Upload
le-trong-nhan
View
224
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
tyu
Citation preview
Chng 6 CHUI S V CHUI LY THA
Trong chng ny, chng ti trnh by nhng khi nim v tnh cht c bn thng c s dng v chui s. Mt s tnh cht c bn v chui s dng, chui an du nh tiu chun Leibnitz cng c gii thiu. Chng ti cng a ra nhng khi nim c bn mang tnh cht gii thiu v chui hm, phn quan trng m chng ti mun nhn mnh y l kho st s hi t cng nh khai trin mt s hm thng gp thnh chui ly tha. 6.1. Chui s 6.1.1. Cc khi nim c bn 1. nh ngha Cho dy s v hn , tng v hn +Znnu )( c gi l chui s, k hiu l: ......321 +++++ nuuuu =1n nu c gi l s hng th n. nu2. Dy tng ring t c gi l tng ring th n ca chui s nn uuuus ++++= ...321 =1n nu c gi l dy tng ring ca chui s . +Znns )( =1n nu3. Chui s hi t, phn k
Chui s c gi l hi t nu tn ti gii hn =1n nu ssLim nn = v c gi l tng ca n. Ta vit: .
s
sun
n ==1 Nu gii hn khng tn ti hay bng n
nsLim th chui s c gi l phn k
v khi chui s khng c tng. =1n nu
4. Phn d th n Trong trng hp chui s hi t c tng bng S th hiu S-S=1n nu n c gi l phn d th n ca chui s , k hiu l: r=1n nu n Vy, di dng ngn ng -N, ta c:
122
Chui s hi t =1n nu > nssNnN :,0 > nrNnN :,0 5. Cc v d 1) (tng cp s nhn v hn)
0
1 ... ...nn
q q q= = + + + + n
q Ta c tng ring . Xt cc trng hp sau 1 ... nn
S q= + + + a) q 1
Ta c11
1
n
n
qS
q
+= , suy ra
= 1,
1
1
1,
limq
q
q
Snn
b) q = 1
Ta c Do : li1 1 ... 1nS n= + + + = m .nn
S = + c) q = -1
Ta c 1, 2 1
1 1 1 ...0, 2n
n kS
n k
= += + = = . Do khng tn ti lim nn S Vy
0
1
1n
n
= = , hi t, nu | | 1q < .
Chui s phn k nu | | th chui phn k 0
n
n
q= 1q
2) Cho chui s +=1 )1( 1n nn =+++++=+++++= )111(...)4131()3121()211()1( 1...4.313.212.11 nnnnsn
1
11 += n
Vy, chui s cho hi t v c tng bng 1. 1n
n
lims =6.1.2. Tiu chun hi t Cauchy 1. Tiu chun Cauchy Chui s hi t =1n nu >> qp ssNqpN :0,0 . 2. V d
123
Dng tiu chun Cauchy, chng t rng chui s =1 1n n phn k. Gii
=>==+++>+++++====>==
3
1
2
1
22
1...
2
1
2
1
2
1...
2
1
1
1
:2,:3
12
N
N
NNNNNN
ssssNNqNpN NNqp
6.1.3. iu kin cn chui s hi t 1. nh l Nu chui s hi t th li=1n nu m 0nn u = . Chng minh: Gi s l tng ca chui s hi t =1n nu n ns s Suy ra 1 0n n n
nu s s s s = =2. H qu Nu th chui s phn k. lim 0n
nu =1n nu
V d Chui s +=1 12n nn phn k v 12 += nnun 021 nkhi 3. Ch
ch l iu kin cn m khng chui s hi t. 0n nu =1n nu Chng hn, xt chui s =1 1n n n
n
n
nnnnnsn ==++++>++++= 1...1111...
3
1
2
1
1
1
M += nLimn += + nn sLim . Vy, chui s =1 1n n phn k. 6.1.4. Tnh cht cu chui s hi t 1.Tnh cht 1
124
Nu chui s hi t c tng l s, chui s hi t c tng l s th cc chui cng hi t v c tng l s s
=1n nu =1n nv)(
1n
nn vu =
Chng minh: Gi sn v sn ln lt l cc tng ring th n ca cc chui s v . =1n nu =1n nv Khi , v n
nlim s s = / /nnlim s s = /( )n nnlim s s s s + = /+ .p.c.m
V d Tnh tng ca chui s sau: +=1 12 43n n nn Gii Ta c
1
11 14( )
14 314
n
n
= = = v
1
11 13( )
13 213
n
n
= = = 1 1 13 4 1 1 1 112 4 3 3 2 6( ) ( )n n n nnn n n = = = 5= + =+ = +
2. Tnh cht 2 Nu chui s hi t c tng l s th chui s cng hi t v c tng l ks. =1n nu =1n nku Chng minh:
Gi sn ln lt l tng ring th n ca chui s: =1n nu kssLimkksLim n
nn
n== .p.c.m.
3. Tnh cht 3 Tnh hi t hay phn k ca 1 chui s khng thay i khi ta ngt b i khi chui s 1 s hu hn cc s hng u tin. Chng minh: Nu bt i t m s hng u tin, ta c chui s =1n nu += 1mn nu
125
Gi sn v sk ln lt l cc tng ring th n v th k ca cc chui s v
=1n nu += 1mn numkmk sss = +/
* Nu chui s hi t =1n nu m k m ks s+ + / mk ks s s chui s hi t. += 1mn nu * Nu chui s phn k khng c gii hn khi =1n nu kms + k v do smhu hn s k khng c gii hn khi k chui s phn k. += 1mn nu V d Xt s hi t ca chui s +=1 31n n Gii Chui ny suy t chui iu ho bng cch ngt b i 3 s hng u tin. M chui iu ho phn k nn chui +=1 31n n cng phn k. Bi tp Tnh tng ca cc chui sau
+=1 )4( 1)1 n nn =1 2 14 1)3 n n ++=1 22 )1( 12)4 n nn n ++=1 )2)(1( 1)2 n nnn +=1 10 52)5 n n nn =1 2 14 1)6 n n
6.2. Chui s dng 6.2.1. nh ngha
Chui s dng l chui s , m =1n nu 1,0 > nun V d
1
1
1.3nn n
= + l chui s dng.
6.2.2. nh l Chui s dng hi t khi v ch khi dy (sn) b chn trn. Chng minh:
126
V hi t nn dy (s=1n nu n) hi t. M v , suy ra dy (s0, 1nu n> n) tng, do (sn) b chn trn. Ngc li nu (sn) b chn trn, th tn ti di hn, v dy (sn) tng, do chui s hi t. =1n nu V d Xt s hi t ca cc chui s dng sau: 1) =1 21n n Ta c 2
12
)1(
1...
2.1
1
1
11...
2
1
1
1222
=++++++= nnnnS n Suy ra sn b chn. Vy chui trn hi t. 2) =1 1n n Ta c n
n
n
nnnnSn ==++++++= 1...111...
2
1
1
1
Suy ra sn khng b chn. Vy chui phn k. 6.2.3. Cc tiu chun hi t 1. Tiu chun so snh a. nh l
Gi s v l 2 chui dng tho =1n nu =1n nv 0nnvu nn , khi * Nu chui hi t th chui hi t. =1n nv =1n nu * Nu chui phn k th chui h phn k. =1n nu =1n nv Chng minh: Do tnh cht 3 ca chui s hi t, c th gi s 10 =n , ngha l nvu nn * Gi sn v sn ln lt l tng ring th n ca cc chui v =1n nu =1n nv s n sn (1) n
127
Nu chui hi t v c tng l s, ngha l =1n nv // ssLim nn = s n s (2) n T (1) v (2) Chui hi t. nssn + +
128
M chui 2
1
1n n
= + phn k nn chui 2 ln 1n nn= + phn k.
2. Tiu chun tng ng
Gi s v l 2 chui dng tho =1n nu =1n nv kvunnn =lim 1) Nu th hai chuis v, ng thi hi t hoc phn k. + kvunnn nn00 :0,0 .
Do nn
uk
v< + suy ra 0( ) ,n nu k v n n< + .
Nu hi t nn chui =1n nv = +1 )(n nvk hi t. Theo nh l trn ta suy ra chui hi t.
1n
n
u=
Nu phn k th ta cng lm tng t, tuy nhin ch t 1
n
n
v= lim nn nu kv = suy ra 1
lim nn
n
v
u k = . V nn 0 k< < + 10 k< < + . Do o nu chui hi t th t suy ra chui hi t. Vy phn k.
=1n nu1
n
n
v= 1 nn u=
Vy 2 chui , ng hi t hoc phn k. 1
nn
u= 1 nn v=
2) Gi s v hi t. 0k =1
n
n
v=
129
Khi t gi thit lim 0nn
n
u
v = ta c 0 00, 0 : ,nnun n nv > > < 0,n nu v n n < . V hi t, nn
1n
n
v= 1 nn v= hi t, do 1 nn u= hi t.
3) Chng minh hon ton tng t nh mc (2). Gi s k = + v 1
nn
v= phn k. T
lim nn
n
u
v = + suy ra lim 0nnn
v
u = . Do phn k, v nu hi t th theo (ii) suy ra =1n nu =1n nu 1 nn v= hi t mu thun. Ch
Thng ta so snh vi chui s quan trng chui cp s nhn v chui iu ho. V d Xt s hi t ca cc chui s sau: 1)
2
1
2 1
5 2 2
n
nn
n
n
=
+ ++ + Ta c
22 10
5 2 2
n
n n
nu
n
+ += + + > , vi mi . Ta s so snh vi chui s 1n 1 1 2( )5 nnn nv = == hi t. D thy rng 1lim =
n
n
n v
u, do chui s cho hi t.
2) 1
ln
n
n
n
=
Ta c ln 1
,n
nu
n n= vi mi . 3n
M chui 1
1
n n
= phn k ( v d trn), nn chui cho phn k.
3) 2
1
3 1
2n
n
n n n
=
++ + Ta c
2
3 10
2n
nu
n n n
+= >+ + , vi mi . 1n
130
Chn 1 0nvn n
= > . Ta c. Do 3lim =n
n
n v
u chui =1n nv hi t, nn = +++1 3 21n nn n hi
t. 3. Tiu chun /D Alemberta. nh l /D Alembert Nu chui s dng tho =1n nu DuuLim nnn =+ 1 th chui s s hi t khi =1n nu 1D Khi Chui s dng c th hi t hoc phn k. 1D = =1n nu Khi D =+ chui s dng phn k. =1n nu Chng minh: * 1D < 1 - D > 0 Chn D< 1 1 <
01 )( nnuDu nn >+ + 0 nn uLim 131
chui s dng phn k. =1n nu* Khi Vi M=1, :+=D 1: 1 >> +
n
n
u
uNnN
1`n nu u n+ > > N chui s dng phn k. 0 nnu =1n nu
b. V d Xt s hi t ca cc chui sau = ==+1n 1n nn u2 1n1 )!() 1
1
( 2) 2 2[ ]
2 ( 1)! 2
n
n
nn n n
n
u n nlim lim lim
u n
+ + + += =+ =
Chui s +=1 2 )!1(n nn phn k. == = 1n n1n n u5n2) 1
1
1 5 1 1.
5 51
n
n
nn n n
n
u n nlim lim lim
u n n
+ + + += =
Khi th cha c kt lun g, ngha l chui c th hi t, cng c th l phn k.
1=D Chng hn, xt chui =1 !n nnn ne Ta c 1
11
1 +=+
nn
n
n
e
u
u khi . V n en
n
1nu u = e em nu =1 !n nnn ne phn k. Vy chui cho hi t. 4. Tiu chun Cauchy Cho chui s dng . Gi s =1n nu Lun nn =lim . Khi 1) Nu L < 1 th hi t; =1n nu 2) Nu L > 1 th phn k. =1n nu Chng minh: Gi s: Lun n
n=lim .
- Khi L < 1. Ly r sao cho L < r < 1. Khi 00 ,:0 nnrun n n , ngha l 0, nnru
n
n < . V chui hi t nn chui = 0nn nr =1n nu hi t. - Khi L > 1. Ta c 00 ,1:0 nnun n n >> , tc l . Do khng dn v 0 khi . Vy chui phn k .
0,1 nnun > nun =1n nu Ch
Khi 1L = th cha c kt lun g, ngha l chui c th hi t, cng c th l phn k. V d Xt s hi t ca cc chui sau:
133
1) 1
2 1
3 2
n
n
n
n
=
+ + hi t, v 2 13l = < 2)
2
1
1n
n
n
n
=
+ phn k, 1>= el 5. Tiu chun tch phn Cauchy a. nh l Xt chui s dng . t hm s f(x) tha =1n nu 1,)( = nunf n Gi s hm f(x) lin tc, dng, gim trn );1[ + . Khi chui hi t hi t. =1n nu + 1 )( dxxf Chng minh: Theo gi thit, ta c vi mi k, hm f(x) gim trn on [k, k+1] nn ]1,[,)()()1(1 +=+=+ kkxukfxfkfu kk , theo nh l trung bnh tch phn ta c . Do vi mi k nn ta c
1
1 ( )k
k
k
u f x dx+
+ ku
1
1n
, , ..., , 1
2
12 )( udxxfu 23
23 )( udxxfu 1
1
)( nnnn udxxfu Suy ra:
2 3
2 31 2 1 1
... ( ) ( ) ... ( ) ( )n n
n
n
u u u f x dx f x dx f x dx f x dx+ + + + + + = 1 2 ... nu u u + + + Do :
n nn sdxxfus1
11 )(
t . Ta c, = nn dxxfI1
)( 1 ,n n nI Is u s (*) (? ) Gi s chui hi t. =1n nu Theo nh l mc 2, suy ra dy tng ring (sn-1) b chn. Do t bt ng thc (*) suy ra dy cng b chn. Hn na d thy dy { tng. Do vy tn ti, do li I}{I }In nmn n
134
hi t. 1
)( dxxf+
(? ) Gi s hi t. Khi b chn. T bt ng thc (*) suy ra b chn, cho nn chui hi t.
+1
)( dxxf }{ nI n{S }
1n
n
u=
b. V d 1) Xt s hi t ca chui
1
1,
n n = R (chui Riemann)
- Nu : t 0 > 1( )f xx= . Kim tra thy ( )f x tho tt c cc iu kin ca nh l.
Ta bit rng tch phn suy rng +1
1dx
x hi t khi v phn k khi 1 > 1 - Nu th 0 1lim lim 0
nu
n= Vy chui
1
1,
n n = R hi t khi v phn k khi 1 > 1
2) =1 3 2lnn nn Ta c
23 3
ln 1,
n
nu
n n=
2vi mi . M chui 3n =1
3
2
1
nn
phn k, nn chui cho
phn k. 3) = +1 3 4 11n nn n Ta c
6
1
2
1
3
43 4 1
.
~1
1
nnn
n
nn
n =+ . V chui =16
1
1
nn
phn k, nn chui = +1 3 4 11n nn n phn k. 4) =3lnn nn Gii Dng tiu chun tch phn, xt hm s
x
xxf
ln)( =
135
,),0( +=fD 2/ ln1)( x xxf = , exxf == 0)(/ Bng xt du o hm
x 0 e 3 + /f /f + 0 -
f
Hm lin tc, n iu gim, dng trong )(xf ),3[ + Mt khc,
2
3 3 3
ln lnln (ln ) ln (ln )
32b bbxdx x
xd x lim xd x limx
+ + ++ +
= = = += + 2 3lnln
22 bLimb
. Vy chui =3lnn nn phn k. 5) =2 ln1n nn Xt hm s
xxxf
ln
1)( = lin tc, dng trn ),2[ + v 2)( = nnfun
10ln
1ln)(
22
/ >
6) = +1 23n n n 6.3. Chui s an du - Chui s c du bt k 6.3.1. Chui an du 1. nh ngha Chui an du l chui s c dng hay ...321 + uuu ...321 ++ uuu , (1) Trong 0, 1
nu n>
V d ...
3
1
2
11 +
Ta quy c ch xt chui an du c dng . ( )= =+ 1 1321 1... n nn uuuu2. nh l Leibnitz a. nh l Nu dy { l mt dy gim v th chui hi t v
.
} nu 0nu khi n ( ) 11
1n
nn
u = ( ) 1 1
1
1n
nn
u u =
Chng minh: chng t dy tng ring (sn) hi t ta chng minh n c 2 dy con hi t (s2m) v (s2m+1)
Ta c s2(m+1) = s2m+2 =s2m + (u2m+1 - u2m+2 ) > s2m => (s2m) tng Mt khc, ta cng c [ ] 11227654321)1(2 )...()()()( uuuuuuuuuus mmm 0 m Ta li c: 12212 ++ += mmm uss Do 0nu 012 +mu sss m =+ + 012 112 :,0 mmmss m >>
2212 :,0 mmmss m >>+ * 122 mkn >= ssmk k21 * +>+= + ssmkmkn k 1222 1212 Vy > ssNnN n:,0 (.p.c.m) b. V d Xt s hi t cua chui an du = 1 1 1.)1(n n n Gii 0
1 = nn
nu v dy n iu gim hi t theo Leibnitz )( nu )( nuv tng 11 = usc. Ch
Nu chui (1) tho Leibnitz v hi t v s th chui hi t v -s ...)( 4321 ++ uuuu Nh vy nu cc gi thit ca nh l Leibnitz c tho th chui an du hi t v tng s ca n tho ...)( 4321 ++ uuuu 1us . d. Tnh gn ng tng ca chui an du hi t Nu chui an du ...)( 4321 ++ uuuu tho Leibnitz th chui phn d th n
cng hi t theo Leibnitz v theo ch trn ta c: ...21 ++ ++ nn uu 1+ nn ur Theo nh l Leibnitz, ta ch bit chui an du hi t nhng khng r bng bao nhiu nn ny sinh vn c lng tng .
ss
Ta xem s sn s vp phi sai s tuyt i l: 1+= nnn urss V d
Tr li chui = 1 1 1.)1(n n n , nu ta xem 78,02,025,033.05,0
5
1
4
1
3
1
2
115 ++++= ss
Vp phi sai s tuyt i l 167,06
165 = ur
Thng thng ta gp bi ton ngc li 138
Phi chn n ti thiu bng bao nhiu gi tr gn ng sn ca chui an du chnh xc n ( ngha l sai s tuyt i khng vt qu ). p dng vo v d trn, ta phi chn n sao cho: 65 ur Chng hn 001.0= , th th n phi tho
1
1+n 10001 99910001 + nn Vy, n ti thiu l 999. 6.3.2. Chui c du bt k 1. nh l
Nu chui s =1n nu hi t th hi t. nn u=1 Chng minh
Gi sn v sn ln lt l tng ring th n ca cc chui s v nn
u=1 =1n nu , ngha l nn uuuus ...321 +++= v nn uuuus ...321/ +++= Trong chui , k hiu
nn
u=1 l tng ca tt c cc s hng dng trong n s hng u tin +ns
ns l tng cc gi tr tuyt i ca tt c cc s hng m trong n s hng u tin. Ta
c
v + = nnn sss + += nnn sss /
R rng v l nhng dy tng v , (1) )( +ns )( ns /nn ss + /nn ss Theo gi thit, chui s =1n nu hi t v // ssn / /ns s n< (2) T (1) v (2) / /,n ns s n s s n+ < < Suy ra rng cc dy s v u hi t (v u tng v b chn trn.) )( +ns )( ns Do cng hi t. )( ns2. nh ngha
Chui s c gi l hi t tuyt i nu chui snn
u=1 =1n nu hi t. 3. V d
139
=1 3sinn nnx hi t tuyt i. Gii Ta c n
nn
nx
n
nx =333
1sinsin
m chui s =1 31n n hi t ( Chui Riemann vi )13 >= 4. Ch
iu kin =1n nu hi t ch l iu kin ch khng phi l iu kin cn chui s hi t. Ngha l c trng hp chui s hi t nhng chui s =1n nu =1n nu =1n nu phn
k, ta ni chui s bn hi t. =1n nu V d Chui s = 1 1 1.)1(n n n bn hi t v chui s = == 11 1 11)1( nn n nn l chui iu ho phn k. V d Xt tnh hi t ca cc chui s 1) 2
1
sin
n
n
n
=
Ta c |2
sin n
n|
2
1
n , do chui cho hi t
2) ( ) ++ nn nn 13 121 Ta c
2 1 2
13 1 3
| |n nn
nu
+ Chui cho hi t. Ch
Nu chui phn k th cha kt lun chui || nu nu hi t hay phn k. Tuy nhin, nu dng tiu chun DAlembert hay Cauchy m bit c || nu phn k th
cng phn k. nu Tht vy, t
140
0
111 | | | | 0,
n
n n n
n
uu u u n n
u
+ +> > > > >0 0 , do khng dn v 0, tc l khng tin v 0, suy ra chui phn k.
nu
nu
V d ( ) 21
!
nn e
n
Ta c ( )( )2 211 ! 1.1 ! 1nn nnu e n eu n ne++ = =+ + 2 1n+ + . Do chui cho phn k.
Trng hp phn k nhng || nu nu hi t th chui c gi l bn hi t.
nu V d ( ) 1
1
11
n
n n
= l bn hi t.
Bi tp 1) Chng t rng cc chui s sau bn hi t = +++1n 21n 1nn 1n1a )() = 1n 1n nn1b ln)() = ++1n 2n 1n 1n21c )() = ++1n 32n 3n 1n21d )() = 1n n 1n2 11e )() = +1n 2n 1n n1f )() 2) Cho chui s =1 !cosn nn a) Chng t rng chui s ny hi t theo Leibnitz, hn th na n cn hi t tuyt i. b) Phi chn n ti thiu l bao nhiu sn l tr gn ng ca tng ca chui vi chnh xc 001,0= 6.4. Chui lu tha 6.4.1. Chui hm 1. nh ngha Chui hm l chui , trong cc l cc hm ca x. ( )nu x ( )nu x Khi x = xo th chui hm tr thnh chui s )( 0xun . Nu chui s hi t th im xo gi l im hi t, nu n phn k th xo gi l im phn k. - Tp hp tt c cc im x m chui hm hi t c gi l min hi t ca chui hm.
141
- : gi l tng ring th ca chui hm. == nk kn xuxs 1 )()( n - Nu th S(x) gi l tng ca chui hm. Trong trng hp ny,
: gi l phn d th n ca chui hm. Do ta c
)()(lim xsxsn =)()()( xsxsxr nn =
...)()( 21 ++= ++ nnn uxuxr2. V d 1) =0n nx Chui ny hi t vi mi x tho |x| < 1 v c tng
xxS =1 1)( .
Vy min hi t ca chui trn l X = (-1; 1) 2)
1x
n c min hi t l (theo kt qu ca chui Riemann bit) );1( +=X
3) 3 2
cosnx
n x+ Ta c
3 2 3 2 3
sin 1 1,
nxx
n x n x n + + . M chui 31 1n n= hi t nn 3cos nxn x2+ hi t, x
Vy min hi t l . X = R6.4.2. Chui hm hi t u 1. nh ngha Chui hm c goi l hi t u ti hm S(x) trn X, nu )(xun
XxxrxSxSnnn nn >> ,)()()(:0,0 00 2. V d Chui ( ) + nx n2 1 hi t vi mi x (theo l Leibnitz) Ta c 1 2
1 1( ) ( ) ,
1 1n nr x u x x
x n n+ = < + + + R
Nh vy 1 1( ) , 11n
r x nn
< < > + Do 0, > ly 0 1 1n > . Khi 0 , ( ) ,nn n r x x < R Vy chui ( ) + nx n2 1 hi t u trn R . 3. Tiu chun v s hi t u
142
a. nh l (tiu chun Cauchy) Chui hm hi t u trn X khi v ch khi )(xun *0 00, : , ,n n p N n n > 1( ) ... ( ) ,n n pu x u x x X+ + + + < b. nh l (tiu chun Weierstrass) Cho chui hm . Nu c mt chui s dng hi t sao cho )(xun na
Xxnaxu nn ,1,)( th chui hm trn hi t tuyt i v u trn X. Chng minh. R rng chui )(xun , Xx hi t (theo tiu chun so snh) Do chui hi t tuyt i. )(xu
n V chui s hi t nn ta c na
Xxaa
xuxuxuxu
pnn
pnnpnn
Do 0sinlimsinlim2222=+=+ xn nxxn nx n xnx
b. Tnh cht 2 Cho chui hm hi t u v hm S(x) trn [a, b]. Nu cc s hng (x) u lin tc trn [a, b], th .
n
n xu )( nu
1n == ba )()()( n ba nnba dxxudxxudxxSc. Tnh cht 3 Cho chui hm
n
n xu )( hi t trn (a, b) ti S(x), cc s hng lin tc trn (a, b). Khi nu chui hi t u trn (a, b) th S(x) kh vi v S(x) =
.
)('),( xuxu nnn
n xu )('n
n xu )('
6.4.3. Chui ly tha 1. nh ngha Chui ly tha l chui hm c dng (1) ...10
0
++== xaaxan nn Ch
Nu chui lu tha c dng th bng cch t 00
( )nn
n
a x x= , 0xxX = ta a chui
v dng (1). V vy, ta quy c nghin cu chui ly tha c dng (1). V d 1)
0 2 1
n
n
x
n
= + trong 12 1na n= +
2) 2
0
2 1( 2)
7 1
n
n
n
nx
n
=
+ , trong 22 17 1 nn na n = + 2. nh l Abel Nu chui lu tha hi t ti =0n nn xa 00 = xx th n hi t tuyt i ti mi x tho
0xx < . Chng minh: Gi s chui lu tha hi t ti . Khi chui s =0n nn xa 0x =0 0n nn xa hi t,
khi . Do 0 0nna x n 144
00 : , 1n
nK a x K n >
Ta c 00 0
, 1
n n
n n
n n
x xa x a x K n
x x= .
Khi |0| | | x< th 0 0
n
n
xK
x
= hi t (v 10 . Chng minh: Tht vy nu c tho | m chui hi t ti . Khi theo nh l Abel n s hi t tuyt i ti
1x ||| 01 xx > 1x1| | | |x x < , m trong khong ny c cha im , iu ny
mu thun vi gi thit. 0x
4. Bn knh hi t ca chui ly tha a. nh ngha S c gi l bn knh hi t ca chui ly tha nu chui
hi t (tuyt i) vi mi | |
0r > =0n nn xa=0n nn xa x r< , v phn k vi mi | |x r> . Ch
Nu , th ch hi t ti 0r = =0n nn xa 0x = . b. nh l (Hadamard) (Cng thc tm bn knh hi t) Gi s 1|lim
| |n
nn
a
a += | (hoc lim | |)n na = . Khi bn knh hi t c tnh bng
cng thc:
1, 0
0,
, 0
r
< < += = ++ =
(*)
Chng minh:
145
Gi s 1|lim| |
n
nn
a
a += | . Ta c 1 1| ( ) | | |lim lim . | | . | || ( ) | | |n n
n n
u x ax x
u x a+ += =
* Nu , th chui hi t tuyt i khi + Do bn knh hi t 1r = * Nu = + th 0,x ta c 1| ( ) |lim
| ( ) |n
n
u x
u x
+ = + , do bn knh hi t . 0r = * Nu 0 = th ta c 1| ( ) |lim 0 1
| ( ) |n
n
u x
u x
+ = < , suy ra chui hi t tuyt i x R , do bn knh hi t r =+ . i vi trng hp lim | |n na = ta cng c chng minh tng t. 5. Bi ton tm min hi t ca chui ly tha - Bc 1. Tm bn knh hi t ca chui lu tha bng cng thc (*) r - Bc 2. Xt ti 2 im mt ,x r x r= = . - Bc 3. Kt lun min hi t. Ch
Nu chui ly tha c dng th bng cch t00
( )nn
n
a x x= , 0xxX = ta a v
dng trc khi p dng cng thc (*). 0
n
nn
a X=
V d Tm min hi t ca chui lu tha 1)
1
n
n
x
n
=
- p dng cng thc (*) trn, ta c 11
lim||
||lim 1 =+== + n naa nnnn => . 1r =
- Xt ti 1x = , ta c 0
1
n n
= phn k (chui iu ho).
- Ti 1x = : 0
( 1)n
n n
=
hi t theo tiu chun Leibnitz. Do min hi t ca chui l [ )1,1X =
146
2) 1
n n
n
n x=
Ta c lim limnn
n na n = = = + . Suy ra 0r = .
Vy min hi t ca chui l { }0X = . 3)
0 !
n
n
x
n
=
Ta c 1| | 1 !
lim lim 0| | ( 1)! 1
n
n nn
a n
a n + = = + = . Suy ra r = +
Vy min hi t ca chui l X = R . 4)
0
1 1
2 1 2
n n
n
n
n x
=
+ + + Ta t 1
2t
x= + , ta c chui ly tha 0 12 1
n
n
n
nt
n
=
+ + . Ta c
1 1lim lim
2 1 2n
nn n
na
n += = + = . Suy ra bn knh hi t 1 2r = = .
- Xt ti , ta c chui s 2t =0
2 2
2 1
n
n
n
n
=
+ + . Ch rng
2 1 12 122 2 11
2 1 2 10lim lim
n n
nn n nn
n ne
+ ++ ++ + = = . Do chui s l phn k. - Xt ti . Ta c chui s 2t =
0
2 2( 1)
2 1
n
n
n
n
n
=
+ + . Khi
2 1 2 1 122 2 1( 1) 1 0
2 1 2 1lim lim
nn n n
n
n n
ne
n n
+ +
+ = + = + + 2
. Do chui s phn k.
Vy tm hi t , hay 2 t < < 51 22 232
2
x
xx
< < < + > .
Do min hi t ca chui ly tha cho l 5 3( , ) ( , ).2 2
X +)
=6. Tnh cht c bn ca chui ly tha Gi s chui lu tha c khong hi t ( , nn xa r r . a. Tnh cht 1
147
Chui lu tha hi t u trn mi on );(];[ rrba Chng minh: Ly 00 x r< < , sao cho . Khi v [ ] [ 0 0, -x ,a b x ] 00 x r< < nn chui s hi t. Mt khc ta li c
00
n
nn
a x=[ ] nbaxxaxa nonnn ,,,
Do chui hi t u trn nn xa );(];[ rrba . b. Tnh cht 2 C th ly tch phn tng s hng ca chui trn );(];[ rrba . c. Tnh cht 3 Tng ca chui lu tha l 1 hm lin tc trong khong (-r; r). d. Tnh cht 4 C th ly o hm tng s hng ca chui. Chng minh: Suy ra t tnh cht 1. Bi tp Tm min hi t ca chui hm
1) nn
n
xn
)1(2
12
= 2) nn xn )2(11 2 += 3) ( )1 22 1nn x n= ++ 4) nn xxn n += 3211 2 5) ++=1 )2( )1(n nnnx 6) nn xn )4(11 2 += 7) =1 )2( 1n nx 8) nn n xn )2(31 2 = 6.5. Chui Taylor v chui Mac- Laurin 6.5.1. Khai trin 1 hm thnh chui lu tha 1. t vn Gi s hm c o hm mi cp trong mi ln cn no ca im x)(xf o v c th biu din di dng tng ca 1 chui lu tha trong ln cn y. 2. nh dng (0) ...)(...)()()()( 0
303
202010 ++++++= nn xxaxxaxxaxxaaxf
trong l cc hng s ,......,,,, 210 naaaa 3. Xc nh cc h s Theo tnh cht 3 ca chui lu tha, trong khong hi t, ta c: (1) ...)(...)(2)( 10021
/ ++++= nn xxnaxxaaxf (2) ...)()1(...2)( 202
// +++= nn xxannaxf 148
.............................................................
(n) ...!)( 0)( += anxf n
.
Th x = xo vo cc ng thc trn, ta c: nkk
xfa
k
k ,0!
)( 0)( ==
4. Kt qu Khi : ...)(
!
)(...)(
!2
)())(()()( 0
0)(
20
0//
00/
0 +++++= nn xxn
xfxx
xfxxxfxfxf
6.5.2. Chui Taylor 1. nh ngha Chui hm n
n
n
xxn
xf)(
!
)(0
0
0)( = c gi l chui Taylor ca hm trong ln cn
ca im x)(xf
o
Khi x = xo: Chui hm nn
n
xn
f=0 )( ! )0( c gi l chui Mac-Laurin ca hm )(xf Ch
Theo trn, nu hm s c o hm mi cp trong v c th biu din di dng tng ca 1 chui lu tha trong ln cn y th chui lu tha y phi l chui Taylor ca hm trong ln cn y.
)(xf0
Vx
2. iu kin hi t Ta xt xem nu chui Taylor ca hm no hi t th vi iu kin no tng ca n ng bng .
)(xf
)(xf
a) V d tng ca chui hi t khng bng hm s
Xt hm s ==
00
0)(2
1
xkhi
xkhiexfx
Hm kh vi v hn ln ti mi x v o hm mi cp ca ti )(xf )(xf 0=x Tht vy,
12
2
220 0
1( ) (0) 1
0 2
xt
tx x t t tt
txf x f e t
lim lim lim te lim limx x tee
== = = = = = 0 0)0(/ = f
149
/ /2
40
2
11 122 23
0 0
2( ) (0) 2
20
2 4 40
t
x t
t t tt t t
txx x
x x
ef x f exlim lim lim lim t e
x x x
t tlim lim lim
e e e
++ + +
== = == = = =
= 0)0(// = f
Vy, chui Mac-Lau rin ca hm l: f n hi t v c tng bng khng vi mi x ...0...0000 32 ++++++ nxxxx b) nh ngha hm khai trin c thnh chui Taylor: Hm s c gi l khai trin c thnh chui Taylor nu chui Taylor ca )(xfhm hi t v c tng ng bng )(xf c) Cc iu kin nh l 1 Gi s trong mt ln cn no ca im xo hm c o hm mi cp. )(xf Nu trong ( ) 0n
nlim R x = 10)1( )()!1( )()( ++ += nnn xxnfxR
vi l 1im no nm gia xo v x th c th khai trin hm thnh chui Taylor trong ln cn y.
)(xf
Chng minh: Tht vy, Khai trin Taylor ca n cp n l:)(xf )()()( xRxPxf nn += trong
10
)1(
)()!1(
)()( ++ += nnn xxnfxR v ( ) 0nnlim R x = nn ( ) ( )nnf x lim P x=
Mt khc, tng ring th n ca chui Tay lor ca hm , do )()( xsxP nn = f ...)(
!
)(...)(
!2
)()(
!1
)()()( 0
0)(
20
0//
00
/
0 +++++= nn xxn
xfxx
xfxx
xfxfxf (.p.c.m)
nh l 2 Nu trong ln cn no ca im xo hm c o hm mi cp v tr tuyt i ca mi o hm u b chn bi cng 1 s th c th khai trin hm thnh chui Taylor trong ln cn y.
)(xf
)(xf
Chng minh: Theo gi thit, Mxf n )()( trong ln cn
0Vx
150
nxxn
Mxx
n
fxR
n
n
n 0
1
0
)1(
)!1()!1(
)()( ++= +
+
Do chui s =1 0! )(n nnxx c min hi t l R s hng tng qut 0 0( )! n nx xn 0
1
01( )!
nnx x
n
+ + 0( ) nnR x Hm thnh chui Taylor trong ln cn y. )(xf6.5.3. Chui Mac-Laurin ca 1 s hm thng dng 1. ( ) xf x e= ...
!...
!3!211)0(
32)( ++++++=
n
xxxxnf
nn
N l 1 s dng c nh bt k, ta c ,1k ),,( NNx Meexf Nxk ==)()( khai trin hm thnh chui Mac-Laurin trong ln cn )(xf )(xf ),( NN + ca x = xo= 0
...!
...!3!2
132 ++++++=
n
xxxxe
nx
2. siny x= xkxxf k += 1)
2sin()()(
Hm khai trin c thnh chui Mac-Laurin xxf sin)( = ,...0)0(,1)0(,0)0(,1)0(,0)0( )4()3(/// ===== fffff Vy, ta c:
...)!12(
)1(...!7!5!3
sin12
1753 ++++= nxxxxxx nn
3. cosy x= Tng t nh trn, chui Mac-Laurin ca hm xxf cos)( = hi t v chnh n trn ton R:
...)!2(
)1(...!6!4!2
1cos2642 ++++=n
xxxxx
nn
4. (1 )y x = + (Chui nh thc) ...
!
)1)...(1(...
!2
)1(1)1( 2 ++++++=+ nx
n
nxxx
151
c bit * Khi :1= ...)1(...1
1
1 32 ++++=+ nn xxxxx 5. ln(1 )y x= + ...)1(...
432)1ln( 1
432 ++++=+ n
xxxxxx
nn
Bi tp 1) Khai trin hm 3xy = thnh chui Taylor ln cn im 1=x ( Vit 4 s hng u ca chui Taylor) 2) Khai trin hm
xy
1= thnh chui lu tha ca 3x 3) Khai trin thnh chui Mac-Laurin cc hm sau; a) )(
2
1 xx eey += b)
xexy 2= c) xy 2sin= 4) Khai trin hm s
2)( += x xxf thnh chui lu tha ca x v tm min hi
t ca chui va tm c.
152
Chng 6 CHUI S V CHUI LY THA V d Xt s hi t ca cc chui s dng sau: 3) M chui hi t nn chui hi t. Chng minh: Gi s: .
Chng minh: Theo gi thit, ta c vi mi k, hm f(x) gim trn on [k, k+1] nn
6.3. Chui s an du - Chui s c du bt k Chng minh:
6.4.1. Chui hm 1. nh ngha Chui hm l chui , trong cc l cc hm ca x.
6.4.2. Chui hm hi t u Chng minh. R rng chui , hi t (theo tiu chun so snh) 4. Tnh cht c bn ca chui hm hi t u
6.4.3. Chui ly tha Ta c . Khi th hi t (v ). Do vy chui lu tha hi t. b. nh l (Hadamard) (Cng thc tm bn knh hi t) Chng minh: Gi s . Ta c
Bi tp 6.5. Chui Taylor v chui Mac- Laurin