Sunum ve Sistematik

1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ KONU ÖZETİ

Bu başlık altında, ünitenin en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak sunulmuştur.

UYGULAMALI SORULAR1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ

Bu başlıklar altında uygulamalar yaparak öğrenciye yorum, analiz, sentez yetisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir.

TEST - 1

KONU KAVRAMA TESTİ

Edebiyat Tarihi – 1

Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur.

ÜNİTE YAZILI SORULARI TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI

Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını arttırmaktır.

TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ

Bu başlık altında ünitenin geneli sorularla taranmış, öğrencinin bu ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.

1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ

10. Sınıf Türk Edebiyatı9

1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ

1. BÖLÜMEDEBİYAT TARİHİ

1. BÖLÜM: EdEBiyaT Tarihi

a. EdEBiyaT - Tarih iLiŞKiSi

Kazanım 1.1.1: Edebiyat tarihinin uygarlık tarihi içindeki

yerini açıklar.

Uygarlık, gelişimi çok öncelere dayanan, tüm insanlığa mal edilen birikimlerdir. Uygarlık, tüm milletlerin katkılarıyla olu-şan değerler bütünüdür. Her millet, gelişmişlik düzeyine göre uygarlığa katkıda bulunur. Uygarlığın gelişmesinde teknolo-jin, bilimin büyük katkısı vardır.Medeniyet, belirli bir topluluğun, kendine yurt olarak edindiği coğrafyada oluşturduğu veya ortaya koyduğu değerler bütü-nüdür. Medeniyet, insan topluluklarının sınıflandırılmasında büyük rol oynamaktadır; İngiliz, Çin, Fransız medeniyeti gibi.Uygarlık tarihi ise tüm insanlığa mal edilen bu birikimlerin gelişimini ve kapsamını inceler. Diğer bir deyişle maddi ve manevi varlıkların, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ürünleri-nin tamamını inceler. Uygarlık tarihi değişik alanlarla iç içedir. Bunlar arasında aşağıdaki alanlar vardır:1. Bilim tarihi (Bilimsel gelişmeleri, buluşları inceler)2. Sanat tarihi (sanatsal değer taşıyan tüm ürünleri inceler)3. Kültür tarihi (milletlerin inanış, düşünüş sistemlerini,

maddi ve manevi değerlerini inceler.)4. Ekonomi tarihi (Ekonominin durumunu, seyrini inceler.)Uygarlık tarihiyle edebiyat tarihi arasındaki ilişki de aşağı-daki gibidir.

Tarih, toplumları, milletleri, kuruluşları etkileyen hareketler-den doğan, olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasındaki ilişkileri, bunların daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkilenmeleri, her milletin kurduğu medeniyeti inceleyen bilim dalıdır.

Edebiyat; olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi ve sanatlı biçimde, estetik kaygı güdülerek anlatılmasıdır. F Edebiyat ile tarih, ilişki içinde olmak zorundadır; çünkü

tarihte yaşanan her şey edebiyata yansır. Edebiyat top-lumla iç içe olmak zorunda olduğundan tarihte yaşanan-lar edebiyatı etkiler.

F Tarihi olaylar, olgular medeniyet değişikliğini beraberinde getirir, dolayısıyla yeni bir medeniyet, yeni bir zihniyeti ve edebiyat anlayışını doğurur.

F Sanatçıların hangi yüzyılda yaşadıklarını belirlemek, on-ların eserlerini dönemlere göre yerleştirmek için tarihten yararlanılmak zorundadır.

F Edebiyat ve dil, bir milletin aynası olduğuna göre milletle-rin geçirdikleri süreçler, değişimler dolaylı olarak edebiya-ta yansır.

1. Edebiyat - Siyasi Tarih ilişkisi

Siyasi tarih, devletlerin geçirdikleri değişimler, gelişimler, sınıf-ları arasındaki ilişkiler ve devletlerin dünya tarihleri arasındaki yeri, konumu olarak bilinir. Devletlerin kuruluşları, gelişmeleri, yıkılmaları ve devlet içindeki düşünce akımları siyasi tarihin konusuna girer. Siyasi tarih ile edebiyatın yolları, toplumda yaşanan gelişmelerden, değişikliklerden, fikir akımlarından malzemesini alan ve bunları eserlerinde geniş biçimde işleyen sanatçıların da bu tarihin bir yapı taşı olmasında kesişir. Ayrı-ca siyasi fikir akımlarından sanatçılar da etkilenmiş, bu fikirleri doğrultusunda eserler vermişlerdir. Nazım Hikmet, özgür bir ülkenin özlemini anlatırken Necip Fazıl Kısakürek dini içerikli eserler kaleme almıştır, öyle ki bir dönemde ne kadar fikir akı-mı varsa onların yansımalarını eserlerde görmekteyiz.

2. Edebiyat - Bilim Tarihi ilişkisi

Bilim tarihi, bilimin doğuşunu ve gelişme öyküsünü inceleyen tarihtir. Bilimsel gelişmeleri ve bilim insanlarının buluşlarını da inceler. Bilim tarihinin amacı nesnel bilginin ortaya çıkma, ya-yılma ve kullanılma koşullarını incelemek, bunların insanlığa katkılarını belirlemektir. Bilimdeki değişmeler, gelişmeler sa-natçıları da etkiler ve sanatçılar bunları sanatın süzgecinden geçirerek eserlerine konu edinirler. Örneğin, pozitivist ve de-terminist çalışmaların, deney ve gözlemin öne çıktığı dönem-de edebiyatçılar da deneysel roman çalışmaları başlatmış-lardır. Elbette bu, bilim anlamındaki gibi düşünülmeyecektir.

KONU ÖZETİ

10. Sınıf Türk Edebiyatı10

Bilimsel gelişmelerin etkisiyle yazarlar eserlerinde kişiliklerini gizlemişler, nesnel davranmışlar, gözlem yapmışlardır. Emile Zola gerçekçi olmak için, maden işçilerinin hayatını anlattığı "Germinal" adlı romanını yazmadan maden işçileriyle çalış-mış, onların yaşamlarına tanıklık etmiş, bunun sonunda eşsiz bir eser meydana getirmiştir. 3. Edebiyat - askeri Tarih ilişkisiAskerî tarih, milletlerin varlıkları boyunca süregelen ve savaş kategorisine giren olayları inceler. Bunlar, iki küçük topluluk arasındaki küçük mücadeleden, dünyadaki insan nüfusunun çoğunluğunu etkileyen düzenli ordular arasında geçen bir dünya savaşına kadar sıralanırlar. Bu olayları yazarak ya da diğer yollardan kaydeden kişilere de askerî tarihçi denir. Top-lumların, milletlerin bu mücadelelerini anlatan epik - destansı eserler vardır. Kurtuluş Savaşı'nı, milli mücadeleyi anlatan bi-zim edebiyatımızda pek çok eser vardır.

4. Edebiyat - Ekonomi Tarihi ilişkisiEkonomi, insanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bü-tünü, iktisat olarak bilinir, bunu inceleyen bilime de ekonomi tarihi denir. Milletlerin ekonomileri ne kadar güçlü olursa ede-biyat ve sanat da o kadar güçlenecektir. Geçim kaygısı, sanatı daima gölgeler. Ekonomik gücü bir milletin ne kadar yüksekse o ülkede sanata daha çok değer verilecektir. Afrika ülkelerine baktığımızda insanların önceliğinin yaşam savaşı verme ve kıtlıkla baş etme olduğundan bu ülkelerde sanat, insanların önceliği arasında yer almamaktadır; oysa ekonomisi güçlü ülkelerde sanatın her dalına büyük ilgi duyulmakta, sayısız eserler verilmektedir.

5. Edebiyat - din Tarihi ilişkisiDin, Tanrı'ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inan-mayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum olarak bilinmektedir. Milletler, tarih boyunca çok farklı inanç sistem-leri geliştirmişlerdir, öyle ki aynı millet farklı dönemlerde fark-lı inanç sistemine değer vermiştir. Doğal olarak toplumun bir parçası olan sanatçılar da bu inanç sistemlerine uygun eser-ler oluşturmuşlardır. Mevlana, Yunus Emre tasavvufu ve Allah inancını anlatan şiirler yazarken eski Türklerde Şamanizm'i anlatan şiirlere rastlamaktayız.

B. EdEBiyaT Tarihi

Kazanım 1.1.2: Edebiyat tarihinin incelediği konuları açıklar.

Edebiyat tarihi, bütün edebî hareketleri ve dönemleri, yazar-ları, şairleri, dil ve üslup özelliklerini açıklayan bilim dalı veya kitap, yazın tarihi anlamına gelmektedir.

F Edebiyat tarihi, uygarlık tarihiyle başlar. İnsanoğlu en eski dönemlerden bu yana duygularını, düşüncelerini anlatan eserler oluşturmuşlar, dönemin anlayışına ve anlatma tekniklerine göre yazılı veya sözlü ürünler vermişlerdir.

F Edebi ürünleri ve sanatçıları incelemek, edebiyat tarihinin görevidir.

F Sanatçıları ve eserlerinin hangi tarihte oluştuğunu tespit edip bunları kronolojik sıraya koymak da edebiyat tarihinin / tarihçisinin görevidir.

F Edebiyat tarihçisi, dönemlere göre ürünlerdeki söyleyiş ve estetik ifade biçimlerini inceler.

F Fikir akımlarını ve bunların edebi ürünlere yansımasını da edebiyat tarihi inceler.

F Bu işle uğraşan bilim insanına "edebiyat tarihçisi" denir. F Türk edebiyatının sistemli ilk edebiyat tarihçisi Mehmet

Fuat Köprülü'dür. F Nihat Sami Banarlı, Vasfi Mahir Kocatürk, Ahmet Hamdi

Tanpınar, Ahmet Kabaklı, Agah Sırrı Levent edebiyat ta-rihçilerimizdir.

F Edebiyat tarihleri; ait oldukları milletlerin kültürlerini, yaşa-ma bakış tarzını, zevklerini tüm yönleriyle gösteren belge niteliği taşımaktadır.

F Edebiyat tarihi genel tarihten ayrı düşünülemez, genel tarih milletlerin yaşamıyla ilgili her şeyi kapsar ve edebi ürünlerde milletlerin yaşam izleri yer alır. Dede Korkut Hikayeleri'ne baktığımızda Oğuzların aile ilişkileri, eğlen-ce anlayışı, inançları ve savaşları yer almaktadır.

Püf Noktası

Edebiyat tarihinin kapsamına sanatçıların hayatı, eserleri, dö-nemin sosyal hayatı, siyasi ortam, edebi türlerin gelişimi girer.

Kazanım 1.1.3: Edebî eserlerin yazıldığı dönemi temsil

eden belge olma niteliğini sorgular.

Her edebi eser; döneminin siyasi, sosyal, edebi, kültürel de-ğerlerinden izler taşır. Edebi eserler, dönemlerinden bağımsız değildir. Gerek dönemin zihniyeti gerekse dönemin edebiyat geleneği sanatçıları etkiler. Sanatçılar, eserlerinde toplumsal yapıya dair pek çok bilgiye yer verir. Kurtuluş Savaşı Döne-minde yazılan edebi ürünlerde milliyetçilik, savaş, Türk tarihi gibi konular ön plana çıkmıştır. Lale Devrindeki hayat anlayışı dönem ürünlerine konu olmuştur. Bu dönemde yazılan eser-lere baktığımızda o dönemle ilgili pek çok bilgiye ulaşabiliriz.

1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ KONU ÖZETİ

KONU KAVRAMA TESTİ

1110. Sınıf Türk Edebiyatı

TEST - 1

1. aşağıdakilerden hangisi edebiyat tarihin uygarlık tarihi içindeki yerini açıklar?

A) Edebiyat tarihi, milletlerin edebi ürünlerini titizlikle ince-ler.

B) Edebi ürünler, tarihteki olaylardan çok etkilenmez.C) Bazı sanatçılar, konularını tarihe çok yakın alanlardan

oluşturmaktadır.D) Edebiyatın konusunu oluşturan olaylar, uygarlık tarihin-

den alınabileceği için edebiyat tarihiyle uygarlık tarihi yakından ilgilidir.

E) Uygarlık tarihi, edebiyat tarihiyle aynı yöntemlere sahip-tir, bu iki alan bu iki alan birbirini taklit etmektedir.

2. aşağıdakilerden hangisi edebiyat tarihin incelediği ko-nulardan biri değildir?

A) Sanatçıların sanat anlayışlarıB) Toplumlardaki edebi eğilimlerC) Edebi türlerin gelişimiD) Milletlerin yaptıkları savaşlarE) Edebi akımlar

3. aşağıdakilerin hangisinde edebiyat ile tarih arasındaki ilişkiyle ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Edebiyatçı da toplumun bir bireyi olduğu için tarihi olay-lardan etkilenmiş ve bunları eserlerine taşımıştır.

B) Edebiyatçı, bir tarihçi titizliğiyle olayları anlattığından her edebi ürün, tarihi belge sayılır.

C) Tarihi olaylar, yeni bir medeniyete kapılar açabilir ve yeni medeniyet edebi ürünlerde de görülür.

D) Sanatçıların sanat anlayışlarının oluşmasında tarih ve tarihte yaşananlar çok etkilidir.

E) Edebiyatçıları ve eserleri dönemlerine yerleştirmede ta-rihten yararlanılır.

4. Bilgiler doğru yanlış

l. Edebiyat, tarihteki olaylardan etkile-

nir ve bu gelişmelere göre biçimlenir. ✓

ll. Miletlerin dini inançları bir şekilde

edebi ürünlere yansımıştır.✓

lll. Edebiyatın bilimsel alandaki geliş-

melerle ilgisi yoktur; çünkü edebiya-

tın işi duygudur.

✓

lV. Ekonomi tarihi, edebi ürünlerin olu-

şum biçimini etkilemez. ✓

V. Bir edebiyatçı, toplumların ve insan-

ların düşünce sistemlerini inceleyen

felsefeden yardım alır.

✓

Bu tabloda yer alan bilgilerin hangisinde yanlış bir de-

ğerlendirme yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5.

EDEBİYAT

Askerlik tarihi

Ekonomi tarihi

Din tarihi

Bilim tarihi

Siyaset tarihi

I. Yeniçeriler arasındaki edebi ürünler II. Dini gecelerde söylenen ilahiler III. Soya çekimi anlatan bir roman IV. Cumhuriyet rejimini anlatan öyküler

Tabloda verilen tarih dallarından hangisi numaralanmış edebi ürünlerden birisiyle ilişkilendirilemez?

A) Askerlik tarihi B) Din tarihiC) Bilim tarihi D) Siyaset tarihi

E) Ekonomi tarihi

6. I. Bilim insanlarının bilime katkıları – bilim tarihi II. Siyasi hareketlerin oluşumları – siyaset tarihi III. Dinlerin insanlar üzerindeki etkileri – edebiyat tarihi IV. Dünyanın ve insanın oluşumu – felsefe tarihi V. Ülkelerin varlık ve refah düzeyi – ekonomi tarihi

yukarıdaki numaralanmış eşleştirmelerden hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Edebiyat - Tarih İlişkisi / Edebiyat Tarihi

1. BÖLÜM: EDEBİYAT TARİHİ

UYGULAMALI SORULAR

1710. Sınıf Türk Edebiyatı

1. ÜNİTE: TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI

1. aşağıdaki metin örneklerinin hangi dönem ürünlerin-den alınmış olabileceklerini belirtiniz.

a. Kanı akıp yoşuldu Kanı akıp boşandıKabı kamug teşildi Derisi baştan başa deşildi

Ölüg birle koşuldu Ölülerle bir olduTogmuş küni uş batar Doğan güneş işte batıyor

……………………………………………………………

……………………………………………………………

b. Bu dervişlik yoluna aşkıla gelen gelsünYa dervişlik neydüğin bir zerre tuyan gelsünHele biz işbu yola, gelemedük riyâyılaBu melâmetlik tonın bizümle geyen gelsünGöziyle gördüğüni örte eteğiyileBu yol key ince yoldur, yüreği tuyan gelsün

……………………………………………………………

……………………………………………………………

c. Ak dağın eteği bir yeşil koruKorudur ha benli dilber korudurSevdan yüreğimde yağı eritirEritir ha benli dilber eritir

……………………………………………………………

……………………………………………………………

d. Ali Bey kibar, yakışıklı, terbiyeli, saf bir delikanlıdır. Çamlıca gezilerinde Mehpeyker adında bir kadınla tanışır. Mehpeyker, İstanbul'un tanınmış kadınla-rındandır. Geçmiş yaşamının verdiği tecrübeyle Ali Bey'i kısa sürede kendisine bağlar. Ali Bey, sevgili-sinin bir hayat kadını olduğunu öğrenir; fakat genç olmasının da etkisiyle içindeki arzulara karşı koya-maz. Fatma Hanım, oğlunu bu kadının pençesin-den kurtarmak için evine Dilâşûb adında güzel bir cariye satın alır. Bu kızla oğlunun arasını yapmak için uğraşır.

……………………………………………………………

……………………………………………………………

e. oy birliğiyle koyunlarkeçiyi seçerkendilerine başkanoysa sürünün başınakurdun akrabasıköpeği koyarçoban

……………………………………………………………

……………………………………………………………

f. Söylemez küsmüş bize canane söylen söylesin Neyledim ol yar - ı alişana söylen söylesin

Naz - ıla güftara gelmezse helak eyler beni Ol cefa vü cevri bi - payana söylen söylesin

……………………………………………………………

……………………………………………………………

2. aşağıdaki sanatçılardan edebiyat tarihiyle ilgili çalışma-lar yapanların karşısına işaret koyunuz.

SanatçılarEdebiyat tarihi çalışmaları

yapanlar

Can Yücel

Nihat Sami Banarlı

Yaşar Kemal

Orhan Kemal

Kemal Tahir

Ahmet Kabaklı

Fuat Köprülü

Orhan Kemal

Ahmet Hamdi Tanpınar

Halit Ziya Uşaklıgil

Agah Sırrı Levent

1810. Sınıf Türk Edebiyatı

3. aşağıda, birisi divan edebiyatından; diğeri halk edebi-yatından alınan bu iki metni tabloda istenen özellikler bakımından karşılaştırınız.

l.

Ne tende cân ile sensiz ümîd - i sıhhât olurNe cân bedende gâm - ı firkatûnle rahat olur( Vücudumda sensiz ne can ve sağlık umudu olur. Ne de can bedenimde ayrılığın gamıyla rahat yüzü görür. ) Ne çâre var ki firâkunla eglenem bir demNe tâli'üm meded eyler visâle fırsat olur( Ne senin ayrılığın yüzünden bir an oturup eğlenebili-yorum ne de talihim kavuşmaya yardımcı oluyor.)

ll.

Ah nice bir uyursun, uyanmaz mısınGöçtü kervan kaldık dağlar başındaÇağrışır tellallar inanmaz mısınGöçtü kervan, kaldık dağlar başında

Yunus sen bu dünyaya niye geldinGece gündüz Hakk'ı zikretsin dilinEnbiyaya uğramaz ise yolunGöçtü kervan, kaldık dağlar başında

1. metin 2. metin

Dilin özellikleri

Nazım birimi

Nazım biçimi

Ölçü

Konu

Gelenek

Zihniyet

Uyak ve redif

4. aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları uygun terimlerle dol-durunuz.

a. Ulusların geçmişte oluşturdukları kültür ürünlerini, yaptıkları savaşları, kurdukları siyasal ve ekonomik ilişkileri yöntemli bir biçimde inceleyen, olayları yer ve zaman göstererek gerçeğe uygun biçimde açık-layan bilim dalına…………………… adı verilir.

b. Sanatça; yani insanda estetik duyguyu heyecana getirecek değerde meydana getirilmiş şiir, sahne eseri, hikâye, roman, söylev gibi nazım veya ne-sir halindeki eserlerin hepsine……………………denir.

c. ………. . bütün edebî hareketleri ve dönemleri, ya-zarları, şairleri, dil ve üslup özelliklerini açıklayan bilim dalı veya kitap, yazın tarihine verilen isimdir.

d. ……………bir toplumda, bir toplulukta eskiden kal-mış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan kültürel kalın-tılar, alışkanlıklar, bilgi, töre ve davranışlar olarak bilinir.

5. aşağıda verilen cümlelerdeki bilgilerin karşısına doğru (d) - yanlış (y) sembolü koyunuz.

Cümleler doğru yanlış

a. Edebiyatın dönemlere ayrılma-sında tarihten yararlanılır.

b. Edebiyatın din tarihiyle hiçbir iliş-kisi yoktur.

c. Gelenek, sanatçıların eserlerini oluşturmada engelleyici nitelik taşır.

d. Her dönemin bir zihniyeti vardır ve sanatçılar bu zihniyetten etki-lenir.

e. Edebiyat tarihinin konusu sanat-çılar, onların eserleridir.

f. Edebiyatın dönemlere ayrılma-sında siyasi tarih çok etkilidir.

g. Türk edebiyatı dört büyük dönem-de incelenir.

h. İslamiyet'in kabulü, dini nitelikte bir edebiyatın doğmasında etkili olmuştur.

ı.

Türklerin eski ürünleri sözlü ol-duğundan edebiyat tarihçileri bu döneme ait ürünlere ulaşmakta çok uğraşmışlardır ve bu dönem ürünlerinin çoğu kaybolmuştur.

i. Türk edebiyatının ilk sistemli edebiyat tarihçisi Mehmet Fuat Köprülü'dür.

j. Şiiri elimize geçen ilk Türk ozanı Aprınçur Tigin'dir.

k. Divan şiiri, Arap ve Acem kaynak-lı olup İslamiyet'in getirdiği kültür değişimi sonrası oluşmuştur.

l. Batı etkisindeki edebiyatımızın ilk dönemini Milli edebiyat oluşturur.

ÜNİTE YAZILI SORULARI

2310. Sınıf Türk Edebiyatı

TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI

1. aşağıdaki boşlukları ilgili terimlerle doldurunuz.

a. Bir milletin sanatçılarını, sanatçıların eserlerini, edebi anlayışını inceleyen bilim dalına …..........…. adı verilir.

b. Duygu ve düşüncelerin sözlü ve yazılı olarak estetik bi-çimde anlatılması sanatına …..........…. denir.

c. Bir milletin sahip olduğu maddi ve manevi değerler bü-tününe …..........…. denir.

(Puan………………)

Cevap

2. Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasındaki ölçütleri

maddeler halinde belirtiniz.

(Puan………………)

Cevap

3. Türk edebiyatının dönemlerini tablo olarak gösteriniz.

(Puan………………)

Cevap

4. aşağıdaki bilgilerin karşısına doğru - yanlış sembolü koyunuz.

a. Edebiyat tarihçisi, siyasi tarihten bağımsız çalışır. b. Eserlerin oluşumunda gelenek ve zihniyet çok önemli-

dir. c. Bilimsel gelişmeler, edebiyatı şekillendirir. d. Aşık edebiyatı ile tekke edebiyatı arasında zihniyet ola-

rak farklılık olduğundan bu iki edebiyat farklı kollar ola-rak düşünülmüşlerdir.

e. Tanzimat Fermanı'nın imzalanmasıyla Batı kaynaklı bir edebiyat başlamıştır.

(Puan………………)

Cevap

T.C. …………………………………………………………………………… Lisesi

… /… Öğretim Yılı 10. Sınıf Türk Edebiyatı … Dönem ……Yazılı Soruları

Öğrencinin Adı / Soyadı: …………………………………

No: …… / Sınıfı:……… Aldığı Not: …………………

2510. Sınıf Türk Edebiyatı

ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ

1. I. Edebiyat ile tarih ilişkilidir; çünkü tarihi olaylar edebiyatı da şekillendirir.

II. Sanatçıların yaşadıkları yüzyıllar iyi bilinirse, sanat anla-yışları da kolay kavranır.

III. Eserleri çağlarına göre yerleştiren edebiyat tarihçisi, ta-rihten yararlanır.

IV. Savaş, göç, felaketler insanları etkilediği için edebi ürün-lere yansımıştır.

V. Başka milletlerin tarihleri sanatçıyı ilgilendirmediği için sanatçılar yalnızca kendi tarihine ilgi duyar.

numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapıl-mıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2.

Binalar yıkıldı, kurudu bağlar Gözyaşı dikmekte bulutlar, dağlar Fırat coşkun Fırat, hüzünle çağlar Ah ü figanlarla yandı Erzincan Çileye boyanan candı Erzincan (Bu dizeler Erzincan depremini anlatan bir şiirden alınmış-

tır.) Buna göre edebiyatla ilgili aşağıdakilerden hangisi söy-

lenemez?

A) Toplumsal olaylar, edebiyatı biçimlendirmektedir. B) Sanatçılar, toplumda yaşananlara karşı duyarsız kalma-

yıp duygularını dizelere dökerler. C) Sanatçı, halkın düzeyine indiğinde sanatından çok şey

kaybeder. D) Edebiyat, bir kökü toplumun kalbinde olan sanat dalıdır. E) Edebiyatın konusu insandır ve insana dair her şey ede-

biyata yansır.

3. Bugün İran devletinin bulunduğu coğrafya, vahaların ve su-lanmış dağ eteklerinin zenginliğini taşımaktadır. Tarihçilere göre Türkler de, üzüm bağı kurmayı ve şarap üretmeyi İran-lılardan öğrenmişlerdir. Daha önceki kültürümüzde üzüm ve şarabın adı bile geçmemiştir. Dahası bu kültürün etkisiyle şiire, şarap ve sarhoşlukla ilgili pek çok söyleyiş girmiştir. Osmanlı mutfağına girelim bir de: Dilberin dudağı, gelmiş bir tatlının adı olmuş, o da yetmiyormuş gibi dilberlerin dudağı-nı anlatan pek çok dize kurmuş divan şairi.

Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık olarak söylenmiş olabilir?

A) Edebiyatın doğuşu hangi dönemde olmuştur?B) Yemek kültürümüz nasıl zenginleşmiştir?C) Edebiyatçı, yeme ve içmeye meraklı kişi midir?D) Edebiyat ile toplumsal yaşam arasında bir ilişki var mı-

dır?E) Edebiyat, farklı milletlerin sorunlarına da mı yer verir?

4. Edebiyat ile pek çok bilim dalının ortak noktası vardır. Örne-ğin……. . milletlerin fikir akımları, bu akımlara verilen destek ve tepkileri, millet içinde düşüncelere göre toplulukların olu-şumunu ve bu topluluklar arasındaki dinamik ilişkileri ince-ler, işte edebiyatçı da bu akımların sözlü ve yazılı ürünlere yansımasını anlatır.

Bu parçada edebiyat ile aşağıdaki bilim dallarından hangisinin ilişkisi açıklanmış olur?

A) siyasi tarih B) sosyoloji C) psikolojiD) tarih E) tıp

5. aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında etkili olmuştur?

A) Patrona Halil İsyanıB) Tanzimat Fermanı'nın imzalanmasıC) İstanbul'un FethiD) Oğuzların kendi içlerindeki mücadelelerE) II. Mahmut'un tahta çıkması

TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI