án lồng ghép nội dung sử dụng SĐTD trong dạy
học cho lớ p 10, 12.
- Tiến hành thực nghiệm r ộng rãi hơn cho học sinh để giáo án lồng ghép nội dung
sử dụng SĐTD trong dạy học có tính khả thi hơn.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 120/143
120
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Lƣu Minh Trí, Dạy học tích cực vớ i sự hỗ tr ợ của bản đồ tƣ duy, Trƣờ ng
THPT chuyên Tiền Giang.
[2] Đinh Thị Mến (2011), Sử dụng Grap và sơ đồ tƣ duy trong giờ ôn tậ p, luyện
tậ p phần hóa phi kim lớ p 11 THPT, Luận văn thạc sĩ, Đại học Sƣ phạm TP. HCM.
[3] Nguyễn Ngọc Tuấn (2010), Thiết k ế và sử dụng lƣợt đồ tƣ duy nhằm tích cực
hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học hóa học lớ p 11.
[4] Tony Buzan, Sơ đồ tƣ duy, NXBTH TP. HCM (2008).
[5] Tony Buzan (2007), Bản đồ tƣ duy trong công việc, NXB Lao động – Xã hội.
[6] Thomas Armstrong (GS. TS. Lê Quang Long dich, 2010), Đa trí tuệ trong lớ p
học, NXB Giáo dục.
[7] Nguyễn Cƣơng (2007), Phƣơng pháp dạy học hóa học ở trƣờ ng phổ thông và
đại học, NXB Giáo dục.
[8] Nguyễn Hữu Dĩnh, Đỗ Đình Rãng, Đặng Đình Bạch, Nguyễn Thị Thanh
Phong (2007), Hóa học hữu cơ tậ p 1, 2, NXB Giáo dục.
[9] Lê Tấn Huỳnh Cẩm Giang (2010), Hiểu biết về tƣ duy phản biện, Viện
nghiên cứu giáo dục, Đại học Sƣ phạm TP. HCM.[10] Nguyễn Thị Khoa (2010), Sử dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học hóa học ở
trung học phổ thông, Khóa luận tốt nghiệp, Đại học Sƣ phạm TP. HCM.
[11] Nguyễn Thị Nhân (2014), Sử dụng bản đồ tƣ duy trong dạy học lớp 10 địa
lý trung học phổ thông, Đại học Sƣ phạm Hà Nội.
[12] http://khosachnoi.com.vn/sach-noi/580/tu-duy-thong-minh-suu-tam.html.
[13] http://www.sodotuduy.com/so-do-tu-duy/ebook-huong-dan-su-dung-phan-
mem-so-do-tu-duy-imind-map-6.html.
[14] https://en.wikipedia.org/wiki/Mind_map.
[15] http://violet.vn/main/.
[16] http://imindmap.com/.
[17] https://dayvahoc.info/showthread.php?pid=2347#pid2347.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 121/143
121
PHỤ LỤC
1. Những nội dung cơ bản của hóa hữu cơ lớp 11 cơ bản
2. Phiếu điều tra thực tr ạng dành cho giáo viên
3. Phiếu điều tra thực tr ạng dành cho học sinh
4. SĐTD bài Ankin
5. SĐTD bài phenol
6. SĐTD bài andehit
7. Đề kiểm tra 15 phút bài Luyện tập hidrocacbon thơm
8. Đề kiểm tra 15 phút bài ancol
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 122/143
122
1. Nhữ ng nội dung cơ bản của hóa hữu cơ lớ p 11 cơ bản
1.1. M ục tiêu c ủa hóa h ữu cơ lớp 11 cơ bản
1.1.1. Kiế n thứ c
a. Chƣơng 4: Đại cƣơng hóa học hữu cơ
-
Khái niệm hóa học hữu cơ và hợ p chất hữu cơ, đặc điểm chung của hợ p chất
hữu cơ .
- Phân loại hợ p chất hữu cơ theo thành phần nguyên tố (hidrocacbon và dẫn
xuất), nhóm chức.
- Danh pháp hợ p chất hữu cơ: tên thông thƣờ ng, tên hệ thống (tên gốc - chức, tên
thay thế).
- Khái niệm, cách thiết lậ p công thức đơn giản nhất và công thức phân tử.
- Nội dung thuyết cấu tạo hóa học, chất đồng đẳng, chất đồng phân.
- Các loại liên k ết trong hợ p chất hữu cơ.
- Đồng phân lậ p thể: khái niệm, mối quan hệ giữa đồng phân lậ p thể và đồng
phân cấu tạo, khái niệm cấu tạo hóa học và cấu hình, cấu dạng.
- Phân loại phản ứng hữu cơ cơ bản: thế, cộng, tách dựa vào sự biến đổi hợ p chất
hữu cơ tham gia phản ứng.
b. Chƣơng 5: Hdrocacbon no -
Định nghĩa hidrocacbon no, ankan.
- Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp, tính chất vật lý chung.
- Phƣơng pháp điều chế metan trong phòng thí nghiệm và khai thác các ankan
trong công nghiệ p, ứng dụng của ankan.
- Tính chất hóa học của ankan: tƣơng đối trơ ở nhiệt độ thƣờng nhƣng dƣớ i tác
dụng của ánh sáng, xúc tác và nhiệt.
-
Điều chế một vài tính chất của metan.
c. Chƣơng 6: Hidrocacbon không no
- Khái niệm hidrocacbon không no, anken, ankađien, ankin.
- Dãy đồng đẳng và cách gọi tên theo danh pháp thông thƣờ ng và danh pháp hệ
thống thay thế của anken.
- Tính chất vật lí chung của anken .
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 123/143
123
- Phƣơng pháp điều chế của anken trong phòng thí nghiệm và sản xuất trong
công nghiệ p.
- Ứ ng dụng của anken.
- Cấu trúc electron, cấu trúc không gian và đồng phân của anken.
-
Tính chất hóa học của enken.
- Công thức chung, phân loại ankađien.
- Phƣơng pháp sản xuất buta – 1, 3 –đien từ butan và isopren từ isopentan trong
công nghiệ p.
- Đặc điểm cấu trúc của liên k ết đôi liên hợ p.
- Tính chất hóa học của buta – 1, 3 –đien và isopren: Phản ứng cộng hidro, cộng
halogen và hidro halogenua, phản ứng trùng hợ p.
- Sơ lƣợ c về tecpen, thành phần và cấu tạo của một vài dẫn xuất chứa oxi của
tecpen.
- Nguồn tecpen thiên nhiên và sơ lƣợ c về phƣơng pháp khai thác.
- Ứ ng dụng của tecpen trong công nghiệ p thực phẩm và dƣợ c phẩm.
- Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu trúc phân tử, đồng đẳng, danh pháp,
tính chất vật lý của ankin.
-
Phƣơng pháp điều chế và ứng dụng axetilen trong phòng thí nghiệm, trong côngnghiệ p.
- Tính chất hóa học giống anken: phản ứng cộng H2, Br 2, HX, oxi hóa.
- Tính chất hóa học khác anken: phản ứng thế nguyên tử H linh động của ank-1-
in.
d. Chƣơng 7: Hidrocacbon thơm. Nguồn hidrocacbon thiên nhiên. Hệ thống
hóa hidrocacbon
-
Định nghĩa, cấu trúc phân tử, đồng đẳng, đồng phân và danh pháp.
- Mối liên quan giữa cấu trúc phân tử và tính chất hóa học.
- Tính chất hóa học: phản ứng thế của toluen và benzen: halogen hóa, nitro hóa
(điều kiện phản ứng, qui tắc thế, sơ lƣợc cơ chế thế), phản ứng cộng Cl2, H2 vào vòng
benzen, phản ứng oxi hóa hoàn toàn, oxi hóa nhóm ankyl.
- Phản ứng của benzen, toluen vớ i dung dịch thuốc tím khi nguội và khi đung
nóng.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 124/143
124
e. Chƣơng 8: Dẫn xuất halogen. Ancol- phenol
- Tính chất hóa học cơ bản:phản ứng thế nguyên tử halogen (trong phân tử ankyl
halogenua, anlyl halogenua, phenyl halogenua) bằng nhóm –OH, sơ lƣợc cơ chế phản
ứng thế, phản ứng tách hidro halogenua theo qui tắc Zai-xep, phản ứng vớ i magie.
-
Định nghĩa, phân loại, đồng phân và danh pháp của ancol.
- Tính chất vật lý và khái niệm liên k ết hidro, phƣơng pháp điều chế, ứng dụng
cuae etanol và metanol.
- Tính chất hóa học: phản ứng thế H của – OH (phản ứng chung của R-OH, phản
ứng riêng của glixerol), phản ứng thế nhóm – OH của ancol, phản ứng tách nƣớ c tạo
thành ankan hoặc ete, phản ứng oxi hóa ancol bậc I, bậc II thành andehyt, xeton; phản
ứng cháy.
- Định nghĩa, phân loại phenol, tính chất vật lý.
- Tính chất hóa học: phản ứng thế H ở nhóm OH (tính axit: tác dụng vớ i natri,
natri hidroxit), phản ứng thế ở vòng thơm (tác dụng với nƣớ c brom), ảnh hƣở ng qua lại
giữa các nhóm nguyên tử trong phân tử phenol.
- Một số phƣơng pháp điều chế hiện nay, ứng dụng của phenol.
- Khái niệm về ảnh hƣở ng qua lại giữa các nguyên tử trong phân tử hợ p chất hữu
cơ. f. Chƣơng 9: Andehit – Xeton – Axit cacboxylic
- Định nghĩa andehit, đặc điểm cấu trúc phân tử, phân loại, danh pháp.
- Phƣơng pháp điều chế andehit tử ancol bậc I, điều chế tr ực tiế p andehit từ
metan, andehit axetic từ etilen.
- Một số ứng dụng chính của fomandehit, axetandehit.
- Tính chất hóa học của andehit: phản ứng cộng (cộng hidro, nƣớ c, hidro xianua),
phản ứng oxi hóa (tác dụng với nƣớ c brom, dung dịch thuốc tím, dung dịch bạc nitrat
trong amoniac), phản ứng ở gốc hidrocacbon.
- Phƣơng pháp điều chế axit cacboxylic trong phòng thí nghiệm và trong công
nghiệ p.
- Ứ ng dụng của axit axetic và axit khác.
- Cấu trúc phân tử, tính chất vật lý và liên k ết hidro.
-
Tính chất hóa học:
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 125/143
125
+ Tính axit và ảnh hƣở ng của nhóm thế (phân li thuận nghịch trong dung dịch,
xét hằng số Ka, ảnh hƣở ng của gốc hidrocacbon, của nhóm thế có độ âm điện lớ n).
+ Tác dụng với bazơ, oxit bazơ, muối của axit yếu hơn, kim loại hoạt động mạnh.
+ Phản ứng tạo thành dẫn xuất axit (tác dụng vớ i ancol tạo thành este, tách nƣớ c
liên phân tử).
+ Phản ứng ở gốc hidrocacbon (no, không no, thơm).
1.1.2. Kĩ năng
a. Chƣơng 4: Đại cƣơng hóa học h ữu cơ
- Phân biệt đƣợ c hidrocacbon và dẫn xuất của hidrocacbon theo thành phần phân
tử.
- Gọi tên một hợ p chất cụ thể theo danh pháp gốc chức và danh pháp thay thế.
- Giải đƣợ c bài tậ p: tính thành phần phần trăm khối lƣợ ng của C, H, O, N căn cứ
vào các số liệu phân tích định lƣợng, tính đƣợ c phân tử khối của chất hữu cơ dựa vào
tỉ khối hơi, xác định đƣợ c công thức đơn giản nhất và công thức phân tử khi biết các
số liệu thực nghiệm.
- Viết đƣợ c công thức cấu tạo của một hợ p chất hữu cơ cụ thể.
- Phân biệt đƣợ c chất đồng đẳng, đồng phân (dựa vào công thức cấu tạo cụ thể).
-
Nhận biết đƣợ c loại phản ứng theo các phƣơng trình hóa học cụ thể.-
Quan sát thí nghiệm, mô hình phân tử rút ra đƣợ c nhận xét về tính chất của các
chất cụ thể.
b. Chƣơng 5: Hidrocacbon no
- Viết đƣợ c công thức cấu tạo, gọi tên một số ankan đồng phân mạch thẳng,
mạch nhánh.
- Viết các phƣơng trình hóa học biểu diễn phản ứng hóa học của các chất hữu cơ
cụ thể.
- Giải đƣợ c bài tập: xác định công thức phân tử, viết một số công thứ cấu tạo của
ankan, tính thành phần phần trăm về thể tích trong hỗn hợ p và tính nhiệt lƣợ ng của
phản ứng cháy.
c. Chƣơng 6: Hidrocacbon không no
- Viết các công thức cấu tạo và gọi tên các đồng phân tƣơng ứng vớ i một công
thức phân tử (không quá 6 nguyên tử C trong nguyên tử).
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 126/143
126
- Viết phƣơng trình hóa học của một số phản ứng cộng, phản ứng oxi hóa, phản
ứng trùng hợ p cụ thể.
- Phân biệt đƣợ c một số anken và ankan cụ thể.
- Giải đƣợ c bài tập: xác định công thức phan tử, viết công thức cấu tạo, gọi tên
anken, tính thành phần phần trăm thể tích trong hỗn hợ p khí có anken cụ thể.
- Viết đƣợ c cấu tạo của một số ankadien cụ thể.
- Viết các phƣơng trình hóa học biểu diễn tính chất hóa học của buta – 1, 3 –đien
và isopren.
- Giải đƣợ c bài tậ p: tính khối lƣợ ng sản phẩm tạo thành của phản ứng trùng hợ p
qua nhiều phản ứng.
- Quan sát đƣợ c mô hình phân tử của một số tecpen cụ thể, rút ra nhận xét về
thành phần cấu tạo.
- Viết đƣợ c công thức cấu tạo của một số ankin cụ thể.
- Dự đoán đƣợ c tính chất hóa học, kiểm tra và k ết luận.
- Viết đƣợc các phƣơng trình hóa học biểu diễn tính chất hóa học của axetilen.
- Biết cách phân biệt ank- 1- in vớ i anken, ank- 1- in vớ i ankadien bằng phƣơng
pháp hóa học.
-
Giải đƣợ c bài tậ p: tính thành phần phần trăm thể tích khí trong hỗn hợ p phảnứng.
d. Chƣơng 7: Hidrocacbon thơm, nguồn hidrocacbon thiên nhiên. Hệ
thống hóa về hidrocacbon
- Viết đƣợ c cấu trúc phân tử của benzen và một số chất trong dãy đồng đẳng.
- Giải đƣợ c bài tậ p: tính khối lƣợ ng benzen, toluen tham gia phản ứng hoặc thành
phần phần trăm khối lƣợ ng của các chất trong hỗn hợ p.
-
Viết công thức cấu tạo, từ đó dự đoán đƣợ c tính chất hóa học của stiren.
- Phân biệt một số hidrocacbon thơm bằng phƣơng pháp hóa học.
- Giải đƣợ c bài tậ p: tính khối lƣợ ng sản phẩm thu đƣợ c sau phản ứng trùng hợ p
và bài tậ p khác có nội dung liên quan.
e. Chƣơng 8: Dẫn xuất Halogen. Ancol- phenol
- Viết đƣợ c công thức cấu tạo các loại đồng phân ancol cụ thể.
-
Đọc đƣợ c tên khi biết công thức cấu tạo của các ancol.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 127/143
127
- Giải đƣợ c bài tậ p: phân biệt đƣợc ancol no đơn chức vớ i glixerol bằng công
thức hóa học, xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo của ancol.
- Phân biệt dung dịch phenol vớ i ancol cụ thể bằng phƣơng pháp hóa học.
- Giải đƣợ c bài tậ p: tính khối lƣợ ng phenol tham gia và tạo thành trong phản
ứng.
f. Chƣơng 9: Andehit – Xeton - Axit cacboxylic
- Dự đoán đƣợ c tính chất hóa học đặc trƣng của andehit, kiểm tra dự đoán và kết
luận.
- Viết các phƣơng trình hóa học minh họa tính chất hóa học của andehit.
- Giải đƣợ c bài tậ p: Tính khối lƣợ ng và nồng độ dung dịch andehit tham gia phản
ứng.
- Phân tích mối liên hệ giữa cấu trúc nhóm cacboxyl vớ i liên k ết hidro và tính
chất hóa học của axit, tính chất hóa học của axit cacboxylic có gốc no, không no,
thơm.
- Phân biệt axit cụ thể vớ i ancol, phenol bằng phƣơng pháp hóa học.
- Giải đƣợ c bài tậ p: tính khối lƣợ ng hoặc nồng độ của axit tham gia phản ứng.
1.2. C ấ u trúc, n ội dung chƣơng trình hóa học h ữu cơ lớp 11 cơ bản
1.2.1. C ấ u trúca. Hệ thống lý thuyết chủ đạo
- Hóa học hữu cơ và hợ p chất hữu cơ.
- Phân tích nguyên tố.
- Công thức chất hữu cơ.
- Cấu tạo hữu cơ và thuyết cấu tạo hóa học.
- Phản ứng hữu cơ.
b. Các chất hữu cơ
- Hidrocacbon no.
- Hidrocacbon không no.
- Hidrocacbon thơm.
- Dẫn xuất halogen của hidrocacbon thơm.
- Ancol- phenol.
-
Andehit, axit cacboxylic.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 128/143
128
1.2.2. N ội dung
Bảng 1: nội dung chương trình hóa học hữu cơ lớ p 11 THPT
PHẦ N NỘI DUNG
Kiến thức
cơ sở
Chƣơng 4: Đại cƣơng hóa học hữu cơ
Bài 1: Mở đầu về hóa học hữu cơ
Bài 2: Công thức phân tử hợ p chất hữu cơ
Bài 3: Cấu trúc phân tử chất hữu cơ
Bài 5: Phản ứng hữu cơ
Hóa học về
hợ p chất hữu
cơ
Chƣơng 5: Hidrocacbon no
Bài 1, 2: Ankan
Chƣơng 6: Hidrocacbon không no
Bài 1, 2:anken
Bài 3:ankadien
Bài 4: ankin
Chƣơng 7: Hidrocacbon thơm- nguồn hidrocacbon trong thiên
nhiên
Bài 1: Benzen và đồng đẳng. Một số hidrocacbon khác
Bài 3: Hệ thống hóa về hidrocacbonChƣơng 8: Dẫn xuất Halogen. Ancol- phenol
Bài 1: Ancol
Bài 2: Phenol
Chƣơng 9: Andehit – Xeton – Axit cacboxylic
Bài 1: Andehit
Bài 2: Axit cacboxylic
Thƣc hành hóa
học
Bài 1: Phân tích định tính, điều chế và tính chất của metan
Bài 2: Điều chế và tính chất của etilen, axetilen
Bài 4: Tính chât của etanol, glixerol và phenol
Bài 5: Tính chất của andehit và axit cacboxylic
Ôn tậ p luyện
tậ p
Ôn tập đầu năm học, cuối học k ỳ I và cuối năm
Bài luyện tậ p 1: Chất hữu cơ, công thức phân tử và công thức cấu
tạo.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 129/143
129
Bài luyện tậ p 2: Ankan
Bài luyên tậ p 3: Anken và ankađien
Bài luyên tậ p 4: Ankin
Bài luyên tậ p 5: Dẫn xuất halogen, ancol và phenol
Bài luyên tậ p 6: Andehit và Axit cacboxylic
Kiểm tra Kiểm tra 45 phút hai bài vào học k ỳ 2
Kiểm tra học k ỳ I và cuối năm: 2 bài
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 130/143
130
Trƣờng ĐHSP Đà Nẵng
Khoa Hóa
---- ----
PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN GIÁO VIÊN
Kính chào quý Thầy (Cô)!
Hiện nay, chúng tôi đang thực hiện nghiên cứu “S Ử D ỤNG SƠ ĐỒ TƢ DUY
TRONG D ẠY H ỌC HÓA H ỮU CƠ LỚ P 11 NH Ằ M NÂNG CAO CH ẤT LƢỢ NG
D ẠY VÀ H ỌC Ở TRƢỜ NG TRUNG H ỌC PH Ổ THÔNG”, vớ i mong muốn thu thậ p
thông tin về quá trình dạy học môn Hóa Học ở trƣờ ng THPT và làm cơ sở cho luận
văn để nhằm góp phần nâng cao chất lƣợ ng dạy và học môn hóa học qua việc sử dụng
sơ đồ tƣ duy theo hƣớ ng dạy học tích cực, xin quý thầy giáo, cô giáo vui lòng cho biếtvài thông tin về vấn vấn đề này. R ất mong đƣợ c sự đóng góp ý kiến nhiệt tình của quý
thầy, cô.
THÔNG TIN CÁ NHÂN
- Họ và tên: ……………………………………………………………………………
- Đơn vị công tác:…………………………Tỉnh (thành
phố):……………………………
- Loại hình trƣờ ng: Chuyên Công lậ p Công lậ p tự chủ Dân lập/ tƣ thục
- Thờ i gian tham gia giảng dạy hóa học ở trƣờng THPT:…………………………năm
Đánh dấu chéo (X) vào ô tƣơng ứng mà thầy (cô) cho là phù hợp sau đây:
1. Khi giảng dạy phần hóa hữu cơ, thầy (cô) thƣờ ng gặp những khó khăn nào?
STTNhững khó khăn thƣờ ng gặp khi giảng dạy
phần hóa hữu cơ
Mức độ
Nhiều Ít Không
1 Kiến thức nhiều, thờ i gian ít.
2 Nội dung tr ừu tƣờ ng, khó hiểu, khó truyền
đạt.
3 Bài tậ p hóa học khá đa dạng.
4 Phƣơng tiện tr ực quan ít.
5 HS chƣa có kiến thức căn bản về hóa hữu cơ.
Những khó khăn khác: ................................................................................................
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 131/143
131
2. Thầy (cô) cho biết mức độ sử dụng sơ đồ tƣ duy trong dạy học?
Không bao giờ R ất ít khi Thỉnh thoảng Thƣờ ng xuyên
3. Theo kinh nghiệm của thầy (cô), sử dụng SĐTD vào dạng bài nào là tốt nhất?
Bài lên lớ p truyền thụ kiến thức mớ i về chất.
Bài ôn tậ p, luyện tậ p.
Bài thực hành.
4. Thầy (cô) sử dụng SĐTD trong dạy học hóa học nhằm mục đích gì?
(Có thể chọn nhiều ý)
Tóm tắt nội dung bài học.
Xây dựng cấu trúc bài học theo tiến trình dạy học.
Tiết kiệm thời gian, tăng tính linh hoạt trong bài giảng.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học.
Giúp học sinh nắm vững kiến thức đã học.
Xây dựng bài tậ p hóa học.
Kiểm tra đánh giá.
Ý kiến khác:……………………………………………………………………………
5. Theo thầy (cô) sử dụng SĐTD vào dạy học có nhữ ng tác dụng gì?
Tác dụng Không có tácdụng
Bình thƣờ ng Tƣơng đối tốt R ất tốt
Nội dung bài học ngắn
gọn, cô đọng.
Bài học tr ở nên sinh
động và hấ p dẫn.
Tạo hứng thú học tậ p
cho học sinh.
Học sinh dễ nhớ và
hiểu bài sâu hơn.
Phát triển trí não cho
học sinh.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 132/143
132
6. Theo thầy (cô) việc sử dụng SĐTD trong dạy học hóa học có những ƣu nhƣợ c
điểm gì?
6 .1. Ƣu điể m.
Ngắn gọn, dễ nhìn, dễ viết.
Học sinh dễ nhớ bài.
Kích thích hứng thú học tậ p và khả năng sáng tạo của học sinh.
Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não.
Rèn luyện cách xác định chủ đề, phát triển ý chính và ý phụ một cách logic.
Ý kiến khác:…………………………………………………………………………….
6 .2. nhƣợc điể m.
Không truyền đạt hết ý tƣở ng.
Không thể sơ đồ hóa tất cả kiến thức.
Ý kiến khác:……………………………………………………………………………
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, hợ p tác của quý thầy (cô). Mong nhận
đƣợ c nhiều ý kiến đóng góp, bổ sung của thầy (cô).
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 133/143
133
Trƣờng ĐHSP Đà Nẵng
Khoa Hóa
---- ----
PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN HỌC SINH
Thân gửi các em học sinh yêu qúy!
Hiện nay chúng tôi đang thực hiện đề tài “S Ử D ỤNG SƠ ĐỒ TƢ DUY
TRONG D ẠY H ỌC HÓA H ỮU CƠ LỚ P 11 NH Ằ M NÂNG CAO CH ẤT LƢỢ NG
D ẠY VÀ H ỌC Ở TRƢỜ NG TRUNG H ỌC PH Ổ THÔNG ” để thu thập thông tin cũng
nhƣ tìm hiểu tình hình dạy và học bộ môn hóa trong trƣờng THPT đồng thời làm cơ sở
cho luận văn nhằm góp phần nâng cao chất lƣợ ng dạy và học môn hóa học. Xin các
em vui lòng cho biết ý kiến của mình về một số vấn đề sau: Lớp:……………………………………………………………………………………………….
Trường:………………………………Tỉ nh, Thành phố:………………………………………
Đánh dấu (X) vào ô tƣơng ứng em cho là phù hợ p.
1. Em thích hay không thích giờ học thầy cô sử dụng sơ đồ tƣ duy vào trong giảng
dạy?
Thích Không thích
2. Mức độ sử dụng sơ đồ tƣ duy trong học tập môn hóa học?
Không bao giờ R ất ít khi Thỉnh thoảng Thƣờ ng xuyên
3. Em có gặp trở ngại gì khi thiết k ế sơ đồ tƣ duy trong học tập môn học không?
Không xác định đƣợ c yếu tố tr ọng tâm của bài học.
Khó xây dựng.
Không có tr ở ngại hay khó khăn gì.
4. Theo em việc sử dụng SĐTD trong giờ học có ƣu điểm gì?
STT Nội dung
Mức độ
Không
đúng Phân vân Đúng
R ất
đúng
1 Giúp nhớ bài tốt.
2 Chủ động trong giờ học.
3 Có cơ hội phát huy năng lực.
4 Tạo không khí sôi nổi trong lớ p
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 134/143
134
học.
5 Dễ hiểu bài.
6 Dễ hệ thống nội dung kiến thức.
7
Rèn luyện k ỹ năng phân tích, tổng
hợ p, so sánh.
8
Thấy đƣợ c những vƣớ ng mắc của
môn học và mối tƣơng quan giữa
môn học này vớ i môn học khác.
5. Theo em việc sử dụng SĐTD trong giờ học có nhƣợc điểm gì?
STT Nội dungMức độ Không
đúng Phân vân Đúng
R ất
đúng
1 Không diễn đạt hết đƣợc ý tƣở ng.
2 Khó xây dựng.
3Khó hiểu hết sơ đồ do ngƣờ i khác
xây dựng.
4Một số nội dung không diễn đạt
bằng sơ đồ tƣ duy.
5 Ý kiến khác: ……………………………………………………………………
6. Sau khi tham gia thiết k ế và sử dụng sơ đồ tƣ duy trong việc học, em nhận thấy
khả năng của bản thân tiến bộ nhƣ thế nào?
STT Nội dungMức độ
Tốt KháTrung
bìnhYếu Kém
1 Sáng tạo.
2 Ghi nhớ có hệ thống.
3 Phát huy năng lực.
4Phân tích, tổng hợ p kiến
thức.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 135/143
135
5Biết cách vận dụng kiến
thức.
6Sử dụng máy tính thành
thạo.
7 Trình bày.
8Hứng thú học tậ p và yêu
thích môn học hơn.
9 K ết quả học tậ p tiến bộ hơn.
10Ý kiến khác:……………………………………………………………………
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, hợ p tác của các em. Mong nhận
đƣợ c nhiều ý kiến và đóng góp của các em.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 136/143
136
1 . S Đ T D
b à i “ A n k i n ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 137/143
137
2 . S Đ T D b à i “ A n d e h i t ” ( D o h ọ c
s i n h
v ẽ
t a y )
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 138/143
138
3 . S Đ T D
b à i “
P h e n o l ”
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 139/143
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 140/143
140
Câu 8: Tính chất nào không phải của benzen ?
A. Dễ thế. B. Khó cộng.
C. Bền vớ i chất oxi hóa. D. Kém bền vớ i các chất oxi hóa.
Câu 9: Để phân biệt đƣợ c các chất Hex-1-in, Toluen, Benzen ta dùng 1 thuốc thử duy
nhất là
A. dd AgNO3/NH3. B. dd Brom. C. dd KMnO4. D. dd HCl.
Câu 10: A là dẫn xuất benzen có công thức nguyên (CH)n. 1 mol A cộng tối đa 4 mol
H2 hoặc 1 mol Br 2 (dd). Vậy A là
A. etyl benzen. B. metyl benzen. C. vinyl benzen. D. ankyl benzen.
Câu 11: Cho 100 ml bezen (d = 0,879 g/ml) tác dụng với một lƣợng vừa đủ brom lỏng
(xúc tác bột sắt, đun nóng) thu đƣợc 80 ml brombenzen (d = 1,495 g/ml). Hiệu suất
brom hóa đạt là
A. 67,6%. B. 73,49%. C. 85,3%. D. 65,35%.
Câu 12: Cho benzen vào 1 lọ đựng Cl2 dƣ rồi đƣa ra ánh sáng. Sau khi phản ứng xảy
ra hoàn toàn thu đƣợ c 5,82 kg chất sản phẩm. Tên của sản phẩm và khối lƣợ ng benzen
tham gia phản ứng là:
A. clobenzen; 1,56 kg. B. hexacloxiclohexan; 1,65 kg.
C. hexacloran; 1,56 kg. D. hexaclobenzen; 6,15 kg.Câu 13: Đốt cháy hết 9,18 gam 2 đồng đẳng của benzen A, B thu đƣợ c 8,1 gam H2O
và V lít CO2 (đktc). Giá trị của V là
A. 15,654. B. 15,465. C. 15,546. D. 15,456.
Câu 14: Đề hiđro hoá etylbenzen ta đƣợ c stiren; trùng hợp stiren ta đƣợ c polistiren vớ i
hiệu suất chung 80%. Khối lƣợ ng etylbenzen cần dùng để sản xuất 10,4 tấn polisitren
là
A.13,52 tấn. B. 10,6 tấn. C. 13,25 tấn. D. 8,48 tấn.
Câu 15: Đốt cháy hoàn toàn 6 gam chất hữu cơ A, đồng đẳng của benzen thu đƣợ c
10,08 lít CO2 (đktc). Công thức phân tử của A là
A. C9H12. B. C8H10. C. C7H8. D. C10H14.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 141/143
141
ĐỀ KIỂM TRA 15 PHÚT CHƢƠNG ANCOL - PHENOL
Câu 1: Cho các chất có công thức cấu tạo nhƣ sau: HOCH2-CH2OH (X) ; HOCH2-
CH2-CH2OH (Y); HOCH2-CHOH-CH2OH (Z); CH3-CH2-O-CH2-CH3 (R); CH3-CHOH-
CH2OH (T). Những chất tác dụng đƣợ c vớ i Cu(OH)2 tạo thành dung dịch màu xanh
lam là:
A. X, Y, R, T. B. X, Z, T. C. Z, R, T. D. X, Y, Z, T.
Câu 2: Chất hữu cơ X mạch hở , bền, tồn tại ở dạng trans có công thức phân tử C4H8O,
X làm mất màu dung dịch Br 2 và tác dụng vớ i Na giải phóng khí H2. Công thức cấu
tạo thu gọn của X là
A. CH2=CHCH2CH2OH. B. CH3CH2CH=CHOH.
C. CH2=C(CH3)CH2OH. D. CH3CH=CHCH2OH.Câu 3: Dùng một hoá chất nào sau đây để nhận biết stiren, toluen, phenol?
A. Dung dịch Br 2. B. Dung dịch HCl.
C. Dung dịch NaOH. D. Dung dịch HNO3.
Câu 4: Cho sơ đồ:
C6H6 (benzen) 2o
Cl (1 : 1 mol)
Fe, t
X o t , P cao Y axit HCl
Z
Hai chất hữu cơ Y, Z lần lƣợ t là: A. C6H6(OH)6, C6H6Cl6. B. C6H4(OH)2, C6H4Cl2.
C. C6H5OH, C6H5Cl. D. C6H5ONa, C6H5OH.
Câu 5: Cho 4 chất: phenol (A), ancol etylic (B), benzen (C), axit axetic (D). Độ linh
động của nguyên tử hiđro trong phân tử các chất trên tăng dần theo thứ tự là
A. A < B < C < D. B. C < D < B < A.
C. C < B < A < D. D. B < C < D < A.
Câu 6: Phenol tác dụng vớ i tất cả các chất trong nhóm nào sau đây?
A. Na, KOH, dung dịch Br 2, HCl.
B. K, NaOH, HNO3 đặc, dung dịch Br 2.
C. Na, NaOH, CaCO3, CH3COOH.
D. K, HCl, axit cacbonic, dung dịch Br 2.
Câu 7: Hợ p chất hữu cơ X tác dụng đƣợ c vớ i dung dịch NaOH và dung dịch brom
nhƣng không tác dụng vớ i dung dịch NaHCO3. Tên gọi của X là
A. anilin. B. phenol. C. axit acrylic. D. metyl axetat.
+ NaOH đặc, dư
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 142/143
142
Câu 8: Đốt cháy hoàn toàn 1 mol chất X (C, H, O) cho ra 4 mol CO2. Biết X cộng Br 2
theo tỉ lệ mol 1 : 1 ; X tác dụng vớ i Na cho ra khí H2 và X cho phản ứng tráng gƣơng.
Công thức cấu tạo của hợ p chất X là
A. HO-CH=CH-CH2-CHO. B. CH2=C(OH)-CH2-CHO.
C. CH2=CH-CH(OH)-CHO. D. Cả A, B, C đều đúng.
Câu 9: Đun nóng một ancol đơn chức X vớ i dung dịch H2SO4 đặc trong điều kiện
nhiệt độ thích hợ p sinh ra chất hữu cơ Y, tỉ khối hơi của X so vớ i Y là 1,6428. Công
thức phân tử của Y là
A. C3H8O. B. C2H6O. C. CH4O. D. C4H8O.
Câu 10: Khi thực hiện phản ứng tách nƣớ c đối vớ i ancol X, chỉ thu đƣợ c một anken
duy nhất. Oxi hoá hoàn toàn một lƣợ ng chất X thu đƣợ c 5,6 lít CO2 (ở đktc) và 5,4
gam nƣớ c. Có bao nhiêu công thức cấu tạo phù hợ p vớ i X?
A. 5. B. 4. C. 3. D. 2.
Câu 11: Tách nƣớ c hoàn toàn từ hỗn hợ p X gồm 2 ancol A và B ta đƣợ c hỗn hợ p Y
gồm các olefin. Nếu đốt cháy hoàn toàn X thì thu đƣợ c 1,76 gam CO2. Khi đốt cháy
hoàn toàn Y thì tổng khối lƣợ ng H2O và CO2 sinh ra là
A. 1,76 gam B. 2,76 gam. C. 2,48 gam. D. 2,94 gam.
Câu 12: Cho m gam một ancol no, đơn chức X qua bình đựng CuO (dƣ), nung nóng.Sau khi phản ứng hoàn toàn, khối lƣợ ng chất r ắn trong bình giảm 0,32 gam. Hỗn hợ p
hơi thu đƣợ c có tỉ khối đối vớ i hiđro là 15,5. Giá tr ị của m là
A. 0,92. B. 0,32. C. 0,64. D. 0,46.
Câu 13: Đun 12 gam axit axetic vớ i 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) đến
khi phản ứng đạt tớ i tr ạng thái cân bằng, thu đƣợ c 11 gam este. Hiệu suất của phản
ứng este hoá là
A. 55%. B. 50%. C. 62,5%. D. 75%.
Câu 14: Đun nóng 6,0 gam CH3COOH vớ i 6,0 gam C2H5OH (có H2SO4 làm xúc tác,
hiệu suất phản ứng este hoá bằng 50%). Khối lƣợ ng este tạo thành là
A. 6,0 gam. B. 4,4 gam. C. 8,8 gam. D. 5,2 gam.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOT.COMóng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú
7/26/2019 SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC HÓA HỮU CƠ LỚP 11 NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở …
http://slidepdf.com/reader/full/su-dung-so-do-tu-duy-trong-day-hoc-hoa-huu-co-lop-11-nham 143/143
Câu 15: Khi lên men 1 lít ancol etylic 9,2o thu đƣợ c dung dịch chứa x gam axit axetic.
Biết hiệu suất quá trình lên men là 80% và khối lƣợ ng riêng của ancol etylic nguyên
chất là 0,8 g/ml. Giá tr ị của x là
A. 96. B. 76,8. C. 120. D. 80.
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYNHON