Suy T · Web viewNh©n lo¹i v¨n minh ®· lªn tiÕng b o vÖ «ng. ng céng s n, hay nãi cho ®óng, mét nhóm nh÷ng kÎ cÇm quyÒn ®éc tµi ®ang ph i ®èi mÆt víi nh÷ng

NguyÔn Thanh Giang

Suy Tvµ

¦íc väng

Tñ s¸ch Gia ®×nh

1

Suy t vµ íc väng

2

Môc lôc

Trang1 - Lêi nãi ®Çu 52 - Tinh thÇn ViÖt Nam Søc sèng thêi gian, søc sèng kh«ng gian 83 - Héi nhËp vµ chñ quyÒn -4 - Héi nhËp ®Ó d©n chñ ho¸ D©n chñ ho¸ ®Ó héi nhËp -5 - Trao ®æi víi nhµ çch m¹ng l·o thµnh TrÇn §é vÒ t×nh h×nh ®Êt níc vµ vai trß cña ®¶ng Céng s¶n -6 - Sao l¹i khai trõ nhµ çch m¹ng trung kiªn TrÇn §é -7 - LuËt ph¸p b¶o vÖ tù do cña nh©n d©n8 - Suy ngÉm víi 50 n¨m tuyªn ng«n nh©n quyÒn -9 - VÒ vÊn ®Ò vai trß cña doanh nghiÖp nhµ níc10 - Thö bµn vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam -11 - Hµm lîng trÝ tuÖ trong lao ®éng12 - §Þnh híng x· héi chñ nghÜa hay v¬n th¼ng tíi kinh tÕ tri thøc13 - §«i ®iÒu bµn luËn vÒ “ ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 2001 - 2010 ”

3

14 - NhËn thøc cho ®óng mét sè vÊn ®Ò thêi ®¹i15 - Th tè ço vÒ viÖc bÞ b¾t ë B×nh Phíc16 - Th tè ço vÒ viÖc bÞ ng¨n c¶n dù héi nghÞ ®Þa vËt lý quèc tÕ ë Geneve17 - Th yªn cÇu xö lý c«ng an vµ çn bé t tëng-v¨n ho¸18 - Th ph¶n kh¸ng19 - Mêi hai ngµy tuyÖt thùc trong tr¹i giam B-1420 - T«i chØ lµm tay sai cho chÝnh çi ®Çu cña t«i21 - Th göi tæng thèng Mü Bill Clinton

22 - Trao ®æi víi nhµ b¸o NguyÔn Nh Phong vÒ bµi viÕt “ MËt thËt cña nh÷ng ngêi mîn danh hiÒn sÜ kho¸c chiªu bµi d©n chñ ” 23 - Th ngá göi NguyÔn Nh Phong24 - NguyÔn Nh Phong ®õng ®Èy b¸o An ninh ThÕ giíi vµo vßng téi lçi

Nh÷ng tÊm lßng u ¸i

25 - NguyÔn TrÇn ThiÕt: ChÊt ViÖt Nam26 - Vò Xu©n Ba : Th©n tÆng Thanh Giang – TuyÕt Mai27 - Ng« Thøc : §ôc hay Trong28 - Vò Cao QuËn : TÆng Anh – ngêi cha quen29 - TrÇn Xu©n B¸ch : Th göi NguyÔn Thanh Giang30 - §inh Xu©n L©m : Th göi NguyÔn Thanh Giang31 - Hoµng H÷u Nh©n : Th göi Bé ChÝnh trÞ4

32 - Hoµng TiÕn : §Ò xuÊt mét viÖc lîi Ých cho ®Êt níc33 - Vò Hoµng Ph¬ng : Th göi NguyÔn Thanh Giang34 - Lª ChÝ Quang : NguyÔn Thanh Giang – mét chÝ sü yªu níc35 - NguyÔn Vò B×nh : TiÕn sü NguyÔn Thanh Giang – mét tÊm g¬ng ®Êu tranh cho tù do vµ d©n chñ36 - Vò Ngäc Kh¸nh : Th göi NguyÔn Thanh Giang37 - Ph¹m QuÕ D¬ng : Kû niÖm cña t«i vÒ NguyÔn Thanh Giang 38 - Phan Dòng : VÒ viÖc gi¸o s NguyÔn Thanh Giang bÞ b¾t vµ trÝch nh÷ng bµi viÕt, còng nh lêi ph¸t biÓu cña «ng liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng tôt hËu hiÖn nay cña ViÖt Nam39 - Hoµng TiÕn : VÒ viÖc «ng NguyÔn Thanh Giang bÞ b¾t40 - TrÇn Dòng TiÕn : Th göi Bé ChÝnh trÞ vµ ChÝnh Phñ41 - TrÇn §¹i S¬n : Th göi çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc, ChÝnh phñ, Quèc héi42 - Vò Cao QuËn : Th göi NguyÔn Thanh Giang43 - NguyÔn Quý Dy : Th göi NguyÔn Thanh Giang44 - TrÇn §é : T«i ®äc “ Suy t vµ íc väng ”45 - ViÖn Hµn l©m Khoa häc N÷u ¦íc :

5

Th göi NguyÔn Thanh Giang 46 - Quèc héi ch©u ¢u : Th göi chñ tÞch nícTrÇn §øc L¬ng47 - Héi §Þa vËt lý Th¨m dß Hoa Kú : Th göi chñ tÞch níc TrÇn §øc L¬ng48 - Quèc héi Hoa Kú : Th göi thñ tíng Phan v¨n Kh¶i49 - Vò Cao QuËn : Kh¸t väng lßng ®Êt lßng ng-êi50 - Lª Minh Phóc : §äc th¬ NguyÔn Thanh Giang

6

Lêi nãi ®Çu

Nh÷ng n¨m cuéc kh¸ng chiÕn Chèng Ph¸p chuyÓn m¹nh sang Tæng ph¶n c«ng, t«i ®ang c«ng t¸c trong ngµnh gi¸o dôc vµ d¹y häc ë Thanh Ho¸ th× kh¨ng kh¨ng xung phong ®i bé ®éi. T«i tõng viÕt nh÷ng c©u th¬ bõng bõng dòng khÝ :

¦íc lµm mét nhÞp cÇuDï tra mai ®æ gôc§ªm nay tr¨m toa tÇuLao trªn m×nh sÇm sËp

ThÌm ¸p vµo bèt giÆcChíp loÌ mét chiÕn c«ng

Nh÷ng n¨m trÌo ®Ìo léi suèi lµm c«ng t¸c ®Þa chÊt, vÉn cån cµo trong ngùc nh÷ng hoµi b·o thËt thiªng liªng :

Tæ quèc ¬i ! Sau trÇm lu©n thÕ kûCÇn bao nhiªu vµng ®ùng tói ba gang ?

7

¦íc xoÌ tung ®«i çnh ®¹i bµngVît trïng d¬ng, dÉu gång lng v¸c nÆngLËt tÇng ®Êt x¹m ®en d¹n dµy bom ®¹nCho ¸nh kim soi r¹ng mÆt t¬ng lai

ThÕ råi ... kh«ng biÕt tù bao giê, cã thÓ tõ mét ®ªm ngñ rõng gÇn ga Pom H¸n hay Diªu Tr× nµo ®ã, nghiªng tai vµo tÜnh lÆng ®Ó “ l©u l©u cßi róc nghe rÒn rÜ ” tõ nh÷ng ®oµn tÇu, t«i bçng giµn giôa níc m¾t liªn táng ®Õn Tæ quèc t«i :

T«i thÊy t«i th¬ng nh÷ng con tÇuNgµn ®êi kh«ng ®ñ søc ®i mauCã g× víng vÝu trong h¬i m¸yMÊy chuyÕn toa ®Çy, nÆng khæ ®au

( Th¬ TÕ Hanh )

T«i cã bÇu nhiÖt huyÕt cã thÓ kh¸ dåi dµo, nhng b¹n bÌ t«i, ®ång bµo t«i, rÊt nhiÒu, rÊt nhiÒu kh«ng chØ cã tµi trÝ, kh¶ n¨ng cèng hiÕn, ®øc hy sinh vît tréi h¬n h¼n t«i, mµ cßn tá ra kh«ng kÐm g× nhiÒu d©n téc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi.

ThÕ kû thø 13, khi quan qu©n Nhµ TrÇn ®¸nh tan çc ®¹o qu©n cña ®Õ quèc M«ng Cæ tõng ®« hé gÇn hÕt Trung Quèc vµ x©m chiÕm hÇu kh¾p Ch©u ¢u, trµn sang tËn BaT, níc ta ®· tá ra lµ mét cêng quèc qu©n sù hµng ®Çu thÕ giíi. TiÕng t¨m cña nh÷ng Phè HiÕn, Héi An tõng hÊp dÉn ®Õn c¶ chÝnh phñ ®Çu tiªn cña Hîp Chñng Quèc Hoa Kú còng muèn ®Æt vÊn ®Ò giao th-¬ng, chøng tá nÒn kinh tÕ vµ thÞ trêng ViÖt

8

Nam ®· ph¸t triÓn sím vµ hÊp dÉn quèc tÕ ®Õn møc nµo !

VËy mµ, hìi «i ! Vµo nöa cuèi thÕ kû 20, con tÇu Tæ quèc t«i kh«ng nh÷ng chØ “ kh«ng ®ñ søc ®i mau ” mµ cßn ngµy cµng tôt hËu. §Õn nay, kh«ng ph¶i ta chØ ®øng gÇn cuèi çc níc §«ng Nam ¸ mµ cßn lµ mét trong vµi ba chôc níc nghÌo khæ nhÊt thÕ giíi !

V× sao vËy ? Ph¶i ch¨ng v× “ cã g× víng vÝu trong h¬i m¸y ” mµ “ mÊy chuyÕn toa ®Çy nÆng khæ ®au” cø ph¶i kÐo lª suèt mÊy chÆng dµi lÞch sö !

Cho nªn, sao kh«ng d»n vÆt, kh«ng suy t cho ®-îc. Suy t ®Ó tån t¹i, suy t ®Ó ®îc íc väng kh«ng chØ cho ç nh©n, mµ cïng §Êt níc, cïng Nh©n d©n.

DÉu r»ng, v× nh÷ng dßng suy t nµy mµ t«i tõng chÞu bao nhiªu lao lung, khæ ¶i, t«i vÉn kh«ng thÓ quªn lêi nhµ chÝ sü Phan Béi Ch©u :

Sinh vi nam tö yÕu hy kú.Kh¼ng høa cµn kh«n tù chuyÓn di !¦ b¸ch niªn trung tu h÷u ng·,Khëi thiªn t¶i hËu çnh v« thuú. ( * )

T«i vÉn ngµy ®ªm kh«ng thÓ kh«ng tr¨n trë cïng tÊc lßng cña T¶n §µ NguyÔn Kh¾c HiÕu: “ Non non níc níc cha ngu«i lêi thÒ ”.

9

T«i vÉn Suy t ®Ó íc väng cïng Nh©n d©n t«i, §Êt níc t«i.

Hµ Néi, nh÷ng ngµy ®Çu thiªn niªn kû thø III

* DÞch nghÜa : §· sinh lµm trai th× còng ph¶i kh¸c ®êi

LÏ ®Ó trêi ®Êt muèn xoay vÇn tíi ®©u th× tíi ! Trong kho¶ng tr¨m n¨m ®· cã ta ( th× ta ph¶i g¸nh v¸c lÊy c«ng viÖc ) Cßn nh chuyÖn ngµn n¨m sau th× cã ngêi s¾p tíi

Tinh thÇn ViÖt namSøc sèng thêi gian, søc sèng

kh«ng gian

10

Tõ mét vßm granit S«ng Ch¶y, mét m¶ng nh« KonTum cña ®¹i ®Þa khèi Indosini víi lëm chëm nh÷ng m¶nh ®Þa khèi nhá rêi r¹c, nói löa ®· phun, biÓn ®· tiÕn vµ tho¸i, phï sa ®· ®¾p båi ®Ó thiªn nhiªn t¹o nªn mét d¶i ®Êt cong cong h×nh ch÷ S víi diÖn tÝch trªn 32 v¹n kilomet vu«ng. Råi ®éng ®Êt l¹i xÎ nh÷ng ®êng ®øt g·y kiÕn t¹o cì hµnh tinh víi nh÷ng ®Þa m¸ng S«ng §µ, ®Þa luü S«ng Ba. . .§Õn khi vua Hïng kiÕn lËp giang s¬n, khai më bê câi th× çc vua chóa tham tµn tõ ph¬ng b¾c kh«ng ngõng nh¨m nhe dßm ngã vµ d· t©m uy hiÕp. Suèt h¬n ngh×n n¨m, ®Êt níc nµy ®· chÞu bao phen chia c¾t, t¸ch nhËp. Tõ Nam ViÖt cña TriÖu §µ, Giao ChØ bé thêi H¸n ®Õn An Nam ®« hé phñ ®êi §-êng. . . phÇn l·nh thæ ë phÝa b¾c lu«n lu«n bÞ phong kiÕn ngo¹i bang chiÕm gi÷. Bän thùc d©n l¸ng giÒng, kh«ng chØ tµn b¹o khi ®µn ¸p ®Ó th«n tÝnh l·nh thæ mµ cßn hÕt søc th©m hiÓm trong ©m mu Trung Hoa ho¸ d©n ta. Chóng lÖnh cho ®µn «ng ViÖt Nam ph¶i ®Ó tãc dµi, phô n÷ ViÖt Nam ph¶i bã ch©n, kh«ng ®îc mÆc v¸y, ph¶i ¨n mÆc gièng hÖt ngêi Trung Quèc. VËy mµ çi khèi d©n téc nhá bÐ ë ph¬ng nam lóc bÊy giê míi gåm kho¶ng d¨m bÈy triÖu ngêi ®· kh«ng chØ nhiÒu lÇn “ ®¸nh mét trËn s¹ch sanh k×nh ng¹c “, lµm b¹t vÝa B¾c TriÒu, mµ cßn kiªn cêng chiÕn th¾ng ©m mu ®ång ho¸ cña ngêi Tµu. VÒ vÊn ®Ò nµy, häc gi¶ Hoµng v¨n ChÝ cã kÓ c©u chuyÖn sau:

Mét chÝnh kh¸ch NhËt B¶n tªn lµ Ki Tsuyoshi nh©n b÷a tiÖc thiÕt ®·i T«n DËt Tiªn t¹i Tokyo vµo n¨m 1911, bÊt ngê nªu c©u hái : “ ¤ng nghÜ

11

g× vÒ ngêi ViÖt Nam ? “. T«n DËt Tiªn ®¸p :“ Ngêi ViÖt Nam vÒ b¶n chÊt lµ ngêi n« lÖ. Hä ®· tõng bÞ chóng t«i cai trÞ, b©y giê bÞ ngêi Ph¸p cai trÞ . . . Hä kh«ng thÓ cã mét t¬ng lai s¸ng sña cho l¾m “. Tsuyoshi kho¸t tay: “ T«i kh«ng ®ång ý víi «ng vÒ ®iÓm nµy. Tuy hiÖn nay cha ®éc lËp, nhng hä lµ bé téc duy nhÊt trong sè çc bé téc “ B¸ch ViÖt “ chèng l¹i qu¸ tr×nh H¸n ho¸ thµnh c«ng. Mét d©n téc nh thÕ sím muén g× còng giµnh ®îc ®éc lËp ”. ThËt vËy, trong khi tÊt c¶ çc bé téc ban ®Çu sèng ë phÝa nam s«ng D¬ng Tö ®Òu bÞ ngêi H¸n ®ång ho¸ mét çch dÔ dµng, th× ngêi ViÖt Nam lµ mét ngo¹i lÖ ®éc nhÊt v« nhÞ.

¶nh hëng s©u ®Ëm nhÊt chi phèi nÒn chÝnh trÞ-v¨n ho¸-x· héi ViÖt Nam mµ ngêi Trung Hoa x¸c lËp ®îc lµ viÖc truyÒn b¸ t tëng Nho gi¸o. Tuy nhiªn, thùc tÕ kh«ng ph¶i lµ ngêi Trung Hoa ®· ®ång ho¸ ®îc ViÖt Nam b»ng Nho gi¸o mµ chÝnh lµ ViÖt Nam ®· ®ång ho¸ Khæng gi¸o. Trong khi Khæng tö tuyÖt ®èi ho¸ “ Trung thÇn bÊt sù nhÞ qu©n ” th× ngêi ViÖt Nam s½n sµng ng¶ theo t«n chØ “ D©n vi quý, x· t¾c thø chi, qu©n vi khinh ”. Trong khi Khæng tö kh¼ng ®Þnh “ Kh¾c kû phôc lÔ vi nh©n ” th× trÝ thøc ViÖt Nam qu¶ quyÕt “ ThiÖn c¨n ë t¹i lßng ta ”. Vua quan çc triÒu §inh, Lª, Lý, TrÇn ®Òu chñ tr-¬ng “ Tam gi¸o ®ång nguyªn ”. ThËt ra lµ, cha «ng ta ®· x©y dùng riªng cho ®Êt níc m×nh mét gi¸o lý tæng hoµ tinh chiÕt tõ ba ®¹o : PhËt, Nho, L·o. Vua TrÇn Nh©n T«ng sau hai lÇn ®¸nh b¹i Nguyªn- M«ng vµo çc n¨m 1285-1288 th×

12

vÒ to¹ s¬n t¹i Yªn Tö, lËp nªn dßng tu Tróc L©m ThiÒn dung hîp PhËt gi¸o víi Khæng gi¸o.

Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu s©u xa gÇn ®©y cña çc häc gi¶ hiÖn ®¹i cßn nªu nhiÒu dÉn chøng cô thÓ chøng minh r»ng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nho míi chÝnh lµ tiÒn ®Ò khëi thuû cho Khæng gi¸o. Theo hai sö gia Trung quèc V¬ng §ång Linh, Chu Cèc Thµnh vµ mét sè häc gi¶ ph¬ng T©y nh Eberhard, Eickstedt th× çc bé l¹c n«ng nghiÖp cã tªn lµ B¸ch ViÖt - tæ tiªn cña çc d©n téc ViÖt Nam, Lµo, Th¸i Lan, MiÕn §iÖn hiÖn nay - ®· tõ ph¬ng T©y däc theo bê s«ng D¬ng Tö trµn sang Trung Quèc tõ hµng ngµn n¨m tríc khi çc bé l¹c ngõ¬i Hoa men theo bê s«ng Hoµng Hµ kÐo ®Õn. ChÝnh d©n B¸ch ViÖt ®· t¹o dùng nªn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nho. Mét sè nhµ nghiªn cøu nh Kim §Þnh ®· x¸c ®Þnh r»ng tinh thÇn ViÖt Nho ®îc cÊu thµnh bëi ba nguyªn lý c¬ b¶n : nguyªn lý Lìng nhÊt, theo ®ã çi riªng hµm chøa çi chung vµ sè nhiÒu còng lµ ®¬n nhÊt , tÜnh lµ ®éng mµ ®éng còng lµ tÜnh ; nguyªn lý Nh©n Chñ, theo ®ã con ngêi lµ kÕt hîp cña trêi vµ ®Êt, nªn con ngêi lµ chñ vò trô ; nguyªn lý An VÞ, theo ®ã mçi hµnh vi con ngêi ®Òu chi phèi bëi néi t¹i chø kh«ng ph¶i do nh÷ng t¸c nh©n bªn ngoµi ®iÒu khiÓn. Çi thêi B¾c thuéc xa xa Êy ®· ch×m vµo dÜ v·ng, h¬n nöa thÕ kû còng ®· bá l¹i ®»ng sau mét thêi thuéc Ph¸p. Nhng suèt mÊy thËp kû gÇn ®©y ®Êt níc l¹i bÞ ph©n chia, nöa nµy x©y dùng chñ nghÜa x· héi, nöa kia lÖ thuéc chñ nghÜa t b¶n. Tõ 30 th¸ng 4 n¨m 1975, ®Êt níc

13

míi thu vÒ mét mèi. Còng nh non s«ng ®· tõng “ ®øt th«i l¹i nèi, thÊp ®µ l¹i cao”, lÞch sö ®· “bÜ cùc “, råi sÏ “th¸i lai “. Hy väng çi céng ®ång 76 triÖu ngêi nµy sím muén råi còng sÏ t×m ®îc con ®êng ®i tíi giÇu m¹nh, v¨n minh, tù do, h¹nh phóc nhê çi tinh thÇn ViÖt Nam trêng tån. Tinh thÇn ViÖt Nam cho ta tù hµo, vµ ®¬ng nhiªn, còng cho ta tin tëng.

Nhng, ph¶i ch¨ng tinh thÇn ViÖt Nam ®· vµ chØ cÇn tån t¹i víi thêi gian? H×nh nh, kh«ng mÊy d©n téc trªn Tr¸i §Êt ph¶i tr¨n trë víi c©u hái nµy nh chóng ta.. ThËt vËy, ®Õn nay, ngoµi d©n Do Th¸i , ch¾c ch¼ng d©n téc nµo ph¶i ly t¸n tha ph¬ng kh¾p hµnh tinh nh d©n téc ta. Cho ®Õn cuèi thiªn niªn kû thø hai, chóng ta kh«ng chØ cã 76 triÖu mµ lµ 78 triÖu ngêi ViÖt Nam. Trong ®ã 2 triÖu ngêi ( 2,6 % d©n sè ) kh«ng ®îc h¸i chïm khÕ ngät trªn m¶nh ®Êt tæ tiªn «ng bµ m×nh ®· tõng ph¸ th¹ch khai s¬n mµ r¶i r¸c ngô c trªn kh¾p n¨m ch©u, ë chõng 80 níc.

Cã ai cÇm ®îc giät níc m¾t ®ång c¶m khi mét ®ªm nµo n»m trong v¾ng lÆng, dï gi÷a cho¸ng lén nh÷ng tiÖn nghi sang träng, nhng biÕt r»ng tæ quèc xa l¾m l¾m - b»ng c¶ çi th¨m th¼m dµy cña h¬n s¸u ngµn kilomet ®êng kÝnh Tr¸i §Êt, díi lng m×nh - vµ, ®äc nh÷ng vÇn th¬ sau ®©y :

Cßng lng g¸nh nèt ®êi lu l¹c nÆng trÜu ngh×n c©n nhí níc non

14

( Cao TÇn )

ThÕ nµo råi chóng ta còng sÏ quªn ®i Quªn mµ nhí nh÷ng kho¶ng trêi lu l¹c Mét nöa ®êi ch¾p v¸ vÉn so le, Ch©n cµng ®i lßng cµng muèn trë vÒ HÕt tuyÖt väng l¹i ®iªn cuång hy väng HÔ cêi lªn than l¹i bõng löa sèng Nhí mµ quªn khãc l¹i còng nh c-êi... ( NguyÔn Håi Thñ )

Nçi hoµi niÖm quª h¬ng Êy kh«ng chØ mang mang trong çc vÇn th¬ mµ cßn ñ Êp trong nhiÒu tªn s¸ch dµy máng kh¸c nhau: Thµnh phè trong håi tëng, ChuyÖn Quª Nam, ChuyÖn miÖt vên, C©y tr¸i quª m×nh, Tr«ng vêi quª h¬ng, Lµng xa phè cò, Gµnh R¸ng, Hµnéi nh÷ng ngµy th¸ng cò, Xãm cò, Hµnéi trong m¾t t«i, S«ng Mü s«ng ViÖt . . .

Nçi hoµi niÖm quª h¬ng rÐo r¾t trong bao nhiªu bµi h¸t vÒ Sµi Gßn: Sµi Gßn ¸o xanh nãn l¸, Sµi Gßn n¨m xa, Sµi Gßn niÒm nhí kh«ng tªn, Sµi Gßn b©y giê buån kh«ng em, Khi xa Sµi Gßn , §ªm qua m¬ thÊy Sµi Gßn . . .

15

Còng víi ®Çy ¾p nh÷ng hoµi niÖm ®ã, nh¹c sü l·o thµnh lçi l¹c Ph¹m Duy ®· phæ nh¹c cho nhiÒu bµi th¬ Hoµng CÇm trong “ Hoµng CÇm Ca “, viÕt hµng lo¹t “ Rong Ca ” trªn c¬ së thanh ©m ngò cung, tam cung, thÊt cung . Nh¹c sü lµ ngêi ®Çu tiªn ®a nh¹c ViÖt nam vµo ®Üa h¸t la-de. Th¸ng 2 n¨m 1988, mét nhµ s¶n xuÊt ®Üa h¸t Ph¸p ®· tung ra thÞ trêng ®Üa h¸t quèc tÕ la-de “ Rªves et RÐalitÐes “ vÒ nh¹c cæ truyÒn ViÖt Nam.

T«i ®· tõng man m¸c buån th¬ng nhí cïng “ La Tristesse ” cña Chopin nhng nh÷ng hoµi niÖm ngæn ngang trong th¬, v¨n, nh¹c, ho¹ ... ViÖt Nam ë níc ngoµi th× nhiÒu khi dåi ®Ëp t©m t t«i qua nhiÒu tr¹ng th¸i lÉn lén cña nçi chua xãt ngËm ngïi víi niÒm vui tin ãng ¸nh tù hµo.

Çi g× ®· nÝu kÐo nh÷ng t©m hån tha ph¬ng m¹nh mÏ ®Õn thÕ? Çi g× thiªng liªng dai d¼ng ®Õn ®é “ dÉu l×a ngã ý cßn v¬ng t¬ lßng ” trong mèi t¬ng t h¬n c¶ trai g¸i t¬ng t nh vËy ? Çi g× nung nÊu tr¸i tim väng quèc ®Õn ®é bõng bõng kh¾c kho¶i dêng nh kh«ng t×m thÊy ë ®©u h¬n n÷a ?...

Råi ®©y, nhÊt ®Þnh cÇn nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu c«ng phu vµ nghiªm tóc cña çc häc gi¶ uyªn th©m vÒ nçi nhí quª h¬ng, tæ quèc cña con ngêi ViÖt Nam. Ch¾c ch¾n sÏ ph¸t hiÖn ®îc nhiÒu nÐt kh¸c biÖt so víi nh÷ng con ngêi thuéc çc quèc gia kh¸c, nhng, ®iÒu lý thó h¬n lµ, cã lÏ sÏ chøng minh ®îc mét çch thuyÕt phôc vÒ ®é nång nµn, s©u l¾ng kh¸c thêng cña nã n÷a.

16

Ph¶i ch¨ng v× ngêi ViÖt Nam ®a sÇu ®a c¶m ? Ph¶i ch¨ng v× çi mªnh mang xa v¾ng cña bÕn s«ng v¼ng tiÕng s¸o Tr¬ng Chi, çi trÇm buån cña tiÕng ma r¬i trªn nh÷ng m¸i tranh thêng väng lêi ru “ çi cß, çi v¹c... ” ®· thÊm ®Ëm vµo gien t©m t cña rÊt nhiÒu thÕ hÖ truyÒn nèi ? Ph¶i ch¨ng v× ch÷ nh©n, ch÷ nghÜa, ch÷ t×nh ?. . . Cã tÊt c¶, tÊt c¶, nhng døt kho¸t yÕu tè chi phèi quyÕt ®Þnh ph¶i lµ çi khÝ thiªng s«ng nói, çi hån d©n téc, çi tinh thÇn ViÖt Nam víi søc sèng thêi gian - kh«ng gian rÊt ®Æc biÖt cña nã.

T«i may m¾n cã dÞp ghÐ qua nhiÒu hiÖu s¸ch ë Hoa Kú. ThËt mõng khi thÊy cã nh÷ng hiÖu s¸ch ®Çy ¾p s¸ch tiÕng ViÖt. S¸ch nghiªn cøu lÞch sö cã, s¸ch nghiªn cøu vÒ ®¹o cã, s¸ch d¹y néi trî cã, tiÓu thuyÕt cã, th¬ cã . . . Xin nªu mét vµi tªn s¸ch lµm vÝ dô : C©y cá ViÖt nam ( 5 tËp ) cña Ph¹m Hoµng Hé ; §Þa lý BiÓn §«ng víi Hoµng Sa vµ Trêng Sa cña Vò H÷u San; TiÒn tÖ ViÖt nam cña Ph¹m Th¨ng ; ¢m nh¹c ViÖt nam cña TrÇn Quang Kh¶i ; Sø ®iÖp Trèng §ång cña Kim Y Ph¹m Lª Oanh ; Quèc TriÒu h×nh luËt cña NguyÔn ngäc Huy; H¬ng s¾c Quª m×nh cña L·ng Nh©n ; Thê cóng vµ LÔ b¸i cña Th¾ng Hoan ; DÊu vÕt v¨n ho¸ ViÖt trªn ®êng B¾c Mü cña Ph¹m Quèc B¶o v v... TÊt c¶ ®Òu in b»ng giÊy rÊt tèt, nhiÒu cuèn bÒ thÕ, trang träng. B×a s¸ch nãi chung kh«ng ®Õn nçi lo· lå nh s¸ch ë nhµ thêi kú mÊy n¨m tríc ®©y .

17

Cßn mét ®iÒu ghi nhËn n÷a lµm t«i thÊy yªn lßng lµ, s¸ch tiÕng ViÖt cho çc em thiÕu niªn vµ nhi ®ång còng kh«ng ®Õn nçi qu¸ Ýt.

Bµi th¬ sau ®©y kh«ng chØ lµm t«i quý mÕn :

In my heartI looked into my heart and saw The daylightHow it was shining like a shooting starI broke the day and saw the nightHow the moon had stars all around itAnd how the stars were surrounded byAngels from heavenI looked under the nightAnd I saw something very valuableMy family .

T«i thËt sù kh©m phôc em bÐ ViÖt Nam mµ lµm ®îc mét bµi th¬ tiÕng Anh hay ®Õn thÕ. Ch¸u tªn lµ Nh Kha, con mét gia ®×nh trÝ thøc ViÖt Nam ë Washington D.C. Bµi th¬ nµy ch¸u lµm lóc 8 tuæi. T«i sÏ cµng vui síng béi phÇn nÕu b¶n chuyÓn ng÷ sau ®©y còng chÝnh lµ cña ch¸u :

Trong tr¸i tim emNh×n tim thÊy n¾ng rì rµngNh sao b¨ng vót dÆm vµng xa xaEm ngåi ®Ëp vì ngµy raThÊy ®ªm sao në h»ng hµ quanh tr¨ngQuanh sao bay nh÷ng thiªn thÇnEm ®a m¾t ngã bÇn thÇn díi ®ªmThÊy g× võa quý võa ªmVõa tha thiÕt qu¸ trong em : Gia ®×nh

18

Ra níc ngoµi nhiÒu khi chØ nghe thÊy mét ngêi nãi tiÕng ViÖt ®· mõng l¾m huèng chi ®äc ®îc nh÷ng dßng ch÷ ViÖt Nam gi÷a trêi ®Êt níc ng-êi. Kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng dßng s¸ch b¸o th«i ®©u, c¶ nh÷ng biÓn ch÷ rÊt lín, rÊt ®Ñp treo ngang mÆt ngêi, treo tËn trªn cao. Kh«ng ph¶i chØ ë çc thñ phñ cña nh÷ng quÇn c ngêi ViÖt ®«ng ®óc nh QuËn Cam ë Califorrnia, Houston ë Texas, mµ ngay gi÷a çc phè lín cña Washington, Chicago t«i còng tõng gÆp nh÷ng biÓn hiÖu nh thÕ. Sao nhØ ? Sao gi÷a ®Êt níc ngêi mµ bµ con m×nh cø ngang nhiªn, cø kiªu h·nh kÎ thËt to nh÷ng biÓn ch÷: L¹c Hång, Cöu Long, DiÔm xa . . . Nh÷ng lóc Êy t«i chît nghÜ vÒ nh÷ng tÊm biÓn treo ngay gi÷a ®êng phè Hµ Néi, §µ L¹t, Vòng Tµu . . . mµ sao l¹i cø ph¶i lµ Le Coq d’Or, lµ shop, lµ show room ... ? B¸o chÝ trong níc còng cã mét vµi th¸i ®é cha æn ®èi víi tiÕng ViÖt. NhiÒu danh tõ chung ®· qu¸ quen thuéc ®èi víi tuyÖt ®¹i ®a sè ®ång bµo råi mµ sao l¹i cø ph¶i viÕt trong bµi b¸o tiÕng ViÖt lµ “ cÇu thñ hai ®éi ®· fair play ”, lµ “çc fan cuång nhiÖt” ... Nãi viªn thuèc, hép s÷a qu¸ h¹n th× ai còng hiÓu. Cïng l¾m nãi qu¸ ®¸t còng ®îc. Can chi ph¶i viÕt thµnh “qu¸ date” . NhiÒu tõ níc ngoµi ®· ®îc ViÖt ho¸ l©u ®êi nªn cø mÆc nhiªn xem nã lµ tiÕng ViÖt ®i, cã sao ®©u. Ch¾c ch¼ng ai thÊy cÇn chÝnh x¸c ho¸ l¹i b»ng çch viÕt xµ phßng thµnh savon, bÝt tÕt thµnh beefsteak. ThËt thÝch thó khi nghe ngêi níc ngoµi sö dông trùc tiÕp çc tõ ng÷ : ph¬, cai non, ao dai . . . trong c©u nãi cña m×nh. H¼n lµ

19

hä sÏ còng ph¶i phiªn ©m trùc tiÕp nh÷ng tõ ng÷ trªn b»ng tiÕng níc m×nh khi viÕt.

Ta cã diÔm phóc rÊt lín lµ cã ®îc Ch÷ Quèc Ng÷. DiÔm phóc nµy kh«ng ph¶i quèc gia nµo, d©n téc nµo còng cã. Ngay c¶ Mü. H¬n thÕ n÷a, nhiÒu nhµ ng«n ng÷ häc quèc tÕ cßn lÊy lµm l¹ r»ng, v× sao trong çi b¸t qu¸i trËn ®å ch÷ tîng h×nh tîng ý khèi vu«ng ë Ch©u ¸ vµ hÖ ch÷ khoa ®Èu ( Sanscrit ) ë §«ng Nam A l¹i chØ cã ViÖt Nam kh«n ngoan biÕt dïng tù mÉu La tinh. Nhµ v¨n Hoµng TiÕn trong c«ng tr×nh nghiªn cøu “ Ch÷ Quèc Ng÷ vµ cuéc çch m¹ng ch÷ viÕt ®Çu thÕ kû 20 ” ®¸nh gi¸ r»ng : “ Cho nªn ngêi ViÖt Nam chuyÓn ®îc sang hÖ thèng ghi ©m b»ng mÉu tù La Tinh, thËt lµ mét ®¹i h¹nh cho d©n téc. .. §iÒu mµ nhiÒu níc muèn lµm nh-ng kh«ng ®îc ”. ¤ng cho r»ng “ Du nhËp mét thø ch÷ tõ bªn ngoµi, biÕn nã thµnh thø ch÷ cña chÝnh m×nh, ®Ó tù kh¼ng ®Þnh vµ chèng lÖ thuéc, ®ã lµ trêng hîp ch÷ N«m xa kia vµ ch÷ Quèc Ng÷ hiÖn nay ”.

§¸ng vui mõng l¾m chø ! §¸ng tù hµo l¾m chø ! Ph¸t minh ra Ch÷ Quèc Ng÷, ®Êu tranh cho sù sinh tån vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña Ch÷ Quèc Ng÷ qua suèt chiÒu dµi lÞch sö, vît hÕt n¨m ch©u bèn biÓn cïng tÊt c¶ çc céng ®ång ngêi ViÖt lµ biÓu hiÖn trÝ th«ng minh tr¸c viÖt, lßng tù t«n xøng ®¸ng, søc sèng m·nh liÖt cña con ngêi ViÖt Nam, cña tinh thÇn ViÖt Nam. Mét h«m, t«i ®îc mêi ¨n tèi t¹i gia ®×nh mét trÝ thøc ViÖt KiÒu. C¶m gi¸c Êm cóng ®Çu tiªn khi

20

t«i bíc vµo ng«i biÖt thù cã c©y têng vi, c©y ®¹i tríc cöa, cã mïi h¬ng trÇm lan to¶ tõ ®©u tÇng trªn lµ çc ch¸u nhá kh«ng b¾t tay t«i mµ khoanh tay cói chµo thËt lÔ phÐp. B÷a ¨n kÐo ®Õn qu¸ khuya khi t«i chît ph¸t hiÖn çc ch¸u thuéc kh¸ nhiÒu ca dao ViÖt Nam. §Õn nçi khi t«i ®¸nh ®è, xíng lªn “ G¸nh vµng ®i ®æ s«ng Ng« “ th× cã ch¸u ®äc nèi ®îc “ §ªm n»m t¬ tëng ®i mß s«ng T¬ng “. Th× ra çc ch¸u vÉn trau dåi ViÖt v¨n ë nhµ vµ ë trêng. N¬i ch¸u häc cã tíi 1000 häc sinh tuæi tõ 5 ®Õn 20. ¥ San Jose ngoµi Trung t©m ViÖt ng÷ V¨n Lang cßn cã tr-êng R¹ng §«ng d¹y tiÕng ViÖt tõ vì lßng ®Õn hÕt bËc tiÓu häc. Trêng nµy khai gi¶ng tõ cuèi 1995.

T¹i nam California, n¬i quÇn tô cña kho¶ng 300.000 ngêi ViÖt Nam th× cã tíi 52 trêng d¹y ViÖt ng÷. ¥ Los Angeles cã 17 trêng ; quËn Cam cã 22 trêng ; quËn San Diego cã 7 ; quËn Riverside cã 3 ; quËn San Bernadino 2 ; quËn Ventura 1. Sè thÇy tham gia gi¶ng d¹y lµ 733. Tæng sè häc sinh lµ 6929 em ( Sè thèng kª n¨m 1996 ).

¥ tiÓu bang Hawaii ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ViÖt ng÷ ®îc chÝnh quyÒn tiÓu bang hç trî th«ng qua chÝnh s¸ch B¶o tån kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷ ¸ Ch©u vµ Th¸i B×nh D¬ng. Tõ n¨m 1996 çc em häc ViÖt ng÷ ®¹t ®iÓm thi còng ®îc cÊp tÝn chØ nh ®èi víi çc m«n häc chÝnh quy kh¸c.

¥ Ph¸p, n¬i ®· cã mét céng ®ång ngêi ViÖt ®Þnh c t¬ng ®èi l©u ®êi, ViÖt ng÷ ®îc Bé Gi¸o dôc Ph¸p c«ng nhËn lµ sinh ng÷ phô trong çc kú

21

thi tó tµi hoÆc trong çc kú thi tuyÓn vµo çc tr-êng ®¹i häc lín.

Sè ngêi ViÖt Nam sinh sèng ë NhËt cã kho¶ng 7000, mét phÇn tËp trung ë hai thµnh phè lín Tokyo vµ Osaka, phÇn cßn l¹i ph©n t¸n ë çc ®Þa ph¬ng däc bê biÓn §«ng cña NhËt tõ b¾c xuèng nam. Hoµn c¶nh x· héi t¹i ®©y rÊt kh«ng thuËn lîi ®èi víi viÖc duy tr× tiÕng ViÖt. MÆc dÇu vËy, tõ n¨m 1989 Trung T©m ViÖt ng÷ mang tªn nhµ çch m¹ng ViÖt Nam næi tiÕng ë NhËt, Phan Béi Ch©u, còng ®· ®îc thµnh lËp do mét sè trÝ thøc trÎ chñ tr¬ng. ¥ Canada, çc kho¸ häc hÌ ®Æt tªn lµ “ Kho¸ häc V¨n häc ViÖt Nam ”; lµ “ Quª h¬ng mÕn yªu ” ....®· ®îc tæ chøc vµo nh÷ng n¨m 1985 - 1988. Néi dung häc ë çc kho¸ nµy lµ TruyÖn KiÒu, Chinh phô ng©m, çc t¸c phÈm v¨n häc ch÷ N«m thÕ kû 19, v¨n th¬ yªu níc cña NguyÔn Trêng Té, Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh . . .Çc bµi gi¶ng cßn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng t tëng cã ¶nh hëng ®Õn x· héi vµ v¨n ch¬ng ViÖt Nam nh Nho, PhËt, L·o gi¸o.

Tõ chç xóc tiÕn çc líp lÎ tÎ cña çc chïa, çc Héi TiÕng ViÖt, ®Õn nay Céng ®ång ngêi ViÖt ë Canada ®· vËn ®éng ®Ó ng«n ng÷ ViÖt Nam ®îc chÝnh phñ së t¹i c«ng nhËn chÝnh thøc vµ ®îc xÕp ngang hµng víi tiÕng §øc, tiÕng ý, tiÕng T©y Ban Nha . Nhê ®ã, nhiÒu líp d¹y tiÕng ViÖt ®· ®îc Bé Gi¸o dôc Canada trùc tiÕp tæ chøc cho çc em häc sinh trung häc tõ líp 10 ®Õn líp 12. M·n kho¸ häc, häc sinh ®îc cÊp mét tÝn chØ

22

t¬ng ®¬ng víi tÝn chØ to¸n, vËt lý, ®Þa lý .... trong ch¬ng tr×nh häc cña çc em. Trong çc céng ®ång ViÖt Nam ë h¶i ngo¹i, céng ®ång ë Uc cã tæ chøc kh¸ chÝnh quy vµ chÆt chÏ. T¹i ®©y ®· sím h×nh thµnh nh÷ng ban ®¹i diÖn céng ®ång thuÇn nhÊt cÊp tiÓu bang, cÊp l·nh thæ, cho tíi tËn cÊp liªn bang thèng nhÊt theo mét hÖ thèng däc. Ban ChÊp hµnh Céng ®ång Uc ch©u Toµn Liªn bang cø hai n¨m l¹i më ®¹i héi vµ ®îc bÇu l¹i. T¹i hai thµnh phè lín Sydney vµ Melbourne cã ®Õn 6 nghÞ viªn Héi ®ång ®Þa ph¬ng lµ ngêi ViÖt Nam. Trong ®ã, cã mét ngêi lµ thÞ trëng vµ mét phã thÞ trëng lµ n÷. Cã ngêi lµm gi¸m ®èc hÖ thèng ph¸t thanh ®Æc biÖt ( SBS Radio ). Cã ngêi lµ chñ tÞch Héi ®ång S¾c téc Sù vô Bang. Cã lÏ v× cã tæ chøc chÆt chÏ, l¹i cã nhiÒu nh©n vËt tham gia l·nh ®¹o chÝnh quyÒn së t¹i nªn tiÕng ViÖt ë óc còng trë nªn cã thÕ.

Tõ n¨m 1986, hÇu hÕt çc trêng ®¹i häc Uc ch©u ®· tÝch cùc giíi thiÖu ViÖt ng÷ nh mét m«n häc chÝnh trong ch¬ng tr×nh Cö nh©n vµ Th¹c sü. §i tiªn phong lµ South Australian College of Advanced Education, tiÕp sau ®ã lµ Victoria College ( nay lµ Dean University ) v v.... N¨m 1991, ViÖn §¹i häc Kü thuËt Hoµng gia Melbourne ( RMIT ) b¾t ®Çu më thªm çc m«n vÒ v¨n ho¸ vµ lÞch sö nÒn v¨n minh ViÖt Nam ë cÊp cö nh©n. Ngoµi ra, ViÖn §¹i häc nµy cßn më thªm ngµnh §«ng D¬ng häc. Trong ®ã, bé m«n ViÖt Nam häc hµm chøa çc néi dung gi¶ng d¹y vµ nghiªn cøu nhiÒu lÜnh vùc nh : lÞch sö, v¨n ho¸,

23

chÝnh trÞ, kinh tÕ, triÕt häc, v¨n häc ..... ViÖt Nam. Çc m«n nµy ®îc gi¶ng d¹y hoÆc b»ng tiÕng Anh hoÆc b»ng tiÕng ViÖt ë cÊp cö nh©n vµ cao häc. Tõ n¨m 1996, trêng ®¹i häc Melbourne cßn liªn kÕt víi trêng ®¹i häc RMIT tæ chøc çc kho¸ häc vÒ ng«n ng÷ vµ v¨n häc ViÖt Nam. Sinh viªn Melbourne ®îc göi ®Õn RMIT hoÆc çc gi¸o s RMIT thêng kú ®îc mêi sang ®¹i häc Melbourne ®Ó gi¶ng d¹y vÒ ViÖt Nam häc. Ngay tõ 1981, trêng ®¹i häc RMIT ®· liªn tôc xuÊt b¶n “ TËp san nghiªn cøu ViÖt Nam ” b»ng tiÕng Anh.

Céng ®ång ViÖt Nam ë Uc cã kho¶ng 130 000 ngêi, lµ céng ®ång s¾c téc cã d©n sè ®«ng thø t t¹i Uc, sau céng ®ång Italia ( cã 255 000 ngêi ), Nam t ( cã 160 000 ngßi ), Hy l¹p ( cã 135 000 ngßi ). MÆc dï d©n sè kh«ng ®«ng, l¹i lµ mét céng ®ång s¾c téc h×nh thµnh muén nhng sau qu¸ tr×nh vËn ®éng kiªn tr× vµ rÊt vÊt v¶ , ®ång bµo ta ë ®©y ®· ®¹t ®îc mét thµnh tÝch rÊt ®¸ng ca ngîi lµ : ViÖt ng÷ ®· ®îc chÝnh quyÒn së t¹i c«ng nhËn nh mét sinh ng÷ chÝnh thøc, ®îc gi¶ng d¹y ë cÊp tiÓu häc vµ trung häc t¹i çc bang Nam Uc, Victoria vµ New South Wayles.

Ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc cæ vò cho viÖc häc tËp vµ cñng cè tiÕng ViÖt, céng ®ång ViÖt Nam Liªn bang Uc ch©u cø ®Þnh kú hai n¨m l¹i tæ chøc §¹i héi V¨n ho¸ Gi¸o dôc toµn Liªn bang. §Þa ®iÓm ®¹i héi ®îc bè trÝ lu©n phiªn qua çc bang. §¹i héi lÇn thø nhÊt diÔn ra t¹i Nam Uc vµo n¨m 1988. §¹i héi lÇn thø hai t¹i Queensland. §¹i

24

héi ba t¹i New South Wayles. §¹i héi lÇn thø tmang chñ ®Ò “ Tuæi trÎ ViÖt Nam vµ v¨n ho¸ d©n téc “ ®îc tæ chøc t¹i bang Victoria.....

NhiÒu ngêi khi nghÜ ®Õn çc céng ®ång ViÖt Nam ë níc ngoµi chØ kú väng vµo kh¶ n¨ng ®ãng gãp kinh tÕ vµ khoa häc, c«ng nghÖ. ThËt ra, ®Êy chØ lµ phÇn næi. Cßn mét phÇn ®ãng gãp kh¸c lín lao h¬n, ®¸ng tr©n träng h¬n, mang tÇm chiÕn lîc h¬n. ChÝnh phÇn ®ãng gãp nµy míi quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng huy ®éng cã thÓ tríc m¾t vµ søc duy tr× ë t¬ng lai nh÷ng tiÒm n¨ng lín h¬n c¶ nh÷ng ®ãng gãp kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt mµ ta ®ang kú väng. ThËt vËy, cø nghÜ mµ xem, thêi gian tr«i ®i rÊt nhanh. Çi ngµy 30 th¸ng 4 n¨m 1975 ®· çch ®©y non mét phÇn t thÕ kû. NhiÒu thµnh viªn trong çc céng ®ång ViÖt Nam kh«ng ch«n nhau c¾t rèn trªn ®Êt tæ ®· trëng thµnh. Vµi chôc n¨m n÷a th× chÝnh con çi hä còng ë tuæi vÞ thµnh niªn. NÕu hä kh«ng cßn biÕt tiÕng ViÖt, kh«ng cßn tr©n träng nÒn v¨n hiÕn 4000 n¨m, kh«ng duy tr× ®îc b¶n s¾c d©n téc tæ tiªn ; nÕu hä bÞ Mü ho¸, T©y ho¸, Uc ho¸ hoµn toµn th× cßn cã g× ®Ó kú väng ë hä h¬n nh÷ng ngêi ngo¹i quèc ? Cho nªn ta ph¶i c¶m ¬n çi tinh thÇn ViÖt Nam bÒn vòng, c¶m ¬n tÊt c¶ nh÷ng ai ý thøc ®îc mét çch s©u s¾c vµ chñ ®éng ®ãng gãp cho viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn çi phÇn hån bÊt diÖt nµy. Ta ®· tõng g¾n nh÷ng hu©n ch¬ng cao quý, tõng dµnh nh÷ng lêi ngîi ca tuyÖt ®Ých cho nh÷ng c«ng tÝch ®ãng gãp vµo sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, x©y dùng chñ nghÜa x· héi. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy, xÐt

25

cho cïng, míi chØ biÓu hiÖn th¸i ®é n©ng niu, tr©n träng phÇn nh÷ng ®ãng gãp vµo sù t¨ng c-êng søc sèng thêi gian cña tinh thÇn ViÖt Nam . Sao cha ®Æt vÊn ®Ò suy t«n xøng ®¸ng nh÷ng céng ®ång, nh÷ng ç nh©n b»ng ý chÝ kiªn cêng, b»ng tr¸i tim nång nhiÖt ®· vµ ®ang phÊn ®Êu bÒn bØ, thÇm lÆng cho sù trêng tån cña søc sèng kh«ng gian cña tinh thÇn ViÖt Nam?

Ngêi NhËt sau th¶m b¹i ë chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai ®· quyÕt t©m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt víi t©m niÖm r»ng mçi chiÕc «t« xuÊt khÈu sÏ nh mang ®îc mét l¸ cê NhËt B¶n c¾m ë níc ngoµi. Sao kh«ng kiªu h·nh chÝnh ®¸ng r»ng mçi ngêi ViÖt Nam ®ang nãi tiÕng ViÖt, ®ang duy dìng v¨n ho¸ ViÖt trong b¶n th©n, trong gia ®×nh, trong céng ®ång m×nh ngoµi bê câi ®Òu lµ nh÷ng l¸ cê ViÖt Nam nhá phÊt bay ®©u ®ã kh¾p hµnh tinh Tr¸i §Êt ?.

Sau bao nhiªu cuéc kh¸ng chiÕn trêng kú gian khæ, sau bao nhiªu mÊt m¸t hy sinh, cã lÏ trêi ®Êt ®· ®Òn bï cho ta thªm çi m«- ®un kh«ng gian giao hoµ vµo m«- ®un thêi gian ®Ó t¨ng c-êng søc sèng béi phÇn cho tinh thÇn ViÖt nam.

Vµ, ta cã thÓ tù hµo tung h« “ Tinh thÇn ViÖt nam mu«n n¨m “

26

California th¸ng 9 – Hanoi th¸ng 12 n¨m 1996

Héi nhËp vµ chñ quyÒn Bµn vÒ héi nhËp vµ chñ quyÒn cã lÏ còng khã nh bµn vÒ çi t«i vµ çi ta, vÒ mèi quan hÖ gi÷a nguyªn tö vµ vò trô. Mµ, nh Blaise Pascal (1623-1662) ®· tõng luËn trong t¸c phÈm nèi tiÕng "Hai çi v« cïng": çi v« cïng lín lao nh vò trô vµ çi v« cïng nhá bÐ nh nguyªn tö. Tríc thiªn nhiªn, Pascal cho r»ng con ngêi lµ "mét çi h v« ®èi víi çi v« cïng, mét çi toµn thÓ ®èi víi çi h v«". Tuy nhiªn, Karl Marx cã nh·n quan tÝch cùc h¬n

27

khi «ng nãi trong "T b¶n luËn": "Chóng ta tuyÖt ®èi kh«ng thèng trÞ tù nhiªn nh kÎ ®i chinh phôc thèng trÞ mét d©n téc nµo kh¸c... . hay nh mét kÎ ®øng ngoµi tù nhiªn; ngîc l¹i, ta thuéc vÒ tù nhiªn. Toµn bé sù thèng trÞ ®ã lµ ë chç, kh¸c víi çc sinh vËt kh¸c, chóng ta biÕt çc quy luËt cña tù nhiªn vµ sö dông ®óng ®¾n çc quy luËt ®ã". ThËt vËy, "nÕu chØ thÊy khÝa c¹nh ®èi lËp th× kh«ng thÓ nµo kh«ng thÊy con ngêi lµ mong manh. Tr¸i l¹i, nÕu nhËn thøc ®îc r»ng ta lµ bµn tay, lµ bé ãc cña vò trô, ta ë trong vò trô vµ vò trô cã trong ta th× kh«ng viÖc g× ph¶i rîn ngîp tríc v« cïng, v× h÷u h¹n lµ ta mµ v« cïng còng lµ ta".

Toµn cÇu hãa - xu thÕ lÞch sö

ý tëng thÕ giíi ®¹i ®ång ®· ®îc Khæng Tö nªu lªn tõ kho¶ng 550 n¨m tríc C«ng nguyªn. ¤ng nãi trong thiªn LÔ VËn " §¹o lín ®îc thùc hµnh th× thiªn h¹ lµ cña chung ". VÒ sau, Khang H÷u Vi cô thÓ hãa ý tëng ®ã b»ng chñ tr¬ng lËp mét " C«ng nghÞ chÝnh phñ " cai qu¶n c¶ thÕ giíi, kh«ng ph©n biÖt quèc gia, d©n téc, th«ng qua mét sè ban bÖ, phô tr¸ch çc mÆt ®êi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt ( §¹i ®ång th ). ë ph¬ng T©y, Emmanuel Kant (1724-1804) còng tõng kªu gäi x©y dùng mét "liªn bang" toµn thÕ giíi v× phån vinh cña loµi ngêi vµ tù do cña mçi ngêi. ¤ng cho r»ng trong x· héi nh vËy th× "çc thµnh viªn cña nã ®îc tù do cao nhÊt... .. ë ®ã míi cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc ®Ých tèi cao cña tù nhiªn lµ ph¸t triÓn mäi t chÊt cña tù nhiªn chøa ®ùng trong nh©n lo¹i".

28

Khi chñ nghÜa t b¶n míi ra ®êi, tríc thùc tÕ søc s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®Èy tíi mèi giao th-¬ng quèc tÕ ngµy cµng réng r·i. Marx vµ Engels ®· nhËn ®Þnh: "Thay cho t×nh tr¹ng c« lËp truíc kia cña çc ®Þa ph¬ng vµ d©n téc vÉn tù cung tù cÊp ta thÊy ph¸t triÓn nh÷ng quan hÖ phæ biÕn, sù phô thuéc phæ biÕn gi÷a çc d©n téc". Tõ ®ã, çch ®©y 150 n¨m, trong Tuyªn ng«n cña ®¶ng Céng s¶n, hai «ng ®· chØ ra r»ng: " §¹i c«ng nghiÖp ®· t¹o ra thÞ trêng thÕ giíi "

ThÞ trêng thÕ giíi vÒ ®¹i thÓ ®îc h×nh thµnh qua ba giai ®o¹n. Giai ®o¹n thø nhÊt lµ giai ®o¹n quèc tÕ hãa th¬ng phÈm. Trong thÕ kû qua, mËu dÞch th¬ng phÈm thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng trëng, vît qu¸ c¶ tû lÖ t¨ng trëng cña tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm thÕ giíi. §Õn nay, kho¶ng mét phÇn n¨m s¶n phÈm vµ dÞch vô cña nÒn s¶n xuÊt thÕ giíi ®· trë thµnh th¬ng phÈm ®îc tiÕn hµnh giao dÞch ë níc ngoµi.

Giai ®o¹n thø hai lµ giai ®o¹n quèc tÕ hãa vÒ vèn. Ban ®Çu, dßng ch¶y cña nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi chñ yÕu tõ çc níc ph¸t triÓn ®æ vµo çc thuéc ®Þa hay çc níc l¹c hËu. ViÖc ®Çu t vµo thuéc ®Þa cña çc níc ®Õ quèc thêi kú nµy nh»m khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ë chÝnh quèc. ë ®©y, t b¶n ®Çu t thu ®îc lîi nhuËn cao nhê nguån nguyªn liÖu phong phó vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ m¹t ë b¶n quèc.

Sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, do çc níc ë ch©u ¢u bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ, cÇn nhiÒu vèn

29

®Çu t ®Ó phôc håi nÒn kinh tÕ vµ x©y dùng ®Êt níc nªn dßng vèn ®Çu t níc ngoµi ®· ®æi h-íng vµo çc níc c«ng nghiÖp nµy. KÕ ho¹ch Marshall ®îc v¹ch ra vµ çc nhµ t b¶n Mü ®· å ¹t ®Çu t vµo ch©u ¢u ®Ó vùc dËy phÇn lôc ®Þa bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, nh»m cøu v·n t×nh thÕ cho nh÷ng ®ång minh cña Mü. Khi çc níc T©y ¢u ®· ®îc vùc dËy, cïng víi NhËt B¶n vµ Mü, thÕ giíi ®· h×nh thµnh tam gi¸c kinh tÕ víi 3 trung t©m lµ Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n th× çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn chñ yÕu ®Çu t lÉn nhau vµ thùc hiÖn sù liªn minh kinh tÕ nh»m cñng cè tiÒm lùc kinh tÕ vµ vÞ trÝ chÝnh trÞ trªn trêng quèc tÕ. Tuy nhiªn, ®Õn ®Çu thËp kû 90 do suy tho¸i kinh tÕ diÔn ra réng kh¾p, l·i suÊt vµ lîi nhuËn ®Çu t vµo çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn gi¶m m¹nh, çc nhµ ®Çu t ph¶i t×m ®Þa bµn míi ë çc níc ®ang ph¸t triÓn ®Ó t¨ng lîi nhuËn.

Dßng vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®æ vµo çc níc ®ang ph¸t triÓn t¨ng lªn trong thËp kû qua nhng chñ yÕu giµnh cho çc níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn t¬ng ®èi cao. ChØ 20 níc ®ang ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt ®· thu hót tíi 87% lîng vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi. H¬n 100 nø¬c ®ang ph¸t triÓn cßn l¹i chØ thu hót ®îc h¬n 10% trong tæng sè vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo "thÕ giíi thø ba".

Giai ®o¹n ba lµ giai ®o¹n quèc tÕ hãa s¶n xuÊt. BiÓu hiÖn râ nÐt nhÊt lµ sù ph¸t triÓn çc c«ng ty xuyªn quèc gia vµ sù hiÖp t¸c quèc tÕ vÒ s¶n xuÊt víi quy m« lín.

30

Nh÷ng c«ng ty xuyªn quèc gia ®Çu tiªn xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû 19. Mét sè xÝ nghiÖp cña çc níc c«ng nghiÖp ®· ®Çu t ra níc ngoµi díi h×nh thøc s¶n xuÊt t¹i chç vµ tiªu thô t¹i chç. §ã lµ c«ng ty dÇu löa Shell cña Anh- Hµ lan, c«ng ty ®iÖn khÝ Simon cña §øc... . Ngµy nay, bµn tay c«ng ty xuyªn quèc gia ®· v¬n tíi kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, chiÕm 40% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm toµn cÇu, 50-60% mËu dÞch thÕ giíi, 80-90% danh môc s¶n phÈm c«ng nghÖ cao. ChÝn m¬i phÇn tr¨m tæng kim ng¹ch ®Çu t quèc tÕ lµ do çc c«ng ty xuyªn quèc gia khèng chÕ.

Çc ph¬ng thøc giao dÞch kinh tÕ quèc tÕ kh«ng ngõng më réng çc h×nh th¸i ngµy cµng cao h¬n. Tõ nh÷ng bu«n b¸n theo lèi hµng ®æi hµng tíi çc th¬ng vô th«ng qua hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i cã tho¶ thuËn song ph¬ng vµ ®a ph-¬ng vÒ thuÕ quan råi tiÕn ®Õn thiÕt lËp çc hîp ®ång dµi h¹n vÒ u ®·i thuÕ quan nh kiÓu AFTA. Ngµy nay, nh÷ng giao dÞch quèc tÕ ®· ®¹t cÊp ®é rÊt cao th«ng qua çc liªn minh kinh tÕ vµ liªn minh tiÒn tÖ. Tõ ®Êy ra ®êi çc ®ång tiÒn chung nh ®ång EURO, ng©n hµng trung ¬ng chung, sù phèi hîp çc chÝnh s¸ch kinh tÕ, sù chia sÎ hµng lo¹t chøc n¨ng vµ thÓ chÕ quèc gia th«ng qua mét nghÞ viÖn chung nh trong Liªn minh ch©u ¢u...

M¸i nhµ chung ch©u ¢u ®ang kh«ng ngõng tr¶i réng vµ ®îc cñng cè th«ng qua tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa vÒ kinh tÕ ®ång thêi kÐo theo c¶ tiÕn tr×nh toµn cÇu hãa vÒ qu©n sù, vÒ chÝnh trÞ, vÒ gi¸o dôc, vÒ khoa häc-kü thuËt... ®ang ®Ó lé

31

ra mÇm mèng cña tr¹ng th¸i nhÊt thÓ hãa toµn cÇu. Cã nhµ nghiªn cøu ®· l¹c quan nhËt xÐt: "Toµn cÇu hãa lµ h×nh thøc bªn ngoµi cña nhÊt thÓ hãa, nhÊt thÓ hãa lµ c¬ chÕ bªn trong cña toµn cÇu hãa; toµn cÇu hãa lµ tiÒn ®Ò cña nhÊt thÓ hãa, nhÊt thÓ hãa lµ xu thÕ ph¸t triÓn cña toµn cÇu hãa".

NÕu qu¶ cã nh vËy thËt th× ®iÒu kú väng ngµy nµo: "Quan san mu«n dÆm mét nhµ. Bèn ph¬ng v« s¶n ®Òu lµ anh em" cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh sÏ cßn ®îc h¸t lªn viªn m·n h¬n: "Quan san mu«n dÆm mét nhµ. Bèn ph¬ng nh©n lo¹i ®Òu lµ anh em".

Trong xu thÕ toµn cÇu hãa, còng ®ång thêi thÊy xuÊt hiÖn ngµy cµng râ nh÷ng yÕu tè khu vùc hãa nh EU, ASEAN, NAFTA, APEC, AFTA, MERCOSUR..... §©y lµ nh÷ng ph¶n øng kiÒm chÕ, lµ sù liªn minh b¶o vÖ cña çc quèc gia cïng hoµn c¶nh hay sù tËp dît tù nguyÖn, sù t¹o m« cña tÕ bµo cho c¬ thÓ toµn cÇu hãa hoµn chØnh ?

Võa qua, mét sè quy ®Þnh cña çc tËp ®oµn khu vùc nh cã biÓu hiÖn sai khíp víi xu thÕ toµn cÇu hãa vµ nhÊt thÓ hãa. §ã lµ viÖc çc tËp ®oµn ch©u ¢u liªn kÕt l¾p r¸p s¶n phÈm råi b¸n ph¸ gi¸ sang ch©u ¸, lµm cho NhËt B¶n bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ; HiÖp ®Þnh MËu dÞch Tù do B¾c Mü thùc hiÖn quy t¾c gi÷ nguyªn s¶n phÈm ®Þa ph¬ng ®èi víi çc níc thµnh viªn ®îc hëng sù u ®·i miÔn thuÕ ®· lµm cho mËu dÞch cña çc níc ®ã quay vÒ híng néi vµ bµi ngo¹i ®èi víi

32

mËu dÞch ngoµi khu vùc... DÉu sao, nh×n chung, khu vùc hãa chØ lµ côc bé, t¹m thêi, cho nªn kh«ng g©y trë ng¹i râ rÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mËu dÞch tù do. NhÊt thÓ hãa kinh tÕ khu vùc cã thÓ xem lµ giai ®äan tÊt yÕu cuèi cïng ph¶i tr¶i qua ®Ó thùc hiÖn nhÊt thÓ hãa kinh tÕ toµn cÇu. §Èy m¹nh nhÊt thÓ hãa kinh tÕ toµn cÇu sÏ b¶o ®¶m cho trµo lu khu vùc hãa ngµy cµng ph¸t triÓn lµnh m¹nh. §Õn lît m×nh, nhÊt thÓ hãa kinh tÕ khu vùc l¹i trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhÊt thÓ hãa kinh tÕ toµn cÇu.

Dù b¸o cña mét sè nhµ nghiªn cøu lín cho r»ng ®Õn gi÷a thÕ kû sau, thÕ giíi sÏ h×nh thµnh ba vßng trßn kinh tÕ lín; vßng trßn kinh tÕ ch©u Mü xoay quanh Hoa Kú, vßng trßn kinh tÕ ch©u ¢u víi Liªn minh ch©u ¢u lµ trung t©m, vßng trßn kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i b×nh D¬ng, ®øng ®Çu lµ NhËt B¶n.

Héi nhËp quèc tÕ - c¬ héi vµ th¸ch thøc

Nhµ t¬ng lai häc Mü trø danh Alvin Toffler ®· ®a ra trong t¸c phÈm "T¹o dùng mét nÒn v¨n minh míi - ChÝnh trÞ cña lµn sãng thø ba" mét nhËn ®Þnh: "Do çc nÒn kinh tÕ ®ang bÞ c¶i biÕn bëi lµn sãng thø ba, cho nªn hä b¾t buéc ph¶i nhîng bé mét phÇn chñ yÕu vµ ®µnh chÊp nhËn nh÷ng sù x©m nhËp kinh tÕ vµ v¨n ho¸ ngµy thªm gia t¨ng tiÕn s©u tõ níc nä vµo níc kia. Bëi thÕ, trong lóc çc nhµ th¬ vµ çc nh©n vËt trÝ thøc cña çc khu vùc chËm tiÕn vÒ kinh tÕ s¸ng

33

t¸c nh÷ng khóc th¸nh ca, quèc ca, th× çc nhµ th¬ vµ çc nh©n vËt trÝ thøc cña níc lµn sãng thø ba l¹i cÊt lªn tiÕng h¸t ca ngîi nh÷ng ®øc tÝnh cña mét thÕ giíi "kh«ng biªn giíi" vµ "ý thøc hµnh tinh". Tõ ®ã dÉn ®Õn nh÷ng va ch¹m, thùc chÊt lµ sù ph¶n ¸nh nh÷ng ®ßi hái kh¸c nhau s©u s¾c cña hai nÒn v¨n minh kh¸c nhau tõ c¨n b¶n, vµ cã thÓ, trong nh÷ng n¨m tíi ®©y còng sÏ g©y ra mét sè trËn lu huyÕt khèc liÖt nhÊt ".

ThËt vËy, sau ®¹i chiÕn hai, ®Æc biÖt lµ tõ khi kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh, trªn vò ®µi lÞch sö, cuéc chiÕn thÕ giíi ®· chuyÓn tõ lÜnh vùc qu©n sù, chÝnh trÞ vµ lÜnh vùc h×nh th¸i ý thøc sang lÜnh vùc kinh tÕ. Cã nh÷ng nhËn ®Þnh cho r»ng chØ cã nÒn kinh tÕ thÕ giíi cò míi dÉn ®Õn kÕt côc lµ mét tr¹ng th¸i lìng cùc mµ ®Çu nµy lµ mét sè Ýt níc giµu cã vµ ®¹i bé phËn çc níc ®ang ph¸t triÓn nghÌo khæ lµ ë ®Çu kia. Trong thÕ giíi ngµy nay, sau khi HiÖp ®Þnh bu«n b¸n chung ®îc thiÕt lËp, ngêi ta ®· nhËn thøc râ tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi kh«ng thÓ x©y dùng trªn hÖ thèng cña sù ph©n c«ng quèc tÕ bÊt hîp lý. Mèi quan hÖ ph©n c«ng hiÖp t¸c ngµy nay phøc t¹p h¬n nhng ph¶i dùa trªn ®iÒu kiÖn c«ng b»ng ë çc tr×nh ®é s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao ®é. V× vËy, HiÖp ®Þnh chung ®· ph¶i ¸p dông mét lo¹t biÖn ph¸p hç trî, kÓ c¶ chÕ ®é u ®·i mµ trong ®ã çc níc ph¸t triÓn ph¶i ®¬n ph¬ng u ®·i çc níc ®ang ph¸t triÓn nh»m thóc ®Èy çc níc nµy n©ng cao ®îc tr×nh ®é cña søc s¶n xuÊt. Nhê vËy bèn "Con rång Ch©u ¸", Brazin, Achentina cã ®îc tèc ®é ph¸t triÓn kinh

34

tÕ cao h¬n c¶ çc níc ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy cã níc chØ trong 40 n¨m ®· ®i trän ®îc con ®êng dµi mµ çc níc t b¶n c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ph¶i lÆn léi mÊy tr¨m n¨m. §©y lµ ®iÒu kh«ng thÓ cã trong thêi ®¹i duy tr× chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch.

ChÝnh s¸ch dùng hµng rµo thuÕ quan tríc ®©y ®· t¹o ra sù chia c¾t kinh tÕ gi÷a çc níc. HiÖp ®Þnh chung vÒ bu«n b¸n th«ng qua nhiÒu vßng ®µm ph¸n vÒ bu«n b¸n ®a ph¬ng gi¶m thuÕ ®· ®a suÊt thuÕ quan trung b×nh cña çc níc ph¸t triÓn tõ 36% vµo n¨m 1948 xuèng dÇn tíi kh«ng. ThuÕ suÊt thuÕ quan cña çc níc ®ang ph¸t triÓn còng gi¶m m¹nh. Nhê g¹t bá dÇn nh÷ng trë ng¹i quan thuÕ, mËu dÞch quèc tÕ ph¸t triÓn rÊt m¹nh c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. HiÖp ®Þnh bu«n b¸n chung cßn gióp thóc ®Èy m¹nh çc dÞch vô du lÞch, vËn chuyÓn, ng©n hµng, kiÕn thøc... vµ çc mËu dÞch kü thuËt. MËu dÞch dÞch vô vµ mËu dÞch kü thuËt lµ biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt x· héi vµ kÕt qu¶ cña sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh, lµ dÊu hiÖu quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt.

HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT), Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) lµ 3 trô cét lín cña kinh tÕ thÕ giíi, b¶o ®¶m sù th¨ng b»ng thu chi quèc tÕ cña çc níc vµ gi÷ cho tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång tiÒn t-¬ng ®èi æn ®Þnh, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn mËu dÞch quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ thÕ giíi sau chiÕn tranh cã ®îc mét thêi kú hoµng kim ph¸t triÓn víi tèc ®é cao.

35

Tuy nhiªn, cã nh÷ng ý kiÕn cho r»ng lîi Ých vµ nh÷ng c¬ héi mµ toµn cÇu ho¸ mang l¹i ®îc ph©n phèi rÊt bÊt c«ng. Chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a 20% sè ngêi giÇu nhÊt so víi 20% sè ngêi nghÌo nhÊt trªn thÕ giíi ë n¨m 1960 lµ 30 lÇn, n¨m 1990 t¨ng 60 lÇn, n¨m 1997 vät tíi 74 lÇn. Hai tr¨m ngêi giÇu nhÊt thÕ giíi, trong 3 n¨m (1995 - 1998) ®· t¨ng cña c¶i cña hä lªn gÊp h¬n hai lÇn ( trªn 1.000tû USD ). Ba ngêi giµu nhÊt thÕ giíi cã cña c¶i nhiÒu h¬n tæng s¶n phÈm quèc d©n cña 600 triÖu ngêi bao gåm trong 48 níc chËm ph¸t triÓn nhÊt cña thÕ giíi ( UNDP, 1998 ).

Trong ph¹m vi mét l·nh thæ nh Liªn bang Nga th× kho¶ng 80% vèn tµi chÝnh ®îc tËp trung ë Moskva, 12% ë Saint Petersburg, chØ 8% sãt l¹i trang tr¶i cho toµn bé phÇn cßn l¹i cña ®Êt níc. ChÝnh v× thÕ mµ ®êng phè Moskva trµn ®Çy nh÷ng xe h¬i ph¬ng T©y sang träng, çc khu nghØ m¸t bê §Þa Trung H¶i lò lît nh÷ng du kh¸ch Nga. Trong khi ®ã n¨m 1998, theo çc con sè chÝnh thøc, 21, 7% sè d©n trong Liªn Bang Nga cã thu nhËp díi møc tèi thiÓu cho nhu cÇu tån t¹i. Cßn ë Trung Quèc, n¬i vÉn tuyªn bè kiªn tr× ®-êng lèi chñ nghÜa x· héi, th× t¹i çc tØnh ®Æc khu kinh tÕ ven biÓn, tû lÖ nghÌo khæ trong x· héi ®· gi¶m xuèng cßn 20%, trong khi t¹i mét tØnh néi ®Þa, sè d©n ®ãi nghÌo vÉn cßn ®Õn 50%.

Martin Khor, Gi¸m ®èc m¹ng líi thÕ giíi thø ba chuyªn nghiªn cøu xö lý çc vÊn ®Ò kinh tÕ, m«i trêng vµ ph¸t triÓn theo quan ®iÓm cña thÕ giíi

36

thø ba cho r»ng çc níc ph¸t triÓn ®ang ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ®a thªm vµo tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) nh÷ng ¸p lùc míi vÒ ®Çu t, c¹nh tranh, mua s¾m cña chÝnh phñ, m«i trêng vµ tiªu chuÈn lao ®éng...

VÒ vÊn ®Ò ®Çu t, çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn thóc Ðp ®a ra quy t¾c buéc tÊt c¶ çc níc thµnh viªn WTO ph¶i ®Ó çc nhµ ®Çu t níc ngoµi cã quyÒn ®îc tham gia cæ phÇn ho¸ hoÆc lËp doanh nghiÖp mµ hä së h÷u 100%. Doanh nh©n níc ngoµi vµ c«ng ty níc ngoµi ph¶i ®îc ®èi xö tèt ( hoÆc tèt h¬n ) doanh nh©n hoÆc çc c«ng ty trong níc. B·i bá nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi nguån vèn tù do ch¶y vµo hoÆc rót ra khái níc chñ nhµ. VËy nhng, çc thÞ trêng tµi chÝnh quèc tÕ ngµy nay, nh lêi çc nhµ nghiªn cøu, gièng nh mét sßng b¹c khæng lå toµn cÇu, trong ®ã nh÷ng con b¹c ç cîc vµo sù dao ®éng tõng phót cña thÞ trêng tµi chÝnh ch¼ng chót liªn quan g× tíi çc ho¹t ®éng kinh tÕ thùc sù. ThÞ trêng tµi chÝnh nhén nhÞp vµ biÕn ho¸ ®Õn nçi ngêi ta ®ang ph¶i tÝch cùc trë l¹i bµn ®Þnh vÒ viÖc sö dông thuÕ Tobin ®Ó "nÐm mét Ýt çt vµo ngän löa ®Çu c¬ tiÒn tÖ nh»m lµm gi¶m sù giao ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i". N¨m 1980 b×nh qu©n giao dÞch ngo¹i hèi hµng ngµy lµ 80 tû USD, ngµy nay con sè ®ã lµ 1.500 tû USD. Song, chÝn phÇn mêi chu chuyÓn t b¶n ®ã thùc chÊt lµ ®Çu c¬ chø kh«ng ph¶i s¶n xuÊt.

Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt th× çc c«ng ty xuyªn quèc gia ®ang thay thÕ chñ thÓ quèc gia d©n téc trong çc ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ. Thùc

37

hiÖn chiÕn lîc kinh doanh toµn cÇu ho¸ xuyªn quèc gia vÒ chÕ t¹o, l¾p ®Æt vµ tiªu thô s¶n phÈm, c«ng ty xuyªn quèc gia coi c¶ thÕ giíi lµ x-ëng s¶n xuÊt vµ thÞ trêng tiªu thô cña m×nh.

Trong t×nh h×nh çc c«ng ty xuyªn quèc gia ®ang chi phèi m¹nh nÒn kinh tÕ vµ tµi chÝnh cña thÕ giíi nh hiÖn nay, çc níc ®ang ph¸t triÓn sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ doanh nghiÖp bÐ nhá cña m×nh sÏ bÞ sù c¹nh tranh cña çc c«ng ty níc ngoµi hïng hËu h¬n béi phÇn chÌn lÊn, xo¸ sæ hoÆc thÕ chç. NÕu kh«ng ®ñ søc s¸ng suèt ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc vµ s¸ch lîc, nh÷ng mãn lîi nhuËn kÕch xï sÏ bÞ çc c«ng ty xuyªn quèc gia v¬ ®Çy tói chuyÓn vÒ çc níc ph¸t triÓn. Trong khi ®ã, çc xÝ nghiÖp b¶n ®Þa c¨n b¶n chØ lµ nh÷ng b·i th¶i c«ng nghÖ vµ m¸y mãc thiÕt bÞ lçi thêi, ®Çu ®éc « nhiÔm nÆng nÒ vµo m«i tr-êng thiªn nhiªn vµ x· héi.

VÒ vÊn ®Ò mua s¾m cña chÝnh phñ, môc tiªu cña çc níc giµu lµ ®a çc quyÕt ®Þnh, thñ tôc vµ chÝnh s¸ch chi tiªu cña chÝnh phñ cña tÊt c¶ çc níc thµnh viªn vµo díi « b¶o trî cña WTO - n¬i mµ nguyªn t¾c " ®èi xö quèc gia " sÏ ®îc ¸p dông. Theo nguyªn t¾c nµy, çc chÝnh phñ sÏ kh«ng cßn cã thÓ dµnh u ®·i hoÆc u tiªn cho çc c«ng d©n hoÆc c«ng ty níc m×nh trong viÖc mua s¾m vµ hîp ®ång lµm dù ¸n ®îc n÷a.

VÒ vÊn ®Ò c¹nh tranh, trong khi L·o Tö - nhµ triÕt häc cæ Trung Hoa ®· ph¸n quyÕt trong " §¹o ®øc kinh " r»ng: " Trªn hÕt, kh«ng ®îc c¹nh tranh ", th× häc thuyÕt Thatcher lu«n cho r»ng

38

c¹nh tranh bao giê còng lµ mét ®øc tÝnh mµ kÕt qu¶ cña nã kh«ng thÓ lµ xÊu. Bµ ®· tõng nãi: "NhiÖm vô cña chóng ta lµ giµnh vinh quang trong sù bÊt b×nh ®¶ng vµ b¶o ®¶m cho tµi nghÖ vµ n¨ng lùc ®îc th¶ søc ph¸t huy v× lîi Ých cña tÊt c¶ chóng ta". Gi¸ trÞ trung t©m trong häc thuyÕt cña Margaret Thatcher vµ trong b¶n th©n chñ nghÜa tù do míi lµ kh¸i niÖm c¹nh tranh - c¹nh tranh gi÷a çc quèc gia, çc khu vùc, çc c«ng ty vµ tÊt nhiªn gi÷a çc ç nh©n. ë cÊp quèc tÕ, nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa tù do míi ®· tËp trung mäi nç lùc ®Èy nhanh ba tiÕn tr×nh: tù do mua b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô, tù do lu th«ng vèn, tù do ®Çu t. Më réng ph¹m vi ®Þnh nghÜa vÒ ®Çu t níc ngoµi, nã sÏ bao gåm kh«ng chØ ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp mµ cßn gåm c¶ ®Çu t chøng kho¸n vµ mua tµi s¶n.

Martin Khor, cho r»ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ Ýt nhÊt còng ®· d¹y cho thÕ giíi mét bµi häc lµ çc níc ®ang ph¸t triÓn sÏ chÞu rñi ro ghª gím khi bÞ yªu cÇu tù do ho¸ nÒn kinh tÕ cña m×nh qu¸ nhanh hoÆc ph¶i tham gia vµo toµn cÇu ho¸ mét çch thiÕu suy sÐt. Khi çc doanh nghiÖp vµ trang tr¹i trong níc cha s½n sµng ®Ó c¹nh tranh víi çc c«ng ty thiÖn nghÖ vµ khæng lå cña níc ngoµi, khi kh«ng cßn cã thÓ u ®·i hoÆc b¶o hé çc nhµ ®Çu t, çc c¬ së doanh nghiÖp vµ n«ng nghiÖp trong níc ®îc n÷a, çc níc ®ang ph¸t triÓn ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ s¶n phÈm cña hä bÞ søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c«ng ty níc ngoµi ¸p ®¶o.

39

Toµn cÇu ho¸ sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi h¬n hay l¾m nguy c¬ h¬n ®· vµ vÉn cßn lµ vÊn ®Ò g©y nhiÒu tranh c·i. Kh«ng ph¶i chØ cã sù e ng¹i tõ çc níc ®ang ph¸t triÓn mµ ngay t¹i Hoa Kú, mÆc dï trong vßng 6 n¨m qua, nhê më réng th-¬ng m¹i, ®· t¹o thªm ®îc 20 triÖu chç lµm míi vµ nh÷ng c«ng nh©n lµm viÖc trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i ®îc hëng møc thu nhËp cao h¬n 25% so víi nh÷ng lÜnh vùc kh¸c, nhng ngay h«m khai m¹c Héi nghÞ Liªn minh Th¬ng m¹i Quèc tÕ (30/11/1999) tæ chøc t¹i Seatle (Mü) hµng chôc ngµn ngêi ®· xuèng ®êng biÓu t×nh ph¶n ®èi çc chÝnh s¸ch tù do ho¸ cña WTO. NhiÒu ngêi lo ng¹i r»ng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ theo çc ph-¬ng thøc dù kiÕn sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chuyÓn hÕt viÖc lµm tõ çc níc c«ng nghiÖp ho¸ sang nh÷ng níc nghÌo v× t¹i ®©y chi phÝ lao ®éng rÎ h¬n.

¤ng Mike Moore, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi th× nãi: "T«i cha bao giê thÊy sù t¬ng ph¶n nµo gi÷a th¬ng m¹i vµ lao ®éng... Th¬ng m¹i ®· t¹o ra viÖc lµm vµ thu nhËp ®Ó thùc hiÖn nh÷ng giÊc m¬ cña chóng ta vÒ mét nÒn y tÕ vµ gi¸o dôc tèt h¬n". ¤ng kh¼ng ®Þnh r»ng, chÝnh sù nghÌo ®ãi lµ nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn cho ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sù suy tho¸i m«i trêng trë nªn khã chÊp nhËn. §Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò ®ã, cÇn ph¶i thóc ®Èy h¬n n÷a qu¸ tr×nh th¬ng m¹i vµ kinh doanh, bëi v×, khi møc sèng ®îc c¶i thiÖn th× çc yÕu tè kh¸c nh gi¸o dôc, y tÕ, m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn sèng sÏ ®îc c¶i thiÖn.

40

ViÖt nam víi vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ

Qu¸ tr×nh héi nhËp cìng bøc hoÆc kh«ng tù gi¸c cña ViÖt Nam víi nÒn v¨n hãa, chÝnh trÞ, kinh tÕ Trung Hoa vµ Ên §é diÔn ra ngay tõ tríc C«ng nguyªn; sau ®ã, víi NhËt B¶n vµ thÕ giíi Ph¬ng T©y tõ kho¶ng thÕ kû 15. N¨m Gi¸p DÇn ( 1614 ), ®êi Chóa S·i ®· cã ngêi Bå §µo Nha tªn lµ Jean de la Croix ®Õn lËp lß ®óc sóng ë ThuËn Hãa. Çc doanh nh©n Bå §µo Nha cã lÏ còng lµ nh÷ng ngêi ch©u ¢u ®Çu tiªn sang bu«n b¸n ë Héi An vµ Phè HiÕn. §Õn n¨m 1637, ®êi vua Lª ThÇn T«ng khi chóa TrÞnh Tr¸ng cho ngêi Hµ Lan ®Õn më cöa hiÖu th× Phè HiÕn ®· trë thµnh n¬i bu«n b¸n sÇm uÊt næi tiÕng víi c©u ca " thø nhÊt Kinh Kú, thø nh× Phè HiÕn ". Khu phè trung t©m th¬ng m¹i lín ®Çu tiªn cña níc ta lóc bÊy giê cã tíi 2000 nãc nhµ.

Noi g¬ng NhËt B¶n thêi Minh TrÞ thiªn hoµng, nhê më cöa ®Ó ph¬ng T©y vµo bu«n b¸n, ®Çu t nªn chØ sau 40 n¨m ®· trë nªn cêng thÞnh, ®ñ søc ®¸nh tan c¶ h¹m ®éi Nga hïng m¹nh vµo n¨m 1905, çc nhµ nho yªu níc cÊp tiÕn ®Çu thÕ kû 20 nh NguyÔn Trêng Té, Phan Chu Trinh.... ®· dÊy lªn phong trµo Duy t©n víi khÈu hiÖu: "Duy t©n dÜ trÝ nh©n, duy t©n dÜ phó d©n, duy t©n dÜ cêng quèc" ( Duy t©n ®Ó kh«n ngêi, duy t©n ®Ó d©n giµu, duy t©n ®Ó níc m¹nh )

Nh÷ng tiÒn ®Ò vµ truyÒn thèng héi nhËp quèc tÕ tèt ®Ñp nh vËy kh«ng ph¶i níc nµo còng tõng cã. Ngµy nay, yÕu tè míi cña thêi ®¹i cµng c©u

41

thóc m¹nh mÏ h¬n. Bëi v×, nh Marx ®· ph¸n ®o¸n " Nhê c¶i tiÕn mau chãng c«ng cô s¶n xuÊt vµ lµm cho çc ph¬ng tiÖn giao th«ng trë nªn v« cïng tiÖn lîi, giai cÊp t s¶n l«i cuèn ®Õn c¶ nh÷ng d©n téc d· man nhÊt vµo trµo lu v¨n minh ". Ch¼ng nh÷ng thÕ, Marx cßn kh¼ng ®Þnh: " Gi¸ rÎ cña nh÷ng s¶n phÈm cña giai cÊp t s¶n lµ träng ph¸o b¾n thñng tÊt c¶ nh÷ng bøc v¹n lý trêng thµnh vµ buéc nh÷ng ngêi d· man bµi ngo¹i mét çch ngoan cêng nhÊt còng ph¶i hµng phôc". Cho nªn, t¹i Héi nghÞ lÇn thø ba Ban chÊp hµnh Trung ¬ng khãa VII, Tæng bÝ th §ç Mêi còng ®· ph¶i ph¸t biÓu "Trong thêi ®¹i ngµy nay, bÊt cø níc nµo, dï ph¸t triÓn ®Õn ®©u, còng kh«ng thÓ tù khÐp kÝn ®îc. Víi ®iÓm xuÊt ph¸t rÊt thÊp nh níc ta, tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi lµ rÊt quan träng. Ph¶i cã chÝnh s¸ch kh«n khÐo, çch lµm cã kÕt qu¶ ®Ó më réng quan hÖ hîp t¸c víi bªn ngoµi nh»m khai th¸c tèt nhÊt tiÒm lùc vµ lîi thÕ bªn trong"

Tuy vËy, trong lÞch sö cËn - hiÖn ®¹i, thùc tÕ cho thÊy, chóng ta ®· ®i nh÷ng bíc ngËp ngõng vµ kh¸ chËm ch¹p trªn tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. N¨m 1977, tøc lµ sau 32 n¨m Liªn HiÖp Quèc ra ®êi vµ ®· cã nhiÒu ®ãng gãp tÝch cùc cho hoµ b×nh, an ninh vµ ph¸t triÓn quèc tÕ, ta míi b¾t ®Çu gia nhËp tæ chøc nµy. Trong b¶n danh s¸ch thµnh viªn gia nhËp Liªn HiÖp Quèc ta ®øng sau nhiÒu níc kÐm ph¸t triÓn ë ch©u ¸, ch©u Phi. Ngay c¶ ®èi víi Tæ chøc Hîp t¸c Ph¸t triÓn Khu vùc ASEAN rÊt gÇn gôi, ta còng loay hoay m·i ®Ó khi ®îc kÕt n¹p chÝnh thøc vµo ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1995 th× bÞ xÕp ë vÞ trÝ

42

thø 7 trong thø tù 10 thµnh viªn cña tæ chøc nµy.

DÉu sao, nhê ®æi míi nhËn thøc, chØ trong thËp kû qua, tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ta ®· cã bíc chuyÓn biÕn quan träng vµ ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé vît bùc. NÕu ®¸nh gi¸ tèc ®é héi nhËp quèc tÕ b»ng çch sö dông hiÖu sè gi÷a møc gia t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m cña th¬ng m¹i víi møc gia t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m cña tæng s¶n phÈm th× tõ 1986 ®Õn 1995 tèc ®é héi nhËp trung b×nh cña thÕ giíi vµo kho¶ng 2, 8%, trong khi ®ã, tèc ®é héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt nam lµ 55, 1% ë thêi kú 1991-1995.

Th¸ng 11 n¨m 1998, ta chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña DiÔn ®µn Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng ( APEC ), vµ th¸ng 12 n¨m 1994 còng ®· ®Ö ®¬n gia nhËp tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi WTO.

Nhê héi nhËp quèc tÕ, nÒn kinh tÕ cña ta râ rµng khëi s¾c. Tõ chç tr× trÖ tèi t¨m, vît qua ®-îc khñng ho¶ng, v¬n lªn ®¹t nhÞp ®é t¨ng trëng cao h¬n h¼n tríc. Bé mÆt ®Êt níc b¾t ®Çu cã d¸ng dÊp c«ng nghiÖp vµ hiÖn ®¹i. Më réng th-¬ng m¹i vµ khuyÕn khÝch ®Çu t dêng nh ®· t¹o ra ®îc có hÝch m¹nh, lµm sèng ®éng l¹i nÒn kinh tÕ ®Êt níc, lµm cho con ngêi trë nªn n¨ng ®éng khÈn tr¬ng trong s¶n xuÊt, kinh doanh vµ sinh ho¹t.

Suèt bao nhiªu n¨m lµm ¨n víi Comecon, trong vßng tay cña khèi SEV nhng cho ®Õn 1986, kim

43

ng¹ch xuÊt khÈu cña ta chØ ë møc 439 triÖu róp + 350 triÖu USD, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu b×nh qu©n hµng n¨m ®Õn thêi kú 1986-1990 còng chØ lµ 1370 triÖu róp - ®« la; vËy mµ, tho¾t mét çi, n¨m 1997 ®· ®¹t 9 tû USD vµ n¨m 1999 nµy dù kiÕn xuÊt khÈu cã thÓ ®¹t 11, 2 tû USD ( ®Õn hÕt th¸ng 11/ 99 ®· ®¹t 10, 2 tû )

Cuèi n¨m 1987 ta míi ban hµnh LuËt §Çu t Níc ngoµi th× cuèi 1997, vµo thêi kú hoµng kim, ®· thu hót ®îc 2300 dù ¸n ®Çu t víi sè vèn ®¨ng ký trªn 32 tû USD, trong ®ã vèn ®· thùc hiÖn vµo kho¶ng 14 tû. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi FDI tõng chøng tá ®îc vÞ trÝ quan träng thËt sù trong nÒn kinh tÕ níc ta. Nã ®ãng gãp tíi gÇn 9% GDP, 35% tæng gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp, trªn 22% kim ng¹ch xuÊt khÈu. NÕu kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc FDI n¨m 1991 míi chØ ®¹t 52 triÖu USD th× 7 n¨m sau, ®· t¨ng 40 lÇn ®Ó ®¹t ®îc con sè 1 tû 982 triÖu USD.

VËy th×, sao vÉn l¹i cø tiÕp tôc chÇn chõ, ngÇn ng¹i ? !.

HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú sau ®»ng ®½ng 3 n¨m, qua 8 vßng ®µm ph¸n ®· ®îc ký t¾t, thÕ mµ cßn bÞ g¸c l¹i. Lµm sao hiÓu næi khi mét viÖc hÖ träng ®Õn møc NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 4 cña Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng khãa VIII ph¶i dµnh cho mét môc riªng mang tiªu ®Ò "TÝch cùc vµ chñ ®éng th©m nhËp vµ më réng thÞ trêng quèc tÕ", trong ®ã x¸c ®Þnh râ: "TiÕn hµnh khÈn tr¬ng, v÷ng ch¾c

44

viÖc ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi Mü, gia nhËp APEC vµ WTO, cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó chñ ®éng thùc hiÖn çc cam kÕt trong khu«n khæ AFTA" mµ råi ®Õn phót cÇn quyÕt ®Þnh ®Ó kh«ng lì thêi c¬ l¹i cã thÓ trôc trÆc nh vËy ®-îc ? ! Trong suèt 3 n¨m trêi, qua 8 vßng ®µm ph¸n ch¾c lµ gay go, c¨ng th¼ng, lÏ nµo Bé ChÝnh trÞ kh«ng chØ ®¹o trùc tiÕp, Trung ¬ng kh«ng ®îc nghe b¸o ço ®ñ 8 lÇn hoÆc chÝ Ýt vµi bèn lÇn. H·n h÷u l¾m, nÕu Bé chÝnh trÞ vµ Trung ¬ng kh«ng cã thêi giê theo dâi, chØ ®¹o suèt qu¸ tr×nh th× ®Õn bíc tèi hËu tríc khi quyÕt ®Þnh ký t¾t, tÊt c¶ nhÊt ®Þnh ®· ph¶i ®îc "®©u vµo ®ã" råi chø !

Sao l¹i ®Õn n«ng nçi nµy? Mµ, khi ®· khóc m¾c ®Õn n«ng nçi Êy th× toµn thÓ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ph¶i ®îc b¸o ço têng tËn ®Ó bµn b¹c nghiªm tóc cho ra nhÏ. BCHTW vÉn thÊy lÊn cÊn th× xin thªm ý kiÕn cña Quèc héi. Quèc héi còng cßn ph©n v©n th× trng cÇu ý kiÕn toµn d©n. VÊn ®Ò kh«ng chØ ta biÕt mµ Mü còng biÕt th× viÖc g× mµ ph¶i bÝ mËt víi nh©n d©n m×nh. Ph¶i ch¨ng, h¬n bao giê hÕt, lóc nµy cÇn nh¾c nhau «n l¹i lêi B¸c Hå: " DÔ tr¨m lÇn: kh«ng d©n còng chÞu, khã v¹n lÇn: d©n liÖu còng xong."

Ngêi viÕt bµi nµy, víi ý thøc c«ng d©n nghiªm tóc, víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi nh©n d©n, víi tæ quèc m×nh, rÊt muèn ®îc lËt qua lËt l¹i, ®îc bµn b¹c cÆn kÏ vÒ nh÷ng ®iÒu h¬n lÏ thiÖt, vÒ sù nªn hay kh«ng nªn trong ký kÕt HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú nhng bÊt lùc v× " khung c¶nh bÝ mËt "

45

cña nã. Bµi viÕt ®µnh chØ dõng ë møc lý luËn chung chung vµ íc ®Þnh s¬ sµi bëi lÏ ®ã.

ThËn träng bao giê còng lµ mét ®øc tÝnh cÇn thiÕt, nhng liÖu ë ®©y cã ph¶i lµ sù thËn träng tØnh t¸o vµ hîp lý kh«ng? Hay chØ lµ sù thËn träng bÞ lîi dông, bÞ thao tóng.

Sau chiÕn th¾ng 1975, tëng r»ng ®Êt níc sÏ vÜnh viÔn s¹ch bãng qu©n thï. Trí trªu thay, ta vÉn cßn ph¶i ®¸nh giÆc, thËm chÝ c¶ nh÷ng cuéc chiÕn ®Ém m¸u. ThÕ råi, cho ®Õn ngµy nay, liÖu cßn kÎ thï kh«ng? kÎ thï cña ta lµ ai ? lµ çi g× ? nã ë ®©u ?

Chóng ta lu«n lu«n nh¾c nhë nhau c¶nh gi¸c tríc ©m mu "diÔn biÕn hoµ b×nh", nhng, sÏ nguy hiÓm h¬n béi phÇn nÕu chóng ta mÊt c¶nh gi¸c tríc thñ ®o¹n x¶o quyÖt cña kÎ nµo ®ã ®ang ra søc t« m¹c "diÔn biÕn hoµ b×nh" thµnh mét con ng¸o ép kh«ng cã thËt ®Ó hï däa råi kho¸i chÝ më cê trong bông, nh×n ta ng©y ng« tù c« lËp m×nh, tù dùng rµo s¾t tríc thÕ giíi tiªn tiÕn, chØ ®Ó l¹i mét lèi hÑp ®ñ chui lät vµo èng tay ¸o hä. ¤i ! Trë l¹i kiÕp n« lÖ nµy míi thùc sù cay ®¾ng. H¬n bÊt kú nçi cay ®¾ng nµo !

Bëi vËy, h·y tØnh t¸o, ®õng chÇn chõ mµ ph¶i khÈn tr¬ng thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¹i héi VIII: " Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a ph¬ng hãa, ®a d¹ng hãa quan hÖ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong níc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi... X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp

46

víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ "

Kh«ng thÓ kh«ng thËn träng, kh«ng thÓ mÊt c¶nh gi¸c nhng hoµn toµn cã thÓ vµ ph¶i tù tin. Trong thÕ giíi toµn cÇu hãa, tÊt c¶ çc quèc gia ®Òu tuú thuéc lÉn nhau trong mèi t¬ng quan hai chiÒu ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c. Ngµy nay, kh«ng ph¶i cø níc giµu lµm chñ vµ hoµn toµn sai khiÕn ®îc níc nghÌo nh t«i tí, kh«ng ph¶i níc lín th¶ søc ¸p chÕ ®îc níc nhá. Huèng chi, ta còng cã nhiÒu thÕ m¹nh cña mét quèc gia 79 triÖu d©n víi 4000 n¨m lÞch sö, cã vÞ trÝ ®Þa lý chiÕn lîc, cã tµi nguyªn phong phó. Míi chØ m¬i n¨m, nhê ®æi míi, nhê sù kÝch thÝch cña héi nhËp, ta ®· t¹o ®îc 10 mÆt hµng chñ yÕu kh¶ dÜ chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng thÕ giíi. Trong ®ã: g¹o ®øng thø hai, cµ phª, h¹t ®iÒu, cao su ®Òu cã thø bËc cao trong hµng xuÊt khÈu trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã lµ dÇu th«, hµng may mÆc, h¶i s¶n, than ®¸, giÇy dÐp, l¹c nh©n, chÌ, thiÕc v.v..... ë mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh vµ trªn ph-¬ng diÖn nµo ®ã, çc níc kh¸c tÊt còng ph¶i phô thuéc vµo ta.

Ngµy nay, ®éc lËp d©n téc kh«ng thÓ chØ ®îc b¶o ®¶m b»ng ý niÖm ®¬n gi¶n " Nam quèc s¬n hµ, nam ®Õ c " mµ chñ yÕu ph¶i lµ kh¶ n¨ng quèc gia ®ã cã b¶o vÖ ®îc chñ quyÒn cña m×nh tríc nh÷ng t¸c ®éng ngµy cµng s©u réng cña xu thÕ toµn cÇu hãa hay kh«ng.

47

Níc ta tuy cßn nghÌo, nÒn kinh tÕ cßn Ìo uét, vèn thiÕu, søc c¹nh tranh cña hÇu hÕt çc mÆt hµng kÐm, nhng khi bíc vµo nÒn kinh tÕ th«ng tin, kinh tÕ trÝ tuÖ, ta sÏ cã lîi thÕ nÕu tËn dông ®îc tiÒm n¨ng chÊt x¸m v« cïng quý gi¸ trong t chÊt con ngêi ViÖt Nam. §iÒu nµy, kh«ng chØ nh÷ng ngêi ViÖt Nam tù t«n mµ rÊt nhiÒu ngêi níc ngoµi còng ®· tõng nãi. Xin nªu thªm mét dÉn chøng nhá. Tin häc vèn lµ mét lÜnh vùc cßn bì ngì ®èi víi ta. VËy mµ, t¹i kú thi tin häc quèc tÕ thø 11 tæ chøc ë Thæ NhÜ Kü th¸ng 10-1999, ®éi tuyÓn níc ta ®· giµnh vÞ trÝ thø nhÊt, trªn tÊt c¶ 60 ®éi tham gia. Trong ®ã cã c¶ çc cêng quèc tin häc nh Nga, Trung Quèc... Bèn em trong ®éi tuyÓn ®i thi th× 3 ®o¹t huy ch¬ng vµng, mét ®o¹t huy ch¬ng b¹c.

§õng cam t©m dÇm ch©n trong vòng hÑp, bëi nh vËy chÝnh lµ ®¸nh mÊt chñ quyÒn mét çch hæ nhôc. H·y "gi¬ng çnh buåm to nh m¶nh hån lµng" mµ "ph¨ng m¸i chÌo, m¹nh mÏ vît trïng kh¬i " ( th¬ TÕ Hanh ) vµo çi biÓn toµn cÇu hãa ®Çy sãng giã. ChØ cÇn chän cho ®îc nh÷ng ngêi thùc sù tµi ®øc ra ®øng mòi chÞu sµo vµ ph¸t huy cho ®îc tiÒm n¨ng to lín cña d©n téc b»ng mét c¬ chÕ d©n chñ thËt sù th× tõ ®Êy buåm sÏ thªm no giã toµn cÇu; tõ ®Êy, tæ quèc ta sÏ nh mét con rång bay lªn.

Hµ néi 5 th¸ng 12 n¨m 1999

48

Héi nhËp ®Ó d©n chñ ho¸D©n chñ ho¸ ®Ó héi nhËp

Sù ph¸t triÓn vò b·o cña c«ng nghÖ tin häc ®ang gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ.Çc xa lé th«ng tin kh«ng ngõng réng më cïng m¹ng líi intecnet ch»ng chÞt ®ang lµm cho thÕ giíi ngµy cµng xÝch l¹i gÇn nhau nh trong cïng khèi phè. ë ®Êy, mçi quèc gia nh mét gia ®×nh vµ mçi con ngêi trë thµnh thµnh viªn cña céng ®ång thÕ giíi. Trong çi phøc hîp t¬ng quan toµn c¶nh ®ã, mçi cÊu tö, tõng con ngêi thùc chÊt kh«ng bÐ ®i mµ cµng cã ®iÒu kiÖn v¬n lªn thÓ hiÖn t chÊt ®éc lËp cña

49

m×nh, vai trß lµm chñ cña m×nh . ChÝnh v× vËy, trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ bÊt kh¶ kh¸ng, mét qu¸ tr×nh ®Þa ph¬ng ho¸ còng ®ang kh«ng ngõng trçi dËy.

Toµn cÇu ho¸ ®îc hoan nghªnh v× nã ®em l¹i c¬ héi míi cho viÖc më réng thÞ trêng vµ tiÕp thu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cïng víi kü n¨ng qu¶n lý tiªn tiÕn; tõ ®Êy, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn ®êi sèng x· héi. Tuy nhiªn, ngêi nµy cã thÓ e ng¹i tríc nh÷ng diÔn biÕn dï tÝch cùc nhng ngoµi mong muèn cña hä; ngêi kia, lo sÏ mÊt viÖc lµm do sù c¹nh tranh cña hµng nhËp khÈu.

§Þa ph¬ng ho¸ ph¶n ¶nh mong muèn n©ng cao kh¶ n¨ng con ngêi tham gia vµo viÖc quyÕt ®Þnh çc vÊn ®Ò ¶nh hëng tíi ®êi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cña m×nh th«ng qua çc quyÕt s¸ch cña nhµ níc. Nh÷ng ®ßi hái vÒ quyÒn tù quyÕt cña çc thµnh viªn x· héi, cña çc ®¬n vÞ céng ®ång diÔn ra díi nhiÒu h×nh thøc, lµm thay ®æi çc nÒn cai trÞ ®éc ®o¸n, dÉn ®Õn ®a nguyªn chÝnh trÞ.

Toµn cÇu ho¸ kÐo çc quèc gia kh«ng ngõng hoµ nhËp vµo céng ®ång thÕ giíi; ®Þa ph¬ng ho¸ dÉn ®Õn phi tËp trung ho¸ quyÒn lùc. Hai qu¸ tr×nh ®ång diÔn nµy tëng nh tr¸i chiÒu nhau nhng thùc chÊt ®Òu thóc ®Èy m¹nh mÏ tiÕn tr×nh tù do ho¸, d©n chñ ho¸ toµn cÇu. §óng nhG. W. Hegel ®· nãi : “ LÞch sö thÕ giíi kh«ng g× h¬n lµ mét tiÕn tr×nh cña ý thøc tù do ”.Theo t liÖu rót tõ cuèn “ Bíc vµo thÕ kû 21 ” cña Ng©n hµng ThÕ giíi th× tû träng çc níc cã

50

mét h×nh thøc d©n chñ nµo ®ã trªn toµn cÇu ®· t¨ng tõ 28% trong n¨m 1974 lªn 61% trong n¨m 1998. §Õn nay ®· cã 140 níc phª chuÈn C«ng íc Quèc tÕ vÒ QuyÒn C«ng d©n vµ ChÝnh trÞ; 42 níc ®· ký nghÞ ®Þnh th tuú chän C«ng íc, c«ng nhËn Uû ban QuyÒn Con ngêi cña Liªn HiÖp Quèc ®èi víi quyÒn xem xÐt çc khiÕu n¹i tè ço nh÷ng vô vi ph¹m nh©n quyÒn.

Xu thÕ tù do ho¸, d©n chñ ho¸ ®· rÊt hiÓn nhiªn. Kh«ng thÓ ®¶o ngîc ®îc, kh«ng thÓ cìng l¹i ®îc. Bëi vËy, mçi quèc gia, nÕu kh«ng muèn trë thµnh l¹c lâng, thËm chÝ, trë thµnh ph¶n ®éng ®Òu ph¶i kh«ng ngõng c¶i t¹o b»ng nh÷ng c¬ chÕ d©n chñ thùc sù chø kh«ng chØ tung lªn nh÷ng khÈu hiÖu su«ng, nh÷ng íc väng m¬ hå. Bëi v×, nh Ralf Darhendorf x¸c ®Þnh : “ D©n chñ lµ mét thÓ chÕ chø kh«ng ph¶i lµ mét nhµ t¾m h¬i cña t×nh c¶m quÇn chóng ”. Cã d©n chñ ho¸ míi mong héi nhËp hµi hoµ vµo céng ®ång nh©n lo¹i tiªn tiÕn. Héi nhËp ®îc víi céng ®ång nh©n lo¹i tiªn tiÕn sÏ gióp tiÕn tr×nh d©n chñ ho¸ cña quèc gia ph¸t triÓn v÷ng ch¾c.

Trong th¸ng 5 n¨m 2000 nµy, tæng bÝ th ®¶ng Céng s¶n ViÖt nam Lª Kh¶ Phiªu sÏ ®Õn víi níc Ph¸p. Cã mét sù tong trïng lý thó. ChuyÕn th¨m ViÖt nam cña tæng thèng Ph¸p Francois Mitterrand th¸ng 2 n¨m 1993 lµ chuyÕn th¨m cña vÞ nguyªn thñ quèc gia ph¬ng T©y ®Çu tiªn ®Õn níc ta tõ sau n¨m 1975. ChuyÕn th¨m Céng hoµ Ph¸p th¸ng 5 n¨m 2000 lµ chuyÕn th¨m ®Çu tiªn mét níc ph¬ng T©y cña tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu tõ ngµy «ng nhËm chøc.

51

V× sao cã sù chän lùa t¬ng trïng nh vËy ?

ChuyÕn th¨m cña tæng thèng Francois Mitterrand n¨m 1993 ®· gãp phÇn ®Èy m¹nh quan hÖ EU-ViÖt nam. TiÕp sau sù kiÖn träng ®¹i ®ã, hµng lo¹t çc nhµ l·nh ®¹o çc níc EU : Tæng thèng Céng hoµ ¸o, Thñ tíng Thuþ §iÓn, Thñ tíng Hµ Lan . . . còng ®· lÇn lît ®Õn ViÖt nam. Chñ tÞch Uû ban ch©u ¢u Jacque Delors khi ®ã ®· nãi : “ Liªn minh ch©u ¢u kh«ng thÓ cã mÆt ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, nhng ViÖt nam lµ níc ph¶i ®îc u tiªn, ®îc dµnh nh÷ng t×nh c¶m xøng ®¸ng vµ sù gióp ®ì, hîp t¸c cÇn thiÕt “. ThÕ råi, Ph¸p ®· ®øng tªn trong danh s¸ch 10 n-íc hµng ®Çu ®Çu t vµo ViÖt nam víi tæng sè vèn gÇn 1,5 tû USD qua 89 dù ¸n. 11 trong15 níc thuéc EU ®· ®Çu t vµo ViÖt nam víi tæng sè vèn ®¹t tû träng h¬n 11% tæng sè vèn FDI ë ViÖt Nam .

Sau çi b¾t tay gi÷a tæng thèng Jacque Chirac vµ tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu lÇn nµy, nh÷ng g× sÏ ®îc ®¹t tíi ?

Tríc çi sõng s÷ng cña kú quan Effel ngêi ta kh«ng thÓ kh«ng ngìng mé mét níc Ph¸p víi nh÷ng ph¸t minh vµ kh¶o nghiÖm ®iÖn- tõ ®Çu tiªn cña AndrÐ AmpÌre hay Galvani, Franklin; cña ®¹i sè Jean le Rond d’ Alembert hay h×nh häc gi¶i tÝch Descarte; cña chiÕc khinh khÝ cÇu lÇn ®Çu xuÊt hiÖn trong bÇu khÝ quyÓn Tr¸i §Êt do anh em Mongolfier chÕ t¹o hay ph¸t minh vÒ tÝnh phãng x¹ cu¶ Antoine Becquerel, cña Pierre

52

Curie . . .Tuy nhiªn, gi÷a bÇu kh«ng khÝ s«i ®éng cña Paris tr¸ng lÖ h¼n lßng ngêi sÏ cßn nh rung ®éng h¬n víi bíc ch©n nh÷ng ®oµn qu©n çch m¹ng 1789 tõng rÇm rËp kÐo qua Versaille, x«ng lªn ph¸ ngôc Bastille; h¼n sÏ cßn nghe vang väng trong l©u ®µi Challot b¶n Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ Nh©n quyÒn tõ çi ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 1948 thiªng liªng xa.

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, khi võa khai lËp níc ViÖt nam D©n chñ Céng hoµ, trë l¹i th¨m Ph¸p ®· nãi : “ C¶ hai níc ®Òu cã quyÒn lîi chung, cã mèi c¶m t×nh chung, cã mét nÒn v¨n ho¸ vµ lu©n lý gièng nhau vµ cã chung mét nguyÖn väng tha thiÕt tù do. Níc Ph¸p cña cuéc §¹i Çch m¹ng 1789, níc Ph¸p cña cuéc kh¸ng chiÕn §øc, cña cuéc gi¶i phãng, ®· tîng trng h¬n bao giê hÕt cho lý tëng Tù do, D©n chñ. Vµ níc ViÖt Nam chiÕn ®Êu g×µnh ®éc lËp chØ lµ theo nh÷ng lý tëng d©n chñ mµ d©n téc Ph¸p lµ ngêi tiªn phong “.

Ch¸y báng, thiªng liªng sao kh¸t väng tù do, d©n chñ ! V× sù nghiÖp d©n chñ ho¸ ta tù nguyÖn t×m ®êng héi nhËp tØnh t¸o vµo céng ®ång nh©n loaÞ tiªn tiÕn. Ta quyÕt ph¶i tiÕn tíi d©n chñ ho¸ m¹nh mÏ, v÷ng ch¾c ®Ó mong ®îc héi nhËp ®µng hoµng vµo sù nghiÖp d©n chñ ho¸ cña thÕ giíi v¨n minh.

T«i yªu níc Ph¸p trong ngêi s¸ng tinh thÇn to¸t lªn tõ g¬ng mÆt bøc tranh næi tiÕng “ N÷ thÇn

53

Tù do d¾t dÉn d©n chóng “ ( cña danh ho¹ EugÌne Delacroix vÏ n¨m 1831 ). T«i yªu níc Ph¸p cña Charles Louis Montesquieu, Francois Marie Arouet vµ Jean Jacques Rousseau, cña Saint Simon, Charles Fourrier vµ Alexis de Tocqueville, cña Theophile de Viau, Paul Eluard vµ Victor Hugo . . .

T«i mong íc ch¸y lßng vµ kú väng bao nhiªu cho ®Êt níc t«i, ®Êt níc cña nh÷ng trang sö hµo hïng, cña t chÊt ngoan cêng, hµo hoa, tuÊn tó tr¸c viÖt trong con ngêi ViÖt Nam.

Hµnéi th¸ng 5 n¨m 2000

Trao ®æi víi nhµ çch m¹ng l·o thµnh TrÇn §é vÒ

T×nh h×nh ®Êt n íc vµ vai trß cña ®¶ng Céng s¶n

“ T×nh h×nh ®Êt níc vµ vai trß cña ®¶ng Céng s¶n “ lµ tiªu ®Ò bµi viÕt 18 trang ®¸nh m¸y vi tÝnh khæ A4 cña nhµ çch m¹ng l·o thµnh TrÇn §é võa hoµn thµnh vµo cuèi 1997 ®Çu 1998. Vèn lµ ngêi khÝ ph¸ch, «ng ®ang häc

54

Trung häc ë Hanoi th× bá vÒ quª ë Th¸i B×nh ho¹t ®éng çch m¹ng tõ 1939. ¤ng tham gia ®¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng tõ 1941. Còng n¨m ®ã «ng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vµ ®Çy lªn S¬n La. ¤ng ®· x«ng pha nhiÒu trËn tuyÕn : ChÝnh trÞ viªn trong Bé chØ huy VÖ quèc ®oµn khu Hanoi, ChÝnh uû ®¹i ®oµn 312, ChÝnh uû qu©n khu H÷u ng¹n, Phã chÝnh uû toµn Qu©n Gi¶i phãng miÒn Nam. ¤ng tõng gi÷ nhiÒu chøc vô träng yÕu trong bé m¸y ®¶ng vµ nhµ níc cña ta: Phã chñ tÞch Quèc héi, Trëng ban V¨n ho¸ - V¨n nghÖ trung ¬ng §¶ng v v... ¤ng ®îc kÕt n¹p lµm Héi viªn héi Nhµ v¨n ViÖt nam tõ n¨m 1957, vµ, cho ®Õn 1974 cã lÏ «ng lµ nhµ v¨n ViÖt nam ®Çu tiªn cã qu©n hµm cao nhÊt : trung tíng. ¤ng ®· ngo¹i thÊt tuÇn vµ ®· nghØ hu ®îc Ýt l©u nh-ng v× thÊy t×nh h×nh bÊt an nªn ®· ph¶i gièc ra “ nh÷ng giät m¸u v¾t tõ trong tim mét ngêi tõ nhiÒu chôc n¨m nay “ (1) ®Ó th¶o luËn vÒ §Êt níc vµ vÒ §¶ng. ¤ng kh«ng thÓ ®õng ®îc v× dù c¶m thÊy níc nhµ “®ang ®øng tríc hai nguy c¬ hiÓm ¸c: hoÆc lµ sÏ bÞ sôp ®æ, mét sù sôp ®æ kh«ng ai cøu næi , hoÆc lµ sÏ mÊt æn ®Þnh ngµy cµng lín , §¶ng l¹i buéc ph¶i ®èi phã, ®µn ¸p vµ cuèi cïng còng tan r· nÕu kh«ng cøu x· héi tho¸t nhanh khái t×nh h×nh bïng nhïng , bÖnh ho¹n hiÖn nay “ (1). Lêi c¶nh b¸o d÷ déi vµ ®au xãt ®ã bËt lªn sau qu¸ nhiÒu kh¾c kho¶i, d»n vÆt cña «ng tríc nh÷ng nghÞch lý rÊt qu¸i gë, rÊt tµn khèc mµ cø nhën nh¬ ®îc tån t¹i trong x· héi ta. §Õn nçi, dêng nh «ng ph¶i qu»n qu¹i thÐt lªn hµng lo¹t c©u hái “ T¹i sao ...T¹i sao... T¹i sao...? “ ®Ó råi tÊt c¶ nh÷ng ai cã l¬ng tri ®Òu ph¶i s½n sµng chia sÎ cïng «ng.

55

¤ng hái : “ T¹i sao lu«n lu«n nhÊn m¹nh “ kinh tÕ quèc doanh lµ chñ ®¹o ”, trong khi ®ã lµ mét khu vùc kÐm hiÖu qu¶ nhÊt vµ lµ nh÷ng “ æ “ tham nhòng ghª gím nhÊt ? ”, råi «ng ph¸n quyÕt : “ ... kh«ng thÓ thùc hiÖn theo lèi nãi nhËp nh»ng “ kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ”. Gi÷a hai çi ph¶i chän lÊy mét. LÊy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc hay lÊy ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ? ”. ¤ng chØ ra “ ... víi “ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ”, Nhµ níc rÊt réng tay cÊp tÝn dông cho khu vùc kinh tÕ quèc doanh, khiÕn cho tÝn dông kh«ng thu håi ®îc, çc ng©n hµng ®øng tríc nguy c¬ ph¸ s¶n ” (1). Qu¶ ®óng r»ng ®Êy lµ mét nguyªn nh©n t¹o nªn nghÞch lý. Tuy nhiªn, cßn mét nguyªn nh©n kh¸c lµ ngêi ta “ thÝch çi c¬ chÕ ®ã chØ v× cßn muèn lîi dông nã ®Ó biÕn mét sè phÇn tö trong “ giai cÊp ” m×nh thµnh nh÷ng tªn t b¶n ®á - nh÷ng tªn t b¶n ®îc ®Ò b¹t, ®îc chØ ®Þnh, ®îc bao cÊp, ®îc b¶o vÖ b»ng chuyªn chÝnh v« s¶n “ (2). Cã çi sù mËp mê, kh«ng ra mÌo tr¾ng, ch¼ng ra mÌo ®en nh thÕ th× ngêi ta míi cã ®iÒu kiÖn “ nguþ t¹o ra ®ñ thø : kinh tÕ d©n sù, kinh tÕ ®oµn thÓ, kinh tÕ ®¶ng, kinh tÕ çc lùc lîng vò trang ... nh»m khu©ý ®ôc c¶ x· héi lªn ®Ó nu«i bÐo nh÷ng con cß ” (2) . Tamexco lµ g× ? Lµ çnh tay lµm kinh tÕ cña §¶ng. Cã vËy th× nã míi cã næi søc m¹nh thÇn th«ng mµ moi mãc, mµ biÕn ho¸ hµng tr¨m tû ®ång må h«i níc m¾t cña nh©n d©n vµo tói riªng cña bän tham tµn ®Ó råi lµm thÊt tho¸t ®i ®Õn s¸u bÈy tr¨m tû ®ång. C«ng ty DÖt 8.3 - quèc doanh chÝnh hiÖu - th× tÝnh ®Õn 31

56

th¸ng 12 n¨m 1996 cã sè d nî vèn ®Çu t lµ 126 tû ®ång nhng d nî ®Õn h¹n tíi 42 tû ®ång. Còng ®Õn ngµy ®ã, c«ng ty quèc doanh nhµ nßi - DÖt Nam ®Þnh - nî vèn ®Çu t lµ 641 tû ®ång, trong ®ã nî ng¾n h¹n 130,7 tû ®ång, nî trung h¹n vµ dµi h¹n 172 tû ®ång, nî mua thiÕt bÞ tr¶ chËm níc ngoµi 116 tû ®ång, cßn l¹i lµ çc kho¶n vay l-u ®éng, chiÕm dông vèn, nî l·i, nî ng©n s¸ch... ( §©y lµ nh÷ng con sè ®îc c«ng bè, thùc tÕ ch¾c cßn ghª gím h¬n ). V× lµ con cng quèc doanh nªn DÖt Nam §Þnh míi cã ®ñ thÕ lùc bao che ®Ó ®îc gian dèi ®Õn møc qua 4 n¨m, tõ 1992 ®Õn 1995 ®· lç h¬n 207 tû ®ång mµ n¨m 1992 vÉn ®îc khai b¸o lµ l·i 3,1 tû ®ång, 1993 l·i 203,6 triÖu ®ång, 1994 l·i 297,7 triÖu ®ång. Râ rµng : “ nhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc ®ang lµ çc bÇu s÷a tong teo cña nh©n d©n bÞ v¾t ra ®au ®ín ®Ó nu«i bÐo mét bän ngêi võa bÊt tµi, võa v« tr¸ch nhiÖm, võa phi nh©n b¶n“ (2)

CÇn xóc tiÕn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p: cæ phÇn ho¸, gi¶i t, gi¶i thÓ ®Ó gi¶m nhanh 6000 doanh nghiÖp nhµ níc xuèng chõng d¨m bÈy tr¨m, ®ång thêi thiÕt thùc t¹o ra s©n ch¬i ®ång ®Òu cho tÊt c¶ çc thµnh phÇn kinh tÕ. ¤ng hái : “ T¹i sao ngêi d©n, trong hoµn c¶nh møc sèng cã t¨ng lªn, kh«ng thiÕt tha gãp c«ng, gãp cña vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc nh §¶ng kh«ng ngõng kªu gäi ? ThËm chÝ ë mét sè n¬i ngêi d©n cßn chèng l¹i çc tæ chøc §¶ng vµ ®øng lªn ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh ? “. VÒ vÊn ®Ò nµy “ c©u tr¶ l¬× sÏ

57

kh«ng khã, nÕu lÊy lîi Ých ®Êt níc mµ kh«ng ph¶i lÊy lîi Ých cña §¶ng lµm ®Çu “ (1).

Thö nghiªm tóc nh×n nhËn l¹i xem. Sau ®»ng ®½ng gian lao, víi ngËp trµn hy sinh x¬ng m¸u, th¶m khèc h¬n bÊt kú ®Êt níc nµo, tµn h¹i h¬n bÊt kú d©n téc nµo trªn thÕ giíi trong lÞch sö hiÖn ®¹i, nhiÒu ®¶ng viªn cã chøc cã quyÒn kh«ng nh÷ng ®îc sèng sung síng h¬n quan l¹i thuë tríc mµ h¬n c¶ nhiÒu nhµ t b¶n ë çc níc hiÖn ®¹i. Cßn ngêi d©n, tuyÖt ®¹i ®a sè ®ång bµo, ®îc g× ? §îc çi møc sèng ngang víi møc sèng cña mét trong 20 níc nghÌo khæ nhÊt thÕ giíi. “§îc bãc lét “ nÆng nÒ h¬n tríc ®Ó t¹o nªn çi hè ng¨n çch giµu - nghÌo s©u réng h¬n xa rÊt nhiÒu. §îc hëng nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa mµ trong ®ã ngêi n«ng d©n bÞ hµng lo¹t cêng hµo ¸c b¸ míi lîi dông chuyªn chÝnh v« s¶n th¼ng tay trï dËp, trÊn ¸p khi cÇn cho quyÒn lîi cña hä. ( V× vËy n«ng d©n Th¸i b×nh, Uy nç, vµ l¸c ®¸c ®©y ®ã ë Hµ T©y, §ång Nai, Thanh Ho¸ ... míi ph¶i næi dËy). TÇng líp trÝ thøc th× bÞ xiÕt vµo ®Çu mét vßng kim c« hÖ t tëng nµy, hÖ ý thøc kia. ChØ ®îc nghÜ theo §¶ng nªn còng chØ ®îc nãi theo §¶ng. Nh÷ng trÝ thøc lßng ngay d¹ th¼ng d¸m béc b¹ch t duy cña m×nh th× dï ®· tõng ®ång cam céng khæ, chung lng ®Êu cËt víi §¶ng, còng bÞ §¶ng kh«ng ngÇn ng¹i th¼ng tay trõng trÞ ! Cho ®Õn b©y giê, nh÷ng biÖn ph¸p trï diÖt cæ s¬ vÉn cø ®îc sö dông tØnh b¬, nh kh«ng cßn ai cã kh¶ n¨ng nhí næi lêi th¸nh hiÒn : “ ViÖc nh©n nghÜa cèt ë yªn d©n ”. Bïi Minh Quèc, Tiªu Dao B¶o Cù... , nh÷ng ngêi ®· tõng dèc bÇu m¸u nãng, h¬n 30 n¨m tríc víi

58

®Çy hµo khÝ h« hµo thanh niªn x«ng tíi x¶ th©n v× çch m¹ng, v× §¶ng qua nh÷ng vÇn th¬ ®Çy nhiÖt huyÕt : “ Çi tuæi 20 khi híng ®êi ®· râ. Th× khã kh¨n biÕt mÊy còng lªn ®êng... ”, ®· tõng hy sinh c¶ vî m×nh trong chiÕn trËn ; ®· tõng h¨ng h¸i ®i tiªn phong ph¸t ®éng häc sinh, sinh viªn MiÒn Nam ®Êu tranh híng vÒ Çch m¹ng ... VËy mµ, ®Õn nay hä ®ang bÞ giam láng trong kiÕp tï t¹i gia rÊt th¬ng t©m.

ChÝnh v×, §¶ng chØ v× §¶ng, chÝnh quyÒn chØ v× chÝnh quyÒn nh vËy cho nªn quÇn chóng, vµ, kÓ c¶ ®¶ng viªn, nÕu kh«ng vïng lªn ®Êu tranh th× còng tá th¸i ®é ch¸n chêng, thê ¬, l·nh ®¹m.

Çi thùc tr¹ng u uÊt, ¶m ®¹m tiÒn khëi nghÜa cña x· h«i ta ®· tõng ®îc nhµ chÝ sü Phan Béi Ch©u m« t¶ trong H¶i Ngo¹i HuyÕt Th : “ Mét lµ vua sù d©n ch¼ng biÕt Hai lµ quan ch¼ng thiÕt g× d©n Ba lµ d©n chØ biÕt d©n MÆc qu©n, mÆc quèc, mÆc thÇn, mÆc ai “ ¥ Philipine ngêi ta rÇm ré xuèng ®êng biÓu t×nh ®ßi gi¶m ¸n cho c« g¸i ë ®î tªn lµ Sara Balabazan khi c« d¸m cÇm dao ®©m chÕt «ng chñ ®Ó b¶o vÖ trinh tiÕt cho m×nh. ¥ Mü, dluËn x«n xao, lµm chÊn ®éng c¶ quèc tÕ vÒ ¸n tö h×nh cña mét phô n÷ s¸t nh©n biÕt hèi c¶i ë bang Texas. ¥ nuíc ta, kh«ng ph¶i chØ nh÷ng trÝ

59

thøc næi tiÕng thÕ giíi nh gi¸o s §oµn ViÕt Ho¹t hay b¸c sü NguyÔn §an QuÕ v v ...®· bÞ giam cÇm c¶ chôc n¨m trêi mµ kh«ng mÊy ai ®îc biÕt, ngay c¶ çc nguyªn uû viªn Bé ChÝnh TrÞ Trung ¦¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, çc çn bé cao cÊp cña §¶ng nh TrÇn Xu©n B¸ch, Hoµng Minh ChÝnh, Chu v¨n TÊn ... khi bÞ xö trÝ, b¸o chÝ còng chØ ®a tin qua quýt. Kh«ng ai cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc bµn b¹c, ®îc suy ngÉm. Mäi ngêi buéc ph¶i biÕt sèng trong tr¹ng th¸i v« c¶m, mÆc ®ång téc, ®ång chÝ, “ mÆc qu©n, mÆc quèc, mÆc thÇn ”; tÊt c¶ phã th¸c cho §¶ng th× míi ®îc coi lµ tin tëng §¶ng. ThËt kh¸c lÏ ®êi ®Õn møc qu¸i dÞ. VËy mµ tinh thÇn cña ta, ý thøc cña ta, lßng nh©n ¸i cña ta bÞ tha ho¸ qu¸ l©u, qu¸ tÖ h¹i, ®Õn møc ta kh«ng cßn kh¶ n¨ng tù vÊn l¬ng t©m, kh«ng cßn biÕt tù sØ nhôc!

DÉu sao, “ Vi thiÖn gi¶, thiªn b¸o chi dÜ phóc ; vi bÊt thiÖn gi¶, thiªn b¸o chi dÜ ho¹ “ ( Lêi Khæng Tö ). Khi ®Êt níc l©m vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, ®Ó gióp Nhµ níc tho¸t nhanh khái t×nh tr¹ng nguy cËp , ngêi d©n Hµn Quèc, ngêi d©n Th¸i Lan ... , ®ang sèng ë trong níc còng nh ë ngoµi níc ®Òu tù gi¸c t×nh nguyÖn gãp nh÷ng mãn ®å t trang b»ng vµng ®Ó nhµ níc nÊu ch¶y ra ®óc thµnh thái, ®æi lÊy ngo¹i tÖ. Lßng u thêi, mÉn thÕ cña con ngêi ViÖt Nam xa kia cßn ®îc biÓu hiÖn cao quý h¬n thÕ rÊt nhiÒu qua çc TuÇn lÔ Vµng tæ chøc ngay sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, qua çc hµnh ®éng tù th¸o rì nhµ m×nh ra lãt ®êng cho chiÕn xa th¼ng tiÕn ra mÆt trËn ... VËy mµ, ®Õn nay, kh«ng nh÷ng ng-êi ta “ kh«ng thiÕt tha gãp c«ng, gãp cña vµo

60

c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc nh §¶ng kh«ng ngõng kªu gäi “ (1) , mµ, thËm chÝ, nÕu råi ®©y cã ai ®Êy tù nhiªn bÞ quy lµ “ TrÇn Xu©n B¸ch “, lµ “ Hoµng Minh ChÝnh “, lµ “ Chu v¨n TÊn “ th× ch¾c h¼n còng sÏ ch¼ng ai buån ®o¸i hoµi ! VÒ c©u hái “ T¹i sao ®êng lèi ®æi míi vµ më cöa ®· ®a tíi mét sù ph©n ho¸ x· héi s©u s¾c ®Õn thÕ, ®a tíi sù lµm giÇu bÊt chÝnh vµ ®Çy th¸ch thøc cña mét bé phËn nhá - chñ yÕu lµ trong çn bé, ®¶ng viªn cã chøc cã quyÒn - nhthÕ ?” (1) .

C©u hái nµy nªn ®îc ®Æt ra mét çch chÆt chÏ ®Ó tr¸nh sù ngé nhËn r»ng b¶n th©n viÖc ®æi míi vµ më cöa ®Ých thùc còng Èn tµng mét m«i trêng xÊu chøa ®Çy mÇm ®éc lµm nÈy sinh sù lµm giÇu bÊt chÝnh vµ sù ph©n ho¸ x· héi mét çch bÊt c«ng. ThËt ra, dÔ cã sù ngé nhËn ch¼ng qua chØ v× chóng ta cø cè t×nh ngoan cè sö dông nh÷ng thuËt ng÷ kh«ng ®óng, nÕu kh«ng muèn nãi th¼ng ra lµ nguþ biÖn, lµ quanh co. LÏ ra ph¶i nãi lµ söa sai hoÆc ®æi l¹i nh xa míi ®óng. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy, nh÷ng g× ta thùc sù phôc thiÖn, thµnh thËt söa sai, t×m ®îc ra çi míi hoÆc ®æi l¹i ®îc nh ngµy xa th× ®Òu gÆt h¸i thµnh qu¶ tèt; nh÷ng g× cßn luÈn quÈn kiÓu “ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ” th× ®Òu lóng tóng hoÆc thÊt b¹i.

Xa kia, ngêi n«ng d©n ®ang ®îc trùc tiÕp qu¶n lý ruéng vên cña m×nh, ta Ðp buéc hä vµo hîp t¸c x· lµm cho kh«ng nh÷ng miÕng thÞt, con ç

61

bçng trë nªn hiÕm hoi, ®Õn mí rau còng ph¶i xÕp hµng míi mua ®îc. Tõ khi trë l¹i giao ®Êt, giao rõng vÒ cho n«ng d©n, l¬ng thùc, thùc phÈm l¹i ®îc s¶n xuÊt gia t¨ng béi phÇn.

Xa kia ta ®· cã nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng theo quy luËt thÞ trêng, bçng nhiªn ta ra nghÞ quyÕt “ §Èy m¹nh c«ng cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, träng t©m tríc m¾t lµ ®Èy m¹nh cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ ç thÓ cña n«ng d©n, thî thñ c«ng vµ cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t doanh ” (3). ThÕ lµ ta th¼ng tay tiªu diÖt hÕt çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c víi quyÕt t©m biÕn dÇn nÒn kinh tÕ quèc d©n tõ chç cã nhiÒu thµnh phÇn thµnh mét nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa c¬ b¶n thuÇn nhÊt chØ gåm hai h×nh thøc : së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Do vËy chî bóa x¸c x¬, chiÕc quÇn ®ïi, gãi mú chÝnh ... còng ph¶i b¸n ph©n phèi . Tr¶ l¹i quyÒn tån t¹i cña çc thµnh phÇn kinh tÕ nhngµy xa, søc s¶n xuÊt ®îc gi¶i phãng ®«i phÇn, nÒn kinh tÕ míi cã ®iÒu kiÖn khëi s¾c trë l¹i.

Xa kia, ngoµi hÖ thèng trêng c«ng, ta cã çc tr-êng t ; ngoµi bÖnh viÖn nhµ níc, cã çc nhµ th-¬ng t, nhµ th¬ng lµm phóc ... Bçng nhiªn, ta dÑp bá, chØ ®Ó l¹i çc trêng, çc bÖnh viÖn “ quèc doanh “. Sù thiÕu hôt kinh phÝ, sù xuèng cÊp th¶m h¹i vÒ gi¸o dôc vµ y tÕ ®ang buéc ta kh«ng cßn çch nµo kh¸c lµ ph¶i quay vÒ lµm l¹i nh xa .v v...

62

VËy mµ sao ta vÉn kh«ng chÞu tiÕp nhËn bµi häc thùc tiÔn, vÉn kh¨ng kh¨ng “ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa”, vÉn ra lÖnh ph¶i “ tËp trung nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ n-íc “ vµ Ðp buéc tæng s¶n phÈm GDP ph¶i giµnh tû träng 60% cho çc thµnh phÇn kinh tÕ nµy (4). C¬n kh¸t doanh nghÞªp nhµ níc mét çch mï qu¸ng khiÕn ngêi ta cµng kh¸t cµng tu níc muèi, ®Ó råi, hµng ngh×n tû ®ång må h«i, níc m¾t, x¬ng m¸u cña nh©n d©n cø thÕ ®em ®æ xuèng s«ng xuèng bÓ thËt xãt xa. VÒ chuyÖn më cöa. Ph¶i h« lªn më cöa, ph¶i ch¨ng nghÜa lµ tríc ®©y ta ®ãng cöa. KÓ c¶ khi ta ®· vµ ®ang cã quan hÖ cèt thiÕt víi nhiÒu níc trong phe x· héi chñ nghÜa ? Cã thÓ lµ ®óng nh vËy. Cã thÓ lµ chóng ta ®· bõng tØnh Tuy nhiªn, tiÕc r»ng, cho ®Õn nay ta vÉn cha thùc lßng hay lµ cha biÕt më cöa mét çch quang minh. Çnh cöa th«ng ra víi thÕ giíi bªn ngoµi ph¶i ®îc quan niÖm lµ chØ cã mét nhng ®îc kÕt cÊu b»ng nhiÒu tÕ bµo hîp nhÊt mét çch h÷u c¬ : chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸, gi¸o dôc, th«ng tin, khoa häc - kü thuËt vv... NÕu chØ nh»m vµo mét, hai lÜnh vùc th× cöa kh«ng thÓ nµo më ®îc. Cø cè t×nh ra søc chäc vµo mét vµi tÕ bµo th«i th× chØ t¹o ra çc lç thñng lµm xo¸y lªn nh÷ng c¬n giã ®éc, hoÆc lµ, lµm ho¹i th çnh cöa. NÕu gi¶ng gi¶i r»ng lèi th«ng ra thÕ giíi bªn ngoµi gåm nhiÒu çnh cöa tÇng tÇng líp líp : çnh cöa chÝnh trÞ, çnh cöa kinh tÕ v v....th× khi më ra chØ mét vµi çnh cöa trong sè ®ã, lèi ®i quang minh chÝnh ®¹i vÉn kh«ng thÓ

63

khai th«ng. Cöa vÉn kh«ng më vµ kh«ng cã tr¹ng th¸i “më cöa “ ®Ých thùc.

Nh÷ng n¨m qua ta cha më cöa mét çch ®µng hoµng cho ®¹i khèi nh©n d©n mµ chØ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mét sè thÕ lùc chäc l¸ch thµnh nh÷ng khe hë mµ mãc ngoÆc, mµ ®i ®ªm víi nhau. Tõ ®Êy gian lËn chÝnh trÞ, gian lËn kinh tÕ vv ... míi ®Î ra lóc nhóc nh÷ng mafia ®ñ lo¹i, nh÷ng tªn m¹i b¶n, nh÷ng kÎ ®Çu c¬, nh÷ng lò gian th-¬ng ... MÊt ®éc lËp, mÊt tù chñ, mÊt tµi s¶n quèc gia, mÊt ®ång bµo ... chÝnh lµ v× vËy.

Nãi vÒ §¶ng cña m×nh, «ng l¹i s÷ng sê nªu c©u hái : “ T¹i sao §¶ng b©y giê l¹i kh¸c §¶ng ngµy xa ? ” (1) . Vµ, «ng tù t×m c©u tr¶ lêi : “ Ngµy nay §¶ng víi d©n lµ hai. §¶ng lµ ai ? §¶ng lµ nh÷ng ngêi cai trÞ cã quyÒn lùc, cai trÞ d©n vµ d©n vÉn nh ngµy xa, lµ nh÷ng ngêi bÞ cai trÞ, thÊp cæ, bÐ häng. Ngay trong §¶ng còng chia thµnh hai...”(1) . Nhµ- th¬-chiÕn-sü- çch- m¹ng Bïi Minh Quèc còng tõng cã nhËn xÐt t¬ng tù “ §¶ng chØ cßn çi danh. Thùc chÊt, díi çi danh xng chung nµy ®ang tån t¹i hai ®¶ng : mét ®¶ng cña thiÓu sè ®Æc quyÒn ®Æc lîi vµ nh÷ng kÎ ¨n theo nãi leo, mét ®¶ng cña ®a sè ®¶ng viªn thêng . Gi÷a ®¶ng viªn cña hai ®¶ng nµy lµm g× cßn chót nµo gäi lµ lý tëng chung, lµ t×nh ®ång chÝ... Sù giÇu sang phÌ phìn cña ®¶ng viªn ë phÝa nµy dùa trªn sù cïng khèn vÒ kinh tÕ, nhu nhîc vÒ chÝnh trÞ cña ®¶ng viªn ë phÝa kia “ (5)

64

ThËt lµ chua xãt. Nçi chua xãt nµy ®ang ngµy cµng ngÊm s©u ®Ó biÕn thµnh nçi ®au qu»n qu¹i cña nh÷ng ®¶ng viªn ch©n chÝnh. Nh÷ng ®¶ng viªn thuéc líp TrÇn §é, NguyÔn v¨n TrÊn, Hoµng H÷u Nh©n, Lª Hång Hµ ... trë vÒ tríc, vµ kÓ c¶ sau nµy nh NguyÔn KiÕn Giang, Bïi Minh Quèc, §ç Trung HiÕu... khi ®øng tuyªn thÖ díi cê, n¾m tay h¸t vang “ Vïng lªn hìi çc n« lÖ ë thÕ gian. Vïng lªn hìi ai cùc khæ bÇn hµn...” ®Òu nghÜ tíi mét x· héi kh«ng cßn bÊt c«ng, kh«ng cßn ®ãi nghÌo. VËy mµ, ®Õn nay, bãc lét vÉn cßn ®ã, ¸p bøc vÉn cßn ®ã, thiÕu tù do vÉn cßn ®ã, mÊt d©n chñ vÉn cßn ®ã. Nµo ph¶i kÎ ngo¹i bang, nµo ph¶i kh¸c m¸u tanh lßng, chÝnh ®¶ng viªn bãc lét m×nh, chÝnh ®ång chÝ m×nh ®µn ¸p, khèng chÕ m×nh ! Cho nªn, cµng trung kiªn, cµng trong s¸ng cµng xãt xa, cay ®¾ng.

§¶ng b©y giê ®· kh¸c h¼n §¶ng ngµy xa ! §ã lµ “ Nçi buån mang xuèng tuyÒn ®µi cha ngu«i ” cña nh÷ng ai ®· tõng mét thêi “ Ra ®i kh«ng v¬ng thª nhi ” v× nghÜ r»ng m×nh ®ang x¶ th©n cho nh÷ng g× ®îc xem lµ lý tëng cao ®Ñp.

Ph¹m Hång Th¸i, Hoµng v¨n Thô, NguyÔn thÞ Minh Khai, Lý Tù Träng... nÕu ®îc bõng sèng l¹i, h¼n cßn ngh×n v¹n lÇn ®au ®ín h¬n ta.

VËy mµ §¶ng chØ thÊy tù hµo. Tù hµo ngay c¶ khi m¾c sai lÇm nghiªm träng. Mét vµi t×nh huèng ®¬n cö trªn ®©y cho thÊy nhiÒu tiÕn tr×nh x· héi ë ViÖt nam ®ang ®îc diÔn tiÕn b×nh thêng, hîp quy luËt tù nhiªn, bçng nhiªn bÞ l¸i chÖch sang mét híng sai . Khi ®Õn ngâ côt,

65

khñng ho¶ng ®Õn møc s¾p sôp ®æ, buéc ph¶i ®æi híng hoÆc quay l¹i th× §¶ng vÉn b¾t mäi ngêi ph¶i ca ngîi : nhê c«ng ¬n §¶ng biÕt ®æi míi ! Cßn ®©u çi ph¬ng ch©m phª vµ tù phª cã thêi nµo ®ã tõng ®îc nªu lªn nh mét lÏ sèng cña §¶ng !

Díi çi ®Þnh ®Ò d©n chñ tËp trung, ngêi ta th©u tãm mäi quyÒn lùc cho çc vÞ chøc s¾c trong §¶ng, chøc vÞ cµng cao, ®é tËp trung quyÒn lùc cµng lín. D©n chñ tËp trung t¹o ®iÒu kiÖn cho mét nhãm nguêi, thËm chÝ mét ngêi nµo ®ã tù xem hä lµ toµn bé ®¶ng, chØ cã hä lµ ®¶ng viªn cã nghÜa, hµng triÖu ®¶ng viªn kh¸c chØ lµ nh÷ng con bµi trªn çi chiÕu ch¬i ®á ®en. ThÕ lµ l·o tíng TrÇn §é l¹i kh¾c kho¶i “ TiÕc thay, hiÖn nay §¶ng lµ §¶ng trÞ, l¹i ®éc t«n, kh«ng cã bÊt cø mét c¬ chÕ gi¸m s¸t nµo, kÓ c¶ nh÷ng ngêi ë trong §¶ng. §· ®éc t«n th× tÊt yÕu ®i tíi léng quyÒn “ (1) .

Tõ rÊt nhiÒu nghÞch lý ®· lµm bËt lªn bao nhiªu c©u hái “ T¹i sao ” cña nh÷ng l¬ng tri lín nh TrÇn §é, ai còng thÊy yªu cÇu d©n chñ ho¸ x· héi ë níc ta bøc thiÕt chõng nµo. Kh«ng, kh«ng ai ®ßi d©n chñ v« giíi h¹n, “ d©n chñ qu¸ trín ” ( L©u nay, do coi thêng vai trß luËt ph¸p, phÕ bá chÕ ®é ph¸p trÞ ®Ó thay b»ng chuyªn chÝnh v« s¶n; do chØ d¹y trung hiÕu víi §¶ng, §¶ng lµ trªn hÕt, kiÓu nh “ TiÕng ®Çu lßng bÐ gäi Xta-lin ” nªn gia ®¹o bÞ xem nhÑ, kû c¬ng phÐp níc bÞ coi thêng. Tuy nhiªn, tríc nh÷ng hiÖn tîng xÊu

66

xa, ®åi b¹i tÖ h¹i h¬n ngµy xa : con çi kh«ng v©ng lêi cha mÑ, trß c·i l¹i thÇy, phãng uÕ bõa b·i ra ®êng phè vv..., ngêi ta l¹i gi¶i thÝch x»ng bËy r»ng thÕ lµ do d©n m×nh ®îc d©n chñ qu¸ trín! ), mµ chØ mong ®îc hëng d©n chñ thËt, mong d©n chñ ®îc ®Õn møc nµo th× trªn d-íi ph¶i cïng ®îc hëng nh nhau.

Sù thËt th×, nh©n d©n ta cha bao giê ®îc hëng nÒn d©n chñ ®Ých thùc. ChØ cã nh÷ng mü tõ kh«ng cã thËt nh : “d©n chñ x· héi chñ nghÜa gÊp triÖu lÇn ....” Bëi vËy, d©n chñ ho¸, hay, c¶i t¹o d©n chñ cho x· héi ta ph¶i lµ c¶ mét qu¸ tr×nh víi bÒ bén c«ng viÖc. L·o tíng TrÇn §é nªu hai viÖc ph¶i u tiªn lµm ngay. Mét lµ “Ban hµnh mét chÕ ®é, mét bé luËt vÒ tù do t tëng, tù do ng«n luËn vµ do ®ã tÊt yÕu lµ ph¶i tù do b¸o chÝ vµ tù do xuÊt b¶n. “(1). Hai lµ bÇu cö tù do. Y kiÕn nµy ch¾c ch¾n ®îc ®¹i ®a sè nh÷ng ng-êi ch©n chÝnh cã mèi quan t©m tha thiÕt víi vËn mÖnh ®Êt níc hëng øng. Nhµ to¸n häc Phan §×nh DiÖu th× cho r»ng “ §Ó thùc sù cã tù do øng cö, bÇu cö th× ph¶i cã tù do t tëng, tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ, tù do lËp héi, tù do héi häp ,vv...Tù do b¸o chÝ, tøc lµ quyÒn t¹o ra dluËn. Theo nghÜa d©n chñ th× quyÒn t¹o ra dluËn, quyÒn tranh thñ sù ®ång t×nh cña d luËn lµ mét quyÒn hÕt søc tù nhiªn” (6). Song le, biÕt tr«ng chê vµo ®©u ®Ó xóc tiÕn cho ®îc nh÷ng c«ng viÖc nµy . §µnh r»ng, nh÷ng yªu cÇu trªn ®Òu ®· tõng ®îc nhµ ¸i quèc xuÊt chóng NguyÔn Ai Quèc vµ ®¶ng Céng

67

s¶n ViÖt nam nªu thµnh nh÷ng u tiªn hµng ®Çu trong çch m¹ng Th¸ng T¸m.

Nhng mµ, §¶ng b©y giê ®· kh¸c h¼n §¶ng ngµy xa råi cßn ®©u ! Bëi vËy, ®Ó tiÕn hµnh ®îc sù nghiÖp d©n chñ ho¸ ë ViÖt nam cÇn t¹o ra Ýt nhÊt mét trong hai tiÒn ®Ò tiªn quyÕt sau ®©y :

* Mét lµ : §æi míi triÖt ®Ó, hay th¼ng th¾n h¬n, c¶i tæ s©u s¾c ®¶ng Céng s¶n ViÖt nam.

* Hai lµ : M¹nh d¹n mét çch cÈn träng phôc håi chÕ ®é d©n chñ ®a nguyªn - ®a ®¶ng ë ViÖt Nam

§èi víi tiÒn ®Ò thø nhÊt, kh¶ n¨ng hiÖn thùc ®· s¸ng sña h¬n tríc kÓ tõ khi nh÷ng l·nh ®¹o trÎ ®-îc chÊp chÝnh ë çc c¬ng vÞ cao nhÊt. Hä lµ nh÷ng ngßi trÝ tuÖ h¬n, sung søc h¬n, Ýt chÞu tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng sai lÇm qu¸ khø h¬n. Hä ®ang tá ra biÕt l¾ng nghe khi Tæng BÝ Th Lª Kh¶ Phiªu nhiÒu lÇn trùc tiÕp ®èi tho¹i víi cô Hoµng Minh ChÝnh. Tæng BÝ Th còng cßn vui vÎ xëi lëi ®Õn chóc TÕt tíng TrÇn §é vµo ngµy ®Çu xu©n MËu DÇn. Mét trong nh÷ng buæi tiÕp xóc ®Çu tiªn ë c¬ng vÞ míi, Thñ tíng Phan v¨n Kh¶i dµnh cho giíi trÝ thøc, vµ sau ®ã lµ liªn tiÕp nh÷ng cuéc ®èi tho¹i kho¸ng ®¹t víi çc nhµ s¶n xuÊt, çc doanh nh©n trong vµ ngoµi níc v v ... NÕu çc nhµ l·nh ®¹o trÎ d¸m dòng c¶m rò bá nh÷ng ý niÖm vÒ §¶ng ®· bÞ tha ho¸, biÕt thùc sù dÊn th©n v× quyÒn lîi cña nh©n d©n th× sù

68

nghiÖp çch m¹ng míi sÏ ghi danh hä trong sæ vµng lÞch sö cña Tæ quèc.

Sù nghiÖp canh t©n ®Êt níc trong nÒn v¨n minh tin häc cña thÕ giíi hiÖn ®¹i rÊt khã thµnh c«ng nÕu chØ phã th¸c cho mét ®¶ng mµ ®¶ng Êy chØ lµ ®éi tiªn phong cña giai cÊp c«ng nh©n. Trong buæi sinh thêi cña M¸c, giai cÊp c«ng nh©n cã thÓ mang nh÷ng t chÊt cÇn thiÕt ®Ó l·nh ®¹o cuéc çch m¹ng lËt ®æ chÕ ®é ¸p bøc bãc lét; ngµy nay, nh÷ng t chÊt Êy kh«ng nh÷ng kh«ng cßn ®¸p øng næi mµ ®«i khi cßn ng¸ng trë c«ng cuéc canh t©n ®Êt níc. Cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò giai cÊp c«ng nh©n ph¶i tù n©ng m×nh lªn cho ngang tÇm thêi ®¹i. Song, lµm g× cã ai tù n¾m tãc mµ nhÊc bæng m×nh lªn ®îc. C¬ thÓ cÇn nhiÒu lo¹i sinh tè, nÒn kinh tÕ cÇn nhiÒu thµnh phÇn, thÕ giíi cÇn ®a cùc ®Ó c¹nh tranh, ®Ó dùa vµo nhau, bæ sung cho nhau, gi¸m s¸t nhau, kÝch thÝch nhau mµ ph¸t triÓn .

TiÒn ®Ò tiªn quyÕt thø hai cµng trë nªn bøc b¸ch h¬n khi “ §¶ng lµ ®¶ng trÞ, l¹i ®éc t«n, kh«ng cã bÊt cø c¬ chÕ gi¸m s¸t nµo, kÓ c¶ nh÷ng ngêi trong §¶ng ” (1) Víi çi c¬ chÕ ®éc ®¶ng, nh÷ng n¨m th¸ng lÞch sö võa qua, ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam bªn c¹nh nh÷ng kú tÝch t¹o lËp ®îc còng ®· thùc thi nhiÒu ®êng lèi chÝnh s¸ch sai lÇm. Cã nh÷ng sai lÇm tån t¹i qu¸ l©u mµ kh«ng mét tæ chøc hay c¬ quan nµo ®îc quyÒn bµn th¶o b×nh ®¼ng ®Ó cïng nhau cøu ®Êt níc tho¸t nhanh khái nh÷ng sai lÇm vµ chän ®îc lèi ®i s¸ng sña. Trong khi ®ã, bªn c¹nh mÊy triÖu ®¶ng viªn, cßn h¬n 70 triÖu ngêi víi biÕt

69

bao nhiªu tµi n¨ng, ®øc ®é, bao nhiªu hiÒn nh©n tuÊn kiÖt.

§©u ph¶i chØ lµ sù tù t«n d©n téc. C¶ thÕ giíi ®Òu nhËn biÕt ®iÒu ®ã.

DÉu thÕ nµo ch¨ng n÷a, nh÷ng ngµy ®«ng §inh Söu còng ®· qua, nh÷ng ngµy xu©n MËu DÇn rÊt khoÎ kho¾n ®· tíi . Cã thÓ lµ “ §ªm qua ®Çu chôm run bªn ®¸. Nay ®· cïng m©y sëi n¾ng hõng “ (7).

Mïa Xu©n MËu DÇn ®· tíi. Mïa Xu©n Thiªn niªn kû Thø Ba ®ang tíi. ViÖt Nam ,ViÖt Nam hy väng cña ta ¬i !

Hanoi 14 th¸ng 2 n¨m 1998

______________ 1 - TrÇn §é - T×nh h×nh ®Êt níc vµ vai trß cña ®¶ng Céng S¶n2 - NguyÔn Thanh Giang - ThÕ nµo lµ ®Þnh híng ®óng 3 - Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®¶ng CSVN - NghÞ quyÕt XVI4 - BCHT¦ ®¶ng CSVN - B¸o ço ChÝnh trÞ t¹i §¹i héi VIII5 - Bïi Minh Quèc – L¬ng tri- Søc m¹nh v« ®Þch6 - Phan §×nh DiÖu - Mét çch tiÕp cËn khoa häc vÒ d©n chñ vµ c¬ chÕ thùc hiÖn d©n chñ

70

7 - Th¬ Kh¬ng H÷u Dông

Sao l¹i khai trõ nhµ çch m¹ng trung kiªn TrÇn §é ?

Th«ng §iÖp Xanh - Chóng t«i xin tr©n träng giíi thiÖu bµi viÕt " Sao l¹i khai trõ nhµ çch m¹ng trung kiªn TrÇn §é?" cña nhµ ph¶n kh¸ng næi tiÕng NguyÔn Thanh Giang. Bµi nµy «ng viÕt tríc khi bÞ b¾t chõng vµi tuÇn lÔ. Trong mét cuéc nãi chuyÖn ®iÖn tho¹i víi mét nhµ v¨n ë ngoµi n-íc, «ng ®· tá ý bÊt b×nh víi viÖc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam khai trõ tíng TrÇn §é. ¤ng kh«ng coi viÖc khai trõ TrÇn §é lµ mét sù thiÖt thßi cho TrÇn §é, mµ «ng nh×n thÊy trong hµnh ®éng nµy cña §¶ng céng s¶n tÝnh chÊt ®éc ®o¸n ngu xuÈn, bÊt chÊp tÊt c¶: d luËn quÇn chóng, sù bÊt b×nh cña chÝnh çc ®¶ng viªn céng s¶n, vµ nh÷ng cam kÕt t«n träng çc quyÒn con ngêi khi gia nhËp Liªn HiÖp Quèc vµ C«ng íc Quèc TÕ vÒ çc QuyÒn D©n Sù vµ ChÝnh TrÞ mµ hä ®· long träng ký vµo.

ViÖc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam b¾t tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang v× nh÷ng ph¸t biÓu mang tÝnh ph¶n kh¸ng cña «ng

71

®ang dÊy lªn mét lµn sãng ph¶n ®èi tuy cßn ngÊm ngÇm nhng d÷ déi ë trong níc. Nh©n lo¹i v¨n minh ®· lªn tiÕng b¶o vÖ «ng. §¶ng céng s¶n, hay nãi cho ®óng, mét nhóm nh÷ng kÎ cÇm quyÒn ®éc tµi ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng hËu qu¶ kh«ng thÓ biÕt tríc mµ viÖc lµm cña hä g©y nªn.

Nhµ çch m¹ng l·o thµnh TrÇn §é - mét trong nh÷ng trÝ tuÖ cao c¶, mét tÊm lßng trung kiªn cña ®¶ng Céng S¶n ViÖt Nam- sÏ bÞ chÝnh thøc khai trõ, cã ph¶i kh«ng? Lý do khai trõ sÏ ®îc ghi nh thÕ nµo trong quyÕt ®Þnh vµ trong th«ng b¸o víi toµn thÓ ®¶ng viªn ?

¥' " §«i lêi ph¸t biÓu nh©n quyÕt ®Þnh khai trõ," «ng TrÇn §é viÕt: "ChiÒu ngµy 4 th¸ng 1 n¨m 1999, chi bé Vô V¨n Hãa Gi¸o Dôc ®· quyÕt ®Þnh khai trõ TrÇn §é v× ®· cã lçi ph©n ph¸t çc bµi viÕt cña m×nh, vµ ®Ó lät ra çc h·ng th«ng tÊn quèc tÕ nh÷ng bµi viÕt ®ã."

T«i võa tin, võa kh«ng tin ®iÒu nµy. Tin r»ng TrÇn §é nãi thËt, v× «ng vèn lµ ngêi trung trinh, tiÕt th¸o. Kh«ng tin v× çi lý do Êy nã tr¸i lÏ ®êi qu¸!

Lµm sao mµ viÖc ph©n ph¸t çc bµi viÕt, viÖc ph¸t biÓu ý kiÕn ç nh©n, viÖc truyÒn b¸ t tëng l¹i bÞ xem lµ téi lçi, trong khi Tuyªn ng«n Toµn thÕ giíi vÒ Nh©n QuyÒn l¹i ghi "Mçi ngêi ®Òu cã quyÒn tù do cã ý kiÕn vµ ph¸t biÓu: quyÒn nµy cho phÐp bÊt cø ai ®Òu kh«ng ph¶i lo ng¹i vÒ nh÷ng ý kiÕn cña m×nh. Nã bao gåm c¶ quyÒn t×m kiÕm, thu nhËn vµ truyÒn b¸ çc th«ng tin vµ çc ý tëng, bÊt chÊp biªn giíi, b»ng bÊt cø ph-¬ng tiÖn nµo" ( §iÒu 19 ). C«ng íc Quèc tÕ vÒ 72

çc QuyÒn D©n sù vµ ChÝnh trÞ cßn kh¼ng ®Þnh râ h¬n: " Mäi ngêi ®Òu cã quyÒn gi÷ quan ®iÓm cña m×nh mµ kh«ng bÞ ai can thiÖp vµo. Mäi ngêi ®Òu cã quyÒn tù do ng«n luËn: quyÒn nµy bao gåm c¶ quyÒn tù do t×m kiÕm, thu nhËn vµ truyÒn ®¹t mäi lo¹i tin tøc, ý tuëng, kh«ng ph©n biÖt ranh giíi, hoÆc b»ng lêi nãi, hoÆc b»ng b¶n viÕt, b¶n in, hoÆc b»ng h×nh thøc nghÖ thuËt, hoÆc th«ng qua bÊt kú mét ph-¬ng tiÖn nµo kh¸c tïy sù lùa chän cña hä" ( §iÒu 19 ). Lu ý r»ng, c¶ hai v¨n kiÖn nµy ®Òu ®· ®îc ViÖt Nam chÊp thuËn vµ c«ng khai cam kÕt thùc hiÖn. Nã ®îc ph¶n ¸nh mét phÇn trong HiÕn ph¸p CHXHCNVN 1992: " C«ng d©n cã quyÒn tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ; cã quyÒn ®îc th«ng tin; cã quyÒn héi häp, lËp héi, biÓu t×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt " ( §iÒu 69 ).

Cã ai muèn ngôy biÖn r»ng ®¶ng viªn ph¶i kh¸c, ph¶i chÞu rµng buéc bëi nh÷ng quy íc nghiªm chØnh h¬n, kh¾t khe h¬n kh«ng? V©ng, kû luËt cã thÓ cao h¬n, quy ®Þnh cã thÓ chÆt chÏ h¬n, nhng døt kho¸t kh«ng thÓ qu¸i dÞ víi nh©n lo¹i, víi d©n téc. Bëi v× §¶ng kh«ng thÓ ®øng trªn d©n téc, ®øng ngoµi d©n téc. C«ng d©n cã thÓ kh«ng lµ ®¶ng viªn, nhng ®¶ng viªn kh«ng thÓ kh«ng lµ c«ng d©n, ph¶i tu©n thñ mäi cam kÕt, thùc hiÖn mäi nghÜa vô vµ ®îc hëng mäi quyÒn lîi cña mét c«ng d©n. V¶ ch¨ng, chÝnh §iÒu lÖ §¶ng mµ §¹i héi 8 ®· th«ng qua ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1996 còng ®· x¸c nhËn ®¶ng viªn cã quyÒn: "§îc th«ng tin vµ th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ c¬ng lÜnh chÝnh trÞ, ®iÒu lÖ §¶ng, ®êng

73

lèi, chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, biÓu quyÕt c«ng viÖc cña §¶ng."

Kh«ng ®îc ng¨n cÊm viÖc ph¸t biÓu ý kiÕn, truyÒn b¸ t tëng mµ chØ cã thÓ xem xÐt ®Ó b¾t lçi th«ng qua néi dung çc ý kiÕn, çc t tëng ®ã. Nãi kh¸c, nghÜ kh¸c, thËm chÝ ngîc h¼n 180 ®é víi bÊt kú ai còng kh«ng thÓ ®îc xem lµ cã téi. Huèng chi, nh÷ng ý kiÕn cña TrÇn §é cha hÒ ®îc th¶o luËn c«ng khai, nghiªm tóc. T«i cha ®îc ®äc, ®îc nghe nh÷ng ý kiÕn bµn luËn, phª ph¸n TrÇn §é mét çch cã lý, cã t×nh, ®ñ søc thuyÕt phôc mµ chØ ®îc biÕt mét nhËn xÐt tæng quan gÇn ®©y hÕt søc x¸c ®¸ng cña «ng Hoµng H÷u Nh©n vÒ «ng TrÇn §é: " Qua nçi lo l¾ng vµ nh÷ng ho¹t ®éng cña TrÇn §é trong nh÷ng n¨m hu trÝ, cµng thÊy râ anh TrÇn §é lµ mét ®¶ng viªn céng s¶n g¬ng mÉu, suèt ®êi lo lµm trßn nghÜa vô víi Tæ quèc, d©n téc th©n yªu, lµ tÊm g¬ng vÒ çc mÆt: häc tËp nghiªn cøu, hiÓu biÕt réng, n¾m v÷ng tinh thÇn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, liªn hÖ chÆt lý luËn víi thùc tiÔn, t¸c phong gi¶n dÞ, ch©n thËt, cëi më, dÔ hßa vµo mäi ngêi vµ rÊt cã nh©n çch."

L·o tíng TrÇn §é tuyÖt nhiªn kh«ng tù m·n, huyÔn hoÆc khi «ng tuyªn bè: "T«i ®· lµ ®¶ng viªn 58 n¨m (1940-1998). T«i kh«ng cã g× ©n hËn trong 58 n¨m ®ã. §èi víi t«i, nh thÕ còng lµ ®ñ cho t«i b¸o ®Òn Tæ quèc vµ d©n téc, vµ t«i còng ®· ®-îc ®Òn bï xøng ®¸ng... T«i vµo §¶ng lµ ®Ó tù nguyÖn phôc vô nh©n d©n vµ phông sù Tæ quèc". §èi víi mét con ngêi nh vËy ta hoµn toµn tin ®îc khi «ng høa: "T«i kh«ng ë trong §¶ng

74

n÷a, nhng t«i vÉn lµ mét c«ng d©n cã tr¸ch nhiÖm. T«i nguyÖn vÉn v× Tæ quèc, v× nh©n d©n; vÉn suy nghÜ vµ sèng víi tÊt c¶ t©m lùc cña m×nh. T«i kiªn tr× nh÷ng ý kiÕn mµ t«i ®· ph¸t biÓu trong çc bµi viÕt vµ s½n sµng ®ãn nhËn nh÷ng lêi ph¸n xÐt cña c«ng luËn."

T«i ®ång t×nh vµ tin vµo nh÷ng ®¸nh gi¸ cña «ng Hoµng H÷u Nh©n ®èi víi «ng TrÇn §é kh«ng chØ v× biÕt «ng Hoµng H÷u Nh©n ®· tõng tham gia ho¹t ®éng çch m¹ng gÇn chôc n¨m tríc thêi kú dÉn ®Õn Çch m¹ng th¸ng T¸m (1936), ®· tõng ®îc tÆng hu©n ch¬ng Hå ChÝ Minh mµ cßn v× «ng ®· ®äc víi mét trÝ tuÖ thËt minh mÉn, víi ý thøc tr¸ch nhiÖm rÊt cao tÊt c¶ çc bµi viÕt cña TrÇn §é. Trong khi ®ã, ®¸ng tiÕc lµ tuyÖt ®¹i ®a sè quÇn chóng vµ ®¶ng viªn ®Òu cha hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®äc çc bµi viÕt ®ã. Víi t×nh tr¹ng ng¨n cÊm, bng bÝt nh thÕ nµy, kh«ng biÕt nh÷ng ngêi tham gia bá phiÕu khai trõ còng ®· ®îc ®äc TrÇn §é mét çch ®Çy ®ñ, nghiªm tóc cha?

T«i t¸n thëng nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña «ng Hoµng H÷u Nh©n cßn v× ch¼ng nh÷ng t«i ®· ®äc TrÇn §é rÊt kü mµ tõng cã nhiÒu dÞp tiÕp xóc trùc tiÕp víi «ng. T«i thÊy «ng rÊt ung dung tù t¹i, biÕt quý trÎ, nhêng giµ vµ ®Æc biÖt t«n träng trÝ thøc. Lßng tù träng xui t«i thêng kh«ng chÞu vÞ nÓ qu¸ møc bÊt kú chÝnh kiÕn nµo, bÊt kú ®èi tîng giao tiÕp nµo, tuy nhiªn ®µm ®¹o víi «ng, t«i vÉn nh cã Ên tîng «ng ®¸ng bËc cha chó m×nh.

75

Sao l¹i cã thÓ quy téi «ng "®Ó lät ra çc h·ng th«ng tÊn quèc tÕ nh÷ng bµi viÕt"? Ch¾c ch¾n nh÷ng ngêi biÕt t«n träng lÏ ph¶i, t«n träng luËt ph¸p vµ tõng ®· ®äc nh÷ng ®iÒu kho¶n nªu trªn trong çc C«ng íc Quèc tÕ, trong HiÕn ph¸p níc ta, trong ®iÒu lÖ ®¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®Òu thÊy viÖc quy téi ®ã kh«ng tháa ®¸ng. V¶ ch¨ng, thËt lµ bÊt c«ng, thËt lµ v« lý khi xö lý tr-êng hîp TrÇn §é mµ l¹i cè t×nh lµm ng¬ nhiÒu tr-êng hîp rÊt tÖ h¹i kh¸c.

Ai còng biÕt çch ®©y vµi n¨m tÊt c¶ çc ®µi ph¬ng T©y ®Òu ®iÓm rÊt kü bøc th cña nguyªn Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, Thñ tíng ChÝnh phñ Vâ V¨n KiÖt víi nhiÒu luËn ®iÓm kh¸c xa c¬ng lÜnh, ®êng lèi, chñ tr¬ng cña §¶ng. VËy mµ cã ai sao ®©u, ngo¹i trõ mÊy «ng Lª Hång Hµ, Hµ Sü Phu, NguyÔn KiÕn Giang bÞ v¹ l©y. Çch ®©y Ýt l©u b¸o chÝ vµ çc ®µi ph¬ng T©y l¹i còng võa ®¨ng t¶i mét bµi viÕt ký tªn t¸c gi¶ lµ TA, bªu riÕu thËm tÖ rÊt nhiÒu çn bé thîng cÊp trong Trung ¬ng, trong Bé ChÝnh trÞ cña §¶ng. Bµi viÕt nÆc danh, nhng mÆc dÇu thÕ, t¸c h¹i cña nã vÉn hÕt søc lín, lín h¬n nhiÒu nh÷ng ho¹t ®éng "DiÔn biÕn hßa b×nh" cña thÕ lùc bªn ngoµi chø. VËy mµ sao ngêi ta còng lê ®i trong khi viÖc truy lïng t¸c gi¶ nÆc danh ch¾c kh«ng khã kh¨n qu¸ møc, viÖc x¸c ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña mét sè chi tiÕt nªu trong bµi còng hoµn toµn cã thÓ, v× mét sè nh©n chøng sèng liªn quan ®· ®îc chØ ra ngay trong bµi viÕt, vµ hiÖn ®ang sèng t¹i Hµ Néi. Qu¸ tÖ h¬n, cùu Uû viªn Trung ¬ng §¶ng - Phã Thñ tíng TrÇn Quúnh cßn ngang nhiªn t¸n ph¸t réng r·i trong vµ ngoµi

76

níc tËp håi ký xuyªn t¹c lÞch sö §¶ng, b«i b¸c ®Õn møc h¹ nhôc c¶ çc bËc l·o thµnh: Vâ Nguyªn Gi¸p, Trêng Chinh, Ph¹m V¨n §ång vµ....! ngay c¶ B¸c Hå. VËy mµ ngêi ta còng l¹i lê ®i. HiÖn thêi, ®©u ®ã l¹i võa cho t¸n ph¸t bõa b·i mét tËp tµi liÖu cùc kú nguy h¹i, chÜa th¼ng mòi nhän vµo Cè vÊn Vâ V¨n KiÖt cïng çc ®¬ng kim Uû viªn Bé chÝnh trÞ: NguyÔn M¹nh CÇm, NguyÔn Minh TriÕt... buéc téi ph¸ §¶ng, ph¶n béi Tæ quèc cho çc ®ång chÝ nµy. HËu qu¶ cã thÓ sÏ dÉn tíi lµ sù ph©n liÖt tan hoang, sù thanh trõng ®au ®ín. VËy mµ, ngêi ta l¹i vÉn cø lµm ng¬ ®Ó chØ tËp trung xö lý TrÇn §é mét çch sai tr¸i !

Mét con ngùa ®au, c¶ tµu bá cá.

Hìi tÊt c¶ nh÷ng l¬ng tri, nh÷ng t©m huyÕt, nh÷ng tÊc lßng cßn chót u t víi ®Êt níc, víi d©n téc! Sao kh«ng biÕt chia sÎ nçi ®au cïng TrÇn §é. Çi nçi ®au "T«i kh«ng ngê r»ng nh÷ng íc m¬ "x©y dùng x· héi tèt ®Ñp" thuë ban ®Çu l¹i biÕn thµnh hiÖn thùc chua ch¸t ngµy nay. Mét x· héi víi mét bé m¸y cai trÞ ®å sé rÊt nhiÒu bÖnh ho¹n vµ tÖ n¹n... T«i còng kh«ng ngê ý kiÕn kh¸c nhau l¹i thµnh ra thï ®Þch."

Çi nçi ®au khi ph¶i thõa nhËn r»ng: " Çi §¶ng nµy hiÖn nay, víi tÊt c¶ thùc tr¹ng cña nã, ®· kh¸c rÊt xa §¶ng cña nh÷ng n¨m 40, 50, 60. V× vËy, nã hÇu nh kh«ng cßn lµ §¶ng cña t«i n÷a." VËy mµ «ng vÉn bÇn thÇn lu luyÕn, vÉn " kh«ng mong muèn rêi bá nã ”. ¤ng cã thÓ b×nh th¶n ra ®i xuèng tuyÒn ®µi còng cha ngu«i ®îc! Bëi v×,

77

trong çi cuéc t×nh 58 n¨m Êy, «ng ®· cã mèi t×nh ®Çu cuång nhiÖt sÊm sÐt, «ng ®· ®i víi nã qua khæ ¶i, lao lung, qua tï ®Çy, g¬m sóng. ¤ng ®· chung thñy víi nã ngay c¶ khi nã ®· tha hãa, ch¼ng cßn nh xa... Vµ, ®Õn b©y giê, nã phô b¹c «ng !

T«i thÊy Tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu ®· tõng tá ra cã thñy cã chung, cã nghÜa cã t×nh, biÕt trªn biÕt díi khi míi TÕt nµy «ng cßn ®Õn th¨m thñ trëng cò: míi th¸ng Mêi Mét 1998 «ng cßn ®µm ®¹o th©n ¸i, cßn ch©n t×nh l¾ng nghe l·o tíng TrÇn §é. VËy mµ!... sù qu¸ lêi nµo, sù hiÓu nhÇm nµo, søc Ðp tµn b¹o cña thÕ lùc ®en tèi nµo ®· ®ét ngét cìng bøc dÉn ®Õn hËu qu¶ tai h¹i nµy?

T«i kh«ng nghÜ ®©y lµ hËu qu¶ tai h¹i ®èi víi t-íng TrÇn §é, bëi v×, còng nh «ng, t«i tin r»ng " LÞch sö sÏ ph¸n xÐt. T¬ng lai cã thÓ xa, nhng cã thÓ sÏ rÊt gÇn. T«i v÷ng tin vµo sù c«ng minh cña lÞch sö, vµo nh©n d©n, ®Êt níc t«i."

Trong lÞch sö ®¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, còng nh ®¶ng Céng S¶n Trung Quèc, viÖc khai trõ nh÷ng ®¶ng viªn u tó, kiÖt xuÊt diÔn ra ®· nhiÒu. Chu ¢n Lai, Lu ThiÕu Kú... ®Òu tõng ®· bÞ khai trõ. NÕu t«i nhí kh«ng nhÇm th× chÝnh §Æng TiÓu B×nh còng tõng bÞ khai trõ tíi bèn lÇn. VËy mµ, ngêi ®¶ng viªn s¸ng danh nhÊt ®èi víi ®¶ng Céng S¶n Trung Quèc ngµy nay l¹i lµ §Æng TiÓu B×nh, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ngêi ®· bá phiÕu vµ nh÷ng ngêi ®· quyÕt ®Þnh khai trõ «ng.

78

Nh mÊy vÇn th¬ hiÕm hoi trong bµi bót ký míi ®©y cña TrÇn §é:

Nh÷ng m¬ xãa ¸c ë trªn ®êi Ta phã th©n ta víi ®Êt trêi

V©ng, «ng ®· phã th¸c c¶ tuæi trÎ sung m·n ngµy xa, c¶ tuæi giµ tËt nguyÒn ngµy nay cho íc m¬ trong s¸ng ®ã v× nh©n d©n, v× ®Êt níc. Mét ký gi¶ níc ngoµi ®· vinh danh «ng lµ "Ngêi cÇm ®uèc trong ®ªm." T«i thÊy «ng ®ang n©ng cao tr¸i tim §ank« rùc chãi cña m×nh, gãp phÇn soi ®êng cho ®Êt níc, cho d©n téc, vît qua b·i lÇy, tiÕn lªn con ®êng s¸ng.

79

LuËt ph¸p b¶o vÖ tù do cña nh©n d©n

N¨m 1926, trong mét buæi diÔn thuyÕt ë trêng Quèc Häc HuÕ, nhµ chÝ sü Phan Béi Ch©u ®· bÇy tá nçi ®au ®ín tríc c¶nh níc nhµ “ V× kh«ng cã th¬ng häc nªn th¬ng nghiÖp suy; kh«ng cã c«ng häc nªn c«ng nghiÖp háng; kh«ng cã y häc nªn nh©n d©n kh«ng biÕt ®êng vÖ sinh; kh«ng cã n«ng häc nªn nh©n d©n kh«ng biÕt ®êng khai khÈn; kh«ng cã ph¸p luËt häc nªn nh©n d©n kh«ng biÕt gi÷ lÊy quyÒn lîi ”. Çch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, nÒn gi¸o dôc cña níc ViÖt Nam ®éc lËp ®îc h×nh thµnh vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. TÊt c¶ çc ngµnh c«ng, th¬ng, y, n«ng häc ®Òu ®· ®îc x©y dùng ngµy cµng phong phó, vù¬t xa søc tëng tîng cña cô Phan. Riªng ngµnh Ph¸p luËt häc bÞ xem nhÑ mét çch thËt ®¸ng tiÕc ! Trêng §¹i häc LuËt thiÕt lËp tõ thêi Ph¸p thuéc, ®· ®µo t¹o ®îc mét sè luËt gia cã tiÕng, thÕ mµ bÞ gi¶i t¸n. M«n C«ng d©n gi¸o dôc bçng nhiªn bÞ biÕn mÊt trong ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng tõ lóc nµo. Sau khi thµnh lËp níc, luËt s TrÇn C«ng Têng, cè vÊn ph¸p luËt cña ChÝnh phñ, nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ thiÕt lËp hÖ thèng luËt ph¸p cho nhµ níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ nhng ®· bÞ mét vÞ l·nh ®¹o cao cÊp 80

quyÕt liÖt : “ LuËt ph¸p ®Ó lµm g× ! ®Ó trãi tay trãi ch©n chóng ta l¹i µ ? “. Tuång nh chóng ta ®· tõng ng©y th¬ tin r»ng cã ®îc ®éc l©p råi th× ngêi trong níc víi nhau cø b¶o ban nhau lµ ®îc. HÔ ai ®ã kh¸c ý çc nhµ l·nh ®¹o th× cø th¼ng tay “chuyªn chÝnh v« s¶n” lµ xong. Ta kh«ng cÇn hiÓu r»ng lÞch sö nh©n lo¹i khi cßn tån t¹i nhµ níc lu«n lu«n lµ lÞch sö ®Êu tranh gi÷a çc quan niÖm tiÕn bé víi çc quan niÖm b¶o thñ l¹c hËu ®Ó x¸c ®Þnh çc quan hÖ gi÷a nhµ níc vµ ç nh©n. LÞch sö ®Êu tranh ®Ó nhËn thøc ngµy cµng ®óng ®¾n b¶n chÊt cña mèi quan hÖ ph¸p lý Êy chÝnh lµ lÞch sö kh¸m ph¸ tõng bíc gÝa trÞ cña ç nh©n con ngêi trong mèi quan hÖ víi quyÒn lùc nhµ níc.

May sao ngµy nay ta ®· biÕt kh¼ng ®Þnh “ Chóng ta ®ang x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa, mµ b¶n chÊt cña nã lµ mäi quyÒn lùc ph¶i thuéc vÒ nh©n d©n ” (1) ( Bµi ph¸t biÓu cña Chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng t¹i héi nghÞ Néi chÝnh §¶ng toµn quèc th¸ng 3-1998 ). Tõ ®©y, còng x¸c ®Þnh r»ng “ Nhµ níc qu¶n lý ®Êt níc trong giai ®o¹n nµy chØ cã thÓ cã hiÖu qu¶ cao, nÕu nhµ níc t¹o lËp ®îc mét m«i trêng ph¸p lý râ rµng ®Ó mäi c«ng d©n, mäi tæ chøc ®Òu cã thÓ tù m×nh quyÕt ®Þnh lµm nh÷ng viÖc ph¸p luËt cho phÐp vµ tù gi¸c kh«ng lµm nh÷ng viÖc ph¸p luËt kh«ng cho phÐp, ®ång thêi hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ hµnh vi cña m×nh, chø kh«ng ph¶i ®i xin phÐp çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc tõng viÖc, cho hay kh«ng cho lµ tuú thuéc çc c¬ quan nhµ níc “ (1). Tuy nhiªn, l¹i còng ph¶i thÊy ®îc r»ng m«i trêng cÇn thiÕt ®Ó

81

cho ç nh©n c«ng d©n thùc hiÖn ®îc ®Çy ®ñ çc quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh trong quan hÖ ph¸p luËt víi nhµ níc ph¶i lµ d©n chñ. Çc M¸c ®· viÕt : “ Tù do ®îc thõa nhËn vÒ mÆt ph¸p lý tån t¹i trong nhµ níc díi h×nh thøc luËt. Çc ®¹o luËt kh«ng ph¶i lµ çc biÖn ph¸p ®µn ¸p chèng l¹i tù do... Ngîc l¹i, çc ®¹o luËt ®ã lµ quy ph¹m chung, chÝnh x¸c, râ rµng mµ trong ®ã tån t¹i tù do... Bé luËt lµ “ kinh th¸nh tù do cña nh©n d©n ” ”.

Çc chÕ ®é chÝnh trÞ cña çc nhµ níc trong lÞch sö rÊt ®a d¹ng nhng tùu trung gåm hai lo¹i chÝnh : chÕ ®é ph¶n d©n chñ vµ chÕ ®é d©n chñ. ¥ nh÷ng giai ®o¹n mµ m©u thuÉn x· héi trë nªn gay g¾t th× thêng xuÊt hiÖn chÕ ®é ph¶n d©n chñ, ®éc tµi, qu©n phiÖt. ChÕ ®é nµy th-êng sö dông b¹o lùc hoÆc nh÷ng ®¹o luËt hµ kh¾c ®Ó l¹m dông quyÒn lùc nhµ níc, xo¸ bá hoÆc h¹n chÕ tèi ®a çc quyÒn tù do d©n chñ cña nh©n d©n, chµ ®¹p lªn çc thiÕt chÕ d©n chñ lÏ ra cÇn thiÕt lËp vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn.

Ngµy 14 th¸ng 4 n¨m 1997, trong tr¹ng huèng bén bÒ tríc khi rêi nhiÖm vô, Thñ tíng ChÝnh Phñ Vâ v¨n KiÖt ®· ký NghÞ ®Þnh 31- CP, ban hµnh “Quy chÕ qu¶n chÕ hµnh chÝnh “. Quy chÕ nµy “ ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt x©m ph¹m ®Õn an ninh quèc gia ®îc quy ®Þnh t¹i Ch¬ng I phÇn çc téi ph¹m cña Bé LuËt H×nh sù nhng cha ®Õn møc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù “ ( §iÒu 2 ) - (2) ( Quy chÕ qu¶n chÕ hµnh chÝnh ). Quy chÕ Qu¶n chÕ hµnh

82

chÝnh cho phÐp ngêi ta “ buéc nh÷ng ngêi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh t¹i §iÒu 2- Quy chÕ nµy ph¶i c tró, lµm ¨n sinh sèng ë mét ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh vµ chÞu sù qu¶n lý, gi¸o dôc cña chÝnh quyÒn, nh©n d©n ®Þa ph¬ng. Thêi h¹n qu¶n chÕ tõ 6 th¸ng ®Õn 2 n¨m ” ( §iÒu 1 ) - (2). Ngêi bÞ qu¶n chÕ kh«ng chØ cã thÓ bÞ qu¶n thóc t¹i nhµ, t¹i phêng mµ cßn cã thÓ bÞ “ Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n TØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng ( gäi chung lµ cÊp tØnh ) quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ hµnh chÝnh hä ë n¬i kh¸c“ (§iÒu 4) - (2). Khi hÕt h¹n, ngêi bÞ qu¶n chÕ míi ®îc vÒ nhµ.

Râ rµng ®©y lµ mét h×nh thøc tï t¹i nhµ, tï t¹i phßng hoÆc biÖt giam kh«ng cã xµ lim.

H·y nghe lêi kÓ cña mét ngêi bÞ qu¶n chÕ qua mÊy bøc th anh viÕt cho b¹n bÌ:

“ Suèt gÇn hai th¸ng liÒn t«i bÞ c«ng an thµnh phè §µ L¹t gäi lªn ®Ó c«ng an tØnh thÈm vÊn, chung quy còng chØ xoay quanh viÖc cÇm bót cña t«i vµ sù giao lu gi÷a nh÷ng ngêi cÇm bót víi nhau, víi b¹n ®äc ”.... “ T«i bÞ kh¸m nhµ lÇn thø hai, bÞ thu gi÷ c¶ nhËt ký riªng, b¶n lu mét sè th riªng cïng mét sè tµi liÖu chuÈn bÞ cho s¸ng t¸c. . . T«i ®· chuÈn bÞ tinh thÇn chÞu ®ùng cho vî t«i nÕu t«i bÞ chØ ®Þnh c tró b¾t buéc t¹i mét n¬i hÎo l¸nh nhÊt trong tØnh L©m §ång. Suèt gÇn nöa th¸ng, ngµy nµo t«i còng buéc ph¶i tíi ngåi hai buæi t¹i trô së c«ng an ph-êng ®Ó viÕt ®i viÕt l¹i b¶n kiÓm ®iÓm vÒ tËp th¬ “ Th¬ vôt hiÖn trong phßng thÈm vÊn ”. TÊt

83

nhiªn ngµy nµo t«i còng chØ viÕt chõng ®ã dßng víi cïng mét néi dung ”...... “ Hµng ngµy m×nh ®¶m ®ang viÖc ®a ®ãn con ®Õn trêng ( ph¶i xin phÐp tõng th¸ng, v× trßng ë phêng kh¸c ) vµ chî bóa c¬m níc ®Ó bµ Thôc cã th× giê lµm hµng (bóp bª). Hµng nµy chØ tr«ng vµo kh¸ch du lÞch, mµ n¨m nay kh¸ch ®Õn Ýt h¬n mäi n¨m. Tuy vËy vÉn cè kiÕm ®ñ ngµy ba b÷a, vµ cã d ®îc Ýt thêi gian nµo th× ngåi viÕt ” ...... “ TuÇn tríc, nh©n ngµy giç Xu©n Quý ( M×nh lµm giç theo ngµy ©m lÞch, 21 th¸ng giªng ta hµng n¨m ), vî chång Hµ Sü Phu vµ mét sè b¹n tíi, m×nh ®îc gÆp vµ trß chuyÖn víi Hµ Sü Phu sau 5 th¸ng kh«ng thÊy mÆt nhau. ( Nhµ B.M.Quèc vµ H.S. Phu chØ çch nhau m¬i phót ®i bé trªn ®êng phè ). M×nh viÕt th mêi B¶o Cù ®Ó Cù cã chøng tõ xin phÐp Uû ban Nh©n D©n Phêng bªn Êy, nhng hä kh«ng cho ®i ( B¶o Cù bÞ qu¶n chÕ sau m×nh h¬n mét th¸ng ). Hä ghi vµo ®¬n cña Cù lµ “ kh«ng cÇn thiÕt ”, dï Cù ®· viÕt râ trong ®¬n lµ ®Õn dù ngµy giç chÞ Xu©n Qóy - mét nhµ v¨n, liÖt sü ”

D¬ng thÞ Xu©n Quý lµ ai ? ChÞ lµ mét nhµ v¨n, gäi nhµ häc gi¶ kh¶ kÝnh D¬ng Qu¶ng Hµm lµ b¸c ruét. §Çu n¨m 1968, chÞ göi l¹i ®Êt B¾c ®øa con g¸i ®Çu lßng 16 th¸ng tuæi, theo bíc chång vµo Nam chiÕn ®Êu . ChÞ hy sinh trong mét trËn cµn ngay trªn miÖng mét hÇm bÝ mËt t¹i chiÕn trêng Duy Xuyªn. Ngêi viÕt nh÷ng dßng th trªn lµ chång chÞ, nhµ th¬ - chiÕn sü Bïi Minh Quèc. Anh ®· t×nh nguyÖn xung phong vµo chiÕn tr-êng B tríc vî mét n¨m. HiÖn nay anh cïng b¹n

84

anh- Tiªu Dao B¶o Cù - ®ang bÞ qu¶n chÕ theo hiÖu lùc cña NghÞ ®Þnh sè 31-CP.

¤ng Hoµng H÷u Nh©n - mét çn bé çch m¹ng l·o thµnh, tõng bÞ ®Õ quèc cÇm tï, tõng gi÷ c-¬ng vÞ bÝ th mét thµnh phè lín thø hai ë miÒn B¾c thêi chiÕn tranh, ®äc xong nh÷ng bøc th nµy ®· bËt khãc khi trao ®æi víi t«i qua ®iÖn tho¹i.

Nh÷ng quyÕt ®Þnh cã ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn sinh mÖnh con ngêi, ®Õn l¬ng tri x· héi nh vËy l¹i ®îc quy ®Þnh bëi mét v¨n b¶n luËt ph¸p rÊt kh«ng chÆt chÏ, nÕu kh«ng muèn nãi thËt lµ rÊt m¬ hå, rÊt v« tr¸ch nhiÖm !

H·y rµ so¸t l¹i ®iÒu kho¶n quy ®Þnh ®èi tîng xö lý cña quy chÕ nµy : “ §iÒu 2 - Qu¶n chÕ hµnh chÝnh ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng ngêi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt x©m ph¹m ®Õn an ninh quèc gia ®îc quy ®Þnh t¹i Ch¬ng I phÇn çc téi ph¹m cña Bé luËt H×nh sù nhng cha ®Õn møc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù “

ThÕ nµo lµ “ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt x©m ph¹m ®Õn an ninh quèc gia “ ? §Ó x¸c ®Þnh ®îc mét hµnh vi cô thÓ nµo ®ã cã ®îc xem lµ “ x©m ph¹m ®Õn an ninh quèc gia “ kh«ng, cÇn ®îc xÐt xö ë mét phiªn toµ mµ t¹i ®ã viÖc tranh c·i nghiªm tóc gi÷a çc quan toµ, çc luËt s thêng diÔn ra hµng buæi, cã khi suèt c¶ tuÇn, thËm chÝ ®Õn c¶ n¨m. VËy mµ ë ®©y chØ cÇn “ Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp huyÖn cã tr¸ch nhiÖm lËp hå s¬ ®èi víi nh÷ng ngêi cÇn ¸p dông

85

biÖn ph¸p qu¶n chÕ hµnh chÝnh, tr×nh Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt ®Þnh. . . “ ( §iÒu 5 )- (2). Toµn bé quy tr×nh tiÕn tíi h×nh thµnh v¨n b¶n ®Ó ký quyÕt ®Þnh chØ ®¬n gi¶n nh sau : “ Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh thµnh lËp Héi ®ång t vÊn gåm ®¹i diÖn l·nh ®¹o C«ng an cÊp tØnh, Së T ph¸p vµ MÆt trËn Tæ quèc cÊp tØnh. §¹i diÖn l·nh ®¹o c¬ quan C«ng an cÊp tØnh lµ thêng trùc héi ®ång t vÊn “ (§iÒu 8 ) - (2). “Thêng trùc Héi ®ång t vÊn cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc, chuÈn bÞ çc tµi liÖu cÇn thiÕt, chñ tr× cuéc häp, lËp biªn b¶n cuéc häp cña Héi ®ång vµ thay mÆt Héi ®ång lµm v¨n b¶n ®Ò nghÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh . Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt ®Þnh. “ ( §iÒu 9 )- (2).

Ai còng biÕt ë níc ta b©y giê ®¹i ®a sè Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n tØnh kh«ng häc qua trêng LuËt. RÊt nhiÒu, rÊt nhiÒu vÞ hÕt søc i tê vÒ luËt ph¸p. Héi ®ång t vÊn thµnh lËp theo §iÒu 8 l¹i kh«ng quy ®Þnh cô thÓ nªn çc vÞ “ ®¹i biÓu “ ®îc cö tham dù vµo cã thÓ còng ch¼ng biÕt g× nhiÒu l¾m vÒ luËt ph¸p. VËy mµ hä ®îc toµn quyÒn lµm nhiÖm vô xÐt xö, luËn téi, ra quyÕt ®Þnh “ bá tï t¹i phêng ” tõ g· ChÝ PhÌo ®Õn çc çn bé ®· tõng cã c«ng lín ®èi víi Çch m¹ng ®Ó råi «ng Chñ tÞch tØnh cø thÕ mµ phª chuÈn.

Cßn g× v« tr¸ch nhiÖm víi tÝnh m¹ng con ngêi h¬n thÕ n÷a kh«ng ? Cßn g× phØ b¸ng tr¾ng trîn ph¸p quyÒn d©n chñ h¬n thÕ n÷a kh«ng ?

86

§Ó luËn téi ngêi ta ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu 2 cña Quy chÕ nµy nhng chÝnh t¹i ®©y l¹i tån t¹i mét mÖnh ®Ò hÕt søc mËp mê : “ cha ®Õn møc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù “. ThÕ nµo lµ “ cha ®Õn møc “ ? Trong to¸n häc, cha ®Õn 1 cã thÓ lµ nhá h¬n 1, nhng còng cã thÓ lµ “ kh«ng “, hoÆc thËm chÝ lµ ©m 1. NÕu quy íc 1 lµ cã téi th× kh«ng lµ v« téi, ©m 1 lµ cã c«ng. Trong vËt lý, níc cha ®Õn thÓ láng th× cã thÓ lµ mét lµn h¬i xoa mÒm da thÞt, cã thÓ lµ nh÷ng côc ®¸ r¾n cÇm lªn nÐm vì ®Çu nhau ®ù¬c.

Kh«ng ®Õn møc th× ®îc tù do, ®Õn møc th× ®îc xÐt xö h¼n hoi, cha ®Õn møc th× muèn sao ph¶i chÞu thÕ. ThËt lµ mét chuyÖn cêi ®Çm ®×a níc m¾t !

Sù mËp mê nµy nguy hiÓm ®Õn nçi nã cã thÓ ®îc l¹m dông ®Ó “ bá tï t¹i phêng ” bÊt cø ai, kÓ c¶ nh÷ng ngêi h«m qua võa míi tham gia vµo viÖc t¹o nªn quyÕt ®Þnh bá tï ngêi kh¸c. TiÒm Èn cña sù léng hµnh, sù tiÕm quyÒn, sù hçn lo¹n n»m ngay chÝnh trong çi NghÞ ®Þnh 31-CP nµy.

Thµnh lËp phiªn toµ ®Ó xÐt xö mét vô viÖc cÇn kh¸ nhiÒu c«ng phu. CÇm cè mét con ngêi theo con ®êng chÝnh quy cÇn cã “nhµ tï quèc lËp ”. Quy tr×nh x¸c lËp viÖc qu¶n chÕ hµnh chÝnh qu¸ chõng ®¬n gi¶n, th¶nh th¬i. ChØ mÊt vµi buæi häp ®Ó ph¸n quyÕt v¾ng mÆt ®¬ng sù. Sau ®ã th¸ng th¸ng bá ra Ýt giê hái lôc vÊn hoÆc nghe ®¬ng sù b¸o ço. Kh«ng ph¶i x©y thªm nhµ tï, kh«ng tèn c¬m ¸o nu«i ph¹m nh©n

87

cïng víi bé m¸y hµnh chÝnh cai qu¶n ph¹m nh©n. ThuËn lîi nh vËy th× cã e r»ng ngêi ta sÏ dÔ dµng tiÖn tay thùc hiÖn x· héi ho¸ nhµ tï kh«ng ? Bëi v× nÕu ®· hoÆc sÏ cã hiÖn tîng nµy ë ®©u ®ã th× Trung ¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ ch¾c g× biÕt ®îc. TÊt c¶ chØ cÇn «ng Chñ tÞch tØnh cïng víi çi Héi ®ång t vÊn do «ng ta lËp ra lµ quyÕt ®Þnh ®îc th«i mµ !

LuËt Hµnh chÝnh lµ mét trong 11 ngµnh luËt võa ®îc x¸c lËp ë ViÖt Nam víi kh¸i niÖm míi ®îc h×nh thµnh lµ “ vi ph¹m hµnh chÝnh lµ hµnh vi do ç nh©n hoÆc tæ chøc thùc hiÖn mét çch v« ý hay cè ý x©m ph¹m çc quy t¾c qu¶n lý nhµ níc mµ kh«ng ph¶i lµ téi ph¹m h×nh sù vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh ”.

Khi nµo th× bÞ xem lµ “ x©m ph¹m çc quy t¾c qu¶n lý nhµ níc ” ? Cã dÔ dµng tr¸nh khái bÞ quy kÕt lµ x©m ph¹m çc quy t¾c qu¶n lý nhµ níc kh«ng khi gÆp çi ®Þnh nghi· nµy: “ Qu¶n lý nhµ níc lµ ho¹t ®éng cña nhµ níc trªn çc lÜnh vùc lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña nhµ níc. Nhµ níc dïng ph¸p luËt lµ ph¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó qu¶n lý nhµ níc ... Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc hµnh ph¸p gäi lµ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ... lµ ho¹t ®éng chÊp hµnh- ®iÒu hµnh nhµ níc”. ThËt lµ thiªn la ®Þa vâng !.

NhiÒu níc kh«ng cã LuËt Hµnh chÝnh. ¥ Ph¸p, LuËt Hµnh chÝnh ®îc xem lµ mét thø luËt ngo¹i lÖ nªn ®Ó khèng chÕ tÝnh siªu xuÊt cña nã ngêi

88

ta ®· lËp ra c¶ mét hÖ thèng toµ ¸n hµnh chÝnh, thÈm ph¸n ®oµn hµnh chÝnh ®Ó ng¨n gi÷ luËt ngo¹i lÖ nµy kh«ng ®i ®Õn l¹m quyÒn. Ch¼ng nh÷ng thÕ, ngêi d©n cßn cã nhiÒu quyÒn kh¸ng ço ®Ó khiÕu n¹i tríc toµ ¸n hµnh chÝnh nÕu thÊy m×nh lµ n¹n nh©n cña luËt nµy. Tham chÝnh viÖn cña Ph¸p ®îc thµnh lËp tõ n¨m 1799 . ViÖn nµy qua kinh nghiÖm 200 n¨m ®· trë thµnh biÓu tîng cho nÒn c«ng lý hµnh chÝnh, ®· lµm nhiÖm vô ngù sö kiÒm chÕ hµnh ph¸p, ®¶m b¶o thîng t«n ph¸p luËt che chë cho ngêi d©n chèng l¹i h÷u hiÖu nh÷ng l¹m quyÒn cña chÝnh phñ . VËy mµ ngµy nay trong d©n chóng ë Ph¸p vÉn cã ý kiÕn chÝnh thøc c«ng khai ®ßi huû bá luËt hµnh chÝnh.

¥ nhiÒu níc tiªn tiÕn, lËp ph¸p, hµnh ph¸p, t ph¸p lµ 3 quyÒn ®îc ph©n lËp râ rµng ®Ó b¶o ®¶m nguyªn t¾c “ quyÒn lùc ng¨n c¶n quyÒn lùc ” nh»m khèng chÕ kh¶ n¨ng l¹m dông quyÒn lùc cña çc ç nh©n, çc tæ chøc cã quyÒn thÕ. ¥ ta “ Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam lµ mét nhµ níc mµ çc c¬ quan lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p ho¹t ®éng võa cã sù ph©n c«ng râ rµng, l¹i võa cã sù phèi hîp chÆt chÏ ” ( 1 ) . Khi “ cã sù phèi hîp chÆt chÏ ”, nhµ níc hoµn toµn khèng chÕ ®îc x· héi, trÞ v× ®îc toµn d©n qua chøc n¨ng “ Nhµ níc qu¶n lý ”, díi sù l·nh ®¹o duy nhÊt cña mét ®¶ng, theo nguyªn t¾c d©n chñ tËp trung. Khi ®ã, ngêi d©n cßn bÊu vÝu vµo ®©u ®îc nÕu chÝnh phñ sai ? Trong trêng hîp ®èi víi NghÞ ®Þnh 31- CP th× kh«ng cÇn chÝnh phñ sai mµ chØ tØnh sai lµ tai ho¹ ®· gi¸ng xuèng ®Çu d©n mét çch th¶m khèc råi !

89

James Madison ®· nãi “ Trong sù kiÕn t¹o mét chÝnh quyÒn ®Ó con ngêi qu¶n trÞ con ngêi, çi khã lµ ë chç : Tríc hÕt, chÝnh quyÒn cã kh¶ n¨ng cai trÞ; nhng çi khã h¬n lµ kh¶ n¨ng tù chÕ vµ tù giíi h¹n bëi chÝnh nã ”

Ph¶i ch¨ng v× muèn tù chÕ vµ tù giíi h¹n mµ Quy chÕ Qu¶n chÕ hµnh chÝnh cã nªu : “ Nghiªm cÊm mäi hµnh vi x©m ph¹m ®Õn tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña ngêi bÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh “ ( §iÒu 3 ) - (2) ? C©u nµy thËt v« nghÜa, nÕu kh«ng muèn nãi r»ng ®äc lªn nghe rÊt mØa mai.

Thö hái cßn ®©u lµ danh dù, nh©n phÈm ®èi víi mét con ngêi bçng dng r¬i vµo c¶nh ngé sau :

“ Trong thêi h¹n 5 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ hµnh chÝnh ngêi bÞ qu¶n chÕ ph¶i tr×nh diÖn víi Uû ban Nh©n d©n cÊp x· n¬i m×nh thi hµnh quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ ...” ( §iÒu 15 ). “ Trong thêi h¹n qu¶n chÕ, ngêi bÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh ph¶i c tró, lµm ¨n sinh sèng t¹i x·, phêng, thÞ trÊn n¬i thi hµnh quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ hµnh chÝnh vµ ph¶i chÞu sù qu¶n lý, gi¸o dôc cña chÝnh quúªn, nh©n d©n ®Þa ph¬ng; chØ ®îc ®i laÞ trong ph¹m vi n¬i ngêi ®ã bÞ qu¶n chÕ. NÕu cã lý do chÝnh ®¸ng, ngêi bÞ qu¶n chÕ muèn ®i ra khái ph¹m vi x·, phêng, thÞ trÊn th× ph¶i lµm ®¬n xin phÐp vµ tu©n theo çc quy ®Þnh sau : - §i trong ph¹m vi cïng mét quËn, huyÖn, thµnh phè thuéc tØnh th× do Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp x· cÊp

90

giÊy phÐp; - §i trong ph¹m vi cïng mét tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng do Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp huyÖn cÊp giÊy phÐp; - §i ra ngoµi ph¹m vi tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng do Chñ tÞch Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh cÊp giÊy phÐp. Trßng hîp ngêi bÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh ®i ra khái n¬i thi hµnh quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ cÇn ë l¹i n¬i ®Õn th× mçi lÇn ®îc ®i kh«ng qu¸ 5 ngµy vµ tæng sè ngµy ®ã kh«ng vît qu¸ 1/15 thêi h¹n qu¶n chÕ. ... “ ( §iÒu 17 ). “ Mét th¸ng mét lÇn, ngêi bÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh ph¶i ®Õn tr×nh diÖn vµ b¸o ço viÖc thùc hiÖn qu¶n chÕ hµnh chÝnh cña m×nh t¹i Uû ban Nh©n d©n cÊp x· n¬i thi hµnh quyÕt ®Þnh qu¶n chÕ ... ” (§iÒu 18 )

§èi víi ngêi cã quyÒn tù träng, nh÷ng b¾t buéc tr×nh bÈm nhiªu khª nµy kh«ng kh¸c g× sù h¹ nhôc tåi tÖ mµ khi kh«ng kiªn nhÉn næi ngêi ta cã thÓ ph¶i ®æi b»ng çi chÕt. §èi víi nhµ v¨n, nhµ khoa häc, t×nh tr¹ng ng¨n cÊm giao lu, thu thËp vµ truyÒn b¸ th«ng tin nh çc quy ®Þnh trªn thËt sù giÕt ®i mét phÇn, hay thËm chÝ, toµn bé lÏ sèng cña hä.

Kh«ng nghi ngê g× n÷a, Quy chÕ Qu¶n chÕ hµnh chÝnh, ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 31-CP lµ mét ph¸p lÖnh mang nhiÒu yÕu tè hoµn toµn tr¸i ®¹o lý d©n téc. Ch¼ng nh÷ng thÕ, nghÞ ®Þnh nµy cßn chèng l¹i HiÕn ph¸p. §iÒu 72 HiÕn ph¸p níc CHXHCNVN -1992 ®· ghi râ : “ Kh«ng ai bÞ coi lµ cã téi vµ ph¶i chÞu h×nh ph¹t khi cha cã b¶n ¸n kÕt téi cña Toµ ¸n ®· cã hiªô lùc ph¸p luËt. Ngêi bÞ b¾t, bÞ giam gi÷, bÞ truy

91

tè, xÐt xö tr¸i ph¸p luËt cã quyÒn ®îc båi thêng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ phôc håi danh dù. Ngêi lµm tr¸i ph¸p luËt trong viÖc b¾t, giam gi÷, truy tè, xÐt xö g©y thiÖt h¹i cho ngêi kh¸c ph¶i bÞ xö lý nghiªm minh ”. §iÒu 68 còng quy ®Þnh : “ C«ng d©n cã quyÒn tù do ®i l¹i vµ c tró ë trong níc, cã quyÒn ra níc ngoµi vµ tõ níc ngoµi vÒ níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ” ( Nh÷ng ng êi nh Bïi Minh Quèc, Tiªu Dao B¶o Cù ch a bÞ kÕt ¸n, ch a bÞ t íc quyÒn c«ng d©n, sao l¹i bÞ t íc quyÒn tù do ®i l¹i ? ) . Trong khi §iÒu 112 HiÕn ph¸p n íc ta ®· buéc ChÝnh phñ cã nhiÖm vô “ ...chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn çc ®iÒu íc quèc tÕ mµ Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam ký kÕt hoÆc tham gia ” th× NghÞ ®Þnh 31- CP chèng l¹i Tuyªn ng«n Toµn thÕ giíi vÒ Nh©n quyÒn - 1948 mµ Nhµ n íc ta ®· ký kÕt tham gia n¨m 1982 t¹i §iÒu 11: “ Mçi ngêi dï ®· bÞ buéc téi vÒ mét hµnh vi téi ph¹m vÉn ®îc coi nh lµ v« téi, cho ®Õn khi hµnh ®éng ph¹m téi ®îc x¸c nhËn trong mét vô xö c«ng khai, n¬i mµ anh ta cã ®îc nh÷ng ®¶m b¶o cÇn thiÕt cho viÖc bµo ch÷a cho m×nh . . . ” vµ ®iªï 12 “ Kh«ng ai ph¶i chÞu sù can thiÖp tuú tiÖn vµo cuéc sèng ç nh©n, gia ®×nh, n¬i ë, th tÝn còng nh nh÷ng x©m ph¹m tíi danh dù vµ danh tiÕng cña m×nh. Mäi ngêi ®Òu cã quyÒn ®îc ph¸p luËt baá vÖ chèng l¹i nh÷ng can thiÖp vµ x©m ph¹m ” .

NghÞ ®Þnh, nghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ lµ ph-¬ng tiÖn ph¸p lý c¬ b¶n mµ ChÝnh phñ sö dông ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô, chøc n¨ng cña m×nh nhng bao giê còng ph¶i phï hîp vµ cã hiÖu lùc thÊp h¬n çc v¨n b¶n cña Quèc héi, nÕu m©u

92

thuÉn th× sÏ ph¶i ®×nh chØ, söa ®æi hoÆc b·i bá.

Chóng t«i khÈn thiÕt khuyÕn nghÞ Quèc héi vµ Chñ tÞch n íc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam xem xÐt nghiªm tóc vµ ra lÖnh gi¶i to¶ ngay cho çc Nhµ v¨n- C«ng d©n Bïi Minh Quèc vµ Tiªu Dao B¶o Cù ®ång thêi huû bá Quy chÕ Qu¶n chÕ hµnh chÝnh ®· ® îc ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 31-CP.

suy ngÉm víi 50 n¨m tuyªn ng«n nh©n quyÒn

T«i lÈn thÈn thö lËt qua mÊy cuèn tù ®iÓn b¸ch khoa níc ngoµi cã trong gi¸ s¸ch riªng, s¸ch Mü cña Webster, s¸ch Nga cña Prokhorov vv... Kh«ng t×m ®îc mét ®Þnh nghÜa vÒ nh©n quyÒn. Riªng cuèn "Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt" do Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc X· héi cña ViÖt Nam Ên hµnh th× d¸m m¹nh d¹n gi¶i thÝch: " Nh©n quyÒn: nh÷ng quyÒn lîi c¨n b¶n cña con ngêi nh quyÒn tù do ng«n luËn, tù do tÝn ngìng, tù do ®i l¹i... "

LÏ ra, vÊn ®Ò lµ ®¬n nhÊt, minh b¹ch vµ cã thÓ khóc chiÕt mét çch ®¬n gi¶n ®Õn vËy. Bëi v×, nh ch©n lý, " Nh©n quyÒn lµ nÒn t¶ng cho sù hiÖn h÷u vµ ®ång tån cña nh©n lo¹i" (1), " lµ träng t©m cña tÊt c¶ nh÷ng g× mµ Liªn HiÖp Quèc ®ang íc väng ®¹t ®îc trong hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn" (1).

93

§· võa trßn nöa thÕ kû tõ çi buæi b¶n tuyªn ng«n chung ®Çu tiªn cña toµn nh©n lo¹i "Tuyªn ng«n Quèc tÕ vÒ Nh©n quyÒn", ®îc Liªn HiÖp Quèc chÝnh thøc c«ng bè t¹i ®iÖn Chaillot uy nghi, gi÷a thñ ®« Paris tr¸ng lÖ cña níc Céng hoµ Ph¸p. Qua 50 n¨m, Tuyªn ng«n Quèc tÕ vÒ Nh©n quyÒn ®· thÊm nhiÔm vµo hiÕn ph¸p cña nhiÒu níc ®Õn møc ng«n tõ cña nã ®«i khi ®îc lÆp l¹i y nguyªn trong çc v¨n b¶n Êy. Tõ chç cã nh÷ng nhµ l·nh ®¹o quèc gia cßn cho r»ng ngay c¶ Liªn X«, Trung Quèc còng chØ gi¶ vê ñng hé nh©n quyÒn cèt ®Ó tranh thñ viÖn trî cña Mü vµ ®èi phã víi sù chèng ®èi cña nh÷ng ngêi céng s¶n, ®Õn chç ngµy nay tÝnh toµn cÇu cña nã cã thÓ "dùa trªn nÒn t¶ng sù chÊp thuËn chÝnh thøc cña 185 níc thµnh viªn cña Liªn HiÖp Quèc" (1).

NhiÒu ch¬ng tr×nh hµnh ®éng ®· ®îc Liªn HiÖp Quèc quan t©m tæ chøc x©y dùng, trong ®ã ch¬ng tr×nh lín nhÊt víi 100 ®iÓm cô thÓ ghi trong "Tuyªn ng«n Vienna vµ Ch¬ng tr×nh hµnh ®éng" ®· ®îc ®¹i diÖn 171 níc tham gia héi nghÞ nhÊt trÝ th«ng qua vµ c«ng bè ngµy 25 th¸ng 6 n¨m 1993. Mét hÖ thèng ®å sé çc c«ng cô ph¸p lý chøa ®ùng trong h¬n 70 v¨n b¶n quèc tÕ vÒ nh©n quyÒn còng ®· lÇn lît ®îc ban hµnh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thùc thi b¶n Tuyªn ng«n Quèc tÕ Nh©n quyÒn nh»m b¶o vÖ h÷u hiÖu quyÒn con ngêi.

VËy mµ ®©u ®ã ngêi ta vÉn ra søc nguþ biÖn quanh co ®Ó chèi bá ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c, díi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c,

94

nh÷ng kh¸t väng ngµn ®êi thiªng liªng ®ã cña nh©n lo¹i. NÕu tríc ®©y ë toµn bé hÖ thèng x· héi chñ nghÜa, nh©n quyÒn còng nh chñ nghÜa nh©n v¨n, ®Òu bÞ coi lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña ttëng t s¶n ph¶n ®éng th× ngµy nay tinh tÕ h¬n, ngêi ta b¸m chÆt vµ thæi phång hÕt cì tÝnh ®Æc thï, thËm chÝ dÞ biÖt cña nh©n quyÒn. Hä thÝch thó t« vÏ vµ lîi dông triÖt ®Ó çi gäi lµ nh÷ng gi¸ trÞ ch©u A' mµ néi dung c¬ b¶n lµ tÝnh an phËn, sù cam chÞu vµ rÊt kiªng dÌ sù o¸n tr¸ch cña ngêi d©n (t¹i bang v« o¸n, t¹i gia v« o¸n); lµ tinh thÇn coi nhÑ ç nh©n, s½n sµng quªn m×nh cho nh©n quÇn, x· héi mµ biÓu hiÖn khèn khæ lµ ®øc x¶ th©n v× mét triÒu chÝnh, mét ®Êng thiªn tö ( Thµnh liÒn mong tiÕn bÖ rång ); lµ sù phông mÖnh mï qu¸ng, v« ®iÒu kiÖn ( D©n kh¶ sö do chi, bÊt kh¶ sö tri chi: Cã thÓ lµm cho d©n theo con ®êng cña ta, kh«ng thÓ lµm cho hä biÕt ®ã lµ çi g× ). B¶n tuyªn ng«n gåm tíi 30 ®iÒu kh¼ng ®Þnh çc quyÒn tù do b×nh ®¼ng cña con ngêi, b¶o vÖ c«ng cuéc ®Êu tranh v× phÈm gi¸ con ngêi, nhng hä chØ muèn ®¸nh l¹c híng b»ng çch tËp tró vµo ®iÒu 29, nhÊn m¹nh bæn phËn cña con ngêi ®èi víi çi mµ hä gäi lµ céng ®ång. Hä chñ tr¬ng lµm con ®µ ®iÓu róc ®Çu xuèng çt ®Ó nh lµ kh«ng hÒ nghe thÊy lêi hiÖu triÖu thiÕt tha trong bµi diÔn v¨n vang ®éng cña Tæng th ký Liªn HiÖp Quèc Kofi Annan ®äc t¹i §¹i häc tæng hîp Teheran ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 1997: " TÊt c¶ çc quyÒn con ngêi cho tÊt c¶ mäi ngêi". Hä tuång nh kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng quy íc quèc tÕ nµy: "TÊt c¶ çc quyÒn con ngêi ®Òu mang tÝnh phæ qu¸t, kh«ng thÓ chia c¾t,

95

phô thuéc lÉn nhau vµ liªn quan ®Õn nhau. Céng ®ång quèc tÕ ph¶i xö lý çc quyÒn con ngêi theo ph¹m vi toµn cÇu mét çch c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng vµ ®îc coi träng nh nhau... çc quèc gia kh«ng ph©n biÖt hÖ thèng chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ cã nghÜa vô ®Ò cao vµ b¶o vÖ tÊt c¶ çc quyÒn con ngêi vµ quyÒn tù do c¬ b¶n" (2).

Chç nµy ngêi ta m¬ hå kh¼ng ®Þnh: "§èi víi bÊt kú mét níc ®ang ph¸t triÓn nµo, vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ lµ quyÒn con ngêi quan träng nhÊt" (3); chç kia ngêi ta tuyªn bè ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, tèi thîng vµ qu¸n xuyÕn toµn bé cña nh©n quyÒn chØ lµ chñ quyÒn ( cho nªn HiÕn Ph¸p níc ta míi gãi gän quyÒn con ngêi cña ViÖt nam vµo quyÒn c«ng d©n! ).

V©ng, ®éc lËp d©n téc lµ mét trong nh÷ng quyÒn quan träng bËc nhÊt ®èi víi con ngêi. Nh-ng, nã kh«ng ph¶i lµ quyÒn quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng kh«ng hÒ nãi ®éc lËp lµ çi tuyÖt ®Ých mµ nãi: "Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp, tù do". Vµ, chÝnh cô ®· dù c¶m r»ng : "NÕu giµnh ®îc ®éc lËp mµ d©n kh«ng ®îc hëng tù do, h¹nh phóc th× ®éc lËp còng ch¼ng cã nghÜa g× ".

Cã ngêi khi kh¶o luËn b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp níc ta ®· nªu lªn "cèng hiÕn to lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ ngêi ®· g¾n liÒn hai kh¸i niÖm quyÒn d©n téc thiªng liªng vµ quyÒn c¬ b¶n cña con ngêi l¹i víi nhau" (4). ThiÕt tëng chØ cÇn ®äc l¹i lêi dù c¶m trªn kia còng thÊy dÉu ®· tõng

96

cã thËt ý tëng "g¾n liÒn hai kh¸i niÖm quyÒn d©n téc thiªng liªng vµ quyÒn c¬ b¶n cña con ngêi l¹i víi nhau" th× ch¾c ch¾n còng kh«ng thÓ nµo ®ång nhÊt hay nhÊt thÓ hãa hai ph¹m trï Êy ®îc. Còng kh«ng hÒ cã chuyÖn "g¾n liÒn" "®éc lËp cña d©n téc" víi "tù do cña con ngêi", Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sím phÊt cao ngän cê b¶o vÖ nh©n quyÒn ch©n chÝnh, v× çc quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña con ngêi, ngän cê ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi" (4). ( Xin lu ý: trong Tuyªn ng«n ®éc lËp mång 2 th¸ng 9, kh«ng hÒ cã mét ch÷ nµo ®¶ ®éng ®Õn M¸c-Lªnin hay Chñ nghÜa x· héi ).

Trªn b¸o chÝ níc ta nh©n dÞp nµy thÊy xuÊt hiÖn mét thuËt ng÷ míi mÎ: "nh©n quyÒn ch©n chÝnh".

Kh«ng biÕt råi ®©y cã ai ®Þnh nghÜa næi çi thuËt ng÷ nµy kh«ng. Bëi v×, nÕu cã th× chØ riªng ®Þnh nghÜa ®ã còng xøng ®¸ng ®îc trao häc vÞ trªn tiÕn sÜ vµ... cã thÓ nhËn ®îc gi¶i th-ëng Nobel. Nhng, e r»ng ®©y còng chØ lµ sù ®ãng gãp tÝch cùc ®Ó lµm phong phó thªm çi kho tµng gi¶o ng÷ cã riªng ë nh÷ng níc nh níc ta. Nã còng gièng çc côm tõ siªu bÝ Èn: "c¹nh tranh lµnh m¹nh", "tµi s¶n x· héi chñ nghÜa", "kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa" vv... Ch¬ng tr×nh hµnh ®éng Vienna 1993 gåm tíi 100 ®iÓm ®· ®îc x©y dùng trªn c¬ së quan hÖ ba chiÒu gi÷a luËt ph¸p, c¬ chÕ thùc hiÖn vµ th«ng tin, gi¸o dôc, h¬n 70 v¨n b¶n quèc tÕ ®· bæ sung vµ chi tiÕt ho¸ cho Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn 1948. Cø thùc hiÖn ®Çy ®ñ,

97

nghiªm tóc ®i, ®õng chÝ ch¸ th× mÆc nhiªn sÏ cã nh©n quyÒn ch©n chÝnh.

Kh«ng khÐo råi ®©y ngêi ta sÏ cßn s¸ng t¸c ra mét kh¸i niÖm n÷a: "nh©n quyÒn x· héi chñ nghÜa"( d¸m l¾m, bëi v× ®· cã kh¸i niÖm d©n chñ x· héi chñ nghÜa - gÊp triÖu lÇn d©n chñ th«ng thêng råi !) ®Ó lµm m¹nh thªm vò khÝ chèng l¹i çi gäi lµ chiÕn lîc ¸p ®Æt çc gi¸ trÞ nh©n quyÒn ph¬ng T©y cho níc nµy níc nä.

ThÕ nµo lµ nh©n quyÒn ph¬ng T©y? ThÕ nµo lµ can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau? Ch¼ng nhÏ nh©n lo¹i cã thÓ cÇm lßng bá qua th¶m tr¹ng tµn s¸t hµng tr¨m, hµng ngh×n ngêi trong tay kh«ng cã vò khÝ chÝnh lµ ®ång bµo, ®ång chÝ hä ngay gi÷a qu¶ng trêng Thiªn An M«n hay sao? Ch¼ng nhÏ quèc tÕ kh«ng ®îc lªn tiÕng ph¶n ®èi nh÷ng vô v« ®¹o ®µn ¸p bao nhiªu trÝ thøc tiªn tiÕn trong "Nh©n v¨n Giai phÈm", trong çi gäi lµ "Nhãm xÐt l¹i chèng §¶ng", nh÷ng phiªn toµ qu¸i dÞ xö ph¹t nhµ b¸o NguyÔn Hoµng Linh 12 th¸ng 13 ngµy tï giam ( thêi buæi tin häc cã kh¸c, h¼n lµ çc nhµ chÊp ph¸p cña ta sö dông nhiÒu m¸y tÝnh ®iÖn tö l¾m, hy väng råi ®©y møc ®é c«ng minh cña çc phiªn toµ sÏ cßn ®îc thÓ hiÖn trªn çc b¶n ¸n chÝnh x¸c ®Õn tõng phót tõng gi©y) míi ®©y, hay nh÷ng phiªn toµ ®Çy Èn øc ®èi víi Hoµng Minh ChÝnh, Lª Hång Hµ, Hµ Sü Phu, NguyÔn KiÕn Giang vv... tríc ®©y; nh÷ng nghÞ ®Þnh vi hiÕn nh 31/CP ®ang cho phÐp giam láng v« téi v¹ nh÷ng nhµ v¨n, nh÷ng chiÕn sÜ çch m¹ng nh Bïi Minh Quèc, Tiªu Dao B¶o Cù... hay sao ?

98

Vµ, nÕu nh÷ng chÝ nguyÖn qu©n ngoan cêng, dòng c¶m cña chóng ta µo µo x«ng sang gióp níc l¸ng giÒng Campuchia, "d¹y cho bän Khmer §á mét bµi häc" råi rót qu©n vÒ ngay th× liÖu quèc tÕ cã lªn ¸n gay g¾t vµ c« lËp ta ®»ng ®½ng ®Õn thÕ kh«ng ?

Con ngêi cã mét tÖ tr¹ng lµ hÔ cã quyÒn thÕ mµ quyÒn thÕ ®ã kh«ng bÞ kiÓm so¸t, kiÓu nhtrong chÕ ®é toµn trÞ, th× thêng dÔ l¹m dông quyÒn lùc ®Ó trë thµnh ®éc ®o¸n, tµn b¹o, ®«i khi mÊt hÕt nh©n tÝnh ®Õn møc nh hung thÇn.

Chît nhí Lª Anh Xu©n, anh b¹n ®ång m«n mét thuë cña t«i, rêi khoa sö trêng §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi vµo chiÕn trêng MiÒn Nam, bçng s÷ng sê nøc në tríc thi hµi mét em bÐ: "Sao em chÕt mµ ta cßn sèng ? Ta ®ang nghe m¸u ®éng trong tim". VËy mµ, Mao Tr¹ch §«ng nãi víi Jawaharlal Nehru: " Bom nguyªn tö ch¼ng cã g× ®¸ng sî. Trung Quèc cã nhiÒu ngêi. Hä kh«ng thÓ déi bom chÕt hÕt ®îc. Vµ nÕu ngêi ta dïng bom nguyªn tö th× chóng t«i còng lµm ®îc nh vËy. ChÕt mêi hay hai m¬i triÖu ngêi th× cã g× ®¸ng ph¶i sî ". ( Çi " t tëng Mao Tr¹ch §«ng " nµy thÊm nhiÔm vµo bän Khmer §á s©u s¾c ®Õn møc xui chóng cÇm cuèc ®Ëp vì sä hµng triÖu ®ång bµo m×nh mµ ch¼ng cã g× ph¶i ®éng lßng, miÔn lµ x©y dùng ®îc chñ nghÜa céng s¶n ë Campuchia ! ). ThÕ mµ cã chÝnh trÞ gia næi tiÕng nh ngµi Lý Quang DiÖu l¹i cao giäng tuyªn truyÒn : "T«i cho r»ng tiªu chuÈn cña nh©n quyÒn kh¸c víi viÖc lÊy d©n chñ lµm

99

h×nh thøc chÝnh quyÒn" (5), r»ng:" ChÝnh phñ tèt quan träng h¬n d©n chñ, nh©n quyÒn" (5).

Sao l¹i nãi ngîc vËy?! Mét chÝnh quyÒn kh«ng ®-îc h×nh thµnh theo thiÕt chÕ d©n chñ ( kiÓu nhchÝnh quyÒn qu©n sù tho¸n ®o¹t ë Mianmar hiÖn nay) th× tøc lµ ®· vi ph¹m nghiªm träng mét trong nh÷ng tiªu chuÈn nh©n quyÒn c¬ b¶n ghi trong Tuyªn ng«n Quèc tÕ Nh©n quyÒn 1948: " Y' chÝ cña nh©n d©n lµ nÒn t¶ng quyÒn uy cña çc quyÒn lùc c«ng céng, ý chÝ ®ã ph¶i ®ù¬c thÓ hiÖn b»ng çc cuéc bÇu cö trung thùc ®îc tæ chøc ®Òu kú, theo chÕ ®é bá phiÕu phæ th«ng b×nh ®¼ng... "(§iÒu 21). Mét chÝnh phñ tèt døt kho¸t ph¶i lµ mét chÝnh phñ b¶o ®¶m thùc thi tèi ®a d©n chñ, nh©n quyÒn. Nãi çch kh¸c, ph¶i c¨n cø vµo th¸i ®é ®èi víi vÊn ®Ò nh©n quyÒn toµn cÇu vµ viÖc tæ chøc x· héi ®Ó qu¶ng ®¹i nh©n d©n níc m×nh ®îc h-ëng çc quyÒn con ngêi ngµy cµng cao mµ ®¸nh gi¸ mét chÝnh phñ. Kh«ng cã chÝnh phñ nµo ®îc xem lµ quan träng h¬n d©n chñ vµ nh©n quyÒn. Kh«ng ®îc xem chÝnh phñ nµo lµ quan träng h¬n d©n chñ vµ nh©n quyÒn c¶ !

§ãng cöa l¹i th× bÊt cø «ng bè nµo còng cã thÓ qu¸t lín: "Tao lµ ngêi chñ gia ®×nh tµi giái, ®øc ®é nhÊt". Cµng n¸t rîu m¾t cµng trîn trõng, qu¸t cµng to h¬n vµ vî con cµng kh«ng d¸m ho he. §ãng cöa l¹i th× chÝnh phñ nµo còng mÆc søc ®æ tiÒn, ®æ cña t¹o ra nh÷ng bé m¸y tuyªn truyÒn khæng lå ®Ó gi¸o huÊn ®Ó nhåi nhÐt vµo ®Çu ãc, ruét gan ngêi d©n hµng ®èng mü tõ t« vÏ cho ®îc çi khÈu ng÷ u viÖt cña chÕ ®é

100

do hä nÆn ra. Nh÷ng ®Çu ãc th«ng th¸i kh«ng cam t©m chÞu lÜnh héi th× ®· cã g¬m kÒ cæ, sóng kÒ tai uy hiÕp. Ch¼ng thÕ mµ, b¹o ngîc nh Saddam Hussein, ®ang t©m tµn s¸t d· man c¶ anh em hä hµng, ®Çy ®o¹ mét ®Êt níc ®ang tõ giµu cã víi møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ë hµng cao trªn thÕ giíi vµo lÇm than, c¬ cùc; kinh dÞ nh Fidel Castro, d×m c¶ quèc ®¶o Cuba xinh t¬i, ®Çy khÝ thÕ ( khi b¾t ®Çu gia nhËp lµm thµnh viªn thø 12 cña phe x· héi chñ nghÜa, Cuba cã ®êi sèng x· héi ®øng tÇm trªn trong çc níc anh em, La Habana lµ thµnh phè næi tiÕng hoa lÖ trªn thÕ giíi ) vµo c¶nh tiªu ®iÒu, khèn khã. VËy mµ nh©n d©n vÉn bÞ cìng bøc phôc tïng, mª hoÆc cói ®Çu t«n thê bän hä!

Lµm sao nh©n lo¹i ®ang t©m ngo¶nh mÆt lµm ng¬ cho ®îc? Mµu da dï kh¸c nhau th× vÉn chung s¾c m¸u chø. Cho nªn khi nghe Baghdad bÞ tªn löa Anh-Mü tÊn c«ng, khi qu¸ nao lßng tríc lÖnh cÊm vËn lª thª ®èi víi Cuba, ngêi ta cµng th¬ng nh÷ng phô n÷ trÎ em ë çc níc nµy bao nhiªu th× cµng c¨m ghÐt, khinh bØ nh÷ng kÎ cÇm quyÒn ®éc tµi tham quyÒn cè vÞ bÊy nhiªu.

H·y cïng nhí l¹i, ngay tõ thÕ kû 13, Sadi - nhµ th¬ lín vïng Ba T - ®· tha thiÕt nh¾n nhñ: "Khi thÕ giíi lµm mét kÎ ®au khæ th× nh÷ng kÎ kh¸c còng kh«ng yªn. Nh÷ng ai bµng quan tríc ®au khæ cña kÎ kh¸c ®Òu kh«ng ®¸ng ®îc gäi lµ ngêi"!

Nh©n d©n thÕ giíi chí n¶n lßng tríc nh÷ng lêi l¨ng m¹ ®ª hÌn cña çc chÝnh phñ hñ b¹i chñ tr-

101

¬ng bng bÝt ®Ó th¶ søc tù do ¸p bøc ®ång bµo m×nh vµ v× thÕ lu«n s½n sµng lu loa dùng chuyÖn tè ço nguy c¬ " can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé ” díi chiªu bµi gi¬ng cao ngän cê chñ quyÒn d©n téc.

ThËt ra nh©n lo¹i ®· c¶nh gi¸c tríc nh÷ng trß th¸u çy nµy tõ l©u råi. Bëi thÕ, mét trong nh÷ng yªu cÇu bøc b¸ch cña sù ra ®êi b¶n Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn vµ D©n quyÒn 1789 ®· ®îc ghi ngay trong lêi më ®Çu lµ ®Ó ng¨n ngõa " tÖ hñ b¹i cña çc chÝnh phñ ". Tríc ®ã, Tuyªn ng«n §éc lËp cña Hîp chñng quèc Hoa kú 1776 còng ®· ®Ò cËp : "... khi mét h×nh thøc chÝnh phñ nµo ®ã trë nªn ®èi nghÞch víi çc môc ®Ých trªn ( vÒ nh©n quyÒn ) th× nh©n d©n cã quyÒn thay ®æi, hay phÕ bá chÝnh phñ ®ã... " vµ "... khi mét lo¹t dµi çc hµnh vi l¹m quyÒn vµ cíp ®o¹t quyÒn lùc cïng theo ®uæi mét môc tiªu nh»m cìng b¸ch mäi ngêi sèng díi mét chÕ ®é chuyªn chÕ tuyÖt ®èi, th× lóc ®ã mäi ngêi cã quyÒn vµ cã bæn phËn ph¶i phÕ bá mét chÝnh phñ nh vËy vµ ®a lªn nh÷ng ngêi b¶o vÖ míi cho an ninh t¬ng lai cña m×nh ".

¤ng Butros Butros Ghali khi ®ang trong c¬ng vÞ Tæng th ký Liªn HiÖp Quèc, trong bµi diÔn v¨n ®äc tríc Héi nghÞ Nh©n quyÒn Vienna 1993 còng tõng kªu goi: " Mçi quèc gia ph¶i lµ ngêi ®¶m b¶o tèt nhÊt cho çc quyÒn con ngêi... ", " vÊn ®Ò hµnh ®éng quèc tÕ cÇn ph¶i ®îc ®Æt ra khi çc quèc gia tá ra kh«ng phï hîp víi nhiÖm vô nµy, khi hä vi ph¹m nh÷ng nguyªn t¾c c¬

102

b¶n ®· ®îc ®Ò ra trong HiÕn ch¬ng Liªn HiÖp Quèc ".

Tæng BÝ th Lª Kh¶ Phiªu trong bøc th göi çc ®¹i biÓu dù Héi th¶o quèc gia nh©n kû niÖm 50 n¨m Tuyªn ng«n Quèc tÕ Nh©n quyÒn t¹i Hµ Néi cã nh÷ng ý hay khi «ng kh¼ng ®Þnh nh mét mÖnh lÖnh : "B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn quyÒn con ngêi kh«ng ph¶i chØ lµ mét nhiÖm vô lín hiÖn nay mµ chÝnh lµ lý tëng phÊn ®Êu cña nh÷ng ngêi céng s¶n". ¤ng tá ra cã lý khi «n l¹i truyÒn thèng: "... «ng cha ta vÉn mong muèn " lÊy ®¹i nghÜa th¾ng hung tµn, lÊy trÝ nh©n thay cêng b¹o", lóc chiÕn th¾ng th× réng lîng khoan hång, khÐp l¹i qu¸ khø, xo¸ bá hËn thï, sèng h÷u nghÞ, th©n ¸i víi çc d©n téc kh¸c". Cho nªn khi «ng viÕt: "D©n téc ta... rÊt s¸ng t¹o trong viÖc sö dông ph¸p luËt vµ çc c¬ chÕ tËp qu¸n ®Ó qu¶n lý nhµ níc vµ x· héi" th× t«i muèn hiÓu «ng nhËn thøc ®îc r»ng mét d©n téc th«ng minh, tµi trÝ nh d©n téc ta, nhÊt ®Þnh cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng x©y dùng çc bé luËt c«ng minh, hîp nh©n t×nh thÕ th¸i cïng nh÷ng c¬ chÕ ph¸p ®Þnh t¬ng thÝch b¶o ®¶m thùc thi nghiªm tóc mäi ®iÒu luËt cña níc nhµ, chø kh«ng ph¶i lµ chñ tr¬ng s¸ng t¹o mét çch biÕn ho¸ trong viÖc sö dông ph¸p luËt vµ çc c¬ chÕ, tËp qu¸n ®Ó qu¶n lý nhµ níc vµ x· héi theo ý ®å cña mét ç nh©n, mét tËp ®oµn nµo.

H·y s¸ng suèt kiªn ®Þnh, ngoan cêng ®Êu tranh b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nh©n quyÒn, bÊt chÊp mäi uy hiÕp, ng¨n trë cña bÊt cø thÕ lùc nµo. Vµ, nh

103

phÐp mÇu tÊt yÕu cña luËt nh©n qu¶, nh©n quyÒn sÏ chë che, n©ng çnh ta.

Hµ Néi th¸ng 12 n¨m 1998

----------------------------------

(1) Kofi Annan- " Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ nh©n quyÒn soi s¸ng tÝnh ®a nguyªn vµ ®a d¹ng toµn cÇu ". Ph¸t biÓu t¹i §¹i häc Tæng hîp Teheran, 10-12-1997.

(2) " Tuyªn ng«n Vienna vµ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng " -§iÒu 5

(3) Lu Hoa Thu - Bµi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ Nh©n quyÒn Quèc tÕ, Vienna 1993.

(4) Ng« B¸ Thµnh - "Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Chñ TÞch Hå ChÝ Minh vµ nh÷ng ®ãng gãp cho luËt ph¸p quèc tÕ vÒ quyÒn con ngêi". B¸o Nh©n d©n 10-12-1998.

(5) Lý Quang DiÖu - " TuyÓn tËp chÝnh luËn ". Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.

104

VÒ vÊn ®Ò vai trß cña Doanh nghiÖp nhµ níc

V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu lÇn thø VI cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh: “ §¶ng ph¶i lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, t«n träng vµ hµnh ®éng theo quy luËt kh¸ch quan. N¨ng lùc nhËn thøc vµ hµnh ®éng theo quy luËt lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng ”. C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ( 6 - 1991) còng x¸c ®Þnh “ §Ó kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm, sai lÇm, ®a ®Êt níc vît qua khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, §¶ng ta chñ tr¬ng tríc hÕt ph¶i thay ®æi nhËn thøc, ®æi míi t duy ”. Nhê sù ph¶n tØnh tiÕn bé Êy, §¶ng ch¼ng nh÷ng cøu ®îc ®Êt níc tho¸t c¬n nguy khèn cña cuéc khñng ho¶ng ngµy cµng trÇm träng mµ, trong vßng thËp kû qua ®· ngËp ngõng chím bíc tíi ®µi vinh quang.

Kh«ng thÓ nãi lµ kh«ng hiÓn h¸ch khi ®ang Ëm ¹ch lª bíc víi tèc ®é t¨ng trëng 0, 4% thêi kú 1976 – 1980; 3,9 % thêi kú 1986 – 1990, bçng v-¬n vai Phï §æng s¶i bíc dµi 8,7% n¨m 1992; 8,1% n¨m 1993; 8,8% n¨m 1994; 9,5% n¨m 1995; 9,3% n¨m 1996 . . .Nãi chung, trong m¬i n¨m qua ta ®· ®¹t ®îc t¨ng trëng kinh tÕ v÷ng ch¾c víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh b»ng hoÆc cao h¬n so víi tèc ®é thÇn kú cña khu vùc §«ng ¸.

105

Kh«ng hiÓn h¸ch sao khi ta biÕn ho¸ tõ h×nh ¶nh th¶m th¬ng cña Phã Thñ tíng Lª Thanh NghÞ v¸c r¸ ®i xin tõng Ýt mú, chót bo bo víi niÒm m¬ íc nh lµ lý tëng vÒ çi chØ tiªu 21 triÖu tÊn l¬ng thùc quy thãc mçi n¨m ®Õn çi ng«i thø nh×, ba trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu l¬ng thùc? N¨m 1999, cho dï ®Çu n¨m h¹n h¸n El Nino kÐo dµi, cuèi n¨m lò lôt La Nina chµ ®i x¸t l¹i suèt 7 tØnh miÒn Trung, ta vÉn xuÊt khÈu 4,6 triÖu tÊn g¹o ( t¬ng ®¬ng 8 – 9 triÖu tÊn thãc). §êi sèng d©n c ®· kh¸c xa nh÷ng ngµy cha ®æi míi. Kh«ng kÓ bän v« l¬ng, nhê tham nhòng, biÓn thñ cña c¶i, må h«i níc m¾t cña nh©n d©n bçng chèc bèc lªn thµnh triÖu phó ( thËm chÝ cã thÓ c¶ tû phó) ®«la; sè nh©n khÈu thuéc diÖn thiÕu ®ãi còng gi¶m tõ 20 triÖu ngêi xuèng cßn 12,5 triÖu ngêi. Møc gi¶m cña tû lÖ nghÌo ®ãi trong nh©n d©n ®· tõ 30% trong n¨m 1992 xuèng 15,7% trong n¨m 1998. Kú tÝch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®¹t ®îc nh thÕ khiÕn nhiÒu níc, nhiÒu tæ chøc quèc tÕ th¸n phôc vµ ngîi khen.

Tuy nhiªn, sau çi v¬n vai khoÎ kho¾n, h×nh nh ®ang lµ çi ng¸p dµi thiÓu n·o. §êng parab«n biÓu diÔn møc t¨ng trëng kinh tÕ níc ta ®¹t cùc ®¹i n¨m 1995, sau ®ã tôt sang nh¸nh thø hai vµ thËt sù hôt hÉng tõ 1998. N¨m 1999 cã lÏ møc t¨ng GDP thùc tÕ kh«ng ®îc 4,8%. N¨m nay, sang n¨m . . . kh«ng biÕt cßn mÊy ai tin vµo ®iÒu g× cã thÓ tèt ®Ñp nÕu kh«ng tiÕp tôc ®æi míi, ®æi míi hoµn toµn, ®æi míi thùc sù !

T×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ®ang ngµy cµng trÇm träng. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ tõ 6%

106

trong n¨m 1997 ( * ) ®ang t¨ng ®Õn 8%. Riªng ë Hµnéi, tû lÖ nµy lµ 10,3%. Tû lÖ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cã thÓ ®Õn møc vµo kho¶ng 30%. Søc mua cña nh©n d©n kÐm h¼n, lµm cho nÒn kinh tÕ ®ang r¬i vµo tr¹ng th¸i thiÓu ph¸t nguy hiÓm. Thu ng©n s¸ch gi¶m m¹nh tõ 23% GDP trong n¨m 1996 xuèng díi 18% trong n¨m 1999. Møc ®Çu t tÝnh theo GDP còng gi¶m tõ 29% trong n¨m 1997 xuèng møc thÊp nhÊt kÓ tõ 1992 ®Ó chØ cßn 19%. §Çu t níc ngoµi ®ang tõ møc cao 2 tû ®«la mçi n¨m ( t¬ng ®¬ng 8% GDP ) trong giai ®o¹n 1995-1997 tôt xuèng chØ cßn 600 triÖu ®«la n¨m 1999 ! Sau c¬n khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ ®Çu t t nh©n ®· lÇn lît quay trë l¹i Hµn Quèc, Th¸i Lan, Malayxia. . .trong khi ViÖt nam cø mái m¾t tr«ng chê ! Cã thÓ vµ cÇn t×m nguyªn nh©n g©y t×nh tr¹ng bi ®¸t nµy trong çc chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, trong sù vËn hµnh tr× trÖ, ©m ¹ch cña bé m¸y hµnh chÝnh quan liªu, lçi thêi . . . ë bµi viÕt nhá nµy, t¸c gi¶ chØ ®Æt vÊn ®Ò xem xÐt vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña çc doanh nghiÖp nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta.

I - Thùc tr¹ng doanh nghiÖp nhµ n íc

Tõ quyÕt ®Þnh s¸ng suèt døt bá nÒn kinh tÕ chØ huy tËp trung quan liªu bao cÊp, m¹nh d¹n b-íc vµo c¬ chÕ thÞ trêng, çc doanh nghiÖp nhµ níc ®· ®îc s¾p xÕp, tæ chøc l¹i theo nhiÒu nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh : quyÕt ®Þnh 315/H§BT (ngµy 1-9-1990), nghÞ ®Þnh 388/H§BT ( ngµy 20-11-1991), quyÕt ®Þnh 90/TTg vµ quyÕt

107

®Þnh 91/TTg ( ngµy7-3-1994 ), nghÞ ®Þnh 44/N§-CP ( ngµy 29-6-1995 ), chØ thÞ 500/TTg ( ngµy 25-8-1995 ) vµ chØ thÞ 20/ TTg ( ngµy 21-4-1998 ). . . Tõ kho¶ng 15.000 DNNN lín nhá, nhê çc biÖn ph¸p s¸t nhËp, gi¶i thÓ bít çc doanh nghiÖp qu¸ manh món, non yÓu, nay chØ cßn kho¶ng 5.700 DNNN. Con sè cßn l¹i chØ kh«ng ®Çy mét nöa. Nhê ®ã tiÒm lùc vÒ vèn cña çc DNNN ®uîc t¨ng lªn ®¸ng kÓ, quy m« vèn b×nh qu©n cña mçi doanh nghiÖp t¨ng tõ 3,1 tû ®ång lªn 11,5 tû ®ång.

Toµn bé sè DNNN hiÖn sö dông 80% lîng vèn x· héi. HÇu hÕt çc kho¶n viÖn trî ph¸t triÓn, gi¶i ng©n qua çc bé, ®Òu ®îc ph©n bæ cho çc DNNN do trung ¬ng qu¶n lý. Tuy nhiªn, mét tû lÖ lín çc DNNN cã quy m« lín vµ trung b×nh ®Õn nay vÉn tiÕp tôc lµm ¨n thua lç. Ngay c¶ tríc khi ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc t¸c ®éng ®Õn ViÖt Nam, íc tÝnh chØ kh«ng ®Çy 40% sè DNNN lµm ¨n cã l·i. Hai tr¨m doanh nghiÖp lín nhÊt ®îc u tiªn chiÕm dông tíi 60% tæng sè vèn nhµ níc th× còng ®ång thêi “ u tiªn “ g¸nh 40% tæng sè nî. Dïng ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i qua tû sè gi÷a lîi nhuËn vµ nî th× çc doanh nghiÖp lo¹i “yÕu kÐm nhÊt” ®ang «m mãn nî 20 ngh×n tû ®ång, ®èi víi çc doanh nghiÖp lo¹i “ ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ ” con sè nghiÖt ng· ®ã lµ 43 ngh×n tû ®ång, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1997. Nhãm çc DNNN “ yÕu kÐm nhÊt “, trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ ph¸t triÓn ®· t¹o ra ®îc cho m×nh sè nî trung b×nh cao gÊp hai lÇn gi¸ trÞ vèn nhµ níc ®· chu cÊp. Trong dã, 50 doanh nghiÖp ®Æc biÖt cã sè nî cao gÊp nhiÒu

108

lÇn gi¸ trÞ vèn nhµ níc. Do hÇu hÕt çc doanh nghiÖp ®Òu bÞ thua lç triÒn miªn nªn kh¶ n¨ng tr¶ ®îc nî hÕt søc mê mÞt, nÕu kh«ng muèn nãi tr¾ng ra lµ: kh«ng thÓ cã !

“ L·o thµnh “ nh Tæng C«ng ty Gang ThÐp Th¸i Nguyªn mµ ®Õn cuèi n¨m 1998, tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu cïng phã thñ tíng NguyÔn TÊn Dòng trong chuyÕn th¨m vµ lµm viÖc, ®Ó ra søc tiÕp tôc cøu, ®· ph¶i ra søc tiÕp tôc cho : cho khoanh nî sè tån ®äng 2 000 tÊn thÐp trong kho t¬ng ®¬ng 87 tû ®ång tõ n¨m 1998 sang 1999-2000 kh«ng tÝnh l·i; cho d·n nî sè tiÒn ®Çu t mét sè h¹ng môc c«ng nghÖ míi víi gi¸ 25 tû ®ång ; cho ®îc gi·n çc kho¶n vay 3-5 tíi 8-10 n¨m; trong vßng 3-4 n¨m, cho gi·n h¼n kho¶ng mét nöa sè c«ng nh©n.....!

“ Nho nhá ” nh c«ng ty L©m ®Æc s¶n Hµ Néi, sau khi ¨n vÐt kiÖt quÖ nh÷ng ®ång vèn nhµ n-íc cÊp, ®Õn nçi trong kÐt s¾t chØ ván vÑn 77.080 ®ång tiÒn mÆt mµ sè nî ph¶i tr¶ vÉn cßn ®Õn 10 tû ®ång. D· man ®Õn møc, trong khi kh«ng chÞu tr¶ ®ñ l¬ng cho c«ng nh©n ( sè tiÒn nî l¬ng cña 122 c«ng nh©n lµ 18 triÖu ) th× l·nh ®¹o l¹i ®em tµi s¶n cña C«ng ty cho t nh©n vay, tõ ®Êy t¹o thªm mét kho¶n vèn bÞ t nh©n chiÕm dông, mét kho¶n nî khã ®ßi, lµ 9 tû ®ång.

“ Quý ph¸i “ nh Tæng c«ng ty Vµng B¹c §¸ quý ViÖt Nam, ®îc xem nh mét “ tËp ®oµn kinh tÕ 90 “, cã tíi 50 c«ng ty ho¹t ®éng trªn c¶ níc. Nh-ng, hÇu hÕt ®Òu lç. Cã l·i ch¨ng chØ lµ l·i gi¶,

109

cßn lç th× ch¾c ch¾n thËt ! Riªng 1999 lç hµng chôc tû ®ång. Sè khai l·i tríc thuÕ cña mét c«ng ty ®å sé ®Õn thÕ mµ chØ lµ 2,5 tû ®ång. TÝnh thuÕ vèn nh Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh th× kho¶n lç ph¶i lµ hµng chôc tû. Riªng C«ng ty Vµng B¹c §¸ quý H¶i Phßng, tõ 1996 –1998 lç vµ thÊt tho¸t 40 tû ®ång .

Sè nî cña 12 nhµ m¸y ®êng trong n¨m 1997 míi ë møc hai con sè : 77 tû vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ vµo kho¶ng 35 tû. Sang n¨m 1998, t¨ng lªn ba con sè ®Ó ®¹t 267 tû, trong ®ã, kh¶ n¨ng chi tr¶ lµ 186 tû. §Ðn n¨m 1999 l¹i v¬n lªn 308 tû mµ kh¶ n¨ng chi tr¶ chØ vÉn dõng ë møc kho¶ng 186 tû. Lµm víi tinh thÇn ®éc lËp, tù chñ còng lç, liªn doanh víi níc ngoµi còng lç. Cty liªn doanh Mitsui Vina, liªn doanh gi÷a Tæng c«ng ty Nhùa ViÖt Nam víi NhËt B¶n lç gÇn 16 triÖu USD trong 2 n¨m 1998- 1999. Liªn doanh víi Coca Cola lç ®Õn tr¾ng tay. . .

Mãn nî do çc DNNN t¹o ra khñng khiÕp ®Õn nçi lµm cho b¸o ço cña ChÝnh phñ tríc kú häp thø s¸u cña Quèc héi ph¶i nghÑn ngµo thèt lªn : “ Kh«ng thÓ tiÕp tôc dïng ng©n s¸ch nhµ níc, tiÒn ®ãng thuÕ cña d©n ®Ó nu«i dìng çc DNNN ®· trë thµnh g¸nh nÆng cña nÒn kinh tÕ ! ” Çch ®©y d¨m n¨m, trong mét b¶n gãp ý vµo B¸o ço ChÝnh trÞ cña §¹i héi VIII, t«i kh«ng nÐn næi lßng m×nh, còng ®· tõng th¼ng th¾n c¶nh b¸o: “ NhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc ®ang lµ çc bÇu s÷a tong teo cña nh©n d©n bÞ v¾t ra ®au

110

®ín ®Ó nu«i bÐo mét bän ngêi võa bÊt tµi, võa v« tr¸ch nhiÖm,võa phi nh©n b¶n “.

LÏ ra t«i ph¶i viÕt “ hÇu hÕt DNNN “, nhng lóc Êy lßng dòng c¶m cña t«i chØ dõng ë møc d¸m dïng mét tÝnh tõ chØ sè lîng hoµn toµn bÊt ®Þnh: “nhiÒu“. B©y giê th× bªn c¹nh c©u Êy, t«i cßn muèn minh ho¹ thªm b»ng mét biÕm ho¹ chua xãt mµ ë gi÷a lµ mét çi bå søt c¹p thñng ®¸y; phÝa trªn lµ må h«i, níc m¾t, x¬ng m¸u nh©n d©n ®ang ®îc m¹nh tay ®æ vµo; phÝa díi, ngo¸c ra hµng lo¹t çi måm khèn n¹n chen nhau nhåm nhoµm nhai nuèt.

II - T¸c h¹i cña doanh nghiÖp nhµ n íc

Còng nh chñ tr¬ng u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng tríc ®©y, chñ tr¬ng u tiªn cñng cè, x©y dùng çc doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay ®ang t¹o ra nhiÒu nghÞch lý, nhiÒu ph¶n gi¸ trÞ c¶ trong kinh tÕ lÉn x· héi .

ThËt vËy, DNNN kh«ng chØ lµ nh÷ng çi bå thñng ®¸y ®Ó ngêi ta rãt cña c¶i, tiÒn b¹c cña nh©n d©n , cña nhµ níc vµo nh÷ng çi måm tham nhòng ®ñ mäi cÊp, ®ñ mäi lo¹i, mµ cßn lµ nh÷ng çi bå søt c¹p ®Ó ngêi ta ®æ tung toÐ mét çch v« téi v¹ nh÷ng kho¶n “tiÒn chïa” to lín, t¹o nªn t×nh tr¹ng l·ng phÝ rÊt ®au lßng. Con sè nî tæng céng cña çc DNNN n¨m 1999 lµ 200 000 tû ®ång ch¾c cßn nhá h¬n nhiÒu so víi çc kho¶n l·ng phÝ g©y ra tõ çi cí x©y dùng sù nghiÖp vai trß chñ ®¹o cho DNNN.

111

Gi¶i thÝch thÕ nµo vÒ t×nh tr¹ng ®Êt níc th× nhá, giao th¬ng quèc tÕ cha ph¸t triÓn mÊy mµ ph¶i quy ho¹ch x©y dùng tíi 114 c¶ng lín ? ChØ riªng tõ Sµi Gßn ®Õn CÇn Giê cã mÊy km ®êng s«ng th«i mµ bÇy ra ®Õn 20 c¶ng ! Phó Léc ( Thõa Thiªn – HuÕ ) ®Õn Qu¶ng Ng·i, çch nhau cha ®Çy 150 km mµ nµo Ch©n M©y, Tiªn Sa , Dung QuÊt. L¹i cßn ®ang tÝnh thªm Kú Hµ ! L¹i toan çi nµo còng cÇn v¬n lªn tÇm quèc tÕ!

Trªn çi chÊm nhá tý ty ë b¶n ®å, trong ph¹m vi 10 km2 cña huyÖn Kiªn L¬ng- Hµ Tiªn ngêi ta ®Õm ®îc 4 nhµ m¸y xi-m¨ng. TiÒm n¨ng ®¸ v«i Hµ Tiªn kh«ng lín l¾m. Riªng ®èi víi Nhµ m¸y Xi- m¨ng Hµ Tiªn 2 th«i, ®¸ v«i ë ®©y còng chØ ®ñ cung cÊp trong vßng 30 n¨m n÷a. Tríc m¾t, do cã tíi 4 nhµ m¸y nªn xi-m¨ng s¶n xuÊt ra Õ Èm v× cung ®· vît cÇu nhiÒu lÇn.

ViÖc x©y dùng trµn lan nhµ m¸y xi-m¨ng lß ®øng rÊt l¹c hËu cña Trung Quèc ®ang vµ sÏ cßn ®Ó l¹i kh«ng biÕt bao nhiªu hËu qu¶ kh«n lêng vÒ nî tµi chÝnh vµ t¸c h¹i « nhiÔm m«i trêng ! Nguån nguyªn liÖu ®¸ v«i trong níc, ®Æc biÖt lµ ë miÒn b¾c, kh¸ ®åi dµo, nhng ngêi ta l¹i ®i nhËp qu¸ nhiÒu clanh-ke vÒ nghiÒn thµnh xi-m¨ng, trong khi çc lo¹i xi- m¨ng s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu trong níc ®ang bÞ ø ®äng !

“ Sù nghiÖp b¸ch hoa tÒ phãng “ cña hµng lo¹t nhµ m¸y ®êng ë çc tØnh còng g©y nªn tÊn bi hµi kÞch khãc dë mÕu dë. Cã nhµ m¸y x©y xong mµ kh«ng ra ®êi ®îc. Cã nhµ m¸y chØ sèng thoi thãp mét thêi gian rÊt ng¾n. N«ng d©n nhiÒu

112

n¬i ®îc tuyÒn truyÒn, khÝch lÖ ®Ó h«m tríc ph¸ rõng trång mÝa, h«m sau chÆt mÝa bá thèi ngoµi ®ång. Tæng sè vèn ®Çu t cho 44 nhµ m¸y ®êng lªn tíi gÇn 10. 000 tû ®ång. Trong ®ã, giµ hai phÇn ba vay cña níc ngoµi. Niªn vô 1998-1999, 41 nhµ m¸y ®êng trong c¶ níc chØ ch¹y 64% c«ng suÊt thiÕt kÕ ®· s¶n xuÊt ®îc 552.500 tÊn ®êng. Niªn vô 1999-2000, c¶ 44 nhµ m¸y vµo cuéc, víi tæng c«ng suÊt 78 200 tÊn mÝa c©y sÏ cã nguy c¬ s¶n xuÊt 950. 000 tÊn ®êng. Nh vËy sÏ cã Ýt nhÊt 200. 000 tÊn ®êng d thõa. Trong níc tiªu dïng kh«ng hÕt th× xuÊt khÈu. VËy lµ tèt qu¸ råi cßn g× ! Khèn nçi, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña çc DNNN cña ta hÇu nh bao giê còng rÊt cao, cho nªn, nÕu ®em xuÊt khÈu hÕt l-îng ®êng d thõa Êy th× nhµ níc ph¶i bï lç 20 –50 triÖu ! DÉn chøng nµy nhá nhng biÓu hiÖn kh¸ sinh ®éng tÝnh “u viÖt “ vµ tÝnh v« chÝnh phñ cña DNNN.

Do ®îc u tiªn, ®îc cng chiÒu nªn tuyÖt ®¹i bé phËn çc DNNN vÉn chê ®îi sù xin - cho, sù b¶o hé cña nhµ níc, do vËy ho¹t ®éng kinh doanh, s¶n xuÊt hÕt søc kÐm cái. NÕu so s¸nh trong cïng mét ngµnh nghÒ vµ quy m« th× biªn chÕ qu¶n lý cña DNNN thêng gÊp 2-3 lÇn doanh nghiÖp t nh©n. Víi çc doanh nghiÖp cã cïng mét tæng tµi s¶n cè ®Þnh th× sè lao ®éng cña DNNN hÇu nh bao giê còng nhiÒu gÊp mêi lÇn doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. HiÖu qu¶ sö dông vèn ®· thÊp l¹i kh«ng ngõng suy gi¶m. N¨m 1995, mçi ®ång vèn nhµ níc cßn t¹o ®îc 3,46 ®ång doanh thu vµ 0,19 ®ång lîi nhuËn. N¨m 1998, çc con sè t¬ng øng lµ 2,9 vµ 0,13.

113

Qu¸ nöa sè DNNN cã tû suÊt sinh lêi trªn tæng vèn thÊp h¬n l·i tiÕt kiÖm !

Theo çc chuyªn gia cña Ng©n hµng ThÕ giíi, møc tiªu thô n¨ng lîng hiÖn nay cña Viªt Nam chØ b»ng mét phÇn bÈy cña Th¸i Lan. §øng ë møc thÊp nhÊt trong çc níc ®ang ph¸t triÓn. Tæn thÊt ®iÖn n¨ng n¨m 1998 lµ 16,08%, lín gÊp 1,8 lÇn Th¸i Lan. N¨m 1998, mét ngêi lµm trong c«ng ty ph©n phèi ®iÖn ë Th¸i Lan qu¶n lý 352 kh¸ch hµng vµ b¸n ®îc 1.597.331 kwh ®iÖn. Trong khi ®ã, ë ViÖt Nam, mét nh©n viªn chØ qu¶n lý ®îc 55 kh¸ch hµng ( h¬n 6 nh©n viªn quèc doanh ViÖt Nam míi qu¶n lý ®îc lîng kh¸ch hµng b»ng 1 nh©n viªn Th¸i Lan ), vµ b¸n ®îc 363.880 kwh. Cho nªn gi¸ ®iÖn ë ViÖt Nam lµ 0,075 USD/kwh, trong khi ë Indonesia chØ cã 0, 016 USD/ kwh; ë Th¸i Lan lµ 0,03; ë Singapor : 0,05 ; ë Malaysia : 0,052 .

¥ tÊt c¶ çc ngµnh mµ DNNN ®îc ®éc quyÒn th× nh©n d©n dÒu bÞ b¾t chÑt tiªu thô víi gi¸ c¾t cæ. Ngµnh bu ®iÖn cã thµnh tÝch hµng ®Çu tiÕn lªn hiÖn ®¹i ho¸ nhng gi¸ sö dông dÞch vô ®¾t ®Õn nçi ngêi níc ngoµi còng ph¶i kªu ca. Mét çn bé khoa häc ViÖt Nam, trong qu¸ tr×nh giao lu häc thuËt chØ cÇn göi mét tËp tµi liÖu nhá ra níc ngoµi ®· mÊt ®øt nöa th¸ng l¬ng.

Trong s¶n xuÊt thÐp, çc DNNN ®ãng vai trß chñ ®¹o, cho nªn, gi¸ thµnh s¶n xuÊt thÐp trong níc thêng cao h¬n gi¸ thÐp nhËp khÈu. Gi¸ thÐp nhËp lµ 285 USD, trong khi ®ã gi¸ s¶n phÈm trong níc trung b×nh lµ 300 USD/ tÊn.

114

NghÞch lý biÓu hiÖn ®Õn møc thËt lµ khã xö qua c©u chuyÖn nµy. KÓ tõ 1 th¸ng 4 n¨m 2 000, nhµ níc chñ tr¬ng cho nhËp khÈu ph©n bãn tuú theo nhu cÇu, kh«ng cÇn quo-ta. Nhng, Tæng liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam l¹i ra v¨n b¶n ®Ò nghÞ Thñ tíng ChÝnh phñ cÇn quy ®Þnh vµ duy tr× cho ®Õn hÕt n¨m 2 002 thuÕ suÊt vµ phô thu ph©n bãn nhËp khÈu ë møc 30% ®èi víi ph©n supe l©n vµ møc 15% ®èi víi ph©n NPK. V× sao ph¶i nh vËy ? Ch¼ng qua v× do çi søc ú qu¸ lín cña çc DNNN t¹i çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph©n bãn quèc doanh nh : Supe photphat L©m Thao, Supe photphat Long Thµnh, Ph©n l©n V¨n §iÓn, Ph©n l©n Ninh B×nh, kh«ng chÞu c¶i tiÕn c«ng nghÖ, kh«ng chÞu c¶i tæ bé m¸y hµnh chÝnh cång kÒnh, nªn gi¸ thµnh s¶n xuÊt qu¸ cao. GÝa supe l©n trong níc tíi 838. 000 ®ång/tÊn, trong khi gi¸ nhËp chØ cã 650. 000. Ph©n NPK néi 2. 734. 000 ®ång/tÊn, trong khi nhËp ngo¹i chØ cã 2. 284. 000.

Hái r»ng, ta v× hµng chôc triÖu n«ng d©n vèn ®· khæ nghÌo, ®ang lµm ¨n cßn rÊt vÊt v¶ hay v× chØ cã m¬i ngµn CBCNV trong ngµnh ph©n bãn ? Hái r»ng giai cÊp c«ng nh©n ®ang l·nh ®¹o n«ng d©n tiÕn lªn no Êm, giÇu sang hay ®ang lµ çi g¸nh nÆng ®Ì trªn cæ n«ng d©n ?

Mét sè vÞ gi¸m ®èc qu¸ phÌ phìn víi “ bæng léc chïa “, võa thiÕu n¨ng lùc, võa Ëm ¹ch ng¹i v¬n lªn c¹nh tranh kh«ng nh÷ng ®ang phï ho¹ víi çc thÕ lùc b¶o thñ ra søc chèng l¹i trµo lu héi nhËp toµn cÇu, ng¨n trë HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt

115

Nam – Hoa Kú mµ cßn lú lîm chiÕm chç lµm, chÆn ®êng x©y dùng c¬ ®å, sù nghiÖp cña thÕ hÖ trÎ.

Trong khi nhiÒu nhµ khoa häc tµi ba, nhiÒu gi¸o s, tiÕn sü cø ®óng tuæi lµ tù nguyÖn xin hoÆc ®îc quyÕt ®Þnh nghØ hu; trong khi nhiÒu çn bé trÎ, nhiÒu kü s, th¹c sü trµn ®Çy søc lùc, dåi dµo trÝ tuÖ cßn thÊt nghiÖp, bÞ tíc ®i kh¶ n¨ng thi thè tµi n¨ng, cèng hiÕn xøng ®¸ng cho ®Êt níc th× mét sè «ng gi¸m ®èc, mét sè bµ chøc träng quyÒn cao m¹o danh thiÕt tha víi sù nghiÖp cña §¶ng, cña Nhµ níc tung ra kiÕn nghÞ ®ßi kÐo dµi tuæi hu trÝ. H·y biÕt nghÜ r»ng nÕu thùc sù cã tµi th× vÒ hu råi vÉn cø cèng hiÕn ®-îc; nÕu thùc sù t©m huyÕt th× h·y nhÝch sang mét bªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÕ hÖ trÎ sèng cßn vµ v¬n tíi. H·y biÕt tin r»ng ch¾c ch¾n thÕ hÖ sau sÏ h¬n chóng ta .

III - Søc ®ãng gãp cña çc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh Theo b¸o ço kinh tÕ kh«ng chÝnh thøc cña Ng©n hµng ThÕ giíi do Héi nghÞ Nhãm T vÊn çc nhµ tµi trî cho ViÖt Nam n¨m 1999 thùc hiÖn th× trong n¨m 1999, kinh tÕ ViÖt Nam cã hai ®iÓm s¸ng næi bËt.

§iÓm s¸ng thø nhÊt lµ n«ng nghiÖp t¨ng trëng xÊp xØ 5% ; do ®ã ®· bï ®¾p cho møc t¨ng tr-ëng c«ng nghiÖp khiªm tèn ( 5,7% - so víi 12,8% thêi kú 1993-1997 ) vµ møc t¨ng trëng dich vô cµng khiªm tèn h¬n ( 1,6% - so víi 9,0% thêi kú 116

1993-1997 ) ®Ó trë thµnh nguån gèc chÝnh cña t¨ng trëng, cña xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. S¶n lîng lóa t¨ng thªm 2 triÖu tÊn ®Ó ®¹t 31 trÞªu tÊn. XuÊt khÈu g¹o t¨ng tõ 3,5 triÖu tÊn lªn møc kû lôc míi lµ 4,6 triÖu tÊn.

§iÓm s¸ng thø hai lµ t¨ng trëng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mét diÖn réng çc mÆt hµng. XuÊt khÈu sang c¶ thÞ trêng Ch©u A vµ Ch©u ¢u ®Òu t¨ng m¹nh. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu çc s¶n phÈm chÕ t¹o t¨ng 18%. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu çc mÆt hµng cha qua chÕ biÕn t¨ng 13%.

Nguån gèc ®iÓm s¸ng thø nhÊt chÝnh lµ nhê vµo t¨ng n¨ng suÊt vµ ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp, nhê sù xuÊt hiÖn çc doanh nghiÖp nhá trong khu vùc dÞch vô, ®¸ng kÓ nhÊt lµ khu vùc kinh tÕ hé gia ®×nh, chñ yÕu lµ çc hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ( §Õn ®©y, ngêi viÕt còng nh ngêi ®äc h¼n kh«ng thÓ kh«ng tëng nhí bÝ th tØnh uû Kim Ngäc, ngêi trÝ thøc c«ng n«ng dòng c¶m ®¸ng kÝnh ®· cã c«ng tiªn phong më ®êng t¹o ra nguån gèc ®iÓm s¸ng nµy).

Cïng víi çc trang tr¹i, hé kinh tÕ gia ®×nh ë n«ng th«n, çc doanh nghiÖp t nh©n võa vµ nhá, çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi . . . ®ang gãp phÇn chñ yÕu huy ®éng m¹nh mÏ n¨ng lùc tiÒm tµng cña hµng triÖu, hµng triÖu lao ®éng ViÖt Nam t¹o ra tû träng trong tæng thu nhËp quèc d©n lín h¬n khu vùc çc doanh nghiÖp nhµ níc. MÆc dï ®· cã lîi thÕ quan träng qua kho¶n thu rÊt lín vÒ dÇu má, tû träng trong tæng thu nhËp quèc d©n cña çc DNNN chØ ®¹t 49%.

117

( Cßn nhí, trong b¶n gãp ý vµo dù th¶o b¸o ço chÝnh trÞ cña §¹i héi VIII mang tiªu ®Ò “ ThÕ nµo lµ ®Þnh híng ®óng “, t«i ®· tõng s÷ng sê thèt lªn:

“ VËy mµ, sao vÉn ph¶i “ tËp trung çc nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc ” vµ g¸n ghÐp cho nã çi chØ tiªu chiÕm tû träng 60% GDP ?

LiÖu cã lµm thÕ nµo trong d¨m n¨m tíi ®¹t ®îc chØ tiªu ®ã kh«ng ? Hay lµ, chØ ®¹t ®îc tû träng ®ã khi GDP ph¶i teo l¹i ? ” )

HiÖn nay, khu vùc t nh©n míi chØ t¹o ra gÇn 1/2 GDP trong çc ngµnh chÕ t¹o nhng 600 000 doanh nghiÖp nhá, 5 600 doanh nghiÖp võa ®ang ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy cïng víi xu thÕ gia t¨ng m¹nh høa hÑn triÓn väng vît tréi h¼n khu vùc nhµ níc .

Çc doanh nghiÖp t nh©n võa vµ nhá trong ngµnh chÕ t¹o, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp quy m« t¬ng ®èi lín cã ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng theo ®Þnh híng xu¸t khÈu cao, h¬n c¶ çc DNNN. Trung b×nh, çc doanh nghiÖp nµy xuÊt khÈu kho¶ng 3/4 s¶n phÈm mµ hä s¶n xuÊt ra.

Nh vËy, l¹i còng chÝnh çc thµnh phÇn ngoµi quèc doanh lµ nguån gèc t¹o nªn ®iÓm s¸ng næi bËt thø hai trong kinh tÕ ViÖt Nam 1999. Khu vùc t nh©n trong níc lµ n¬i thu hót lao ®éng nhiÒu nhÊt. HiÖn nay, çc doanh nghiÖp gia ®×nh vµ çc doanh nghiÖp t nh©n võa vµ nhá sö dông trªn 64% c«ng nh©n c«ng nghiÖp trong khi çc DNNN chØ sö dông 24%. ¤ng

118

Andrew Steer, ®¹i diÖn Ng©n hµng ThÕ giíi t¹i Hµ Néi cho biÕt 90% lùc lîng lao ®éng ë ViÖt Nam, tøc 36 triÖu ngêi lµm viÖc cho çc doanh nghiÖp t nh©n. Trong 5 n¨m qua, 5 triÖu viÖc lµm míi ®îc t¹o ra, hÇu hÕt lµ tõ khu vùc kinh tÕ t nh©n.

Ta xuÊt khÈu g¹o thø nh×, thø ba trªn thÕ giíi nh-ng nhiÒu lóc, nhiÒu n¬i, d©n vÉn ®ãi. ChØ v× kh«ng vËn chuyÓn ®îc g¹o tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu. Vai trß quèc doanh trong kinh doanh l¬ng thùc rÊt mê nh¹t. Hµng n¨m cÇn vËn chuyÓn tõ nam ra b¾c trªn díi 600 ngµn tÊn, vËn chuyÓn ®iÒu hoµ cho miÒn nói 600-700 tÊn. Çc ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn quèc doanh phÇn do kÐm linh ho¹t, phÇn v× phÝ vËn chuyÓn qu¸ cao nªn kh«ng ®¶m ®¬ng viÖc nµy. ChÝnh nhê ®éi ngò çc c«ng ty t nh©n cÇn cï ch¨ng mµng líi kinh doanh l¬ng thùc ®Òu kh¾p çc ®Þa bµn nªn ®· ®¶m nhiÖm viÖc mua vµ cung øng 70% lîng g¹o xuÊt khÈu, 80% lîng g¹o cung øng tiªu dïng trong c¶ níc.

MÆc dï bÞ ®èi xö cha c«ng b»ng, khu vùc kinh tÕ t nh©n vÉn kiªn tr× thÇm lÆng ®ãng gãp phÇn rÊt xøng ®¸ng cho nÒn kinh tÕ chung cña ®Êt níc, vÉn m¹nh mÏ v¬n lªn ®¹t møc t¨ng tr-ëng cao h¬n khu vùc çc DNNN.

Trong tæng s¶n lîng s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp 10 th¸ng ®Çu n¨m 1999 gåm 144. 533 tû ®ång, t¨ng 10,3% cïng kú n¨m tríc th× khu vùc quèc doanh trung ¬ng t¨ng 5%, quèc doanh ®Þa ph¬ng t¨ng 3,8 % vµ, khu vc ngoµi quèc

119

doanh t¨ng tíi 8,2%. Bíc sang 2 th¸ng ®Çu n¨m 2000, so víi cïng kú n¨m tríc, møc t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp khu vùc ngoµi quèc doanh vÉn t¨ng ë møc cao nhÊt : 15,8% ; møc t¨ng cña khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi còng ®¹t 13,5%, trong khi ®ã, møc t¨ng cña khu vùc quèc doanh chØ ®¹t 10,2%. ( ¥ môc “ NhÞp ®iÖu Ph¸t triÓn ” trªn tê Lao §éng, sè ra ngµy 29-2-2000, do tÕ nhÞ chØ nªu 2 con sè lín phÝa trªn, mµ kh«ng tiÖn nªu sè bÐ h¬n cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh)

IV- Nh×n th¼ng vµo sù thËt, thùc sù ®æi míi t duy vµ hµnh ®éng

T«i t©m ®¾c víi ý kiÕn sau ®©y cña nhµ nghiªn cøu TrÇn Khuª trong tËp tµi liÖu “ ChØnh ®èn ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ” cña «ng : “ §· cã mét thêi ta ph¶n ®èi quan ®iÓm “ BÊt kÓ mÌo tr¾ng hay mÌo ®en, miÔn lµ b¾t ®îc chuét ”. Râ rµng thiªn h¹ coi träng viÖc b¾t ®îc chuét nªn hä tiÕn nhanh h¬n chóng ta. MÊy chôc n¨m liÒn chóng ta chØ lo chän mÌo quèc doanh, cßn mÌo phi quèc doanh, phi tËp thÓ th× døt kho¸t kh«ng nu«i. MÌo quèc doanh th× ®îc ch¨m sãc ®Çy ®ñ ®Õn møc thÊy kh«ng cÇn ph¶i b¾t chuét n÷a. GÇn ®©y ta thÊy cÇn ph¶i chÊp nhËn c¶ n¨m lo¹i mÌo v× chuét hoµnh hµnh d÷ qu¸, ®¨c biÖt cã nhiÒu mÌo l¹i th«ng ®ång c©u kÕt c¶ víi chuét. §iÒu ®¸ng mõng lµ ta ®· nhËn ra ®îc viÖc b¾t chuét lµ quan träng. Ch¾c ch¾n lµ sÏ thÊy cÇn dïng lo¹i mÌo nµo vµ kh«ng cÇn dïng lo¹i mÌo nµo. HiÖn nay çc lo¹i mÌo lêi b¾t

120

chuét vµ hay ¨n vông ®ang ra søc ph¶n ®èi hoÆc lµm chËm tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸...”.

LiÖu ®· thËt sù cã “ §iÒu ®¸ng mõng lµ ta ®· nhËn ra . . . ” cha ? Khi mµ, trong diÔn v¨n khai m¹c Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 8 Kho¸ VIII, tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu vÉn chØ thÞ : “ Çc ®ång chÝ trung ¬ng phô tr¸ch çc ngµnh kinh tÕ tæng hîp, phô tr¸ch çc c¬ quan t ph¸p cÇn nªu çc chÝnh s¸ch vÜ m« cã t¸c dông trë ng¹i g× ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN? Tr¸ch nhiÖm trong viÖc cñng cè DNNN thÕ nµo ? Çc ®ång chÝ trung ¬ng ë çc tØnh cÇn nªu tr¸ch nhiÖm trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c thÕ nµo?...” ThÕ lµ, çc ngµi gi¸m ®èc DNNN mÆc dï ®· ¨n tµn ph¸ h¹i ®Õn møc kh«ng thÓ chÞu ®ùng næi, vÉn cã bïa hé mÖnh ®Ó ®ßi çc c¬ quan trung -¬ng ph¶i kiÓm ®iÓm v× ®· kh«ng u tiªn ®ñ ®é, kh«ng tiÕp tôc ®æ thªm nhiÒu h¬n n÷a tiÒn cña, x¬ng m¸u nh©n d©n ra cho hä tiªu sµi phung phÝ. Hä vÉn cã chç dùa v÷ng ch¾c ®Ó chèng l¹i chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ ®ang trë thµnh v« cïng bøc thiÕt.

Sao l¹i cø ph¶i nh thÕ ? Sao l¹i cø ph¶i thiªn vÞ coi lµ con cng çi ®øa kÐm cái hoang toµng, trong khi vÉn ghÎ l¹nh çc thµnh viªn gia ®×nh tuÊn tó, linh lîi vµ cã søc v¬n rÊt ®¸ng quan t©m ?

121

N¨m 1998, Ban Qu¶n lý §æi míi DNNN ®· ®a ra mét ch¬ng tr×nh toµn diÖn çi çch DNNN bao gåm :

- §a d¹ng ho¸ së h÷u b»ng çc biÖn ph¸p cæ phÇn ho¸ vµ chuyÓn ®æi së h÷u . . .

- C¬ cÊu l¹i, ®iÒu chØnh l¹i quy m« mét sè DNNN

- Gi¶m sè DNNN kh«ng cã kh¶ n¨ng sèng cßn ( gi¶i thÓ, s¸t nhËp )

Nhng, t¹i sao tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra cßn qu¸ ngËp ngõng vµ chËm ch¹p; trong khi, thùc tÕ cho thÊy hÇu hÕt çc doanh nghiÖp ®îc CPH ®Òu cã møc t¨ng trëng lîi nhuËn vµ doanh thu lín h¬n ! V× sao chñ tr¬ng CPH vµ chuyÓn ®æi së h÷u l¹i chñ yÕu chØ tËp trung vµo çc DNNN cì võa vµ nhá ( cã vèn díi 10 tû ®ång ); trong khi, thùc tÕ cho thÊy nhiÒu DNNN cì lín lµm ¨n qu¸ chõng bª trÔ, nî chång chÊt ngµy cµng t¨ng nhanh ?

Kh«ng thÓ giao ph¬ng ¸n c¶i çch doanh nghiÖp bao gåm viÖc s¾p xÕp l¹i hay CPH cho çc cÊp chñ qu¶n x©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn. Nh thÕ kh¸c nµo tr«ng chê hä tù ®Ïo, tù ca çi ghÕ cña hä, tù g¹t ®i çi “m©m cç chïa” cña hä ? CÇn thiÕt lËp mét c¬ quan ®éc lËp ®ñ m¹nh ®Ó thùc hiÖn ch¬ng tr×nh çi çch DNNN. C¬ quan nµy ph¶i cã quyÒn lùc thùc sù, ®ång thêi ph¶i chÞu mäi tr¸ch nhiÖm tríc nhµ níc.

CÇn x¸c ®Þnh l¹i thÕ nµo lµ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc ? §©u ph¶i muèn ®ãng ®îc vai

122

trß chñ ®¹o th× ph¶i vµ chØ cÇn chiÕm tû träng lín c¶ trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng ®ång thêi chi phèi cìng bøc çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c th«ng qua viÖc t¨ng cêng quyÒn lùc tµi chÝnh vµ chÝnh trÞ .

Muèn ®ãng vai trß chñ ®¹o, muèn chØ ®¹o ®îc, muèn chi phèi ®îc vÒ thùc chÊt th× kh«ng thÓ l¹m dông mÖnh lÖnh hµnh chÝnh mµ ph¶i th«ng qua sù thuyÕt phôc bëi tÝnh hiÖu qu¶. HiÖu qu¶ cña çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña çc thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc ph¶i ®ñ søc c¹nh tranh vµ c¹nh tranh th¾ng cuéc ®èi víi çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Chõng nµo kinh tÕ nhµ níc t¹o ra nh÷ng hiÖu qu¶ cao h¬n çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, th× khi ®ã nã míi chi phèi ®îc nÒn kinh tÕ quèc gia vµ míi xøng ®¸ng vai trß chñ ®¹o.

Nh÷ng n¨m tríc ®©y, ®èi víi çc DNNN, Trung Quèc còng ®· tõng chñ tr¬ng “ phãng quyÒn, nhêng lîi “, nghÜa lµ t¨ng tèi ®a quyÒn tù chñ cña çc DNNN, ®ång thêi t¨ng phÇn lîi Ých ®Ó l¹i cho çc doanh nghiÖp nµy. DÇn dÇn biÖn ph¸p nµy béc lé nhiÒu tiªu cùc, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “ phãng quyÒn th× lo¹n, thu quyÒn th× chÕt ”. Tõ 1995 ®Õn nay Trung Quèc buéc ph¶i chuyÓn sang chñ tr¬ng “ N¾m çi lín, bu«ng çi nhá ” ®èi víi DNNN. Trong ®ã “n¾m lín “ kh«ng ph¶i lµ nhµ níc toµn n¾m nh÷ng doanh nghiÖp lín vÒ quy m« mµ chñ yÕu n¾m nh÷ng doanh nghiÖp, nh÷ng tËp ®oµn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc, cña ®Þa ph¬ng. Hä còng kh«ng tham n¾m sè lîng. HiÖn nay Trung Quèc cã gÇn 300 000 DNNN ( trong ®ã kho¶ng 1/3

123

lµm ¨n cã l·i, 1/3 thua lç nÆng, 1/3 nÕu kh¸i tÝnh th× kh«ng lç, tÝnh chi tiÕt th× còng lç ). ChÝnh phñ Trung Quèc chØ chñ tr¬ng n¾m kho¶ng h¬n 1 000 doanh nghiÖp . §èi víi çc doanh nghiÖp kh¸c, hä ®Èy m¹nh ®a d¹ng ho¸ së h÷u b»ng nhiÒu h×nh thøc : c¶i tæ, liªn hiÖp, s¸t nhËp, cho thuª, kho¸n kinh doanh, hîp t¸c cæ phÇn . . .

ViÖc chuyÓn h×nh thøc së h÷u cã thÓ vµ cÇn lµm thËt m¹nh tay ®èi víi çc doanh nghiÖp kh«ng thuéc lo¹i doanh nghiÖp c«ng Ých.

§èi víi vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸, cÇn nghiªn cøu tho¶ m·n ba yªu cÇu mµ nhãm t vÊn çc nhµ tµi trî cho Viªt Nam ®· nªu. Mét lµ, ph¶i dì bá tÊt c¶ çc h¹n chÕ vÒ së h÷u cæ phÇn tèi ®a hiÖn t¹i ®Ó cho phÐp cã thÓ cã mét së h÷u ®a sè. §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho çc nhµ kinh doanh t nh©n cã tµi n¨ng vµ cã n¨ng lùc qu¶n lý mua ®a sè cæ phiÕu cña çc DNNN. Hai lµ, ph¶i t¨ng cêng sù minh b¹ch h¬n trong qu¸ tr×nh CPH, th«ng qua c«ng bè vµ qu¶ng ço b¸n cæ phÇn trong thêi gian Ýt nhÊt mét th¸ng ®Ó thu hót sù tham gia cña mäi ngêi cã nhu cÇu. Ba lµ, ph¶i chuyÓn quyÒn b¸n vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra ngoµi bé m¸y l·nh ®¹o cña DNNN.

Song song víi viÖc xö lý tÝch cùc ®èi víi çc DNNN cÇn khÈn tr¬ng h¬n trong viÖc t¹o lËp m«i trêng s¶n xuÊt-kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ. Çc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, kÓ c¶ DNNN ph¶i chuyÓn sang ho¹t ®éng theo mét luËt doanh

124

nghiÖp thèng nhÊt. Tõ ®ã t¹o mét s©n ch¬i ph¼ng, mét trêng ®ua ph©n minh ®Ó chiÕn th¾ng thùc sù thuéc vÒ tµi trÝ chø kh«ng ph¶i chØ dµnh cho çc cËu Êm, c« chiªu ®îc nu«i dìng b»ng nh÷ng bÇu s÷a bao cÊp cña nhµ níc.

Vµo gi÷a n¨m 1999, chÝnh phñ NhËt B¶n ®· ®ång ý tµi trî hµo hiÖp 20 triÖu Yªn nh»m trî gióp x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch khuyÕn khÝch khu vùc t nh©n gåm : mét lµ, ho¹ch dÞnh çc chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ nh»m khuyÕn khÝch khu vùc t nh©n ; hai lµ, ®¶m b¶o ®èi xö c«ng b»ng gi÷a çc DNNN vµ doanh nghiÖp tnh©n vÒ tµi chÝnh, cÊp phÐp, h¶i quan, ph©n bæ h¹n ng¹ch, thuÕ vµ çc lÜnh vùc kh¸c ( n¨m 1998, chØ cã 10% doanh nghiÖp t nh©n ®îc vay tiÒn, trong khi 3/4 trong sè hä cã nhu cÇu vay ) ; ba lµ, cho phÐp çc doanh nghiÖp t nh©n tiÕn hµnh kinh doanh tù do, kh«ng bÞ can thiÖp tuú tiÖn mµ chØ dùa trªn c¬ së ph¸p luËt.

H·y cïng nhau nh¾c l¹i nghÞ quyÕt trung ¬ng VI : “ §¶ng ph¶i lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, t«n träng vµ hµnh ®éng theo quy luËt kh¸ch quan. N¨ng lùc nhËn thøc vµ hµnh ®éng theo quy luËt lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng ”.

H·y nh×n th¼ng vµo sù thËt, thùc sù ®æi míi tduy vµ hµnh ®éng ®Ó ng¨n chÆn kÞp thêi c¬n suy tho¸i vµ khñng ho¶ng trÇm träng, ®a ®Êt n-íc tiÕn lªn!

125

Hµ Néi 20 th¸ng 4 n¨m 2000

PhÇn lín t liÖu trong bµi ®îc tham kh¶o tõ b¸o Lao §éng vµ tõ cuèn “ ViÖt Nam chuÈn bÞ cÊt çnh “, b¸o ço kinh tÕ kh«ng chÝnh thøc cña Ng©n hµng ThÕ giíi

Thö bµn vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt nam

§äc l¹i LuËn c¬ng ChÝnh trÞ cña ®¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng n¨m 1930 ta gÆp nh÷ng dßng nµy : “ Trong lóc ®Çu, cuéc çch m¹ng §«ng D¬ng sÏ lµ mét cuéc çch m¹ng t s¶n d©n quyÒn ... T s¶n d©n quyÒn çch m¹ng ®îc th¾ng lîi, ch¸nh phñ

126

c«ng n«ng ®· dùng lªn råi, th× c«ng nghiÖp trong níc ®îc ph¸t triÓn, çc tæ chøc v« s¶n sÏ thªm kiªn cè, søc m¹nh giai cÊp t¬ng ®¬ng sÏ nÆng vÒ phÝa v« s¶n. Lóc ®ã sù tranh ®Êu sÏ thªm s©u, thªm réng, lµm cho çch m¹ng t s¶n d©n quyÒn tiÕn lªn con ®êng çch m¹ng v« s¶n ”. Tuy nhËn thøc ®îc r»ng chØ ®Õn khi c«ng nghiÖp trong níc ph¸t triÓn th× søc m¹nh giai cÊp t¬ng ®¬ng míi sÏ nÆng vÒ phÝa v« s¶n, b¶n LuËn c¬ng vÉn kh¼ng ®Þnh “ Trong cuéc çch m¹ng t s¶n d©n quyÒn, v« s¶n giai cÊp vµ n«ng d©n lµ hai ®éng lùc ch¸nh, nhng v« s¶n cã cÇm quyÒn l·nh ®¹o th× çch m¹ng míi th¾ng lîi ®îc “. §Õn §¹i héi VIII, khi ®· muèn tiÕn lªn hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong t×nh h×nh thÕ giíi ®ang bíc vµo thêi ®¹i v¨n minh tin häc, B¸o ço ChÝnh trÞ do Tæng BÝ th §ç Mêi ®äc ngµy 28 th¸ng 6 n¨m 1996 vÉn qu¶ quyÕt “ CÇn thèng nhÊt nhËn thøc : §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ ®éi tiÒn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam ” vµ “ §iÓm xuyªn suèt cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu ®èi víi §¶ng ta trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n cña §¶ng ”

VËy, giai cÊp c«ng nh©n lµ g× ? Giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam cã ®óng lµ mét thùc thÓ hiÖn h÷u kh«ng nh÷ng ®· tõng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®a çch m¹ng ViÖt Nam tiÕn tíi mµ ®Õn nay vÉn ®ang vµ sÏ cßn ®Çy ®ñ nh÷ng t chÊt tr¸c viÖt ®Ó bao giê còng nhÊt thiÕt ph¶i lµ giai cÊp l·nh ®¹o ®èi víi mét d©n téc mµ ngay tõ 1428 ( tøc lµ 502 n¨m tríc khi xuÊt hiÖn çc nhµ l·nh ®¹o mang danh c«ng nh©n ), NguyÔn Tr·i

127

®· tæng kÕt qua thùc tiÔn lÞch sö : “ Tuy m¹nh yÕu cã lóc kh¸c nhau. Song hµo kiÖt thêi nµo còng cã ”

Sù h×nh thµnh nh÷ng c«ng nh©n ViÖt Nam

Giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam h×nh thµnh tõ bao giê ? Cã ®óng lµ ®· cã mét giai cÊp c«ng nh©n ë ViÖt Nam theo ®Þnh nghÜa cña M¸c - Lªnin kh«ng ? NÕu cã th× ®Õn nay nã cã cßn tån t¹i kh«ng? .... §©y lµ nh÷ng c©u hái lÏ ra ph¶i ®îc bµn th¶o nghiªm tóc, víi tinh thÇn khoa häc kh¸ch quan chø kh«ng nªn bÞ uèn lìi bëi søc uy hiÕp cña “ l·nh ®¹o ”.

C¨n cø vµo nh÷ng sö liÖu nh cña Hång §øc ThiÖn ChÝnh, Gi¸o s Phan Huy Lª cho r»ng ngay tõ thêi phong kiÕn ë ViÖt Nam ®· tån t¹i çc “cè c«ng nh©n”, hä lµ nh÷ng ngêi lµm c«ng phôc vô trong çc gia ®×nh. Nh÷ng ngêi lµm thuª nµy cßn cã lo¹i gäi lµ “dung nhÉm”, “®inh phu” mµ Quèc triÒu H×nh luËt ghi lµ “ ®inh phu thî thuyÒn ” cïng víi “ dung phu” lµ nh÷ng lao ®éng trong hÇm má. Thêi Lª m¹t, n¨m 1831, má vµng Chiªn §µn ( Qu¶ng Nam ) ®· ®îc khai th¸c víi kho¶ng gÇn 1000 lao ®éng. N¨m 1833, má vµng Tiªn KiÒu (Tuyªn Quang ) tËp trung tíi 3122 c«ng nh©n. TÝnh ®Õn ®Çu ®êi Tù §øc, tõ Qu¶ng Nam trë ra ®· cã 124 má ®îc khai th¸c trong ®ã cã 34 má vµng, 29 má s¾t, 14 má b¹c, 9 má ®ång, 7 má kÏm, 4 má ch×, 1 má thiÕc... Lao ®éng c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp tõ Lý - TrÇn trë ®i ngµy cµng tinh x¶o. Tõ khi Lý Th¸i 128

Tæ dêi ®« ra Th¨ng Long, kinh tÕ- v¨n ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. NhiÒu lao ®éng c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp ®· ®îc huy ®éng vµo çc c«ng viÖc x©y dùng chïa qu¸n, t« tîng, ®óc chu«ng, lµm cÇu, ®ãng thuyÒn... C«ng nghÖ ®ãng thuyÒn tÇu ®i s«ng ®i biÓn bÊy giê tõng ®· ®îc çc th¬ng nh©n Hµ Lan, Bå §µo Nha ... ®¸nh gi¸ cao. N¨m 1820, ®¹i t¸ h¶i qu©n Hoa kú J. White sang ViÖt Nam ®· nhËn xÐt “ Ngêi ViÖt Nam qu¶ lµ nh÷ng nhµ ®ãng tÇu thµnh th¹o. Hä hoµn thµnh nh÷ng c«ng tr×nh cña hä rÊt mùc chÝnh x¸c ”.

Cho ®Õn tríc ngµy 19 th¸ng 12 n¨m 1946 toµn bé sè c«ng nh©n ë B¾c Bé vµ B¾c Trung Bé cã kho¶ng 100 000 ngêi, trong ®ã 25 000 lµm viÖc t¹i çc xÝ nghiÖp, nhµ m¸y vµ c¬ së kinh doanh cña t b¶n Ph¸p vµ t b¶n ngo¹i quèc. C«ng nh©n ë Nam Bé ®«ng h¬n nhng ®· bÞ ph©n t¸n vµ chuyÓn ho¸ kh¸ phøc t¹p khi chiÕn tranh xÈy ra. Kh¸ng chiÕn cµng diÔn ra ¸c liÖt t¹i Nam Bé th× sù ph©n t¸n cña ®éi ngò c«ng nh©n ë ®©y diÔn ra cµng m¹nh. Th¸ng 10 n¨m 1950, chiÕn dÞch biªn giíi kÕt thóc th¾ng lîi, 5 thÞ x·, 13 thÞ trÊn cïng nhiÒu vïng ®Êt däc theo gi¶i biªn giíi dµi 750 km gåm 35 v¹n d©n ®îc gi¶i phãng, sè l-îng c«ng nh©n trong çc vïng do ta kiÓm so¸t t¨ng lªn ®Õn 346 000 ngêi, trong ®ã, chñ yÕu lµ thî thñ c«ng. Cµng vÒ nh÷ng n¨m cuèi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p sè lîng c«ng nh©n thñ c«ng nghiÖp cµng t¨ng h¬n. Tû träng c«ng nh©n c«ng nghiÖp ( c«ng nghiÖp quèc phßng vµ c«ng nh©n kinh tÕ quèc doanh ) rÊt thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 10%.

129

Trong tiÕn tr×nh lÞch sö Êy giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam ®îc h×nh thµnh vµo lóc nµo ?

Gi¸o s TrÇn v¨n GiÇu cho r»ng “ Dï sè lîng chØ míi lµ trªn díi 100 000 ngêi hoµn toµn sèng vµo nghÒ b¸n c«ng nu«i miÖng, chóng t«i nhËn ®Þnh r»ng tríc khi ®¹i chiÕn thÕ giíi 1914 -1918 bïng næ, giai cÊp v« s¶n ViÖt Nam ®· thµnh giai cÊp ... ®ã lµ “ giai cÊp tù m×nh ”, cha ph¶i “ giai cÊp cho m×nh ” ”. Gi¸o s V¨n T¹o l¹i cho r»ng “ Khi NguyÔn Ai Quèc ra ®i t×m ®êng cøu níc lµ lóc giai cÊp c«ng nh©n ViÖt nam b¾t ®Çu h×nh thµnh “ giai cÊp tù nã ” ”.

Ngêi viÕt bµi nµy phÇn kh«ng ®ñ tr×nh ®é, phÇn e khiÕm nh· nÕu d¸m th¼ng th¾n tranh luËn víi çc häc gi¶ l·o thµnh nhng chît nhí r»ng, khi ®îc hái: giai cÊp v« s¶n ®· ra ®êi nh thÕ nµo, Anghen tr¶ lêi: “ Giai cÊp v« s¶n lµ do cuéc çch m¹ng c«ng nghiÖp sinh ra ”. Tríc Marx vµ Engels, ngêi ta cha ý niÖm vÒ giai cÊp v« s¶n nªn thêng cho r»ng v« s¶n lµ nh÷ng ngêi lêi biÕng, hÌn kÐm nªn nghÌo khæ, bÞ ¸p bøc, bãc lét trong çc c«ng trêng thñ c«ng vµ trong nÒn c«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn, bao gåm c¶ tÇng líp lu manh, du thñ du thùc. Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n t¸i b¶n n¨m 1988 ®· nãi râ : “ Giai cÊp v« s¶n lµ giai cÊp nh÷ng c«ng nh©n lµm thuª hiÖn ®¹i, v× mÊt çc t liÖu s¶n xuÊt cña b¶n th©n , nªn buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng cña m×nh ®Ó sèng ”.

130

Kh«ng biÕt ë ViÖt nam cuéc çch m¹ng c«ng nghiÖp ®· diÔn ra bao giê ?

Cã ®îc bao nhiªu c«ng nh©n l µm thuª hiÖn ®¹ i vµ hä ®· tËp hîp thµnh giai cÊp nh thÕ nµo ?

Hä cã v× mÊt çc t liÖu s¶n xuÊt cña b¶n th©n nªn buéc ph¶i ®i b¸n søc lao ®éng ®Ó kiÕm ¨n hay hÇu hÕt ®Òu lµ nh÷ng ngêi rêi bá quª h¬ng ruéng ®ång ®Ó ®i t×m cuéc sèng kh¶ dÜ h¬n ë chèn thÞ thµnh ?

Sù ph©n ®Þnh ®éi ngò giai cÊp c«ng nh©n ë ViÖt Nam

LuËn c¬ng Ch¸nh trÞ cña ®¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng ®· x¸c quyÕt : “§¶ng lµ ®éi tiÒn phong cña v« s¶n giai cÊp, lÊy chñ nghÜa Çc M¸c vµ Lª-nin lµm gèc mµ ®¹i biÓu quyÒn lîi ch¸nh vµ l©u dµi chung cho c¶ giai cÊp v« s¶n ë §«ng D-¬ng, vµ l·nh ®¹o giai cÊp v« s¶n §«ng D¬ng ra tranh ®Êu ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cuèi cïng cña v« s¶n lµ chñ nghÜa céng s¶n ”. Trong khi ®ã, lý luËn M¸c-Lª-nin coi lý thuyÕt vÒ giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp lµ hßn ®¸ t¶ng cña m×nh. Phñ nhËn giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp tøc lµ lµm cho hßn ®¸ t¶ng kia mñn ra. VËy th× cßn ®©u mét thùc thÓ íc lÖ ®Ó ngêi ta th¶ søc g¸n ghÐp cho nã ®ñ çc ®Æc tÝnh u viÖt ?, cßn ®©u çi thiªn sø l·nh ®¹o bÊt kh¶ luËn cña ®éi tiÒn phong cña nã !

Ph¶i ch¨ng v× vËy mµ b»ng bÊt cø gi¸ nµo, bÊt kÓ ph¬ng s¸ch nµo ngêi ta còng ph¶i ra søc biÖn

131

b¹ch cho ®îc r»ng ®· tõng, vµ sÏ cßn tån t¹i m·i m·i ( chõng nµo cha cã chñ nghÜa Céng s¶n ) mét giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®Ých thùc mµ cßn vµo lo¹i tiªn tiÕn nhÊt trong phong trµo çch m¹ng v« s¶n quèc tÕ. §· nhÊt ®Þnh cã giai cÊp th× ph¶i g¸n ghÐp cho ®îc nh÷ng con ngêi ( dï chØ rÊt íc lÖ ) vµo ®ã cho nã cã vÎ cã thËt chø ! ThÕ lµ hµng lo¹t ®Þnh nghÜa ®îc s¸ng t¹o ra ®Ó ®èi víi ngêi nµy th× nã lµm lo¸ m¾t, víi ngêi nä lµm ngì ngµng, víi ngêi kia, ®µnh ngËm cêi lÆng lÏ.

Nh ®· ®Ò cËp ë trªn, Marx vµ Engels bao giê còng quan niÖm giai cÊp c«ng nh©n lµ nh÷ng ngêi lao ®éng c«ng nghiÖp, lµ con ®Î cña nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp; giai cÊp c«ng nh©n ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. Lª-nin còng nãi “ C«ng nh©n lµ nh÷ng ng êi lao ®éng c«ng nghiÖp, lµm viÖc trong nÒn ®¹i c«ng nghiÖp “. R¹ch rßi h¬n, «ng cßn nhÊn m¹nh “ ® îc coi lµ c«ng nh©n ng êi nµo tr íc ®©y ®· lµ c«ng nh©n lµm thuª b×nh th êng trong nÒn ®¹i c«ng nghiÖp Ýt ra lµ 10 n¨m vµ hiÖn nay ®ang lµm viÖc trong ®¹i c«ng nghiÖp tõ 2 ®Õn 3 n¨m “.

¥ ViÖt Nam cã bao nhiªu c«ng nh©n ®¹t ®îc tiªu chuÈn Êy ?

Cho ®Õn 1896, Toµn quyÒn Paul DoumÌre- mét nhµ kinh tÕ-chÝnh trÞ- míi ®îc chÝnh phñ Ph¸p cö sang §«ng D¬ng triÓn khai kÕ ho¹ch khai th¸c thuéc ®Þa. Sè lao ®éng ®îc sö dông ®Ó x©y cÇu Long Biªn ( 1902 ), cÇu S«ng H¬ng (1900),

132

më tuyÕn ®êng s¾t Hµnéi - L¹ng S¬n (1902 ), §µ N½ng - HuÕ (1906 ), Sµi Gßn- Nha Trang vµ H¶i Phßng -V©n Nam (1910 ) ... íc tíi hµng chôc v¹n ngêi. PhÇn lín lµ n«ng d©n bÞ trng tËp hay b¾t phu theo thêi vô. Trong sè 3 500 lao ®éng lµm ®êng xe löa chØ cã kho¶ng 100 thî nÒ chuyªn nghiÖp. §Õn n¨m 1906, c¶ níc cã kho¶ng 90 nhµ m¸y. Nam Kú cã çc xëng söa ch÷a «t«, lµm xµ phßng, chÕ biÕn ®å hép,®ãng tµu, xay s¸t g¹o, nhµ in ... B¾c Kú cã çc nhµ m¸y rîu, nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y dÖt, nhµ m¸y xi m¨ng, nhµ m¸y giÊy, nhµ m¸y thuéc da ...N¨m 1929, toµn câi §«ng D¬ng, mµ chñ yÕu lµ ë ViÖt Nam, cã 220 000 c«ng nh©n lµm viÖc trong çc doanh nghiÖp cña t b¶n thùc d©n Ph¸p ( 53 000 c«ng nh©n má, 86 000 c«ng nh©n c«ng th¬ng nghiÖp, 81 000 c«ng nh©n ®ån ®iÒn ). Trong sè nµy, ®a sè lµ c«ng nh©n ¸o n©u, tøc lµ lao ®éng t¹p dÞch ®¬n gi¶n, lao ®éng thñ c«ng, v¨n ho¸ hÕt søc thÊp, phÇn ®«ng mï ch÷. C«ng nh©n ¸o xanh, tøc c«ng nh©n kü thuËt rÊt hiÕm. §é tËp trung c«ng nh©n ®· thÊp l¹i lu«n lu«n bÞ ph¸ vì do sè c«ng nh©n lao khæ bÞ chÕt nhiÒu; mét sè m·n h¹n ®îc vÒ quª, sè kh¸c bá trèn nªn lu«n ph¶i bæ sung ngêi míi. Riªng n¨m 1929 cã 4 302 c«ng nh©n ph¸ giao kÌo, bá trèn, 6 907 ngêi ®îc m·n h¹n. Sè lîng c«ng nh©n Ýt ái, sèng vµ lµm viÖc ph©n t¸n r¶i r¸c, chÊt lîng l¹i kÐm nªn ngêi ta ®· ph¶i bµn ®Õn chuyªn ghÐp c¶ çc c«ng chøc vµ gi¸o viªn vµo hµng ngò c«ng nh©n, cho nªn Gi¸o s TrÇn v¨n GiÇu ®µnh ®a ra ý kiÕn : “ Trong sè nh÷ng ®¶ng viªn Céng s¶n ®Çu tiªn cã hµng tr¨m gi¸o viªn, th× khi bµn

133

®Õn giai cÊp c«ng nh©n ta kh«ng nªn quªn gi¸o viªn “. ( ? ! )

HiÖn nay ta cã kho¶ng 5 690 000 lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng. Trong ®ã chØ cã 1 760 000 lao ®éng trong khu vùc quèc doanh, cha b»ng mét nöa so víi con sè 3 640 000 lao ®éng trong khu vùc ngoµi quèc doanh, 290 000 ngêi ViÖt Nam lao ®éng ë níc ngoµi ( 200 000 ®· vÒ níc). Sè c«ng nh©n lao ®éng trong çc ngµnh c«ng nghiÖp nÆng rÊt kh«ng ®¸ng kÓ. Bíc vµo thËp kû 80, vµ ®Æc biÖt nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè c«ng nh©n trong khu vùc quèc doanh gi¶m rÊt nhanh. §· vËy ®é bÊt ®ång nhÊt vµ sù ph©n ho¸ trong hµng ngò c«ng nh©n ViÖt Nam ngµy nay l¹i diÔn ra hÕt søc d÷ déi. Trong khu vùc kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ cã bé phËn c«ng nh©n thuéc çc xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, c«ng ty ... hoÆc toµn bé thuéc vÒ nhµ níc ta, hoÆc cã mét sè bé phËn liªn doanh liªn kÕt víi níc ngoµi. Trong çc ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh cã bé phËn c«ng nh©n kh«ng cã cæ phÇn, cã bé phËn c«ng nh©n cã cæ phÇn. Trong nh÷ng c«ng nh©n ®ãng cæ phÇn l¹i cã ngêi cã cæ phÇn lín, ngêi cã cæ phÇn nhá ... Ngoµi bé phËn c«ng nh©n khu vùc kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ, c«ng t hîp doanh, hiÖn nay cßn rÊt nhiÒu bé phËn c«ng nh©n kh¸c : c«ng nh©n lµm thuª trong çc xÝ nghiÖp t b¶n t nh©n,c«ng nh©n lµm thuª ë níc ngoµi, c«ng nh©n trong çc xÝ nghiÖp cña t b¶n t nh©n níc ngoµi hoÆc çc tæ chøc níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam, c«ng nh©n trong çc tæ hîp, hîp t¸c x· c¬ khÝ cao cÊp tiÓu c«ng nghiÖp vv ... Trong nhiÒu doanh nghiÖp, cïng lµm viÖc víi çc c«ng

134

nh©n sinh trëng vµ ®µo t¹o trong chÕ ®é cña ta lµ nh÷ng c«ng nh©n ®· ®îc ®µo t¹o vµ lµm viÖc trong çc chÝnh quyÒn ®èi ®Þch. Mét bé phËn kh«ng nhá rêi bá quèc doanh ra lµm viÖc ë çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh v× muèn cã ®îc thu nhËp cao h¬n. RÊt nhiÒu trêng hîp võa lµ c«ng nh©n l¹i võa kh«ng ph¶i lµ c«ng nh©n mét khi hä ph¶i sèng ( ®«i khi chñ yÕu ) b»ng nghÒ phô nh bu«n b¸n, phe phÈy, lµm dÞch vô, ch¨n nu«i , trång trät, ®an l¸t...

Tríc tr¹ng th¸i hoµn toµn bÊt ®Þnh Êy lµm sao cã thÓ ph©n ®Þnh ®îc mét thùc thÓ kh¶ dÜ gäi lµ giai cÊp dï lµ mang néi hµm triÕt häc, hay kinh tÕ, hay x· héi víi mét tinh thÇn khoa häc nghiªm tóc.

ThÕ råi hµng lo¹t “ s¸ng kiÕn ” ph¶i ®îc ®a ra : “ CÇn hay kh«ng cÇn tÝnh vµo giai cÊp c«ng nh©n mÊy triÖu ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng trong çc c¬ quan nhµ níc vµ x· héi mµ díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ang thùc thi vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n ®èi víi toµn x· héi ? ” .... “ Ch¼ng lÏ trong mét ®Êt níc do §¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o mµ nh÷ng viªn chøc nhµ níc l¹i kh«ng n»m trong giai cÊp c«ng nh©n ! ” vv ... Trong t×nh huèng Êy Gi¸o s V¨n T¹o ®µnh biÖn gi¶i “ C¶ trÝ thøc, çc nhµ kü thuËt còng nh c«ng nh©n ®Òu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm x· héi, ®Òu cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô ngang nhau. Hä cã ®Þa vÞ b×nh ®¼ng trong hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi ( cô thÓ mäi ngêi ®Òu ph¶i nép thuÕ thu nhËp, ®îc tÝnh theo møc thu nhËp ). ... Trõ mét sè Ýt nhµ t b¶n ( víi sè vèn vµ

135

sè c«ng nh©n thuª mín ®îc nhµ níc x¸c ®Þnh lµ t s¶n ), cßn tÊt c¶ nh÷ng trÝ thøc, lao ®éng ch©n tay, trÝ ãc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ ®Òu cã thÓ ®îc coi lµ ë trong giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i.” .

( Thó thËt, ®äc nh÷ng dßng nµy, t«i bçng trµo n-íc m¾t. T«i kh«ng thÓ nµo tin mét ngêi lao ®éng trÝ ãc, ®· tõng miÖt mµi nghiªn cøu l©u n¨m l¹i thùc lßng suy nghÜ nh thÕ ! VËy th×, v× sao ? V× sao hìi trÝ thøc ViÖt Nam ! )

Gi¸o s V¨n T¹o ®· nãi thÕ th× Phã TiÕn sü Bïi §×nh B«n còng ®µnh phô ho¹ “ Nh vËy, mét bé phËn trÝ thøc ( g¾n liÒn trùc tiÕp víi lao ®éng c«ng nghiÖp, víi quy tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi ) n»m trong néi hµm “ giai cÊp c«ng nh©n ”. Cßn çc nhµ khoa häc, çc tÇng líp kh¸c cña tÇng líp trÝ thøc, nh trÝ thøc çc ngµnh khoa häc x· héi nh©n v¨n, trÝ thøc nghiªn cøu kh«ng cã ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt trôc tiÕp theo quy tr×nh c«ng nghÖ th× kh«ng thÓ gäi lµ c«ng nh©n ”.

Nh÷ng g× ®îc xem lµ s¶n phÈm x· héi vµ nh÷ng ai ®îc xem lµ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra çc s¶n phÈm ®ã ? Ngêi thiÕt kÕ ra çi ®Çu m¸y hay ngêi chØ biÕt vÆn bï loong ? Ngêi viÕt ra b¶n c¬ng lÜnh chÝnh trÞ hay ngêi chØ biÕt xÐn giÊy ®Ó in ra nã ? Trong mét gia ®×nh, ng-êi «ng lµ mét gi¸o s-tiÕn sü x· héi häc ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh lý luËn ®ãng gãp tÝch cùc cho phong trµo çch m¹ng, ngêi con trai lµ mét nghÖ

136

sü u tó, ngêi con d©u lµ mét kü s chÕ t¹o m¸y, ngêi ch¸u ch¼ng may bÞ b¹n bÌ rñ rª lªu læng, ®µnh ®i lµm thî çn thÐp; mçi ngµy ngåi quanh chiÕc bµn ¨n cã hai giai cÊp cïng cÇm ®òa. Ngêi «ng vµ ngêi bè thuéc giai cÊp ®ång minh ( hoÆc giai cÊp bÞ l·nh ®aä ). Trong hai ngêi cßn l¹i th× ®øa ch¸u “ kh¶ uý “ kia l¹i lµ ®¹i diÖn hµng ®Çu trong giai cÊp l·nh ®¹o. ( ! )

H¼n lµ, kh«ng hÒ ®· tõng cã mét giai cÊp c«ng nh©n nh ®Þnh nghÜa cña Marx - Lenin ë ViÖt Nam. Ngµy xa ®· kh«ng hÒ cã, ngµy nay còng kh«ng thÓ cã. Trong t¬ng lai, khi mµ çc nÒn “kinh tÕ tèc ®é “ sÏ thay thÕ çc nÒn “kinh tÕ quy m« “; khi mµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt hµng lo¹t mµ ta cã thÓ coi gÇn nh dÊu hiÖu ®Þnh nghÜa ®Æc trng cho x· héi c«ng nghiÖp trë thµnh h×nh thøc lçi thêi vµ nÒn s¶n xuÊt phi hµng lo¹t ho¸ tøc lµ s¶n xuÊt nh÷ng l« hµng víi s¶n phÈm theo yªu cÇu cña rÊt Ýt kh¸ch mua víi khèi lîng nhá trong nh÷ng ®ît ng¾n ®ßi hái ph¸t sinh mét thø lao ®éng mµ tÝnh chÊt thay thÕ lÉn nhau ngµy cµng t¨ng th× çi kh¸i niÖm giai cÊp Êy cµng kh«ng cßn n÷a. ChÝnh Marx ®· tõng dù b¸o : “ Sù tån t¹i cña çc giai cÊp chØ g¾n liÒn víi nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh cña s¶n xuÊt “. V¶ l¹i, nh÷ng çch ph©n ®Þnh g¸n ghÐp nªu trªn ch¼ng qua lµ ®· cè t×nh lµm ng¬ mét trong nh÷ng nguyªn lý : §iÒu cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph©n ®Þnh giai cÊp lµ mèi quan hÖ cña çc tËp ®oµn ngêi ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt; còng cña chÝnh Karl Marx.

137

VÊn ®Ò trÝ thøc ho¸ c«ng nh©n

LÞch sö cËn- hiÖn ®¹i ViÖt Nam kh«ng nh÷ng cø ph¶i ®i ®êng vßng mµ cßn ngoÆn ngäeo ®Çy nh÷ng khæ ®au, bi hµi vµ cay ®¾ng. Trí trªu sao, con ngêi ViÖt Nam suèt nh÷ng thËp kû gÇn ®©y cø lu«n lu«n bÞ dåi ®Ëp vËt vê. H«m xa, ngêi ta b¾t trÝ thøc ph¶i c«ng nh©n ho¸, v« s¶n ho¸. ThÕ lµ mét sè ngêi chãt ®îc dïi mµi ®«i chót kinh sö ®µnh buéc lßng ra søc phñi bá çi qu¸ tr×nh häc vÊn cña m×nh ®Ó ®îc lµ v« s¶n. Cô NguyÔn v¨n Cõ ®i v« s¶n ho¸ ë má Vµng Danh, çc cô Ng« Gia Tù, NguyÔn v¨n L¬ng ®i v« s¶n ho¸ ë h·ng rîu B×nh T©y, h·ng dÇu Nhµ BÌ. Cô NguyÔn L¬ng B»ng ®· lµ thuû thñ råi mµ cßn ph¶i t×nh nguyÖn ®i lµm phu kÐo xe tay cho nã thËt lµ v« s¶n h¹ ®¼ng h¬n vv... ( NghÜ mµ c¶m phôc, mµ yªu th¬ng çi ®øc x¶ th©n m·nh liÖt, çi hoµi väng thiªng liªng cña çc cô qu¸. Ch¾c ch¾n çc cô lóc bÊy giê kh«ng thÓ nµo h×nh dung ra nh÷ng hËu qu¶ t¹o nªn thùc tr¹ng ViÖt Nam ngµy nay ). Phong trµo c«ng nh©n ho¸ cßn ph¸t huy ¶nh hëng tÝch cùc cho ®Õn rÊt l©u sau nµy khi ngêi ta buéc nh÷ng b¸c sü gi¶i phÉu næi tiÕng nhÊt còng ph¶i ®i tËp cµy tËp cuèc, nh÷ng nghÖ sü vÜ cÇm ®iªu luyÖn mµ kh«ng tham gia lao ®éng ch©n tay thùc sù th× còng lµ ®å bá ®i.vv ...

Nh lµ sù t«n träng luËt ®èi xøng, nh lµ ®· ®æ dÊm chua råi th× ph¶i ®èt tiÕp löa nång; h«m x-a ®· c«ng nh©n ho¸ trÝ thøc, h«m nay l¹i trÝ thøc ho¸ c«ng nh©n. HiÒm mét nçi ngêi ta hiÓu vµ chñ tr¬ng trÝ thøc ho¸ c«ng nh©n tøc lµ

138

kh«ng nh÷ng ph¶i lµm cho c«ng nh©n trë thµnh kü s ( t¬ng øng vËy, ¾t lµ hé lý th× thµnh b¸c sü ... ), mµ cßn ph¶i thµnh th¹c sü, tiÕn sü vv ... NhiÒu ngêi sî h·i r»ng kh«ng biÕt råi ®©y khi ®-îc giao nhiÖm vô thèng kª trong nghiªn cøu x· héi häc mµ víi mét tinh thÇn trung thùc, tù träng, víi l¬ng t©m cu¶ ngêi lµm khoa häc nghiªm tóc th× biÕt ®a nh÷ng d÷ liÖu nµo?, nh÷ng tham sè nµo ?, dïng thuËt to¸n nµo ?, sö dông lo¹i m¸y ®iÖn to¸n cì nµo ? ®Ó x¸c ®Þnh cho ®îc kü s nµo lµ kü s- trÝ thøc ? tiÕn sü nµo, b¸c sü nµo lµ tiÕn sü-c«ng nh©n, b¸c sü-c«ng nh©n ?

Trong khi mµ t¹i mét tØnh nh tØnh B×nh D¬ng sè lao ®éng kü thuËt chØ chiÕm 5 phÇn v¹n d©n sè vµ ngay t¹i mét thµnh phè ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÊt nh× trong níc nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh th× trong sè 11 000 lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i çc khu chÕ xuÊt còng chØ cã 10% lµ çn bé kü thuËt; trong khi mµ sè c«ng nh©n bËc 7 vµ thî lµnh nghÒ cßn Ýt h¬n phã tiÕn sü, c«ng nh©n bËc 6 Ýt h¬n kü s ( Theo sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng Liªn §oµn Lao ®éng ViÖt Nam, c«ng nh©n bËc thî 7/7 chØ cã 2,8%, bËc thî 5/7 chØ cã 22,2%, bËc 4/7 = 33,2%, bËc 3/7 = 21,8%, bËc 1/7 vµ 2/7 = 6,7% ); trong khi mµ 89% lao ®éng cha ®îc ®µo t¹o tay nghÒ, th×, chØ v× chñ tr¬ng trÝ thøc ho¸ c«ng nh©n mét çch qu¸i ®¶n mµ tõ 1986 ®Õn 1996 sè trêng d¹y nghÒ gi¶m 41%, sè tuyÓn sinh häc nghÒ chÝnh quy gi¶m 35%, sè gi¸o viªn d¹y nghÒ gi¶m 31%. TÝnh ra, sè ngêi häc nghÒ trong 20 n¨m qua ®· gi¶m xuèng 75%. V× thÕ cho nªn míi cã t×nh tr¹ng 15 khu c«ng nghiÖp ë §ång Nai cÇn

139

tuyÓn 30 000 lao ®éng cã tay nghÒ, toµn tØnh cßn ®Õn h¬n 100 000 lao ®éng thÊt nghiÖp nh-ng chØ tuyÓn ®îc d¨m ngµn ngêi ®¹t yªu cÇu. BÈy khu c«ng nghiÖp ë B×nh D¬ng cã nhu cÇu tuyÓn 15 000 - 17 000 c«ng nh©n nhng lao ®éng ®Þa ph¬ng chØ ®¸p øng ®îc kho¶ng 1/3. Ngé nghÜnh ®Õn møc trong khi khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt ( nÕu ®îc thiÕt lËp thËt, gÇn ®óng nh chñ tr¬ng ®· ®a ra ) còng chØ cÇn chõng 150 kü s th× tØnh Qu¶ng Nam ký hîp ®ång víi trêng §¹i häc Má- §Þa chÊt ®µo t¹o cÊp tèc 450 kü s chø kh«ng chó t©m g× tíi nhu cÇu hµng ngµn c«ng nh©n chuyªn ngµnh hÇu nh cha cã !

Khi t×nh h×nh ®· trë nªn qu¸ bøc xóc, NghÞ quyÕt 2 cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VIII míi khÈn cÊp ®Þnh ra chØ tiªu phÊn ®Êu tõ nay ®Õn n¨m 2 000 ph¶i cã tõ 22 ®Õn 25% lao ®éng x· héi qua ®µo t¹o. Con sè chØ tiªu nµy qu¶ lµ “ vÜ ®¹i “ nÕu ta nhÈm l¹i r»ng ®êng lèi x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n v÷ng m¹nh ®· ®îc ban bè qua bao nhiªu thËp kû råi mµ cho ®Õn nay con sè khëi ®iÓm ®Ó tiÕn tíi chØ tiªu kia chØ míi lµ 11%. Xin ®îc lu ý r»ng, thêi gian cßn l¹i chØ kh«ng ®Çy 2 n¨m n÷a.

Ph¶i ch¨ng ®©y lµ mét phÇn hÖ qu¶ cña nhËn thøc: ” gi¸ nh©n c«ng t¬ng ®èi rÎ lµ mét lîi thÕ quan träng ®Ó ph¸t triÓn “, ®· ®îc ghi trong NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 7 cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VII mµ ngêi viÕt bµi nµy tõng cã dÞp bÇy tá nçi

140

b¨n kho¨n trong tiÓu luËn “MÊy suy nghÜ nhá vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc “ çch ®©y Ýt n¨m.

TrÝ thøc lµ quý gi¸, lµ ®¸ng t«n träng vµ cµng v« cïng cÇn thiÕt ®èi víi mét x· héi nh x· héi ta hiÖn nay, nhng ®©u ph¶i cø cã häc vÞ nä, häc hµm kia th× ®· lµ trÝ thøc. V¶ ch¨ng c«ng nh©n, ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n cã ®¹o ®øc, cã l¬ng t©m, cã tay nghÒ cao th× cßn quý, cßn cÇn thiÕt vµ thùc sù cã Ých h¬n c¶ nhiÒu ngêi cã häc hµm nä, häc vÞ kia chø. ( . . . )

( ¥ ®©y t«i ®· xo¸ bít mét mÖnh ®Ò : “ huèng chi cßn cã c¶ nh÷ng “gi¸o s rëm ”, nh÷ng “ tiÕn sü h÷u nghÞ ”, nh÷ng phã tiÕn sü do “ bÇy t«i ” viÕt hé luËn ¸n ....”. Bëi v× çc lo¹i nµy ch¼ng nh÷ng kh«ng thÓ ®em s¸nh víi c«ng nh©n ®îc mµ nhiÒu khi cßn lµ téi nî cña nh©n d©n khi bän hä ®îc lîi dông lµm çc con bµi d©ng nh÷ng ý kiÕn “ qu©n s qu¹t mo” ®Ó gãp phÇn tµn ph¸ ®Êt níc mét çch thËt ®au lßng ).

Çc cô ngµy xa ®· nãi “ NhÊt nghÖ tinh, nhÊt th©n vinh ”. §Êy kh«ng ph¶i chØ lµ sù tæng kÕt tõ thùc tiÔn mµ cßn lµ sù ®Þnh híng Ýt ra vÉn cßn ®óng ®èi víi thùc tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña ta hiÖn nay. ¥ NhËt, ®¹i ®a sè xÝ nghiÖp, nhÊt lµ nh÷ng xÝ nghiÖp lín, ®Òu tr¶ l-¬ng vµ ®Ò b¹t çc chøc danh theo th©m niªn. ChÕ ®é nµy dùa trªn t tëng tr¶ c«ng xøng ®¸ng víi tr×nh ®é lµnh nghÒ ®· ®îc tÝch luü l¹i qua kinh nghiÖm. ¥ ta sao kh«ng cã çc chÕ ®é chÝnh s¸ch b¶o ®¶m hËu ®·i xøng ®¸ng nh÷ng

141

c«ng nh©n tay nghÒ cao ? Nh÷ng c«ng nh©n giái, quý hiÕm ph¶i ®îc tr¶ l¬ng, ®îc träng väng, ®îc hëng çc tiªu chuÈn ®·i ngé kh«ng kÐm g× çc tiÕn sü, gi¸o s thùc thô.

H·y ch¨m chót cho toµn bé c¬ thÓ ph¸t triÓn hµi hoµ, trong ®ã, mçi bé phËn ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. §õng nghÜ chuyÖn c¾t çi ®Çu l¾p vµo çnh tay mµ còng chí tÝnh chuyÖn g¾n hai çnh tay vµo çi ®Çu. Kü s, tiÕn sü rÊt cÇn nhng chØ riªng hä th× ch¼ng lµm ra ®îc çi g×. H·y t¹o ®Çy ®ñ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho nh÷ng ai cã së trêng së ®o¶n, cã thiªn chøc c«ng nh©n cø phÊn ®Êu ®Ó lµm mét c«ng nh©n xøng ®¸ng cïng víi vinh quang mµ hä ph¶i ®îc thô hëng trong cuéc ®êi.

Ch¨m sãc thÝch ®¸ng lùc l îng lao ®éng x· héi

Khi ®äc phÇn nãi vÒ giai cÊp c«ng nh©n trong b¶n NghÞ quyÕt 7 cña Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng kho¸ VII : “ Giai cÊp c«ng nh©n th«ng qua §¶ng tiÒn phong cña m×nh ®· l·nh ®¹o çch m¹ng níc ta trong h¬n nöa thÕ kû qua, ngµy nay l¹i ®ang ®i ®Çu trong sù nghiÖp ®æi míi vµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nhng trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ míi ®· cã nhiÒu biÓu hiÖn coi nhÑ vÞ trÝ, vai trß cña giai cÊp c«ng nh©n ... Cha chó träng båi dìng ý thøc giai cÊp, tr×nh ®é kiÕn thøc vµ tay nghÒ, l¬ng t©m

142

nghÒ nghiÖp, t¸c phong c«ng nghiÖp ... cho c«ng nh©n. Cha lµm tèt viÖc ch¨m lo lîi Ých t¹o ra ®éng lùc trùc tiÕp kÝch thÝch c«ng nh©n s¸ng t¹o ... ” ; t«i ®· ph¸t biÓu trong mét tiÓu luËn cña m×nh : “ V× sao giai cÊp c«ng nh©n ®· ®ang ®i ®Çu trong sù nghiÖp vÜ ®¹i cña d©n téc mµ l¹i bÞ coi nhÑ ? Ai ®i ë ®©u, ai ®øng ë ®©u mµ coi nhÑ ? Mét giai cÊp cßn thiÕu rÊt nhiÒu t chÊt : thiÕu ý thøc giai cÊp, thiÕu tr×nh ®é kiÕn thøc vµ tay nghÒ, thiÕu l-¬ng t©m nghÒ nghiÖp, t¸c phong c«ng nghiÖp ... th× lµm sao l·nh ®¹o nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®îc ? Mét giai cÊp l·nh ®¹o th× ph¶i lµm ®îc sø mÖnh ch¨m lo lîi Ých t¹o ra ®éng lùc trùc tiÕp kÝch thÝch lao ®éng s¸ng t¹o cho toµn x· héi, chø sao l¹i b¾t x· héi lµm viÖc ®ã cho m×nh ? ”

§Æt vÊn ®Ò ®· ngîc nh vËy, biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nªu ra còng ch¼ng thuËn khi NghÞ quyÕt ghi: “ X©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ph¸t triÓn vÒ sè lîng, gi¸c ngé vÒ giai cÊp, v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ, t tëng . . .”.

T¹m thêi bá qua ®iÒu khã hiÓu r»ng v× sao ngêi ta tõng kh¼ng ®Þnh giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam ®· chuyÓn tõ giai cÊp “ tù m×nh ” thµnh giai cÊp “ cho m×nh ” tõ kho¶ng tríc 1930 mµ nay vÉn cßn ph¶i x©y dùng ë ViÖt Nam mét giai cÊp c«ng nh©n gi¸c ngé vÒ giai cÊp ?; ®iÒu cÇn bµn h¬n lµ t¹i sao l¹i ®Æt vÊn ®Ò “ x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ph¸t triÓn vÒ sè lîng “ ? Giai cÊp c«ng nh©n lµ s¶n phÈm sinh ra tõ cuéc çch m¹ng c«ng nghiÖp. Nã chØ cã thÓ ph¸t triÓn vÒ

143

sè lîng tuú thuéc vµo nhu cÇu cña søc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp. §Æt vÊn ®Ò ph¸t triÓn c«ng nh©n vÒ sè lîng theo sù l·nh ®¹o cña NghÞ quyÕt mét çch duy ý chÝ e sÏ lµm trÇm träng thªm t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp trong tæng thÓ hoÆc côc bé tõng ngµnh. HiÖn nay, t¹i Hµ Néi cã kho¶ng 100 000 c«ng nh©n lao ®éng ë çc doanh nghiÖp nhµ níc cña trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng ph¶i nghØ viÖc ®· 4 n¨m nay. Riªng çc doanh nghiÖp cña Hµ Néi cã 1 400 c«ng nh©n kh«ng ®îc lµm viÖc trän th¸ng, trän tuÇn. T¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh riªng hai th¸ng cuèi 1997 cã 5 000 c«ng nh©n mÊt viÖc lµm .

Tõ 1954 ®Õn 1975 kh«ng thÊy chÝnh quyÒn ë MiÒn Nam ®Æt vÊn ®Ò x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n nhng tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1960 trë ®i, Sµi Gßn tríc 1954 chØ lµ mét trung t©m th¬ng m¹i vµ tµi chÝnh ®· nhanh chãng trë thµnh mét trung t©m c«ng nghiÖp lín víi 20 000 nhµ t s¶n ( t¨ng 10 lÇn so víi sè t s¶n ë MiÒn B¾c n¨m 1954 ). Trong ®ã cã nh÷ng «ng “ vua s¾t thÐp “ tham gia kinh doanh ë 11 ngµnh, cã mÆt ë 23 c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh kh¾p MiÒn Nam. ... Nhê ®ã, sè lîng vµ chÊt lîng c«ng nh©n t¨ng rÊt nhanh. N¨m 1955, toµn bé sè lîng c«ng nh©n ë MiÒn Nam míi kho¶ng 300 000 ngêi, n¨m 1969 ®· t¨ng lªn 670 000; trong ®ã, c«ng nh©n c«ng nghiÖp lµ 170 000. Riªng ë Sµi Gßn n¨m 1958 cã 178 600 c«ng nh©n, 1960 cã 191 030 vµ n¨m 1967 ®· t¨ng lªn ®Õn 309 000 c«ng nh©n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë níc ta xuÊt hiÖn mét sè ngµnh nghÒ míi ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña nh©n d©n vµ hîp víi traß lu thêi ®¹i nh dÇu khÝ, ®iÖn

144

tö, tin häc, bu chÝnh viÔn th«ng vv ... th× mÆc nhiªn còng xuÊt hiÖn mét ®éi ngò lao ®éng trÎ ngµy cµng ®«ng vÒ sè lîng, m¹nh vÒ chÊt lîng. §éi ngò lao ®éng trÎ cã søc khoÎ tæt, cã tr×nh ®é v¨n ho¸ nµy kh«ng ngõng say mª rÌn luyÖn tay nghÒ, n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, ngo¹i ng÷ ... ch¾c ch¾n kh«ng ph¶i do tù ý thøc vÒ vai trß l·nh ®¹o giai cÊp cña m×nh mµ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh hiÖn nay ph¶i vît lªn hµng ®Çu ®Ó ®îc tuyÓn dông vµ ®îc duy tr× c«ng viÖc t¹i nh÷ng chç cã l¬ng cao, cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt.

Ngoµi mét sè ngµnh nghÒ ®Æc biÖt, mét vµi doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi hoÆc liªn doanh, nãi chung, ®ång l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n ta rÊt thÊp vµ çch ®èi xö nhiÒu khi qu¸ tåi tÖ. Trong khi mçi giê lao ®éng gi¶n ®¬n ë Mü còng ®îc tr¶ c«ng 5 USD, th× l¬ng trung b×nh cña c«ng nh©n ViÖt Nam lµm viÖc suèt gÇn 200 giê mçi th¸ng chØ ®îc chõng 20 USD. RÊt nhiÒu c«ng nh©n kh«ng cã nhµ ë, 18% gia ®×nh c«ng nh©n cã diÖn tÝch b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 2 ®Õn 4 mÐt vu«ng. Do tr×nh ®é c¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸ rÊt thÊp, lao ®éng c¬ b¾p nÆng nhäc vÉn lµ chñ yÕu ë hÇu hÕt çc ngµnh s¶n xuÊt; cã n¬i ®Õn 90%. M«i trêng n¬i c«ng nh©n lao ®éng bÞ « nhiÔm nghiªm träng. ¥ tÊt c¶ çc c¬ së s¶n xuÊt ®îc kiÓm tra, çc yÕu tè ®éc h¹i ®Òu vît tiªu chuÈn cho phÐp trªn 50% , nhiÒu n¬i 100%. Søc khoÎ c«ng nh©n, nhÊt lµ n÷ c«ng nh©n kh«ng ®îc ch¨m sãc ®óng møc. Cã n¬i 40% c«ng nh©n m¾c bÖnh bôi phæi silic. Tai n¹n lao ®éng kh«ng nh÷ng nhiÒu mµ ngµy cµng

145

t¨ng. Riªng khu vùc quèc doanh hµng n¨m cã trªn 200 ngêi chÕt th¶m th¬ng v× tai n¹n lao ®éng.

Kh«ng ph¶i chØ ë mét vµi xÝ nghiÖp ngoµi quèc doanh nµo ®ã mµ qu¶n lý lµ nh÷ng kÎ kh¸c m¸u tanh lßng nªn cã khi, chç nµy hä bÞ çc bµ chñ ngang nhiªn ®Ëp giÇy cao gãt vµo mÆt, chç kia n÷ c«ng nh©n bÞ tôt c¶ quÇn ra ®Ó kh¸m xÐt chØ v× xÝ nghiÖp mÊt mét vµi thø ch¼ng ®¸ng gi¸ lµ bao ; ngay gÇn Trung ¬ng, t¹i xÝ nghiÖp gia c«ng giÇy da xuÊt khÈu §«ng Anh cña Nhµ n-íc, ngêi lao ®éng thêng xuyªn ph¶i lµm viÖc qu¸ søc tõ 12 ®Õn 14 giê mçi ngµy. Trong sè 2 905 c«ng nh©n chØ cã 441 ngêi ®îc xÝ nghiÖp ®ãng b¶o hiÓm x· héi , 2 300 ngêi kh«ng ®îc ký hîp ®ång lao ®éng. Mçi tæ s¶n xuÊt cã tõ 50 ®Õn 60 lao ®éng n÷ mµ chØ cã mét thÎ ®i vÖ sinh!

Trong t×nh tr¹ng chung cña nh÷ng c«ng nh©n lao ®éng ViÖt Nam cßn qu¸ khæ nghÌo tóng quÉn nh thÕ th× nh÷ng vÞ ®¹i biÓu sè mét trong ®éi tiÒn phong cña giai cÊp nµy ®îc çc nhµ t b¶n níc ngoµi biÕu tÆng riªng hµng triÖu USD !

¥ thÕ kû XIX, khi mµ thÆng d gi¸ trÞ do ngêi lao ®éng t¹o ra l¹i bÞ çc nhµ t b¶n tíc ®o¹t ®Ó bãc lét l¹i hä, Marx ®· coi lµ ngêi v« s¶n bÞ tha ho¸. §ã lµ lÇn tha ho¸ thø nhÊt. Ngµy nay, tuy ®· cã ®éc lËp, thèng nhÊt nhng do qu¶n lý kÐm, do tham « l·ng phÝ qu¸ tåi tÖ, ®êi sèng c«ng nh©n kh«ng ®îc c¶i thiÖn, gi¸ trÞ lao ®éng kh«ng ®îc

146

chi tr¶ hîp lý vµ ®óng møc th× coi nh c«ng nh©n l¹i bÞ tha ho¸ lÇn thø hai. Chøng kiÕn nh÷ng nghÞch c¶nh nµy trong thùc tÕ hay qua b¸o chÝ t«i ®Òu muèn thÐt vµo mÆt bÊt cø ai liªn ®íi r»ng h·y chÊm døt ngay ®i nh÷ng luËn ®iÖu dï lµ ng« nghª hay lõa dèi x¶o quyÖt. H·y ®õng nh¬n nh¬n nãi nh÷ng ®iÒu nghÞch lý tr¾ng trîn mµ kh«ng biÕt ngîng miÖng. Kh«ng hÒ cã vµ kh«ng thÓ cã mét giai cÊp l·nh ®¹o mµ l¹i gåm rÊt nhiÒu thùc thÓ tµn tÖ ®Õn thÕ.

Trong t¸c phÈm “ Gia ®×nh thÇn th¸nh ” xuÊt b¶n n¨m 1845, Marx vµ Engels ®· viÕt : “ Giai cÊp v« s¶n ®ang thi hµnh b¶n ¸n mµ chÕ ®é t h÷u, trong khi ®Î ra giai cÊp v« s¶n, ®· lµm ra cho m×nh, còng gièng nh nã ®ang thi hµnh b¶n ¸n mµ lao ®éng lµm thuª, trong khi s¶n xuÊt ra sù giÇu cã cho kÎ kh¸c vµ sù khèn cïng cho b¶n th©n, ®· lµm ra cho m×nh. Sau khi th¾ng lîi, giai cÊp v« s¶n dï sao còng kh«ng thÓ trë thµnh mÆt tuyÖt ®èi cña x· héi, v× r»ng, chØ cã tù tiªu diÖt vµ tiªu diÖt mÆt ®èi lËp cña m×nh th× nã míi giµnh ®îc th¾ng lîi ”. Trong “ §»ng V¬ng C«ng ” M¹nh Tö còng nãi : “ Ngêi lao t©m trÞ ng-êi, ngêi lao lùc bÞ ngêi trÞ. Ngêi bÞ ngêi trÞ lo nu«i ngêi ; ngêi trÞ ngêi ®îc nu«i sèng ë ngêi. §ã lµ th«ng nghÜa cña thiªn h¹ ”. Lêi thÇy M¹nh Tö chØ nöa vÕ ®Çu cã thÓ xem lµ “ th«ng nghÜa cña thiªn h¹ ” nÕu tÝnh theo luËt sè lín. TÝnh tuyÖt ®èi ho¸ cña nöa vÕ sau dÔ bÞ lîi dông ®Ó duy tr× ®¬ng nhiªn sù thèng trÝ, sù bãc lét cña lo¹i lao ®éng nµy víi lo¹i lao ®éng kia. DÉu sao

147

®iÒu ®ã còng kh«ng tÖ h¹i b»ng sù cè t×nh nguþ biÖn ®Ó lîi dông çi gäi lµ sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp mµ ngoi lªn nhng ch¼ng lµm ®îc g× xøng ®¸ng ngoµi viÖc tiÕp tôc phØnh phê hä b»ng nh÷ng mü tõ “ lµm chñ tËp thÓ ”, “ giai cÊp l·nh ®¹o ” vv....

¥ NhËt kh«ng ai nãi tíi vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n nhng ngêi ta ®· t¹o ra c¬ chÕ ®Ó c«ng nh©n tham gia qu¶n lý vµ thùc hiÖn nghiªm tóc qua 4 h×nh thøc ë 4 cÊp nh sau :

1 - ¥ n¬i lµm viÖc ( tæ s¶n xuÊt, ph©n xëng, phßng ban ), c«ng nh©n tham gia kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n xuÊt, ng¨n ngõa nh÷ng trôc trÆc trong s¶n xuÊt, tæ chøc nhãm tù qu¶n vµ nh÷ng kho¸ häc ë ngay n¬i lµm viÖc.2 - ¥ cÊp xÝ nghiÖp hoÆc c«ng ty thêng diÔn ra viÖc tham kh¶o ý kiÕn giòa lao ®éng vµ qu¶n lý, th¬ng lîng tËp thÓ, bao gåm c¶ viÖc cö ®¹i diÖn c«ng nh©n tham gia vµo ban gi¸m ®èc ...3 - ¥ cÊp ngµnh c«ng nghiÖp , thµnh lËp çc héi ®ång t vÊn do ®¹i diÖn cña liªn hiÖp çc nghiÖp ®oµn ngµnh c«ng nghiÖp vµ ®¹i diÖn cña çc tæ chøc cña giíi chñ ....4 - ¥ cÊp toµn quèc thµnh lËp çc héi ®ång t vÊn kh¸c nhau cña ChÝnh phñ bao gåm ®¹i diÖn cña ChÝnh phñ, liªn hiÖp nghiÖp ®oµn toµn quèc vµ liªn ®oµn cña çc giíi chñ ... Nhê c¬ chÕ thiÕt thùc ®ã mµ c«ng nh©n cã ®iÒu kiÖn tham gia thùc sù vµo viÖc qu¶n lý, gãp phÇn tÝch cùc cho t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng b¶n th©n.

148

*Bµn vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam qua b¶n tiÓu luËn cã thÓ phÇn nµo Êu trÜ nµy, t«i vÉn xin m¹nh d¹n nªu mét vµi suy nghÜ kh«ng thËt hîp víi nh÷ng ®iÒu ®· ®îc nghe, ®îc häc tríc ®©y vµ ai ®ã cã thÓ trîn m¾t qu¸t th¸o : nghÞch tÆc ! Nhng, t«i nghe Lev Tonstoi : “ TrÝ thøc ®îc coi lµ trÝ thøc thùc sù khi nã lµ kÕt qu¶ cña sù nç lùc suy nghÜ chø kh«ng ph¶i lµ trÝ nhí “.

Sù vËt ph¶i ®îc gäi ®óng tªn, ®îc nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh vµ m« t¶ ®óng b¶n chÊt vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã th× míi gióp ta hiÓu ®óng ph¶i lµm g× ®Ó nã ph¸t triÓn ®óng nh ta v× nã vµ còng ®óng nh nã bao hµm ta. Hanoi th¸ng 9 n¨m 1998

149

Gãp ý x©y dùng b¸o ço chÝnh trÞ§¹i héi VIII C«ng ®oµn ViÖt nam

N©ng cao hµm lîng trÝ tuÖtrong lao ®éng

Khi nãi ®Õn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, t«i kh«ng nghÜ r»ng chóng ta ®ang thùc hiÖn hai nhiÖm vô, hai qu¸ tr×nh riªng biÖt; còng kh«ng nghÜ r»ng chóng ta ®ang c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, mµ nghÜ r»ng chóng ta cÇn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ theo híng/ theo ph¬ng thøc hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó x©y dùng ®Êt níc giÇu m¹nh vµ v¨n minh .

Cuéc çch m¹ng c«ng nghiÖp cña nh©n lo¹i ph¸t khëi vµo cuèi thÕ kû XVIII - ®Çu thÕ kû XIX lµ nhê nh÷ng ph¸t minh ra çc m¸y c«ng cô, ®éng c¬ h¬i níc, çc m¸y gia c«ng kim lo¹i.... Lóc Êy íc mong cña con ngêi khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ lµ chuyÓn ®îc chøc n¨ng thùc hiÖn tÊt c¶ çc ®éng t¸c lao ®éng vµ chøc n¨ng cña nguån n¨ng lîng tõ con ngêi sang cho çc ph¬ng tiÖn kü thuËt c¬ khÝ. Ngêi c«ng nh©n chØ cÇn biÕt thùc hµnh nh÷ng thao t¸c hÕt søc ®¬n gi¶n còng cã

150

thÓ tham gia vµo d©y chuyÒn Taylor cña mét nhµ m¸y khæng lå nµo ®ã. Ngµy nay, kh«ng chØ ë nh÷ng níc ®· ph¸t triÓn tiªn tiÕn mµ ngay c¶ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, ngêi ta còng ý thøc r»ng ph¶i chó träng tËp trung vµo çc lÜnh vùc c«ng nghÖ cao vµ çc ngµnh cã hµm lîng cao vÒ th«ng tin. Nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt lîng ®èi víi lao ®éng ngµy cµng bøc thiÕt vµ nghiªm ngÆt. TiÕn sü kinh tÕ häc Nga I.V.Bulnarin khi tiÕn hµnh c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ lao ®éng x· héi ë mét sè níc c«ng nghiÖp nh Mü, NhËt, míi chØ qua ph©n tÝch çc sè liÖu vµo kho¶ng thêi gian tõ 1900 ®Õn 1986 mµ ®· thÊy sè lao ®éng s¸ng t¹o t¨ng tõ 20% lªn 44% cßn sè lao ®éng nöa rËp khu«n t¨ng tõ 33% lªn 43% so víi tæng sè lao ®éng x· héi. Trong khi ®ã, sè lao ®éng rËp khu«n l¹i gi¶m tõ 47% xuèng chØ cßn 13%. Gi¸o s G. Kimbelt, gi¸m ®èc Trung t©m Kinh tÕ trêng §¹i häc Tæng hîp California cho r»ng : “ Nguån dù tr÷ chñ yÕu cña sù ph¸t triÓn nhanh chãng c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay lµ nh÷ng s¸ng kiÕn c«ng nghÖ míi, tøc lµ tríc hÕt ph¶i cã tr×nh ®é tay nghÒ cao vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña con ngêi cïng víi kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®îc nh÷ng s¸ng kiÕn ®ã ”. Nhµ t¬ng lai häc rÊt næi tiÕng Alvin Toffler th× x¸c ®Þnh “ Ho¹t ®éng s¶n xuÊt ph¶i ®îc quan niÖm l¹i víi tÝnh çch mét qu¸ tr×nh tr¶i réng h¬n rÊt nhiÒu.. . Vµ tõ nay vÒ sau, ë mäi bíc ®i, chÝnh lµ tri thøc ( chø kh«ng ph¶i lµ lao ®éng rÎ m¹t ) vµ ký hiÖu ( chø kh«ng ph¶i nguyªn vËt liÖu ) chøa trong b¶n th©n chóng çc gi¸ trÞ gia t¨ng.”

151

Chóng ta b¾t tay vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ víi mét ®éi ngò c«ng nh©n lao ®éng võa máng vÒ sè lîng, võa yÕu vÒ chÊt l-îng. Theo ®ång chÝ §an T©m: “ Cho tíi nay ( bµi ®¨ng trªn t¹p chÝ Th«ng tin Lý luËn th¸ng 2- 1995 ) giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam vÉn cßn dõng ë tû träng 5- 7% sè d©n vµ trªn díi 15% lùc lîng lao ®éng x· héi.. . míi cã 10% hiÖn ®¹i ho¸, kiÕn thøc v¨n ho¸, kü n¨ng nghÒ nghiÖp cßn rÊt thÊp ( gÇn 60% cã tr×nh ®é v¨n ho¸ tõ cÊp II trë xuèng, 40% kh«ng ®îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp ) ... ”. §©y thùc sù lµ vÊn ®Ò gay cÊn, nÕu kh«ng muèn nãi lµ mét nguy c¬. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ triÓn väng gia nhËp cña ViÖt Nam vµo AFTA, APEC, WTO chóng ta kh«ng thÓ nµo kh«ng ®¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh. ¥ ®Êy muèn tån t¹i ®îc ph¶i c¹nh tranh ®îc. ¥ ®Êy kh«ng thÓ lÊy gi¸ nh©n c«ng t¬ng ®èi rÎ ra ®Ó chµo mêi mµ ph¶i t¹o ra ®îc mét thÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng cã gi¸ trÞ cao.

Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ? Cã ý kiÕn cho r»ng ph¶i gÊp rót n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ngêi lao ®éng. §Êy lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn, nhng kh«ng ®ñ. Çi quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm lµ tay nghÒ, lµ tr×nh ®é chuyªn m«n, chø kh«ng ph¶i tr×nh ®é häc vÊn. Trong ®éi ngò lao ®éng ë ta hiÖn nay, ®¸ng tr¨n trë h¬n l¹i lµ vÊn ®Ò thiÕu hôt çc c«ng nh©n tay nghÒ bËc cao chø kh«ng ph¶i lµ çc gi¸o s, tiÕn sü, th¹c sü. Cã ý kiÕn cho r»ng ph¶i trÝ thøc ho¸ giai cÊp c«ng nh©n. ViÖc nµy chØ cã thÓ nãi lªn ®îc, nhng

152

lµm th× rÊt khã. Tríc hÕt, kh«ng biÕt ph¶i lµm thÕ nµo mµ gi¶i thÝch cho mäi ngêi hiÓu ®îc: thÕ nµo lµ trÝ thøc ho¸, vµ, trong x· héi ta hiÖn nay, ai lµ c«ng nh©n? Tõ ®Êy míi cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò “trÝ thøc ho¸” hä ®îc chø ! Bëi vËy, ®Ó thiÕt thùc h¬n vµ tæng qu¸t h¬n, nªn ®Æt vÊn ®Ò “ N©ng cao hµm lîng trÝ tuÖ trong lao ®éng “. Muèn n©ng cao ®îc hµm lîng trÝ tuÖ trong lao ®éng C«ng ®oµn mét mÆt cÇn dÊy m¹nh lªn çc phong trµo khuyÕn häc, khuyÕn nghÖ ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ tay nghÒ cho ngêi lao ®éng, mét mÆt cÇn ®Êu tranh b¶o vÖ çc quyÒn lîi chÝnh ®¸ng, ®ång thêi cã h×nh thøc gi¸o dôc tèt lßng yªu nghÒ, yªu doanh nghiÖp cña m×nh, sao cho mçi ngêi lao ®éng ®Òu gièc c¶ t©m trÝ cña m×nh vµo s¶n phÈm lµm ra, kh«ng ngõng ph¸t huy s¸ng kiÕn, h¨ng say t×m tßi s¸ng t¹o çi míi. Sao cho mçi ngêi ®Òu nhËn biÕt ®îc hµm lîng trÝ tuÖ trong lao ®éng cña m×nh ®ang lÊp l¸nh s¸ng trong çc s¶n phÈm x· héi. Hµm lîng trÝ tuÖ trong lao ®éng cµng cao, ®Êt níc cµng giÇu m¹nh, tæ quèc cµng vinh quang.

Hµ Néi th¸ng 8 n¨m 1997

153

§Þnh híng x· héi chñ nghÜahay V¦¬n th¼ng tíi Kinh tÕ tri thøc ?

N¨m 1993, trong bøc th göi Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®Ò ngµy 20 th¸ng 11, ngêi viÕt bµi nµy ®· tõng nªu mét kiÕn nghÞ: “ Cã thÓ dùa vµo t chÊt th«ng minh ë h¹ng thîng ®¼ng cña d©n téc ViÖt Nam ®Ó x©y dùng trùc tiÕp x· héi hËu c«ng nghiÖp th«ng qua nÒn c«ng nghÖ trÝ tuÖ ( intelligent technology), ®Ó tõ nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp ¶m ®¹m, bá qua nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp n¸o ®éng, tiÕn th¼ng tíi nÒn v¨n minh trÝ tuÖ trong s¸ng . . .’’. VËy mµ, bÊy nay, ®©y ®ã vÉn chØ thÊy bµn ®Õn c«ng nghiÖp ho¸, ®Õn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ..., vÉn m¹nh tay ®æ ®i bao nhiªu tiÒn cña, níc m¾t, må h«i ra søc vùc dËy cho ®îc Khu Gang ThÐp Th¸i Nguyªn ®· qu¸ søc lçi thêi, vÉn tua tña mäc lªn nh÷ng èng khãi xi m¨ng lß ®øng vÊy bÈn lªn bÇu trêi xanh, vÉn khiªn cìng l¾p ghÐp c¬ häc nhiÒu c«ng ty thµnh tæng c«ng ty mét çch duy ý chÝ, khiÕn cho çc tæng c«ng ty nµy ph¶i sèng vËt vê nh kh«ng hån . . .

Trong khi ®ã, nh÷ng thùc tÕ míi hèi thóc sù c¶nh tØnh ®ang ngµy cµng hiÓn hiÖn. Vµo ®Çu thËp kû 1980, níc Mü c«ng nghiÖp bçng nh r¬i vµo c¬n suy tho¸i nguy hiÓm. Nh÷ng ®ît gi·n thî 154

lín ®· khiÕn hµng tr¨m ngµn ngêi ph¶i rêi khái çc ngµnh “ c«ng nghiÖp èng khãi ” vµ r¬i vµo c¶nh nhËn trî cÊp thÊt nghiÖp. Cho ®Õn gi÷a nh÷ng n¨m 1990 nh÷ng trôc trÆc nµy míi ®îc v-ît qua nhê sè viÖc lµm míi t¹o ra tõ çc ngµnh th«ng tin vµ dÞch vô. Sè viÖc lµm ë çc ngµnh nµy ®Õn nay ®· chiÕm qu¸ nöa trong tèng sè, gióp cho tû lÖ thÊt nghiÖp ë Hoa Kú hiÖn chØ díi 5%. Trong sè 12 c«ng ty lín nhÊt cña Mü tÝnh ®Õn n¨m 1990, chØ riªng General Electric cßn tån t¹i, tÊt c¶ çc c«ng ty kh¸c ®Òu ®· bÞ chia t¸ch thµnh çc c«ng ty nhá. Mêi trong 12 c«ng ty trªn ®· tõng ph¸t triÓn rÇm ré nhê dùa vµo tµi nguyªn thiªn nhiªn, cho nªn çc «ng chñ t b¶n Mü bù nhÊt tríc ®©y ®Òu ®· tõng lµ vua thÐp, vua dÇu löa, vua «t« . ..ThÕ mµ, ®Õn nay, h×nh bãng tÊt c¶ çc «ng “ vua tµi nguyªn ” Êy ®Òu ®· mê nh¹t h¼n tríc hµo quang míi cña «ng “ vua tri thøc ” Bill Gate víi mét tµi s¶n kÕch xï, vît h¬n rÊt nhiÒu lÇn çc vÞ vua tríc. Ngµy nay, trªn 50% tæng s¶n phÈm kinh tÕ quèc d©n ( GDP) cña çc nÒn kinh tÕ OECD ®¹t ®îc lµ nhê dùa vµo s¶n xuÊt vµ ph©n phèi tri thøc. Ngµy nay, kh«ng chØ ë çc níc tiªn tiÕn mµ trªn toµn cÇu, Thêi ®¹i C«ng nghiÖp ®ang dÇn bÞ bá qua vµ trµo lu v¬n m¹nh tíi Thêi ®¹i Th«ng tin, Thêi ®¹i Tri thøc ®ang trë thµnh xu thÕ râ rÖt. TÊt c¶ çc ngµnh t¨ng trëng nhanh nhÊt trong thËp kû 90 ®Òu lµ çc ngµnh dùa trªn søc m¹nh cña trÝ n·o nh vi ®iÖn tö, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghiÖp vËt liÖu míi, v« tuyÕn viÔn th«ng, m¸y c«ng cô vµ r«bèt, phÇn cøng, phÇn mÒm m¸y ®iÖn to¸n . . . Çc s¶n phÈm hiÖn ®¹i chØ sö dông rÊt Ýt tµi nguyªn thiªn nhiªn, cho nªn, gi¸ tµi nguyªn

155

thiªn nhiªn ®· gi¶m tíi 60% so víi thËp kû 70. Ngµy nay, nh©n lo¹i ®· ch¸n ng¸n sù lçi thêi cïng nhiÒu khuyÕt tËt cña çc nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng b»ng b¾p thÞt vµ tiÒn vèn, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ dùa trªn trÝ n·o. VËy th×, çc thøc gi¶ ViÖt nam, sao kh«ng thÊy nao lßng tr¨n trë cho ®îc ?

1 - NhËn d¹ng tri thøc -

Trong cuèn “ Tõ ®iÓn TriÕt häc ’’xuÊt b¶n ë Maskova n¨m 1975, tri thøc ®îc xem lµ “ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng lao ®éng x· héi vµ t duy cña con ngêi , lµm t¸i hiÖn trong t tëng, díi h×nh thøc ng«n ng÷, nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸ch quan, hîp quy luËt cña thÕ giíi kh¸ch quan ®ang ®îc c¶i biªn trªn thùc tÕ . . . ”. Nhµ triÕt häc cæ ®¹i Protagoras th× cho r»ng tri thøc cã nghÜa lµ logic, ng÷ ph¸p vµ hïng biÖn; tri thøc lµm cho ngêi trÝ thøc cã thÓ hiÓu ®îc nh÷ng g× cÇn ph¶i nãi vµ lµm thÕ nµo ®Ó biÓu ®¹t chóng. Khæng tö còng quan niÖm nh vËy. Çc nhµ triÕt häc cæ ®¹i thêng coi tri thøc mang tÝnh siªu viÖt vµ xem thêng bÊt cø nh÷ng g× kh«ng thuéc nghiªn cøu s¸ch vë. Tuy nhiªn, kh¸c víi çc triÕt gia Ph¬ng §«ng, c¶ Socrates lÉn Protagoras ®Òu coi träng kü thuËt. MÆc dÇu vËy, chÝnh çc «ng nµy còng cho r»ng kü thuËt kh«ng ph¶i lµ tri thøc , cho dï nã cã ®¸ng kh©m phôc ®Õn ®©u. Bëi v×, kü thuËt chØ g¾n víi mét øng dông cô thÓ, kh«ng nguyªn t¾c ho¸ ®îc ®Ó cã thÓ trë thµnh nguyªn lý phæ qu¸t.

156

Kh¸c víi çch quan niÖm truyÒn thèng, ngµy nay, tri thøc kh«ng cßn ®îc xem lµ mét thø chung chung, tri thøc lµ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt rÊt chuyªn s©u. Chøc n¨ng tri thøc ngµy nay kh«ng ph¶i ®Ó phôc vô chÝnh nã. Tri thøc kh«ng chØ giµnh cho ph¸t triÓn tri thøc, cho ®¹o ®øc vµ tinh thÇn ç nh©n. Tri thøc ph¶i chøng minh cho chÝnh nã trong ho¹t ®éng. Tri thøc chÝnh lµ th«ng tin thùc tÕ ®èi víi ho¹t ®éng, th«ng tin nhÊn m¹nh ®Õn kÕt qu¶. Nh÷ng kÕt qu¶ nµy n»m ngoµi mét ç nh©n, n»m trong mét x· héi, mét céng ®ång.

Cã thÓ ph©n chia thµnh nhiÒu lo¹i tri thøc : biÕt çi g× ( know what ) lµ lo¹i tri thøc vÒ çc sù kiÖn. Lo¹i tri thøc nµy thêng chØ cã ý nghÜa phôc vô cho chÝnh tri thøc nªn trong kinh tÕ Ýt quan träng. BiÕt t¹i sao ( know why ) lµ tri thøc vÒ thÕ giíi tù nhiªn, vÒ x· héi vµ t duy cña con ngêi. BiÕt ai ®ã ( know who ) lµ tri thøc vÒ çc trêng quan hÖ x· héi, biÕt ®îc ai biÕt çi g× vµ ai cã thÓ lµm ®îc nh÷ng g×. BiÕt chç vµ biÕt thêi gian ( know where and know when ) ®Ó vËn dông ®îc “thiªn thêi ®Þa lîi ” . BiÕt çch lµm ( know how ) lµ tri thøc vÒ kü n¨ng, kü x¶o, vÒ kh¶ n¨ng thùc hiÖn b»ng hµnh ®éng.

Ngµy nay, nhiÒu lo¹i tri thøc ®ang kh«ng ngõng ®îc ®iÓn chÕ ho¸ ®Ó cã thÓ b¸n trªn thÞ trêng vµ, b¶n th©n chóng tù nh©n lªn çc thÞ trêng míi. X· héi th«ng tin cµng ph¸t triÓn, tèc ®é ®iÓn chÕ ho¸ tri thøc cµng ®ù¬c xóc tiÕn m¹nh mÏ h¬n. Tuy vËy, vÉn cßn nhiÒu d¹ng tri thøc rÊt khã ®iÓn chÕ ho¸ ®Ó trao ®æi trªn thÞ trêng.

157

§ã lµ nh÷ng tri thøc ngÇm. Nã bao gåm mét sè kh¶ n¨ng cña con ngêi nh trùc gi¸c, s¸ng t¹o, ph¸n xÐt . . . kh«ng thÓ hoÆc rÊt khã ®iÓn chÕ ho¸. Tri thøc ngÇm lµ tri thøc thu ®îc tõ kinh nghiÖm chø kh«ng ph¶i nhê ®îc ®µo t¹o qua çc c¬ së gi¸o dôc chÝnh quy. Tri thøc ®· ®îc ®iÓn chÕ ho¸ cã thÓ sao chÐp, cã thÓ truyÒn ®i qua çc m¹ng intecnet. Tri thøc ngÇm ë d¹ng Èn, kh«ng thÓ sao chÐp. Chóng tån t¹i trong ®Çu çc ç nh©n hoÆc trong çc chu kú ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, tri thøc ngÇm còng quan träng nh tri thøc chÝnh quy, cã cÊu tróc têng minh vµ ®· ®îc ®iÓn chÕ ho¸. Kü n¨ng tri thøc ngÇm quan träng nhÊt chÝnh lµ kh¶ n¨ng häc hái liªn tôc ®Ó kh«ng ngõng ®¹t tíi nh÷ng kü n¨ng míi .

Tri thøc kh«ng ngõng ho¸ th©n thµnh hµng ho¸. Tuy nhiªn, kh¸c víi çc lo¹i hµng ho¸ kh¸c, tri thøc cã nhiÒu ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña mét hµng ho¸ c«ng céng, hµng ho¸ c«ng céng toµn cÇu. Nã d-êng nh kh«ng cã sù k×nh ®Þch. Tri thøc khi ®· ®îc ph¸t hiÖn vµ c«ng bè th× viÖc phæ biÕn nã cho nhiÒu ngêi sö dông h¬n sÏ cã chi phÝ cËn biªn b»ng kh«ng. Thomas Jefferson tõng diÔn ®¹t : “ Anh ta nghe ý kiÕn cña t«i vµ tù nhËn lÊy kiÕn thøc cho m×nh mµ kh«ng hÒ lµm gi¶m kiÕn thøc cña t«i; gièng nh anh ta th¾p s¸ng ngän nÕn cña anh ta b»ng ngän nÕn cña t«i vµ nhËn ¸nh s¸ng mµ kh«ng hÒ lµm cho t«i bÞ tèi ®i ”. Nh÷ng ngêi t¹o ra tri thøc thêng khã cã thÓ ng¨n c¶n ®îc nh÷ng ngêi kh¸c sö dông chóng. ViÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi t¹o ra tri thøc th«ng qua çc c«ng cô nh b¶o vÖ bÝ mËt th¬ng

158

m¹i vµ b»ng s¸ng chÕ, b¶n quyÒn vµ th¬ng hiÖu chØ cã hiÖu lùc rÊt h¹n chÕ.

2 - Tri thøc trë thµnh nh©n tè quan träng nhÊt trong nÒn kinh tÕ

Trong cuèn “ Çch m¹ng gi¸ trÞ tri thøc - sù kÕt thóc cña x· héi c«ng nghiÖp vµ sù më ®Çu cña x· héi gi¸ trÞ tri thøc ” xuÊt b¶n n¨m 1985, nhµ t-¬ng lai häc NhËt b¶n Kaiokutai ®· kh¼ng ®Þnh : “ Tri thøc sÏ trë thµnh céi nguån chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tÝch luü t b¶n. X· héi kiÓu míi t¬ng lai sÏ lµ “ x· héi gi¸ trÞ tri thøc ” ”.

Tõ chç quan niÖm lµ chØ phôc vô chÝnh nã, ®Õn khi tri thøc ®îc ¸p dông vµo tæ chøc lao ®éng, trë thµnh mét nguån lùc cã gi¸ trÞ sö dông råi ®îc xem nh mét lo¹i hµng ho¸ c«ng céng, ý nghÜa cña tri thøc ®· kinh qua ba giai ®o¹n biÕn ®æi, t¬ng øng víi ba cuéc çch m¹ng trong lÞch sö nh©n lo¹i : Çch m¹ng C«ng nghiÖp, Çch m¹ng N¨ng suÊt, Çch m¹ng Qu¶n lý.

Trong kho¶ng tõ 1700 ®Õn 1800, ë Anh ®· cã sù chuyÓn biÕn cùc kú m¹nh mÏ tõ kü n¨ng sang c«ng nghÖ. Trong giai ®o¹n nµy, tri thøc t¹o ra çc c«ng cô s¶n xuÊt , ¸p dông cho çc ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm. S¶n xuÊt chuyÓn tõ s¶n xuÊt dùa trªn thñ c«ng sang dùa trªn m¸y mãc. Hµng lo¹t doanh nghiÖp t nh©n ra ®êi víi quy m« ngµy cµng ph¸t triÓn, t¹o ra cuéc çch

159

m¹ng c«ng nghiÖp cïng víi nh÷ng biÕn ®æi x· héi cha tõng cã tríc ®ã.

Tõ kho¶ng cuèi thÕ kû 19 ®Õn ChiÕn tranh ThÕ giíi Thø hai, tri thøc ®îc ¸p dông cho tæ chøc lao ®éng, t¹o ra cuéc Çch m¹ng N¨ng suÊt kÐo dµi trong 75 n¨m. Cuéc çch m¹ng nµy thùc sù b¾t ®Çu 2 n¨m sau khi Marx chÕt. N¨m 1881, F. Taylor ®· lÇn ®Çu tiªn ¸p dông tri thøc vµo c«ng viÖc ®Ó tèi ®a ho¸ hiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt. Taylor ®· cè g¾ng s¾p xÕp sao cho çc c«ng nh©n cña «ng lµm viÖc cã n¨ng suÊt h¬n, tõ ®Êy t¨ng thªm thu nhËp. Nhê kÕt qu¶ vËn dông tri thøc vµo tæ chøc lao ®éng cña Taylor, tõ bÊy ®Õn nay, n¨ng suÊt lao ®éng ®· t¨ng lªn 50 lÇn ë çc níc ph¸t triÓn.

Tuy nhiªn, ®ãng gãp lín h¬n cña F. Taylor cã lÏ l¹i lµ ë lÜnh vùc ®µo t¹o. N¨m 1840, mét chuyªn gia §øc tªn lµ Agust Borsig ®· ®Ò xuÊt hÖ thèng ®µo t¹o tay nghÒ ë §øc bao gåm sù kÕt hîp hÖ thèng kinh nghiÖm lµm viÖc thùc tÕ ë nhµ m¸y víi çc kiÕn thøc c¬ b¶n ®îc gi¶ng d¹y trong tr-êng líp. HÖ thèng nµy ®ßi hái tõ 3 ®Õn 5 n¨m ®Ó ®µo t¹o ®îc mét chuyªn gia. Sau nµy, trong ThÕ chiÕn I, vµ ®Æc biÖt lµ trong ThÕ chiÕn II, Mü ®· vËn dông mét çch cã hÖ thèng ph¬ng ph¸p Taylor ®Ó ®µo t¹o ®îc nh÷ng c«ng nh©n cã tay nghÒ cao chØ trong vµi th¸ng. M« h×nh ®µo t¹o dùa trªn çch tiÕp cËn cña Taylor cßn ®-îc nhiÒu níc kh¸c ¸p dông rÊt thµnh c«ng.

ë hai giai ®o¹n trªn, tri thøc ®· ®îc øng dông vµo viÖc s¶n xuÊt çc c«ng cô lao ®éng, vµo ph-

160

¬ng ph¸p s¶n xuÊt, vµo s¶n phÈm vµ vµo viÖc tæ chøc lao ®éng cña con ngêi . Cuéc Çch m¹ng N¨ng suÊt lµm gi¶m sè lao ®éng ch©n tay mét çch ®¸ng kÓ. Tõ ®©y, nÈy sinh yªu cÇu vÒ n¨ng suÊt ®èi víi lao ®éng kh«ng ph¶i lµ lao ®éng ch©n tay, tøc lµ yªu cÇu ph¶i vËn dông tri thøc vµo tri thøc. Tri thøc chÝnh thøc ®îc coi võa lµ nguån lùc con ngêi võa lµ nguån lùc kinh tÕ chñ yÕu. VËn dông tri thøc nh thÕ nµo ®Ó sö dông vèn tri thøc hiÖn cã ®Ó t¹o ra kÕt qu¶ s¶n xuÊt cao. §ã chÝnh lµ vËn dông tri thøc trong qu¶n lý. Cuéc Çch m¹ng Qu¶n lý ®· n©ng vai trß cña ngêi qu¶n lý tõ viÖc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng viÖc cña cÊp díi ®Õn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña mäi ngêi. Ngêi qu¶n lý ngµy nay ph¶i lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vËn dông tri thøc sao cho cã hiÖu qu¶. §Êt ®ai, lao ®éng, vèn vÉn lµ nh÷ng thø nhÊt thiÕt ph¶i cã, nhng khi mµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶, tøc lµ vËn dông tèt tri thøc vµo tri thøc th× cã thÓ t¹o ra ®-îc çc nguån lùc kh¸c thËm chÝ cßn quý gi¸ h¬n. Ngµy nay, çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®· ®îc quan niÖm l¹i víi tÝnh çch mét qu¸ tr×nh tr¶i réng h¬n rÊt nhiÒu so víi sù h×nh dung cña çc nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ t tëng cña kinh tÕ häc thêi ®Çu cña chñ nghÜa t b¶n. Ph¬ng thøc lµm giÇu b»ng sù l¹m dông lao ®éng thao t¸c ®Ó t¨ng c-êng ®é, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nh»m së h÷u l-îng tµi s¶n vËt chÊt tèi ®a trë nªn lçi thêi. Mçi ngµy ngêi ta sÏ cµng c¶m thô ®îc r»ng h×nh thøc quan träng h¬n hÕt cña tµi s¶n l¹i lµ nh÷ng thø kh«ng thÓ trùc c¶m ®îc. Nã lµ siªu tîng trng, siªu ký hiÖu, nã lµ tri thøc. Cho nªn, chÝnh tri thøc , chø kh«ng ph¶i lµ lao ®éng thao t¸c vµ

161

chÝnh nh÷ng biÓu tîng, nh÷ng íc ®Þnh, chø kh«ng ph¶i lµ nguyªn nhiªn vËt liÖu ®ang hµm chøa trong b¶n th©n chóng çc gi¸ trÞ gia t¨ng. Tri thøc, tøc lµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, ph©n phèi vµ khai th¸c th«ng tin, kiÕn thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®ang trë thµnh nh©n tè so s¸nh lín nhÊt quyÕt ®Þnh søc m¹nh c¹nh tranh cña mçi quèc gia, mçi doanh nghiÖp trong thÞ trêng toµn cÇu, çc nguån lùc truyÒn thèng cña s¶n xuÊt vµ t¨ng trëng nh ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn vµ ngay c¶ chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ ®Òu ®ang gi¶m dÇn tÇm quan träng. “B¸o ço ph¸t triÓn thÕ giíi ” cña Ng©n hµng ThÕ giíi -WB n¨m 1999 ®· x¸c ®Þnh “ §èi víi nh÷ng níc tiªn phong trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu, çn c©n gi÷a tri thøc vµ çc nguån tµi nguyªn hiÖn nay ®· nghiªng m¹nh vÒ phÝa tri thøc ®Õn nçi tri thøc cã lÏ ®· trë thµnh nh©n tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh møc sèng, quan träng h¬n ®Êt ®ai, h¬n c«ng cô s¶n xuÊt, h¬n lao ®éng. Ngµy nay, çc nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn nhÊt vÒ c«ng nghÖ ®· hoµn toµn dùa trªn tri thøc ”. Do vËy, çc lý thuyÕt kinh tÕ truyÒn thèng vÒ t¨ng trëng, vÒ lîi thÕ c¹nh tranh, vÒ c¹nh tranh hoµn h¶o, vÒ bµn tay v« h×nh cña søc m¹nh thÞ trêng, vÒ “ sù ph¸ huû s¸ng t¹o ” ®Òu cÇn ph¶i söa ®æi ®Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm míi cña kinh tÕ tri thøc.

3 - ViÖt nam cã kh¶ n¨ng vµ nªn v - ¬n th¼ng tíi kinh tÕ tri thøc

Cho ®Õn nay, ViÖt nam vÉn lµ mét trong 20 níc nghÌo nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, xÐt vÒ tiÒm n¨ng, chóng ta hoµn toµn cã thÓ ®· hoÆc sÏ lµ mét 162

quèc gia cêng thÞnh trªn hoµn cÇu. Trong 3 nh©n tè cÇn thiÕt chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ : lao ®éng, tµi nguyªn, vèn, chØ riªng vèn tb¶n lµ ta cßn thiÕu. Víi d©n sè gÇn 80 triÖu cña mét d©n téc ®· ph¸t triÓn qua h¬n 4000 n¨m v¨n hiÕn, ta kh«ng chØ cã mét lùc lîng lao ®éng lín vÒ sè lîng mµ chñ yÕu lµ m¹nh vÒ kh¶ n¨ng chÊt lîng. T chÊt d©n téc ta kh«ng ph¶i chØ ®¸ng tù t«n trong lêi tuyªn bè cña NguyÔn Tr·i : “ Duy ng· §¹i ViÖt chi quèc. Thùc vi v¨n hiÕn chi bang ” mµ cßn ®îc ngay c¶ ngo¹i trëng Hoa Kú Warren Christopher thõa nhËn : “ Hoa kú ®· ®îc nh÷ng ngêi Mü gèc ViÖt lµm cho giµu cã. §ã lµ mét trong çc nhãm nhËp c thµnh c«ng nhÊt trong lÞch sö gÇn ®©y cña chóng t«i ” ; ®îc «ng Peter Howieson, hiÖu trëng trêng Swanbourne ë miÒn T©y Liªn bang Uc t«n vinh : “ ChØ 30 n¨m n÷a, xø së Uc ch©u nµy sÏ do nh÷ng ngêi ViÖt Nam vµ ¸ ch©u l·nh ®¹o ” . T chÊt th«ng minh tr¸c viÖt cña häc sinh ViÖt Nam râ rµng ®· tõng ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng thµnh tÝch rÊt cao ®¹t ®îc ë çc kú thi quèc tÕ trong suèt nhiÒu n¨m qua. Tin häc dï chØ míi ®îc b¾t ®Çu ®µo t¹o ch-a l©u, vËy mµ t¹i cuéc thi tin häc quèc tÕ IOI lÇn thø 11 tæ chøc ë Thæ NhÜ Kú, ®éi tuyÓn níc ta ®øng ®Çu trong 66 ®éi dù thi, trªn c¶ çc cêng quèc tin häc nh Nga, Trung Quèc . . . Bèn häc sinh ViÖt Nam dù thi th× 3 ®o¹t huy ch¬ng vµng, 1 huy ch¬ng b¹c. Cê vua lµ m«n thÓ thao trÝ tuÖ rÊt míi mÎ, vËy mµ ta ®· cã tíi 4 ®¹i kiÖn tíng thÕ giíi . . . Con ngêi ViÖt Nam kh«ng chØ th«ng minh, tµi hoa mµ cßn rÊt hiÕu häc. Thuë x-a, Ch©u TrÝ ®i ë nhµ chïa, quÐt l¸ ®a ®èt löa ®äc s¸ch, TrÇn Cung ch¨n lîn cho ®Þa chñ, tùa

163

v¸ch nghe lám bµi gi¶ng, viÕt trªn ®Êt ®Ó «n bµi. VËy mµ c¶ hai ®Òu ®· ®ç Tr¹ng nguyªn. D©n téc hiÕu häc nh vËy cho nªn V¨n MiÕu Quèc Tö Gi¸m ®· tõng ®îc thµnh lËp tríc c¶ çc trêng ®¹i häc Sorbonne, Cambridge, Oxford. . .

KÓ l¹i nh÷ng ®iÒu trªn kh«ng ph¶i chØ ®Ó tù hµo mµ lµ ®Ó cñng cè niÒm tin vµo kh¶ n¨ng v-¬n th¼ng tíi nÒn kinh tÕ tri thøc cña chóng ta.

VËy, kinh tÕ tri thøc lµ g× ? Cã thÓ cã ngêi chó t©m ®Õn nh÷ng kÕt nèi qua l¹i chÆt chÏ vµ nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc cña çc c«ng nghÖ míi xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu ë çc doanh nghiÖp vµ ë mçi gia ®×nh; cã ngêi nhÊn m¹nh ®Õn sù ph¸t triÓn ¸p ®¶o cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ cao, t¹o ra søc ®ãng gãp u thÕ vµo GDP; cã ngêi cho r»ng nã lµ søc ®Èy tíi cña qu¶n lý tri thøc, sù thÝch øng cña çc cÊu tróc tæ chøc truyÒn thèng theo híng qu¶n lý tèt h¬n çc “ c«ng nh©n trÝ thøc ” lµ nh÷ng c«ng nh©n thao t¸c dùa trªn çc biÓu tîng chø kh«ng ph¶i vËn hµnh m¸y mãc. . . Song, hµm sóc h¬n c¶ cã lÏ lµ ®Þnh nghÜa sau ®©y : “ Mét nÒn kinh tÕ ®îc d¾t dÉn bëi tri thøc , mét nÒn kinh tÕ mµ viÖc s¶n sinh vµ khai th¸c tri thøc gi÷ vai trß chñ yÕu trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i” ( Bé Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp Anh, 1998 ).

Cho dÉu nghiªng vÒ bÊt cø quan niÖm nµo, ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ th«ng tin vÉn ph¶i dùa trªn mét kÕt cÊu h¹ tÇng th«ng tin dñ m¹nh kÝch thÝch ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn tho¶ ®¸ng. Cho ®Õn nay c¶

164

níc ta cã kho¶ng 700 000 m¸y ®iÖn to¸n. Kh«ng ®ñ c¬ së ®Ó bµn vÒ con sè ®ã lµ lín hay nhá. ChØ tiÕc r»ng do nh÷ng trãi buéc cña c¬ chÕ, cña nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kh«ng ®óng ®¾n, cña sù ®éc quyÒn vÒ truyÒn th«ng vµ bu chÝnh cho nªn ®Õn nay c¶ níc míi chØ cã 72 000 thuª bao Intecnet. §¸ng phµn nµn h¬n lµ ngµnh s¶n xuÊt phÇn mÒm cña ta do kh«ng ®îc ®Çu tvµ khuyÕn khÝch nªn ph¸t triÓn hÕt søc chËm so víi ®ßi hái vµ kh¶ n¨ng cã thÓ. Theo mét ®iÒu tra cña Héi Tin häc Thµnh phè Hå ChÝ Minh, sè ngêi lµm phÇn mÒm ë ®©y hiÖn chØ chiÕm kho¶ng 10% trong sè cã tr×nh ®é ®¹i häc vÒ tin häc. Nh©n lùc phÇn mÒm cña ViÖt Nam míi chØ kho¶ng trªn 20, trong khi ë ¢n §é lµ 48 ngêi/1 triÖu d©n, Trung Quèc 96, Ireland 3000. Gi¸ trÞ lao ®éng phÇn mÒm ë ta míi ®¹t chõng 4 000USD/ ngêi/ n¨m, trong khi Trung Quèc lµ 12 000 cßn Irland th× tíi 200 000USD/ngêi/n¨m.NÕu çc kho¶n ®Çu t qu¸ véi vµng cho qu¸ nhiÒu kh¸ch s¹n, cho ®êng Trêng S¬n c«ng nghiÖp ho¸. . . ®îc dµnh l¹i ®Ó ®Çu t ®µo t¹o sím mét lùc lîng çn bé phÇn mÒm tin häc ®ñ m¹nh th× ngay tõ nh÷ng n¨m nµy ta cã thÓ ®· cã mét kho¶n thu nhËp bæ sung vµo GDP tõ çc ngµnh s¶n xuÊt phÇn mÒm lín h¬n c¶ doanh thu tõ du lÞch, tõ xuÊt khÈu l©m s¶n . . . C«ng nghÖ tin häc cña ¢n §é cha ph¶i ®· hïng hËu, vËy mµ doanh thu hµng n¨m tõ çc s¶n phÈm phÇn mÒm ®· ®¹t bèn tû USD. Mét thanh niªn ViÖt Nam ®i du häc ë Anh cã s¸ng kiÕn më trang Web vÒ gi¸o dôc th«i mµ chØ trong vµi n¨m ®· trë thµnh triÖu phó §«la.

165

V× nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc ®ßi hái nh÷ng kü n¨ng vµ n¨ng lùc kh«ng ngõng ®æi míi nªn chÊt lîng cña nguån lùc con ngêi còng ph¶i kh«ng ngõng ®îc båi bæ vµ hoµn thiÖn. Ngêi ta tÝnh r»ng tri thøc cø 7 n¨m l¹i t¨ng gÊp ®«i, vµ ®Æc biÖt, trong çc lÜnh vùc kü thuËt th× cø mét nöa nh÷ng ®iÒu sinh viªn häc trong n¨m ®Çu tiªn ë ®¹i häc sÏ trë nªn l¹c hËu khi hä tèt nghiÖp. Ngêi ViÖt Nam vèn th«ng minh vµ hiÕu häc nhng tËp qu¸n cña nÒn gi¸o dôc truyÒn thèng vèn cho r»ng sè kiÕn thøc vµ kü n¨ng häc ®îc ë trßng lóc cßn trÎ vÒ c¬ b¶n cã thÓ sö dông cho suèt ®êi. X· héi truyÒn thèng vèn chia ®êi ngêi lµm ba giai ®o¹n : ®Õn trêng, lµm viÖc, nghØ hu. X· héi tri thøc sÏ biÕn c¶i m¹nh mÏ kh«ng ngõng nªn con ngêi cÇn ®îc båi dìng n¨ng lùc thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®æi ®ã, cho nªn gi¸o dôc cÇn b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc vµ kÞp thêi. Trong chiÕn lîc gi¸o dôc c«ng bè n¨m 1991, tæng thèng Mü ®· h¬n mét lÇn kªu gäi häc tËp suèt ®êi kiÕn thøc vµ kü thuËt, suèt ®êi lµ häc sinh. ¤ng cßn h« hµo më cuéc vËn ®éng c¶i t¹o níc Mü thµnh mét níc “ c¶ níc ®Òu ®i häc “.

Sù nghiÖp gi¸o dôc cho mét nÒn kinh tÕ tri thøc kh«ng chØ ®ßi hái tr¶i dµi theo thêi gian mµ cßn ®îc më réng trong kh«ng gian. Häc ë trêng, häc ë nhµ, häc bæ tóc, häc çc líp ng¾n ngµy, häc tõ xa, häc trªn truyÒn h×nh, häc t¹i c¬ quan, häc ë çc tæ ®éi s¶n xuÊt, häc trong s¸ch vë, häc lám, häc mãt... Mét ®iÒu cÇn qu¸n triÖt h¬n c¶ ®èi víi gi¸o dôc níc ta lµ cÇn c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ë çc trêng líp chÝnh quy sao cho Ýt chó träng h¬n vµo viÖc truyÒn b¸ th«ng tin, kiÕn

166

thøc mµ ph¶i tËp trung h¬n vµo gi¶ng d¹y ph-¬ng ph¸p ®Ó ngêi ta cã thÓ tù häc.

Tæng qu¸t h¬n, cÇn nhËn thøc s©u sa ý tëng sau ®©y cña nhµ kinh tÕ -x· héi häc Peter Drucker khi «ng cho r»ng : “ Cuéc çch m¹ng th«ng tin ®ang thùc sù xÈy ra . . . Nã kh«ng chØ lµ mét cuéc çch m¹ng ®èi víi c«ng nghÖ, m¸y mãc, kü thuËt, phÇn mÒm hay tèc ®é. Nã lµ cuéc çch m¹ng vÒ çc kh¸i niÖm ”.

Trong x· héi c«ng nghiÖp, tÊt c¶ ®Òu lÊy viÖc t¨ng thªm cña c¶i vËt chÊt lµm môc ®Ých. C¬ cÊu x· héi vµ c¬ cÊu kinh tÕ còng ph¶i phï hîp víi yªu cÇu ®ã. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chñ yÕu lÊy ®¹i quy m« ho¸ vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t lµm trung t©m ®Ó b¶o ®¶m nguyªn t¾c “ gi¸ trÞ phï hîp víi gi¸ thµnh ”. Gi¸ trÞ tri thøc kh«ng tu©n theo quy luËt ®ã. Thö lÊy mét vÝ dô : doanh nghiÖp nä nhê mét c¶i tiÕn nµo ®ã ®· kiÕm ®îc rÊt nhiÒu lêi trong thêi gian dµi ; nhng, chØ cÇn mét doanh nghiÖp kh¸c ph¸t minh ®îc c«ng nghÖ míi tiªn tiÕn h¬n lµ lËp tøc çi böu bèi lµm giÇu kia sÏ mÊt hÕt phÐp thiªng . Gi¸ c¶ cña gi¸ trÞ tri thøc kh«ng liªn quan nhÊt nhÊt víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt, còng kh«ng biÕn ®éng lªn xuèng ®èi víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ ë ®©y mÊt hiÖu lùc.

Chñng lo¹i hµng ho¸ ngµy cµng nhiÒu, tuæi thä cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt sÏ ngµy cµng ng¾n. Do hµng ho¸ ®a d¹ng vµ x· héi th«ng tin ho¸, tÝnh chÊt lu ®éng cña gi¸ trÞ tri thøc sÏ lín vµ biÕn ®æi cµng nhiÒu, céng thªm víi c«ng nghÖ ph¸t triÓn rÊt

167

nhanh chãng, s¶n phÈm míi liªn tôc xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng. Trong x· héi c«ng nghiÖp, cuéc c¹nh tranh gi÷a doanh nghiÖp lín vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¹nh tranh gi÷a doanh nghiÖp s¶n xuÊt mét triÖu víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt mét v¹n s¶n phÈm; trong khi ®ã ë nÒn kinh tÕ tri thøc lµ sù ph©n chia th¾ng b¹i gi÷a doanh nghiÖp s¶n xuÊt mét ngh×n lo¹i s¶n phÈm víi doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt 10 lo¹i s¶n phÈm. Ngêi thî ViÖt Nam cã bµn tay khÐo lÐo víi çc chÕ t¸c rÊt tinh vi, tån t¹i ë rÊt nhiÒu lµng nghÒ næi tiÕng. Quy ho¹ch ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ( chø kh«ng ph¶i c«ng nghiÖp ho¸ ) çc lµng nghÒ nµy còng sÏ t¹o ®îc mét lîi thÕ nµo ®ã trong nÒn kinh tÕ míi.

Chñ nghÜa duy vËt thêng coi lý luËn, th«ng tin, t táng vµ mäi s¶n phÈm kh¸c kh«ng thÓ trùc c¶m ®îc cña trÝ tuÖ ®Òu thuéc thîng tÇng kiÕn tróc, trong khi, çi quyÕt ®Þnh x· héi tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i lµ h¹ tÇng c¬ së. Trong thêi ®¹i tri thøc, x· héi nh lµ cÊu t¹o bëi nhiÒu thµnh phÇn, tÊt c¶ mäi thµnh phÇn ®Òu liªn kÕt víi nhau trong çc vßng håi chuyÓn cùckú phøc t¹p vµ thay ®æi kh«ng ngõng. Vßng håi chuyÓn cµng phøc t¹p th× tri thøc cµng ®ãng vai trß trung t©m quan träng h¬n, ®¶m b¶o cho x· héi cã thÓ tiÕp tôc tån t¹i vÒ kinh tÕ vµ sinh th¸i. ¥ çc x· héi tríc, søc m¹nh cña çc tæ chøc lµ ë tÝnh cè kÕt cña chóng, ®îc thiÕt lËp vµ cñng cè th«ng qua nh÷ng c¬ cÊu t«n ty trËt tù vÒ chØ huy vµ kiÓm so¸t. Trong x· héi míi, nguån søc m¹nh cña sù cè kÕt cøng nh¾c l¹i trë thµnh nhîc ®iÓm. TÝnh linh ho¹t, kh¶ n¨ng thÝch nghi, kh¶

168

n¨ng ®¸p øng vµ ®æi míi nhanh chãng míi t¬ng thÝch ®îc víi cÊu tróc tæ chøc trong nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc. V× nÒn kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn ®îc lµ nhê søc ®Èy tíi cña qu¶n lý tri thøc, lµ sù qu¶n lý çc chuyªn gia thao t¸c dùa trªn çc biÓu tîng nªn mét trong nh÷ng ®iªï kiÖn tiªn quyÕt lµ t¹o ra cho ®îc mét c¬ chÕ d©n chñ ®Ých thùc ®Ó u ®·i tµi n¨ng vµ bÇu chän cho ®îc nh÷ng hiÒn tµi ®¶m ®¬ng nhiÖm vô qu¶n lý ë mäi n¬i, mäi cÊp. §Õn ®©y, tëng còng nªn nh¾c l¹i lêi trong “ Bµi ký ®Ò danh tiÕn sü khoa Nh©m TuÊt- 1442 ” : “ HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia, nguyªn khÝ thÞnh th× thÕ níc m¹nh råi lªn cao; nguyªn khÝ suy th× thÕ níc yÕu råi thÊp xuèng. V× vËy çc ®Êng th¸nh ®Õ, minh v¬ng ch¼ng ai kh«ng lo viÖc båi dìng nh©n tµi, kÐn chän kÎ sü, vun trång nguyªn khÝ lµm viÖc ®Çu tiªn. KÎ sü quan hÖ víi quèc gia träng ®¹i nh thÕ cho nªn quý chuéng kÎ sü kh«ng biÕt thÕ nµo lµ cïng. . . TriÒu ®×nh mõng ®îc ngêi tµi, kh«ng cã viÖc g× kh«ng lµm ®îc ®Õn møc cao nhÊt “.

Ph¶i ch¨ng ®ã lµ lêi khÝch lÖ väng vÒ tõ cha «ng xa thóc dôc ta kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m v¬n th¼ng tíi nÒn kinh tÕ tri thøc. Hµnéi th¸ng 7 n¨m 2000

Gãp ý “ Dù th¶o çc v¨n kiÖn tr×nh §¹i héi IX cña §¶ng “§«i ®iÒu bµn luËn vÒ

169

“ ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ , x· héi 2001 - 2010 “

§¸nh gi¸ tæng qu¸t thµnh tùu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m qua, nh÷ng dßng sau ®©y cã lÏ dÔ nhËn ®îc sù t¸n thëng réng r·i : “ NÒn kinh tÕ cã bíc ph¸t triÓn míi vÒ lùc lîng s¶n xuÊt . . . vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, t¨ng ®îc thÕ vµ lùc h¬n h¼n 10 n¨m tríc, kh¾c phôc mét bíc t×nh tr¹ng nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn “( trang 55 ). Trong ®ã, nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ lµ : “ Tæng s¶n phÈm trong níc sau 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i . TÝch luü néi bé cña nÒn kinh tÕ tõ møc kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn n¨m 2000 ®· ®¹t 25% GDP. Tõ t×nh tr¹ng khan hiÕm, s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu thiÕt yÕu, nay ®· ®¶m b¶o ®ñ l-¬ng thùc, thùc phÈm, nhiÒu lo¹i hµng tiªu dïng, cã dù tr÷ xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng . . . C¬ cÊu nÒn kinh tÕ cã bíc dÞch chuyÓn tÝch cùc. . . Çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn kh¸ nhanh. . . Tõ chç bÞ bao v©y, cÊm vËn, níc ta ®· . . . tõng bíc héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi kinh tÕ thÕ giíi, b×nh thêng ho¸ . . . víi çc tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. . . NhÞp ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu gÇn gÊp ba nhÞp ®é t¨ng GDP. . .Tû lÖ hé nghÌo ( theo tiªu chuÈn cña níc ta ) gi¶m tõ trªn 30% xuèng 11% . . . Tû lÖ t¨ng d©n sè gi¶m tõ 2,31% xuèng 1,53% “( trang 54 ). Tuy nhiªn “ Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu, vÉn cßn nh÷ng mÆt yÕu kÐm, bÊt cËp, cha ®¸p øng tèt yªu cÇu ph¸t triÓn, cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nh©n d©n vµ ®Êt níc “ ( trang 55 ) .

170

ThËt vËy, dï thµnh tÝch 10 n¨m qua cã lín ®Õn bao nhiªu th× tÝnh ®Õn nay ta vÉn lµ mét trong vµi m¬i níc nghÌo nhÊt thÕ giíi. Kh«ng biÕt dù th¶o v¨n kiÖn tÝnh theo tiªu chuÈn nµo chø nÕu tÝnh r»ng thu nhËp díi 80 000®/ngêi/th¸ng cho vïng n«ng th«n, h¶i ®¶o, miÒn nói; thu nhËp díi 100 000®/ngêi/th¸ng cho vïng ®ång b»ng th× con sè ngêi nghÌo ®Õn møc lµm c¶ th¸ng kh«ng ®ñ mua nöa chai rîu ngo¹i trong b÷a tiÖc cña çc “quan tham” ®ang chiÕm kho¶ng 1/4 d©n sè. NÕu tÝnh theo tiªu chuÈn cña Liªn HiÖp Quèc (díi 14000 ®ång/ngµy) th× ph¶i ®Õn qu¸ nöa d©n sè níc ta cßn thuéc diÖn khæ nghÌo . Nãi lµ “®· b¶o ®¶m ®ñ l¬ng thùc, thùc phÈm “, nhng thùc tÕ, ®Õn ®Çu 1999, ë miÒn nói vµ çc tØnh MiÒn Trung vÉn cã 2,3 triÖu ngêi thiÕu ®ãi; vµ ®Õn nay vÉn cßn tíi 1700 x· ®Æc biÖt khã kh¨n, trong ®ã nhiÒu vïng thiÕu ¨n tíi 4-5 th¸ng.

Cho nªn, ph¶i bµn b¹c nghiªm tóc l¾m vÒ mét chiÕn lîc ph¸t triÓn th× míi mong tho¸t khái c¶nh cïng khèn, tñi nhôc nµy . Mau chãng xo¸ ®i c¶nh cïng khèn, nçi tñi nhôc nµy lµ ®Ó ta t¹ téi ®îc víi nh©n d©n, víi mét ®Êt níc ®Çy tiÒm n¨ng thiªn nhiªn vµ nguån lùc trÝ tuÖ mµ suèt mÊy thËp kû qua chÞu ®o¹ ®Çy trong nghÞch c¶nh phi lý hÕt søc ®au lßng, chø kh«ng ph¶i chØ v× lo l¾ng nh dù th¶o : “. . .Sù tôt hËu xa h¬n vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ so víi çc níc xung quanh sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp tíi niÒm tin cña nh©n d©n, sù æn ®Þnh chÝnh trÞ . . .“ ( trang 58 ) . Suy ngÉm nghiªm tóc mµ xem. T¹i sao l¹i chØ ®Æt vÊn ®Ò lo toan vµ t×m ph¬ng kÕ ®Ó lµm cho d©n tin hay kh«ng tin ? T¹i sao l¹i chØ quan t©m

171

æn ®Þnh chÝnh trÞ ? KiÓu t duy bao giê còng chØ xuÊt ph¸t tõ chÝnh quyÒn, tõ l·nh ®¹o, tõ nh÷ng chiÕc ghÕ nh vËy qu¶ lµ ngîc víi ®¹o lý do d©n, v× d©n.

ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi cho 10 n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI ®îc dù th¶o v¹ch ra b»ng dßng ch÷ ®Ëm lµ : “ ChiÕn lîc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp “ ( trang 53 ) .

Nghe th× trang träng vµ hïng hån ®Êy, nhng liÖu råi cã ®¹t ®îc kh«ng ?, vµ, nÕu ®¹t ®îc nh vËy th× cã ®¸ng hµi lßng kh«ng ?

Thø nhÊt, nÕu cßn tiÕp tôc ®eo ®¼ng çi ®u«i “ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa “ th× ch¾c lµ kh«ng ®¹t ®îc. Thø hai, chØ ®¹t ®îc nh vËy th× kho¶ng çch tôt hËu cña ta so víi thÕ giíi l¹i cµng xa h¬n.

Ph¶i ch¨ng tiªu chÝ ®îc v¹ch ra nh trªn lµ cèt ph¶i phï hîp víi “ C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ” . Bëi v×, C¬ng lÜnh ®· ho¹ch ®Þnh : “ Khi kÕt thóc thêi kú qu¸ ®é, h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ... ” ( C¬ng lÜnh trang 12 ) . Ph¸n quyÕt nghe rÊt tiªn tri. Nhng, biÕt ®Õn lóc nµo vµ, nh thÕ nµo th× lµ “ kÕt thóc thêi kú qu¸ ®é ” ? Trung Quèc b¶o 100 n¨m . ViÖt nam b¶o ... cã thÓ l©u h¬n n÷a !

172

C«ng nghÖ tin häc ph¸t triÓn rÇm ré ®ang thóc ®Èy thÕ giíi mau chãng bá l¹i sau lng Thêi ®¹i C«ng nghiÖp ®Ó tiÕn bíc vµo Thêi ®¹i Th«ng tin. Sù xuÊt hiÖn nh÷ng mÇm mèng cña nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang ®îc so s¸nh víi sù bïng næ cña cuéc çch m¹ng c«ng nghiÖp vµo thÕ kû 18 - 19. ë B¾c Mü vµ mét sè níc T©y ¢u, nÒn kinh tÕ tri thøc ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh. Trong çc níc OECD kinh tÕ tri thøc ®· chiÕm h¬n 50% GDP. Cho nªn, nhiÒu ngêi dù ®o¸n vµo kho¶ng n¨m 2030 nÒn kinh tÕ ë çc níc ph¸t triÓn ®Òu sÏ trë thµnh kinh tÕ tri thøc. Kh«ng chØ Mü khÈn tr¬ng chuyÓn nhanh sang kinh tÕ tri thøc, NhËt B¶n nç lùc n©ng cÊp çc c¬ së nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ, ®Çu t s©u vµo ch¬ng tr×nh nghiªn cøu nano, Singapore tËp trung u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®iÖn tö, tin häc vµ tù ®éng mµ nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn còng bµn b¹c vÒ kh¶ n¨ng vµ quyÕt t©m tiÕn th¼ng tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp tíi kinh tÕ tri thøc. Hä noi theo tÊm g¬ng cña PhÇn Lan. Çch ®©y 50 n¨m, PhÇn Lan cßn lµ mét níc n«ng l©m nghiÖp. 70% d©n sè trong níc lµm n«ng nghiÖp. §¹i bé phËn diÖn tÝch l·nh thæ lµ rõng vµ ®Çm lÇy nªn l©m nghiÖp ®ãng vai trß chñ yÕu trong kinh tÕ quèc d©n. VËy mµ nay lao ®éng n«ng nghiÖp chØ cßn 6%, kinh tÕ rõng chØ chiÕm 3% GDP. Tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, PhÇn Lan ®· tiÕn th¼ng vµo kinh tÕ tri thøc vµ ®ang ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ tû lÖ sè ng-êi sö dông internet vµ ®iÖn tho¹i di ®éng. Kh«ng chØ PhÇn Lan, thùc tÕ cho thÊy nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn biÕt v¹ch ra ®êng lèi ®óng, chØ sau vµi ba chôc n¨m ®· bøt lªn thµnh níc c«ng nghiÖp míi.

173

Do bÞ rµng buéc chÆt chÏ víi ý chÝ cè cùu ®· ®-îc thÓ hiÖn rÊt ®anh thÐp : “ Chóng ta mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh : §¶ng vµ nh©n d©n ta quyÕt t©m x©y dùng ®Êt níc ViÖt Nam theo con ®êng x· héi chñ nghÜa ” ( trang 15 ), cho nªn dù th¶o vÉn ph¶i chñ tr¬ng : “ §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ... x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng quan träng ” ( trang 18 ), “ ... ph¸t triÓn thªm mét sè doanh nghiÖp mµ nhµ níc cÇn ®Çu t 100% vèn ... X©y dùng vµ cñng cè mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së çc tæng c«ng ty nhµ níc ” ( trang 24 ), “ h×nh thµnh çc côm c«ng nghiÖp lín ” ( trang 66 ),

ThÕ nµo lµ mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ?

§èi víi ngêi ViÖt Nam, hai ch÷ ®éc lËp thËt lµ thiªng liªng. Thiªng liªng ®Õn mª mÈn. Cho nªn, khi ®øng lªn lµm cuéc Çch m¹ng Th¸ng T¸m ta nghÜ r»ng ®éc lËp lµ tiÒn ®Ò tiªn quyÕt vµ tÊt yÕu cña tù do, cña h¹nh phóc. Vµ ta viÕt : ®éc lËp, tù do, h¹nh phóc. L©u dÇn ý niÖm thiªng liªng ®ã bÞ l¹m dông ®Õn nçi lµm cho ngêi ta mª mÈn ®éc lËp mµ s½n sµng quªn ®i c¶ tù do, h¹nh phóc. Trong lÞch sö cËn hiÖn ®¹i kh«ng cã d©n téc nµo trªn thÕ giíi giµnh giËt ®éc lËp b»ng çi gi¸ nói x¬ng s«ng m¸u kinh khñng vµ cay ®¾ng nh ViÖt Nam. TiÕc r»ng, khi ta giµnh ®îc trong tay råi th× ý nghi· vµ nh÷ng gi¸ trÞ cña hai ch÷ ®éc lËp l¹i kh«ng cßn tån t¹i nh xa n÷a ! Néi hµm cña ®éc lËp ngµy nay kh«ng cßn

174

kÕt ®äng trong çi träng sè tù lùc, tù cêng mµ ®· hîp vµo kh«ng gian héi nhËp, hoµ ®ång tho¸ng ®·ng. Kh«ng cßn tÜnh mµ ®· trë nªn rÊt ®éng. Kh«ng chØ lµ h¹t mµ cßn lµ sãng.

NÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn ®¹i ®ang ®îc cÊu tróc thµnh mét m¹ng toµn cÇu. VÒ b¶n chÊt, m¹ng ®-îc cÊu tróc ngang, kh¸c c¨n b¶n víi çc nÒn kinh tÕ tríc ®©y vËn déng trong cÊu tróc h×nh th¸p. Do çc chÊt liÖu ph¸t triÓn c¬ b¶n ®· kh¸c tríc, ®Æc trng cña m¹ng cÊu tróc nµy lµ thêi gian ng¾n l¹i, kh«ng gian thu hÑp vµ çc ®êng biªn giíi nhoµ dÇn. Díi t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸, t duy truyÒn thèng vÒ ®éc lËp chñ quyÒn, vÒ an ninh quèc gia ®· thay ®æi . Çc cêng quèc ®ang g¹t dÇn tham väng vÒ qu©n sù , vÒ chÝnh trÞ vµ vÒ l·nh thæ ®Ó nh»m tíi x©m chiÕm çc hîp phÇn trong tæng s¶n phÈm quèc tÕ. Lîi Ých kinh tÕ trë thµnh ®éng lùc chñ yÕu cña çc tËp hîp lùc lîng trong çc khu vùc vµ trªn ph¹m vi toµn cÇu. Quan hÖ tuú thuéc lÉn nhau gi÷a çc níc vÒ kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, çc thÓ chÕ kinh tÕ toµn cÇu ngµy cµng hoµn thiÖn. Do hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan bÞ b·i bá dÇn, biªn giíi kinh tÕ cña çc quèc gia dêng nh bÞ xo¸ tríc sù xuÊt hiÖn mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu kh«ng biªn giíi. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, mét nÒn kinh tÕ híng néi, chñ tr¬ng tù cung tù cÊp mäi nhu cÇu thiÕt yÕu, ra søc chèng l¹i sù lÖ thuéc quèc tÕ mét çch mï qu¸ng sÏ kh«ng thÓ ®øng v÷ng. NÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa B¾c TriÒu Tiªn vèn kiªn tr× con ®êng nµy vµ ®Õn 1997 vÉn cßn kiªu h·nh kh«ng bÞ t¸c ®éng bëi c¬n khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc d÷ déi. Song,

175

®Õn nay c¶nh bÇn hµn x¬ x¸c ®· dÉn ®Õn håi nguy kÞch ®ang buéc hä ph¶i thøc tØnh.

Më réng cöa héi nhËp, quyÕt chÝ c¹nh tranh lµ con ®êng duy nhÊt ®Ó sèng cßn vµ v¬n tíi vinh quang. Hïng cêng nh nÒn kinh tÕ Mü mµ vÉn bÞ çc quèc gia kh¸c Ðp ph¶i më cöa thÞ trêng, Ðp mua dÇu má gi¸ cao. §Êy lµ lÏ thêng, lµ t¸c nh©n b×nh ®¼ng ®¸ng tr©n träng cña toµn cÇu ho¸. Nhá bÐ nh Singapore, thiÕu v¾ng hÇu nh hoµn toµn ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, nhËp khÈu hÇu hÕt çc lo¹i nguyªn, nhiªn liÖu, kÓ c¶ níc ngät ( nhËp khÈu 100% tõ Malaysia ). VËy mµ nÒn kinh tÕ Singapore vÉn ph¸t triÓn m¹nh vµ kh«ng thÓ nãi lµ kh«ng ®éc lËp tù chñ.

Cã nªn kh¨ng kh¨ng quyÕt t©m “ ph¸t triÓn thªm mét sè doanh nghiÖp mµ nhµ níc cÇn ®Çu t 100% vèn ” kh«ng, khi mµ khèi doanh nghiÖp nhµ níc ®· s¶n sinh ra kho¶n nî khæng lå 200 000 tû ®ång, gÇn b»ng mét nöa GDP? ; khi mµ, trong sè 13 000 lao ®éng thuéc C«ng ty Gang ThÐp Th¸i Nguyªn, chØ 4 000 ngêi gäi lµ cã viÖc lµm víi ®ång l¬ng chÕt ®ãi, trung b×nh 100 000 ®ång/ngêi/th¸ng ?

Cã nªn “X©y dùng vµ cñng cè mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së çc tæng c«ng ty nhµ n-íc ” kh«ng, khi mµ ngay c¶ ë Mü hiÖn tîng siªu s¸t nhËp çc c«ng ty xuyªn quèc gia chØ th¶n hoÆc trong khi viÖc chia t¸ch çc c«ng ty lín thµnh nhiÒu c«ng ty nhá ®Ó thÝch nghi víi m«i trêng cña nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang trë thµnh xu híng chung næi lªn m¹nh mÏ. C«ng ty ®iÖn b¸o,

176

®iÖn tho¹i Mü bÞ chia thµnh 8 c«ng ty con vµ 22 c«ng ty ch¸u . C«ng ty IBM bÞ chia thµnh 13 c«ng ty nhá. Trªn 90% sè c«ng ty ë Mü lµ c«ng ty nhá. Nhê vµo hÖ thèng m¹ng intecnet çc c«ng ty nhá nµy ho¹t ®éng linh ho¹t h¬n, hiÖu qu¶ h¬n v× dÔ dµng chuyÓn ho¸, thÝch øng kÞp thêi víi sù xuÊt hiÖn thêng xuyªn nh÷ng c«ng nghÖ míi, s¸ng chÕ míi .

Cã nªn véi v· “ h×nh thµnh çc côm c«ng nghiÖp lín ”, “ çc m¹ng líi ®« thÞ víi mét sè Ýt thµnh phè lín, nhiÒu thµnh phè võa vµ hÖ thèng ®« thÞ nhá ” kh«ng, khi mµ b¶n chÊt cÊu tróc m¹ng cña kinh tÕ thÕ giíi míi g¾n víi qu¸ tr×nh phi tËp trung ho¸ cÊu tróc. Çc ®« thÞ khæng lå ngoµi sù ngét ng¹t, bøc bèi v× tèc ®é « nhiÔm m«i tr-êng thiªn nhiªn vµ x· héi cao, kh«ng cßn lµ cÊu tróc kh«ng gian cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn bëi v× c«ng viÖc chñ yÕu cña x· héi sÏ lµ s¶n xuÊt tri thøc, ®îc tiÕn hµnh trong m«i trêng tù ®éng ho¸ cao trªn c¬ së m¹ng th«ng tin, víi çc c«ng cô chÝnh lµ m¸y vi tÝnh nèi m¹ng. Véi v· h×nh thµnh çc côm c«ng nghiªp lín, çc m¹ng líi ®« thÞ ®å sé ph¶i ch¨ng ch¼ng qua lµ biÓu hiÖn r¬i rít cña quy m« ®¹i c«ng nghiÖp, cña ý chÝ luËn bèc giêi .

DÉu sao, so víi çc v¨n kiÖn ®¹i héi tríc, kú nµy ®· xuÊt hiÖn nh÷ng chñ tr¬ng míi rÊt hay : “ Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghÖ phÇn mÒm phôc vô tèt yªu cÇu trong níc vµ trë thµnh lÜnh vùc xuÊt khÈu quan träng ” ( trang 59 ) “ Ph¸t triÓn m¹nh çc ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, ®iÖn tö. Chó

177

träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt phÇn mÒm thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän, cã tèc ®é ph¸t triÓn vît tréi ” ( trang 66) “ Hoµn thµnh x©y dùng nh÷ng khu c«ng nghÖ cao vµ hÖ thèng phßng thÝ nghiÖm träng ®iÓm quèc gia ” ( trang 22 ) “ Cã chÝnh s¸ch ph¸t huy thÕ m¹nh vÒ trÝ tuÖ cña ngêi ViÖt Nam, tiÕp thu mét çch s¸ng t¹o nh÷ng c«ng nghÖ nhËp, tõng bíc t¹o ra c«ng nghÖ míi, ®Èy m¹nh viÖc hîp t¸c vÒ c«ng nghÖ víi çc níc ” ( trang 22). “ Më mang çc lµng nghÒ, ®iÓm c«ng nghiÖp vµ khu c«ng nghiÖp nhá ..., chó träng ph¸t triÓn çc ®« thÞ vµ çc trung t©m v¨n ho¸ côm x· ” ( trang 118 ) “ ChuyÓn mét phÇn çc doanh nghiÖp gia c«ng nh may mÆc, da giµy... vµ chÕ biÕn n«ng s¶n ë thµnh phè vÒ n«ng th«n ” (trang 65).

Nh÷ng chñ tr¬ng trªn thÓ hiÖn ®îc mét phÇn ®êng lèi ®óng ®¾n trªn con ®êng v¬n tíi kinh tÕ tri thøc, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n. Tuy nhiªn, nÕu ®· ho¹ch ®Þnh chi tiÕt ®Õn møc nh : “ Gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng nghiÖp ( kÓ c¶ thuû s¶n, l©m nghiÖp ) t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 4,5%. Duy tr× kho¶ng 4 triÖu ha ®Êt trång lóa ... ” ( trang 65 ) th× sao l¹i kh«ng ho¹ch ®Þnh cô thÓ kÕ ho¹ch x©y dùng h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin. CÇn phÊn ®Êu x©y dùng ®îc m¹ng xa lé th«ng tin, kÕt nèi víi tÊt c¶ çc trêng häc, çc c¬ quan, çc xÝ nghiÖp vµ phÇn lín çc hé gia ®×nh vµo tríc n¨m 2010.

Phï hîp víi nh÷ng chñ tr¬ng kinh tÕ ®óng ®¾n ®ã lµ nh÷ng chñ tr¬ng míi kh¸ hay vÒ gi¸o dôc : “ X©y dùng hÖ thèng gi¸o dôc thêng xuyªn, ®µo

178

t¹o liªn tôc cho mäi løa tuæi, mäi ngµnh nghÒ, t¹o m«i trêng häc tËp cho toµn x· héi víi çc h×nh thøc ®a d¹ng ” ( trang 22 ). “ T¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi, ë mäi løa tuæi häc tËp liªn tôc, suèt ®êi trong m«i trêng gi¸o dôc lµnh m¹nh ” ( trang 79 ), “ §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc, ph¸t huy t duy s¸ng t¹o vµ n¨ng lùc tù ®µo t¹o cña ngêi häc, coi träng thùc hµnh ” ( trang 79 ), “ Coi träng viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n tay nghÒ cao, kü s thùc hµnh vµ nhµ kinh doanh giái ” ( trang 79 ).

§óng vËy, cÇn quan t©m thùc sù vµ ®Ò cao h¬n n÷a vÊn ®Ò gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Çch ®©y 40 n¨m, çc nhµ l·nh ®¹o Mü ®· tuyªn bè : “ Trong cuéc c¹nh tranh gi÷a chñ nghÜa t b¶n vµ chñ nghÜa x· héi, sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i ®îc quyÕt ®Þnh ë çc trêng ®¹i häc Mü. §©y lµ mét trong nh÷ng mÆt trËn chÝnh, ®¶m b¶o søc m¹nh vµ kh¶ n¨ng ®øng v÷ng cña mét quèc gia ”. Qu¶ nhiªn, ngµy nay kho¶ng çch giÇu nghÌo gi÷a çc quèc gia phô thuéc chñ yÕu vµo tri thøc. Cµng rót ng¾n kho¶ng çch tri thøc bao nhiªu ,cµng thu hÑp ®îc sù chªnh lÖch giÇu nghÌo.

CÇn “ T¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi, ë mäi løa tuæi häc tËp liªn tôc, suèt ®êi ”,cÇn “ Coi träng viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n tay nghÒ cao ”, cÇn “ coi träng thùc hµnh ”; nhng døt kho¸t kh«ng nªn “ §Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc híng nghiÖp ë çc trêng phæ th«ng ” ( trang 146 ), “ §Èy m¹nh gi¸o dôc híng nghiÖp thiÕt thùc trong trêng phæ th«ng ” ( trang 79 ). §©y qu¶ lµ mét

179

chñ tr¬ng qu¸i ®¶n. §Õn nçi nã tõng thóc Ðp çc trêng phæ th«ng ®ua nhau më hÕt xëng méc, x-ëng c¬ khÝ l¹i ®i nung v«i, ®ãng g¹ch ... ! Ch¼ng nhÏ chØ cã mÊy çi nghÒ c¬ b¾p ®ã lµ cao quý vµ cÇn thiÕt cho x· héi ? NÕu kh«ng th× mçi trêng phæ th«ng cÇn “ híng “ cho häc sinh cña m×nh bao nhiªu çi “ nghiÖp “ ?

Trong vßng 15 n¨m nay, Mü ®· lo¹i bá h¬n 8 000 thø nghÒ nghiÖp cò, trong khi h¬n 6 000 ngµnh nghÒ míi ®· nÈy sinh. Víi sù bïng næ th«ng tin vµ tiÕn tr×nh lu«n lu«n ®æi míi kiÕn thøc, trong nÒn kinh tÕ tri thøc, c«ng nghÖ míi, s¸ng chÕ míi thêng xuyªn xuÊt hiÖn. Bëi vËy, m« h×nh gi¸o dôc truyÒn thèng : ®µo t¹o xong råi cø thÕ ra lµm viÖc ®Õn hÕt ®êi lµ kh«ng thÓ phï hîp. ¥ trêng chØ ®µo t¹o c¬ b¶n, ra lµm viÖc l¹i ®µo t¹o, võa ®µo t¹o, võa lµm viÖc.

§Ò cËp ®Õn môc tiªu chung cña sù nghiÖp ®µo t¹o gi¸o dôc, dù th¶o v¨n kiÖn ®¹i héi VIII ®· tõng viÕt “ Gi¸o dôc c«ng d©n, gi¸o dôc thÕ giíi quan khoa häc, gi¸o dôc lßng yªu níc, nu«i dìng hoµi b·o, ý chÝ v¬n lªn lËp th©n lËp nghiÖp, v× t¬ng lai cña b¶n th©n vµ tiÒn ®å cña ®Êt níc. Gi¸o dôc chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, gi¸o dôc nh©n v¨n vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ”. Lîc ®i nh÷ng yÕu tè m¬ hå, phï phiÕm, dù th¶o lÇn nµy viÕt thiÕt thùc h¬n “ T¨ng cêng gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ tinh thÇn yªu níc vµ tù t«n d©n téc, lý tëng x· héi chñ nghÜa, lßng nh©n ¸i, ý thøc t«n träng ph¸p luËt, hun ®óc tinh thÇn hiÕu häc, chÝ tiÕn thñ lËp nghiÖp, kh«ng cam chÞu nghÌo hÌn ” ( trang 79 ). NÕu bá

180

bít mÊy ch÷ “ lý tëng x· héi chñ nghÜa “ th× ®©y lµ mét mÖnh ®Ò thËt hay.

*MÊy thiÓn ý nµy ®îc viÕt b»ng sù tr¨n trë rÊt c«ng phu nhng vÉn e r»ng khã ®îc tham kh¶o nghiªm tóc vµ tiÕp thu dï chØ mét vµi. DÉu thÕ nµo ®i n÷a, mét HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i kh¸ toµn diÖn ®· ®îc ký kÕt gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú, Tæng thèng cña mét siªu cêng ®øng ®Çu thÕ giíi tiªn tiÕn lÇn ®Çu tiªn s¾p ®Õn víi ViÖt Nam. Luång giã lµnh ®ang thæi tíi. H·y s¸ng suèt døt bá nh÷ng sai lÇm qu¸ khø ®Ó vît vò m«n ho¸ rång bay lªn, tùa vµo søc n©ng toµn cÇu mµ ph¸t huy néi lùc. Hµ Néi 23 th¸ng 10 n¨m 2000

Gãp ý “ Dù th¶o v¨n kiÖn tr×nh §¹i héi IX cña §¶ng ”

NhËn thøc cho ®óng mét sè vÊn ®Ò thêi ®¹i

Th¸ng 10 n¨m 2000, t«i ®· göi ®Õn Ban So¹n th¶o V¨n kiÖn, ®Õn nhiÒu vÞ l·nh ®¹o §¶ng vµ mét sè tßa so¹n b¸o b¶n gãp ý viÕt rÊt c«ng phu vµ nghiªm tóc mang tiªu ®Ò : “ §«i ®iÒu bµn luËn vÒ ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 2001-2010 ”.

NhËn ®îc bµi viÕt, T¹p chÝ Céng s¶n ®· phóc ®¸p b»ng mét bøc th lÞch sù vµ kh¸ tr©n träng.

181

V× ®©y lµ mét niÒm an ñi hiÕm hoi vµ quý gi¸ ®èi víi t«i nªn xin phÐp ®îc chÐp ra ë ®©y :

KÝnh göi : §ång chÝ NguyÔn Thanh Giang T¹p chÝ Céng s¶n ®· nhËn ®îc bµi : “ §«i ®iÒu bµn luËn vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi 2001- 2010 ” cña ®ång chÝ. Chóng t«i ®· ®äc, nhng néi dung bµi viÕt ch-a ®¸p øng yªu cÇu, do ®ã kh«ng ®¨ng ë t¹p chÝ ®îc. Xin b¸o ®Ó ®ång chÝ biÕt. Nh©n ®©y, t«i göi lêi kÝnh chóc ®ång chÝ vµ gia ®×nh m¹nh khoÎ. Ch©n thµnh c¶m ¬n ®ång chÝ. T/l Ban biªn tËp

Vô trëng Vô Th ký NguyÔn Xu©n Th«ng

TiÕc r»ng, ®©y lµ mét øng xö v¨n ho¸ duy nhÊt. TÊt c¶ çc n¬i kh¸c ®Òu t¶ng lê. Cè tæng bÝ th NguyÔn V¨n Linh b¶o ®Êy lµ “ sù im lÆng ®¸ng sî ”. T«i b¶o ®Êy lµ sù im lÆng ®¸ng xÊu hæ, cÇn ph¶i bÞ lªn ¸n.

Sù im lÆng ®ã dÔ lµm tñi buån vµ n¶n lßng nh÷ng ngêi t©m huyÕt . Tuy vËy, t«i ®· ph¶i g¾ng søc vît qua chÝnh m×nh vµ thùc hiÖn lêi khuyªn cña Tu©n Tö : “ N« m· thËp gi¸ t¾c diÖt cÆp chi ”. T«i tin nh©n d©n t«i sÏ cã dÞp tr©n träng ®ãn nhËn nh÷ng ý kiÕn nµy. V¶ l¹i, t«i còng tõng biÕt, mÆc dï kh«ng tiÖn tr¶ lêi vÒ sù

182

ghi nhËn nhng mét sè ý kiÕn nªu lªn tríc ®©y d-êng nh cã ®îc tiÕp thu ®Ó söa dæi çc v¨n kiÖn ë nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i. ThÕ tøc lµ còng cã Ých. Bëi vËy, t«i vÉn tiÕp tôc tr¨n trë vµ l¹i xin ®Ö tr×nh b¶n gãp ý nµy.

*Më ®Çu v¨n kiÖn “ Ph¸t huy søc m¹nh toµn d©n téc, tiÕp tôc ®æi míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa ”, trong phÇn “ ViÖt Nam trong thÕ kû XX vµ triÓn väng ph¸t triÓn trong thÕ kû XXI ”, çc t¸c gi¶ ®· nªu lªn mét dù c¶m ®óng : “ Chóng ta cha thÓ dù b¸o chÝnh x¸c vÒ toµn bé tiÕn tr×nh cña thÕ kû míi. Tuy nhiªn, thÕ kû XXI cã thÓ sÏ cã nhiÒu biÕn ®æi to lín vµ s©u s¾c. ®ã lµ thÕ kû mµ khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ cã nh÷ng bíc nhÈy vät cha tõng thÊy. Kinh tÕ tri thøc sÏ chiÕm vÞ trÝ ngµy cµng lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan ngµy cµng cã nhiÒu níc tham gia”.

V¨n kiÖn còng ®· kh¸i qu¸t ®óng vµ nhÊn m¹nh ngay ë nh÷ng dßng ®Çu : “ThÕ kû XX ®Ó l¹i trong lÞch sö loµi ngêi nh÷ng dÊu Ên cùc kú s©u s¾c. §ã lµ thÕ kû kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ xen lÉn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng lín cña chñ nghÜa t b¶n thÕ giíi, thÕ kû cña nh÷ng tiÕn bé vît bËc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt vËt chÊt t¨ng gÊp 15 lÇn so víi thÕ kû tríc vµ lín h¬n c¶ toµn bé gi¸ trÞ cña hai thiªn niªn kû tríc céng l¹i ”.

183

Cã ®îc nh÷ng thµnh tùu vÜ ®¹i ®ã lµ nhê sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña chñ nghÜa t b¶n . Trong lÞch sö cña m×nh, chñ nghÜa t b¶n Ýt nhÊt ®· t¹o ra ba cuéc çch m¹ng c«ng nghiÖp lín. Cuéc çch m¹ng thø nhÊt bïng næ ë Anh nhê ph¸t minh ra m¸y h¬i níc cña James Watt n¨m 1776 vµ ®· ®îc ¸p dông réng r·i, tríc hÕt vµo çc m¸y dÖt vµ xe löa...Nhê ph¸t minh ra ®iÖn cña Edison, cuéc çch m¹ng thø hai ®· nÈy sinh víi sù khai tr¬ng nhµ m¸y ®iÖn ®Çu tiªn ë Hoa Kú, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù s¸ng chÕ nh÷ng thiÕt bÞ c«ng nghiÖp lín kÐo theo ph¬ng thøc lao ®éng d©y chuyÒn. Tõ nöa sau thÕ kû XX, çch m¹ng khoa häc kü thuËt cµng ph¸t triÓn rÇm ré. NhiÒu ngµnh n¨ng lîng míi, vËt liÖu míi ra ®êi cho phÐp ®æi míi vµ chÕ t¹o nh÷ng m¸y mãc tinh vi, hiÖn ®¹i, trong ®ã cã çc tªn löa cùc m¹nh më ra kû nguyªn vò trô. Çch m¹ng sinh häc ®· dÉn ®Õn c«ng nghÖ gien, c«ng nghÖ tÕ bµo, c«ng nghÖ vi sinh vµ c«ng nghÖ enzim, mµ quª h¬ng cña chóng ®Òu tõ t b¶n. Tõ chiÕc m¸y tÝnh ®iÖn tö ra ®êi n¨m 1946 vµ robot ®Çu tiªn chÕ t¹o t¹i Mü vµo n¨m 1961 ®Õn ®êng çp quang khæng lå xuyªn díi ®¸y §¹i T©y D¬ng vËn hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 1988 nèi liÒn níc Mü víi Ch©u ¢u, kû nguyªn tin häc ®ang ®a thÕ giíi vµo mét nÒn v¨n minh míi s¸n l¹n .

Nh÷ng ®ãng gãp xuÊt s¾c cña phe x· héi chñ nghÜa trong lÜnh vùc phôc vô nh©n sinh rÊt hiÕm hoi, chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu qu©n sù víi tªn löa vît ®¹i d¬ng, vÖ tinh nh©n t¹o ®Çu

184

tiªn mang tªn Liªn X« “ Sputnik ” vµ chuyÕn bay vò trô cña Gagarin ...

Nhê lµm chñ khoa häc kü thuËt vµ tæ chøc s¶n xuÊt n¨ng suÊt cao, çc níc t b¶n ®· t¹o ra lîng s¶n phÈm x· héi vît tréi h¬n h¼n phe x· héi chñ nghÜa. Vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thiªn niªn kû, Hoa Kú chØ víi sè d©n 270 triÖu ®· t¹o ra mét l-îng GDP lín h¬n Trung Quèc cã sè d©n 1 tû 265 triÖu tíi 80 lÇn . 126,5 triÖu ngêi NhËt B¶n còng s¶n xuÊt ra lîng GDP gÊp 40 lÇn Trung Quèc. ChÝnh v× vËy, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cña Hoa Kú gÊp 38 lÇn, cña NhËt B¶n gÊp 39 lÇn Trung Quèc. ( Sè liÖu n¨m 1998 ).

Häc thuyÕt cña Marx dï bÞ chØ trÝch lµ dùa trªn thuyÕt kinh tÕ ®Þnh mÖnh vÉn kh«ng thÓ ®a çc níc x· héi chñ nghÜa tiÕn lªn giÇu m¹nh v× qu¸ nhÊn m¹nh ®Êu tranh giai cÊp mµ xem nhÑ khoa häc kü thuËt. ChÝnh Marx ®· nãi “ TiÕn bé cña tri thøc chØ lµ mét mÆt, mét d¹ng thøc biÓu hiÖn cña sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt cña con ngêi, cßn lùc lîng s¶n xuÊt vÜ ®¹i nhÊt chÝnh lµ giai cÊp çch m¹ng ”

Kh«ng chØ lµ bµ ®ì cho çc ph¸t minh s¸ng chÕ vµ thóc ®Èy khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiÕn tíi mµ vÒ mÆt kinh tÕ x· héi, chñ nghi· t b¶n còng lu«n lu«n ®æi míi, lu«n lu«n tù m×nh vît lªn ®Ó kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Tõ c¬ chÕ thÞ trêng tù do tù ®iÒu tiÕt cña kinh tÕ häc T©n cæ ®iÓn ®Õn lý thuyÕt kinh tÕ t b¶n chñ nghi· cã ®iÒu tiÕt cña John Maynard Keynes ..., råi kinh tÕ thÞ trêng x· héi cña Muller Armack. Kinh tÕ

185

thÞ trêng x· héi kh«ng ph¶i lµ sù kÕt hîp kinh tÕ thÞ trêng cña chñ nghÜa t b¶n víi nÒn kinh tÕ cã kÕ ho¹ch cña chñ nghÜa x· héi mµ lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã môc tiªu, kÕt hîp nguyªn t¾c tù do víi nguyªn t¾c c«ng b»ng x· héi trªn thÞ trêng. Môc tiªu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng x· héi lµ, mét mÆt nh»m khuyÕn khÝch vµ ®éng viªn nh÷ng ®éng lùc, s¸ng kiÕn ç nh©n ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña nÒn kinh tÕ, mÆt kh¸c cè g¾ng lo¹i trõ nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc khi cã ®iÒu kiÖn nh gi¶m bít sù nghÌo khæ cña mét sè tÇng líp d©n c, l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp. Mét sè nhµ lý luËn cña trêng ph¸i thÓ chÕ míi nh D. Bell cho r»ng dùa vµo nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt m¹nh mÏ, chñ nghÜa t b¶n ®· biÕn ®æi vÒ b¶n chÊt, ®· trë thµnh “ x· héi hËu c«ng nghiÖp råi ”. X· héi hËu c«ng nghiÖp kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa x· héi nhng còng kh«ng cßn lµ chñ nghÜa t b¶n n÷a. Trong x· héi nµy, chÕ ®é t h÷u ®ang mÊt dÇn t¸c dông, xu híng çch biÖt ho¸ vµ phi nh©n çch ho¸ ®ang ®îc kh¾c phôc, m©u thuÉn x· héi ®îc lo¹i trõ. Chñ nghÜa t b¶n cæ ®iÓn ra ®êi çch ®©y ba bèn tr¨m n¨m víi nh÷ng t táng nh©n v¨n, gi¬ng cao khÈu hiÖu “ gi¶i phãng con ngêi ” ®· ®i qua bao bíc th¨ng trÇm, tha ho¸ ®Ó tiÕn vµo chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i ngµy nay vµ trë vÒ víi t tëng lÊy b¶n chÊt con ngêi lµm gi¸ trÞ gèc rÔ.

Mét sè nhµ kinh tÕ häc nh M. Schnizer vµ J Nordyke ®· ®Ò nghÞ : “ Çc níc trªn thÕ giíi kh«ng thÓ xÕp gän vµo nh÷ng « ph©n lo¹i cøng nh¾c mang tªn “ chñ nghÜa t b¶n”, “ chñ nghÜa x· héi ” hoÆc “ chñ nghÜa céng s¶n ”. Thay vµo

186

®ã, tèt h¬n lµ nªn nghÜ ®Õn mét thø phæ hÖ víi nh÷ng bËc thang hÖ thèng kinh tÕ xÕp h¹ng tõ nh÷ng níc dùa trªn c¬ chÕ thÞ trêng tù do nhÊt ®Õn nh÷ng níc dùa trªn kÕ ho¹ch chØ huy tõ trung ¬ng sÝt sao nhÊt ” . T¹i ®¹i héi XXX cña m×nh, ®¶ng Céng s¶n Ph¸p tuy vÉn coi chñ nghÜa céng s¶n nh mét gi¸ trÞ lý tëng th× còng ®· tõ bá kh¸i niÖm x· héi chñ nghÜa ®Ó thay b»ng mét kh¸i niÖm kh¸c : Vît qua chñ nghÜa t b¶n .

Tríc thùc tÕ râ rµnh, chñ nghÜa t b¶n kh«ng nh÷ng giÉy m·i kh«ng chÕt mµ cßn ph¸t triÓn kh«ng ngõng, trong khi chñ nghÜa x· héi tån t¹i míi h¬n nöa thÕ kû ®· l¨n ra chÕt yÓu, tiÕc r»ng, dù th¶o b¸o ço chÝnh trÞ §¹i héi IX vÉn kh¨ng kh¨ng : “ TÝnh chÊt thêi ®¹i vÉn kh«ng thay ®æi” !

NÕu qu¶ cã vËy th× nhËn ®Þnh ®ã m©u thuÉn chÝnh ngay víi ph¸n ®o¸n sau ®©y còng cña v¨n kiÖn : “ Trong kho¶ng 10-15 n¨m tíi Ýt cã kh¶ n¨ng xÈy ra chiÕn tranh thÕ giíi thø ba, chiÕn tranh tæng lùc dïng vò khÝ h¹t nh©n vµ vò khÝ giÕt ngêi hµng lo¹t kh¸c. Hoµ b×nh vµ hîp t¸c vÉn lµ mét xu thÕ lín ph¶n ¸nh ®ßi hái bøc xóc cña çc quèc gia, d©n téc ”.

ChiÕn lîc toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ ®ang thóc ®Èy vµ cñng cè xu thÕ hoµ b×nh vµ hîp t¸c. Mét vµi lß löa chiÕn tranh ©m û vµ cã nguy c¬ bïng næ díi d¹ng toµn cÇu ho¸ chñ yÕu l¹i n»m ë B¾c TriÒu Tiªn vµ gi÷a Trung Quèc víi §µi Loan....chø kh«ng ph¶i ë nh÷ng n¬i chñ nghÜa t b¶n

187

chuyÓn sang giai ®o¹n ®Õ quèc tét cïng cña nã. Ch¼ng ph¶i ngµy nay, mµ ngay tõ nöa sau thÕ kû XX, nguyªn nh©n vµ tÝnh chÊt cña çc cuéc chiÕn tranh hÇu nh ®· kh¸c h¼n tríc ®ã. DÔ dµng rót ra ®îc nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt khi xÐt l¹i çc cuéc chiÕn biªn giíi Liªn X« - Trung Quèc, cuéc néi chiÕn kÐo dµi 4 n¨m nÈy sinh tõ néi t×nh Liªn bang Nam T, cuéc tµn s¸t ®Ém m¸u cña Khmer Céng s¶n, cuéc chiÕn tranh biªn giíi Trung Quèc – ViÖt Nam ... NÕu sè ngêi chÕt trong çc cuéc chiÕn ë Irak, ë Nam T chØ tÝnh hµng tr¨m th× sè ngêi chÕt trong Çch m¹ng V¨n ho¸, chÕt ë qu¶ng trêng Thiªn An M«n, chÕt do Khmer §á tù tiªu diÖt ®ång bµo m×nh ... ®Òu tíi hµng v¹n, hµng triÖu! Kh«ng kÓ 10 triÖu n«ng d©n cña 1 100 000 hé bÞ quy lµ kulak, bÞ tíc ®o¹t tµi s¶n, ®Çy vµo çc hoang nguyªn vµ sa m¹c, 8 triÖu ngêi bÞ giam gi÷, 2 triÖu ngêi chÕt trong tï, theo Uû ban T¸i xÐt Hå s¬ KGB, trong nh÷ng n¨m cÇm quyÒn cña Stalin, cã 3.778 234 ngêi bÞ kÕt ¸n ph¶n çch m¹ng, trong ®ã 786 098 ngêi bÞ xö tö !

ViÖt Nam trong nöa cuèi thÕ kû XX lµ níc sa lÇy vµo chiÕn tranh triÒn miªn l©u dµi vµ ®au khæ nhÊt hoµn cÇu. Bèn cuéc chiÕn, hÕt ®¸nh Ph¸p, ®¸nh NhËt, ®¸nh Mü l¹i ®¸nh Khmer Céng s¶n vµ ®¸nh Trung Quèc, ®»ng ®½ng suèt 40 n¨m. H¬n 1 triÖu chiÕn sü hy sinh, gÇn 600 000 th-¬ng bÖnh binh, h¬n 300 000 ngêi mÊt tÝch, h¬n 2 triÖu d©n thêng bÞ chÕt, h¬n 2 triÖu ng-êi lín vµ trÎ em bÞ tµn tËt v× bom ®¹n ... §Êy lµ yªu cÇu bøc thiÕt cña gi¶i phãng d©n téc hay lµ hËu qu¶ cña ngän trµo “ ®Êu tranh giai cÊp ” ?

188

§Êy lµ “ Ta v× ta ba chôc triÖu con ngêi ” ? hay “ v× ba ngµn triÖu trªn ®êi ”? ( th¬ Tè H÷u). Çi phÇn x¬ng m¸u t¬i bêi mµ ta ®æ ra “ v× ba ngµn triÖu trªn ®êi ” cã ®ãng gãp ®îc chót g× cho Liªn X« vµ c¶ hÖ thèng x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u tho¸t c¶nh sôp ®æ tan tµnh kh«ng ?

VËy mµ, t¹i sao vÉn ph¶i gi¬ng cao ngän cê ®Êu tranh giai cÊp mét çch hÕt søc m¬ hå vµ nguy hiÓm. Bµi häc cña sù tµn s¸t néi bé vµ ph¸ ho¹i cÊu tróc x· héi rÊt ®au lßng do c¶i çch ruéng ®Êt, do c¶i t¹o c«ng th¬ng nghiÖp ... g©y ra cha ®ñ c¶nh tØnh ®Ó s¸m hèi hay sao ? T¹i sao ®· nhËn ®Þnh “ Ngµy nay, lîi Ých giai cÊp thèng nhÊt víi lîi Ých d©n téc ” mµ dù th¶o vÉn v¹ch ra : “ cuéc ®Êu tranh giai cÊp, ®Êu tranh gi÷a hai con ®êng x· héi chñ nghÜa vµ t b¶n chñ nghÜa diÔn ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, víi nh÷ng néi dung míi vµ nh÷ng h×nh thøc míi, g¾n víi cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc” ?

Lîi Ých giai cÊp ®· thèng nhÊt víi lîi Ých d©n téc th× cuéc ®Êu tranh gi÷a hai con ®êng XHCN vµ TBCN ë trong níc cã cßn lµ ®Êu tranh giai cÊp n÷a kh«ng ? Giai cÊp nµo muèn theo con ®êng XHCN, giai cÊp nµp muèn theo TBCN ?

MÊy thËp niªn gÇn ®©y vµ, hiÖn nay, ai còng biÕt vÊn ®Ò ®éc lËp d©n téc nãng báng nhÊt, phøc t¹p nhÊt l¹i lµ vÊn ®Ò b¶o vÖ chñ quyÒn çc quÇn ®¶o Hoµng Sa, Trêng Sa, vÊn ®Ò ranh giíi l·nh thæ phÝa b¾c, vÊn ®Ò x©m h¹i kinh tÕ th«ng qua viÖc tuån hµng gi¶, hµng lËu, b¹c gi¶

189

qua biªn giíi ... VËy cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ chñ quyÒn d©n téc ë ®©y mang ý nghÜa giai cÊp ë chç nµo ®Ó cã thÓ nãi “ cuéc ®Êu tranh giai cÊp .... g¾n víi cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc ” ?

Dù th¶o ®· v¹ch ra ®óng ®¾n “ NhiÖm vô ®èi ngo¹i trong thêi gian tíi lµ tiÕp tôc t¹o m«i trêng hoµ b×nh vµ ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc, ®ång thêi gãp phÇn tÝch cùc vµo cuéc ®Êu tranh chung cña nh©n d©n thÕ giíi v× hßa b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tÝªn bé x· héi ”. NhiÖm vô ®èi ngo¹i nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi biÕt coi träng mèi quan hÖ víi çc céng ®ång tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ víi Mü. Quan hÖ ®èi ngo¹i chñ yÕu ph¶i nh»m gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho khoa häc, gi¸o dôc ... ph¸t triÓn nhanh trong trµo lu tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. TiÕc r»ng do nhËn thøc x¬ cøng, do cßn bÞ ¸m ¶nh nÆng nÒ bëi nh·n quan “ hai phe, bèn m©u thuÉn ”, khi nªu çc chñ tr¬ng cô thÓ vÒ ®èi ngo¹i, dù th¶o l¹i chØ nhÊn m¹nh : “ Coi träng vµ ra søc ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c víi çc níc x· héi chñ nghÜa ( chØ cßn vµi bèn níc vµ ®Òu nghÌo nµn, l¹c hËu, thËm chÝ ®ãi khæ ! ) vµ çc níc l¸ng giÒng.... TiÕp tôc cñng cè vµ më réng quan hÖ víi çc níc b¹n bÌ truyÒn thèng, çc níc ®éc lËp d©n téc, çc níc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u A, ch©u Phi, Trung §«ng vµ Mü La Tinh, víi Phong trµo Kh«ng liªn kÕt...”. Trong c¶ phÇn cô thÓ ho¸ ®êng lèi nµy kh«ng nh÷ng kh«ng thÊy ®¶ ®éng g× ®Õn Hoa Kú, mµ ngay c¶ Ch©u ¢u

190

! §êng lèi ®Êu tranh giai cÊp vÉn cßn chi phèi nÆng nÒ ®Õn møc ngêi ®äc nh vÉn nghe v¨ng v¼ng ®©u ®©y khÈu hiÖu “V« s¶n toµn thÕ giíi liªn hiÖp l¹i ” vµ nh÷ng chñ tr¬ng ®èi ngo¹i lín nµy vÉn chØ chñ yÕu phôc vô môc tiªu lËp chiÕn tuyÕn ®Êu tranh chø kh«ng ph¶i v× níc giÇu d©n m¹nh cña tæ quèc m×nh.

VÒ ®èi néi, trong khi tõ thùc tÕ ®· ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng “ §éng lùc chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc lµ ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña toµn d©n, cña ®¹i ®oµn kÕt d©n téc ” th× dù th¶o vÉn khiªn cìng g¸n ghÐp viÖc “ thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .... ” lµ “ néi dung chñ yÕu cña ®Êu tranh giai cÊp ”.

§Ó x¸c ®Þnh m©u thuÉn c¬ b¶n ë níc ta hiÖn nay, t«i thÊy cã thÓ tham kh¶o ý kiÕn tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu trong bµi ph¸t biÓu bÕ m¹c Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 10 võa qua : “ Gay g¾t nhÊt lµ m©u thuÉn gi÷a nÒn kinh tÕ nghÌo nµn, l¹c hËu, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, sè ngêi thÊt nghiÖp ®«ng, tÖ n¹n x· héi cßn nhiÒu víi yªu cÇu ph¸t triÓn khoa häc-c«ng nghÖ, ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt v÷ng ch¾c víi tèc ®é cao theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, n©ng cao ®îc toµn diÖn ®êi sèng tinh thÇn, vËt chÊt, v¨n ho¸ cña nh©n d©n.” T tëng sïng ®Êu tranh giai cÊp tõng ®· bÞ cè chñ tÞch Hå ChÝ Minh phª ph¸n “ Nghe ngêi ta nãi giai cÊp ®Êu tranh, m×nh còng ra khÈu hiÖu giai cÊp ®Êu tranh, mµ kh«ng xÐt hoµn c¶nh níc

191

m×nh nh thÕ nµo ®Ó lµm cho ®óng”. Trong tiÓu luËn viÕt çch ®©y mÊy n¨m mang tiªu ®Ò “ Thö bµn vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam ”, t«i ®· chøng minh hoµn toµn kh¸ch quan vµ kh¸ thuyÕt phôc r»ng ë níc ta cha hÒ cã giai cÊp c«ng nh©n trong lÞch sö vµ, ngµy nay còng kh«ng hÒ tån t¹i thùc thÓ Êy. Dùa trªn nh÷ng ph©n tÝch r»ng, do x· héi cßn l¹c hËu, kinh tÕ cha ph¸t triÓn nªn sù ph©n ho¸ giai cÊp cha râ rÖt, m©u thuÉn kh«ng gay g¾t, Hå ChÝ Minh còng ®· chØ râ, ë ViÖt Nam “cuéc ®Êu tranh giai cÊp kh«ng diÔn ra gièng nh ë Ph¬ng T©y ”. Nªn nhí r»ng thiªn kiÕn vÒ ®Êu tranh giai cÊp trong chñ nghÜa Marx cã nguån gèc lÞch sö cña nã. Khi Marx vµ Engels viÕt “ Tuyªn ng«n cña ®¶ng Céng s¶n”, ë ch©u ¢u, vÊn ®Ò d©n téc c¬ b¶n ®· ®îc gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh çch m¹ng t s¶n, kh«ng cßn ¸p bøc d©n téc. Næi lªn tríc m¾t çc «ng lóc bÊy giê, ®èi kh¸ng giai cÊp gi÷a giai cÊp t s¶n vµ giai cÊp v« s¶n ®ang trë nªn rÊt gay g¾t vµ quyÕt liÖt. V× vËy, çc «ng míi nãi nhiÒu ®Õn ®Êu tranh giai cÊp vµ gi¶i phãng giai cÊp v« s¶n ®Õn nh vËy. *Níc ta cßn qu¸ nghÌo vµ tôt hËu rÊt xa so víi thÕ giíi. CÇn v¹ch ra cho ®îc ®ßng lèi ®óng ®Ó hoµ nhËp ®îc vµo trµo lu tiªn tiÕn mµ r¶o bíc tiÕn lªn míi mong nhanh chãng tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy. Muèn vËy, ph¶i th¶o luËn réng r·i , th¼ng th¾n ®Ó nhËn thøc cho ®óng nh÷ng vÊn ®Ò thêi ®¹i. MÊy thiÓn ý nµy ch¾c ch¾n lµ kh«ng ®Çy ®ñ vµ cßn ph¶i ®îc bµn th¶o nhiÒu.

192

Hanoi th¸ng 3 n¨m 2001

VÒ viÖc bÞ b¾t trong chuyÕn ®i c«ng t¸c ë B×nh Ph íc

KÝnh göi : Quèc héi níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam Uû ban Trung ¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt nam Çc c¬ quan Th«ng tÊn vµ B¸o chÝ

Vµo lóc 10 giê s¸ng 12 th¸ng 3 n¨m 1998, t«i - NguyÔn Thanh Giang, trong c¬ng vÞ Cè vÊn Cao cÊp - cïng ®ång chÝ Gi¸m ®èc vµ Trî lý Gi¸m ®èc cña Trung t©m Gi¸o dôc vµ Hç trî Søc khoÎ Céng ®ång ®ang lµm viÖc víi ®ång chÝ Phã Gi¸m ®èc Së Lao ®éng vµ Th¬ng binh - X· héi tØnh B×nh Phíc t¹i v¨n phßng c¬ quan cña Së th× bÞ mét tèp c«ng an Ëp vµo c¾t ngang buæi lµm viÖc, ®a ra mét l¸ ®¬n göi Bé Néi vô cña mét ngêi khai tªn lµ Lª v¨n Ch¸nh - ®¶ng viªn

193

®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam bÞ khai trõ - tè ço r»ng khi t×nh cê gÆp t«i ë Nhµ XuÊt b¶n V¨n häc t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®îc t«i biÕu Nhµ v¨n - Gi¸m ®èc Hoµng L¹i Giang vµ cho anh ta b¶n viÕt cña t«i vÒ tíng TrÇn §é. C«ng an buéc tÊt c¶ mäi ngêi ( kÓ c¶ çc çn bé cña tØnh B×nh Phíc vµ hai ngêi cïng ®i c«ng t¸c víi t«i ) lªn xe «t« vÒ phßng ë cña t«i. Sau khi kh¸m xÐt rÊt kü, çc ®ång chÝ c«ng an lËp biªn b¶n thu gi÷ tang vËt, b¾t tÊt c¶ nh÷ng ngêi cã mÆt ký tªn. Tang vËt thu gi÷ gåm : (1) Bµi viÕt 8 trang cã tiªu ®Ò “ Trao ®æi víi nhµ çch m¹ng l·o thµnh TrÇn §é vÒ T×nh h×nh ®Êt níc vµ Vai trß cña ®¶ng Céng s¶n “ mµ t«i lµ t¸c gi¶. (2) Mét cuèn sæ c«ng t¸c cña t«i.

ChØ cã vËy, mµ råi t«i bÞ dÉn lªn xe c«ng an tríc sù ng¬ ng¸c, kinh h·i cña mäi ngêi ! ?

T¹i Së C«ng an tØnh B×nh Phíc, t«i bÞ trung t¸ Hoµng Phíc ThuËn - phô tr¸ch A25 t¹i phÝa nam - tõ Thµnh phè Hå ChÝ Minh tíi cïng mét sè c«ng an së t¹i thÈm vÊn suèt mÊy buæi trong kh«ng khÝ nãng bøc, ngét ng¹t cña thÞ trÊn §ång Xoµi. Kh«ng chÞu næi uÊt øc, t«i ®· tuyÖt thùc ®Ó ph¶n ®èi.

Mêi giê s¸ng ngµy 14 th¸ng 3 n¨m 1998, thiÕu t-íng Khæng Minh Dô - Côc trëng A25 Bé Néi vô mêi t«i gÆp, b¶o r»ng, «ng võa ®¸p m¸y bay tøc tèc tõ Hanoi vµo chØ v× viÖc cña t«i. ¤ng võa gi¶i thÝch chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng, võa ra søc thuyÕt phôc t«i ph¶i nhËn mét sai ph¹m nµo ®Êy. ( VÝ dô nh : kh«ng qu¸n triÖt ®iÒu 4 HiÕn

194

ph¸p CHXHCNVN, bªnh vùc Bïi Minh Quèc vµ Tiªu Dao B¶o Cù mét çch kh«ng ®óng, t¸n ph¸t tµi liÖu vµ vi ph¹m ®iÒu 205a Bé LuËt H×nh sù . . . )

T«i x¸c quyÕt m×nh kh«ng hÒ m¾c bÊt kú sai ph¹m nµo nªn kh«ng tù k×m nÐn næi, ®· vît qua c¶ sù khiªm nhêng cÇn thiÕt, tuyªn bè tríc mäi ngêi : “ Çc anh xö lý thÕ nµo, tríc m¾t, t«i còng ®µnh chÞu, chØ mong ®¶m b¶o ®îc 3 ®iÒu : mét lµ ®óng luËt ph¸p, hai lµ ®óng tr¸ch nhiÖm, ba lµ hîp ®¹o lý, cã nghÜa cã t×nh. VÒ phÇn t«i, t«i ®· b¾t ®Çu tuyÖt thùc tõ h«m qua, t«i sÏ tiÕp tôc tuyÖt thùc cho ®Õn khi hoÆc ®îc vÒ víi gia ®×nh hoÆc sÏ chÕt ë ®©y. NÕu t«i chÕt, tin tëng r»ng nh÷ng trang viÕt cña t«i sÏ ch¸y bõng lªn kh«ng chØ víi long tri trÝ thøc trong vµ ngoµi l·nh thæ , mµ ngay trong lßng nh÷ng ®¶ng viªn Céng s¶n ViÖt nam. T«i kh«ng huyÔn hoÆc nh ai hy väng ®îc mu«n n¨m, ®îc ®êi ®êi, nhng rÊt cã thÓ sÏ trong vµi thÕ hÖ. Ch¾c ch¾n nh vËy nªn dÉu thÕ nµo ®i n÷a t«i vÉn rÊt vui“ .

VÒ Thµnh phè Hå ChÝ Minh t«i cßn tiÕp tôc ®îc mêi ®Õn V¨n phßng Bé Néi vô t¹i Thµnh phè vµo s¸ng Thø Hai, 16 th¸ng 3 n¨m 1998. Cuèi ®ît thÈm vÊn nµy t«i ®· ghi nh÷ng dßng sau ®©y tríc khi ký vµo biªn b¶n : “ T«i ®¸nh gi¸ tèt tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ t¸c phong lµm viªc cña «ng Khæng Minh Dô vµ «ng Hoµng Phíc ThuËn. T«i tr©n träng th¸i ®é ch©n t×nh cña hai «ng. T«i cho r»ng viÖc b¾t gi÷ t«i ë

195

B×nh Phíc lµ kh«ng ®óng vµ kh«ng cÇn thiÕt. T«i hy väng chóng ta cïng biÕt sÏ ph¶i lµm nh÷ng g× cã Ých cho Nh©n d©n, cho §Êt níc, kÓ c¶ cho ®¶ng Céng s¶n ViÖt nam “ .

C«ng b»ng mµ nãi, nh÷ng c«ng an mµ t«i tiÕp xóc trong ®ît võa qua nh thiÕu tíng Dô, trung t¸ ThuËn, thiÕu t¸ - phã phßng an ninh ®iÒu tra tØnh B×nh Phíc - NguyÔn h÷u TrÇn, ®¹i uý Lª B¸ ViÖn, ®ai uý H¶i ( ngêi Thanh Ho¸ ) vv. . . ®Òu lµ nh÷ng çn bé trÎ cã g¬ng mÆt hiÒn lµnh, cã häc. NÕu hä kh«ng bÞ Ðp buéc thùc thi nh÷ng mÖnh lÖnh sai tr¸i th× hä ®Òu lµ nh÷ng ngêi ®¸ng yªu. Hä kh«ng chØ tá tinh thÇn träng thÞ, th¸i ®é lÞch sù trong çch xng h« nh· nhÆn, khiªm nhêng, trong viÖc ®ãn - tiÔn t«i b»ng nh÷ng chiÕc xe «t« sang träng, thÕt ®·i t«i nh÷ng b÷a ¨n thÞnh so¹n mµ cßn lµm t«i thùc sù c¶m ®éng khi çc ®ång chÝ Êy, qu¸ møc kiªn tr×, thay nhau ngåi bªn t«i n»n n×, cïng chê c¬m t«i suèt mÊy tiÕng ®ång hå khi t«i tuyÖt thùc.

DÉu sao, t«i kh«ng thÓ kh«ng phÉn né tríc nh÷ng hµnh ®éng võa phi ph¸p võa v« ®¹o lý. T¹i sao t«i l¹i bÞ b¾t gi÷ khi t«i chØ mang bªn m×nh bµi viÕt cña chÝnh t«i ? Sao l¹i c¨n cø vµo mét bøc th tè gi¸c v« c¨n cø ®Ó quy kÕt r»ng t«i t¸n ph¸t tµi liÖu ? Nhì anh ta do thï ghÐt mµ dùng chuyÖn hoÆc do bÞ ai Ðp buéc ph¶i lµm th× sao ? Bµi viÕt cña t«i ®· ®îc göi cho tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu, nhiÒu uû viªn Bé ChÝnh TrÞ, uû viªn Trung ¬ng §¶ng, göi t¹p chÝ Céng s¶n,

196

b¸o Nh©n D©n, t¹p chÝ Th«ng tin - Lý luËn vv . . . tõ h¬n mét tuÇn tríc khi rêi Hanoi ®i c«ng t¸c vµ gÇn mét th¸ng tÝnh ®Õn ngµy nµy. T¹i sao kh«ng ai quy chôp lµ tµi liÖu xÊu, thËm chÝ kh«ng m¶y may cã ý kiÕn nhËn xÐt, phª ph¸n ®óng sai mµ t«i l¹i bÞ b¾t gi÷ v× nã ? T«i sÏ s½n sµng khëi kiÖn viÖc nµy khi cÇn thiÕt.

VÒ vÊn ®Ò t¸n ph¸t tµi liÖu. ThÕ nµo lµ t¸n ph¸t tµi liÖu ? T¸n ph¸t tµi liÖu cã ph¶i lµ téi tr¹ng kh«ng ?

§iÒu 69 HiÕn ph¸p níc CHXHCNVN n¨m 1992 ghi “ C«ng d©n cã quyÒn tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ, cã quyÒn ®îc th«ng tin; cã quyÒn héi häp, lËp héi, biÓu t×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt “. §iÒu 19 Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ nh©n quyÒn cña Liªn HiÖp Quèc ®· ®îc ta ký kÕt thõa nhËn tõ 1982 còng nãi râ : “Mçi ngêi ®Òu cã quyÒn tù do cã ý kiÕn vµ ph¸t biÓu; quyÒn nµy cho phÐp bÊt cø ai ®Òu kh«ng ph¶i lo ng¹i vÒ nh÷ng ý kiÕn cña m×nh. Nã bao gåm c¶ quyÒn t×m kiÕm, thu nhËn vµ truyÒn b¸ çc th«ng tin vµ çc ý tëng, bÊt chÊp biªn giíi, b»ng bÊt cø ph¬ng tiÖn nµo“. VËy th×, viÖc nhËn vµ lu gi÷ bÊt cø lo¹i tµi liÖu nµo ph¸t hµnh trong níc hay trªn thÕ giíi, viÖc viÕt bµi ®Ó truyÒn tay nhau ®äc hay göi ®¨ng b¸o trong níc còng nh ë níc ngoµi, viÖc tr¶ lêi pháng vÊn víi §µi TiÕng nãi ViÖt Nam hay §µi b¸o Ph¬ng T©y ®Òu lµ nh÷ng viÖc ph¶i khuyÕn khÝch, ph¶i hoan nghªnh chø kh«ng ®îc xem lµ cÊm kþ. Ngêi ta cã thÓ lîi dông chç kh«ng chÆt chÏ cña ®iÒu 82 Bé luËt H×nh

197

sù níc ta ®Ó trÊn ¸p, ®Ó trï diÖt ngêi nµy, ngêi kh¸c, nhng, nªn nhí r»ng trong thêi ®¹i v¨n minh tin häc, dÉu ai ®ã cè t×nh ®¾p lªn hµng ngh×n tÊm “ v¶i dÇy ” còng kh«ng thÓ nµo che næi “ m¾t th¸nh ” cña l¬ng tri nh©n lo¹i. Ngêi ta kh«ng thÓ nµo ng¨n ®îc søc truyÒn siªu m¹nh cña çc hÖ thèng truyÒn thanh, truyÒn h×nh, cña fax, cña Intecnet ..., còng kh«ng thÓ b»ng bÊt cø çch thøc nµo tÈy xo¸ ®îc søc ghi chÐp chi tiÕt, søc lu gi÷ trêng cöu cña ®å sé nh÷ng s¸ch b¸o, æ cøng, ®Üa mÒm . . Nh©n d©n ViÖt Nam, nh©n d©n thÕ giíi cã ®Çy ®ñ t liÖu ®Ó, kh«ng lóc nµy th× lóc kh¸c, kh«ng n¬i nµy th× n¬i kh¸c, ph¸n xÐt c«ng minh; sÏ ghi téi, sÏ cßn ®êi ®êi nguyÒn rña nh÷ng ai sö dông bÊt cø thñ ®o¹n x¶o tr¸ nµo ®Ó chµ ®¹p lªn lÏ ph¶i vµ c«ng lý. MÊy n¨m gÇn ®©y, nhiÒu ngêi xuÊt ph¸t tõ lßng yªu th¬ng hoÆc chñ tr¬ng b¾n tin ®e do¹ th-êng th× thÇm nh¾c nhë t«i vÒ vô viÖc vî chång nhµ th¬ - kÞch t¸c gia tµi n¨ng Lu Quang Vò. T«i kh«ng thÓ nµo tin r»ng ®Êy lµ mét cuéc xö lý. T«i chØ th¾c m¾c, kh«ng tµi nµo hiÓu næi r»ng t¹i sao trong x· héi m×nh l¹i xuÊt hiªn vµ tån t¹i nh÷ng tr¹ng th¸i t©m lý ma quû nh vËy? Thùc tÕ uy hiÕp nµo ®· ®Èy nhiÒu quÇn chóng, ®¶ng viªn vµo tr¹ng huèng ®Õn nçi cã thÓ hiÓu ngÇm ®îc r»ng ®Êy lµ mét ph¬ng thøc xö lý cña chóng ta?!

DÉu sao, sau vô b¾t bí hÕt søc phi lý nµy, t«i thÊy cã lÏ còng ph¶i c¶nh gi¸c víi c¶ nh÷ng g× mµ ë mét x· héi lµnh m¹nh b×nh thêng nÕu ®Æt

198

vÊn ®Ò c¶nh gi¸c th× sÏ cã téi víi l¬ng t©m. T«i xin khÈn thiÕt tÊu tr×nh víi Quèc héi vµ Uû ban Trung U¬ng MÆt trËn Tæ Quèc ViÖt nam; t«i tha thiÕt kªu gäi sù quan t©m theo dâi s¸t sao cña tÊt c¶ nh÷ng tÊm lßng u ¸i trong vµ ngoµi níc ®Ó kÞp thêi hç trî ng¨n chÆn triÖt ®Ó nh÷ng ®èi xö kh«ng ®óng ®¾n víi nh÷ng ngêi trong tay chØ cã c©y bót víi nång nµn t©m huyÕt ®îc dån ra mong ®ãng gãp b»ng tÊt c¶ tr¸ch nhiÖm cña m×nh cho Nh©n d©n, cho §Êt níc.

ThÕ lµ ®ît c«ng t¸c cña chóng t«i kh«ng ®¹t ®îc kÕt qu¶ mong muèn. KÕ ho¹ch dù ®Þnh v¹ch ra lµ triÓn khai bíc ®Çu ®ång thêi thu thËp d÷ liÖu thuyÕt minh t¹o cë së më réng dÇn mét dù ¸n võa ®îc Trung t©m cña chóng t«i thiÕt lËp cuèi n¨m ngo¸i :” Ch¨m sãc vµ hç trî çc ®èi tîng thiÖt thßi do chiÕn tranh “ . NhiÖm vô “ triÓn khai bíc ®Çu ” míi chØ lµm ®¬c phÇn rÊt nhá so víi kh¶ n¨ng vµ dù tÝnh. Chóng t«i míi chØ kÞp tÆng tr¹i trÎ må c«i ë Léc Ninh mét con bß ®Æc chñng Mü vµ nh÷ng ngêi tµn tËt ë B×nh Phíc Ýt chiÕc xe l¨n. NhiÖm vô thø hai còng chØ lµm ®îc rÊt dë dang, trong khi ®ã, t«i cßn mÆt mòi nµo trë l¹i gÆp gì çc çn bé B×nh Phíc ®Ó xóc tiÕn nh÷ng ch¬ng tr×nh c«ng t¸c dï lµ hÕt søc thiÖn chÝ ! Kh«ng hiÓu do ®©u mµ çc lùc lîng an ninh nhiÒu khi cø ph¶i thùc thi nh÷ng mÖnh lÖnh mµ tõ ®Êy buéc ph¶i triÓn khai çc ho¹t ®éng lµm th¬ng tæn cho ®ång bµo, lµm h¹i ®Õn lîi Ých quèc gia nh vËy. D luËn cho r»ng viÖc t¹o hå s¬ b«i nhä nhµ v¨n D¬ng Thu H¬ng, viÖc g©y t×nh

199

huèng b¾t bí ®Ó dÉn tíi phiªn toµ xö çc «ng Lª Hång Hµ, NguyÔn KiÕn Giang, Hµ Sü Phu mét çch kh«ng chÝnh ®¸ng, chØ v× ph¶i truy t×m ngêi ®Çu tiªn ph¸t t¸n bøc th cña uû viªn Bé ChÝnh trÞ ®¶ng CSVN Vâ v¨n KiÖt; viÖc lôc so¸t, kh¸m xÐt ngßi nµy ngêi kia ®Ó s¨n lïng tËp “ Th¬ vôt hiÖn trong phßng thÈm vÊn ” cña nhµ th¬ Bïi Minh Quèc v v . . . lµ nh÷ng viÖc lµm rÊt ph¶n chÝnh trÞ. §µn ¸p trÝ thøc ë thêi ®¹i nµo còng lµ sai lÇm vµ còng tù tÝch luü nhiÒu hiÓm ho¹ ngµy cµng lín. SÐnÌque ®· nãi “ Sù tµn b¹o tù nã uèng mét phÇn lín thuèc ®éc cña nã“ ( La mÐchancetÐ boit elle- mªme la plus grande partie de son poison) . Sù ®Ì nÐn ®èi víi tinh thÇn, ®èi víi t tëng bao giê còng chØ cµng t¹o nªn søc bËt gi¶i to¶ m¹nh mÏ kh«n lêng. Nh÷ng xuÊt b¶n phÈm nh : “ Un excommunier “ cña NguyÔn M¹nh Têng, “ Ngêi tï xö lý néi bé “ cña TrÇn Th, “ §ªm gi÷a ban ngµy “ cña Vò Th Hiªn . . .cïng nh÷ng chång chång xÕp xÕp di c¶o cña TrÇn DÇn, §Æng ®×nh Hng v v . . . ®ang vµ sÏ cßn tån t¹i kh¾p n¬i trªn thÕ gi¬Ý còng nh trong lßng x· héi ta ®Òu cã søc thÊm nhiÔm rung ®éng lßng ngêi mµ hµng tr¨m ngµn trang viÕt ph¶n b¸c còng khã bÒ lÊn ¸t. Sao ta kh«ng biÕt “tri bØ, tri kû “ ®Ó hoµ hîp, ®Ó thu phôc ®îc nh©n t©m mµ cø l¨m l¨m quy kÕt tÊt c¶ nh÷ng g× kh¸c ý thµnh ph¶n ®éng ®Ó råi trong lßng lóc nµo còng thÊy bÊt an, thÊy ph¶i ®èi phã. Do b¶n th©n ®êng lèi chÝnh s¸ch cña ta t¹o nªn kÎ thï hay do ta cø cho r»ng tÊt c¶ nh÷ng g× vËn ®éng hîp quy luËt trong tiÕn tr×nh “ diÔn biÕn hoµ b×nh “ ®Òu lµ kÎ thï ? Nöa thÕ kû hoÆc bÊt hoµ hoÆc ph¶i trùc tiÕp ®¸nh nhau víi hÇu hÕt

200

çc níc lín nhÊt thÕ giíi cha ®ñ sao mµ nay nh×n ®©u còng vÉn thÊy kÎ thï cÇn ph¶i ®Êu tranh, ph¶i trÊn ¸p : kÎ thï lµ nh÷ng ngo¹i bang, kÎ thï lµ ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi, kÎ thï lµ chÝnh çc ®ång chÝ trong §¶ng ! Lßng t«i chua xãt nhng vÉn loÐ s¸ng nhiÒu hy väng. ChÝnh v× vËy t«i viÕt bøc th th¼ng th¾n ®Õn quyÕt liÖt nµy. Tin r»ng Quèc héi, Uû ban Trung ¦¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam víi nh÷ng g¬ng mÆt ®· trÎ trung h¬n xa, trÝ tuÖ h¬n xa cã thÓ thÊu hiÓu ®îc; tõ ®Êy nhiÒu ®iÒu bøc bèi ph¶i ®îc thùc sù nhËn thøc l¹i vµ c«ng cuéc ®æi míi sÏ ®îc tiÕn hµnh cã bÒ s©u, cã chÊt lîng.

Chóng ta m¾c lçi rÊt nhiÒu víi Nh©n d©n, víi §Êt níc vµ tÊt c¶ còng ®ang tr«ng mong ë ta rÊt nhiÒu .


201

VÒ viÖc bÞ ng¨n trë dù Héi nghÞ §Þa vËt lý Quèc tÕ ë GenÌve

Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam§éc lËp Tù do H¹nh phóc


KÝnh göi : Quèc héi níc CHXHCN ViÖt nam Çc c¬ quan §¶ng vµ ChÝnh phñ

202

Çc c¬ quan Th«ng tÊn vµ B¸o chÝ

Ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 1997, t«i ®· viÕt bøc thsau ®©y:

“T«i lµ NguyÔn Thanh Giang, 61 tuæi, uû viªn ban Thêng vô Héi §Þa VËt lý ViÖt Nam, xin khÈn thiÕt tÊu tr×nh víi çc ®ång chÝ mét viÖc nh sau :

Héi çc nhµ §Þa häc vµ Kü s Ch©u ¢u tæ chøc Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ §Þa VËt lý t¹i Gi¬nev¬ - Thuþ sü vµo th¸ng 5 n¨m 1997. T«i ®îc mêi tham dù héi nghÞ nµy. Héi §Þa VËt lý ViÖt Nam ®· ®Ò nghÞ vµ Chñ tÞch Héi ®ång Trung ¬ng Liªn hiÖp çc héi Khoa häc Kü thuËt ViÖt Nam ®· ®ång ý cö t«i ®i dù héi nghÞ .

V× ®· nghØ hu tõ th¸ng 12- 1996, t«i ph¶i tù ch¹y thñ tôc xin hé chiÕu phæ th«ng. GÇn mét th¸ng qua, kÓ tõ lóc ®Ö tr×nh giÊy mêi, t«i ®· ph¶i ®i l¹i rÊt nhiÒu , ®øng ngåi chÇu chùc v¹ vËt hÕt C«ng an phêng Thanh Xu©n b¾c ®Õn C«ng an x· Trung Hoµ, huyÖn Tõ Liªm ,vv.. . mét çch rÊt tñi nhôc. Cuèi cïng t«i ®· ph¶i b¸o ço víi trung t¸ Hµ, trëng phßng 2 vµ thiÕu t¸ Hå ViÕt Lª ë côc A17- Bé Néi vô nhng c«ng viÖc vÉn kh«ng tiÕn triÓn ®îc.

N¨m 1982, khi ®îc mêi dù mét héi nghÞ khoa häc quèc tÕ ë Kuala Lumpur, t«i còng ®· tõng gÆp nhiÒu khã kh¨n tëng kh«ng thÓ nµo vît qua næi. May sao ngµy Êy cã gi¸o s T¹ Quang Böu tËn

203

t×nh trùc tiÕp b¸o ço víi Thñ tíng Ph¹m v¨n §ång vµ nhê sù can thiÖp trùc tiÕp kh«ng chØ cña Thñ tíng mµ c¶ ®ång chÝ Tè H÷u - thêng trùc Ban BÝ th - t«i míi ®îc lªn ®êng. Tõ bÊy, t«i ®· ®îc mêi dù héi nghÞ hoÆc trao ®æi khoa häc ë nhiÒu n-íc. ThËt t×nh th× lÇn nµo cuèi cïng t«i còng ®îc ®i nhng lÇn nµo lµm thñ tôc t«i còng ( ph¶i nãi ®óng ch÷ lµ ) bÞ hµnh h¹ ghª gím. NhiÒu lÇn ®i muén. ThËm chÝ n¨m ngo¸i, trêng ®¹i häc tæng hîp UCLA ë Los Angeles ®· göi giÊy mêi t«i sang ®äc mÊy bµi gi¶ng vÒ Cæ tõ häc vµo häc kú Mïa Xu©n, nhng v× thñ tôc chËm trÔ, b¹n bÞ lì hÑn ®µnh chuyÓn ch¬ng tr×nh vµ l¹i ph¶i mêi t«i sang vµo häc kú Mïa Thu.

§iÒu hÕt søc kú l¹ lµ lÇn ®i níc ngoµi nµo t«i còng cè g¾ng thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh rÊt tèt ®Ñp. Kh«ng hÒ cã bÊt cø sai sãt g× trong bÊt cø lÜnh vùc nµo. VËy mµ t«i vÉn gÆp mu«n ngµn tr¾c trë khi lµm thñ tôc cho nh÷ng chuyÕn ®i sau ®ã !

T«i tham gia çch m¹ng tõ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, tõng lµm gi¶m t«, söa sai c¶i çch ruéng ®Êt, gi¸o viªn phæ th«ng, ngñ rõng léi suèi kh¶o s¸t ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý.. ..H¬n 40 n¨m qua lóc nµo t«i còng c«ng t¸c rÊt nhiÖt t×nh , hoµn thµnh nhiÖm vô cã thÓ xem lµ kh¸ xuÊt s¾c. T«i lµ ngêi ®Çu tiªn kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng chøa Uran trong vïng má N«ng s¬n, lµ ngêi tù thiÕt kÕ l¾p r¸p çc thiÕt bÞ ®Ó x©y dùng phßng nghiªn cøu Cæ tõ ®Çu tiªn ë §«ng nam ¸, lµ ngêi §Þa VËt lý ViÖt Nam ®Çu tiªn ®îc mêi ®äc b¸o ço khoa häc t¹i mét héi nghÞ quèc tÕ lín ë thñ ®«

204

Washington....Cã thêi t«i ®îc bÇu chiÕn sü thi ®ua nhiÒu n¨m liÒn vµ ®· tõng ®îc c¬ së ( cÊp côc ) ®Ò nghÞ trªn xÐt tÆng danh hiÖu anh hïng lao ®éng. T«i vèn sèng trung thùc, nh©n ¸i. Cho ®Õn ngµy nµy kh«ng nh÷ng t«i cha bao giê vi ph¹m ph¸p luËt mµ thêi tríc còng cha hÒ bÞ bÊt cø h×nh thøc kû luËt nhá nµo , kÓ c¶ viÖc ®a ra kiÓm th¶o.

VËy mµ sao c¶ ®êi theo çch m¹ng t«i cø m·i m·i bÞ ph©n biÖt ®èi xö, bÞ b¹c ®·i. Tríc ®©y do ph¶i c¶nh gi¸c lý lÞch gèc g¸c cha «ng ®· ®µnh. Ngµy nay ®· ®æi míi vµ yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp ho¸ mét çch sèng cßn ®ßi hái chóng ta ph¶i thùc sù më réng ®¹i ®oµn kÕt, hoµ gi¶i hoµ hîp ®Ó kh«ng chØ gi¶m thiÓu chèng ®èi mµ cßn tranh thñ ®îc mäi tµi n¨ng trÝ tuÖ trong vµ ngoµi níc, nhng, sao l¹i vÉn cø nh thÕ nµy!!!

T«i kh«ng chØ “cay có” vÒ mét chuyÕn ®i häp ë níc ngoµi. ( Sù thËt th× còng ®¸ng “cay có”, bëi v×, ai còng ®· biÕt cßn ®îc mêi mäc nh thÕ nµy chÝnh lµ nhê d hëng cña suèt bao nhiªu n¨m “dïi mµi kinh sö”, cña nhiÒu ®ªm xa hÇu nh thøc tr¾ng. Nay, tuy søc khoÎ cßn tèt, trÝ lù vÉn dåi dµo, nhng v× ®· nghØ hu nªn ch¾c g× cßn sÏ ®-îc “mua chuéc ®ãn mêi “ n÷a.).Sau mÊy n¨m tiÕn hµnh c¶i çch hµnh ch¸nh, nghÞ quyÕt 2 l¹i võa ghi râ rµng : “ KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ.. .. ®îc ®i båi dìng vµ trao ®æi khoa häc ë níc ngoµi ”, ai còng nghÜ viÖc lµm thñ tôc nh t«i ph¶i dÔ dµng, nhanh chãng l¾m chø.

205

Mçi khi tù hái v× sao m×nh l¹i bÞ ®èi xö tÖ b¹c mét çch hÕt søc phi lý nh v©y, tÖ b¹c ®Õn møc nh lµ rÊt d· man, t«i cµng kh«ng thÓ k×m lßng.TÖ b¹c ®Çy ®o¹ suèt thêi trÎ cña t«i cha ®ñ sao ? Nay, t«i ®· giµ ! Ph¶i ch¨ng ngêi ta muèn hµnh h¹ t«i cho ®Õn chÕt?! Sù phÉn uÊt hoµn toµn cã lý nhiÒu lóc tëng nh ®Èy t«i ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng cßn chÕ ngù næi m×nh !

DÉu sao t«i vÉn cø cè nu«i dìng lßng tin cho m×nh vµ quyÕt ®Þnh göi bøc th nµy ®Õn çc ®ång chÝ. Tha thiÕt mong ®îc çc ®ång chÝ lu t©m xem xÐt vµ cho ý kiÕn chØ ®¹o gi¶i quyÕt .”

Bøc th ®· ®îc göi tíi çc c¬ quan h÷u tr¸ch vµ mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp. VËy mµ, cho ®Õn nay t«i vÉn kh«ng hÒ nhËn ®îc mét v¨n b¶n phóc ®¸p, mét lêi chØ dÉn . . . ! Ph¶i ch¨ng ë x· héi ta con ngêi nãi chung, ngêi trÝ thøc nãi riªng, ngµy cµng bÞ coi rÎ, nh÷ng khiÕu tè cña nh©n d©n ngµy cµng kh«ng thÓ lät tai çc vÞ l·nh ®¹o trong khi ta cø tuyªn bè chÕ ®é chÝnh trÞ u viÖt, chÝnh quyÒn thùc sù do d©n , v× d©n.

Mêi l¨m n¨m tríc mét tiÕng kªu nhá nhoi cña mét trÝ thøc trÎ, bÒ dÇy cèng hiÕn cßn máng nh t«i lóc bÊy giê cßn lät ®îc vµo t©m trÝ cña mét vÞ Thñ tíng vµ ®îc Thñ tíng chØ thÞ gi¶i quyÕt rÊt cô thÓ, rÊt ®óng ®¾n. VËy mµ, b©y giê !

206

Cã ngêi tr¶ lêi díi h×nh thøc “khÈu thiÖt v« b»ng “ víi t«i r»ng t«i kh«ng ®îc ®i Héi nghÞ Quèc tÕ nµy v× võa qua ®· viÕt bµi “ Nh©n quyÒn- Kh¸t väng ngµn ®êi “. T«i hoµn toµn kh«ng tin r»ng ®Êy lµ ®iÒu ®óng ®¾n. Mét lµ, héi nghÞ nµy lµ héi nghÞ khoa häc tù nhiªn chuyªn ngµnh cña t«i, kh«ng cã g× dÝnh d¸ng ®Õn chÝnh trÞ. Hai lµ, bµi viÕt “ Nh©n quyÒn- Kh¸t väng ngµn ®êi ” cña t«i vÒ c¬ b¶n kh«ng cã g× sai tr¸i. Bµi viÕt ®· ®îc t«i ®em ®Õn tËn 1a Hïng v¬ng göi cho tæng bÝ th §ç Mêi vµ mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc; göi ban V¨n ho¸ T tëng trung ¬ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå chÝ Minh, T¹p chÝ Céng s¶n, T¹p chÝ Th«ng tin Lý luËn, Héi ®ång Trung ¬ng Liªn hiÖp çc héi Khoa häc Kü thuËt ViÖt nam, çc khoa LuËt ë mét sè trêng §¹i häc...

Trong khi ngêi ta lao ra thÞ trêng xoay së lµm giÇu hoÆc “ qu©n m¹c vÊn ” ®èi víi thÕ sù ®Ó ®îc hëng l¹c trong nhµn t¶n th× t«i cÆm côi ®äc, tra cøu, viÕt, rÊt c«ng phu víi bao nhiªu lao lung khi ph¶i vËn dông kh«ng chØ trÝ lùc mµ c¶ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ lßng dòng c¶m. Bëi v×, t«i hoµn toµn tin r»ng viÖc lµm cña t«i thËt sù cÇn thiÕt vµ nhÊt ®Þnh sÏ cã Ých cho nh©n d©n t«i, cho ®Êt níc t«i. Ngµy h«m nay nÕu ai ®ã v× lý do nµy kh¸c cè t×nh chèi bá hoÆc trï dËp th× ngµy mai lÞch sö sÏ ph¸n quyÕt c«ng minh. §ã lµ ®iÒu ch¾c ch¾n.

Kh«ng ®ång ý víi mét sè luËn ®iÓm trong bµi, çc ®ång chÝ trong ban V¨n ho¸ T tëng Trung -¬ng §¶ng ®· mêi t«i ®Õn trao ®æi. Kh«ng khÝ

207

buæi gÆp cã lóc gay g¾t nhng nãi chung trªn c¬ së ®Êu tranh lý luËn. T«i s½n sµng chÊp nhËn vµ thËm chÝ quý träng sù c¨ng th¼ng, quyÕt liÖt xuÊt ph¸t tõ tinh thÇn khoa häc.

§¸ng tiÕc r»ng, ngµy 25 th¸ng 3 n¨m 1997, Uû ban MÆt trËn Tæ quèc x· Trung Hoµ l¹i triÖu t«i ra héi trêng víi lêi tuyªn bè khai m¹c cña chñ to¹ nÆng mïi ®Êu tè. Buæi häp gåm hÇu hÕt lµ Cùu chiÕn binh, trong ®ã cã hai vÞ tíng, kho¶ng mét nöa lµ ®¹i t¸, ®¹i diÖn ban V¨n ho¸ T tëng Thµnh uû Hanoi, c«ng an . . N¨m ngêi ®îc ph©n c«ng ®äc tríc vµ ®îc chØ ®Þnh ph¸t biÓu ý kiÕn. Çc ý kiÕn cã ®«i phÇn gay g¾t kh«ng ®¸ng cã, tuy nhiªn nãi chung lµ ch©n t×nh, ®Æc biÖt lµ ý kiÕn cña hai vÞ tíng. HÇu hÕt çc ý kiÕn ®îc viÕt s½n. MÆc dÇu vËy, ë ®©y Ýt thÊy ®Ò cËp ®Õn néi dung chñ yÕu cña bµi viÕt lµ vÒ vÊn ®Ò nh©n quyÒn.

SÏ kh«ng cã g× thËt qu¸ ®¸ng nÕu chñ to¹ cuéc häp kh«ng tù ý dùng lªn kÕt luËn r»ng t«i bÞ héi nghÞ quy kÕt cã t tëng ph¶n ®éng vµ bÞ mäi ng-êi c¨m phÉn

TÖ h¹i h¬n lµ sau ®ã ngêi ta óp óp më më truyÒn tin cho xãm giÒng r»ng t«i lµ phÇn tö nguy hiÓm ®ang bÞ c¬ quan an ninh theo giâi chÆt chÏ. Mét sè b¹n ®ång niªn, chñ yÕu lµ ®¹i t¸ vÒ hu, bµn ®Þnh tæ chøc chung b÷a c¬m mõng tuæi 60 víi t«i còng bÞ cËt vÊn. L¹ lïng h¬n lµ, hai ngµy sau buæi häp, bçng nhiªn trÎ con Çm Çm nÐm g¹ch ®¸ vµo nhµ t«i, nhiÒu hßn to h¬n

208

n¾m tay. HiÖn tîng nµy cha bao giê xÈy ra víi gia ®×nh t«i ë bÊt cø khu tËp thÓ nµo.

Kh«ng cho ®äc bµi viÕt cña t«i nhng bµ con ®îc nghe phæ biÕn lê mê r»ng t«i b«i nhä qu¸ khø vµ phØ b¸ng l·nh tô mét çch ®éc ®Þa.

Sù thËt th× trong bµi “ Nh©n quyÒn- Kh¸t väng ngµn ®êi “ dµi 14 trang ®¸nh m¸y cña t«i cã ®o¹n viÕt :

“ ThËt ghª sî khi vÞ thñ lÜnh tõ mét hßn ®¶o nhá bÐ gµo thÐt lªn: KÎ thï mµ ®Æt ch©n lªn ®Êt níc nµy th× chóng chØ cã thÓ bíc ®i trªn hoang tµn cña m¸u vµ tro bôi !

Hµng chôc, hµng tr¨m triÖu ngêi sao l¹i chØ cã thÓ ®îc sèng, tæ quèc sao l¹i chØ cã thÓ ®îc phÐp tån t¹i khi nã chÞu “nhuém mÇu ” bëi mét hÖ t tëng ABC, chÞu tu©n theo sù l·nh ®¹o cña mét ®¶ng OPQ, chÞu thõa nhËn mét l·nh tô XYZ? Sao ngêi ta l¹i b¾t trÎ giµ trai g¸i muèn ®îc thõa nhËn lµ yªu níc th× ph¶i yªu chñ nghÜa x· héi ( ®Ó råi nÕu kh«ng yªu chñ nghÜa x· héi tøc lµ ph¶n qu«c, lµ kh«ng ®îc b¶o ®¶m quyÒn ®îc sèng ). Sao l¹i ph¶i ®èt ch¸y c¶ gi¶i Trêng S¬n ®i nÕu ®Êt níc nµy kh«ng thuéc vÒ chóng ta ?! “

Ph¶i ch¨ng ë ®©y t«i muèn cè t×nh b«i xÊu l·nh tô ?

Trong buæi to¹ ®µm ë ban V¨n ho¸ T tëng Trung ¬ng, t«i ®· nªu nhËn xÐt phª ph¸n çch tuyªn

209

truyÒn gi¸o dôc suy t«n l·nh tô cña ta lµ rÊt khiªn cìng, chiÕu lÖ. Kh«ng nªn nãi µo µo cho xong r»ng chñ tÞch Hå ChÝ Minh cña chóng ta lµ thÇn th¸nh. Nãi nh vËy Ýt søc thuyÕt phôc vµ kh«ng kÝch thÝch ®îc sù noi g¬ng. §Æc biÖt lµ v¬Ý çc thÕ hÖ trÎ tõ nay vÒ sau. CÇn nãi ®óng sù thËt r»ng Cô lµ mét con ngêi mang nh÷ng yÕu tè th¸nh nh©n. §· lµ con ngêi th× tÊt nhiªn cã ®óng, cã sai, cã xÊu, cã tèt. NÕu ta nãi ®îc mét çch ch©n thµnh çi sai, çi cha hoµn h¶o cña Ngêi th× thÕ hÖ trÎ míi tin khi ta biÓu d¬ng çc yÕu tè th¸nh nh©n trong con ngêi ®ã. Nãi çi sai cña Cô cµng hÕt søc cÇn thiÕt, bëi v× yÕu tè th¸nh nh©n trong con ngêi Cô cµng cã søc c¶m ho¸ m·nh liÖt bao nhiªu th× çi sai cña Cô cµng cã søc lung l¹c ghª gím bÊy nhiªu.

§Êng th«ng th¸i, siªu viÖt nµo còng cã lóc nhÇm lÉn, cã lêi nãi sai. §ã lµ ®iÒu b×nh thêng. §iÒu ®¸ng bÊt b×nh lµ ë chç ai ®ã cø v« t×nh hay cè ý nh¹i l¹i vµ t« m¹c lªn ®Ó lòng ®o¹n x· héi.

Ai còng biÕt r»ng t tëng Nho gi¸o víi “tam c¬ng, ngò thêng “ ®· thÊm s©u vµo x· héi ta ®Õn møc nµo. VËy nhng tinh thÇn M¹nh Tö cßn ®îc t«n thê cao h¬n. ThÇy M¹nh Tö nãi : “ D©n vi quý, x· t¾c thø chi, qu©n vi khinh “ ( D©n ph¶i ®îc quý nhÊt, ®Êt níc lµ thø yÕu, vua cã thÓ xem nhÑ ). Cßn d©n th× cßn tÊt c¶. Cßn ®Êt níc th× cßn hoa tr¸i ®Ó tõ ®Êy l¹i sinh ra l·nh tô, sinh ra ®¶ng vµ çc chÕ ®é chÝnh tri u viÖt h¬n nhÊt ®Þnh l¹i ®îc thiÕt lËp nªn .

210

Kh«ng thÊm nhuÇn ®¹o lý ®ã th× khi n¾m ®îc quyÒn bÝnh trong tay, ngåi trªn ngai vµng chÔm chÖ ngêi ta rÊt dÔ trë nªn tµn b¹o. Kh«ng ph¶i chØ ®¸m d©n ®en mµ ngay c¶ nh÷ng bËc chÝ sü, nh÷ng ®ång chÝ ®· tõng n»m gai nÕm mËt, r¬i x¬ng ®æ m¸u thiÕt lËp nªn ngai vµng ®ã, chØ cÇn tr¸i ý liÒn bÞ quy ngay lµ nghÞch ph¶n ®Ó trõ khö kh«ng gím tay. Lµm sao tëng tîng næi ë níc ta còng cã ngêi ca ngîi vµ chñ tr¬ng, khi cÇn, s½n sµng ®em xe t¨ng cµ lªn tÊt c¶ biÓn ngêi ®ång bµo m×nh råi sau ®ã cø ®em gÇu xóc hiÖn ®¹i phi tang tÊt c¶ ®èng thÞt x-¬ng tan n¸t cho thËt nhanh lµ xong ! Kh«ng, kh«ng chÝnh quyÒn nµo, kh«ng chñ thuyÕt nµo ®îc xem lµ thiªng liªng h¬n x¬ng m¸u ®ång bµo.

Tin r»ng ngêi ViÖt Nam träng ngò thêng, biÕt lÊy ch÷ “nh©n” lµm ®Çu sÏ kh«ng ngêi chiÕn sü trÎ nµo chÞu phôc tïng nh÷ng lÖnh ®µn ¸p v« lu©n cña bÊt cø ai. Vô Uy Nç võa qua ®· chøng tá ®iÒu ®ã. C¶m ¬n ý kiÕn “ qu©n s “ tõ bi b¸c ¸i ®· kÞp thêi dÑp bá ®îc mét chñ tr¬ng hµnh ®éng tµn b¹o. Hoan nghªnh ®ång chÝ Tæng bÝ th ®· biÕt s¸ng suèt chän ý “qu©n s” ®óng trong trêng hîp nµy.

ThÊm nhuÇn ®¹o lý trªn cßn gióp chóng ta tiÕt chÕ ®îc bÖnh c«ng thÇn vµ thãi kiªu ng¹o céng s¶n. ChÝnh bÖnh c«ng thÇn vµ thãi kiªu ng¹o còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ph¸t triÓn trµn lan quèc n¹n tham-«-vµ-l·ng-phÝ rÊt tÖ h¹i ë níc ta. Cã ng«i vÞ l·nh ®¹o lµ ngêi ta tù cho m×nh çi quyÒn ¨n trªn ngåi chèc, bßn rót tiÒn

211

cña nh©n d©n x©y c«ng së thËt sang träng, ®i lo¹i xe «t« ®¾t tiÒn h¬n c¶ quan chøc t b¶n !

T«i ®Æt bót viÕt mÊy dßng phª ph¸n mét çch tr¨n trë víi tÊt c¶ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña m×nh. T«i thËn träng vµ tÕ nhÞ ®Õn møc kh«ng g¾n tªn Cô Hå víi c©u nãi ®ã. VËy mµ sao ngêi ta vÉn cè t×nh t×m mäi çch xuyªn t¹c t©m huyÕt cña t«i ®Ó dÔ bÒ h·m h¹i.

Khi muèn vËn ®éng b×nh thêng ho¸ quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú, mét sè ngêi thêng kªu gäi h·y quªn qu¸ khø. §Êy lµ lêi kªu gäi hÕt søc phi lý. Con ngêi lµm sao cã thÓ quªn ®îc qu¸ khø. V¶ ch¨ng, h¬n thÕ n÷a, con ngêi kh«ng bao giê ®îc quªn qu¸ khø. Bëi v×, cã «n cè th× míi tri t©n ®-îc. Kh«ng quªn qu¸ khø nhng cÇn nhËn thøc râ l¹i qu¸ khø b»ng nh·n quan nh©n b¶n ngµy h«m nay víi tinh thÇn híng vÒ t¬ng lai. Tõ ®Êy, thùc t©m xo¸ bá hËn thï, cïng nhau hµn g¾n tÊt c¶ nh÷ng g× ®· ®æ vì, mÊt m¸t trong qu¸ khø.

DÉu sao, xo¸ bá hËn thï, hµn g¾n sai lÇm qu¸ khø vÉn kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn cÇn, cµng kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®ñ b¶o ®¶m ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ bÒn v÷ng mèi bang giao gi÷a Viªt Nam vµ Hoa Kú. ViÖt Nam kh«ng nh÷ng chØ cÇn x©y ®¾p mèi bang giao h÷u h¶o víi Hoa Kú, mµ cßn héi nhËp mét çch hoµ hîp víi céng ®ång quèc tÕ. Muèn vËy, mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ chóng ta ph¶i chia sÎ ®îc víi céng ®ång quèc tÕ nh÷ng nhËn thøc vÒ nh÷ng gi¸ trÞ chung thiªng liªng cña nh©n lo¹i nh tù do, d©n chñ, nh©n quyÒn.

212

Do nh÷ng hoµn c¶nh lÞch sö Ðo le, chóng ta ®· t¸ch biÖt kh¸ l©u víi thÕ giíi nãi chung nªn ®ång thêi còng trë nªn xa l¹ vµ, thËm chÝ, ®èi nghÞch víi nh÷ng nhËn thøc vÒ çc gi¸ trÞ chung thiªng liªng ®ã. T×nh tr¹ng ®· trë thµnh th©m c¨n cè ®Õ vµ lµ ý chÝ l·nh ®¹o x· héi nªn kh«ng dÔ g× lay chuyÓn ®îc. §Æc biÖt lµ trong hoµn c¶nh kh«ng cã tù do t tëng, tù do ng«n luËn.

Kh«ng Ýt ngêi nhËn thÊy ®îc sù bøc sóc ph¶i c¶i t¹o nh·n quan cña chóng ta vÒ çc vÊn ®Ò nªu trªn vµ bµi viÕt “ Nh©n quyÒn- Kh¸t väng ngµn ®êi “ cña t«i lµ sù biÓu hiÖn tr¸ch nhiÖm hÕt søc tÝch cùc cña mét c«ng d©n ®èi víi ®Êt níc.

T«i göi bøc th nµy tíi çc ®ång chÝ víi niÒm hy väng r»ng nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy cña t«i sÏ ®îc xem xÐt têng tËn, nh÷ng chñ tr¬ng ®èi xö tåi tÖ mét çch rÊt sai tr¸i ®èi víi t«i ph¶i ®îc uèn n¾n vµ ng¨n chÆn.

B¶n b¸o ço khoa häc cña t«i ®· ®îc ban tæ chøc Héi nghÞ §Þa VËt lý Quèc tÕ lÇn thø 59 cña Héi çc nhµ §Þa häc vµ Kü s Ch©u ¢u ®a vµo ch-¬ng tr×nh vµ s¾p xÕp tr×nh bµy tõ 14h50’ ®Õn 15h15’ t¹i Héi trêng 1, Khu héi nghÞ Palexpo, Geneva, Thuþ sü. T«i hy väng sÏ ®îc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh nÕu ®îc sù quan t©m can thiÖp cña çc ®ång chÝ .

Tr©n träng

213

Th yªu cÇu xö lý C«ng an vµ çn bé T t ëng – V¨n ho¸


Hµ néi ngµy 5 th¸ng 5 n¨m 2000

KÝnh göi : Quèc héi níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam

T«i lµ NguyÔn Thanh Giang, sinh n¨m 1936, tham gia çch m¹ng tõ Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Vèn lµ mét çn bé khoa häc tù nhiªn, nh÷ng lÜnh vùc ®ãng gãp cña t«i trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c chñ yÕu thuéc ngµnh gi¸o dôc vµ kh¶o cøu ®Þa vËt lý. Tuy nhiªn, do ý thøc tr¸ch nhiÖm c«ng d©n th«i thóc m¹nh mÏ, h¬n mê× n¨m qua t«i thêng viÕt mét sè bµi mang tÝnh chÝnh luËn göi c¬ quan ng«n luËn vµ çc ®ång chÝ l·nh ®¹o tham gia bµn b¹c nh÷ng vÊn ®Ò quèc kÕ d©n sinh. Tuy tr×nh ®é h¹n chÕ do chØ ®îc häc chÝnh quy vÒ khoa häc tù nhiªn nhng thùc tÕ nh÷ng ý kiÕn ph¸t biÓu cña t«i ®· tõng ®ãng gãp kh«ng nhá gióp söa ®æi mét sè v¨n kiÖn lín vµ ®iÒu chØnh mét vµi chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cha thËt ®óng ®¾n cña §¶ng vµ ChÝnh phñ. Suèt ®êi, t«i sèng trung thùc, trong s¸ng, cha hÒ

214

ph¹m khuyÕt ®iÓm dï chØ ®Õn møc bÞ c¶nh ço.

VËy mµ, ngµy 4 th¸ng 3 n¨m 1999 c«ng an bçng Ëp tíi, tèng giam t«i suèt h¬n hai th¸ng trêi. §ang tõ ngêi b×nh thêng, m¹nh khoÎ, nh÷ng ®Çy ®o¹ tinh thÇn mét çch d· man vµ nh÷ng lý do nµo ®ã n÷a trong tï ®· gieo chøng tËt vÒ huyÕt ¸p cho t«i. TÖ h¹i h¬n, s¸ng 11 th¸ng 10 n¨m 1999 hä l¹i v« cí x«ng vµo nhµ lÊy ®i mét sè thiÕt bÞ v¨n phßng trÞ gi¸ b»ng tiÒn l¬ng nhiÒu n¨m cña t«i.

Ngµy 4 th¸ng 3 n¨m 2000, tuy hä ®· buéc ph¶i tuyªn bè b·i bá cuéc ®iÒu tra v« c¨n cø ®èi víi t«i, nhng ®Õn nay, hä vÉn kh«ng chÞu ®em tr¶ çc m¸y thiÕt bÞ v¨n phßng mµ hä ®ang thu gi÷ phi ph¸p cho t«i. §iÖn tho¹i nhµ t«i vÉn cha ®îc nèi l¹i !

§¸ng phµn nµn h¬n, phô ho¹ víi c«ng an Hµ Néi, ban V¨n ho¸ T tëng Thµnh uû Hµ Néi cßn t¸n ph¸t réng r·i mét b¶n th«ng b¸o vµ mét sè çn bé ban T tëng V¨n ho¸ Trung ¬ng cßn ®i phæ biÕn ®ã ®©y nhiÒu th«ng tin bÞa ®Æt, nhiÒu nhËn ®Þnh sai lÇm gieo r¾c sù ngé nhËn rÊt ®¸ng tiÕc ®èi víi t«i vµ gia ®×nh t«i. Tæng hîp nh÷ng thñ ®o¹n x¶o tr¸ ®ã ®· t¹o nªn t×nh tr¹ng c« lËp, v©y h·m gia ®×nh t«i. Tuy kh«ng cßn bÞ nhèt trong nhµ giam, nhng thùc tÕ, t«i vÉn bÞ ®Çy ®o¹ trong kiÕp tï t¹i nhµ !

Th¬ng c¶m tríc c¶nh tai ¬ng, nhiÒu ngêi khuyªn t«i nªn ®Ö ®¬n kiÖn lªn toµ ¸n. Song le, tríc

215

t×nh c¶nh níc nhµ ®ang cã nguy c¬ l©m vµo khñng ho¶ng trÇm träng nhiÒu mÆt, t«i muèn nÐn lßng chÞu ®ùng ®Ó tr¸nh g©y thªm mét x¸o ®éng dï nhá. MÆc dÇu vËy, ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng minh, gi÷ nghiªm kû c¬ng, phÐp níc, ®Ó r¨n ®e vµ ng¨n chÆn nh÷ng hµnh ®éng l¹m quyÒn, nhiÔu nh¬ng, t«i xin ®Ò nghÞ nh÷ng viÖc sau :

1 - Th«ng b¸o trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hoÆc b»ng h×nh thøc nµo ®ã c¶i chÝnh l¹i nh÷ng th«ng tin thÊt thiÖt ®èi víi t«i vµ gia ®×nh t«i mµ C«ng an vµ c¬ quan V¨n ho¸ T t-ëng ®· g©y ra.

2 - Tr¶ l¹i nh÷ng tµi s¶n mµ c«ng an Hµ Néi ®ang thu gi÷ phi ph¸p cña t«i. Nèi l¹i ®iÖn tho¹i cho gia ®×nh t«i .

3 - §a ra khái ngµnh c«ng an vµ truy tè tríc ph¸p luËt trung t¸ Ph¹m v¨n Ngä, phã c¬ quan an ninh ®iÒu tra thuéc së c«ng an Hµ Néi vÒ téi vu khèng ( ®iÒu 117 ), téi cíp ®o¹t tµi s¶n cña c«ng d©n ( ®iÒu 151 ). T¹i sao trong c«ng v¨n göi Bu ®iÖn thµnh phè Hµ néi, trung t¸ Ngä d¸m vu ço t«i sö dông ®iÖn tho¹i ®Ó g©y rèi, ph¸ ho¹i an ninh quèc gia ? Yªu cÇu ®a b»ng chøng cô thÓ .

4 - KiÓm ®iÓm vµ cã h×nh thøc xö lý kû luËt thÝch ®¸ng ®èi víi mét sè çn bé ë ban V¨n ho¸ T tëng Hµ Néi vµ Trung ¬ng, do nhËn thøc non kÐm, do hµm hå ®· c«ng bè nh÷ng ý kiÕn sai l¹c, g©y rèi lo¹n x· héi. T¹i sao hä d¸m c«ng bè

216

trong mét v¨n b¶n cña Thµnh uû Hµ Néi r»ng “ NguyÔn Thanh Giang ®· viÕt nhiÒu tµi liÖu chèng §¶ng vµ Nhµ níc”…” Qua nh÷ng vËt chøng thu gi÷ ®îc, ®· thÓ hiÖn râ sù cÊu kÕt chÆt chÏ cña Thanh Giang víi çc lùc lîng ph¶n ®éng ë níc ngoµi nh»m ©m mu g©y rèi lo¹n x· héi…”?

KÝnh tha Quèc héi

Nçi oan khiªn, thiÖt thßi cña mét ç nh©n dï lín ®Õn ®©u còng kh«ng ®¸ng kÓ g× so víi nghÜa vô ®èi víi ®Êt níc. Nh÷ng ®Ò nghÞ nªu trªn cña t«i kh«ng nh»m tho¶ m·n chØ cho yªu s¸ch ç nh©n mµ c¬ b¶n v× ®Êt níc. Nh÷ng c xö sai lÇm võa qua ®èi víi t«i kh«ng chØ lµm th¬ng tæn l¬ng tri nh÷ng ngêi ch©n chÝnh trong níc, mµ c¶ thÕ giíi. TÊt c¶ ®Òu ®· hiÓu r»ng chóng ta ®µn ¸p trÝ thøc vµ râ rµng níc ta cã tï chÝnh trÞ. ChÝnh v× vËy, nh÷ng ph¶n øng quyÕt liÖt ®· dÊy lªn rÊt m¹nh mÏ c¶ trong vµ ngoµi níc. Nguyªn uû viªn bé chÝnh trÞ TrÇn Xu©n B¸ch tiÕp nhËn ý kiÕn nhiÒu l·o thµnh çch m¹ng vµ d luËn x· héi, sau nhiÒu n¨m “ kÝnh nhi viÔn chi “, ®· ph¶i quyÕt ®Þnh ®¨ng ký gÆp tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu ( ®ång chÝ Ph¹m ThÕ DuyÖt ®îc cö thay mÆt ), ®Ó chØ trao ®æi ba vÊn ®Ò; trong ®ã, vÊn ®Ò thø hai dµnh riªng ph©n tÝch nh÷ng sai lÇm vµ mèi lo ng¹i vÒ hËu qu¶ xÊu g©y ra do viÖc hµnh xö kh«ng ®óng ®¾n ®èi víi t«i.…Trªn trêng quèc tÕ, kh«ng chØ trÝ thøc vµ çc tÇng líp quÇn chóng phÉn né ( hµng chôc ngµn ngêi ký tªn vµo çc b¶n kh¸ng nghÞ, hµng ngµn ngêi xuèng ®êng biÓu t×nh ) ; kh«ng

217

chØ hµng chôc tæ chøc quèc tÕ vµ phi chÝnh phñ mµ nhiÒu nhµ níc ( Hoa Kú, NhËt B¶n, Ph¸p … ) chÝnh thøc lªn ¸n. H×nh ¶nh níc ta trªn thÕ giíi bÞ xÊu ®i rÊt nhiÒu. Do ®ã, ®· g©y nªn nh÷ng thiÖt thßi lín, kh«ng ®¸ng cã cho nh©n d©n ta, cho ®Êt níc ta.

KÝnh mong Quèc héi kÞp thêi chØ ®¹o çc c¬ quan h÷u tr¸ch kiªn quyÕt chèng thãi cöa quyÒn, û thÕ quyÒn lùc coi thêng oan khiªn mét çch v« ®¹o ®øc, dòng c¶m vµ ch©n thµnh nhËn sai lÇm, nghiªm tóc nhËn téi vµ söa ch÷a sai lÇm ®Ó ®îc nh©n d©n ta vµ thÕ giíi thõa nhËn.

Tr©n träng

218

Th ph¶n kh¸ng


Hµ néi ngµy 26 th¸ng 2 n¨m 2000

KÝnh göi : Çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc, Quèc héi, ChÝnh phñ Çc c¬ quan th«ng tÊn vµ b¸o chÝ

Ngµy 4 th¸ng 3 n¨m 1999, t«i ®ang trªn ®êng ®Õn lµm viÖc t¹i mét Trung t©m Khoa häc - C«ng nghÖ th× bÞ mét tèp c«ng an ®ét nhiªn Ëp tíi b¾t råi tèng giam. Sau h¬n hai th¸ng trêi hµnh h¹ tra xÐt vu v¬, phÇn v× hä thÊy qu¸ chõng v« lý, phÇn bÞ d luËn trong vµ ngoµi níc lªn ¸n m¹nh mÏ, hä buéc ph¶i th¶ t«i. MÆc dÇu vËy, hä vÉn ngoan cè ra "LÖnh cÊm ®i khái n¬i c tró " ®èi víi t«i. Hä tuú tiÖn vµ v« tr¸ch nhiÖm ®Õn møc hÕt thêi gian gia h¹n ®iÒu tra lÇn thø nhÊt, råi thêi gian gia h¹n ®iÒu tra lÇn thø hai còng kh«ng buån th«ng b¸o g× cho t«i. Hä cè t×nh duy tr× tr¹ng th¸i lÊp löng ®Ó dÔ bÒ thao tóng ph¸p luËt.

219

Khi rêi tr¹i giam, hä lÖnh miÖng cho t«i kh«ng ®-îc ®i khái Thµnh phè. S¸u giê rìi s¸ng ngµy 11 th¸ng 10 n¨m 1999 hä l¹i ®ét nhiªn v« cí Ëp vµo nhµ t«i lÊy ®i chiÕc comput¬ vµ mét sè thiÕt bÞ kh¸c. Hä cßn l«i t«i lªn Së C«ng an Hµ Néi ®Ó tra hái ví vÈn. Qu¸ phÉn né tríc sù phi lý ®ã, t«i kh«ng tù kiÒm chÕ næi, ®· ph¶n øng quyÕt liÖt. ThÕ lµ hä l¹i tuú tiÖn ra lÖnh miÖng cÊm t«i kh«ng ®îc ra khái phêng ! Cã lÇn t«i ®· ph¶i h¹ m×nh xuèng khÈn kho¶n tr×nh bµy víi hä xin ®-îc cïng mét nhãm anh em nghiªn cøu khoa häc ®i tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®Þa vËt lý ®Ó t×m kiÕm níc ngÇm cho mét ®¬n vÞ bé ®éi ë Thanh Ho¸ quª t«i, nhng hä còng kh«ng cho.

Tëng lµ l¬ng t©m hä day døt vµ phÇn nµo biÕt phôc thiÖn nªn khi t«i rêi tr¹i giam, hä ®· nèi l¹i ®iÖn tho¹i cho gia ®×nh t«i; nµo ngê, sau ngµy t«i to tiÕng víi hä ë Së C«ng an Hµ Néi, hä l¹i c¾t ®iÖn tho¹i cña gia ®×nh t«i, ngang nhiªn vi ph¹m ®iÒu 73 cña HiÕn ph¸p .

Hä kh«ng chØ rØ r¶ vu khèng ®ã ®©y r»ng t«i chèng chÝnh quyÒn nh©n d©n, c¾t ®iÖn tho¹i ®Ó c« lËp gia ®×nh t«i, mµ nhiÒu ngêi th©n thÝch ®Õn th¨m t«i, khi vÒ c¬ quan còng bÞ nh¾c khÐo ®Ó dung do¹. Hä nhÉn t©m v©y chÆt t«i trong kiÕp tï t¹i nhµ!

Hä kh«ng hÒ d¸m tranh luËn c«ng khai mµ chØ ra søc t×m mäi thñ ®o¹n nham hiÓm ®Ó bng bÝt, xuyªn t¹c, nhng ch¾c ch¾n r»ng t tëng t«i, chÝnh kiÕn cña t«i, quan ®iÓm cña t«i, tÊc lßng thùc sù v× tæ quèc, v× ®ång bµo cña t«i ch¼ng

220

bao l©u n÷a sÏ ®îc ®«ng ®¶o nh©n d©n tr©n quý tiÕp nhËn. §Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn cña thêi ®¹i th«ng tin bïng næ nµy.

T«i thêng kh«ng ph¶n ®èi, thËm chÝ kh«ng thÊy khã chÞu khi bÞ theo dâi, dß xÐt, kÓ c¶ bÞ xem trém th, bÞ nghe lÐn ®iÖn tho¹i nhng kh«ng thÓ kh«ng bùc tøc tríc sù l¹m quyÒn v« lèi, sù cÈu th¶ ®Õn møc v« v¨n ho¸.

Çc Ên phÈm khoa häc cña ViÖn Hµn l©m Khoa häc N÷u ¦íc, cña Héi §Þa vËt lý Mü…göi cho t«i d-íi d¹ng gÇn nh lµ trÇn còng bÞ bãc ra.( Con dÊu cña chÝnh hä ®ãng trªn chiÕc bao b× ni l«ng khi d¸n l¹i l¹i quay vµo trong ! ).

Th cña trêng ®¹i häc Leeds, V¬ng quèc Anh yªu cÇu t«i viÕt nhËn xÐt cho mét nghiªn cøu sinh ViÖt Nam còng bÞ xem trém. Th cña ViÖn Hµn l©m Khoa häc Mü mêi t«i dù mét seminar trong ®ã chØ cã hai ngêi tr×nh bµy hai b¸o ço khoa häc tù nhiªn, ngêi thø nhÊt lµ mét gi¸o s tiÕn sü BØ, ngêi thø hai lµ t«i. Seminar tæ chøc vµo ngµy 22 th¸ng 12 n¨m 1999, giÊy mêi göi tríc ®ã rÊt l©u nhng 26 th¸ng 12 n¨m 1999 ngêi ®a th míi trao cho t«i.

ViÖc thu gi÷ v« lý çc tµi liÖu vµ nh÷ng thiÕt bÞ v¨n phßng trÞ gi¸ t¬ng ®¬ng tiÒn l¬ng nhiÒu n¨m cña t«i ®· bÞ nhiÒu ngêi ph¶n ®èi. Tíng TrÇn §é göi th cho çc nhµ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ níc v¹ch râ " Theo t«i biÕt, m¸y tÝnh lµ c«ng cô lµm viÖc cña çc nhµ khoa häc, cña trÝ thøc vµ lµ mét tµi s¶n cña t nh©n. Sao nhµ níc lÊy

221

quyÒn g× mµ tÞch thu c«ng cô lµm viÖc vµ tµi s¶n cña c«ng d©n. Nhµ níc cã m¾c téi cìng ®o¹t tµi s¶n cña c«ng d©n kh«ng ? ". VËy mµ, cho ®Õn nay, hä vÉn ch©y ú kh«ng chÞu tr¶ cho t«i !

ViÖc trï dËp d· man, ph¸ ho¹i tµn b¹o sù nghiÖp vµ h·m h¹i v« l¬ng t©m cuéc ®êi çc nhµ khoa häc tµi ba nh NguyÔn M¹nh Têng, TrÇn §øc Th¶o …, nh÷ng ®¹i quèc c«ng thÇn nh çc vÞ ®· tõng lµm nªn chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, s¸ng t¸c Quèc ca cho ®Êt níc v v… lµm cho c¶ d©n téc ®au lßng vµ tëng nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm ®· ph¶i thùc t©m s¸m hèi. Sao hä kh«ng biÕt tù vÊn l¬ng t©m mµ nhËn ra cho ®îc kh«ng ph¶i chØ nh÷ng TrÇn §é, Hoµng Minh ChÝnh, NguyÔn Hé, NguyÔn v¨n TrÊn, Lª Hång Hµ … mµ ngay c¶ chóng t«i còng ®· tõng vît bao gian lao, dèc hÕt t©m lùc ®Ó cèng hiÕn c¶ cuéc ®êi cho nh©n d©n, cho ®Êt níc mµ hä ®ang ®îc to¹ hëng. Mäi biÓu hiÖn ®èi xö vong ¬n, tåi tÖ, v« nh©n, phi ®¹o lý nÕu kh«ng bÞ l¬ng t©m tù ®Çy ®o¹ th× råi còng sÏ bÞ nh©n d©n, bÞ lÞch sö nghiªm kh¾c ph¸n xö.

T«i göi th ph¶n kh¸ng nµy víi hy väng nhËn ®îc sù quan t©m cña çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam ch©n chÝnh, sù lªn tiÕng cña çc c¬ quan th«ng tÊn- b¸o chÝ, cña l¬ng tri trong vµ ngoµi níc nh»m ®Êu tranh triÖt bá sù ¸p chÕ, mÊt d©n chñ, vi ph¹m nh©n quyÒn mµ chóng t«i còng nhnh©n d©n cßn ®ang ph¶i g¸nh chÞu. ChØ nhvËy míi v¬n tíi ®îc tiªu chÝ ®éc lËp, tù do, h¹nh phóc mµ chóng ta ®· nªu lªn tõ ngµy ®Çu çch

222

m¹ng, ®Êt níc míi b¶o ®¶m ph¸t triÓn bÒn v÷ng cïng çc céng ®ång tiªn tiÕn trªn thÕ giíi

Tr©n träng

223

12 ngµy tuyÖt thùc trong tr¹i giam B14

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam§éc lËp Tù Do H¹nh phóc

Hµnéi, ngµy 12 th¸ng 8 n¨m 1999

KÝnh göi :

T«i lµ NguyÔn Thanh Giang, ngêi ®· bÞ ®ét nhiªn b¾t giam tõ 4 th¸ng 3 n¨m 1999 t¹i Tr¹i B14 Hanoi. §¸ng phµn nµn h¬n lµ cho ®Õn nay t«i vÉn bÞ b«i nhä bëi nh÷ng lêi xuyªn t¹c mét çch ®éc ®Þa vµ v« c¨n cø cña mét sè çn bé cã ®éng c¬ ç nh©n kh«ng lµnh m¹nh.

Sù viÖc ®¸ng tiÕc nµy kh«ng chØ lµm th¬ng tæn thanh danh t«i, lµm h¹i gia ®×nh t«i mµ cßn g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn uy tÝn cña §¶ng ë trong níc vµ trªn thÕ giíi, t¹o ra nh÷ng khã kh¨n thiÖt thßi kh«ng ®¸ng cã cho nh©n d©n ta, ®Êt níc ta.

T«i buéc ph¶i viÕt bµi ký sù nµy ®Ó trÇn t×nh cïng bÌ b¹n, hä hµng, quª h¬ng vµ c«ng luËn.

T«i ®· göi bµi viÕt nµy ®Õn çc ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ Níc ®Ó ®îc xem xÐt, nÕu cÇn th× nªn tæ chøc rót kinh nghiÖm, ngâ hÇu tr¸nh nh÷ng viÖc lµm ®¸ng tiÕc t-¬ng tù. T«i xin göi tíi çc ®ång chÝ ®Ó mong ®îc cïng quan t©m

Tr©n träng

224

Trong nh÷ng bøc th göi çc «ng Lª Kh¶ Phiªu, TrÇn §øc Long, N«ng §øc M¹nh, Phan V¨n Kh¶i, vî t«i cã kÓ l¹i: "¤ng Giang tríc khi rêi khái nhµ ®· nãi r»ng : "Çc «ng b¾t t«i tríc khi cã nh÷ng chøng cø nµy. Çc «ng h·y nhí lÊy ®iÒu ®ã!". T«i kh«ng ®îc biÕt lµ «ng Giang göi th g× ë bu ®iÖn, nhng qua lêi nãi cña «ng Êy t«i thÊy viÖc b¾t bí nµy thËt lµ khã hiÓu " .

T«i th× t«i kh«ng nhí têng tËn ®· nãi nh÷ng g×, chØ biÕt lóc Êy t«i ®øng rÊt th¼ng. V©y quanh t«i, ë phÝa bªn kia, h¬n hai chôc c«ng an nhiÒu cÊp bËc; bªn nµy: vî, con, ch¸u néi, ch¸u ngo¹i vµ vµi ngêi hµng xãm, hä hµng t×nh cê cã mÆt, ®øng ngåi chËt kÝn gian phßng kh¸ch t¬ng ®èi réng cña nhµ t«i. TÊt c¶ ®Òu söng sèt. Míi lóc tra ngêi nhµ cßn thÊy t«i complª cµv¹t ®µng hoµng, trªn ®êng ®Õn mét Trung t©m Khoa häc C«ng nghÖ mµ t«i lµ cè vÊn. Däc ®êng ®i, t«i rÏ vµo bu ®iÖn 18 NguyÔn Du. T«i võa bá xong mÊy bøc th th× mét tèp ®µn «ng lùc lìng Ëp tíi. Hä kh«ng ®äc lÖnh, kh«ng xuÊt tr×nh thÎ c«ng an. Mét ngêi nãi rÊt gän: "T«i, c«ng an Hµ Néi!”, ®ång thêi giËt ngay ch×a kho¸ xe m¸y, ®Èy t«i ngåi sau lng ngêi ®ang ngåi trªn mét chiÕc xe m¸y kh¸c. T«i kh«ng kÞp ph¶n øng g×. §Þnh thÇn l¹i míi chît nghÜ : "Kh«ng khÐo m×nh bÞ lu manh cíp xe råi mang ®i tèng tiÒn”. Cha kÞp kªu to¸ng lªn th× hä ®· ®a t«i vµo ®ån c«ng an Chî H«m gÇn ®Êy. Hä v©y bña t«i ngay tøc kh¾c bëi mét kh«ng khÝ uy hiÕp phñ ®Çu. Ngêi vµo ra rÇm rËp. Hai chiÕc m¸y quay video cø thÕ chÜa vµo mÆt t«i hÕt gi¸c ®é nµy l¹i gi¸c ®é kia. T«i ngåi th¶n nhiªn chê ®îi, cè gi÷ th¸i ®é trÇm tÜnh v×

225

nghÜ r»ng ngé nhì sau nµy hä x©y dùng mét bé phim tµi liÖu lÞch sö th× sao. ThËt vËy, çi mµn diÔn võa qua qu¶ cã kiÕm hiÖp thËt. NÕu kh«ng th× viÖc g× hä ph¶i lµm thÕ. Cø ®øng nghiªm, gi¬ tay lªn ®Çu chµo t«i kÝnh cÈn, tr×nh thÎ c«ng an trÞnh träng, ®äc lÖnh nghiªm trang cã ph¶i nã danh gi¸ kh«ng? T«i cã ch¹y ®©u mµ sî ! Khi ph¸t biÓu c¶m tëng kÕt thóc giai ®o¹n lôc so¸t ®Ó chuyÓn m¹nh sang giai ®o¹n cho vµo tï h×nh nh t«i ®· nãi to vµ dâng d¹c gÇn nh tríc ®©y tõng thuyÕt tr×nh ë çc héi trêng, çc gi¶ng ®êng, çc th viÖn.Vî t«i kh«ng khãc, con trai t«i mÆt nãng bõng... Kh«ng gian c¨ng lªn mét tr¹ng th¸i bi hïng.

Hai chiÕc comput¬, mÊy thïng s¸ch b¸o, tµi liÖu cïng chiÕc m¸y photocopy ®· bÞ khiªng ®i. T«i x¸ch chiÕc vali ®á (mµ con g¸i t«i võa ®em tr¶ sau chuyÕn dù mét Héi th¶o Khoa häc Quèc tÕ ë Hµ Lan vÒ, trong ®ã vî t«i ®· b×nh tÜnh nhanh nhÑn xÕp ®Çy ®ñ mäi thø cÇn thiÕt nh cho mét chuyÕn c«ng t¸c xa) bíc ra cöa. Sau lng t«i, kh«ng cßn nh÷ng "ngêi n¸ch thíc, kÎ tay dao", çi kh«ng khÝ "µo µo nh s«i" còng ®· l¾ng xuèng nhng t«i biÕt mäi ngêi cßn ng¬ ng¸c kh«ng biÕt ®Õn bao giê tríc c¶nh t¬i t¶ nh÷ng ng¨n bµn, nh÷ng tñ s¸ch suèt mÊy tÇng nhµ bÞ lôc so¸t thËt lµ th« b¹o.

Con d©u t«i ch¹y theo khãc thót thÝt. Khi çnh cöa xe dËp m¹nh th× con g¸i t«i oµ lªn nøc në. GÇn chôc chiÕc xe con ®ñ lo¹i cña Bé C«ng an,

226

cña Së C«ng an Hµ Néi... lÇn lît t¶n ®i. Lóc xe t«i chuyÓn b¸nh, ®o¹n phè míi bªn s«ng T« LÞch gÇn nhµ t«i ®· lªn ®Ìn. T«i chît thÊy ©n hËn. Sao t«i kh«ng b×nh th¶n dõng l¹i mÊy gi©y «m con g¸i vµo ngùc, võa ®Ó vç vÒ an ñi, võa ®Ó lµm yªn lßng con g¸i t«i vÒ çi nhÞp ®Ëp trÇm tÜnh cña tr¸i tim m×nh.

Sau mét sè thñ tôc ban ®Çu ë Së C«ng an Hµ Néi, mét trung t¸ vµ mét thiÕu t¸ c«ng an chë t«i ®i b»ng chiÕc xe Lada cña Liªn x« cò. GÇn nöa ®ªm, chØ cßn çch Tr¹i B14 kh«ng ®Çy mét kilomet, khi võa chÊm ®Õn ranh giíi khu«n viªn ng«i ®×nh thê tiªn triÕt Chu V¨n An th× xe bçng chÕt m¸y. Hai ngêi ¸p gi¶i t«i hÕt gäi ®iÖn tho¹i l¹i loay hoay nhø c«n, thö bugi... ®Õn thõ c¶ ng-êi. VËy mµ tuång nh cã ma lùc nµo chÆn mÊy ngêi nµy l¹i,b¾t ®øng gi÷a trêi ®ªm hµng giê ®ång hå trong mªnh mang khuya kho¾t mµ tù vÊn. T«i buét miÖng hái: "Çc anh cã nghe ®îc cô Chu V¨n An ph¸n b¶o ®iÒu g× kh«ng?". Lêi r¨n d¹y øng khÈu lóc thanh v¾ng ®ã kh«ng ngê nh ®· t¹c linh nghiÖm vµo t©m t hä. Mét trong hai ngêi nghe c©u hái ®ã sau nµy tham gia chÝnh thøc vµo viÖc hái cung t«i mµ suèt qu¸ tr×nh thÈm vÊn cã ®Õn vµi ba lÇn anh ta tù nhiªn xng xng nh¾c ®Õn hiÖn tîng bÞ chÆn l¹i bªn ®×nh Chu V¨n An.

KÓ còng l¹. Cã nh÷ng ®iÒu bÝ Èn t©m linh râ rµng cã thËt. Ba ngµy sau khi t«i bÞ b¾t, ngoµi c«ng an, kh«ng hÒ cã ai ®îc biÕt t«i ®· bÞ ¸p gi¶i thÕ nµo ? bÞ giam ë ®©u ? VËy mµ, «ng TrÇn Dòng TiÕn - ngêi ®· tõng tham gia quyÕt tö

227

qu©n håi ®Çu Çch m¹ng Th¸ng T¸m, ngêi mµ mÊy n¨m gÇn ®©y bçng nhiªn trë thµnh b¹n vong niªn gÇn gòi víi t«i - tù m×nh b¶o m×nh t×m ®êng ®Õn Tr¹i B14 ®ßi ®îc th¨m t«i. BÞ chèi tõ, kh«ng ngêi trÇn thÕ nµo gîi ý nhng «ng cø lõng l÷ng nh ®i theo t©m linh m¸ch b¶o, vµo ®óng ®×nh thê Chu V¨n An xin ®èt ®Ìn, th¾p nÕn, thØnh chu«ng d©ng h¬ng cÇu khÊn cho t«i.

Mét tuÇn lÔ sau khi t«i rêi tr¹i giam vÒ nhµ, ngêi thiÕu t¸ c«ng an nä ®Õn "th¨m" t«i. Mét trong nh÷ng c©u hái ®Çu tiªn cña anh ta lµ: "Anh ®· ®Õn th¾p h¬ng ë ®×nh cô Chu V¨n An cha ?". Anh nµy vèn xinh trai, khi anh hái c©u Êy, t«i thÊy khu«n mÆt anh ¸nh lªn mét tÝn ngìng. Ngêi ta thêng nghÜ lµm c«ng an mµ kh«ng cã bé "mÆt s¾t ®en x×" vµ tr¸i tim l¹nh tanh th× khã bÒ th¨ng tiÕn, tuy nhiªn, nÕu c«ng an ta thùc sô híng ®Õn môc tiªu v× níc, v× d©n c¶ trong lÜnh vc an ninh chÝnh trÞ th× cã thÓ anh sÏ lµ mét trong nh÷ng ngêi ®îc hëng phóc léc nhiÒu nhÊt.

T«i cïng vî t«i ®· ®Õn th¾p h¬ng t¹i ®×nh thê Chu V¨n An. Ng«i ®×nh kh«ng ®îc ch¨m sãc ®óng møc cÇn thiÕt nªn ®· xuèng cÊp rÊt ®au lßng. Ngêi tr«ng coi ng«i ®×nh íc ao cã ®îc mét kho¶n tµi chÝnh cì chõng trªn díi mét tû ®ång ®Ó trïng tu. T«i b¨n kho¨n canh çnh bªn lßng nÕu tõ nay ®Õn cuèi ®êi kh«ng cã ®iÒu kiÖn tham gia vËn ®éng quyªn gãp tõ trong, ngoµi níc ®Ó cèng hiÕn vµo c«ng tr×nh nµy. Chu V¨n An chÝnh lµ mét Ng«i sao Khuª lung linh s¸ng, lµ

228

mét trong nh÷ng biÓu t¬ng cao c¶ nhÊt cña trÝ thøc ViÖt Nam. Ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam nªn t«n vinh Ngêi lµ nhµ gi¸o danh dù sè mét cña d©n téc vµ nªn lÊy ngµy giç Cô ( chø kh«ng ph¶i ngµy 20 th¸ng 11 ) lµm Ngµy Nhµ Gi¸o ViÖt Nam.

L©u l¾m råi kh«ng nghe thÊy tiÕng cuèc kªu, kÓ c¶ vµo nh÷ng ®ªm ë çc vïng quª xa x«i, nh-ng kh«ng hiÓu sao ngay s¸t çc phè ®«ng Hµ Néi, ®©u ®ã bªn bê ®o¹n s«ng T« LÞch ch¶y qua lµng V¨n (x· Thanh LiÖt, HuyÖn Thanh Tr×, Hµ Néi) quª h¬ng Chu V¨n An l¹i l¾m cuèc ®Õn thÕ. §ªm ®ªm tiÕng "quèc quèc" cø xµ x· väng vµo phßng giam t«i nghe nh tiÕng ai nhí níc ®au lßng. ChØ v× "tÊc lßng cha thÓ nh tro nguéi" tríc vËn mÖnh cña d©n, cña níc mµ Chu V¨n An ®· d©ng ThÊt Tr¶m Sí ®Ó råi sau ®ã ®µnh treo mò ¸o ë cöa HuyÒn Vò vÒ ë Èn trong nói Phîng Hoµng. Tuy nhiªn, Chu V¨n An tù ý rêi bá triÒu ®×nh chØ v× giËn vua TrÇn Dô T«ng ®· kh«ng biÕt nghe lêi m×nh chø kh«ng ph¶i do bÞ vua ruång bá v× d¸m bªu xÊu, d¸m kÕt téi bÈy «ng quan th©n tÝn trong triÒu cña vua. VËy mµ, lÏ nµo, chØ v× nãi tr¸i ý "vua", chØ v× d¸m v¹ch mÆt çc "quan" hñ b¹i, tham tµn mµ nh÷ng trÝ thøc ViÖt Nam ngµy nay tøc kh¾c bÞ trõng trÞ th¼ng tay, bÞ giam cÇm tµn nhÉn ! LÏ nµo, nh©n lo¹i ®· vît qua çc nÒn v¨n minh xa xa ®Ó ®îc bay lªn ph¬i phíi trong çc lµn sãng cña kû nguyªn v¨n minh thø ba th× trÝ thøc ViÖt Nam vÉn bÞ ®èi xö tåi tÖ h¬n c¶ thêi phong kiÕn ë chÝnh ®Êt níc m×nh ? !

229

T«i bíc vµo phßng biÖt giam lóc ®· kho¶ng hai giê s¸ng. Hai giê s¸ng ngµy 5 th¸ng 3 n¨m 1999. Khi mÊy ngêi qu¶n gi¸o kho¸ tr¸i cöa l¹i b»ng chiÕc kho¸ mµ tiÕng va ®Ëp cña nã nghe rÊt nÆng nÒ, t«i cã c¶m gi¸c th©n phËn m×nh chØ cßn nh mét sinh vËt ®îc nhèt trong mét chiÕc còi hiÖn ®¹i vµ... cã phÇn sang träng. RÇm rÜ ®©u ®©y tiªng hæ gÇm cña ThÕ L÷ " GËm mét mèi c¨m hên trong còi s¾t " ! T«i tuæi BÝnh Tý. "BÝnh biÕn vi s, BÝnh biÕn vi tï". S th× t«i ®· "vi" tõ håi Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, khi cha vµo tuæi vÞ thµnh niªn. Cã lÏ t«i cã mét téi hµnh chÝnh ®¸ng kÓ duy nhÊt trong ®êi lµ lóc Êy ®· man khai lý lÞch qua viÖc ghi t¨ng mét tuæi ®Ó ®îc vµo biªn chÕ nhµ níc chÝnh thøc tõ n¨m 1953. T«i rêi biªn chÕ ngµnh gi¸o dôc ë Thanh Ho¸ tõ l©u l¾m råi nhng ®óng lµ do duyªn sè cña çi can BÝnh nªn tõ bÊy thØnh tho¶ng vÉn ph¶i quÈn quanh trªn bôc gi¶ng ë mét trêng §¹i häc nµo ®Êy, cho ®Õn çi trêng ®¹i häc cuèi cïng t«i ®îc ®Æt ch©n tíi lµ trêng UCLA ë Los Angeles, chØ mÊy th¸ng tríc khi ®îc cho vÒ hu.

ThÕ nhng cßn çi sù "vi tï" th× lµm sao cã thÓ t-ëng tîng lµ ®Þnh mÖnh cã thÓ "biÕn" giái nh thÕ ®îc ? C¶ cuéc ®êi t«i, t«i sèng rÊt ch©n thµnh, trong s¸ng, thùc sù víi t chÊt "phó quý bÊt n¨ng d©m, bÇn tiÖn bÊt n¨ng di". Tõ buæi "thËp h÷u ngò nhi chÝ häc", víi søc trai c¨ng ®Çy nhùa sèng, cho ®Õn khi ®· qu¸ çi tuæi "nhi nhÜ thuËn", cha hÒ bÞ bÊt cø h×nh thøc kû luËt nµo chø ®õng nãi g× ®Õn nh÷ng chuyÖn liªn quan

230

®Õn chèn ph¸p ®×nh. T«i cø lÈn thÈn thèng kª, ph©n tÝch, l¹i suy ®o¸n, lý gi¶i... vµ bÊt thÇn liªn hÖ ®Õn Bïi C«ng Trõng, Hoµng Minh ChÝnh, Vò §×nh Huúnh... H×nh nh çc vÞ nµy kh«ng cïng can BÝnh víi t«i. VËy th× ®©y lµ çi nghiÖt ng· cña sè phËn hay çi tµn b¹o cña chÕ ®é chÝnh trÞ ?

T×nh cê run rñi lµm sao, t«i bÞ giam vµo ®óng çi phßng tríc ®©y ®· giam Hoµng Minh ChÝnh. Nh÷ng ®ªm c« qu¹nh trong çi còi sang träng nµy t«i thêng v¾t tay lªn tr¸n mªnh mang buån nhí l¹i nh÷ng ngµy xa th©n ¸i. Nh÷ng th¸ng rßng c¬m ®én khoai chÊm muèi g¹o (g¹o rang t¸n nhá víi muèi rang) ¨n víi sung luéc. Nh÷ng ®ªm rõng hun hót, trong chiÕc l¸n nhá chØ b»ng kho¶ng bèn çi chiÕu, dùng trªn nh÷ng chiÕc cét cao ®Ò phßng thó rõng ®ét kÝch, h¬n chôc ngêi ph¶i n»m s¸t vµo nhau, t«i v× ®îc tÝn nhiÖm nªn bÞ ph©n c«ng n»m ë chç ph©n çch gi÷a nam vµ n÷. Nh÷ng lÇn t«i ®Õn th¨m mét ®éi kh¶o s¸t thùc ®Þa, ®ãi qu¸ nhng quý nhau l¾m nªn anh em tÝch cùc rñ nhau ®èt ®uèc lÇn ra tËn luèng rau muèng trång bªn bê suèi h¸i vÒ luéc lªn chÊm níc muèi m× chÝnh v¾t chanh ¨n v·, x× xôp ®·i t«i... Nh÷ng ngêi Êy ®Êy, ®· trÇn lng trÇn x¸c suèt th¸ng rßng, suèt n¨m rßng cïng t«i gãp phÇn vÏ nªn nh÷ng tÊm b¶n ®å tõ trêng trªn l·nh thæ m×nh ®Ó ®Þnh híng cho c«ng t¸c t×m kiÕm quÆng má.

T«i cø thÕ triÒn miªn kh«ng chØ nghÜ ®Õn nh÷ng NguyÔn H÷u §ang, NguyÔn M¹nh Têng, Lª Liªm, Lª Hång Hµ... mµ c¶ mét sè nµo trong

231

nh÷ng anh em Êy, trong nh÷ng cùu chiÕn binh ®· tõng l¨n lén ë çc chiÕn trêng ¸c liÖt nhng do nh÷ng hoµn c¶nh Ðo le ®· l©m c¶nh téi tï, c¶ nh÷ng n«ng d©n Th¸i B×nh dòng c¶m... Th× ra ai ®ã ®· nãi ®óng ch¨ng? " Çch m¹ng bao giê còng ¨n thÞt nh÷ng ®øa con ®Î cña m×nh ". Kh«ng, t«i muèn x¸c quyÕt r»ng ®iÒu nµy chØ ®óng khi bé phËn nµo trong ®ã ®· thµnh tinh, ®· ®øng bªn bê vùc th¼m cña ®Þa ngôc.

T«i cø triÒn miªn trë l¹i qu¸ khø tëng ®· vêi xa l¾m råi. Gian khæ qu¸ chõng ? VÊt v¶ qu¸ chõng ? DÉu cã thÕ th× cuéc ®êi nµy vÉn ®¸ng yªu l¾m vµ nÕu ®îc ®Çu thai th× t«i xin t×nh nguyÖn sèng l¹i ®óng cuéc ®êi cña t«i ®· sèng, trªn chÝnh ®Êt níc nµy.

Nhng råi, cay ®¾ng sao, t«i ®· nghÜ ®Õn çi chÕt! Ph¶i ch¨ng, ©u còng lµ nh Jules Renard ®· tõng nhËn xÐt: "Con ngêi lµ sinh vËt duy nhÊt cã kh¶ n¨ng thØnh tho¶ng nghÜ vÒ çi chÕt ".

Nh÷ng bøc têng quanh t«i kh«ng ®îc tr¸t ph¼ng mµ phun v÷a bªt«ng lëm chëm. T«i Ên çi ®Çu tãc ®· tha cña m×nh vµo çc côc bªt«ng cøng nh« lªn nhän ho¾t dËp dËp. Kh«ng, t«i sî m¸u l¾m. V¶ ch¨ng, nÕu kh«ng chÕt ®îc ngay mµ cø qu»n qu¹i trong tr¹ng th¸i dë sèng dë chÕt th× h·i hïng biÕt bao. UÊt øc qu¸, t«i ®µnh tuyÖt thùc. Mét ngµy, hai ngµy, ba ngµy, bèn ngµy... L¹ qu¸, sao kh«ng ¨n g× mµ bông vÉn ®au. ThËm chÝ cø sãn ph©n ra quÇn. Th× ra, tuy kh«ng cßn thùc phÈm nhng çi d¹ dÇy nghiªm tóc nhí chøc n¨ng cña m×nh vÉn chuyªn cÇn co bãp vµ v¾t

232

nh÷ng líp nhÇy cuèi cïng b¸m ë thµnh ruét, ®Èy ra. Cø canh ba canh t th× thÊy ngêi l¶ ®i víi c¶m gi¸c s¾p ®îc vÒ chèn bång lai. VËy mµ, s¸ng s¸ng vÉn lªn phßng thÈm vÊn b»ng nh÷ng bíc ®i ngµy mét r· rêi. Vµo ®Çu nh÷ng buæi thÈm vÊn ®ã bao giê t«i còng thÒu thµo nãi kh«ng ra h¬i. ThÕ nhng, l¹ thay, chØ mét giê sau lµ m¸u trong tim l¹i tu«n lªn ®Çu vµ t«i l¹i ®èi ®¸p dâng d¹c, ®«i khi cßn "khoa tay, móa ch©n" n÷a. Hái cung t«i bao giê còng lµ hai c«ng an cÊp t¸ chõng trªn bèn m¬i. Nãi chung hä cã häc h¬n nh÷ng ngßi hái cung mµ TrÇn Th vµ Vò Th Hiªn ®· m« t¶. Hä cã tè chÊt Javert, thùc hiÖn rÊt nghiªm tóc nhiÖm vô cÊp trªn giao, nhng sao t«i vÉn cã c¶m gi¸c lµ t«i thuéc vÒ thÕ hÖ hä vµ sau hä. RÊt cã thÓ sím muén råi chÝnh hä sÏ viÕt hoÆc cung cÊp nh÷ng t liÖu, nh÷ng c¶m nghÜ cho çc nhµ v¨n nhµ b¸o viÕt vÒ t«i mét çch trung thùc.

Ngåi trong phßng cung, ®èi diÖn hä, mÆc dï hÕt søc phÉn uÊt tríc cuéc kh¶o tra ®¸ng nhÏ døt kho¸t kh«ng ®îc phÐp tiÕn hµnh, ngo¹i trõ hai lÇn bÊt thÇn næi nãng ®Ëp bµn qu¸t th¸o vang c¶ mÊy tÇng nhµ, t«i lu«n nhñ m×nh cè gi÷ mét th¸i ®é ®óng mùc. T«i thêng tr¶ lêi tøc kh¾c çc c©u hái mét çch tho¶i m¸i, kh«ng cÇn tÝnh to¸n ®¾n ®o nhng tuyªn bè th¼ng thõng r»ng: "TÊt c¶ nh÷ng g× t«i nãi th× ch¾c ch¾n ®óng sù thËt, tuy nhiªn, kh«ng ph¶i çi g× t«i còng nãi ra, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ®iÒu liªn quan ®Õn ngêi kh¸c. §Êy lµ nguyªn t¾c!". "Nguyªn t¾c g× ?" hä hái. T«i tr¶ lêi: "Nguyªn t¾c cña kÎ sü".

233

§Ó bít c¨ng th¼ng, thØnh tho¶ng t«i xin phÐp hä "më ngoÆc ®¬n" ®Ó kÓ mét Ýt c©u chuyÖn trong môc " Nãi thËt vÒ nh÷ng ®iÒu ®· tõng nãi dèi ". §ã lµ nh÷ng chuyÖn ®¹i lo¹i nh vµo thuë nµo ®ã, khi ®îc anh em giíi thiÖu lµ tiÕn sü say mª sù nghiÖp khoa häc qu¸ nªn cha lÊy vî nhng t«i cø Ëm ê kh«ng thµnh thËt c¶i chÝnh. ThÕ lµ, gÆp t«i gi÷a rõng, çc c« g¸i Th¸i cø vÉy gäi tÝu tÝt: "Çn bé ®i, tèi nhí vÒ ch¬i em nhÐ!" ( T«i xin phiªn dÞch l¹i ë ®©y, sù thËt lµ çc c« muèn nãi :" Çc anh ®i lµm viÖc, tèi vÒ nhí qua ch¬i nhµ em nhÐ"). Håi t«i míi tèt nghiÖp ®¹i häc, vµo ngµnh ®Þa chÊt, kü s thêi Êy cßn t¬ng ®èi hiÕm. T«i thêng ®i c«ng t¸c cïng chuyªn gia Liªn X«. Mét h«m «ng chuyªn gia cïng ®i víi t«i gÆp mét chuyªn gia Trung Quèc. ë nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 60 Êy tÊt c¶ çc níc x· héi chñ nghÜa cßn nh m«i víi r¨ng, nªn hai vÞ rÊt th¾m thiÕt, hÕt chuyÖn ®Þa chÊt l¹i chuyÖn v¨n häc nghÖ thuËt. T«i ph¶i lµm phiªn dÞch bÊt ®¾c dÜ. Vèn tõ Nga, Tµu cña t«i chØ ®ñ sö dông trong lÜnh vùc chuyªn m«n lµ cïng, nhng ®Ó b¶o ®¶m cho hai vÞ khái hôt hÉng, t«i ®µnh bÞa. Cø vÞ nµy nãi xong mét c©u th× t«i còng nãi nhng t«i ph¶i s¸ng t¸c ra mét c©u mµ t«i cã thÓ nãi ®îc b»ng tiÕng Nga hay tiÕng Tµu, chø kh«ng ph¶i lµ c©u hoµn toµn ®óng ý cña vÞ ®ã. ThÕ lµ, c¶ hai vÞ, vÒ c¨n b¶n ®Òu chØ ®îc nãi chuyÖn víi t«i nhng cø tëng ®ang ®îc nãi chuyªn víi nhau mét çch thÝch thó. Chia tay, c¶ hai vÞ ®Òu ph¶i c¶m ¬n t«i " h¶o h¶o, xpaxib« ".

Sau s¸u ngµy tuyÖt thùc ®Çu tiªn, t«i sôt 5 kilogam. C«ng an cã vÎ rÊt bèi rèi. Hä khuyªn t«i

234

nªn céng t¸c tÝch cùc th× c«ng viÖc míi nhanh ®îc. ThÕ lµ t«i ®µnh ¨n uèng mét çch nghiªm tóc ®Ó cã thÓ cïng hä ngåi tríc bµn comput¬ ®Õn h¬n mét giê s¸ng mµ gi¶i tr×nh. T«i hy väng sÏ ®îc th¶ tríc ngµy thø chÝn ®Ó khái ph¶i lµm thñ tôc chuyÓn tõ t¹m gi÷ sang t¹m giam. Nhng, ®Õn hÕt ngµy thø chÝn hä l¹i trao cho t«i lÖnh t¹m giam 4 th¸ng. T«i v« cïng phÉn uÊt nh-ng nghÜ r»ng hä ®· kh«ng cã ý lõa ®Ó t«i chÊm døt tuyÖt thùc. T«i cho lµ, cã nh÷ng ngêi biÕt lý lÏ, biÕt luËt ph¸p ®· muèn th¶ t«i ngay, thËm chÝ kh«ng muèn b¾t t«i. TiÕc r»ng, cã nh÷ng kÎ quyÒn thÕ kh¸c, vèn dÜ ®· kh«ng a t«i, nay l¹i giËn çi «ng NguyÔn Trung Trùc nµo ®ã, t¸c gi¶ bµi " Gãp ý x©y dùng §¶ng ", ®Õn mÊt c¶ trÝ kh«n, mÊt c¶ nh©n tÝnh nªn ®· muèn b¨m v»m ®©m chÐm cho h¶ d¹; muèn ®µn ¸p, trõng trÞ, ®e nÑt kh«ng chØ t«i mµ hµng lo¹t ngêi kh¸c n÷a ! ¤i, çi c¬ chÕ ®éc quyÒn, toµn trÞ tÖ h¹i ®Õn møc nã xui ngêi ta tù thÊy m×nh cã siªu quyÒn s½n sµng mÆc søc tíc bá nh©n quyÒn cña bÊt cø ai tá ra kh«ng thÇn phôc. §èi víi hä, kh«ng ph¶i lµ ®Êt níc, kh«ng ph¶i lµ d©n téc, mµ chØ cã chÝnh quyÒn víi çi ghÕ cña hä lµ quan träng h¬n c¶ !

Nh÷ng cai tï ë Tr¹i B14 ®îc gäi çi tªn v¨n hoa lµ qu¶n gi¸o. Sù thùc, hä kh«ng cã vÎ d÷ d»n. TÊt c¶ ®Òu mang hµm ®¹i uý. ThØnh tho¶ng hä ®øng l¹i trß chuyÖn víi t«i qua song s¾t. Hä kh«ng th« lç xÊc xîc, mµ tr¸i l¹i khi tiÕp xóc víi t«i, trong ¸nh m¾t hä t«i chñ quan thÊy dêng nh cã sù th¬ng mÕn hay lµ c¶m phôc nµo ®ã. Trong lóc chuyÖn trß, rÊt nhiÒu ngêi liªn hÖ ®Õn

235

bÝ th tØnh uû VÜnh Phó Kim Ngäc vµ thêng an ñi t«i h·y cè g¾ng gi÷ g×n søc khoÎ ®Ó mong chê vµ tin tëng. T«i tËp thÓ dôc vµ tËp dìng sinh nhiÒu h¬n khi ë nhµ. Trong c¨n phßng chØ 16 met vu«ng Êy t«i cè g¾ng ®i bé mçi ngµy Ýt nhÊt mét kilomet, kÓ c¶ ngay sau khi ngõng tuyÖt thùc. T«i tranh thñ mèi thiÖn c¶m cña çc qu¶n gi¸o ®Ó xin ®îc u tiªn gi÷ tê b¸o Nh©n D©n tõ cuèi giê chiÒu h«m tríc ®Õn ngµy h«m sau. §äc ®îc tin thñ tíng Phan V¨n Kh¶i s¾p ®i th¨m NhËt B¶n vµ Australia, t«i khÊp khëi tr«ng mong vµ tin ch¾c lµ m×nh sÏ ®îc th¶ muén nhÊt lµ vµo tríc ngµy Thñ tíng lªn ®êng. ThÕ råi, t«i ®· thÊt väng vµ buån phiÒn kh«ng ph¶i chØ v× ®îc tin Thñ tíng ®i tíi ®©u còng bÞ biÓu t×nh ph¶n ®èi mµ ng¹c nhiªn thÊy Thñ tíng níc m×nh lÇn nµy kh«ng ®îc ®ãn tiÕp long träng ngay khi ®Æt ch©n tíi ®Êt kh¸ch mµ l¹i ®i th¨m ®×nh chïa, danh th¾ng ë NhËt hoÆc ®Õn çc bang xa x«i ë Uc tríc khi tiÕp kiÕn çc nguyªn thñ. Kh«ng, t«i kh«ng tin lµ çc vÞ l·nh ®¹o tèi cao ®¬ng chøc cña §¶ng, cña Nhµ níc, cña Quèc héi , cña ChÝnh phñ ta l¹i kh«ng ®ñ tØnh t¸o, l¹i cè chÊp, l¹i nì hy sinh c¶ quyÒn lîi ®Êt níc, quyÒn lîi d©n téc cho viÖc b¶o toµn "danh dù "ç nh©n hoÆc gi¶i ngu«i c¬n thÞnh né cña m×nh. VËy th× çi søc uy hiÕp cña thÕ lùc nµo ®©y, çi khuyÕt tËt nµo trong c¬ chÕ vËn hµnh ®· kh«ng cho phÐp xö lý t×nh huèng mét çch hîp lý vµ kÞp thêi ®Ó cã thÓ tr¸nh lçi lÇm ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt ®Ñp mong muèn ?.

Trong lÞch sö, ta tõng thÊy cã nh÷ng nhµ cÇm quyÒn chØ v× ®Ó gi¶i to¶ c¬n thÞnh né ç

236

nh©n, chØ v× ngoan cè b¸m gi÷ mét thiªn kiÕn, ®· kh«ng ghª tay v¾t kiÖt må h«i, níc m¾t, kÓ c¶ m¸u cña nh©n d©n m×nh. Hä kh«ng ngÇn ng¹i phãng tay " Gi·i th©y tr¨m hä lµm c«ng mét ngêi ". T«i rïng m×nh ghª sî khi nghe tin ng-êi ta huy ®éng hµng tr¨m ngêi trong ®ã cã c¶ nh÷ng nhµ khoa häc næi tiÕng b»ng hai bµn tay kh«ng ra ®øng gi÷a trêi, ®¬ng ®Çu víi bom ®¹n chØ ®Ó gi÷ mét c©y cÇu! Trong sè nh÷ng ngêi ra ®øng ®ã ch¾c kh«ng cã Slobodan Milosevich hay vî con «ng ta. Sao «ng ta l¹i ®å tÓ ®Õn møc kh«ng nh÷ng kh«ng cã biÖn ph¸p hoµ gi¶i h÷u hiÖu mµ cßn kÝch ®éng ngêi Serbia tµn s¸t ngêi Anbani-Cosovo d· man ®Õn thÕ !. VËy mµ ngêi ta còng ñng hé «ng nµy ®îc!? ChiÕn tranh bao giê còng lµ sù tåi tÖ cÇn triÖt ®Ó tr¸nh nhng v× thiÕu th«ng tin, thiÕu t liÖu nªn t«i kh«ng biÕt cã ph¬ng çch kh¶ thi nµo cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Nam T tèt ®Ñp h¬n kh«ng?

T«i viÕt bèn bøc th göi c«ng an cÇm tay vÒ gia ®×nh nhng ë nhµ chØ ®îc nhËn cã hai mÆc dï trong ®ã kh«ng hÒ viÕt tý g× liªn quan ®Õn néi dung vô ¸n. Ho¸ ra lµ chØ v× mÊy c©u t©m t×nh cña t«i ®¹i lo¹i nh : " Ba tin r»ng çi h¹t cøng bÞ vïi xuèng ®Êt ®en sÏ nÈy mÇm vµ ®¬m hoa t¬i th¾m ". ThÕ cã khæ cho t«i kh«ng !

T«i xin viÕt th cho çc ®ång chÝ l·nh ®¹o, mÊy «ng c«ng an tá ý kh«ng b»ng lßng. T«i ®µnh m¸nh khoÐ xin ®îc ngåi mét m×nh trong phßng cung cho tÜnh t©m ®Ó viÕt vµ nãi lËp lê nh sÏ viÕt b¶n nhËn téi. Hä ®Õm cÈn thËn tõng tê

237

giÊy ph¸t cho t«i. Cuèi buæi khi c«ng an më kho¸ cöa, t«i nép cho hä th göi bèn vÞ l·nh ®¹o tèi cao. Song, chê m·i kh«ng thÊy ®éng tÜnh g×, thÇn kinh c¨ng th¼ng, uÊt øc qu¸ chõng, t«i quyÕt ®Þnh tuyÖt thùc lÇn thø hai, kÓ tõ 21 th¸ng 4. Tõ lóc bÞ b¾t giam, nãi chung, t«i kh«ng muèn vî con ®Õn th¨m, ®Æc biÖt lµ çc ch¸u nhá nhng tríc ngµy b¾t ®Çu ®ît tuyÖt thùc quyÕt liÖt nµy, t«i nhiÒu l©n n»n nÌo thèng thiÕt mµ hä kh«ng hÒ nao nóng, nhÊt quyÕt kh«ng cho gÆp ai c¶. T«i vËt v· tr¨n trë, xãt xa. Håi nhá t«i rÊt hay m¬. Cho ®Õn nh÷ng n¨m xÊp xØ tuæi 50 thØnh tho¶ng vÉn cßn thÊy lÆp l¹i nh÷ng giÊc m¬ bay bæng lªn ch¬i v¬i. Nhng ®· l©u l¾m råi t«i hÇu nh kh«ng n»m m¬ n÷a. VËy mµ dÞp nµy cø võa chîp m¾t lµ l¹i thÊy vî, thÊy con, thÊy ch¸u néi, ch¸u ngo¹i ch¹y uµ tíi råi vÊp ng· kªu khãc inh ái. ThÕ lµ giËt m×nh tØnh dËy thao thøc kh«ng thÓ nµo ngñ l¹i ®îc. Níc m¾t chÈy ra giµn giôa.

H×nh nh linh tÝnh lµ cã thËt. Linh tÝnh cµng hiÖn h÷u m¹nh mÏ khi cã "®ång khÝ t¬ng cÇu ". Vµo kho¶ng nh÷ng ngµy nµy, mÆc dï bªn ngoµi tr¹i giam kh«ng hÒ ®îc loan truyÒn bÊt kú tin tøc nµo vÒ t«i, «ng Hoµng H÷u Nh©n, cùu BÝ th Thµnh uû H¶i Phßng, nguyªn Trëng ban C«ng nghiÖp Trung ¬ng §¶ng ®· khÈn tr¬ng c¶nh b¸o thiÕu tíng Ph¹m Chuyªn, gi¸m ®èc Së C«ng an Hanoi vÒ kh¶ n¨ng tuyÖt thùc cña t«i. Råi th×, ®óng ngµy 21 th¸ng 4 n¨m 1999 lµ ngµy t«i b¾t ®Çu tuyÖt thùc lÇn thø hai, «ng c¶m thÊy n«n nao kh«ng chÞu næi, ®· quyÕt ®Þnh göi th cho Bé ChÝnh TrÞ. ¤ng viÕt : " T«i kh¼ng ®Þnh

238

Thanh Giang lµ ngêi tèt, th¼ng th¾n, rÊt nhiÖt t×nh, s«i næi, muèn ®ãng gãp ý kÕn víi §¶ng vµ Nhµ níc. . . Ra toµ, theo ®iÒu luËt 205a víi néi dung kh¸ chung chung, trõu tîng th× quan toµ còng cã thÓ ph©n tÝch lµ T.G lu gi÷ vµ t¸n ph¸t tµi liÖu ®ã ( tøc lµ b¶n " Gãp ý x©y dùng §¶ng " cña NguyÔn Trung Trùc ) lµ ph¹m ph¸p ®Ó lªn ¸n; nhng bÞ ço vµ luËt s còng cã c¬ së ®Ó ph©n tÝch lµ kh«ng ph¹m ph¸p . . . D luËn trong níc, ngoµi níc ®ang theo dâi sÏ kh«ng ®ång t×nh viÖc xö ¸n ®ã. §¶ng vµ Nhµ níc ta sÏ mang tiÕng lµ tiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p trÝ thøc cã ý kiÕn kh¸c . . .” .

§óng vËy, sau mét th¸ng, ban ngµy tr¶ lêi thÈm vÊn, ban ®ªm tranh thñ ®äc kü bé LuËt H×nh Sù, t«i ®· kh¼ng ®Þnh víi c«ng an r»ng t«i døt kho¸t kh«ng ph¹m bÊt cø ®iÒu luËt h×nh sù nµo cña níc ta. T«i yªu cÇu hoÆc ph¶i tr¶ tù do ngay cho t«i, hoÆc ph¶i sím ®a t«i ra toµ xö c«ng khai. T«i c¶nh b¸o ®anh thÐp r»ng : " NÕu d¸m tæ chøc phiªn toµ c«ng khai nh thÕ th× ch¾c ch¾n t«i sÏ ®i vµo lÞch sö. Hoµng V¨n Thô, Lý Tù Träng . . . ®· ®i vµo lÞch sö ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc th× t«i sÏ ®i vµo lÞch sö ®Êu tranh v× tù do d©n chñ cho nh©n d©n t«i ". Çi giäng tù t«n huyªnh hoang ®ã thùc t×nh lµ ®¸ng xÊu hæ, tuy nhiªn, trong hoµn c¶nh bÊt ®¾c dÜ nµy t«i ®µnh sö dông nh mét vò khÝ r¨n ®e.

§a t«i ra toµ v× nh÷ng bµi viÕt cña t«i ?

239

T«i ®· viÕt hµng chôc n¨m nay. Bµi nµo t«i còng ghi tªn vµ ®Þa chØ râ rµng. Bµi nµo ngoµi viÖc göi cho çc b¸o vµ t¹p chÝ cña §¶ng, t«i còng göi cho nhiÒu ®ång chÝ Uû viªn Bé ChÝnh TrÞ, Uû viªn Trung ¬ng §¶ng, kÓ c¶ Tæng BÝ Th. NhiÒu bµi ®· ®¨ng trang träng trªn trang nhÊt b¸o Nh©n D©n, nhiÒu bµi hiÖn nay t¹m thêi cha tiÖn ®¨ng hoÆc cha d¸m ®¨ng. Cã bµi, b¸o kh¸c ng¹i kh«ng ®¨ng nhng khi Cè VÊn Ph¹m V¨n §ång t×nh cê ph¸t hiÖn ®a giíi thiÖu víi b¸o Nh©n D©n th× b¸o nµy rÊt trÞnh träng ®¨ng nguyªn v¨n, mÆc dï bµi b¸o cã ®é dµi qu¸ cì so víi çc bµi th«ng thêng trªn b¸o.

" Nh©n v« thËp toµn ". Mét tr¨m viÖc lµm, thÕ nµo còng cã viÖc sai sãt. Mét tr¨m c©u nãi, thÕ nµo còng cã lóc sÈy miÖng. NghÞ quyÕt Trung -¬ng §¶ng cßn cã khi sai n÷a lµ. Huèng chi, t«i ®· viÕt tíi trªn 500 trang s¸ch in. NhiÒu ngêi tØnh t¸o, s¸ng suèt, kh¸ch quan ®Òu ®¸nh gi¸ r»ng nh÷ng bµi viÕt cña t«i biÓu hiÖn mét ý thøc tr¸ch nhiÖm cao, mét tinh thÇn x©y dùng m¹nh mÏ vµ thùc sù ®· cã ®ãng gãp kh«ng nhá cho nh©n d©n, cho ®Êt níc, kÓ c¶ cho ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. NÕu trÝ thøc níc ta kh«ng v× qu¸ sî h·i tríc thùc tÕ trÊn ¸p võa tinh vi võa tµn b¹o th× kh«ng chØ cã t«i mµ ch¾c ch¾n ®· cã rÊt nhiÒu kÕ s¸ch hay, nhiÒu ý kiÕn s¸ng suèt h¬n h¼n t«i ®· ®îc d©ng tÊu. Nh vËy, rÊt cã thÓ níc ta ®· tr¸nh ®îc tèi ®a nh÷ng lÇm than c¬ cùc v× cø ph¶i " t×m nh÷ng nçi ®o¹n trêng mµ ®i ". ThÕ mµ, ngêi ta ®· ®Çu t rÊt nhiÒu c«ng søc bíi l«ng t×m vÕt, ph¸t hiÖn cho ®îc nh÷ng s¬ hë cña t«i råi thæi phång lªn víi hy väng trï

240

diÖt t«i cho ®îc. Sao l¹i gian tr¸ ®Õn thÕ nµy ! T«i hiÕn cho nh©n d©n nåi c¬m Th¹ch Sanh, nåi c¬m ®ã ¨n sèng ngêi, sao chØ nhÆt ra nh÷ng h¹t s¹n vµ bè ço Çm Ü r»ng t«i ¸m h¹i nh©n d©n b»ng toµn sái çt ? T«i d©ng §øc Vua b×nh rîu bæ trêng sinh, sao chØ chiÕt tõ trong ®ã mét ly ty näc r¾n råi lu loa lªn r»ng t«i ®Çu ®éc vua ?

V¶ l¹i, nÕu t«i ph¶i ra toµ v× nh÷ng bµi viÕt ®ã th× t«i sÏ yªu cÇu nhiÒu quan chøc cao cÊp ®· tõng ®îc t«i tr©n träng ®Ö tr×nh nh÷ng bµi viÕt ®ã cïng ®øng chung vµnh mãng ngùa víi t«i ®Ó chÞu téi ghi ë ®iÒu 19 Bé LuËt H×nh Sù : Téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m.

T«i ®· viÕt nh÷ng g× qua çc trang viÕt ®ã ? TÊt nhiªn t«i kh«ng viÕt mét çch v« thëng v« ph¹t, kh«ng ¨n theo nãi leo, kh«ng viÕt chØ v× nhuËn bót, chØ v× ®ång l¬ng, thËm chÝ v× mu cÇu lªn l¬ng lªn chøc. T«i viÕt ®Õn hao kiÖt c¶ n¬ron, c¶ hång cÇu cña m×nh.

§©u ph¶i chØ mét nhµ v¨n nµo ®ã thÊy ®îc " nh÷ng c©u ch÷ t©m huyÕt nh m¸u rá lªn trang giÊy " cña t«i.

Çch ®©y n¨m s¸u n¨m t«i tõng tha thiÕt khuyÕn nghÞ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ h·y u tiªn tríc hÕt cho n«ng th«n, h·y khoan bít sù véi vµng tËp trung ®Çu t h×nh thµnh çc tam gi¸c ®« thÞ ®å sé ®Ó tõng bíc nhanh chãng x©y dùng vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng cho n«ng th«n, t«i ®· ®Ò suÊt thµnh lËp Bé

241

Ph¸t triÓn N«ng th«n. N¨m 1992 khi " Th¶o luËn vÒ Dù th¶o söa ®æi HiÕn ph¸p ViÖt Nam 1980 " t«i tõng b¨n kho¨n thæ lé : " Mét ch¬ng nh Ch¬ng 3, gåm tíi bèn vÊn ®Ò lín : v¨n ho¸, gi¸o dôc, khoa häc, c«ng nghÖ mµ chØ gåm 13 ®iÒu, t¹i sao du lÞch chØ lµ mét trong çc h×nh thøc v¨n ho¸-thÓ thao l¹i cÇn ph¶i dµnh riªng c¶ mét ®iÒu cho nã ? ". Qu¶ nhiªn ®Õn nay, trêng häc, bÖnh viÖn, c¬ së nghiªn cøu khoa häc . . . th× x¬ x¸c tiªu ®iÒu, trong khi ngån ngén nhiÒu kh¸ch s¹n hÇu nh bá kh«ng. Ngêi ta hý höng th¸o kho¸n cho nh÷ng kÎ th©n tÝn cña m×nh nhao nhao biÕn thµnh t b¶n ®á ®Ó nhìn tiÒn chóng ®ang "sËp tiÖm " vµ rÊt cã thÓ råi ra chóng sÏ bÞ nh©n d©n treo cæ. T«i kh«ng hÒ cùc ®oan, kh«ng ®ßi t nh©n ho¸ å ¹t vµ triÖt ®Ó nhng t«i kh«ng thÓ bá qua sù hoang tëng ngí ngÈn khi ngêi ta ®a vµo dù th¶o b¸o ço chÝnh tri §¹i Héi VIII çi chØ tiªu n¨m 2001 kinh tÕ quèc doanh ph¶i chiÕm tû träng 60% GDP. T«i kh«ng thÓ ®ång t×nh víi çi khÈu lÖnh th«i thóc t b¶n ho¸ m¸u mª h¬n c¶ ë nh÷ng níc t b¶n : “ §¶ng viªn còng ph¶i biÕt lµm giÇu ”! T«i kh«ng thÓ kh«ng bÇy tá sù ng¹c nhiªn tríc çi l¹nh lïng nh lµ tµn nhÉn khi nghÞ quyÕt cña héi nghÞ lÇn thø 7 ban ChÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ VII nhËn ®Þnh : “ Gi¸ nh©n c«ng t¬ng ®èi rÎ lµ lîi thÕ quan träng ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc” v v. .

ThÕ ®Êy ! ThÕ mµ ngêi ta d¸m c¶ gan lu loa lªn r»ng t«i ph¶n ®éng, t«i chèng chñ nghÜa x· héi. ý ngêi ta lµ chØ ®îc nãi thÇm cho riªng hä nghe th«i. Nãi ®µng hoµng, nãi c«ng khai lµ chèng!

242

Hä thêng ®em " con ngo¸o ép kÎ ®Þch lîi dông " ra ®Ó ®e nÑt.

§a t«i ra toµ v× b¶n " Gãp ý x©y dùng §¶ng " ?

Liªn quan viÖc nµy th× may l¾m chØ quy ®uîc t«i vµo téi thuéc ®iÒu 117: "BÞa ®Æt hoÆc loan truyÒn nh÷ng ®iÒu biÕt râ lµ bÞa ®Æt nh»m xóc ph¹m danh dù hoÆc g©y thiÖt h¹i ®Õn quyÒn lîi cña ngêi kh¸c ". ThÕ nhng, tríc hÕt, t«i kh«ng ph¶i lµ NguyÔn Trung Trùc cho nªn t«i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm g× vÒ chuyÖn bÞa ®Æt hay kh«ng bÞa ®Æt. Thø hai, muèn x¸c ®Þnh râ ®Êy cã ph¶i lµ nh÷ng ®iÒu bÞa ®Æt hay kh«ng th× cÇn tæ chøc x¸c minh. Thó thËt, ®äc bµi viÕt ®ã, tríc nh÷ng t liÖu cung ®×nh rÊt phong phó, t«i nghÜ ngay r»ng t¸c gi¶ Ýt ra còng ph¶i lµ mét vÞ tíng lÜnh nµo ®ã ®· tõng tham gia ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng cho nªn nãi chung lµ t«i tin. DÉu sao, trõ nh÷ng ç biÖt tåi tÖ, t«i kh«ng thÝch phª b×nh theo lèi ®¶ kÝch hµng lo¹t ç nh©n. §èi víi mét sè nh©n vËt mµ t«i ®· cã dÞp quen biÕt hoÆc hiÓu ®îc qua nhiÒu luång th«ng tin th× t«i cµng cho r»ng th¸i ®é gay g¾t cña ngêi viÕt lµ kh«ng tho¶ ®¸ng. V¶ l¹i, ngay mét lóc ®ßi khai trõ hµng chôc uû viªn Bé ChÝnh TrÞ vµ uû viªn Trung ¬ng §¶ng th× gi¶i quyÕt ®îc çi g× ? hay chØ nãi cho síng miÖng ! ¥ ta hiÖn nay nãi chung vai trß ç nh©n kh«ng cã mÊy gi¸ trÞ quyÕt ®Þnh. VÊn ®Ò lµ ph¶i bµn th¶o ®îc, t¸c ®éng ®îc vµo viÖc söa ®æi, uèn n¾n nh÷ng g× thuéc chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch. VÉn c¬ chÕ, vÉn nhËn thøc t t-ëng nh thÕ nµy th× bÊt cø ai ngåi vµo nh÷ng vÞ

243

trÝ ®ã còng ph¶i hµnh ®éng, ph¶i ¨n nãi kh«ng kh¸c g× nh÷ng ngêi ®ang bÞ phª ph¸n. Song le, tuy cã nh÷ng suy nghÜ bÊt ®ång nh vËy t«i vÉn tÝch cùc t¸n ph¸t bµi viÕt ®ã v× t«i thÊy ë ®©y cã nªu lªn ®îc mét sè vÊn ®Ò quan träng rÊt cÇn ®îc lu t©m gi¶i quyÕt. §óng nh NguyÔn Trung Trùc ph¶n ¶nh trong "Gãp ý x©y dùng §¶ng”, ®· tõ l©u trong ®¶ng viªn, trong quÇn chóng tån t¹i ©m Ø mét sè d luËn liªn quan ®Õn sù ®èi xö tåi tÖ víi vÞ ®¹i quèc c«ng thÇn Vâ Nguyªn Gi¸p, víi çi chÕt bÝ hiÓm cña çc vÞ tíng tµi n¨ng Hoµng V¨n Th¸i, Lª Träng TÊn, víi viÖc cùu tæng bÝ th §ç Mêi nhËn " quµ biÕu ? !" h¬n mét triÖu §«la cña t b¶n Hµn Quèc, víi tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng quyÕt ®Þnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Êt níc bÞ c« lËp ®»ng ®½ng, bá phÝ thêi c¬ 1975, k×m h·m ®Êt níc trong tr× trÖ, ®ãi nghÌo, tiÕp tôc tôt hËu so víi ngay c¶ çc níc trong vïng §«ng Nam A v v . . . Nh÷ng nghi vÊn Èn øc nµy nh nung ñ nh÷ng chiÕc nhät bäc nhøc nhèi trong x· héi, tµn ph¸ lßng tin con ngêi, t¹o nguy c¬ g©y chia rÏ, dÉn ®Õn sôp ®æ. T«i cßn t©m ®¾c víi ý kiÕn t¸c gi¶ "Gãp ý x©y dùng §¶ng " ®Ò xuÊt gi¶i t¸n Ban Cè VÊn. Cßn g× v« lý cho b»ng trong khi c¶ bèn ®ång chÝ l·nh ®¹o míi ®Òu khoÎ m¹nh h¬n, s¸ng suèt h¬n, häc vÊn h¬n, cã kh¶ n¨ng cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc ®¸p øng môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ h¬n l¹i nhÊt nhÊt ph¶i bÞ kÌm cÆp bëi çc ®ång chÝ ®· qu¸ giµ yÕu cò kü. Nãi lµ trÎ nhng çc ®ång chÝ l·nh ®¹o hiÖn nay còng ®· qu¸ çi tuæi " ngò thËp tri thiªn mÖnh " tõ l©u, nay ®Òu ®ang ë çi tÇm "lôc thËp nhi nhÜ thuËn " råi. C¶ ba cuéc kh¸ng chiÕn çc ®ång chÝ Êy ®Òu tõng nÕm

244

tr¶i chø ®©u ®Õn nçi kh«ng biÕt g×. NÕu cÇn b¶o trî b»ng uy tÝn th× ph¶i çi cì khai quèc c«ng thÇn nh Trêng Chinh, Vâ Nguyªn Gi¸p, Ph¹m V¨n §ång kia chø ! NÆng nÒ ®Õn nh Trung Quèc mµ tõ n¨m 1992, §¹i héi ®¶ng Céng s¶n LÇn Thø XIV còng ®· quyÕt ®Þnh kh«ng duy tr× Uy ban Cè vÊn n÷a. T«i kh«ng chØ b¨n kho¨n vÒ g¸nh nÆng chi tiªu tµi chÝnh cña quèc gia nh NguyÔn Trung Trùc ®· thæ lé mµ lo ng¹i chÝnh lµ vÒ t×nh tr¹ng " l¾m cha con khã lÊy chång" cã thÓ ®· hoÆc sÏ xÈy ra lµm nguy h¹i cho ®Êt níc.

V©ng, t«i ®· t¸n ph¸t bµi " Gãp ý x©y dùng §¶ng " vµ nhiÒu bµi kh¸c. §iÒu ®ã cã sao ®©u. §iÒu 69 HiÕn Ph¸p Níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam ®· b¶o ®¶m r»ng : " C«ng d©n cã quyÒn tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ; cã quyÒn ®îc th«ng tin . . . ". Nhµ níc ta l¹i ®· ký kÕt C«ng ¦íc VÒ Çc QuyÒn D©n Sù Vµ ChÝnh TrÞ, cam kÕt t«n träng ®iÒu 19 B¶n Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn Quèc tÕ : " Mçi ngêi ®Òu cã quyÒn tù do cã ý kiÕn vµ ph¸t biÓu; quyÒn nµy cho phÐp bÊt cø ai ®Òu kh«ng ph¶i lo ng¹i vÒ nh÷ng ý kiÕn cña m×nh. Nã bao gåm c¶ quyÒn t×m kiÕm, thu nhËn vµ truyÒn b¸ çc th«ng tin vµ ý tëng, bÊt chÊp biªn giíi, b»ng bÊt cø ph¬ng tiÖn nµo ". T¸n ph¸t nh÷ng bµi viÕt cña t«i, cña çc vÞ l·o thµnh çch m¹ng, çc cùu chiÕn binh, çc c«ng d©n nh»m biÓu ®¹t t tëng, chÝnh kiÕn, nh»m phª b×nh hay ®ãng gãp ý kiÕn víi §¶ng, víi ChÝnh phñ lµ viÖc lµm kh«ng thÓ xem lµ ph¹m ph¸p, kh«ng ai ®îc ng¨n trë, ®e dä¹.

245

Quy kÕt t«i vµo " Téi lîi dông çc quyÒn tù do d©n chñ x©m ph¹m lîi Ých cña Nhµ níc, cña tæ chøc x· héi, hoÆc cña c«ng d©n " thuéc ®iÒu 205a kh«ng xong ( hay hä cßn tiÕc rÎ lµ qu¸ nhÑ, v× téi nµy nÆng nhÊt chØ 3 n¨m tï ), hä l¹i r¾p t©m quy t«i vµo " Téi tuyªn truyÒn chèng chÕ ®é x· héi chñ nghÜa " . H·y ®äc râ l¹i ®iÒu 82 nµy ë Bé LuËt H×nh Sù :

" 1- Ngêi nµo cã mét trong nh÷ng hµnh vi sau ®©y nh»m chèng chÝnh quyÒn nh©n d©n th× bÞ ph¹t tï tõ ba n¨m ®Õn mêi hai n¨m : a ) Tuyªn truyÒn xuyªn t¹c chÕ ®é x· héi chñ nghÜa; b ) Tuyªn truyÒn nh÷ng luËn ®iÖu chiÕn tranh t©m lý, phao tin bÞa ®Æt, g©y hoang mang trong nh©n d©n; c ) Lµm ra, tµng tr÷, lu hµnh çc tµi liÖu, v¨n ho¸ phÈm cã néi dung chèng chÕ ®é x· héi chñ nghÜa. 2 - Ph¹m téi trong çc trêng hîp ®Æc biÖt nghiªm träng th× bÞ ph¹t tï tõ mêi n¨m ®Õn hai m¬i n¨m. ".

NÕu ngêi ta kh«ng muèi mÆt dÉm lªn ®¹o lý; nÕu toµ ra toµ, biÕt b¶o vÖ c«ng lý vµ t«n träng sù c«ng minh th× ai d¸m kÕt téi t«i cho ®îc. Bëi v× :

Tríc hÕt, lµm sao x¸c ®Þnh ®îc thÕ nµo lµ chñ nghÜa x· héi? Ngêi kh«ng chØ th¼ng tay truy quÐt t s¶n mµ cßn h¨ng h¸i quyÕt t©m tiªu diÖt c«ng th¬ng nghiÖp t b¶n t doanh ®óng hay ngêi thèng thiÕt kªu gäi t b¶n ngo¹i quèc vµo liªn

246

doanh liªn kÕt ®Ó bãc lét lao ®éng ViÖt Nam ®óng ? Ngêi kÞch liÖt phª ph¸n bÝ th tØnh uû VÜnh Phó Kim Ngäc cã gi¸o lý XHCN hay ngêi chñ tr¬ng NghÞ quyÕt Trung ¬ng 10 cã gi¸o lý XHCN? §· kh«ng x¸c ®Þnh ®îc thÕ nµo lµ chñ nghÜa x· héi th× lµm sao quy kÕt ®îc hµnh ®éng nµo, ý tëng nµo lµ chèng chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ?

Suèt cuéc ®êi, ®Õn tËn ngµy nay, t«i ®· ®æ må h«i, s«i níc m¾t cïng nh©n d©n t«i, ®Êt níc t«i nªn ch¾c ch¾n l¬ng tri sÏ phØ nhæ nÕu ai ®ã ®ang t©m g¸n ghÐp t«i lµ chèng chÝnh quyÒn nh©n d©n. Dï x¶o tr¸ ®Õn mÊy còng kh«ng thÓ chøng minh ®îc nh÷ng tµi liÖu t«i ®· lµm ra, nh÷ng g× t«i ®· viÕt ra lµ nh»m chèng chñ nghÜa x· héi. NÕu chñ nghÜa x· héi ®îc xem nh mét íc lÖ tèt ®Ñp cÇn híng tíi th× t«i chÝnh lµ ngêi chèng l¹i nh÷ng cÆn b·, nh÷ng r¬m r¸c ®ang lµm bÈn lý tëng ®ã, t«i chèng l¹i bän lu manh chÝnh trÞ ®ang lîi dông mü tõ x· héi chñ nghÜa ®Ó lõa bÞp nh©n d©n, ph¸ ho¹i tæ quèc. H·y ®õng ®Ó nhµ chÝ sü Phan Béi Ch©u ph¶i chÕt ®au lßng mét lÇn n÷a tríc c¶nh nghÞch ®¹o mµ cô tõng ph¶i chøng kiÕn :

" Ma cêng quyÒn ®¾c thÕ sÝnh hung uy ; ThÇn c«ng lý bã tay nghe tö téi "

UÊt øc bao nhiªu tríc çi tÖ giËn ç chÐm thít. GiËn «ng NguyÔn Trung Trùc ngêi ta " chÐm " t«i. Cµng ®au ®ín bao nhiªu khi giËn t«i, ngêi ta "chÐm " vî, "chÐm " con t«i. B¾t t«i ®i, hä c¾t lu«n ®iÖn tho¹i. Çi ®iÖn tho¹i cña c¶ nhµ sö

247

dông chø cã ph¶i cña riªng t«i ®©u. Cµng phi lý khi ®iÖn tho¹i kh«ng ®øng tªn t«i mµ lµ tªn vî t«i. Vî t«i ®îc c¬ quan m¾c riªng tõ håi bµ Êy trong c¬ng vÞ Ch¸nh V¨n phßng, Uû viªn Ban BÝ th Trung ¬ng Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam. BÊy giê ®iÖn tho¹i riªng cßn hÕt søc hiÕm, ®Õn nçi c¶ mÊy d·y nhµ trong khu tËp thÓ còng ®îc nhê v¶. Khi næi khïng lªn mµ l¹i cã quyÒn cã thÕ, ngêi ta kh«ng cßn biÕt th¬ng ai, kh«ng cßn biÕt nÓ ai c¶ ! Hai chiÕc comput¬, mét chiÕc vî t«i võa x¸ch ®i c«ng t¸c tõ Hµ Giang vÒ, mét chiÕc lµ c«ng cô chung cña c¶ con g¸i t«i, con d©u t«i, ®Æc biÖt lµ con giai t«i rÊt cÇn cho c«ng viÖc thêng xuyªn còng bÞ ®em ®i. Con giai t«i ph¶i chÊm døt hîp ®ång, rêi khái ViÖn Khoa häc DÇu KhÝ. Ngêi ta cã thÓ biÖn gi¶i trÝ tr¸ çch nµy çch kh¸c, nhng lµm sao cã thÓ tr¶ lêi c©u hái : Çc níc tiªn tiÕn cã cÇn viÖn trî ®µo t¹o çn bé khoa häc kü thuËt cho ViÖt Nam n÷a kh«ng khi mµ mét thanh niªn hiÒn lµnh, ch©n thùc, trÎ ( sinh1967 ), khoÎ ( nÆng 80kg, cÇu thñ bãng trßn nghiÖp d ), th¹c sü §Þa VËt lý ®Çu tiªn vµ duy nhÊt ®îc ®µo t¹o tõ Mü vÒ mµ kh«ng sö dông? Con g¸i t«i, th¹c sü D©n sè häc tõ ¢n §é vÒ liÒn ®îc mêi lªn lµm th ký riªng cho bµ thø tr-ëng Bé Lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi, c«ng an ®Õn nh¾c khÐo, ngêi ta ®µnh ®a con g¸i t«i ®i " t¨ng cêng çn bé cã n¨ng lùc cho Trung t©m Nghiªn cøu Lao ®éng N÷ cña Bé ". ChØ s¸u th¸ng tËp sù, con g¸i t«i ®îc quyÕt ®Þnh vµo biªn chÕ nhµ níc. §©y lµ mét ngo¹i lÖ hiÕm hoi so víi th«ng thêng Ýt nhÊt còng lµ hai n¨m trong t×nh h×nh hiÖn nay. Nhng t«i biÕt, cã ©n huÖ ®ã ch¼ng qua lµ v× yªu cÇu c«ng viÖc, ngêi ta

248

muèn gi÷ ch©n con g¸i t«i ë ®Êy. VËy mµ, khi t«i bÞ b¾t, c«ng an gäi con g¸i t«i lªn " hái han " . Hä mËp mê nhø nhø vµo mÆt con g¸i t«i mét bøc th tõ níc ngoµi göi cho t«i ®Ó tung ho¶ mï, buéc con g¸i t«i ph¶i hiÓu r»ng nã ®ang lµ con cña mét tªn gi¸n ®iÖp hay ph¶n quèc g× ®ã. Bé trëng ®· ký quyÕt ®Þnh cö con g¸i t«i ®i tr×nh bÇy b¸o ço khoa häc ë mét Héi th¶o Quèc tÕ t¹i §µi Loan nhng bçng nhiªn chuyÕn ®i bÞ huû bá. §ang sèng víi mét tËp thÓ ®Çy yªu th¬ng, tr×u mÕn, vËy mµ con g¸i t«i ®µnh l¼ng lÆng nép ®¬n thi tuyÓn vµo Tæ chøc B¶o trî Nhi ®ång Quèc tÕ cña V¬ng quèc Anh ®Ó råi ph¶i vît qua 80 ngêi dù tuyÓn míi ®îc nhËn viÖc. ¥ trªn ®êi, cã thËt nh÷ng " ChuyÖn ngùa T¸i «ng ". B×nh thêng, Bé L§TBXH kh«ng thÓ nµo dÔ dµng cho con g¸i t«i ®i, nhng khi t«i bÞ b¾t, bµ Bé trëng L§TBXH mÆc dï rÊt mÕn mé, th©n thiÕt con g¸i t«i nhng ®µnh th¶ ch¸u ®i cho ®ì phiÒn phøc. Sang c¬ quan míi, ch¸u kh«ng nh÷ng ®îc lµm viÖc trong m«i trêng tèt h¬n mµ cßn ®îc nhËn kho¶n l¬ng cao gÊp mêi lÇn ë Bé L§TBXH. Mét ®ång nghiÖp tõng chøng kiÕn nhiÒu cuéc trÇm lu©n cña t«i rót ra mét nhËn ®Þnh tæng hîp : " Anh tµi thËt, cø mçi lÇn ngêi ta d×m anh xuèng mét nÊc th× anh l¹i bËt cao lªn hai ba nÊc". T«i nghÜ kh«ng ph¶i do tµi giái mµ h×nh nh cã Trêi PhËt phï hé ®é tr× thÕ nµo Êy, kh«ng chØ cã hiÖn tîng t«i vît qua ®îc tr¾c trë, nguy khèn mµ nh÷ng kÎ trùc tiÕp g©y sãng giã cho t«i nÕu kh«ng bÞ trõng ph¹t nÆng nÒ th× cuéc ®êi tõ bÊy còng ch¼ng ra sao c¶. Cho nªn t«i thêng khuyªn con çi h·y ¨n ë cho cã nh©n, bëi v× " ngêi mµ cã ®øc, mu«n phÇn vinh hoa ".

249

Çi chÝnh s¸ch " Tru di tam téc " võa m«ng muéi, võa tinh vi v« cïng tµn nhÉn nµy ®ang ph¸t huy t¸c dông rÊt khèc liÖt. NhiÒu ngêi ngËm ngïi ph©n trÇn víi t«i : " Chóng t«i còng nghÜ vµ còng thÊy ph¶i nãi, ph¶i viÕt nh anh nhng hÌn qu¸. Ch¼ng qua chØ v× sî mÊt miÕng c¬m manh ¸o, sî con ch¸u bÞ trï diÖt”. ThÕ lµ çc b¸o ço cø ®¾c ý biÓu d¬ng thµnh tÝch æn ®Þnh chÝnh trÞ, trong khi x· héi r· rêi ®au ®ín trong c¨n bÖnh ung th mµ kh«ng d¸m kªu, th©ý s©u mät ®ôc khoÐt trong bé m¸y chÝnh quyÒn mµ cø ®µnh lµm ng¬!

Ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 1999, t«i ®îc rêi tr¹i B 14 vÒ nhµ, sau 66 ngµy giam cÇm. Trong tï t«i còng nghÜ nh ai ®ã tõng nghiÕn r¨ng ph¸n b¶o:” §¸nh xong TrÇn §é, diÖt nèt Thanh Giang th× tÊt c¶ sÏ im re ! ". Cho nªn, ®iÒu ng¹c nhiªn vµ xóc ®éng nhÊt khi ra tï lµ t«i ®îc biÕt tÊt c¶ ®· kh«ng im re, tÊt c¶ ®· kh«ng v× thÊt ®¶m mµ bá t«i. §¹i t¸, sö gia Ph¹m QuÕ D¬ng dâng d¹c tuyªn bè vµ ®îc çc ®µi ph¸t thanh níc ngoµi loan t¶i réng r·i : ". . . ai còng ph¶n ®èi viÖc b¾t bí NguyÔn Thanh Giang qua hai d¹ng. Mét d¹ng bÇy tá c«ng khai nh t«i ®©y ch¼ng h¹n. KiÓu thø hai lµ ph¶n øng ngÊm ngÇm, cha ph¶i lóc nãi ra. §iÒu bÊt m·n chèng ®èi ngÊm ngÇm míi lµ ®¸ng sî. Cã nghÜa lµ níc nµy kh«ng cã d©n chñ. Tùu trung lµ ®¹i ®a sè, ai còng chèng l¹i quyÕt ®Þnh ®éc ®o¸n nµy cña nhµ níc". Nhµ v¨n Hoµng TiÕn göi hai th ngá tíi çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc vµ çc c¬ quan th«ng tÊn b¸o chÝ. ¤ng viÕt : "Nhµ khoa häc §ia VËt lý NguyÔn Thanh Giang ®· bÞ

250

b¾t chiÒu ngµy 4-3-1999. ¤ng lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu bµi viÕt göi çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam nãi vÒ ®êng lèi ph¸t triÓn ®Êt níc, vÒ kinh tÕ, vÒ khoa häc, vÒ gi¸o dôc, vµ nhÊt lµ vÒ tæ chøc mét x· héi d©n chñ, t«n träng quyÒn lµm d©n, quyÒn lµm ngêi, nh÷ng quyÒn ®· ®îc ph¸p luËt quèc tÕ vµ ph¸p luËt trong níc ghi nhËn . . .S¸ch xa viÕt: " Trung ng«n nghÞch nhÜ ". NhiÒu vô ¸n oan uæng còng chØ v× çi téi nãi th¼ng nµy. Chóng t«i nghÜ, chÝnh quyÒn b¾t «ng NguyÔn Thanh Giang th× sÏ cã mét «ng NguyÔn Thanh Giang kh¸c. NÕu b¾t hÕt çc «ng NguyÔn Thanh Giang, th× l¹i cã nh÷ng trÝ thøc kh¸c lµm çi c«ng viÖc cña «ng NguyÔn Thanh Giang. V× cuéc ®êi vÉn cÇn giai tÇng trÝ thøc . . . Theo chç t«i biÕt, ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc tèi huÖ quèc lµ vÊn ®Ò nh©n quyÒn. Ta nªn v× quyÒn lîi cña ®Êt n-íc, th¶ «ng NguyÔn Thanh Giang, ®æi lÊy tèi huÖ quèc . . .". RÊt nhiÒu, rÊt nhiÒu ngêi ®· v× c«ng lý, v× yªu quý t«i, vît qua sî h·i, bÊt chÊp sù r¨n do¹ cña cêng quyÒn, x¶ th©n v× t«i. ¥n nµy t«i xin ghi t¹c vµ mong íc sÏ cã dÞp ®Òn ®¸p.

RÊt nhiÒu, rÊt nhiÒu nh÷ng ngßi kh¸c, nh÷ng tæ chøc kh¸c, kh«ng chØ ë trong níc mµ ë c¶ níc ngoµi, c¶ çc tæ chøc quèc tÕ còng bÇy tá mèi quan t©m s©u s¾c ®Õn t«i. Hµng chôc ngµn ngêi trªn thÕ giíi xuèng ®êng biÓu t×nh, hµng chôc ngµn trÝ thøc, çc nhµ khoa häc, häc sinh, sinh viªn ngêi ViÖt vµ ngêi níc ngoµi ký tªn vµo çc b¶n lªn tiÕng ñng hé t«i. ¤ng Brian Russell, chñ tÞch Héi §Þa VËt lý Mü göi th cho chñ tÞch n-íc TrÇn §øc L¬ng; ViÖn Hµn l©m Khoa häc N÷u ¦íc göi th cho thñ tíng Phan V¨n Kh¶i, cho bé

251

trëng ngo¹i giao NguyÔn M¹nh CÇm, cho bé tr-ëng c«ng an Lª Minh H¬ng; Bé Ngo¹i giao Mü ra tuyªn bè : " . . .ViÖc b¾t giam «ng Giang lµ mét biÕn cè ®¸ng lo ng¹i vµ chóng t«i kªu gäi nhµ cÇm quyÒn ViÖt Nam ph¶i th¶ «ng ra ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn "; bµ Oliver Dupuis, nghÞ sü nghÞ viÖn Ch©u ¢u göi th cho chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng; «ng Michel Pelchat, thîng nghÞ sü Ph¸p göi th cho tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu, cho chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng, cho §¹i Sø Qu¸n ta t¹i Ph¸p; ¤ng Ann K. Cooper, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Uû ban B¶o vÖ çc Ký gi¶ Quèc tÕ göi th cho chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng, cho bé trëng NguyÔn M¹nh CÇm, cho TBT Lª kh¶ Phiªu; bµ Francoise Grossetªte, nghÞ sü Ch©u ¢u göi th cho ®¹i sø qu¸n ta t¹i Ph¸p; ¤ng John Hepworth, chñ tÞch Uû Ban Nh©n QuyÒn Uc göi th cho chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng; ¢n x¸ Quèc tÕ Uc göi b¶n tuyªn bè cho thñ tíng Phan V¨n Kh¶i, cho bé trëng Lª Minh H¬ng; hai thîng nghÞ sü Mü rÊt quen biÕt ®èi víi ViÖt Nam, John Kerry vµ John McCain göi th cho ®¹i sø Lª v¨n Bµng; «ng Robert Menard, Tæng Th ký Tæ chøc Ký gi¶ kh«ng biªn giíi göi th cho tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu; çc «ng Mark Mosee, Bob McDecmott, Sam Slow, nghÞ sü Quèc Héi Hawaii göi th cho chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng; Uû ban LuËt ph¸p Quèc héi Uc göi th cho thñ tíng Phan V¨n Kh¶i; thîng nghÞ sü Mü Tom Campbell göi th cho ®¹i sø Lª V¨n Bµng; Héi B»ng h÷u Texas v× ViÖt Nam Tù do ra th«ng ço; «ng Edward R. Royce, phã chñ tÞch TiÓu ban ¸ Ch©u- Th¸i B×nh D¬ng thuéc Quèc héi Mü göi th cho ®¹i sø Douglas Peterson, yªu cÇu can thiÖp; tæ chøc quèc tÕ Human Rights Watch ra th«ng b¸o khÈn cÊp; bµ

252

Francoise Hostalier, cùu tæng trëng, ®¹i biÓu quèc gia cña ®¶ng D©n chñ Tù do Ph¸p göi thcho sø qu¸n ta t¹i Ph¸p; bµ Loretta Sanchez cïng 26 NghÞ Sü Quèc Héi Mü cïng ký tªn vµo mét bøc th göi cho thñ tíng Phan V¨n Kh¶i v v. . .

C¶m ®éng biÕt bao tríc tÊm lßng u ¸i tõ bèn biÓn n¨m ch©u. §©y míi thùc lµ " tø h¶i giai huynh ®Ö "! §©y míi thùc lµ " L' Internationale " ! Mu«n n¨m tinh thÇn Tuyªn ng«n Nh©n quyÒn Quèc tÕ !

Do h¹n hÑp nguån th«ng tin, do sù ng¨n trë cña hoµn c¶nh thùc tÕ, t«i ®· kh«ng göi ®îc th c¶m ¬n ®Çy ®ñ, t«i xin ®a t¹ vµ bÇy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn tÊt c¶, tÊt c¶.

O¸i o¨m thay, ngêi ta ®· lîi dông xuyªn t¹c sù ñng hé m¹nh mÏ vµ v« t nµy cña quèc tÕ ®Ó mËp mê vu ço t«i. Ngêi ta lÐn lót loan tin bÞa ®Æt réng r·i trong c¶ níc, ®Æc biÖt lµ vÒ quª hong b¶n qu¸n, vÒ n¬i c ngô, vÒ çc c¬ quan c«ng t¸c v v . . .cu¶ t«i, cña vî con t«i. Hä x¶o tr¸ th©m ®éc ®Õn møc lµm cho hÇu hÕt hä hµng th©n thÝch, ®ång h¬ng, ®ång nghiÖp . . . hiÓu r»ng t«i lµ CIA, lµ ®· lµm tay sai cho níc ngoµi ®Ó ®îc nhËn mçi th¸ng ba ngµn §«la ! Cho tíi gÇn ®©y §µo Duy Qu¸t vÉn ®i kh¾p ®ã ®©y rØ r¶ b«i nhä t«i. Çi lèi nãi b¹t m¹ng, v« tr¸ch nhiÖm, v« c¨n cø cña «ng nµy lµm cho ®Õn nçi mét häc trß cò cña t«i, lín tuæi h¬n «ng ta, tham gia çch m¹ng tríc «ng ta, ph¶i thèt lªn : " Hµm hå qu¸ ! khiÕm nh· qu¸ ! Sao §¶ng l¹i dïng mét con ngêi nh thÕ lµm c«ng t¸c V¨n ho¸ T tëng ! ".

253

ThËt vËy, kh«ng hiÓu do ®©u ngêi ta th©m thï ç nh©n t«i tÖ h¹i ®Õn thÕ ! Hä ®Çu t c«ng cña tèn kÐm, nghiªn cøu tÝnh t×nh, tung tÝch, hµnh vi cña t«i thËt kü ®Ó lîi dông khai th¸c. TÊt c¶ ®Òu v« hiÖu. Kh«ng ph¶i v× t«i lu«n canh chõng, c¶nh gi¸c mµ v× çi b¶n tÝnh cña t«i nã nh thÕ : thuèc l¸, trµ, rîu, ®µn bµ, tiÒn b¹c, miÕng ngon, cña l¹ . . . ®Òu kh«ng qu¸ h¸m, nªn gi¨ng bÉy t«i thËt khã. Hä ®µnh th× thôt loan truyÒn rÊt c«ng phu r»ng tÊm b»ng Hµn l©m Khoa häc N÷u ¦íc cña t«i lµ b»ng gi¶. Hä b¶o " b»ng kh«ng cã dÊu”, lµm cho ngêi hiÓu biÕt kh«ng thÓ nhÞn ®îc cêi . Lµm c«ng t¸c V¨n ho¸ T tëng víi nh÷ng çi ®Çu ng¾n còn, chØ thµnh th¹o sö dông mÊy thñ ®o¹n x¶o tr¸, hÌn h¹, v« v¨n ho¸, ph¶n t tëng th× ch¾c ch¾n chØ lµm h¹i uy tÝn §¶ng, b«i nhä thanh danh tæ quèc, lµm khæ nh©n d©n.

Cµng ®¸ng phµn nµn h¬n lµ b¶n th«ng b¸o néi bé cña Thµnh uû Hµ Néi ®· ®a tin " VÒ viÖc b¾t gi÷ NguyÔn Thanh Giang " víi néi dung sai tr¸i, b»ng ng«n tõ xÕch mÐ. Néi dung b¶n tin nµy kh«ng chØ ®îc phæ biÕn ®Õn tÊt c¶ çc chi bé §¶ng ë Hµ Néi, mµ rÊt nhiÒu tØnh, thµnh trong c¶ níc. ThËt lµ hµi híc ®Õn møc ®¸ng xÊu hæ. N¨m ngo¸i, Néi san Ban V¨n ho¸ T tëng Trung -¬ng §¶ng ®¨ng tr©n träng bøc th mét ngêi ViÖt lu vong xØa xãi, r¨n d¹y ®ñ ®iÒu cho mét l·o thµnh çch m¹ng, cùu Uû viªn Trung ¬ng §¶ng cña m×nh. N¨m nay, mét b¶n tin néi bé cña §¶ng l¹i ®a tin rÊt nghiªm trang vÒ sù vô liªn quan ®Õn mét ngêi kh«ng ph¶i ®¶ng viªn ! Sao

254

l¹i lÐn lót thÕ ? Sao l¹i bÊt chÝnh thÕ ! NÕu qu¶ thËt " Hµnh vi cña NguyÔn Thanh Giang cã ®ñ dÊu hiÖu ph¹m téi ", mµ lµ téi h×nh sù, mµ anh ta l¹i lµ d©n thêng th× cø ®a tin trªn tÊt c¶ çc b¸o ®µi cña nhµ níc ®Ó nh©n d©n cïng biÕt mµ c¨m thï, mµ rót kinh nghiÖm chø ! Téi h×nh sù cña mét thêng d©n chø cã ph¶i téi chÝnh trÞ t t-ëng ®©u mµ Ban V¨n ho¸ T táng cña §¶ng ph¶i nhóng tay vµo ! Mµ l¹i nhóng tay mét çch ®éc quyÒn n÷a chø !

§èi víi bªn trong, hä ra søc tuyªn truyÒn nh t«i lµ phÇn tö chèng §¶ng, ph¶n béi tæ quèc rÊt xÊu xa nguy hiÓm. Tõ bªn ngoµi hä l¹i b¾n tin cho t«i r»ng bän chèng céng cùc ®oan vÉn xem t«i lµ kÎ thï. Gi÷a th¸ng 6 võa qua, hä göi vßng vÌo qua ngêi kh¸c nhng cè t×nh ®Õn ®îc tay t«i mét bµi viÕt ë mét t¹p chÝ níc ngoµi, trong ®ã cã ®o¹n nh sau : " Ngµy nay, tríc nguy c¬ tan r·, céng s¶n cã thø ®èi lËp mµ ë mÆt nµo ®ã ta thÊy rÊt ch©n thµnh, nhng víi môc ®Ých cøu nguy tÝnh m¹ng cña ®¶ng. Ch©n thµnh ®Õn møc bÞ khai trõ, bÞ qu¶n chÕ, thËm chÝ c¶ bÞ b¾t giam nhng vÉn tha thiÕt víi sù sèng cßn cña ®¶ng, thµ chÕt vÉn gµo lªn ®ßi ®¶ng ph¶i thay ®æi trë vÒ víi ®êng lèi nguyªn thuû, víi ®¶ng tÝnh rùc rì nh mÆt trêi cña hä. H·y nghe ®¶ng viªn céng s¶n bÞ b¾t NguyÔn Thanh Giang ca tông ®¶ng viªn céng s¶n bÞ khai trõ TrÇn §é lµ " mét nhµ çch m¹ng trung kiªn", " mét trong nh÷ng trÝ tuÖ cao c¶ cña ®¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ". NguyÔn Thanh Giang cßn trÝch dÉn lêi mét ®¶ng viªn l·o thµnh Hoµng H÷u Nh©n : " Anh TrÇn §é lµ mét ®¶ng viªn céng s¶n g¬ng mÉu,

255

suèt ®êi lo lµm trßn nhiÖm vô ®èi víi tæ quèc . . .”. Dï díi h×nh thøc lµ kÎ thï hay ®èi lËp ta ph¶i nh×n thÊy ®iÒu c¨n b¶n lµ môc tiªu cña hä vµ cña ta kh¸c nhau. Khi môc tiªu cña nh÷ng ®¶ng viªn céng s¶n ®èi lËp lµ kiÖn toµn bé m¸y ®éc tµi, b¹o lùc, chuyªn chÕ ®Ó cã nÒn mãng v÷ng ch¾c ¸p ®Æt sù cai trÞ trªn d©n trªn níc th× hä kh«ng thÓ lµ b¹n cña ta ®îc ".

ThËt lµ buån cêi ! V× sao hä l¹i ph¶i r¨n ®e t«i r»ng ®õng cã tr«ng mong, dùa dÉm vµo níc ngoµi ? Sao hä d¸m l¸o xîc " suy bông ta ra bông ngêi" nh vËy! §èi víi hä, t«i biÐt, chØ cÇn vµi tr¨m §«la lµ mua ®îc. Cßn t«i, çch ®©y mÊy n¨m, t«i ®· tõng ph¶i sö dông çi giäng huyªnh hoang hÕt søc bÊt nh· ®Ó tuyªn bè th¼ng thõng víi mÊy çn bé c«ng an r»ng : " T«i, nÕu ®îc ngåi tríc tæng thèng Bill Clinton th× còng sÏ nh ngåi tríc chñ tÞch Giang Tr¹ch D©n hay tríc tæng bÝ th §ç Mêi th«i. T«i sÏ ph¶i l¾ng nghe çc vÞ Êy mét çch kÝnh cÈn, còng nh t«i ph¶i nghiªm tóc l¾ng nghe nh÷ng b¹n ®ång tuÕ, nh÷ng líp trÎ thuéc hµng con ch¸u t«i. Nhung, cuèi cïng bao giê t«i còng nghÜ b»ng riªng çi ®Çu cña t«i, nãi nh÷ng ®iÒu tõ çi ®Çu t«i nghÜ ra vµ lµm theo nh÷ng g× t«i nãi"

ThÕ ®Êy, v× sao c¶ thÕ giíi tiªn tiÕn l¹i quý träng vµ ®ång t×nh ñng hé nh÷ng chÝnh kiÕn cña chóng t«i, v× sao ngay c¶ nh÷ng lùc lîng chèng céng rÊt cùc ®o¹n còng hiÓu ®îc thùc chÊt cña çi gäi lµ ®èi lËp cña chóng t«i, trong khi bé m¸y tuyªn truyÒn trong níc l¹i truy bøc chóng t«i ?

256

V× nh÷ng ngêi ë bªn ngoµi ®· ®äc chóng t«i nghiªm tóc, víi mét tinh thÇn kh¸ch quan. Cßn ë trong níc th× sao ? Çc vÞ l·nh ®¹o th× kh«ng cã thêi giê ®äc ®Ó quan t©m ®óng møc. §¶ng viªn vµ quÇn chóng th× bÞ cÊm ®o¸n, bng bÝt. TÊt c¶ phã th¸c cho çc " Qu©n s V¨n ho¸ T tëng " tù tung tù t¸c. Lùc lîng lµm V¨n ho¸ T tëng cña §¶ng kh«ng ph¶i kh«ng cã rÊt nhiÒu bé ãc s¸ng suèt, tÇm cì. TiÕc r»ng hä l¹i bÞ khèng chÕ tµn h¹i bëi mét sè çi ®Çu s¬ cøng, lÈm cÈm ; bÞ thao tóng bëi mét sè lùc lîng trÎ loi choi, c¬ héi, s½n sµng lËp c«ng b»ng nh÷ng thñ ®o¹n lu manh, hÌn h¹, nh÷ng hµnh ®éng bÊt minh, v« ®¹o.

Nguy c¬ khñng ho¶ng trÇm träng, thËm chÝ dÉn tíi sôp ®æ §¶ng kh«ng ph¶i chØ n»m trong sù suy tho¸i vÒ kinh tÕ mµ n»m ngay c¶ trong sù kÐm cái, s¬ cøng cña c«ng t¸c V¨n ho¸ T tëng. Nã g©y mÊt lßng tin trong nh©n d©n, lµm trß c-êi cho trÝ thøc trong vµ ngoµi níc. ChØ riªng sù vô cña t«i còng thÊy râ ®iÒu ®ã. NhiÒu ngêi cho r»ng ®©y lµ mét trong nh÷ng vô viÖc lµm ¶nh hëng tai h¹i nhÊt ®Õn uy tÝn cña §¶ng, cña Nhµ níc ta trªn trêng quèc tÕ. T¸c ®éng cña ¶nh h-ëng xÊu nµy g©y nªn nh÷ng mÊt m¸t vÒ kinh tÕ, nh÷ng thiÖt thßi cho nh©n d©n, cho ®Êt níc lín ®Õn møc nµo th× cha ai thèng kª vµ còng kh«ng lêng hÕt ®îc. Nh÷ng ai ph¶Ø chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng hÖ luþ ®ã ? RÊt cÇn nghiªm tóc rót kinh nghiÖm ®Ó tr¸nh nh÷ng ®iÒu ®¸ng tiÕc xÈy ra trong t¬ng lai.

257

Thiªn ký sù nµy, t«i viÕt ra kh«ng chñ yÕu nh»m phØ b¸ng ai, tè gi¸c ai mµ cèt ®Ó trÇn t×nh cïng bÌ b¹n, hä hµng, quª h¬ng; cïng thÕ hÖ h«m nay, cïng çc thÕ hÖ mai sau. T«i mong chê tÊt c¶ vµ tin yªu tÊt c¶.

T«i chØ lµm tay sai cho chÝnh çi ®Çu cña t«i

Bµi tr¶ lêi pháng vÊn ®µi BBC s¸ng 21 th¸ng 8 n¨m 1999

Hoµng Vò- Phãng viªn ®µi BBC

Nhµ ®Þa chÊt häc NguyÔn Thanh Giang cho biÕt lµ «ng ®ang t×m çch phôc håi thanh danh sau khi bÞ b¾t giam h¬n hai th¸ng, håi th¸ng ba mµ kh«ng cã xÐt sö. ¤ng Giang võa míi göi ®i cho giíi l·nh ®¹o vµ b¹n bÌ çc n¬i mét bµi viÕt mang tiªu ®Ò: “12 ngµy tuyÖt thùc trong tr¹i giam B14”. Trong mét bµi pháng vÊn giµnh cho ®µi BBC, «ng NguyÔn Thanh Giang gi¶i thÝch lý do v× sao «ng lµm nh vËy, mét viÖc mµ cã thÓ khiÕn «ng quay trë l¹i nhµ giam.

Nhµ §Þa VËt Lý NguyÔn Thanh Giang.

258

Lµ v× cã mét sè d luËn, sau khi t«i bÞ b¾t, nãi vÒ quª h¬ng, nãi víi mét sè b¹n bÌ cña t«i, b¶o t«i lµ CIA, t«i céng t¸c víi níc ngoµi, mçi th¸ng kiÕm ®îc mÊy ngh×n §« (cêi ). §Êy lµ chuyÖn bÞa ®Æt hoµn toµn. cho nªn t«i ph¶i viÕt ®Ó trÇn t×nh víi mäi ngêi r»ng lµ t«i kh«ng ph¶i çi lo¹i ngêi nh thÕ! T«i kh«ng cã hÒ thÝch lµm tay sai cho ai c¶. Mäi thø tõ xa ®Õn giê t«i ph¸t biÓu chÝnh kiÕn ®Òu víi ý thøc tù lËp hoµn toµn. T«i nghÜ cÇn ph¶i nh thÕ nµo ®Ó cho x· héi ViÖt Nam ph¸t triÓn ®îc bÒn v÷ng th× t«i ph¸t biÓu ý kiÕn cña riªng t«i chø t«i kh«ng cã lµm tay sai cho ai c¶. Cã ch¨ng, t«i chØ lµm tay sai cho chÝnh çi ®Çu cña t«i.

H.V- Tha, b©y giê cã lÏ chóng ta nªn t¹m g¸c chuyÖn ®ã sang mét bªn, bëi v× thùc ra, mét ngêi ®øng gi÷a còng kh«ng thÓ biÕt lµ tin ai. Tin phÝa bªn chÝnh quyÒn hay lµ tin «ng. Nh-ng trë l¹i çi ý chÝnh mµ «ng muèn nãi, ®ã lµ «ng muèn lµm sao ®Ó ®Êt níc ph¸t triÓn. VËy theo ý «ng th× ph¶i nh thÕ nµo?

N.T.G- Mét ®Êt níc mµ muèn ph¸t triÓn th× ®êng lèi kinh tÕ vµ ®êng lèi chÝnh trÞ-x· héi ®Òu ph¶i phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi hiÖn t¹i. T«i cho r»ng lµ... VÝ dô nh, §¶ng vÒ thùc chÊt vÉn kh«ng thõa nhËn ®a nguyªn, thùc chÊt vÉn muèn ®Ò cao çi gäi lµ tËp trung d©n chñ th× vÉn cha th¸o gì ®îc cho mét c¬ chÕ mµ cã thÓ lÊy ®îc ý kiÕn tõ nhiÒu phÝa, nhiÒu ph¬ng, lÊy ®îc ý kiÕn cña

259

®¹i ®a sè quÇn chóng, cña ®¹i ®a sè ®¶ng viªn... T«i còng kh«ng cã ý ®å lËt ®æ ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, v× nãi thËt lµ b©y giê mµ lËt ®æ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam th× sÏ t¹o ra mét kho¶ng trèng chÝnh trÞ mµ viÖc ®ã cã thÓ dÉn tíi hçn lo¹n. §Êt níc t«i, nh©n d©n t«i ®· chÞu ®au khæ nhiÒu qu¸ bëi ®Êu tranh giai cÊp, bëi chiÕn tranh råi. B©y giê lµm thªm mét çi g× n÷a th× cha biÕt lµ t-¬ng lai ®i ®Õn ®©u, tríc m¾t chØ biÕt nh©n d©n t«i sÏ khæ. Cho nªn t«i kh«ng muèn cã mét kho¶ng trèng chÝnh trÞ. T«i cho r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cã thÓ tån t¹i hay kh«ng tån t¹i lµ chuyÖn cña néi t¹i §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. T«i th× t«i mong muèn r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÉn cßn ®Êy. Mµ muèn nh thÕ th× vÊn ®Ò chÝnh trÞ ph¶i ®îc chÊn chØnh, ph¶i c¶i tæ thËt sù. T«i cø nghÜ r»ng ®Ó cã ®îc d©n chñ, ®Ó cã ®îc sù kiÓm so¸t lÉn nhau th× ®«i khi ®a nguyªn, ®a ®¶ng lµ ®iÒu hay. Nã b¶o ®¶m cho x· héi ph¸t huy d©n chñ thùc sù.

H.V- ¤ng cã dù ®Þnh ph©n ph¸t bµi mµ «ng võa míi viÕt kh«ng, tha «ng ?

N. T. G- D¹ (cêi ) T«i, t«i ®· lµm. T«i ®· ®a hÕt vÒ quª h¬ng. T«i göi hÕt cho çc ®ång chÝ l·nh ®¹o råi. T«i göi cho çc c¬ quan cò cña t«i, çc c¬ quan cña vî, cña çc con t«i. §©y lµ t«i ph¶i lµm çi viÖc thanh minh. T«i ph¶i lµm cho s¸ng tá r»ng t«i kh«ng ph¶i lµ çi ngêi nh hä b«i b¸c t«i trong thêi gian qua.

260

H.V – Nhng, ph¸t t¸n tµi liÖu nh vËy th× ngêi ta sÏ cã thÓ qui lçi cho «ng. VËy «ng cã nghÜ ®Õn nh÷ng çi gi¸ mµ «ng cã thÓ sÏ ph¶i tr¶ cho chuyÖn nµy kh«ng ¹?

N.T.G- Tha quy lçi lµ quyÒn cña hä. NhËn lçi lµ quyÒn cña t«i. Ai ®óng ai sai th× ngêi Êy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. NÕu t«i lµm sai th× hä trõng trÞ, t«i sÏ ph¶i chÞu mµ kh«ng ai bªnh vùc ®îc t«i c¶. Cßn nÕu viÖc hä qui lçi cho t«i lµ sai th× sÏ cã nh©n d©n, cã lÞch sö. TÊt c¶ sÏ minh oan cho t«i, sÏ lªn ¸n, sÏ trõng trÞ nh÷ng kÎ nµo cè t×nh ph¸n xÐt t«i sai.

Th göi Tæng thèng Bill Clinton

Hanoi, 16 November 2000261

The Honorable President Bill Clinton

Your Excellency,

On behalf of the Vietnamese who favor freedom and democracy, I would like to warmly welcome you, the first American President who has paid a visit to Vietnam. I believe that this even will be a brilliant landmark in the history which opens a new era of the Vietnam- American relationship, an era full of mutual and fruitful achievements.

In fact, our two countries relationship began since former centuries. Just after the Independence Day, The representative of the first American Government in France named T. Jefferson considered import rice from Vietnam. In 1832, seventh American President Andrew Jackson sent an official letter requesting trade relation with Vietnam Minh Mang royal court. In response, in 1873, our diplomat was sent by Tu Duc emperor to meet president Ulysses Grant to ask for help against French colonialists. In the day before the August Revolution, even Mr. Ho Chi Minh went together with American pilot Show to meet American General Shannon to discuss about an anti – Japan fascist joint force...

The fruitful era opened is not only followed by a long cultivation, but also by relying on a prior affection of you a man who annually celebrates himself birth day on the same day of our August Revolution anniversary, a man who led an anti –

262

Vietnam – American war demonstration in London in 1969.

If there were also millions of Americans and Vietnamese doing the same with you at that time, this senseless war did not break out or very soon stop. Although, let us leave that dolorous and regrettable aspect for our following generations with their objective to discern and just judge. Now, in sight of you, there is an injured and poor country, which resulted in some degree from that war. Therefore, there could not be any merciful and charitable heart, which did not call itself for help to eliminate those miseries. Dioxin victims are asking for help, disarming mines project has developed, and I think that the rich and tolerant United States of America will be able and should give more help to my unfortunate compatriots.

Leaving the planned economy for the market one, my country has prospered well. Knowledge economy potentiality of my nation promises that my country will become a most necessary and meritorious associate of the United State of America in this South East Asia area. Hope that the Vietnam American Agreement, while officially operated, will take an important part in the realization of this expectation in the field of economy.

However, everyone who often pay much attention to country fortune like me also feel very uneasy about necessary conditions that

263

assure an enduring and healthy social development. Those are freedom, democracy and human rights. The history of a country of more than 200 years that steadily moves from a level lower than many other European countries, becoming a superpower one with a highest position in the world, demonstrates that the USA has gotten many good experiences of the struggle for the sacred conditions mentioned above. Meanwhile, in our country, the democracy that corresponds to the new economy and model society is also very incomplete. Here, because of lacking freedom of speech, corruption is spreading over, right or wrong does not be just decided. Due to absence of real democratic election, great talents, which admired by the people, do not be selected. Brave men who even suggest moderately good political views are also mal treated, suppressed, haphazardly arrested or, at least, isolated. Their properties are confiscated, their private letters are stealthily open, and their phone is taped or cut off ... in illegality.

The renovation process is advancing and our people soon or late will surely settle all problems required for our country themselves. However,the concern and support of international friends are indispensable and useful. That’s why, like you, I “believe that the normalization and strengthening of American- Vietnamese contacts will promote freedom in Vietnam ”. Your idea of the agreement for freedom was announced when president Ho used

264

a famous sentence of Thomas Jefferson in American Independence Declaration to preface Vietnam Independence Declaration: “ All Men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among these are Life, Liberty and the Pursuit of Happiness ”.

Wishing you fulfill all of your purposes eminently in this historical mission. Wishing Mrs. Hillary Clinton becomes an honorable Senator and has good chance to test your good idea that“ changes politics into an art of making the impossibilities into the possibilities ”. Wishing our two countries and every other ones in the world enjoy prosperity, happiness, justice, democracy and liberty.

Respectfully

Nguyen Thanh GiangA Vietnamese Citizen


KÝnh göi : Tæng thèng Hoa Kú Bill Clinton

Tha ngµi

Nh©n danh nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu chuéng tù do d©n chñ, t«i nhiÖt liÖt chµo mõng ngµi, vÞ Tæng thèng Hoa Kú ®Çu tiªn ®· ®Õn víi ViÖt

265

Nam. Hy väng sù kiÖn nµy sÏ ghi mét dÊu son s¸ng chãi trong lÞch sö bëi tõ ®©y mét kû nguyªn míi sÏ ®îc më ra- kû nguyªn hoa th¬m vµ tr¸i ngät trong mèi bang giao gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú.

Sù thùc lµ, mèi bang giao gi÷a hai níc chóng ta ®· tõng ®îc gieo cÊy tõ mÊy thÕ kû tríc. Ngay sau khi lËp quèc, ®¹i diÖn chÝnh phñ ®Çu tiªn cña Hoa Kú t¹i Ph¸p T. Jefferson ®· ®Æt vÊn ®Ò mua g¹o cña ViÖt Nam. N¨m 1832, tæng thèng Hoa Kú thø bÈy Andrew Jackson ®· göi quèc th më quan hÖ bu«n b¸n víi triÒu Minh M¹ng. §¸p l¹i, n¨m 1873, nhµ ngo¹i giao Bïi ViÖn, v©ng mÖnh vua Tù §øc ®· sang gÆp tæng thèng Ulyses Grant cÇu viÖn kh¸ng Ph¸p. Vµo nh÷ng ngµy tríc çch m¹ng Th¸ng T¸m, chÝnh l·nh tô Hå ChÝ Minh còng ®· tõng cïng mét phi c«ng Mü tªn lµ Show t×m ®êng ®Õn gÆp tíng Mü Shannon ®Ó bµn viÖc hîp t¸c chèng NhËt.. .

Kû nguyªn hoa tr¸i ®îc më ra kh«ng chØ v× mïa gieo cÊy ®· ®ñ dµi mµ h¼n lµ cßn nhê ë mèi thiÖn c¶m ®Æc biÖt cña chÝnh Tæng thèng, ng-êi vÉn tõng mõng sinh nhËt cña m×nh vµo ®óng kû niÖm çch m¹ng Th¸ng T¸m cña chóng t«i, ng-êi ®· tõng dÉn ®Çu cuéc biÓu t×nh ph¶n ®èi côéc chiÕn tranh ViÖt Nam ë London n¨m 1969.

Gi¸ mµ nh÷ng n¨m Êy cã thªm hµng triÖu ngêi Mü vµ ViÖt nam, ®Òu lµm nh Tæng thèng th× ch¾c lµ cuéc chiÕn tranh v« nghÜa ®ã ®· kh«ng xÈy ra hoÆc ®· ®îc kÕt thóc sím h¬n nhiÒu. DÉu sao h·y t¹m g¸c l¹i mét bªn çi qu¸ khø ®au

266

th¬ng ®¸ng ©n hËn ®ã ®Ó çc thÕ hÖ sau ph¸n xÐt kh¸ch quan, s¸ng suèt vµ c«ng b»ng. Tríc Tæng thèng h«m nay lµ mét ®Êt níc cßn th-¬ng tÝch, khæ nghÌo mµ nguyªn nh©n cã mét phÇn lµ do cuéc chiÕn võa qua. Bëi vËy, kh«ng tr¸i tim nh©n ¸i nµo kh«ng tù kªu gäi hµnh ®éng gãp søc gi¶i to¶ nçi ®au th¬ng cay ®¾ng nµy. Nh÷ng n¹n nh©n chÊt ®éc mÇu da cam ®ang ®ßi ®îc cøu gióp, ch¬ng tr×nh rµ ph¸ bom m×n ®ang ®îc xóc tiÕn, nhng t«i nghÜ Hîp Chñng Quèc Hoa Kú giÇu cã vµ bao dung cßn cã thÓ vµ nªn lµm h¬n nhiÒu n÷a cho tÊt c¶ ®ång bµo bÊt h¹nh cña t«i.

Tõ bá nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa duy ý chÝ chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, ®Êt níc t«i ®· b¾t ®Çu khëi s¾c. T¬ng lai cña tiÒm n¨ng kinh tÕ tri thøc cña d©n téc t«i cßn cho phÐp høa hÑn trë thµnh ngêi b¹n cÇn thiÕt vµ xøng ®¸ng nhÊt cña Hoa Kú trong khu vùc §«ng Nam ¸ nµy. Hy väng HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt nam – Hoa Kú ®îc chÝnh thøc thùc thi sÏ gãp phÇn lín lao ®Ó hiÖn thùc hãa kú väng ®ã vÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ.

Tuy nhiªn, nh÷ng ngêi hay quan t©m ®Õn viÖc níc chóng t«i vÉn cßn b¨n kho¨n nhiÒu vÒ çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho x· héi ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ bÒn v÷ng. §ã lµ tù do, d©n chñ vµ nh©n quyÒn. LÞch sö h¬n 200 n¨m, tõ mét quèc gia ph¸t triÓn muén h¬n nhiÒu níc Ch©u ¢u tiÕn lªn v÷ng vµng thµnh siªu cêng ®øng ®Çu thÕ giíi chøng tá Hoa Kú cã nhiÒu kinh nghiÖm tèt trong viÖc phÊn ®Êu nh»m

267

®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn. Trong khi ®ã, nÒn d©n chñ tong thÝch víi nÒn kinh tÕ míi, víi x· héi hiÖn ®¹i ë níc t«i cßn qu¸ s¬ khai. ë ®©y, v× cha cã tù do ng«n luËn thùc sù nªn tham nhòng vÉn trµn lan, sai ®óng kh«ng ®îc ph©n t-êng.. . V× cha cã tù do bÇu cö thùc sù nªn kh«ng chän ®îc nh©n tµi mµ nh©n d©n thùc sù tr«ng mong. Ngêi dòng c¶m ph¸t biÓu chÝnh kiÕn dï «n hßa vµ ®óng ®¾n vÉn bÞ trï dËp ®µn ¸p, b¾t bí mét çch tuú tiÖn, hay Ýt ra còng bÞ c« lËp hãa, bÞ tÞch thu tµi s¶n, bãc trém th tÝn, nghe lÐn vµ c¾t ®IÖn tho¹i ... mét çch phi ph¸p.

Sù nghiÖp ®æi míi ®ang tiÕn triÓn vµ nh©n d©n t«i nhÊt ®Þnh sím muén råi sÏ gi¶i quyÕt ®îc tÊt c¶ nh÷ng g× cÇn thiÕt cho ®Êt níc m×nh. Tuy nhiªn, mèi quan t©m vµ sù hç trî cña b¹n bÌ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã Ých. Cho nªn, còng nh Tæng thèng, t«i “ tin r»ng viÖc b×nh thêng hãa vµ t¨ng cêng çc cuéc tiÕp xóc gi÷a ngêi Mü vµ ngêi ViÖt Nam sÏ thóc ®Èy sù nghiÖp tù do ë ViÖt nam ” Tinh thÇn giao kÕt v× tù do Êy cña Tæng thèng tõng ®· ®îc thÓ hiÖn ngay tõ khi Chñ tÞch Hç ChÝ Minh sö dông c©u nãi næi tiÕng cña Thomas Jefferson trong Tuyªn ng«n §éc lËp Hoa Kú ®Ó më ®Çu b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp cña ViÖt nam: “ TÊt c¶ mäi ngêi sinh ra ®Òu b×nh ®¼ng. T¹o hãa cho hä nh÷ng quyÒn kh«ng ai cã thÓ x©m ph¹m ®îc; trong nh÷ng quyÒn Êy, cã quyÒn ®îc sèng, quyÒn tù do vµ quyÒn mu cÇu h¹nh phóc”

268

Chóc Tæng thèng hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô cña chuyÕn c«ng du lÞch sö nµy. Chóc mõng bµ Hillary Clinton ®· ®îc bÇu Thîng nghÞ sÜ Hoa Kú vµ sÏ thÓ nghiÖm thµnh c«ng chñ tr¬ng “ biÕn chÝnh trÞ thµnh nghÖ thuËt nh÷ng çi kh«ng thÓ thµnh çi cã thÓ ” cña m×nh. Chóc phån vinh, h¹nh phóc, c«ng b»ng, d©n chñ, tù do cho chóng ta vµ tÊt c¶ çc quèc gia trªn thÕ giíi.

Tr©n träng

NguyÔn Thanh GiangC«ng d©n ViÖt Nam

Trao ®æi víi nhµ b¸o NguyÔn Nh Phong vÒ bµi viÕtMÆt thËt cña mét vµi ngêi

mîn danh “ hiÒn sÜ ” kho¸c chiªu bµi “ d©n chñ ”

Bµi b¸o ®¨ng trªn “ An ninh ThÕ giíi “ sè ra ngµy 4 th¸ng 1 n¨m 2000 cã çi tªn quyÕt liÖt vµ nghe cã vÎ h¹ nhôc ë nh÷ng ch÷ “ mÆt thËt ”,“ mîn danh ”, “ kho¸c chiªu bµi ” nhng néi dung l¹i t-¬ng ®èi hiÒn hoµ, vµ kh«ng xóc ph¹m tr¾ng trîn . Khi nãi ®Õn «ng Mai Th¸i LÜnh, t¸c gi¶ cßn s¬ suÊt viÕt: Mai Th¸i LÜnh thÕ nµy... LÜnh thÕ kia ... ; nhng nãi ®Õn tiÕn sü Hµ Sü Phu, t¸c gi¶ lu«n tr©n träng víi ®¹i tõ “ «ng “. ¢u ®©y còng lµ biÓu thÞ mét nÕp sèng v¨n minh, mét tinh thÇn v¨n ho¸ míi cña c«ng an ta. ThËt lµ mõng vµ ®¸ng khÝch lÖ. Cã ®iÒu b¨n kho¨n lµ kh«ng

269

biÕt t¸c gi¶ ®· xin ý kiÕn çc «ng Hµ Sü Phu, Mai Th¸i LÜnh tríc khi ®¨ng bµi c«ng bè çc buæi trß chuyÖn riªng nµy cha ?

NhËn d¹ng con ngêi, t¸c gi¶ nªu ®Æc ®iÓm : “ bµn tay cã nh÷ng ngãn ng¾n, ng¾n ®Õn møc l¹ lïng ”. Cã ngêi cho r»ng t×nh tiÕt nµy dông ý b«i xÊu; song t«i nghÜ t¸c gi¶ ®· lu ý ®Õn mét dÞ t-íng. Tíng ngò ®o¶n ph¶i ch¨ng thêng biÓu hiÖn mét biÖt tµi. T«i kh«ng muèn liªn tëng ®Õn §Æng TiÓu B×nh v× sî Hµ Sü Phu kh«ng b»ng lßng. Víi con m¾t nghÒ nghiÖp, nh×n ch÷ viÕt, t¸c gi¶ ®o¸n ®Þnh ngay ®©y lµ mét ngêi “ ®îc häc hµnh tö tÕ theo nh÷ng khu«n mÉu kh¾t khe cña nÒn gi¸o dôc ngµy xa ”. ¤ng còng kh¸ch quan vµ th¼ng th¾n khi kh¼ng ®Þnh Hµ Sü Phu “ lµ Phã TiÕn Sü ( lÏ ra nªn sö dông thuËt ng÷ hiÖn t¹i : TiÕn sü ) nghiªm chØnh chø kh«ng ph¶i nh rÊt nhiÒu Phã “ rëm ” nh hiÖn nay ”. Tuy nhiªn, nhµ b¸o l¹i tá ra kh«ng c«ng b»ng khi mØa mai : “ kÓ c¶ khi gi÷ c¬ng vÞ Phã Gi¸m ®èc Trung t©m nghiªn cøu khoa häc ViÖt nam t¹i §µ L¹t, «ng cha cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo gióp Ých cho níc, cho d©n ”.

Kh«ng biÕt anh Nh Phong cã ®a ra ®îc dÉn chøng ®Ó so s¸nh xem ë níc ta cã mÊy nhµ khoa häc lµm qu¶n lý, lµm l·nh ®¹o ë thø bËc nh Hµ Sü Phu, vµ ... cao h¬n, cã c«ng tr×nh nghiªn cøu gióp Ých cho níc, cho d©n nhiÒu h¬n Hµ Sü Phu kh«ng ? Hay lµ ho¹ ch¨ng hä chØ ®øng tªn chñ nhiÖm mét çch hoµn toµn h×nh thøc cho vµi ch¬ng tr×nh, vµi ®Ò tµi nghiªn cøu cÊp nä cÊp kia; mµ trong ®ã rÊt nhiÒu çi sau khi b¶o vÖ

270

th× ®îc xÕp kü vµo ng¨n tñ, kh«ng bao giê cã ai më ra xem ! V¶ ch¨ng, thÕ nµo th× ®îc xem lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cã Ých cho níc, cho d©n? GÇn ®©y t«i thÊy ngêi ta trao gi¶i thëng Hå ChÝ Minh cho c¶ c«ng tr×nh khoa häc sö dông b¶o vÖ luËn ¸n Phã TiÕn Sü ë níc ngoµi (gièng nh Hµ Sü Phu) mµ gi¸ trÞ chñ yÕu chØ lµ m« t¶ kÕt qu¶ mét sè thùc nghiÖm theo gi¸o s gîi ý trªn çc thiÕt bÞ thÝ nghiÖm ë Liªn X«.

Nhµ b¸o Nh Phong cßn phµn nµn “ TiÕc thay, «ng ta ( HSP ) ®· ®i tr¸i nghÒ ” ! Song, cã nhÊt thiÕt r»ng tr¸i nghÒ th× thËt lµ “ tiÕc thay ” kh«ng, khi mµ nhµ v¨n xu«i cæ ®iÓn mÉu mùc, nhµ t tëng cã nhiÒu ¶nh hëng ®Õn v¨n häc Ph¸p Blaise Pascal l¹i xuÊt th©n tõ mét nhµ to¸n häc ; khi mµ ngêi ta nhí ®Õn tÝnh chÊt triÕt häc ®éc ®¸o ë “ ThuyÕt kh«ng thÓ biÕt” cña Thomas Henri Husly kh«ng kÐm g× çc t¸c phÈm vÒ sinh vËt häc cña nhµ sinh vËt häc nµy ; khi mµ nh÷ng ®èng gãp lín lao cña b¸c sü NguyÔn Kh¾c ViÖn chñ yÕu l¹i lµ çc c«ng tr×nh vÒ x· héi häc cña «ng ?

Mét b¹n ®ång niªn trong Bé ChÝnh trÞ ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cã lÇn t©m sù víi t«i: “ Cø ë l¹i lµm khoa häc tù nhiªn nh «ng l¹i h¬n ”. T«i tr¶ lêi : “ Trong çi buæi x· héi ®ang chuÕnh cho¸ng, v« híng nµy, lµm chÝnh trÞ cÇn thiÕt vµ quan träng h¬n nhiÒu chø ! ” ChÝnh trÞ sai buéc nhµ khoa häc ph¶i chøng minh ng« bæ h¬n g¹o; ph¶i chøng minh Darwin lµ ph¶n ®éng,

271

Mitshurin- Lysenko míi ®óng ®¾n ; ph¶i chøng minh mét níc n«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh ph¶i vµ cã thÓ tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi ngay c¶ khi kh«ng cßn hÖ thèng x· héi chñ nghÜa !!!

Chît nhí, gÇn ®©y b¸o chÝ dÊy lªn bµn luËn vÒ danh hiÖu ViÖn sü ë níc ta. Hä b¶o chØ cã nh÷ng ViÖn sü tríc ®©y ®îc çc níc XHCN phong th× míi chÝnh hiÖu. Çc ViÖn ë níc t b¶n vµ ngay c¶ nh÷ng tiÕn sü cã c«ng tr×nh nghiªn cøu thËt ®Æc s¾c nhng gÇn ®©y ®îc çc ViÖn ë Nga ( kh«ng cßn lµ XHCN n÷a ) phong tÆng, ®Òu kh«ng cã gi¸ trÞ ! Hä b¶o «ng §Æng H÷u dï chØ ®îc ViÖn con cña Liªn x« ( ViÖn CÇu §êng ), «ng Ph¹m Minh H¹c dï chØ ®îc mét viÖn chuyªn ngµnh (ViÖn S Ph¹m ), «ng NguyÔn v¨n §¹o dï chØ ®îc viÖn nhá cña TiÖp Kh¾c phong nhng râ lµ ViÖn sü bëi v× çc viÖn ®ã ®Òu lµ quèc doanh, trong khi ViÖn Hµn l©m Khoa häc New York chØ lµ viÖn t. ( Xin lçi çc anh §Æng H÷u, P M H¹c, N V §¹o, t«i hoµn toµn kh«ng cã ý ®¸nh gi¸ thÊp çc anh ). Hä kh«ng biÕt ë Hoa Kú, hÇu hÕt çc trêng ®¹i häc uy tÝn nhÊt, trong ®ã cã Havard ®Òu lµ ®¹i häc t. Hä kh«ng biÕt gÇn ®©y tèi thiÓu ph¶i lµ Phã TiÕn Sü míi ®îc phong, trong khi tríc ®©y Liªn X« vµ çc níc XHCN phong ViÖn sü c¶ kü s, thËm chÝ c¶ ngêi cha cã b»ng ®¹i häc. Mét sè nhµ b¸o kh«ng am hiÓu nhiÒu trong lÜnh vùc nµy ngé nhËn ®· ®µnh, ®¸ng phµn nµn lµ mét sè ngêi cã häc hµm häc vÞ cao còng hïa theo mét çch ngí ngÈn.

272

BiÕt ®Õn bao giê nhµ b¸o, nhµ khoa häc cña ta míi ®îc tho¸t ra khái nçi cam t©m lµm n« lÖ tay sai cho nh÷ng chØ ®¹o chÝnh trÞ kh«ng trong s¸ng ! BiÕt ®Õn bao giê ngêi ta míi chÞu tõ bá chñ tr¬ng “ bèc th¬m “ ngêi- cña -§¶ng vµ s½n sµng b«i b¸c ngêi- cña-nh©n-d©n

Tríc t×nh tr¹ng bÊt kh¶ ph©n : Mü thêng lªn ¸n ViÖt Nam, Trung Quèc ... vi ph¹m nh©n quyÒn trong khi çc níc nµy l¹i ph¶n øng b»ng çch tè ço nh thÕ lµ can thiÖp néi bé, Hµ Sü Phu thÊy cÇn thiÕt ph¶i ®Ó cho LHQ ®øng ra cÇm trÞch ph©n xö, ph¶i cho phÐp LHQ ®i kiÓm tra vµ tæ chøc kiÓm tra chÐo viÖc thùc hiÖn nh©n quyÒn gi÷a çc níc. §©y lµ mét ý tëng hay, cÇn phÊn ®Êu thùc thi. VËy mµ khi nghe «ng nãi, nhµ b¸o l¹i “ tëng ®©y lµ ngêi trªn trêi r¬i xuèng, cø mª mª tØnh tØnh “. !

DÔ dµng kÝch ®éng ®éc gi¶ c¨m thï quyÕt liÖt ®èi víi Hµ Sü Phu h¬n c¶ lµ nh÷ng dßng sau ®©y : “ «ng ta viÕt r»ng ngêi ViÖt Nam lµ hÌn m¹t, lµ tham lam, d©n téc ViÖt Nam lµ kh«ng cã t tëng ... chØ nh con ve, con bÐt b¸m trªn cæ con s tö lµ nÒn v¨n minh nh©n lo¹i ....., t«i cha tõng thÊy cã “ sü phu” nµo mµ l¹i chöi ®ång bµo m×nh ®Õn møc tÖ h¹i nh vËy ”.

Sau khi kÝch ®éng ®éc gi¶, nhµ b¸o c«ng an chuÈn bÞ d luËn b»ng çch vËn dông ®iÒu 2385 trong cuèn “ Mü quèc Ph¸p ®iÓn “ ®Ó ®a Hµ Sü Phu ®Õn chç “ ph¶i bÞ tuyªn ph¹t cao nhÊt tíi 20 000 USD hoÆc ph¶i ngåi tï 20 n¨m ”. ¥ ®©y kh«ng biÕt cè t×nh hay v« ý nhng râ rµng

273

NguyÔn Nh Phong ®· liªn hÖ mét çch bõa b·i. Sao «ng kh«ng biÕt lu ý r»ng téi tr¹ng ghi trong ®iÒu 2385 ph¶i lµ “ cè ý h« hµo, kÝch ®éng, khuyÕn khÝch lËt ®æ hay ph¸ rèi chÝnh phñ Mü vµ çc tæ chøc chÝnh quyÒn cÊp díi ” ?.

Hµ Sü Phu kh«ng hÒ h« hµo lËt ®æ hay ph¸ rèi chÝnh phñ. ¤ng còng kh«ng hÒ nãi xÊu d©n téc, nãi xÊu §¶ng. Cßn th×, nãi §¶ng xÊu, nãi d©n téc xÊu kh«ng ph¶i lµ téi tr¹ng. Nam Cao, Lç TÊn, B¸ D¬ng ( trong cuèn s¸ch næi tiÕng, rÊt hay : “ Ngêi Trung Quèc xÊu xÝ “ )... ®· tõng mæ xÎ kh«ng th¬ng tiÕc nh÷ng hñ b¹i, hÌn kÐm cña d©n téc m×nh. Nhµ th¬ Ba Lan vÜ ®¹i Adam Michkevich còng tõng “ dÖt ngµy ®ªm tÊm kh¨n liÖm tæ quèc ”. §Êy lµ nh÷ng “ Tr¸i tim lín mang niÒm ®au khæ lín “. §Êy lµ sù tù nhËn thøc vËt v· ®au ®ín ®Ó tho¸t x¸c v¬n lªn. Tu©n Tö vèn rÊt träng ngêi biÕt chª. ¤ng nãi : ngêi khen ta mµ khen kh«ng ®óng lµ muèn h¹i ta, ngêi khen ta mµ khen ®óng lµ b¹n ta, ngêi chª ta mµ chª ®óng lµ thÇy ta.

DÉu sao t«i còng kh«ng thÓ hoµn toµn ®ång ý víi Hµ Sü Phu khi anh h¬i qu¸ nÆng lêi ®èi víi ®ång bµo m×nh. MÆc dï ®· b¾t m¹ch rÊt tróng : “ Nhng nãi cho c«ng b»ng th× Nh©n d©n nµy do lÞch sö ®Ó l¹i còng chØ mét phÇn, phÇn lín lµ do c«ng “ t«n t¹o ” cña §¶ng, nh©n d©n chØ lµ s¶n phÈm bÊt kh¶ kh¸ng, quy téi cho d©n lµ v« nghÜa ”. Nhng, do cån cµo trong ngùc tr¸i tim hæ cña ThÕ L÷ : “ GhÐt nh÷ng c¶nh kh«ng ®êi nµo thay ®æi. Nh÷ng c¶nh söa sang tÇm thêng gi¶ dèi ”; do qu¸ xãt th¬ng, do kú väng

274

qu¸ nhiÖt thµnh vÒ mét cuéc tho¸t x¸c s¸ng t¹o khái ¸ch n« lÖ ®èi víi mét ý thøc hÖ ngo¹i lai xa l¹ ®· lçi thêi, anh ®· rªn rØ cïng d©n téc m×nh : “ ChÕt lµm sao ®îc, khi cø ¨n çi mµ ngêi ta ®· th¶i còng ®ñ no ch¸n, vµ çi ngêi ta th¶i ra dêng nh còng ®æi míi hµng ngµy, còng kh¸c xa nhiÒu l¾m, cø sµo s¸o l¹i cã khi vÉn thµnh mãn ®Æc s¶n còng nªn ”. §óng th× còng cã khÝa c¹nh ®óng ®Êy, nhng nghe nã chua ch¸t qu¸, cay nghiÖt qu¸. Hµ Sü Phu thõa th«ng minh vµ ®· biÕt r»ng “ nÞnh D©n ®Ó sai khiÕn th× tha hå, chø kh¶o s¸t ®iÓm yÕu cña D©n ®Ó n©ng D©n lªn th× sÏ bÞ khÐp vµo téi xóc ph¹m Nh©n d©n, xuyªn t¹c lÞch sö chø ch¼ng ®ïa ®©u ! ”, nhng råi anh l¹i vÉn cø tù b¾t m×nh dòng c¶m nãi lªn nh÷ng nhËn xÐt kh¸ch quan vµ trung thùc : “ Bao kÎ anh hïng ®¸nh giÆc ngo¹i x©m l¹i trë nªn hÌn m¹t vµ v« cïng nhá bÐ tríc Danh lîi, hoÆc tríc ThÇn quyÒn vµ ThÕ quyÒn . . . Víi kÎ thï bªn ngoµi th× s½n sµng liÒu chÕt, víi kÎ bÒ trªn bªn trong th× s½n sµng th«ng c¶m vµ khuÊt phôc ”. ChÝnh v× vËy mµ t¸c gi¶ bµi b¸o ®· cã cí ®Ó quy téi Hµ Sü Phu lµ: “ chèng §¶ng, chèng Nhµ níc CHXHCN ViÖt Nam quyÕt liÖt ”.

Cã thÓ lµ t«i ®· chøng minh kh¸ thuyÕt phôc r»ng Hµ Sü Phu kh«ng hÒ chèng l¹i nh©n d©n m×nh. NÕu ®îc nh vËy tëng còng ®· lµ ®ñ. Cßn, Hµ Sü Phu cã chèng l¹i §¶ng, cã chèng l¹i ChÝnh phñ kh«ng ? §iÒu ®ã kh«ng hÖ träng. Bëi v× “ HÔ ChÝnh phñ nµo mµ cã h¹i cho d©n chóng, th× d©n chóng ph¶i ®¹p ®æ ChÝnh phñ Êy ®i, vµ g©y lªn ChÝnh phñ kh¸c“. (C©u nµy t«i chÐp tõ cuèn “ §êng Çch mÖnh “ cña NguyÔn ¸i

275

Quèc.). §¶ng còng vËy, nÕu §¶ng x©m ph¹m hoÆc lµm h¹i lîi Ých d©n téc th× chèng §¶ng lµ nghÜa vô thiªng liªng cña ngêi yªu níc cã nghÜa khÝ .

Kh«ng ®îc kÝch ®éng b¹o lùc, kh«ng ®îc tæ chøc b¹o lo¹n. KÝch ®éng b¹o lùc lµ d· man, b¹o lo¹n lµ ph¹m téi nhng, nh trªn ®· nãi, chèng §¶ng, chèng ChÝnh phñ kh«ng nhÊt thiÕt bÞ xem lµ cã téi. V× cha söa §iÒu 4 HiÕn ph¸p nªn cha ®îc phÐp thµnh lËp ®¶ng nhng yªu cÇu xo¸ bá §iÒu 4, ®ßi ®a nguyªn, ®a ®¶ng lµ íc nguyÖn chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n, kh«ng ai cã quyÒn ®e do¹, trÊn ¸p.

PhÇn viÕt vÒ Mai Th¸i LÜnh ng¾n nhng nÆng nÒ. T¸c gi¶ ®· nhËn thøc ®óng ®îc r»ng “ Mai Th¸i LÜnh cã mét qu¸ tr×nh c«ng t¸c ®¸ng tù hµo “. ( Ch¾c lµ ®¸ng tù hµo h¬n chÝnh b¶n th©n t¸c gi¶ ). Bëi vËy, lÏ ra t¸c gi¶ nªn thËn träng h¬n. PhÇn viÕt nµy lµm cho ngêi ®äc cã c¶m nghÜ anh LÜnh bÞ h¹ nhôc ®au ®ín. Kh«ng biÕt ®é kh¸ch quan, ch©n thùc cña bµi viÕt ®îc b¶o ®¶m ®Õn møc nµo, ( T¸c gi¶ nh cè ý bá quªn chøc Phã Chñ tÞch Héi §ång Nh©n d©n thµnh phè §µ L¹t – mét Phã Chñ tÞch rÊt ®îc nh©n d©n quý träng, kh«ng chØ ë tr×nh ®é hiÓu biÕt, n¨ng lùc c«ng t¸c mµ cßn ë t¸c phong d¸m nghÜ, d¸m lµm ) , nhng khi t¸c gi¶ ®a c©u nãi cña Mai Th¸i LÜnh : “ H×nh ph¹t ®èi víi t«i vÒ téi ph¶n béi Tæ quèc gióp t«i ®i ®óng h¬n vµ lµm g× ®ã cã Ých cho x· héi “ th× t«i hÕt søc ng¹c nhiªn. Dï cho cã thÓ lµ trong phót ho¶ng lo¹n thiÕu suy nghÜ nµo ®ã, ngêi ®µm tho¹i víi

276

m×nh bËt ra c©u nãi v« lý ®ã th× nhµ b¸o còng ph¶i biÕt ph©n tÝch kh¸ch quan ®Ó lùa chän th«ng tin tríc khi c«ng bè. Víi tÊt c¶ çc t×nh tiÕt s¨m soi qua bµi viÕt, t«i vÉn kh«ng hÒ thÊy Hµ Sü Phu, Mai Th¸i LÜnh ph¶n béi Tæ quèc vµ ch¾c ch¾n kh«ng toµ ¸n cã l¬ng tri nµo d¸m kÕt téi çc anh Êy.

H·y trung thùc h¬n n÷a, s¸ng suèt h¬n n÷a, khÝ ph¸ch h¬n n÷a ®Ó çc bµi b¸o cña chóng ta cung cÊp ®îc nh÷ng th«ng tin ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt, gióp ®éc gi¶ thÊy râ oan sai vµ c«ng luËn m¹nh mÏ b¶o vÖ nh÷ng ngêi thiÕt tha yªu Tæ quèc, yªu ®ång bµo, b»ng tÊt c¶ trÝ lùc cña m×nh, d¸m dÊn th©n v× c«ng cuéc d©n chñ ho¸, v× sù nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt níc ®Õn phån vinh , h¹nh phóc.


277

TH¦ ngá göi NguyÔn Nh PhongTh nµy kh«ng göi mét nhµ b¸o ch©n chÝnh mµ viÕt cho mét kÎ cã hµnh ®éng ph¹m ph¸p bÞ b¾t qu¶ tang, mang danh phã tæng biªn tËp b¸o An ninh ThÕ giíi.

T«i hái NguyÔn Nh Phong, anh c¨n cø vµo b¶n ¸n nµo ®Ó c«ng bè Hµ Sü Phu, Mai Th¸i LÜnh lµ “ nh÷ng kÎ ph¶n béi tæ quèc “ ? Ai cho phÐp anh d¸m bªu riÕu trªn b¸o An ninh thÕ giíi sè 211, ra ngµy 11 th¸ng 1 n¨m 2001 r»ng NguyÔn Thanh Giang lµ “ ngêi c¬ héi chÝnh trÞ cã ho¹t ®éng cùc ®oan chèng ph¸ trong níc “ ?

T«i gay g¾t lªn ¸n anh bëi v× râ rµng anh ®· ph¹m çc téi sau ®©y :

1- Téi vu khèng: “ BÞa ®Æt lµ ngêi kh¸c ph¹m téi vµ tè ço hä tríc c¬ quan nhµ níc “. Téi

278

nµy “ bÞ ph¹t c¶nh ço, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn mét n¨m hoÆc bÞ ph¹t tï tõ ba th¸ng ®Õn hai n¨m “ ( §iÒu 117, Bé LuËt H×nh sù )

2- Téi lµm nhôc ngêi kh¸c: “ Ngêi nµo xóc ph¹m nghiªm träng nh©n phÈm, danh dù cña ngêi kh¸c th× bÞ ph¹t c¶nh ço, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn mét n¨m, hoÆc bÞ ph¹t tï tõ ba th¸ng ®Õn hai n¨m “. ( §iÒu 116, Bé luËt H×nh sù )

Anh lµm b¸o, nhng anh ®ång thêi còng ®· vi ph¹m LuËt B¸o chÝ ë nh÷ng ®iÒu sau ®©y :

1- §iÒu 2 – “ B¶o ®¶m quyÒn tù do b¸o chÝ, quyÒn tù do ng«n luËn trªn b¸o chÝ “ ghi nh sau : “ ... Kh«ng ai ®îc l¹m dông quyÒn tù do b¸o chÝ, quyÒn tù do ng«n luËn trªn b¸o chÝ ®Ó x©m ph¹m lîi Ých cña Nhµ níc, tËp thÓ vµ c«ng d©n “

2- §iÒu 10- “ Nh÷ng ®iÒu kh«ng ®îc th«ng tin trªn b¸o chÝ “, ghi nh sau : “ Kh«ng ®îc ®a tin sai sù thËt, xuyªn t¹c, vu khèng nh»m xóc ph¹m danh dù cña tæ chøc, danh dù , nh©n phÈm cña c«ng d©n “

3- §iÒu 4- “ Nh÷ng ®iÒu kh«ng ®îc th«ng tin trªn b¸o chÝ “ cña NghÞ ®Þnh sè 133 H§BT, ë môc 3 còng ghi nh sau : “ B¸o chÝ kh«ng ®îc ®a tin, bµi cã h¹i ®Õn chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, t¹o ra d luËn xÊu. Khen ngîi, phª ph¸n ph¶i cã cø liÖu chÝnh x¸c, vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng th«ng tin cña m×nh ”

279

T¹i sao anh d¸m tù ý xng xng quy kÕt NguyÔn Thanh Giang nh trªn mµ kh«ng hÒ ®a ra cø liÖu nµo ?

Lµm ngêi, nhÊt lµ lµm b¸o, anh cÇn häc lÊy “ tø v« “ cña Khæng Tö : v« ý, v« tÊt, v« cè, v« ng· ( v« ý lµ kh«ng cã ý riªng, tøc lµ kh«ng ®o¸n mß theo chñ quan; v« tÊt lµ kh«ng kh¼ng ®Þnh qu¸ ®¸ng ... ).

Kh«ng ph¶i anh chØ cÇn thËn träng ®èi víi nh÷ng ngêi nh Bïi TÝn hay chóng t«i lµ nh÷ng ngêi ®· v× ®éc lËp, tù do cña Tæ quèc, tõng vît qua mu«n trïng löa ®¹n, gian khã tõ khi th©n phô anh cha t¸c t¹o nªn anh, mµ ngay c¶ ®èi víi nh÷ng ngêi, nh÷ng tæ chøc ë níc ngoµi anh còng kh«ng nªn quy kÕt cµn bËy. T¹i sao anh tuú tiÖn kh¼ng ®Þnh tæ chøc nµy, ç nh©n kia lµ ph¶n ®éng ? §iÓm l¹i mµ xem, tÊt c¶ çc ç nh©n, çc tæ chøc mµ anh l¨ng m¹ bõa b·i trong bµi viÕt ®Òu cha ai bÞ toµ ¸n quèc tÕ, hay thËm chÝ toµ ¸n ViÖt Nam kÕt téi. Ph¶i cã c¬ quan c«ng ph¸p ph¸n xÐt vµ kÕt luËn råi th× b¸o chÝ míi ®îc ®a tin chø !. Ch¼ng nhÏ cø bÊt ®ång chÝnh kiÕn, cø kh«ng thõa nhËn Chñ nghÜa X· héi th× ®Òu lµ ph¶n ®éng hay sao ? “ Kû së bÊt dôc, vËt thi nh©n “. NÕu ta kh«ng muèn c¶ thÕ giíi gäi ta lµ ph¶n ®éng th× ta còng ®õng gäi tÊt c¶ nh÷ng ai phª ph¸n chñ nghÜa x· héi lµ ph¶n ®éng. H·y nhí r»ng, hiÖn chØ cßn vµi bèn níc nãi miÖng lµ kiªn tr× ®êng lèi XHCN, trong khi thÕ giíi cã ®Õn trªn díi 200 níc kia mµ.

280

Anh lµ løa hËu sinh mµ sao ®· sím häc çi thãi c¶ vó lÊp miÖng em rÊt xÊu xa. Muèn phª ph¸n, muèn tranh luËn vÒ mét chÝnh kiÕn, mét t tëng th× ph¶i ®¨ng nguyªn v¨n t¸c phÈm cña ngêi ta ®Ó mäi ngêi cïng ®îc xem xÐt mét çch kh¸ch quan, nghiªm tóc ; ®»ng nµy, anh trÝch ®o¹n chç nµy, c¾t xÐn chç kia ®Ó xuyªn t¹c, b«i nhä ngêi ta mét çch hÕt søc hiÓm ®éc. Lµm nh vËy mµ anh kh«ng sî téi trêi, kh«ng sî l¬ng t©m ®Çy ®o¹ cho ®Õn cuèi ®êi sao ?. Anh cßn trÎ, ch¾c ch¾n råi anh sÏ ®îc thÊy, chÝnh lµ nh÷ng “ D¾t tay nhau ®i díi tÊm biÓn chØ ®êng cña trÝ tuÖ “, “ §«i ®iÒu suy nghÜ cña mét c«ng d©n ”, “ Chia tay ý thøc hÖ ” cña Hµ Sü Phu sÏ ®i vµo lÞch sö mét çch trang träng chø kh«ng ph¶i mÊy bµi b¸o, mÊy cuèn s¸ch xu thêi cña çc ngêi nh lo¹i anh. ( Kh«ng cÇn ngêi kh¸c chª cêi ®©u, e r»ng sau nµy ®äc l¹i, chÝnh çc anh còng ph¶i tù thÊy xÊu hæ ) .

NhËn thøc cña anh cßn qu¸ non nít mµ sao anh d¸m ng«ng nghªnh cao ®¹o, khuyªn ngêi nµy chØ nªn uèng r¬ô, ng©m th¬, ngêi kia ®õng lµm tr¸i nghÒ ... Bµn viÖc níc, gãp ý vµo chñ tr-¬ng, ®êng lèi cña §¶ng, cña ChÝnh phñ, phª ph¸n l·nh ®¹o ... kh«ng chØ lµ quyÒn h¹n mµ cßn lµ nghÜa vô cao c¶ cña nh÷ng c«ng d©n d¸m vît lªn nh÷ng mu sinh b×nh thêng g¸nh lÊy sø mÖnh thiªng liªng ®èi víi ®Êt níc.

Anh kh«ng biÐt sao, HiÕn ph¸p ViÖt Nam ®· kªu gäi : “ C«ng d©n cã quyÒn tham gia qu¶n lý Nhµ níc, tham gia th¶o luËn çc vÊn ®Ò chung cña c¶

281

níc vµ ®Þa ph¬ng, kiÕn nghÞ víi c¬ quan Nhµ n-íc ... “ ( §iÒu 53 ).

Anh kh«ng biÕt sao, chÝnh luËt B¸o chÝ còng kh¼ng ®Þnh : “ C«ng d©n cã quyÒn : Ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ t×nh h×nh ®Êt níc vµ thÕ giíi – Tham gia ý kiÕn x©y dùng vµ thùc hiÖn ®êng lèi, chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ níc - Gãp ý kiÕn, phª b×nh, kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i, tè ço trªn b¸o chÝ ®èi víi çc tæ chøc cña §¶ng, c¬ quan Nhµ níc, tæ chøc x· héi vµ thµnh viªn cña çc tæ chøc ®ã “ ( Çc môc 3, 4, 5 §iÒu 4 – QuyÒn tù do b¸o chÝ, quyÒn tù do ng«n luËn trªn b¸o chÝ cña c«ng d©n ).

§iÒu 4- LuËt B¸o chÝ cßn quy ®Þnh : “ C«ng d©n cã quyÒn : §îc th«ng tin qua b¸o chÝ vÒ mäi mÆt cña t×nh h×nh ®Êt níc vµ thÕ giíi – TiÕp xóc, cung cÊp th«ng tin cho c¬ quan b¸o chÝ vµ nhµ b¸o; göi tin, bµi, ¶nh vµ t¸c phÈm kh¸c cho b¸o chÝ mµ kh«ng chÞu sù kiÓm duyÖt cña tæ chøc , ç nh©n nµo vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ néi dung th«ng tin “ ( Môc 1 vµ 2 ).

VËy th× viÖc Hµ Sü Phu vµ Mai Th¸i LÜnh trao ®æi th«ng tin, bµn luËn viÖc d©n, viÖc níc ... víi bÊt kú ai ë trong níc hay ngoµi níc còng lµ chuyÖn b×nh thêng chø sao l¹i ng¨n cÊm.

Kh«ng biÕt tù bao giê ngêi ta ®· ¸m vµo t©m kh¶m con ngêi ViÖt Nam mét nçi sî sÖt ®en tèi khi quan hÖ víi bÊt kú ngêi nµo ë níc ngoµi, trong khi §¶ng vµ ChÝnh phñ vÉn kªu gäi ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn nÒn ngo¹i giao nh©n d©n. Cho ®Õn

282

nay, tríc nhu cÇu héi nhËp quèc tÕ cÇn thiÕt ®Ó thÝch øng víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu, nçi ¸m ¶nh ®en tèi ®ã vÉn tån t¹i rÊt ®Ëm !

May sao, çch ®©y h¬n chôc n¨m, t«i ®· d¸m c-ìng l¹i quyÕt liÖt nçi ¸m ¶nh phi lý ®ã, tù kh¼ng ®Þnh quyÒn tù do quan hÖ quèc tÕ cña m×nh, ngay c¶ víi çi níc mµ lóc Êy ai còng v« cïng sî lµ Mü. KÕt qu¶ thËt tèt ®Ñp, chØ th«ng qua mèi quan hÖ ç nh©n cña t«i víi mét sè gi¸o s çc tr-êng ®¹i häc Hoa Kú, 4 cö nh©n ®Çu tiªn ( 1 ë Tæng côc §Þa chÊt, 3 ë ViÖn Khoa häc ViÖt Nam ) cña ngµnh ®Þa chÊt- ®Þa vËt lý ( mµ cã lÏ còng lµ ®Çu tiªn cña níc CHXHCNVN ) ®· ®îc sang lµm nghiªn cøu sinh ë Mü. Nhê ®Êy, chóng ta cã ®îc hai tiÕn sü vµ hai th¹c sü ®µo t¹o tõ Mü mµ nhµ níc kh«ng ph¶i trÝch phÇn ng©n quü nµo, gia ®×nh çc nghiªn cøu sinh còng kh«ng hÒ ph¶i ®ãng mét ®ång kinh phÝ.

Cã mét t×nh tiÕt ch¾c h¼n NguyÔn Nh Phong cho lµ rÊt ®¾t gi¸ ®Ó cã thÓ kÕt téi Mai Th¸i LÜnh khi «ng ®îc bªn ngoµi gîi ý nhËn chøc chñ tÞch Ph©n bé TËp hîp §a nguyªn D©n chñ ViÖt Nam.

T×nh tiÕt nµy do Phong nªu nªn kh«ng biÕt ®é chÝnh x¸c thÕ nµo, song nÕu qu¶ cã vËy thËt th× còng kh«ng thÓ kÕt téi Mai Th¸i LÜnh lµ ph¶n béi tæ quèc. HiÕn ph¸p ®· ghi: “ C«ng d©n cã quyÒn tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ; cã quyÒn ®îc th«ng tin; cã quyÒn héi häp, lËp héi, biÓu t×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt “ ( §iÒu 69 ) . Thµnh lËp tæ chøc hay tham gia bÊt cø tæ

283

chøc nµo ë trong níc còng nh ë níc ngoµi lµ quyÒn chÝnh ®¸ng cña c«ng d©n. ChØ khi nµo ç nh©n Êy, tæ chøc Êy cã hµnh ®éng ph¹m ph¸p th× toµ ¸n míi ®îc ®em ra xÐt xö.

Tãm l¹i, bÊt cø c«ng d©n ViÖt Nam nµo còng cã quyÒn tham gia tæ chøc trong níc vµ quèc tÕ, lËp héi, trao ®æi th«ng tin, luËn bµn viÖc níc, viÖc ®êi, t¸n ph¸t tµi liÖu do m×nh viÕt ra hay tiÕp nhËn ®îc b»ng çch truyÒn tay hay ®a lªn intecnet ... , miÔn lµ kh«ng ®îc bÞa ®Æt, kh«ng ®îc nãi sai sù thËt, kh«ng ®îc tiÕt lé bÝ mËt nhµ níc, kh«ng ®îc kÝch ®éng b¹o lùc. Anh NguyÔn Nh Phong lîi dông tê b¸o cña m×nh ®Ó b«i nhä vµ c«ng bè téi tr¹ng tr¸i phÐp ®èi víi Hµ Sü Phu vµ Mai Th¸i LÜnh lµ ph¹m vµo çc téi vu khèng (®iªï 117 ), téi lµm nhôc ngêi kh¸c ( ®iÒu 116, bé LuËt H×nh sù ).

§iÒu thËt khã hiÓu lµ, tra ngµy 5 th¸ng 1 n¨m 2001, c«ng an L©m §ång ®· chÝnh thøc trao quyÕt ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, huû bá biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ «ng Hµ Sü Phu ®· ®îc tr¶ tù do hoµn toµn; vËy mµ cho ®Õn 18 th¸ng 1 n¨m 2001, NguyÔn Nh Phong vÉn kh¨ng kh¨ng luËn téi, vÉn tiÕp tôc b«i bÈn «ng trªn b¸o An ninh thÕ giíi. Lµ ngêi trong ngµnh, ch¼ng nhÏ Phong kh«ng n¾m ®îc th«ng tin ? V× sao Phong cè ý lµm cµn mét çch cay có nh v©y ? Ph¶i ch¨ng Phong cã ý chèng l¹i quyÕt ®Þnh trªn ?

Cßn nhiÒu ®iÒu cÇn nãi nhng cuèi cïng t«i chØ muèn khuyªn NguyÔn Nh Phong mét ®iÒu, nÕu anh cha ®îc gi¸o dôc ®Çy ®ñ ®Ó biÕt t«n quý

284

nh÷ng ngêi tuæi cha chó m×nh vµ ®¸ng bËc thÇy m×nh th× anh còng ®õng qu¸ hçn xîc do thãi ngùa non h¸u ®¸, dª cán buån sõng. §õng h¨ng h¸i xung phong lµm tªn xung kÝch cuång b¹o. Çch phÊn ®Êu kiÓu båi bót cã thÓ nhÊt thêi ®em l¹i nhanh chãng cho anh mét bËc long, mét cÊp hµm nµo ®ã nhng v× bÊt nh©n, v« ®¹o nªn l¬ng t©m sÏ bÞ ®Çy ®o¹ vµ tiÕng xÊu sÏ mang theo suèt ®êi.

DÉu sao anh còng cßn trÎ vµ t«i tin r»ng anh biÕt nghe lêi nãi ph¶i, biÕt phôc thiÖn ®Ó v¬n lªn lµm nhµ b¸o ch©n chÝnh, gióp Ých nhiÒu cho n-íc, cho d©n.


285

NguyÔn Nh Phong®õng ®Èy b¸o An ninh thÕ giíi vµo vßng

téi lçi

Do hÊp tÊp, c¬ héi lo¹t bµi NguyÔn Nh Phong tung ra trªn An ninh thÕ giíi çc sè 210, 211, 212 m¾c rÊt nhiÒu sai ph¹m. Sai ph¹m trong nghiÖp vô b¸o chÝ, sai ph¹m vÒ ®¹o lý ... vµ m¾c Ýt nhÊt lµ hai téi theo quy ®Þnh cña bé luËt h×nh sù : téi vu khèng ( §iÒu 117 ), téi lµm nhôc ngêi kh¸c ( §iÒu 116- Bé luËt H×nh sù ). Nh÷ng sai ph¹m rÊt nghiªm träng cña NguyÔn Nh Phong lµm dÊy lªn sù c«ng phÉn vµ khinh bØ trong dluËn x· héi. Hµng chôc l·o thµnh çch m¹ng, trÝ thøc, cùu chiÕn binh ... ®· chÝnh thøc lªn tiÕng b»ng v¨n b¶n. LÏ ra Phong nªn phôc thiÖn, c«ng khai t¹ téi vµ rót kinh nghiÖm råi söa ch÷a ®Ó tiÕn bé. TiÕc r»ng Phong l¹i ngoan cè, tæ chøc kÝch ®éng vµ vËn ®éng mét sè ngêi ph¸t biÓu ý kiÕn råi cho ®¨ng lªn sè 214 cña b¸o m×nh !

T«i ®äc çc nhµ v¨n, nhµ th¬ Mai V¨n T¹o, D¬ng Duy Ng÷, TrÇn NhËt Thu mµ thÊy thËt ng¹c nhiªn. Vî chång t«i vµ nhiÒu ngêi kh¸c biÕt Mai V¨n T¹o tõ nh÷ng ngµy anh cßn c«ng t¸c ë §µi TiÕng nãi ViÖt Nam. Anh vèn ch©n chÊt, ®øng ®¾n, cã nghÜa khÝ. E r»ng nay tuæi ®· cao, kh«ng cã ®iÒu kiÖn n¾m b¾t th«ng tin ®Çy ®ñ, l¹i bÞ kÝch ®éng víi ®éng c¬ xÊu nªn anh ®· giËn d÷ tho¸ m¹ Hµ Sü Phu ghª gím ®Õn nh vËy. Ch¾c ch¾n ®©y kh«ng ph¶i ý kiÕn x¸c thùc cña Mai V¨n T¹o. Téi lín lµ do NguyÔn Nh

286

Phong ®· c¾t xÐn, biÕn tÊu ®Ó xuyªn t¹c sù thËt cña b¶n chÊt. T«i hiÓu. Bëi v× ngay c¶ t«i, nÕu chØ ®äc NguyÔn Nh Phong, th× do lßng tù t«n d©n téc bÞ xóc ph¹m nÆng, cã thÓ t«i còng ®· viÕt gÇn gÇn nh anh Mai V¨n T¹o.

Cã ®iÒu nùc cêi lµ, ngay gi÷a trang b¸o mang tiªu ®Ò “ ý kiÕn cña mét sè nhµ v¨n vµ b¹n ®äc ... ” mµ l¹i næi lªn bèn m¶nh bót lôc kh«ng ph¶i cña nhµ v¨n hay b¹n ®äc nµo mµ lµ cña Hµ Sü Phu, Mai Th¸i LÜnh, NguyÔn Thanh Giang mét çch rÊt l¹c lâng. L¹c lâng vµ tr¬ trÏn nh chÝnh bé mÆt cña NguyÔn Nh Phong tù ph¬i trÇn !

VËy lµ N.N. Phong ®· cïng ®êng røt giËu. Kh«ng thÓ phª ph¸n ®îc bÊt cø chç nµo trong trªn díi 500 trang chÝnh luËn cña t«i, kh«ng thÓ x¨m soi ®îc bÊt cø vÕt ®en nµo trong t çch ®¹o ®øc, trong c«ng t¸c vµ ®êi t cña t«i, Phong ra søc khai th¸c tËp hå s¬ thÈm vÊn cña c«ng an Hµ Néi ®èi víi t«i trong suèt 66 ngµy t«i bÞ giam trong tr¹i giam B14. Víi tÊt c¶ sù h»n häc ®iªn cuång, víi t©m ®Þa hÕt søc nham hiÓm vµ ®en tèi, nh»m b«i nhä t«i cho kú ®îc mµ cuèi cïng Phong còng chØ trng ra ®îc mÊy dßng lu bót nh vËy. Phong ®iªn cuång, giÉy giôa ®Õn møc l¹i ngang nhiªn ph¹m téi. Ph¸p luËt nµo cho phÐp c«ng bè nh÷ng t liÖu ç nh©n nh thÕ trong hå s¬ vô ¸n cha ®îc ®em xÐt xö c«ng khai ? Phong ho¶ng lo¹n, ló lÉn ®Õn møc tëng cã thÓ ®¸nh lõa ®éc gi¶ mét çch qu¸ ng©y ng« khi trng 2 lÇn b¶n chôp mÊy dßng viÕt cña t«i ë ngay cïng mét vÞ trÝ trªn trang b¸o. Phong ch¾p v¸ còng qu¸ véi vµng, th« thiÓn.

287

Ai còng biÕt ®· viÕt tù kiÓm ®iÓm th× kh«ng thÓ nµo chØ nãi u ®iÓm ( v× nh vËy tù m×nh còng thÊy ngîng ). §i chØnh huÊn còng thÕ, ë c¬ quan còng thÕ, huèng chi ®ang ë trong tï. Cho nªn, sau hµng chôc trang b¶o vÖ çi ®óng vµ nh÷ng u ®iÓm, t«i ®µnh nÆn ra cho ®îc mÊy khuyÕt ®iÓm nÆng nhÊt nh Phong ®· cè t×nh lîi dông : “ MÆc dÇu vËy, trong ®ã còng cã nhiÒu ý, nhiÒu ®o¹n kh«ng æn. NhiÒu chç tá ra n«n nãng ®ßi hái d©n chñ c«ng khai qu¸ nhanh, nhiÒu chç nh×n h¬i s©u vµo nh÷ng “ kho¶ng tèi ” cña x· héi ®· trë nªn bi quan, mét ®«i khi xóc ph¹m c¶ ®Õn Hå chñ tÞch ... ” . H¼n lµ Phong muèn mËp mê trong çi ý “ Mét ®«i khi xóc ph¹m c¶ ®Õn Hå chñ tÞch ” ®Ó kh¬i gîi vµ kÝch ®éng ®éc gi¶ c¨m thï mµ l¨ng m¹ t«i ? !

H·y nghe ®o¹n viÕt sau ®©y cña cùu chiÕn binh Ph¹m Vò S¬n têng thuËt l¹i buæi “ ®Êu tè ” NguyÔn Thanh Giang do MÆt trËn Tæ quèc x· Trung Hoµ tæ chøc ngµy 25 th¸ng 3 n¨m 1997 : “ Anh b¶o vÖ uy tÝn, danh dù Hå ChÝ Minh cßn tèt h¬n hÖ thèng tuyªn gi¸o cña §¶ng vµ Nhµ níc. Çch tuyªn truyÒn Hå ChÝ Minh nh lµ thÇn th¸nh lµ kiÓu tuyªn truyÒn quan liªu v« tr¸ch nhiÖm. Çch lµm ®ã dÔ nhng kh«ng thuyÕt phôc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÕ hÖ trÎ. Anh chñ tr¬ng nãi râ cô Hå lµ mét con ngêi mang yÕu tè th¸nh nh©n. YÕu tè nµy thÊy râ ë nhµ çch m¹ng NguyÔn ¸i Quèc. §· lµ con ngêi th× cã sai, cã ®óng, cã xÊu, cã tèt ”. §èi víi Hå Chñ tÞch, t«i cè gi÷ sù tØnh t¸o vµ c«ng b»ng nªn ®· tõng viÕt trong mét bµi

288

®Ò ngµy 20 th¸ng 11 n¨m 1993 : “ Ngêi ta cã thÓ phª ph¸n B¸c Hå vÒ khuyÕt ®iÓm nµy, sai lÇm kia, nhng ý chÝ ®Êu tranh cho tù do, d©n chñ vµ c«ng b»ng cña nhµ çch m¹ng NguyÔn ¸i Quèc th× m·i m·i ®îc nh©n lo¹i biÓu d¬ng vµ ®-îc t«n vinh trong lßng t«i ”.

Ch¾c ch¾n NguyÔn Nh Phong kh«ng d¸m dÉn ra nh÷ng ®o¹n gäi lµ “ xóc ph¹m ” Hå Chñ tÞch cña t«i. Bëi v× nã rÊt ®óng ®¾n. ChØ cã ®iÒu lµ b©y giê cã ph¶i lóc ®· nªn nãi ra hay cha mµ th«i .

ViÖc c«ng bè bót lôc cña t«i trong l÷u tr÷ nhµ n-íc mét çch tr¸i phÐp chØ cµng lµm cho téi cña NguyÔn Nh Phong thªm nÆng. V¶ ch¨ng ®éc gi¶ cµng ®Ô dµng thÊy râ h¬n sù lÕu l¸o cña Phong. KhuyÕt ®iÓm lín nhÊt chØ lµ nh vËy mµ sao d¸m quy kÕt ngêi ta lµ “ ngêi c¬ héi chÝnh trÞ cã ho¹t ®éng cùc ®oan chèng ph¸ trong níc ” !.

Hay lµ Phong muèn mËp mê híng ®éc gi¶ vµo çi dßng nµy: “... t«i ®· sa ®µ vµo nh÷ng viÖc lµm lÏ ra rÊt kh«ng nªn lµm ”.

VËy th× t«i xin c«ng bè râ rµng nh÷ng viÖc g× t«i ®· lµm, trong ®ã, nh÷ng viÖc g× “ lÏ ra rÊt kh«ng nªn lµm” ?

H¬n mét lÇn, t«i ®· tr¶ lêi çc nhµ b¸o níc ngoµi r»ng : “ §èi víi t«i b©y giê, kh«ng nçi sî nµo lín h¬n nçi sî chØ d¸m sèng kh«ng h¬n mét sinh vËt b×nh thêng lµ bao nhiªu ; kh«ng nçi sî nµo lín h¬n nçi sî chØ biÕt óp mÆt vµo h¹nh phóc

289

riªng cña gia ®×nh m×nh mµ quªn mÊt nghÜa vô ®èi víi ®Êt níc víi ®ång bµo, víi çc thÕ hÖ con ch¸u m×nh ... Nh÷ng g× t«i ®· suy nghÜ chÝn ch¾n, ®· kh¼ng ®Þnh trong ®Çu vµ thÊy cÇn ph¶i nãi ra th× chØ cã thÓ bÞ khuynh ®¶o hoÆc b»ng nh÷ng lý lÏ ®ñ søc thuyÕt phôc, hoÆc bëi nh÷ng ph¸t sóng b¾n vµo ®ã. Tuy nhiªn, bÊt kú thÕ nµo t«i còng kh«ng thÓ chÕt mµ chØ cµng sèng rùc rì h¬n trong lßng nh©n d©n t«i, kÓ c¶ trong lßng hµng triÖu ®¶ng viªn Céng s¶n ViÖt Nam ”. C©u nãi nµy, mét ®«i lÇn t«i còng ®· ch©n t×nh gi·i bÇy víi mét sè tíng t¸ ngµnh an ninh .

ThÕ cßn viÖc g× ®· “ lÏ ra rÊt kh«ng nªn lµm” ?

§ã lµ viÖc t¸n ph¸t bµi viÕt “ Gãp ý x©y dùng §¶ng ” mµ ë ®Êy ngoµi nh÷ng ®iÒu t©m ®¾c, cã hai ®iÒu tù t«i còng kh«ng ®ång t×nh : ®¶ kÝch ç nh©n vµ ®a ra nh÷ng d÷ liÖu kh«ng së cø.

Sau nµy, nhiÒu ngêi t©m huyÕt còng ch©n t×nh khuyªn t«i nªn ®Ó nh÷ng viÖc ®ã ngêi kh¸c lµm cßn b¶n th©n ph¶i giµnh thêi giê ®äc vµ t duy nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt ®ãng gãp cho quèc kÕ d©n sinh. V¶ ch¨ng, chÝnh vÝ dÝnh d¸ng vµo viÖc ®ã mµ ngêi ta ®· kiÕm cí ®Ó b¾t bí t«i mét çch sai ph¸p luËt do ngé nhËn.

T«i a sù ®µng hoµng, c«ng khai nªn ®· viÕt lµ ký tªn thËt vµ ghi ®Þa chØ râ rµng. T«i ao íc ®îc ®¨ng c«ng khai toµn bé nh÷ng chÝnh luËn t«i ®· viÕt thËm chÝ víi ®iÒu kiÖn, sau ®ã chØ ®Ó

290

cho bÌ lò NguyÔn Nh Phong s¨m soi, phª ph¸n vµ kÝch ®éng c¨m thï. T«i hoµn toµn tin ë nh©n d©n t«i. Ch¼ng nh÷ng thÕ, t«i cßn ao íc ®îc c«ng bè c«ng khai toµn bé hå s¬ thÈm vÊn cña c«ng an HµNéi ®èi víi t«i cïng tÊt c¶ nh÷ng bót lôc cña t«i nh÷ng ngµy ë trong tï gåm : çc b¶n tù thuËt, têng tr×nh, nh÷ng bøc th t«i göi çc «ng Lª Kh¶ Phiªu, TrÇn §øc L¬ng, Phan V¨n Kh¶i, N«ng §øc M¹nh, Lª Minh H¬ng ..., nh÷ng lêi phª cña t«i vµo çc biªn b¶n y tÕ trong nh÷ng ngµy tuyÖt thùc, nh÷ng bøc th viÕt tõ trong tï göi vÒ gia ®×nh ... T«i nhí, ®îc sù gîi ý cña c«ng an, t«i ®· viÕt tíi bèn bøc th vÒ gia ®×nh mµ c«ng an chØ d¸m ®a mét bøc, Îm nhÑm ®i ba bøc, chØ v× trong ®ã cã nh÷ng ®o¹n nh :“ Ba tin r»ng çi h¹t cøng bÞ vïi xuèng ®Êt ®en sÏ nÈy mÇm vµ në hoa t¬i th¾m ” ...

Phong th©m thï vµ ®iªn cuång ph¶n kÝch t«i nªn ®· cè l«i kÐo hoÆc dùng lªn mét vµi “b¹n ®äc” cã thÓ lµ kh«ng cã thËt ®Ó ph¸t biÓu l¨ng nh¨ng nh «ng Nam Léc nµo ®ã ë hép th 177, bu ®iÖn tØnh Trµ Vinh. NÕu Nam Léc lµ ngêi céng s¶n hay d©n thêng ë trong níc th× dï t¶ hay h÷u khuynh còng kh«ng bao giê s¾p xÕp thø tù c¨m thï theo kiÓu nµy : “ Nh©n ®äc bµi cña anh NguyÔn Nh Phong t«i ®Ò nghÞ t¸c gi¶ viÕt thªm sù thËt vÒ çc con ngêi : NguyÔn Thanh Giang, Bïi TÝn, §oµn ViÕt Ho¹t, nhãm Hoµng C¬ Minh, NguyÔn Kim, NguyÔn Ngäc §øc ”. Kh«ng ai ngu h¬n NguyÔn Nh Phong mµ tõ ®©y kh«ng dÔ dµng nhËn ngay ra r»ng Nam Léc chÝnh lµ Phong hay Ýt ra lµ çi ch©n gç hoÆc con cß måi cña Phong.

291

HiÖn tîng nµy lµm ®éc gi¶ liªn tëng chuyÖn çch ®©y kh«ng l©u. Khi kh«ng thÓ ®Êu tranh b»ng lý luËn víi tíng TrÇn §é, ngêi ta ®µnh h¹ nhôc «ng b»ng çch dùng nªn mét Hoµi ViÖt nµo ®ã ®· bá tæ quèc ra ®i mµ cßn ngang nhiªn viÕt th l¨ng m¹ vµ gi¶ng d¹y ®¹o ®øc céng s¶n cho mét Trung ¦¬ng uû viªn ®· tõng gi÷ c¬ng vÞ Trëng ban Tuyªn HuÊn Trung ¦¬ng ®¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Ngßi ta cßn ®Óu çng mét çch ngu xuÈn ®Õn møc ®ang t©m dùng chuyÖn ®Ó b«i bÈn TrÇn §é b»ng çch g¸n chuyÖn x¸c thÞt ®ª tiÖn cho mét «ng giµ gÇn tuæi 80 mµ míi h«m qua cßn ®îc bÇu lµ Phã Chñ tÞch Quèc héi níc CHXHCNVN vµ trªn ngùc hiÖn vÉn cßn lÊp l¸nh Hu©n ch¬ng Hå ChÝ Minh !

NguyÔn Nh Phong ch¼ng nh÷ng ®· tù b«i lªn mÆt m×nh mét vÕt nh¬ nhôc nh· kh«ng biÕt ®Õn bao giê mµ cßn lµm cho lµng b¸o ViÖt Nam ph¶i xÊu hæ l©y. Nguy hiÓm h¬n, Phong cßn mang téi víi níc, víi §¶ng. H·y nghe ý kiÕn cña «ng TrÇn §¹i S¬n, mét l·o thµnh çch m¹ng 54 tuæi §¶ng : “ §¨ng lo¹t bµi Êy ( cña N. N. Phong ) trong t×nh h×nh hiÖn nay tøc lµ b¸o An ninh thÕ giíi gãp phÇn lµm mÊt an ninh x· héi. Gi÷a lóc ®ang chuÈn bÞ §¹i héi IX, ®ang tiÕn tíi chÝnh thøc phª chuÈn HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt- Mü ... b¸o An ninh thÕ giíi bçng xíi to chuyÖn trÊn ¸p trÝ thøc, nãi xÊu hÕt ngêi nµy ngêi kh¸c ... mét çch kh«ng thËn träng, dÉn chøng kh«ng ®Çy ®ñ, lý lÏ kh«ng v÷ng vµng ”. TÖ h¹i h¬n lµ cã thÓ do ¶nh hëng cña cuéc luËn chiÕn gay g¾t nµy mµ L©m §ång ®· hÊp tÊp ra quyÕt

292

®Þnh qu¶n chÕ Hµ Sü Phu, Mai Th¸i LÜnh ngay s¸t tríc kú häp cña Quèc Héi Hoa Kú vÒ tù do t«n gi¸o vµ t×nh h×nh nh©n quyÒn ë ViÖt Nam, trong khi ®¸ng lÏ ph¶i ban hµnh chËm h¬n d¨m ngµy. ThËt lµ v« chÝnh trÞ vµ v« tr¸ch nhiÖm biÕt chõng nµo ! ThËt lµ mét hµnh ®éng ph¸ ho¹i lîi Ých ®Êt níc, lîi Ých d©n téc !

Cµng giÉy giôa ®iªn cuång, cµng dÊn s©u vµo téi lçi, Phong cÇn b×nh t©m s¸m hèi ®Ó nhËn cho ra çi b¶n chÊt xÊu xa cña m×nh mµ c¶i söa. Bëi v×, kh«ng chØ nh÷ng ngêi bÞ Phong xóc ph¹m trong lo¹t bµi b¸o nµy næi giËn mµ nh÷ng ®ång nghiÖp còng ghª sî Phong. H·y ®äc bøc th ai ®ã võa göi cho t«i :

Xu©n T©n Tþ KÝnh göi «ng Giang,

T×nh cê, t«i ®îc ®äc l¸ th ngá «ng göi cho NguyÔn Nh Phong. T«i th«ng c¶m vµ sÎ chia víi «ng v× con ngêi Phong th× nhiÒu ngêi biÕt, Phong h·m h¹i kh«ng chØ mét ngêi mµ nhiÒu ng-êi, kÓ c¶ ®ång nghiÖp cña m×nh. Phong lµ ngêi c¬ héi, song «ng ta l¹i ®îc sñng ¸i, ®ã míi lµ ®iÒu ®¸ng buån. Nhng t«i tin r»ng «ng trêi sÏ cã m¾t, cßn m¾t «ng Trêi ë ®©u th× t«i còng chÞu, song t«i tin «ng Trêi cã m¾t ®Ó nh×n thÊu nh©n gian. Th ngá còng cho chóng t«i nhËn thøc r»ng lµm nghÒ g× còng ph¶i cã T©m, çi

293

t©m cã s¸ng, mäi hµnh ®éng míi s¸ng vµ ngîc l¹i.

HiÖn nay, ®¸ng buån lµ bän c¬ héi nhiÒu nhnÊm sau ma, cßn ngêi chÝnh trùc th× khan hiÕm qu¸. Th ngá cña «ng liÖu ngêi ta ®äc råi ngêi ta cã bªnh vùc «ng kh«ng vµ ai sÏ d¸m bªnh vùc «ng, hay lµ ngêi ta cø tin, cø nghe NguyÔn Nh Phong ?

Xin chóc «ng vui m¹nh

Mét ngêi kh«ng quen biÕt nhng ®ång c¶m víi «ng

Nghe ®©u, ®©y lµ Tæng Biªn tËp mét tê b¸o kh¸c.

Tuy nhiªn, h·y nghe George Eliot :“ The beginning of compunction is the beginning of a new life ”. T«i vèn kh«ng thÝch thï hËn nªn chØ mong sao NguyÔn Nh Phong biÕt hèi c¶i ®Ó cã cuéc sèng lµnh m¹nh, tèt ®Ñp mét khi Phong thµnh khÈn xin lçi c«ng khai trªn mÆt b¸o. Hanoi 16 th¸ng 2 n¨m 2001

294

Nh÷ng

tÊm lßng

u ¸i

295

§¹i t¸ NguyÔn TrÇn ThiÕt Nhµ v¨n

ChÊt ViÖt NamHo»ng Ho¸ quª choa cã Thanh Giang

Chót chÝt Cèng Quúnh : Giái - NghÞch – Ngang Vua, quan, bµ Chóa ®Òu kh«ng sî Sî : TrÉm b¨ng hµ, Tr¹ng vÉn oan.

Mõng Giang : ViÖn sü ViÖn Hµn l©m Tµi - §øc song toµn, ®Ñp ch÷ T©m “ Bót §éng H÷u ThÇn ” *, nhµ nho dÆn §øng th¼ng, tù hµo - ChÊt ViÖt Nam


NguyÔn TrÇn ThiÕt Ho»ng Trung- Ho»ng Ho¸- Thanh Ho¸

§Ýnh kÌm lµ bèn ch÷ nho “ Bót §éng H÷u ThÇn ” do b¸c Lª Xu©n Hoµ - nhµ th ph¸p häc hµng ®Çu ViÖt Nam ®Ò tÆng

296

gi¸o s vò xu©n ba

Th©n tÆng THANH GIANG - TUYÕT MAI

Dßng S«ng Xanh lµ dßng S«ng Trong Tõ nói §ä, §«ng S¬n to¶ ®i tr¨m ng¶ Tinh hoa ViÖt Nam në ë chµng trai Ho»ng Ho¸ Kiªn cêng søc xu©n, bÒn bØ tuæi s¸u m¬i

NghÞ lùc, ý chÝ, L¬ng t©m trong s¸ng tuyÖt vêi, Anh cÇm sóng khi non s«ng yªu th¬ng cÇn b¶o vÖ Anh móa bót : giµu tµi n¨ng søc trÎ §i vµo §Þa vËt lý, ®Æt nÒn mãng Cæ Tõ.

Khi bÊt c«ng, tham nhòng xóc ph¹m vong linh B¸c Hå Theo g¬ng Chu V¨n An, ngêi thøc gi¶ nãi lªn sù thËt Nh GalilÐe xa tríc sau bÊt khuÊt Lìi g¬m b¹o tµn kh«ng thÓ b¾t tr¸i ®Êt ngõng quay!

297

Dßng S«ng Xanh, xanh m·i: ®Ñp trêi m©y T« th¾m giang s¬n cá c©y ®Êt ViÖt. Mét tr¸i tim hång... mét c©y Mai ®iÓm TuyÕt, Mang cho ®êi thªm trong s¸ng niÒm tin

Hµ Néi ngµy 5 th¸ng 8 n¨m1998

Vò Xu©n Ba A17- P404 Mai DÞch Tel: 8.348859

Ng« Thøc Nguyªn Liªn khu uû viªn Liªn khu 4 Nguyªn Tæng côc trëng Tæng côc §Þa chÝnh

§ôC HAY TRONG

Ngµi Tæng Phiªu sang th¨m Trung Quèc Cïng Tæng Giang ®µm luËn chuyÖn gÇn xa Çi g× còng s¸ng ra

298

Duy chØ mét ch÷ Giang lµ cha tá Díi dßng s©u, biÕt ®©u lµ trong, ®ôc?

Níc m· håi, võa ®Æt ch©n xuèng ®Êt LÖnh véi truyÒn:” B¾t, b¾t, b¾t Thanh Giang! ”

§©u ph¶i lµ chuyÖn chÝnh trÞ, chÝnh em Cèt nghiªn cøu chuyÖn s«ng trong, s«ng ®ôc - Giang Tr¹ch - TiÕng ViÖt ®äc trÖch lµ S«ng §ôc - Thanh Giang - Ngêi Tµu hiÓu Êy S«ng Trong

Ngµi Tæng lóc l¾c çi ®Çu Bªn t¶ cã Ph¹m ThÕ DuyÖt Bªn h÷u cã NguyÔn §øc B×nh Hä ®ñ tµi biÕn ®ôc thµnh trong L¹i thõa phÐp biÕn trong thµnh ®ôc * C¬n thÞnh né sôc s«i c¶ níc Lan nhanh kh¾p c¶ hoµn cÇu LÖnh véi truyÒn: “ Th«i mau th¶ Thanh Giang! Ai hiÓu ®ôc – trong thÕ nµo tuú ý ”

Ng« - Thøc

299

Vò Cao QuËn

Cùu chiÕn binh

TÆng anh, ngêi cha quen Göi anh NguyÔn Thanh Giang.

Dßng s«ng xanh mªnh m«ng ch¶y tõ céi nguån t©m thøc.

Ch©n lý mÇu xanh ®ang trµn vµo céng ®ång.

KÎ nghÞch ®¹o bµng hoµng ®¾p ®Ëp, ng¨n s«ngNgang nhiªn ®èi ®Çu gi÷a ®en vµ tr¾ng

§èi ®Çu gi÷a gi¶, ch©n, h, thùc trªn ®êi Víi b¹n

Víi t«i Víi triÖu triªu con ngêi.

Kh«ng nhµ ngôc nµo bá tï ®îc tr¸i tim ñ n¾ng mÆt trêi hång vµ khèi ãc kim c¬ng

¢p iu m·i gi÷a lßng d©n técCuån cuén xanh bªn trêi mét dßng Thanh Giang.

H¶i Phßng 1- 4 – 1999

300

1c Ngâ 246b §µ N½ng Phêng CÇu Tre – QuËn Ng« QuyÒn Tel : 031 564 064

TrÇn xu©n b¸ch Nguyªn uû viªn Bé ChÝnh trÞ

B¹n Thanh Giang th©n mÕn,

ThËt lµ høng thó khi T duy ®i s©u vµo nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi ®¹i v¨n minh th«ng tin.

Nh÷ng vÊn ®Ò hÊp dÉn ngêi ®äc : Héi nhËp vµ chñ quyÒn; D©n chñ vµ Héi nhËp; TrÝ tuÖ trong lao ®éng; Kinh tÕ tri thøc.

Lµ ngêi thÝch th¬ vµ còng biÕt lµm th¬, t«i quý träng ®Æc biÖt trang nãi vÒ søc sèng thêi gian, kh«ng gian cña Tinh thÇn ViÖt Nam.

Nh÷ng vÊn ®Ò nªu ra vµ tr×nh bÇy nÕu v¨n phong gi¶n dÞ, dÔ hiÓu h¬n th× hiÖu qu¶ sÏ nhiÒu h¬n, nhanh h¬n.

301

Ch©n thµnh c¶m ¬n t¸c gi¶, hoan nghªnh b¹n lµ mét trong sè kh«ng nhiÒu b¹n trÝ thøc cã s¶n phÈm trÝ tuÖ quÝ hiÕn d©ng §Êt Níc .

Xin tr©n träng c¶m ¬n b¹n b»ng mét bµi th¬

Chît tØnh trong ®ªm

Ngã trêi chi chÝt nh÷ng saoNghe ®Êt, tiÕng giã th× thµo víi c©y.Cí chi giÊc méng kh«ng ®ÇyVo ve tiÕng muçi qu©ý rÇy mµn th¬.Bçng dng thøc lóc kh«ng giêLËp loÌ ®om ®ãm, l¹i ngê ma tr¬i.NgÉm suy, suy ngÉm câi ®êiMa tr¬i ch¼ng sî, ma “ ngêi ” ®¸ng khinh . Câi ®êi ®ang cã ©m binhMa tham, ma nhòng rËp r×nh cöa c«ng.L¹i thªm ma tuý l«ng b«ngGi÷a ngµy cµn quÊy, vÉn kh«ng sî toµ.Bïa thiªng hai l¸ trõ maMét lµ PhÐp Níc, hai lµ Lßng D©n.

Ngµy Quèc tÕ Lao ®éng 2001 ( T©n Tþ )

B¸ch Xu©n

302

Gi¸o s §inh Xu©n L©m Nhµ gi¸o Nh©n d©n

Hµ Néi ngµy 08 th¸ng 5 n¨m 2001

Th©n göi anh NguyÔn Thanh Giang

T«i biÕt anh tõ nh÷ng ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p t¹i Thanh Ho¸ khi t«i d¹y häc vµ anh lµ häc sinh trung häc cña trêng. Sau ®ã b½ng ®i mét thêi gian dµi kh«ng gÆp anh, m·i tíi n¨m 1958 t«i míi gÆp l¹i anh t¹i Hµ Néi, khi ®ã anh lµ sinh viªn khoa VËt lý trêng §¹i häc Tæng hîp, cßn

303

t«i lµ çn bé cña trêng. It l©u sau, t«i rÊt mõng khi nghe tin sau khi tèt nghiÖp ra c«ng t¸c, anh ®· nhanh chãng trë thµnh mét çn bé ®Þa chÊt n¨ng ®éng vµ cã tr×nh ®é.

Do t×nh quen biÕt ®ã, mçi khi thÊy cã bµi viÕt cña anh ®¨ng trªn çc b¸o chÝ ë trung ¬ng t«i ®Òu cã ®äc. GÇn ®©y, l¹i ®îc ®äc thªm mét sè bµi cña anh gãp ý x©y dùng b¸o ço chÝnh trÞ §aÞ h«i VIII C«ng ®oµn ViÖt Nam, Dù th¶o çc v¨n kiÖn tr×nh bÇy §¹i héi IX cña §¶ng, ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ ....., ®¨c biÖt lµ vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam lµ mét ®Ò tµi mµ t«i còng quan t©m nghiªn cøu v× cã liªn quan tíi chuyªn m«n cña t«i.

§äc çc bµi viÕt cña anh tríc kia còng nh gÇn ®©y, tríc hÕt t«i hoan nghªnh nhiÖt t×nh cña anh muèn b»ng tri thøc cña m×nh ®ãng gãp mét phÇn vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn vµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc hiÖn nay. Theo t«i, cã vÊn ®Ò anh ®Æt ra kh¸ tróng, çc ý kiÕn anh nªu lªn còng cã ngêi ®· ®Ò cËp tíi, vµ rÊt cã thÓ qua trao ®æi, tranh luËn ®i tíi thèng nhÊt. Nhng còng cã mét sè ý kiÕn, nh©n ®Þnh, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ çc biÖn ph¸p kh¾c phôc cßn cÇn ®îc b¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan khoa häc h¬n, tuyÖt ®èi tr¸nh suy diÔn, ®Þnh kiÕn, n«n nãng. §ã lµ cha nãi r»ng cßn cÇn cã çch ph¸t biÓu ý kiÕn khÐo lÐo, còng nh biÕt chän thêi ®iÓm ph¸t biÓu, sao cho ngêi nãi cã thÓ nãi ®îc hÕt ý cña m×nh mét çch trung thùc, víi thiÖn ý, vµ cho ngêi nghe cã thÓ tiÕp nhËn ®îc. Râ rµng lµ

304

chØ cã thÓ ®¹t kÕt qu¶ trªn víi tinh thÇn thiÖn chÝ, d©n chñ vµ b×nh ®¼ng.

Trªn ®©y lµ nh÷ng suy nghÜ th¼ng th¾n cu¶ t«i khi ®äc çc bµi viÕt cña anh, víi t çch lµ mét ngêi nghiªn cøu lÞch sö t«n träng sù thËt lÞch sö ®îc ®Æt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.

Th©n chóc anh dåi dµo søc khoÎ.

Th©n

§inh Xu©n L©m

Hoµng H÷u Nh©n Nguyªn BÝ th Thµnh uû H¶i Phßng Nguyªn Trëng ban C«ng nghiÖp Trung ¬ng

305


KÝnh göi : Bé ChÝnh TrÞ

T«i ®ang viÕt mét sè vÊn ®Ò chung ®Ó cung cÊp cho çc ®ång chÝ l·nh ®¹o tham kh¶o, trong ®ã cã vÊn ®Ò “ CÇn cã th¸i ®é ®óng ®èi víi lùc lîng ®¬ng h¨ng h¸i ho¹t ®éng mong gãp ý kiÕn víi §¶ng, Nhµ níc tiÕp tôc ®æi míi vµ kh¾c phôc tÖ tham nhòng ” th× t«i ph¶i t¹m dõng l¹i khi ®îc tin nhµ ®Þa vËt lý NguyÔn Thanh Giang, thuéc diÖn nãi trªn, bÞ b¾t gi÷.

Ngµy 4 th¸ng 3, c«ng an Hµ Néi ®· b¾t Thanh Giang trong khi anh ®¬ng ®i trªn ®êng, ®a vÒ kh¸m nhµ cã thu gi÷ mét sè tµi liÖu.

Sau ®ã vµi ngµy, ®ång chÝ Ph¹m Chuyªn – Gi¸m ®èc C«ng an Hµ néi - ®· 3 lÇn gÆp «ng bè cña Thanh Giang, vèn lµ mét ngêi Mü gèc ViÖt, ®· 87 tuæi (míi vÒ níc cuèi 1998 ®Ó xem t×nh h×nh, nÕu thuËn lîi th× sÏ thu xÕp vÒ ë h¼n quª h-¬ng), høa sÏ sím tr¶ tù do cho T.G vµ sau ®ã cßn híng dÉn cho «ng bè vµ vî cña T.G ( nguyªn lµ Ch¸nh v¨n phßng Héi liªn hiÖp Phô n÷ T.¦, hiÖn nay lµ chuyªn gia cña ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn LHQ – UNDP - xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo t¹i Hµ Giang ) lµm giÊy xin b¶o l·nh cho T.G trë vÒ nhµ.

TiÕp ®ã, viÖn trëng ViÖn KiÓm s¸t Hµ néi còng gÆp bè cña T.G vµ còng høa sÏ tr¶ l¹i tù do cho T.G.

306

Qua çc cuéc gÆp nãi trªn nªn «ng bè vµ gia ®×nh yªn t©m, tin vµo sù c«ng minh vµ nh©n ®¹o cña Nhµ níc ta. Do ®ã, khi Sø qu¸n Mü ph¸i BÝ th thø hai tíi gÆp ®Ó hái xem cã cÇn gióp ®ì g× kh«ng th× «ng bè T.G ®· kiªn quyÕt tõ chèi. Cßn chÞ vî còng yªn trÝ, tiÕp tôc lªn Hµ Giang c«ng t¸c. Hä tin lµ chång, con kh«ng lµm g× ph¹m ph¸p.

Ngµy 9 th¸ng 3, ®ång chÝ Ph¹m Chuyªn – Gi¸m ®èc C«ng an Hµ Néi – còng cã ®Õn th¨m t«i, th«ng b¸o cô thÓ cho t«i biÕt viÖc b¾t gi÷ ®ã. Cã cho biÕt cô thÓ lµ b¾t gi÷ trong khi ®i tíi bu ®iÖn bá th, kh¸m trong ngêi cã mét sè tµi liÖu, ®a vÒ nhµ thu thªm mét sè tµi liÖu kh¸c coi lµ ph¹m ph¸p, mµ chñ yÕu lµ mÊy chôc b¶n sao cña mét bøc th “Gãp ý x©y dùng §¶ng” cña mét t¸c gi¶ nµo ®Êy, víi néi dung kÓ khuyÕt ®iÓm cña h¬n 10 ®ång chÝ l·nh ®¹o chñ chèt cña §¶ng víi ®Ò nghÞ xö trÝ, khai trõ hoÆc miÔn chøc. §ång chÝ Ph¹m Chuyªn kÕt luËn lµ tuy tµi liÖu ®ã lµ ph¹m ph¸p, cã thÓ truy tè ®îc nhng chØ gi÷ ®Ó hái cho râ råi Ýt h«m sÏ th¶.T«i tin lµ ®ång chÝ Êy nãi thËt vµ cã th¸i ®é ®óng nªn t«i còng yªn trÝ lµ sÏ tha th«i, chø kh«ng cã chuyÖn g× lín ®ång thêi còng th«ng b¸o ngay cho gia ®×nh biÕt ®Ó trÊn an thªm. Trong thêi gian nµy, nhiÒu ®µi níc ngoµi ®· hëng øng nhanh, ®· ®a nhiÒu tin vµ b×nh luËn; Bé Ngo¹i giao Mü vµ mét sè tæ chøc quèc tÕ lªn tiÕng can thiÖp.

307

Nhng råi t«i kh«ng ngê ®Õn nay vÉn cha thÊy tha vµ qua tin nhËn ®îc th× h×nh nh chÝnh quyÒn ta l¹i quyÕt ®Þnh ®a ra khëi tè vµ xÐt xö T.G theo ®iÒu 205A Bé luËt h×nh sù. T«i cha biÕt tin ®ã cã ®óng kh«ng? §· xin chØ thÞ cña BCT cha?

BiÕt râ ®îc qu¸ tr×nh b¾t gi÷ vµ tµi liÖu thu ®-îc chØ cã nh vËy, l¹i hiÓu râ T.G vµ vî con anh ta nªn t«i biªn th nµy ®Ó cung cÊp thªm th«ng tin ®Ó gióp BCT cã chØ thÞ xö trÝ ®óng.

T«i biÕt T.G tõ kho¶ng 20 n¨m nay, khi ®ã T.G cßn ë Tæng Côc §Þa chÊt. §¶ng bé ë ®ã ®· xÐt kü T.G vµ quyÕt ®Þnh kÕt n¹p §¶ng, cã ®Õn trao ®æi ý kiÕn víi Ban C«ng nghiÖp T.¦, khi ®ã t«i phô tr¸ch còng hoµn toµn nhÊt trÝ. Nhng sau ®ã th× bªn an ninh vÉn tiÕp tôc can thiÖp víi lý do lµ cã bè ®Î di c sang Mü mµ cha râ tèt xÊu.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, T.G cã viÕt mét sè bµi ®ãng gãp ý kiÕn víi l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc víi ý thøc x©y dùng cña mét ngêi trÝ thøc yªu níc. N¨m 1998, T.G ®îc c«ng nhËn lµ ViÖn sü ViÖn Hµn l©m Khoa häc N÷u –Uíc, ®· ®i dù héi nghÞ khoa häc t¹i Mü, cã quan hÖ quen biÕt víi mét sè quan chøc Sø qu¸n Mü t¹i Hµ Néi, kÓ c¶ víi §¹i sø Peterson. Vî T.G lµ con nhµ th¬ Th«i H÷u, lµ ngêi cïng quª, cïng ®i ho¹t ®éng ë Hµ Néi, råi cïng ë tï víi t«i ë nhµ giam Ho¶ Lß trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 40. T«i kh¼ng ®Þnh T.G lµ ng-êi tèt, th¼ng th¾n, rÊt nhiÖt t×nh, s«i næi, muèn ®ãng gãp ý kiÕn víi §¶ng vµ Nhµ níc. Nh-ng còng nh mäi ngêi kh¸c, kh«ng tr¸nh ®îc

308

khuyÕt ®iÓm nhÊt ®Þnh nh ®«i lóc sèt ruét, n«ng næi, nhng ®ã lµ mÆt phô.

Mét sè tµi liÖu kh¸m xÐt ®îc mµ ®ång chÝ Ph¹m Chuyªn ®· cho t«i xem râ néi dung ( tuy theo t«i kh«ng nªn t¸n ph¸t réng, mµ chØ nªn göi tíi çc c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm ) xÐt thùc chÊt kh«ng cã tÝnh chÊt ph¹m ph¸p. NhiÒu l¾m chØ cÇn trao ®æi, phª b×nh vµ khuyªn b¶o ®Ó rót kinh nghiÖm mµ th«i.

§ã lµ lý do chÝnh mµ ta nªn th¶ T.G, tuy cã khuyÕt ®iÓm nhng vèn lµ nhµ khoa häc tèt.

Cßn nÕu Hµ Néi cø ®em ra xö th× theo t«i sÏ kh«ng cã t¸c dông tÝch cùc g× mµ h¹i th× ®· cã thÓ ®o¸n tríc lµ:

a./ Ra toµ, theo ®iÒu luËt 205A víi néi dung kh¸ chung chung, trõu tîng th× quan toµ còng cã thÓ ph©n tÝch lµ T.G lu gi÷ vµ t¸n ph¸t tµi liÖu ®ã lµ ph¹m ph¸p ®Ó lªn ¸n; nhng bÞ ço vµ çc luËt s còng cã c¬ së ®Ó ph©n tÝch lµ kh«ng ph¹m ph¸p. Cã thÓ sÏ diÔn l¹i c¶nh gièng nh phiªn toµ xö 3 nhµ trÝ thøc Hång Hµ, NguyÔn KiÕn Giang, Hµ Sü Phu n¨m 1996 víi téi lu gi÷ vµ truyÒn nhau xem th cña ®ång chÝ Vâ V¨n KiÖt göi çc UVBCT; mµ sau ®ã, çc bÞ ço, nhiÒu l·o thµnh çch m¹ng vµ luËt s ®· biªn th lªn çc c¬ quan l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc vµ Toµ ¸n tèi cao kh¸ng ¸n hoÆc ®Ò nghÞ xö l¹i b¶n ¸n phi ph¸p ®ã.

D luËn trong níc, ngoµi níc ®ang theo dâi sÏ kh«ng ®ång t×nh viÖc xö ¸n ®ã. §¶ng vµ Nhµ n-

309

íc ta sÏ mang tiÕng lµ tiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p trÝ thøc cã ý kiÕn kh¸c, nh th cña nhµ v¨n Hoµng TiÕn ®· göi cho l·nh ®¹o cña Nhµ níc.

b./ §èi víi bè cña T.G, mét ngêi Mü gèc ViÖt ( hiÖn cßn 3 con trai ®ang c tró t¹i Mü ) ®ang cã lßng tin tëng vµo sù c«ng minh vµ ®¹i diÖn cña Nhµ níc sÏ bÞ vì méng vµ c¶m thÊy m×nh bÞ Nhµ níc nµy lõa bÞp, ®· høa råi l¹i nuèt lêi nh ch¬i, th× lßng tin cña «ng ®èi víi chÕ ®é nµy sÏ bÞ suy sôp.

c./ §µi níc ngoµi ®· b×nh luËn lµ Mü sÏ ®ßi th¶ T.G v« ®iÒu kiÖn trong khi bµn vÒ HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt-Mü mµ ta ®ang muèn tranh thñ ký ®îc trong n¨m 1999, tríc khi bÇu Tæng thèng míi n¨m 2000.

§ã lµ nh÷ng ®iÒu h¹i thÊy tríc. Cßn nÕu th¶ T.G th× kh«ng nh÷ng tr¸nh ®îc çc hËu qu¶ xÊu nãi trªn mµ cßn cã lîi lín lµ chóng ta cã thÓ biÕn viÖc b¾t bí nµy thµnh mét viÖc cã Ých lµ sÏ “ xö lý mÒm, nh©n nhîng víi Mü ”, th¶ T.G ®Ó ®æi lÊy Tèi huÖ quèc, sím ký ®îc HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt-Mü. Ta cã thÓ cao tay h¬n n÷a lµ tíi ®©y cã thÓ dïng T.G ( dï t«i kh«ng ®¸nh gi¸ qu¸ cao th©n phËn cña T.G ) nÕu nh cã nhu cÇu c«ng t¸c g× ®Êy ®Ó c¶i thiÖn h¬n n÷a quan hÖ ViÖt-Mü.

Mong çc ®ång chÝ c©n nh¾c kü lîi, h¹i ®Ó cã ý kiÕn gi¶i quyÕt kÞp thêi viÖc nµy.

310

Chµo kÝnh träng Hoµng H÷u Nh©n

Nhµ V¨n Hoµng TiÕn

§Ò xuÊt mét viÖc lîi Ých cho ®Êt níc

Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam§éc lËp – Tù do – H¹nh phóc

Hµ néi, ngµy 16 th¸ng 4 n¨m 1999

KÝnh göi: Çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc vµ Quèc héi

ViÖc b¾t gi÷ nhµ khoa häc NguyÔn Thanh Giang ®· g©y x«n xao trªn thÕ giíi vµ trong níc. NhiÒu tæ chøc phi chÝnh phñ nh Héi Nh©n quyÒn Quèc tÕ, Héi Nhµ b¸o Kh«ng Biªn giíi ..vv... lªn tiÕng ph¶n ®èi. Bé Ngo¹i giao Mü chÝnh thøc göi c«ng hµm cho ngo¹i giao ta yªu cÇu th¶ «ng NguyÔn Thanh Giang.

Võa råi, t«i bÞ triÖu tËp lªn Së C«ng an Hµ Néi, thÈm vÊn trong 3 ngµy (12, 13, 14-4-1999) vÒ vô NguyÔn Thanh Giang. NhiÒu ngêi kh¸c còng bÞ gäi lªn. C«ng an ®ang ra søc t×m chøng cí ®Ó buéc téi «ng NguyÔn Thanh Giang.

311

T«i vÒ, n¶y ra mét ®Ò xuÊt, biÕn sù viÖc b¾t bí nµy thµnh mét viÖc lîi Ých cho ®Êt níc. Xin ®îc tr×nh bµy :

Chóng ta ®ang rÊt cÇn Tèi huÖ quèc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §iÒu nµy ph¶i ®îc gi¶i quyÕt trong n¨m 1999. V× n¨m 2000 níc Mü bíc vµo bÇu cö Tæng thèng. TËp trung cho viÖc bÇu cö, hä kh«ng gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc nhu tèi huÖ quèc n÷a. Kú bÇu cö tíi, Clinton hÕt h¹n. Ngêi kh¸c lªn thay. NÕu ngêi nµy ë phÝa Céng Hoµ th× rÊt l«i th«i cho ta. Clinton trong nhiÖm kú cña m×nh ®· gi¶i to¶ cÊm vËn cho ViÖt Nam, còng ®ang muèn gi¶i quyÕt nèt tèi huÖ quèc cho ViÖt Nam, ©u còng lµ viÖc ghi vÕt mét ®êi lµm tæng thèng cña Clinton trong quan hÖ Mü-ViÖt.

§¹i sø Mü t¹i ViÖt nam lµ Peterson, ®· mét thêi lµ tï binh phi c«ng, nay lµm ®¹i sø, còng muèn ®ãng gãp ®iÒu g× tèt ®Ñp cho ViÖt Nam nh ®Ó chuéc téi. ¤ng Peterson l¹i lµ b¹n víi «ng NguyÔn Thanh Giang. ¤ng §¹i sø Mü ®· nhiÒu lÇn mêi NguyÔn Thanh Giang ®Õn sø qu¸n dù chiªu ®·i, chôp ¶nh chung. ( l¹i nghe ®©u «ng Peterson ®· lÊy mét ngêi vî ViÖt Nam). ¤ng §¹i sø Mü hiÖn nay lµ thµnh viªn trong ph¸i ®oµn kinh tÕ Mü ®ang häp bµn víi ta.

Ta nªn tËn dông t×nh huèng nµy. Trung Quèc hä còng ®· xö mÒm víi Mü, nh©n nhîng khÝa c¹nh d©n chñ, nh©n quyÒn ( th¶ nh÷ng ngêi ®èi lËp nh Nguþ Kim Sinh, V¬ng §an...) ®Ó ®æi lÊy nh÷ng lîi Ých kinh tÕ. Chu Dung C¬ hiÖn nay

312

sang Mü, ký kÕt ®îc nhiÒu hiÖp íc cã lîi cho Trung Quèc. Theo chç t«i biÕt , ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc Tèi HuÖ Quèc lµ vÊn ®Ò nh©n quyÒn. Ta nªn v× quyÒn lîi cña ®Êt níc, nh©n nhîng víi Mü, th¶ «ng NguyÔn Thanh Giang, ®æi lÊy Tèi HuÖ Quèc.

§©y lµ mét c¬ héi khiÕn ta cã thÓ gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò Tèi HuÖ Quèc trong n¨m nay (1999 ). Thêi c¬ ®Õn råi thêi c¬ ®i. CÇn biÕt n¾m lÊy nã.

Cßn nÕu c sö cøng r¾n, lµ bá tï «ng NguyÔn Thanh Giang d¨m ba n¨m, nghÜ còng ch¼ng ®Ó lµm g×. Còng cÇn tÝnh ®Õn d luËn trong níc vµ ngoµi níc l¹i lªn ¸n chóng ta kh«ng d©n chñ. Xö mÒm mét tý ta ®îc lîi nhiÒu h¬n, ®îc tiÕng lµ tiÕn bé vÒ nh©n quyÒn vµ d©n chñ, nhÊt lµ ®îc Tèi HuÖ Quèc, çi ®ang cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ ®Êt níc lóc nµy.

KÎ sÜ chØ cã lêi nãi. RÊt mong çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc vµ Quèc héi suy xÐt.

Cßn chóng t«i lµ b¹n «ng NguyÔn Thanh Giang, s½n lßng ®ãng gãp c«ng søc cho vô viÖc nµy.

Xin göi tíi çc vÞ l·nh ®¹o lêi chµo kÝnh träng.

Hµ néi , ngµy 16 th¸ng 4 n¨m1999 Hoµng TiÕn

313

Nhµ A11 Phßng 420 Thanh Xu©n B¾c. Hµ néi §iÖn tho¹i: 5 530377

Vò Hoµng Ph ¬ng Phã Chñ tÞch

314

Héi liªn hiÖp Khoa häc Kü thuËt §µ N½ng

Ngµy 9 th¸ng 10 n¨m 1999

KÝnh anh Thanh Giang

Nh©n cã nhµ t«i ra Hµ Néi th¨m con g¸i ( ch¸u d¹y t¹i khoa TiÕng ViÖt cho ngêi níc ngoµi cña Tr-êng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n, con d©u «ng bµ §Æng Vò Khóc). Ch¸u võa sinh con ®Çu lßng. T«i viÕt ®«i lêi th¨m anh, gëi lêi ®ång c¶m cïng anh trong nçi niÒm u t cña “sè phËn”.

Ngêi viÕt nh÷ng dßng nµy cha cã dÞp gÆp anh, nhng tõ thêi cßn trÎ, khi cßn lµ sinh viªn ®· chÐp th¬ anh vµo sæ cña m×nh. Trong nh÷ng n¨m cña thËp kû nµy ®îc ®äc çc bµi viÕt vÒ thÕ sù vµ c¶m nhËn cña anh do çc b¹n cña t«i tõ Hµ Néi gëi vµo. T«i rÊt c¶m kÝch vÒ suy t, çch nh×n cïng sù tõng tr¶i, hiÓu biÕt cña anh tríc cuéc sèng cña nh©n quÇn, tríc vËn mÖnh cña ®Êt níc vµ d©n téc, tríc xu thÕ ph¸t triÓn d÷ déi cña thêi ®¹i. NÕu t«i ®îc nh anh, cã lÏ t«i còng chÞu sè phËn bÊt h¹nh ( nhng l¹i lµ anh hïng thêi ®¹i ) nh anh.

T«i nhí G¬t cã nãi, ®¹i ý: “ Kh«ng ph¶i vÜ nh©n ®i theo bíc ®i cña nh©n lo¹i mµ ngîc l¹i nh©n lo¹i ®i theo bíc ®i cña vÜ nh©n ”. Mµ vÜ nh©n, sè phËn cña hä l¾m tru©n chuyªn, ch¼ng mÊy ai thuËn buåm xu«i giã. T«i nghÜ nh vËy cã

315

®óng kh«ng anh? Ngay c¶ gÇn ta mét con ngêi huy hoµng, ®Çy vinh quang nh Tíng Gi¸p ch¼ng h¹n, xa ta nh ¦c Trai tiªn sinh còng vËy. §êi bao giê còng cã hËu, Tíng Gi¸p ngay b©y giê ®îc c¶ d©n téc sïng kÝnh. Uc Trai trë thµnh khai quèc c«ng thÇn cña chÝnh triÒu ®¹i nhµ Lª. 600 n¨m sau ®îc nh©n lo¹i bÇu lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi. Thanh Giang anh ¹, t«i nghÜ r»ng hËu vËn cña anh ¾t sÏ ®Ñp ®Ï.

T«i võa nhËn ®îc thiªn ký sù cña anh do b¹n t«i còng tõ Hµ Néi göi vµo, çch ®©y cha ®Çy mét th¸ng. T«i, çc b¹n cña t«i kÓ c¶ çc cô l·o thµnh çch m¹ng ®ång c¶m víi t«i, ®äc say sa, biÕt thªm sè phËn ®¾ng cay cña anh vµ c¶ chÞ ( cïng çc ch¸u ), cña kÎ sü. ChÝnh ®îc ®äc thiªn ký sù ®ã, t«i viÕt nh÷ng dßng nµy cho anh. Xin anh nhËn ë t«i tÊm lßng, sù ®ång c¶m cña mét kÎ sÜ – mét nhµ gi¸o, nhµ b¸o, nhµ ho¹t ®éng khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n ®· bíc vµo tuæi 70 cña ®Êt Qu¶ng, vïng ®Êt næi tiÕng s¶n sinh ra kh«ng biÕt bao nhiªu nh©n çch, danh nh©n.

Trong khi nghÜ vÒ anh, t«i liªn tëng ®Õn anh Hoµng Minh ChÝnh, vèn thñ trëng cña t«i lóc anh Êy lµm Tæng Th ký Héi Liªn hiÖp Thanh niªn ViÖt Nam, BÝ th Trung ¬ng ®oµn Thanh niªn; t«i nghÜ ®Õn GS. NguyÔn Hoµng Ph¬ng mµ t«i ®· t×m çch bªnh vùc. Víi t çch lµ Phã Chñ tÞch Liªn hiÖp çc Héi Khoa häc vµ Kü thuËt cña mét thµnh phè lín, t«i ®· ®Ò nghÞ víi GS. Hµ Häc Tr¹c khi cßn lµ Chñ tÞch Héi ®ång Trung ¬ng Liªn hiÖp çc Héi Khoa häc vµ Kü thuËt ViÖt Nam t×m çch bªnh vùc vµ më ®êng tiÕp tôc s¸ng t¹o

316

khoa häc cho anh Êy. ThÕ nhng ch¼ng cã ai d¸m ®øng ra b¶o vÖ, tÊt c¶ sù ph¶n øng, tÊn c«ng ®Õn c¶ c¬ quan chãp bu ®Òu ®i vµo im lÆng. ThËt ®¸ng buån vµ còng thËt ®¸ng tr¸ch.

Anh Thanh Giang ¬i ! Theo t«i anh cã c¶ niÒm vui vµ h¹nh phóc trong cay ®¾ng nghiÖt ng·, anh ®îc c¶ mét thÕ giíi kÎ sÜ quèc tÕ vµ çc céng ®ång ®Êu tranh cho nh©n quyÒn lªn tiÕng bªnh vùc cho anh. Nhê hµnh ®éng Êy mµ anh ®îc tù do vµ trë thµnh “ ngêi hïng ” cña nh÷ng kÎ sÜ ViÖt Nam trong thêi kú ®Êt níc bÞ khñng ho¶ng, bÞ mét c¬ chÕ quan liªu mÊt lßng d©n ngù trÞ. Anh còng nh t«i chÝnh lµ mét thµnh viªn cña chÕ ®é céng hoµ nµy, ®ång thêi còng lµ n¹n nh©n cña chÕ ®é Êy. Trong lÞch sö cña nh©n lo¹i xa nay ®Òu nh thÕ, nªn ph¶i dÊu tranh vµ ®Êu tranh nh Çc M¸c tõng dÆn l¹i cho hËu thÕ.

Anh h·y nhËn ë t«i mét sù mÕn mé, mét sù ®ång c¶m, mét nçi niÒm day døt, vµ mét sù cæ vò ... cña mét ®ång niªn, ®ång sÜ cña xø Qu¶ng tõ ph¬ng nam gëi ra, hy väng nh÷ng dßng t©m sù nµy ®Õn ®îc víi lßng anh.

KÝnh chóc anh, chÞ vµ gia ®×nh søc khoÎ, may m¾n.

KÝnh anh

317

Vò Hoµng Ph¬ng

Lª chÝ quang Cö nh©n LuËt

NguyÔn thanh GiangMét chÝ sÜ yªu níc

T«i ®îc biÕt tiÕng «ng NguyÔn Thanh Giang tõ ®· l©u, nhng kh«ng hiÓu sao t«i l¹i cha ®îc ®äc

318

bµi viÕt nµo cña ¤ng. GÇn ®©y do t×nh cê t«i ®îc chÝnh t¸c gi¶ tÆng cuèn “ Kh¸t väng ngµn ®êi ” .

CÇm cuèn s¸ch vÒ, t«i ®äc mét m¹ch tõ chiÒu ®Õn 3 giê s¸ng. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn t«i ®äc mét cuèn s¸ch say sa ®Õn vËy. Cã bµi t«i ph¶i ®äc ®i ®äc l¹i ®Õn hai ba lÇn.

“ Kh¸t väng ngµn ®êi ” lµ cuèn s¸ch tËp hîp nh÷ng bµi viÕt tríc n¨m 1996 cña mét trÝ thøc uyªn th©m vµ uyªn b¸c – tiÕn sÜ §Þa vËt lý NguyÔn Thanh Giang. Qua çc bµi viÕt cña ¤ng, tÊt c¶ ®Òu to¸t lªn nçi lßng tr¨n trë cña mét ngêi yªu níc, ®· vît qua c¶ chuyªn m«n cña m×nh ®Ó tr×nh bÇy mèi quan t©m da diÕt ®Õn vËn mÖnh cña D©n téc.

Cã thÓ nãi r»ng, ®©y lµ cuèn cÈm nang cho çc nhµ l·nh ®¹o Céng s¶n nÕu hä muèn tiÕp tôc sù nghiÖp l·nh ®¹o ®Êt níc. Trong cuèn s¸ch, nh÷ng bµi viÕt cña ¤ng tr×nh bÇy víi ngêi ®äc, víi çc cÊp l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ níc vÒ nhiÒu lÜnh vùc cña cuéc sèng, tõ : kinh tÕ, chÝnh trÞ ,v¨n ho¸, x· héi, ®Õn tù do d©n chñ.... vµ t×nh tr¹ng tham nhòng . Rõng rùc qua mçi trang viÕt lµ mét ngän löa nhiÖt huyÕt ch¸y bïng tõ trong tim cña mét trÝ thøc, mét ngêi cã trÝ tuÖ vµ nh©n çch vÜ ®¹i.

Kh«ng biÕt ¤ng ®· tèn bao nhiªu c«ng su tÇm, nghiªn cøu, sµng läc, tuyÓn chän tõ rÊt nhiÒu çc t liÖu trong vµ ngoµi níc ®Ó cho ra ®îc mét cuèn cÈm nang gi¸ trÞ nh thÕ. ChØ chõng Êy th«i

319

còng ®ñ ®Ó ®¸nh gi¸ ¤ng lµ mét con ngêi ®¸ng quý l¾m råi.

Tõ çch lËp luËn ®Õn, çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ¤ng ®Òu cã tÇm nh×n s©u s¾c. B»ng mét giäng v¨n khóc chiÕt, mét çch nh×n th¼ng th¾n, mét lèi ph©n tÝch s©u xa, ¤ng mæ xÎ nh÷ng khuyÕt tËt x· héi vµ v¹ch mét ®Þnh híng cho ®êng ®i chung cña D©n téc. Cã thÓ nãi, «ng ®· d¸m vît qua mäi ®Þnh chÕ kh¾t khe cña ý thøc hÖ Céng s¶n ®Ó nãi lªn t©m huyÕt cña m×nh, mÆc dï biÕt tríc lµ nh÷ng bµi viÕt nh vËy kh«ng hîp “ gu ” víi çc nhµ l·nh ®¹o.

¤ng viÕt : "Trong hoµn c¶nh hiÖn nay, kh«ng thÓ xem viÖc qu¶n lý lµ sø mÖnh, lµ ®Æc quyÒn cña riªng mét sè ngêi nµo. ChÕ ®é X· héi chñ nghÜa chØ cã thÓ ph¸t triÓn cã kÕt qu¶ khi ®éng viªn ®îc hµng triÖu ngêi tham gia ®êi sèng chÝnh trÞ.

D©n sÏ ®îc bµn viÖc cña §¶ng, cïng §¶ng ph¸t huy trÝ tuÖ, t×m ra ph¬ng ¸n tèi u phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc, ®a níc ta trë thµnh giµu m¹nh, nh©n d©n ®îc Êm no,h¹nh phóc ”. ( Bµi : D©n ®îc biÕt, ®îc bµn, ®îc lµm, ®îc kiÓm tra c«ng viÖc cña §¶ng )

¤ng viÕt : "...§Ó chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶ vµ t¬ng ®èi triÖt ®Ó ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thiÕt thùc cho ngêi lao ®éng tham gia qu¶n lý, kiÓm tra, gi¸m s¸t c¬ quan, xÝ nghiÖp cña m×nh vµ cña nhµ níc... " ( bµi : T«n träng vµ më réng çc nh©n tè c«ng khai, d©n chñ ).

320

§ã chÝnh lµ sù béc trùc cña «ng qua mét çi nh×n th¼ng th¾n tríc hiÖn tîng mÊt d©n chñ, hiÖn tîng chØ cã nh÷ng §¶ng viªn cã chøc quyÒn míi ®îc tham gia vµo c«ng viÖc qu¶n lý nhµ níc, qu¶n lý x· héi.

Trong “ Th göi Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ”, ¤ng kh¼ng ®Þnh: "... Muèn cho chÝnh trÞ cã thÓ trë thµnh lùc lîng c¶i t¹o th× nã ph¶i ph¶n ¸nh mét çch ®óng ®¾n nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®êi sèng vËt chÊt cña x· héi...

....Trong x· héi cã giai cÊp, mçi c¬ së kinh tÕ nhÊt thiÕt ®ßi hái mét cÊu tróc chÝnh trÞ thÝch øng. Më réng kinh tÕ thÞ trêng lµ kÕt cÊu l¹i çc quan hÖ gi÷a çc giai tÇng x· héi th× kh«ng thÓ nµo kh«ng më réng nh÷ng sinh ho¹t chÝnh trÞ phï hîp víi çc kÕt cÊu cña çc giai tÇng kinh tÕ míi...".

Vµ, trong bµi “ Nh©n quyÒn- Kh¸t väng ngµn ®êi ” lµ nh÷ng lêi cæ suý :

"... Çc quyÒn cña con ngêi vµ cña çc d©n téc ®an kÕt h÷u c¬ víi nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu, vµ nh÷ng vÉn ®Ò toµn cÇu còng lµm n¶y sinh sù ra ®êi vµ vËn hµnh çc thiÕt chÕ vµ quy ph¹m chung t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh çc lùc lîng chung cïng tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng vÉn ®Ò nh©n quyÒn híng tíi trµo lu tiÕn ho¸ cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i.

321

.... §õng óp mÆt vµo sù sung tóc vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ç nh©n m×nh, cña quèc gia m×nh mµ råi l·ng quªn, råi v« tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng céng ®ång ngêi cßn bÞ nh÷ng tËp ®oµn nµy nä nh©n danh ®¶ng, nh©n danh nhµ níc, nh©n danh l·nh tô... tíc bá hay h¹n chÕ thô hëng nh÷ng gi¸ trÞ thiªng liªng cña nh©n quyÒn...".

Trong bµi “ MÊy suy nghÜ nhá vÒ C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ” viÕt çch ®©y s¸u bÈy n¨m ¤ng ®· lu t©m ®Õn çi mµ gÇn ®©y míi thÊy b¸o chÝ ta ®Ò cËp ®Õn, x· héi tri thøc, nÒn kinh tÕ tri thøc :

"...Ngµy nay ngêi ta thêng cho r»ng x· héi muèn ph¸t triÓn nhanh cÇn dùa vµo ba yÕu tè chñ yÕu: kü thuËt hiÖn ®¹i, vèn vµ con ngêi. Ba yªu tè nµy quan hÖ mËt thiÕt víi nhau nhng, suy cho cïng con ngêi lµ yÕu tè quan träng h¬n c¶. ThËt vËy, ngµy nay con ngêi kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o nªn kü thuËt hiÖn ®¹i, mµ trÝ tuÖ con ngêi cßn cã thÓ ®îc vËt phÈm ho¸ ë quy m« c«ng nghiÖp linh ho¹t th«ng qua nÒn c«ng nghÖ trÝ tuÖ...".

¤ng kh«ng chØ thiÕt tha khuyÕn nghÞ u tiªn n«ng th«n trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ mµ s¸ng suèt c¶nh b¸o :

"...Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n sÏ gióp ng¨n chÆn lµn sãng ngêi ®æ vÒ thµnh phè g©y nªn c¶nh bøc bèi t¹i çc khu nhµ æ chuét ®au lßng nh ë ch©u Mü La-tinh vµ ch©u Phi. Ch¼ng nh÷ng thÕ, n©ng cao møc thu nhËp vµ c¶i thiÖn

322

®êi sèng n«ng th«n sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót ng-êi tõ thµnh thÞ vÒ n«ng th«n nÕu kh«ng ph¶i ®Ó lµm n«ng nghiÖp th× còng t×m mét m«i tr-êng thanh b×nh h¬n, trong s¹ch h¬n, ®Çm Êm h¬n...".

Cã thÓ trÝch dÉn nhiÒu c©u, nhiÒu bµi viÕt nhnh÷ng huyÕt t©m th cña ¤ng tríc vËn mÖnh sèng cßn cña D©n téc. ¤ng kh«ng ngÇn ng¹i nãi th¼ng, nãi thËt, nãi hÕt lßng m×nh mµ kh«ng sî bÞ trï óm, bÞ khiÓn tr¸ch, bÞ quy lµ diÔn biÕn hoµ b×nh. Bëi v×, ¤ng viÕt nã b»ng tÊt c¶ tr¸i tim cña mét ngêi yªu níc ch©n chÝnh.

VËy mµ, kh«ng hiÓu sao ¤ng kh«ng nh÷ng kh«ng nhËn ®îc mét lêi c¶m ¬n, mét l¸ th phóc ®¸p ch©n t×nh, mµ thay vµo ®ã chÝnh quyÒn ®· tÆng ¤ng hai kú "nghØ m¸t" t¹i Nhµ ®¸. Ph¶i ch¨ng ®ã lµ sù tr¶ ¬n ngät ngµo mµ ngêi ta ®· dµnh cho nh÷ng ngêi yªu níc nhiÖt thµnh nh ¤ng, hay nh «ng Hµ Sü Phu, «ng Hoµng Minh ChÝnh, «ng NguyÔn KiÕn Giang....? .

T«i thiÕt nghÜ : T¹i sao nhµ níc kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó nh÷ng ngêi nh ¤ng cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu gióp §¶ng, gióp Níc. NÕu §¶ng kh«ng ®ång t×nh víi t tëng cña ¤ng, víi nh÷ng ®Ò xuÊt cña ¤ng th× sao kh«ng më diÔn ®µn tranh luËn c«ng khai, cã sù tham gia cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng, cña çc nhµ trÝ thøc ®Ó ph©n ®Þnh râ ®óng, sai. Cã nh thÕ míi lµ d©n chñ, míi chän lùa s¸ng suèt ®îc chñ tr-¬ng, ®êng lèi dóng ®Ó ®a níc nhµ tiÕn lªn cïng bÌ b¹n n¨m ch©u .

323

Çc Cô nhµ ta xa thêng b¶o: " Ch÷ tµi liÒn víi ch÷ tai ". Ch¼ng nhÏ çi nghÞch lý qu¸i ¸c ®ã cø m·i cßn tån t¹i ë x· héi ta sao !

T«i hái ¤ng : “ Sao B¸c kh«ng nghØ ng¬i an hëng tuæi giµ, dÝnh vµo chÝnh trÞ lµm g× cho mÖt th©n ? ”. ¤ng kh«ng tr¶ lêi mµ nh×n t«i håi l©u, m¾t ít lÖ. T«i xóc ®éng cho¸ng ngîp nhËn ra mét çi g× rÊt s©u th¼m tõ trong m¾t ¤ng.

Chãt sinh ra ph¶i thêi lo¹n l¹c, lín lªn gÆp buæi nhiÔu nh¬ng, lµ mét ngêi cã ®îc nhËn thøc nh ¤ng, kh«ng thÓ kh«ng lµm mét ®iÒu g× gióp d©n gióp níc. T«i thÇm c¶m ¬n Tæ quèc ®· s¶n sinh ra biÕt bao anh hïng mµ ¤ng chÝnh lµ mét trong sè nh÷ng yÕu nh©n quang vinh ®ã. Nhng h×nh nh Ga-li-lª ®· rÊt chÝ lý : "N¬i nµo mµ ®ang cÇn nh÷ng anh hïng th× n¬i ®ã ®ang lo¹n." Khæng tö còng l¹i nãi : "ThuËn thiªn gi¶ tån, nghÞch thiªn gi¶ vong." Çi x· héi mµ chóng ta ®ang sèng tån t¹i nhiÒu nghÞch lý, tr¸i víi ®¹o trêi, tr¸i víi trµo lu thuËn chiÒu cña nh©n lo¹i nh-ng tin r»ng råi ®©y nã sÏ ph¶i thøc tØnh, ph¶i ®æi míi thùc sù, ph¶i lét x¸c ®Ó håi sinh vµ tiÕn tíi. Nh÷ng ngêi tµi nh ¤ng, tríc sau nhµ níc sÏ cÇn, vµ ph¶i träng dông. *

Nh÷ng tinh hoa cña D©n téc nh nhµ trÝ thøc yªu níc, tiÕn sü §Þa vËt lý NguyÔn Thanh Giang thËt ®¸ng tr©n quý vµ cÇn thiÕt biÕt bao cho sù v¬n

324

tíi cña ®Êt níc tríc thÒm thÕ kû 21. ThÕ kû cña tù do- c«ng b»ng- b¸c ¸i . Hµ Néi 19 th¸ng 4 n¨m 2001 Lª ChÝ Quang 22 phè Trung liÖt §èng §a- Hµ néi

NguyÔn Vò b×nh

325

Nguyªn biªn tËp viªn T¹p chÝ Céng s¶n

TiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang Mét tÊm g¬ng ®Êu tranh cho

tù do vµ d©n chñ

Tríc ngµy 2 th¸ng 9 n¨m 2000, ngµy mµ t«i tuyªn bè chÝnh thøc tham gia phong trµo ®Êu tranh d©n chñ, t«i ®· ®îc nghe mét sè th«ng tin vÒ tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang. RÊt tiÕc lµ nh÷ng th«ng tin nµy qu¸ Ýt ái. Chñ yÕu t«i chØ tiÕp nhËn ®îc tõ çc buæi giao ban ë toµ so¹n.

§Çu n¨m 2001 nµy, sau khi rêi T¹p chÝ Céng s¶n, t«i míi cã dÞp gÆp gì nh÷ng chiÕn sü ®Êu tranh cho d©n chñ, trong ®ã cã tiÕn sü NguyÔn Thanh Giang. T«i th©n mËt gäi tiÕn sÜ b»ng chó. Thêi gian quen biÕt tuy míi chØ ng¾n ngñi nhng ®ñ cho t«i tù tin lµ ®· cã thÓ nhËn biÕt ®-îc con ngêi cña chó mét khi ®èi chiÕu víi nh÷ng g× ®äc ®îc cña chó. §óng nh çc cô thêng d¹y “ v¨n tøc lµ ngêi ” .

Cã thÓ nãi tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang lµ mét nhµ trÝ thøc rÊt nÆng t×nh víi vËn mÖnh d©n téc. ¤ng d©ng hiÕn tr¸i tim ®Çy nhiÖt huyÕt cho kh¸t väng d©n chñ vµ ®· trë thµnh tÊm g-¬ng s¸ng trong phong trµo ®Êu tranh cho d©n chñ ë ViÖt Nam. Ngay tõ nh÷ng n¨m th¸ng mµ nh÷ng cÊm ®o¸n vµ sù kiÓm so¸t cña chÝnh quyÒn cßn rÊt ngÆt nghÌo ®Çu thËp kû 80,

326

th«ng qua çc kªnh gãp ý chÝnh thøc, «ng ®· bÇy tá ®îc nh÷ng tr¨n trë, suy t ®Çy tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh h×nh ®Êt níc. Tõ bÊy tíi nay, «ng liªn tôc ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn lín vµ s©u s¾c c¶ cho chñ tr¬ng, ®êng lèi ph¸t triÓn ®Êt níc lÉn nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ trong tõng lÜnh vùc. §äc nh÷ng bµi chÝnh luËn cña ¤ng, tõng trang, tõng trang, t«i ®· tõ ng¹c nhiªn nµy ®Õn ng¹c nhiªn kh¸c. Kh«ng thÓ h×nh dung næi, v× sao chØ lµ mét nhµ khoa häc tù nhiªn, c«ng t¸c trong lÜnh vùc ®Þa chÊt mµ ¤ng l¹i cã thÓ tinh th«ng nhiÒu lÜnh vùc thuéc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸- x· héi ®Õn thÕ. ¤ng kh«ng chØ ®Ò xuÊt “§Þnh híng x· héi chñ nghÜa hay v¬n th¼ng tíi kinh tÕ tri thøc ”, kh«ng chØ “ Suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ”, mµ cßn “ Thö bµn vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam”, “ VÒ vÊn ®Ò vai trß cña doanh nghiÖp nhµ níc”. §¸ng ng¹c nhiªn h¬n, khi “ Th¶c luËn vÒ Dù th¶o söa ®æi HiÕn ph¸p ViÖt Nam 1980 ”, «ng viÕt trong thêi gian kh«ng nh÷ng ®ang cßn bËn c«ng t¸c ë c¬ quan mµ cßn lo chuÈn bÞ bµi ®äc ë çc Héi nghÞ Quèc tÕ, ë trßng §¹i häc Mü nhng «ng vÉn th¶o luËn, ph©n tÝch, gãp ý cÆn kÏ ®Õn tõng vÊn ®Ò, tõng ch¬ng môc, thËm chÝ tõng c©u, tõng ch÷ trong b¶n dù th¶o hiÕn ph¸p. ThÕ míi biÕt, khi ®· cã çi t©m trong s¸ng vµ tÊm lßng thiÕt tha v× d©n, v× níc th× ngêi ta cã thÓ vît lªn c¶ chÝnh m×nh ®Ó lµm ®-îc nh÷ng viÖc tëng nh kh«ng ai lµm næi.

Ngêi ®äc cµng kh©m phôc khi biÕt «ng tèt nghiÖp ®¹i häc tæng hîp Lý –To¸n nhng nhiÒu bµi viÕt cña «ng cã gi¸ trÞ nh nh÷ng chÝnh luËn

327

s¾c s¶o, cã bµi cßn nh b¶n rót gän cña mét luËn v¨n hay mét c«ng tr×nh nghiªn cøu lín. ¤ng viÕt chÝnh luËn víi t¸c phong cña mét nhµ khoa häc tù nhiªn nªn thÓ hiÖn rÊt râ tinh thÇn nghiªn cøu rÊt nghiªm tóc vµ c«ng phu. Nh÷ng lËp luËn cña «ng ®Òu ®îc b¶o vÖ bëi nh÷ng dÉn cø têng minh, nh÷ng sè liÖu phong phó, nh÷ng trÝch dÉn cã uy tÝn. ChÝnh v× vËy ý kiÕn cña «ng th-êng cã søc thuyÕt phôc cao; kh¸c h¼n víi lèi tbiÖn, kh«ng lý gi¶i mµ chØ kh¼ng ®Þnh khiªn c-ìng b»ng nh÷ng chØ thÞ, nghÞ quyÕt hay khÈu hiÖu, thêng thÊy trªn çc t¹p chÝ chÝnh trÞ-x· héi hiÖn nay

( ...... )

Kh«ng chØ cã tµi n¨ng vµ sù s¸ng suèt kh¸c th-êng mµ cßn cÇn mét ý chÝ kiªn cêng l¾m míi bÇy tá ®îc nh÷ng t duy ®éc ®¸o, nh÷ng chÝnh kiÕn ®éc lËp ®Çy b¶n lÜnh nh vËy, tuy nhiªn, t«i cßn lu ý h¬n ®Õn mét hµnh ®éng thËt qu¶ c¶m vµ ®Çy ý nghÜa cña tiÕn sü NguyÔn Thanh Giang : tù øng cö ®¹i biÓu Quèc héi. KÕt qu¶ th× hÇu nh ai còng dù ®o¸n ®îc tõ tríc, song ý nghÜa cña quyÕt ®Þnh thÓ nghiÖm th× thËt tuyÖt vêi. ViÖc lµm ®ã ®Õn nay vÉn cßn khÝch lÖ m¹nh mÏ tinh thÇn cña t«i - mét ngêi a hµnh ®éng. Vµ, t«i cho r»ng ®· ®Õn lóc ph¶i hµnh ®éng chø kh«ng chØ bµn luËn vµ gãp ý.


328

NguyÔn Vò B×nh Nhµ 26-tæ 67b-phêng VÜnh Tuy QuËn Hai Bµ Trng- Hµ Néi

Gi¸o s Vò Ngäc Kh¸nh Héi V¨n nghÖ D©n gian ViÖt Nam

329


Thanh Giang th©n mÕn,

ViÕt cho anh dï chØ vµi dßng , t«i còng thÊy khã. Cã nhiÒu lý do. Tríc hÕt chóng ta ®· cã quan hÖ th©n t×nh ngay nh÷ng ngµy chèng Ph¸p chèng Mü, khi ë líp häc, lóc ë nhãm ch¬i th¬. TuyÕt Mai víi t«i lµ rÊt th©n th¬ng, çc ch¸u Vò vµ Thuû ®Òu xem «ng nh ruét thÞt. Do ®ã, ch¾c g× t«i ®· b¶o ®¶m ®îc tÝnh kh¸ch quan trong khi trao ®æi.

Hai n÷a, t«i lµ mét ®¶ng viªn gÇn 60 tuæi §¶ng, lµ l·o thµnh çch m¹ng, tõng lµ gi¸o viªn chÝnh trÞ nhiÒu cÊp, nhiÒu n¨m, ®Õn nay trªn ngùc vÉn s¸ng ngêi huy hiÖu, kh«ng bÞ khai trõ, còng kh«ng xin ra §¶ng. T«i vÉn kiªn tr× lý thuyÕt, nh-ng kh«ng nh nh÷ng bé ãc cæ hñ lóc nµo còng lÊy “ tö viÕt ” lµm ch©n lý ngµn ®êi. T«i biÕt gi¸ trÞ cña M¸c-Lªnin, vµ bao giê còng b¶o vÖ lý thuyÕt §¶ng cña t«i, chø kh«ng b¶o vÖ nh÷ng ý kiÕn chØ nh©n danh §¶ng. Cã ngêi kh«ng ®ång t×nh víi t«i- cã c¶ ngê vùc- nhng ch¼ng ai b¾t bÎ ®îc g× dï ch¼ng tá ra lµ tr©n träng. Nhng nh thÕ, cha cã nghÜa lµ ®Ó cïng san sÎ nh÷ng ý kiÕn hay ph¬ng ph¸p víi anh.

T«i th«ng c¶m nhiÖt t×nh cña anh muèn ®ãng gãp víi ®Êt níc. T«i rÊt hoan nghªnh sù ®éc lËp t tëng cña anh. T«i nhí Romain Rolland ®· cã lÇn ®Ò cao sù ®éc lËp trÝ thøc nµy mµ nh÷ng ngêi ph¸i t¶ dï ®Þnh kiÕn còng kh«ng sao b¾t bÎ ®îc. T«i thÊy anh n¾m kh¸ v÷ng t×nh h×nh trong n-

330

íc, ngoµi níc ( ®iÒu nµy th× t«i l¹i qu¸ m¬ hå ). T«i còng nghe nãi ®Õn nh÷ng ngêi mµ ngêi ta xÕp chung vµo “ nhãm ” víi anh. Nhng thó thùc, t«i cha hÒ ®äc hä. KÓ c¶ TrÇn §é, ngêi ®· tõng lµm thø trëng bé v¨n ho¸ ( còng lµ thñ trëng trùc tiÕp cña t«i ), t«i còng kh«ng quen – ch¾c «ng còng ch¼ng biÕt t«i lµ ai. T«i chØ cã ®äc vµi mÈu håi ký chèng Ph¸p cña «ng, nh÷ng bµi viÕt vÒ sau, ®¨ng hay lu hµnh ë ®©u, t«i kh«ng biÕt. T«i vèn kh«ng biÕt gÇn gòi çc quan chøc, kÓ c¶ nh÷ng b¹n bÌ hay häc trß lµm c«ng t¸c v¨n ho¸ mµ ®îc ngåi ghÕ cao. T«i còng kh«ng th©n thiÕt víi ngêi níc ngoµi nµo. Çc cuéc pháng vÊn nÕu hái ®óng chuyªn m«n häc thuËt th× t«i míi tiÕp, vµ t«i còng chØ tr¶ lêi theo ý m×nh, kh«ng theo c«ng thøc chung chung.

Nhng víi anh, th× t«i ®· h¬n mét lÇn suy nghÜ. T¹i sao anh cã nh÷ng ý hay, nh÷ng quan ®iÓm ®¸ng nghiªn cøu, mµ l¹i kh«ng ®îc ®ãn nhËn, thËm chÝ cßn bÞ g©y khã kh¨n. Dï cuèi cïng cã “ tai qua n¹n khái ” th× còng thµnh vÊn ®Ò ! Cã ngêi nãi ch¾c ch¾n sÏ ®Õn lóc ngêi ta ph¶i tr¶ l¹i cho anh phÇn vinh dù. T«i còng hy väng cho anh nh thÕ. Nhng th©m t©m, t«i cã sù c©n nh¾c riªng. T«i cã c¶m tëng nh ë mét sè vÊn ®Ò, anh ®· ®óng mµ kh«ng tróng. ChÝnh ®ã míi lµ nguyªn nh©n khiÕn cho anh rÊt ch©n thµnh ( nãi ®óng ®iÒu m×nh nghÜ), rÊt ®êng hoµng ( göi th¼ng lªn l·nh ®¹o, ®a ra c«ng luËn chøa kh«ng dÊu diÕm, kh«ng tr¸nh nÐ ), mµ vÉn kh«ng ®îc chÊp nhËn.

331

§óng lµ v× cã thÓ tiÕp cËn ch©n lý ë mÆt nµy hay mÆt kh¸c. Nhng ph¶i tróng, lµ tróng víi hoµn c¶nh, víi ph¬ng ph¸p, víi vÞ trÝ cña m×nh, víi kh¶ n¨ng tiÕp thu cña ngêi nghe.Tróng cßn lµ ë chç thÊy ®îc trong çi chung chung ®¹i trµ, cã nh÷ng g× tÊt sÏ tr«i qua, vµ çi g× míi lµ ®äng l¹i. Tróng cßn lµ sù nhËn thøc vÒ t çch hµnh ®éng. Anh ®ang nãi víi t çch nhµ khoa häc hay nhµ chÝnh trÞ, hay lµ nhµ khoa häc víi ngêi lµm khoa häc, ngêi lµm chÝnh trÞ. Vµ anh muèn ngêi ta nghe anh hay chØ cÇn ngêi ta ph¶n ®èi anh ?

T«i cho r»ng, nh¾c qua nh vËy, ®ñ cho anh rót kinh nghiÖm vµ sÏ t×m ra çch thøc ®Ó sau nµy anh cã thÓ tiÕp tôc – vµ cÇn ph¶i tiÕp tôc. NhiÖt t×nh víi ®Êt níc ph¶i lµm sao cho cã kÕt qu¶ tÝch cùc. Muèn nh vËy ph¶i cã çch thøc tÕ nhÞ : hîp c¶nh, hîp t×nh, vµ ph¶i tr¸nh nh÷ng g× cã thÓ g©y ra ngé nhËn.

T«i kh«ng muèn ®i vµo cô thÓ nh÷ng vÊn ®Ò anh ®· nªu ra. T«i xin tÆng l¹i anh mét sè ý kiÕn, t«i ®· c«ng bè h¼n hoi trªn s¸ch b¸o nhiÒu lÇn trong nh÷ng n¨m thËp kû 90. T«i cha thÊy ai ph¶n ®èi. Mµ ph¶n ®èi sao ®îc ! T«i ®· bµn vÒ trêng hîp NguyÔn Trêng Té vµ ®· viÕt râ : “ Ch¹y theo çi míi, vît ra khu«n khæ v¨n ho¸ khu vùc ®Ó v¬n tíi v¨n ho¸ thÕ giíi, v¨n ho¸ hiÖn ®¹i , mµ kh«ng khai th¸c ®Ó n©ng cao ®îc t©m thøc folklore : v¨n ho¸ b¶n ®Þa, v¨n ho¸ d©n téc th× nhÊt ®Þnh kh«ng thÓ thµnh c«ng. Mèi hËn lßng cña NguyÔn Trêng Té cã nguyªn nh©n ë ®ã, chø kh«ng chØ ë sù ngu tèi vµ bÕ quan to¶ c¶ng cña triÒu ®×nh ” ( s¸ch Minh triÕt Hå ChÝ Minh, Nxb

332

V¨n ho¸ 1999, trang 99 – s¸ch nµy n¨m nay sÏ cho t¸i b¶n ).

Anh thö ngÉm l¹i xem.

Th©n ¸i

Vò Ngäc Kh¸nh

§¹i t¸ Ph¹m QuÕ D ¬ng Nguyªn Tæng Biªn tËp T¹p chÝ LÞch sö Qu©n sù

Trao ®æi víi nhµ b¸o NguyÔn Nh Phong - An ninh thÕ giíi.

Kû niÖm cña t«i vÒHµ SÜ Phu, NguyÔn Gia KiÓng,

NguyÔn Thanh Giang. ( TrÝch )

333

§äc b¸o An Ninh ThÕ Giíi, bµi “MÆt thËt cña mét vµi ngêi mîn danh “hiÒn sÜ” kho¸c chiªu bµi “d©n chñ” ” cña nhµ b¸o NguyÔn Nh Phong, trong 3 sè 4/1, 11/1 vµ 18/1/2001, t«i ®îc thªm nhiÒu th«ng tin rÊt vui l¹. Bµi nµy ®éng ®Õn nhiÒu ngêi nhng t«i chØ cã kû niÖm víi ba b¹n: Hµ SÜ Phu, NguyÔn Gia KiÓng vµ NguyÔn Thanh Giang nªn chØ xin cã c¶m tëng vÒ ba b¹n nµy th«i.

Tríc hÕt, xin phÐp nãi, t«i vèn kh«ng hÒ quen biÕt çc b¹n nµy v× hä Ýt tuæi h¬n t«i vµ kh«ng cïng nghÒ víi t«i. Nhng cã lÏ v× mª ch÷ nghÜa nªn cã duyªn t«i ®îc t×m hiÓu vµ quÝ çc b¹n Êy.

( ............ )

Cßn b¹n NguyÔn Thanh Giang. T«i còng ch¼ng hay biÕt g×. T«i cã chó em ruét lµ kü s ®Þa chÊt tõ nh÷ng n¨m 60 còng lµ cÊp uû vµ l·nh ®¹o g× ®ã. Khi §¹i héi 6 cña §¶ng, 1986, t«i bÞ xö lý v× ®ông ch¹m ®Õn mét sè vÊn ®Ò gäi lµ quan ®iÓm, chó Êy b¶o t«i lµ ë Tæng côc §Þa chÊt còng cã mét cËu rÊt giái chuyªn m«n nhng còng hay lý luËn nªn anh Êy bÞ theo dâi lØnh kØnh l¾m. Anh Êy tªn lµ NguyÔn Thanh Giang. Chó Êy b¶o sÏ dÉn t«i ®Õn th¨m, nhng b½ng ®i, t«i còng ch¼ng nhí. Sau nµy, kho¶ng 1995 - 1996, t«i t×nh cê ®îc ®äc s¸ch “Kh¸t väng ngµn ®êi ” cña anh Êy. TËp s¸ch tËp hîp nhiÒu bµi cña anh bµn vÒ vÊn ®Ò nh©n quyÒn, d©n chñ, x©y dùng kinh tÕ tri thøc... nhÊt lµ ®ßi hái níc ta,

334

d©n ta ph¶i cã quyÒn tù do, d©n chñ, tríc hÕt lµ tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ. Hay qu¸! RÊt ý hîp t©m ®Çu. §ã chÝnh lµ ®iÒu t«i tr¨n trë bao l©u nay. Râ rµng NguyÔn Thanh Giang lµ mét con ngêi kh«ng nh÷ng cã “ T©m ” mµ cßn cã “ TÇm ”, kh«ng nh÷ng ®¸ng quý mµ cßn ®¸ng phôc. §äc xong, t«i t×m ®Õn th¨m, gÆp mét sè b¹n bÌ còng ®ang ®Õn mõng anh Êy võa ®îc ViÖn Hµn l©m Khoa häc New York c«ng nhËn lµ ViÖn sÜ. Nh vËy, trong t«i b¹n NguyÔn Thanh Giang kh«ng chØ lµ nhµ khoa häc tù nhiªn mµ víi t¸c phÈm “Kh¸t väng ngµn ®êi” cßn lµ nhµ khoa häc x· héi n÷a. Nay, b¸o An ninh ThÕ giíi l¹i cho b¹n NguyÔn Thanh Giang nh lµ tßng ph¹m víi b¹n Hµ SÜ Phu cña t«i, còng ph¹m téi “ ph¶n béi Tæ Quèc ” th× ghª thËt. Xin phÐp ghi l¹i b¨ng t«i tr¶ lêi pháng vÊn ®µi RFI, tiÕng ViÖt, khi b¹n NguyÔn Thanh Giang bÞ “tãm” ngµy 4 th¸ng 3 n¨m 1999 ®Ó tÆng b¹n NguyÔn Thanh Giang:

Xin c¶m ¬n «ng Ph¹m QuÕ D¬ng ®· nhËn tr¶ lêi pháng vÊn Ban ViÖt ng÷ ®µi RFI. Tríc hÕt «ng nghÜ g× vÒ ç nh©n «ng NguyÔn Thanh Giang vµ nh÷ng bµi viÕt cña «ng Êy ?

T«i kh«ng biÕt nhiÒu vÒ Thanh Giang . Nhng tõ khi t«i ®äc mét lo¹t bµi, ®Æc biÖt lµ bµi “ Nh©n quyÒn - Kh¸t väng ngµn ®êi ” cña Thanh Giang, t«i thÊy rÊt quý vµ tr©n träng. Çi “ Kh¸t väng ngµn ®êi ” cña anh Êy néi dung lµ g×? Néi dung chñ yÕu lµ vÊn ®Ò d©n chñ, vÊn ®Ò tù do. Çi quý cña con ngêi ta lµ d©n chñ vµ tù do. Hµng ngh×n ®êi nay ngêi ta ®Êu tranh lµ ®ßi d©n chñ vµ tù do. Çc cuéc chiÕn ®Êu cña ViÖt

335

Nam ®Ó giµnh ®éc lËp xong råi, thèng nhÊt ®Êt níc råi, hoµ b×nh råi, çi tù do cña con ngêi mµ cø bÞ bng bÝt, bÞ trãi buéc th× giíi trÝ thøc nh Thanh Giang nµo cã chÞu. V× thÕ cho nªn ch¶ cø m×nh Thanh Giang mµ c¶ Phan §×nh DiÖu, c¶ Hµ SÜ Phu, c¶ nh÷ng «ng TrÇn §é, Hoµng H÷u Nh©n, ... ®Òu ph¶i ph¸t biÓu. §ã lµ chuyÖn b×nh thêng. Ç nh©n t«i, t«i còng t¸n thµnh quan ®iÓm cña Thanh Giang. ChÝnh v× thÕ m×nh míi tr©n träng, m×nh ®Õn ch¬i vµ m×nh ®Õn th¨m. Vµ khi anh ta bÞ b¾t th× m×nh ph¶i ®Õn th¨m gia ®×nh anh ta th«i. Çi ®ã lµ çi nghÜa. Con ngêi ViÖt Nam lµ ph¶i nh thÕ. Cßn nÕu vÊn ®Ò ®ã kh«ng ph¶i lµ ch©n lý, lµ c«ng lý th× cïng nhau trao ®æi lµm râ rµng ra. Con ngêi ta sî lµ sî lÏ ph¶i, sî l¬ng t©m, chø ngêi ta ®©u sî h¬i mét tý lµ b¾t ngêi ta, lµ cßng ngêi ta.

VÒ phÝa çch ®Æt vÊn ®Ò cña «ng NguyÔn Thanh Giang, lµ mét nhµ trÝ thøc cã g× kh¸c so víi çch ®Æt vÊn ®Ò cña nh÷ng ngêi nh tíng TrÇn §é kh«ng?

VÒ b¶n chÊt ch¼ng cã g× kh¸c nhau c¶. Ngay nh «ng Ph¹m Hång S¬n, «ng tíng ®¸nh nhau t¬i bêi nh thÕ nhng bµi cña «ng còng lµ “§¶ng l·nh ®¹o ®Ó d©n lµm chñ”. Tøc lµ «ng Êy còng ph¶i b¾t ®Çu b»ng d©n lµm chñ. Tøc lµ ph¶i cã d©n chñ thùc sù. Thanh Giang còng nh thÕ th«i. Anh ta chèng ®èi g× víi §Êt níc nµy, chèng ®èi g× Tæ quèc m×nh. VÊn ®Ò d©n chñ bÞ bã th× ng-êi ta kh«ng nhÊt trÝ, muèn ®a §Êt níc m×nh ®i theo kÞp víi nh©n lo¹i, ®i theo kÞp tiÕn bé cña

336

loµi ngêi th× anh ph¶i t«n träng trÝ thøc. T«n träng trÝ thøc lµ t«n träng çi ®Çu ngêi ta, trÝ tuÖ cña ngêi ta chø kh«ng ph¶i nghÜ thay ngêi ta vµ b¾t ngêi ta ph¶i theo anh th× ®êi nµo ng-êi ta chÞu. Do ®ã cho nªn nã ®Çy m©u thuÉn. Anh dïng quyÒn lùc anh b¾t ngêi ta th× dÔ, cßn b¾t çi ®Çu ngêi ta ph¶i theo çi ®Çu cña anh th× ®©u cã dÔ.

Cßn çc çn bé ®¶ng viªn nãi chung th× hä ph¶n øng nh thÕ nµo vÒ vÊn ®Ò tíng TrÇn §é hay gÇn ®©y lµ vÊn ®Ò «ng NguyÔn Thanh Giang ?

Thùc ra cã hai th¸i ®é ph¶n øng. Mét th¸i ®é ph¶n øng c«ng khai d¸m nãi ra, cßn th¸i ®é kia lÆng lÏ ë trong lßng. Hä nãi víi nhau bªn hµng n-íc. Nãi chung ngêi ta biÕt thõa vÊn ®Ò cña anh lµ kh«ng cã d©n chñ. VÝ dô ngay nh chiÒu h«m nay võa míi xem tivi ®a tin «ng TrÇn §øc L¬ng nãi chuyÖn ë Qu¶ng Ng·i. ¤ng còng ph¶i nãi vÊn ®Ò thiÕu d©n chñ. ¤ng còng ph¶i nãi quan ¨n c¾p cña d©n. TrÇn §øc L¬ng - Chñ tÞch níc cßn nãi nh thÕ c¬ mµ. Cho nªn çi chuyÖn nµy kh«ng ph¶i do ai bÞa ra ®îc. §Êt níc ®· cã d©n chñ th× kh«ng ai d¸m b¶o lµ anh kh«ng d©n chñ. Mµ §Êt níc kh«ng cã d©n chñ, anh bÞt måm ngêi ta, b¾t ngêi ta ph¶i ca ngîi anh cã d©n chñ th× ai ca ngîi! T«i kh«ng hÒ nãi xÊu §Êt níc nhng §Êt níc cßn cha cã tù do d©n chñ t¹i sao cø b¾t t«i ph¶i ca ngîi.

KÕt luËn cña çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam sî r»ng nÕu ®Ó d©n chñ tù do sÏ ph¸ mÊt céng s¶n vµ g©y ®Õn hçn lo¹n.

337

D©n chñ vµ tù do lµ chuyÖn b×nh thêng ë hÇu hÕt trªn çc níc trªn thÕ giíi nhng hä vÉn ph¸t triÓn cã hçn lo¹n ®©u. Ta ®· cã d©n chñ ®©u, ®· cã tù do ®©u mµ tríc hÕt lµ tù do b¸o chÝ ®©u. Cã níc nµo trªn thÕ giíi nãi b¸o chÝ lµ tiÕng nãi cña §¶ng vµ ®a c©u ®ã vµo LuËt b¸o chÝ kh«ng? Cã níc nµo cÊm tù do ra b¸o d©n lËp vµ t nh©n kh«ng? Kh«ng nhÊt trÝ anh cã thÓ dïng quyÒn lùc trÊn ¸p t«i, t«i cho lµ chuyÖn b×nh thêng. Nhng mµ t«i th¸ch anh nµo tranh luËn víi t«i c«ng khai vÒ ý nµy. Quy luËt lµ ph¶i cã tù do d©n chñ. ThiÕu d©n chñ tù do th× d©n mÊt niÒm tin th× céng s¶n míi ®æ vì chø ®©u ph¶i céng s¶n ®æ vì v× cã d©n chñ tù do.

VËy theo «ng cÇn ph¶i æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ?

CÇn hiÓu æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi theo quan niÖm thÕ nµo. §Êt níc ®· ®éc lËp th× ph¶i cã tù do. VÝ nh níc Ph¸p, níc Mü khi cã vÊn ®Ò hä cø tranh luËn lo¹n lªn chø ®©u ph¶i viÖc g× hä còng thèng nhÊt víi nhau mét tr¨m phÇn tr¨m. Nhng hä cã æn ®Þnh kh«ng nµo? Çi quan träng lµ lßng d©n. Anh kh«ng cho ngêi ta d©n chñ, tù do th× nh vËy lo¹n lµ lo¹n ngÇm. Çi lo¹n ngÇm míi ®¸ng sî. T«i hái anh, anh ë xa níc, anh cã biÕt cô NguyÔn Tr·i ®· d¹y mét c©u: MÕn ch÷ nh©n nhÊt lµ d©n. Chë thuyÒn lµ d©n mµ lËt thuyÒn còng lµ d©n kh«ng?. ThÕ th«i ! B©y giê m×nh lµ con ch¸u cô NguyÔn Tr·i, m×nh theo cô NguyÔn Tr·i chø. Çi ngêi ta mÕn nhÊt lµ ch÷

338

nh©n mµ anh ®· vi ph¹m vµo çi nh©n th× lµm sao b¾t ngêi ta quý anh ®îc!

Sau khi x¶y ra b¹o ®éng ë Th¸i B×nh th× §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam cã nãi ®Õn vÊn ®Ò d©n chñ, ®Æc biÖt lµ d©n chñ ë c¬ së, ë n«ng th«n th× theo «ng hä ®· tiÕn hµnh d©n chñ ho¸ ®ã nh thÕ nµo?

Thùc ra, vô Th¸i B×nh lµ mét vô cho nhiÒu bµi häc. §Çu tiªn kh«ng ph¶i ngêi ta nhËn thøc ra vô Th¸i B×nh sím nh thÕ ®©u. Ngêi ta còng cho lµ cã lùc lîng nµy lùc lîng kh¸c chäc ngo¸y. ThËm chÝ b¸o Nh©n D©n cßn viÕt bµi nãi xÊu Th¸i B×nh. Nhng d©n Th¸i B×nh còng lµ d©n tiªu biÓu cña ViÖt Nam, rÊt anh dòng vµ kiªn cêng. Do ®ã mµ vô Th¸i B×nh kh«ng dÔ yªn ®©u. Nh-ng mµ còng may «ng TrÇn §øc L¬ng vÒ vµ nãi mét c©u rÊt quý: Th¸i B×nh cho chóng ta mét bµi häc rÊt lµ quý. Bµi häc ®ã lµ g×? Bµi häc ®ã lµ anh ®õng cã ph¹m vµo çi d©n chñ cña d©n, ®õng cã b¾t n¹t d©n. Cã thÕ th«i. B©y giê nãi d©n chñ ë c¬ së th× coi nh ®· nhËn thøc ra. B¶o lµ c¬ së thiÕu d©n chñ, nhng cßn ë trªn còng thiÕu d©n chñ c¬ mµ. Trªn thiÕu d©n chñ th× lµm sao ë díi cã d©n chñ ®îc. Mét níc muèn d©n chñ th× tríc hÕt ph¶i d©n chñ ë trªn ®· chø.

MÊu chèt vÊn ®Ò lµ ë chç ®ã, ë trªn lµ sù ®éc quyÒn l·nh ®¹o cña §¶ng v× thÕ khi ®éng ®Õn d©n chñ ë trªn lµ ®éng tíi §¶ng l·nh ®¹o?

339

C¬ b¶n lµ ph¶i thay ®æi çi thÓ chÕ cña m×nh sao cho cã d©n chñ thùc sù. §· d©n chñ thùc sù th× d©n ngêi ta tin ngay, ngêi ta t«n träng, ngêi ta quý ngay. Nhng mµ kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu ®ßi thay ®æi thÓ chÕ ®îc. VËy bíc ®Çu tiªn çc nhµ l·nh ®¹o ph¶i thËt lßng ®i theo con ®êng d©n chñ ho¸. Tríc hÕt ph¶i nhËn ra lµ thiÕu d©n chñ, kh«ng cã tù do. Anh ph¶i nhËn ra nh thÕ ®·. Khi anh ®· nhËn ra ®îc råi th× sÏ cã bµi ch÷a. Çi vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt lµ anh nhËn thøc ®îc. NÕu anh kh«ng nhËn thøc ®îc th× çi ®Êy míi lµ çi khã.

Gi¶ dô nh çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam ®· nhËn thøc ®îc vÊn ®Ò th× nªn cã bíc ®Çu tiªn nh thÕ nµo ®Ó thiÕt lËp çc nÒn t¶ng cho x· héi d©n chñ. Theo «ng nãi ph¶i cã sù x©y dùng chø kh«ng thÓ cã ngay lËp tøc ®îc. VËy tr×nh ®é d©n trÝ cña ngêi d©n còng ph¶i cã.

D©n chñ bao giê còng ®i víi d©n trÝ. D©n trÝ biÓu hiÖn tËp trung tríc hÕt lµ ë çc th«ng tin. Muèn cã th«ng tin th× ph¶i cã tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ. Thêi kú ®Çu nh÷ng n¨m 1945 - 1946 sau Çch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng, §Êt níc “ngµn c©n treo sîi tãc” nhng cô Hå l¹i rÊt ®¶m b¶o tù do ng«n luËn, tù do b¸o chÝ. Cßn b©y giê, cÊm b¸o chÝ t nh©n, b¸o chÝ d©n lËp, l¹i ra mét çi LuËt b¸o chÝ b¶o: B¸o chÝ lµ tiÕng nãi cña §¶ng, ai còng ph¶i ca ngîi th× lµm sao nh÷ng anh Thanh Giang, Hµ SÜ Phu, Bïi Minh Quèc... hä chÞu. Cho nªn bíc ®Çu tiªn ®Ó thiÕt lËp cho nÒn t¶ng cho x· héi d©n chñ lµ ph¶i cã tù do b¸o chÝ, tù do xuÊt b¶n. NghÜa lµ ph¶i

340

chÊp nhËn cã b¸o chÝ, xuÊt b¶n d©n lËp, t nh©n.

Xin c¶m ¬n «ng nhiÒu.

TÕt T©n Tþ - 2001 Ph¹m QuÕ D¬ng 37 Lý Nam §Õ §iÖn tho¹i : 8 231 372

Phan Dòng §µi ¸ ch©u Tù doNh÷ng TiÕng Nãi §éc LËp

VÒ viÖc gi¸o s NguyÔn Thanh Giang bÞ b¾tvµ trÝch dÉn nh÷ng bµi viÕt, còng

nh lêi ph¸t biÓu cña «ng liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng tôt hËu hiÖn nay cña ViÖt

nam (1)

ChiÒu ngµy 4 th¸ng Ba võa qua, nhµ cÇm quyÒn Hµ Néi ®· b¾t gi÷ gi¸o s NguyÔn Thanh Giang,

341

uû viªn Thêng vô Héi §Þa VËt lý ViÖt Nam. Theo tin ®îc kiÓm chøng tõ Hµ Néi, th× c«ng an ®· ®Õn kh¸m nhµ vµ tÞch thu mét sè bµi viÕt cïng mét m¸y vi tÝnh cña «ng. Mét ®¶ng viªn ly khai ®ang sèng t¹i Hµ Néi, th× nhËn ®Þnh r»ng nhµ níc céng s¶n ®· qui cho NguyÔn Thanh Giang téi danh ph¸t t¸n çc bµi viÕt mang néi dung chèng ®¶ng, vµ viÖc b¾t gi÷ «ng cã thÓ lµ dÊu hiÖu khëi ®Çu cña chiÕn dÞch qui m«, nh»m trÊn ¸p nh÷ng ngêi lªn tiÕng tranh ®Êu cho tù do-d©n chñ, nhÊt lµ trong bèi c¶nh trung tíng TrÇn §é bÞ khai trõ khái ®¶ng håi ®Çu n¨m nay, dÉn ®Õn viÖc mét sè ®¶ng viªn tr¶ thÎ ®¶ng ®Ó ñng hé «ng §é.

Môc Nh÷ng TiÕng Nãi §éc LËp tuÇn nµy xin ®Æc biÖt giíi thiÖu vÒ con ngêi vµ quan ®iÓm cña «ng NguyÔn Thanh Giang.

Sinh n¨m 1936 t¹i Thanh Hãa, «ng NguyÔn Thanh Giang tèt nghiÖp §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi n¨m 1962 vµ lµm viÖc cho Héi §Þa VËt lý ViÖt Nam cho tíi khi vÒ hu n¨m 1996. ¤ng tèt nghiÖp tiÕn sÜ ®Þa chÊt n¨m 1980 vµ tõng ®¹i diÖn ViÖt Nam t¹i çc cuéc héi th¶o quèc tÕ vÒ ®Þa chÊt ®îc tæ chøc t¹i Kuala Lumpur n¨m 1982, t¹i Washington DC n¨m 1989, t¹i Chicago n¨m 1991 vµ t¹i Los Angeles n¨m 1996. Gi¸o s NguyÔn Thanh Giang ®îc giíi ®Þa chÊt trªn thÕ giíi ®¸nh gi¸ lµ mét khu«n mÆt trÝ thøc uyªn b¸c, kh«ng chØ vÒ ph¹m vi chuyªn m«n mµ trong c¶ l·nh vùc nh©n v¨n, vµ «ng còng ®îc giíi trÎ tõ trong Nam tíi ngoµi B¾c kÝnh träng vÒ c¶ t duy lÉn t çch.

342

NguyÔn Thanh Giang cã vãc d¸ng tiªu biÓu cho nÐt thanh tó cña trai Hµ Néi. ¤ng h¸t hay, cã lÇn ®îc gi¶i nhÊt héi thi ®¬n ca sinh viªn toµn miÒn B¾c, vµ cã t©m hån kho¸ng ®¹t, nghÖ sÜ mµ vÉn kÕt hîp ®îc víi nh÷ng ®ßi khái kh« khan cña ngµnh khoa häc. XuÊt ph¸t tõ t©m chÊt cña ngêi trÝ thøc, víi nhiÒu tr¨n trë vÒ ®Êt níc vµ con ng-êi ViÖt Nam, vµ còng do cã c¬ héi tiÕp xóc víi thÕ giíi bªn ngoµi, NguyÔn Thanh Giang ®· nhanh chãng nhËn thøc ®îc nh÷ng sai lÇm c¨n b¶n cña ®¶ng céng s¶n vµ giíi l·nh ®¹o ViÖt Nam.

¤ng ®· viÕt nhiÒu bµi lªn tiÕng ®ßi hái ®¶ng ph¶i thay ®æi ®êng lèi ®Ó ngêi d©n ®îc sèng Êm no, h¹nh phóc, d©n chñ, tù do. Quan ®iÓm cña «ng lµ ph¶i cã sù thay ®æi tõ gèc rÔ cña chÕ ®é, nghÜa lµ ph¶i söa ®æi ngay b¶n hiÕn ph¸p, vµ kh«ng thÓ tiÕp tôc dµnh cho ®¶ng céng s¶n vai trß ®éc t«n mµ ®¶ng tù kho¸c tõ x-a ®Õn nay. Theo lêi mét ngêi b¹n tõ thêi ®i häc lµ nhµ v¨n Hoµng TiÕn, th× mçi c©u mçi ch÷ cña NguyÔn Thanh Giang viÕt vÒ t©m t cña «ng ®èi víi ®Êt níc ®Òu nh m¸u rá trªn giÊy. Hoµng TiÕn cho biÕt, cã lÇn NguyÔn Thanh Giang t©m sù, r»ng ®Êt níc lµ h¬ng háa cña «ng bµ tæ tiªn ®Ó l¹i, lµ cña chung mäi ngêi, chø nµo lµ cña riªng cña nh÷ng ngêi céng s¶n.

Trong bµi tùa ®Ò lµ MÊy suy nghÜ vÒ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc NguyÔn Thanh Giang nhËn ®Þnh nh sau vÒ x· héi chñ nghÜa,

343

chóng t«i xin trÝch nguyªn v¨n qua giäng ®äc cña T©m ViÖt.

"NÕu tríc kia chóng ta ®· phi lý ®Õn ®é cø ph¶i tông niÖm c©u thÇn chó muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi th× ph¶i cã con ngêi x· héi chñ nghÜa, th× ngµy nay chóng ta cµng sai lÇm bÊy nhiªu nÕu cø ph¶i t«n giai cÊp c«ng nh©n lµm giai cÊp l·nh ®¹o. §äc chñ nghÜa M¸c, th× M¸c nãi vËt chÊt lµ çi cã tríc, tinh thÇn lµ çi cã sau, thÕ nhng cha cã chñ nghÜa x· héi th× lµm sao cã con ngêi x· héi chñ nghÜa."

CÇn nãi r»ng c©u thÇn chó trªn ®©y lµ cña Hå ChÝ Minh, vµ ®a c©u nãi hå ®å nµy lªn bµn mæ, nhµ khoa häc NguyÔn Thanh Giang qu¶ lµ cã sù can ®¶m phi thêng. Bµn vÒ çi mµ ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam tù nhËn r»ng, nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa tèt ®Ñp gÊp tr¨m lÇn h¬n çc níc t b¶n, «ng ph¸t biÓu nh sau, trong Th gi Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam :

"Cã nh÷ng ®iÒu mµ toµn x· héi ®Òu bÞ uy hiÕp khñng khiÕp ®Õn møc kh«ng ai ®îc nghÜ, ®îc bµn ®Õn. Bëi v× chØ cÇn ®ông ch¹m ®Õn mét chót, th× dï bÊt cø trÝ tuÖ nµo, thiÖn chÝ nµo, nÕu kh«ng bÞ thñ tiªu th× còng bÞ ®Çy ¶i suèt ®êi. Tríc ®©y lµ vÊn ®Ò chuyªn chÝnh v« s¶n, vÊn ®Ò l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n, b©y giê lµ vÊn ®Ò ®a nguyªn ®a ®¶ng. T¹i sao l¹i cã mét nÒn d©n chñ hµ kh¾c nh vËy? Cßn g× buån tñi cho con ngêi h¬n khi chØ ®îc nghÜ theo çi ®Çu cña ngêi kh¸c, chØ ®îc nãi b»ng giäng nãi cña ngêi kh¸c"?

344

§¶ng Céng S¶n ViÖt Nam xa nay vÉn tù nhËn lµ ®¹i diÖn cho giai cÊp c«ng nh©n. Trong b¸o ço chÝnh trÞ cña cùu tæng bÝ th §ç Mêi ®äc ngµy 28 th¸ng 6 n¨m 1996, «ng Mêi nãi r»ng, cÇn thèng nhÊt nhËn thøc, r»ng ®¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lµ ®éi tiªn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam vµ /çi ®iÓm xuyªn suèt/ cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu ®èi víi ®¶ng trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n. VÒ vÊn ®Ò ®ã, trong bµi viÕt tùa ®Ò "Thö bµn vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam", NguyÔn Thanh Giang cã nhËn ®Þnh ®Çy khoa häc vµ chÝnh x¸c nh sau:

"H¼n lµ, kh«ng hÒ ®· tõng cã mét giai cÊp c«ng nh©n nh ®Þnh nghÜa cña M¸c-Lªnin ë ViÖt Nam. Ngµy xa ®· kh«ng hÒ cã, ngµy nay còng kh«ng thÓ cã. Trong t¬ng lai, khi mµ çc nÒn kinh tÕ tèc ®é sÏ thay thÕ çc nÒn kinh tÕ quy m«, khi mµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt hµng lo¹t, mµ ta cã thÓ coi gÇn nh dÊu hiÖu ®Þnh nghÜa ®Æc trng cho x· héi c«ng nghiÖp, ®· trë thµnh h×nh thøc lçi thêi vµ nÒn s¶n xuÊt hµng lo¹t hµng hãa, tøc lµ s¶n xuÊt nh÷ng l« hµng víi s¶n phÈm theo yªu cÇu cña rÊt Ýt kh¸ch mua víi khèi lîng nhá trong nh÷ng ®ît ng¾n ®ßi hái ph¸t sinh mét thø lao ®éng mµ tÝnh chÊt thay thÕ lÉn nhau ngµy cµng t¨ng th× çi kh¸i niÖm giai cÊp Êy l¹i cµng kh«ng cßn n÷a."

Ngµy 12 th¸ng Giªng võa qua, mét tuÇn lÔ sau khi trung tíng TrÇn §é bÞ ®¶ng céng s¶n khai trõ v× ®Ò nghÞ ®¶ng ph¶i thay ®æi, «ng

345

NguyÔn Thanh Giang ®· ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò ®ã vµ réng lín h¬n, vÒ t×nh h×nh ®Êt níc nh sau, trong mét cuéc nãi chuyÖn th©n mËt víi ban ViÖt ng÷ ®µi A' Ch©u Tù Do:

Hái: Vô viÖc ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam khai trõ t-íng TrÇn §é, nhiÒu ngêi ®· lªn tiÕng, quan ®iÓm cña «ng ra sao?

§¸p : T«i ®· ph¸t biÓu vÒ vô viÖc ®ã. T«i viÕt thµnh bµi ®Æt vÊn ®Ò t¹i sao l¹i khai trõ nhµ çch m¹ng trung kiªn TrÇn §é. T«i cho lµ nh÷ng vô khai trõ nh thÕ ®· tõng xÈy ra nhiÒu lÇn ®èi víi ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam còng nh ®èi víi ®¶ng céng s¶n Trung Quèc. T«i cã nãi víi «ng TrÇn §é lµ nªn xem viÖc Êy lµ b×nh thêng vµ «ng TrÇn §é thÕ nµo th× cø lµ «ng TrÇn §é nh thÕ th× «ng sÏ ®i vµo lÞch sö. Nh ®¶ng céng s¶n Trung Quèc tõng khai trõ «ng §Æng TiÓu B×nh ®Õn 4 lÇn ®Êy th«i, nhng b©y giê th× «ng §Æng ®îc céng s¶n Trung Quèc vinh danh nhiÒu nhÊt. §èi víi t«i th× t«i kh«ng vinh danh «ng §Æng nhng víi Trung Quèc th× «ng Êy ®îc vinh danh. T«i cã nãi cho hä ( ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam ) biÕt lµ ®õng cã lµm thÕ. Lµm thÕ ch¼ng cã lîi g× cho hä, v× nã g©y ra nhiÒu buån phiÒn cho ®¶ng viªn vµ cho quÇn chóng. Nh÷ng ngêi cã thiÖn t©m, sèng cã t×nh cã nghÜa ®Òu thÊy viÖc khai trõ «ng TrÇn §é lµ kh«ng nªn lµm.

Hái: Sau cùu ®¹i t¸ Ph¹m QuÕ D¬ng tr¶ thÎ ®¶ng, cßn cã ®¶ng viªn nµo cã hµnh ®éng t-¬ng tù ®Ó tá sù ñng hé «ng TrÇn §é kh«ng ?

346

§¸p : Cã ®Êy, cã mét sè ngêi n÷a. Hä cßn viÕt ra thµnh bµi vµ t«i cã ®äc mét sè bµi. Nhng t«i kh«ng quan t©m l¾m ®Õn vÊn ®Ò nµy. V× trong ®Êt níc ta hiÖn nay cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c ®¸ng lo h¬n nhiÒu. ¤ng TrÇn §é chØ lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém trong nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c mµ ®¶ng ph¶i bËn t©m, ph¶i lo l¾ng.

Hái : ¤ng cho mét vµi thÝ dô ®îc kh«ng?

§¸p: Çc vÊn ®Ò Êy ai còng biÕt råi. Vô Th¸i B×nh, Uy Nç, råi «ng TrÇn §é, råi 11 cô l·o thµnh çch m¹ng. Nh÷ng thø Êy ®Òu lµ vÊn ®Ò c¶ chø. NhiÒu ngêi hái t«i lµ trong t×nh huèng hiÖn nay, liÖu ViÖt Nam cã yÕu tè Gorbachev kh«ng, cã yÕu tè Ceaucescu kh«ng, cã yÕu tè Thiªn An M«n kh«ng, t«i b¶o lµ ch¶ çi g× râ c¶, nhng çi g× còng cã. Nã còng nh ngµnh t«i vËy, lµ ®Þa chÊt Êy mµ. NhiÒu chç tëng kh«ng cã má, nhng nÕu huy ®éng ®ñ trÝ tuÖ th× cã khi nã bïng næ thµnh cuéc çch m¹ng ®¹i kü nghÖ Êy mµ ( cêi ).

Hái: ¤ng cã an t©m víi t¬ng lai cña ®Êt níc kh«ng?

§¸p : GÇn ®©y, nhÊt lµ trong vßng vµi th¸ng ®æ l¹i ®©y th× thùc sù lµ t«i kh«ng yªn t©m. Thùc sù kh«ng yªn t©m vµ t«i thùc sù kh«ng muèn nh÷ng çi ®iÒu Êy nã xÈy ra. Nhng nã ®ang xÈy ra vµ sÏ tiÕp tôc xÈy ra. Çi Êy lµ ®iÒu ®au lßng. T«i kh«ng tr«ng ®îi çi ®ã. Tøc lµ nã ®æ vì. ¤ng TrÇn §é ®· dù phãng nh thÕ vµ «ng Êy kh«ng muèn thÕ. Nãi chung lµ anh em muèn diÔn biÕn

347

hßa b×nh th× còng kh«ng muèn thÊy ®æ vì. ThÕ cho nªn, nÕu cã ®æ vì th× thËt ®au lßng, v× ®Êt níc m×nh, d©n téc m×nh khæ ®au nhiÒu råi, b©y giê mµ ®æ vì n÷a th× chÕt d©n lµnh.

Hái: Theo «ng, nh÷ng ngêi l·nh ®¹o ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam cã thÊy ®îc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã kh«ng ®Ó mµ ®èi phã?

§¸p : T«i cho lµ çc anh Êy thÊy ®îc. ThËm chÝ lµ cã nh÷ng anh lo l¾ng nãi ra måm, hay viÕt h¼n lªn b¸o. Nh «ng tæng bÝ th còng ph¸t biÓu vÒ ®iÒu Êy råi. Nhng lo l¾ng lµ mét viÖc. Cßn kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt th× nã phô thuéc vµo tr×nh ®é ®Ó tõ ®Êy ®a ra gi¶i ph¸p. Nã còng phô thuéc vµo çi quyÒn lîi g¾n víi qu¸ khø, g¾n víi hiÖn t¹i vµ g¾n víi t¬ng lai. Råi l¹i phô thuéc vµo çi sù liªn hÖ gi÷a ngêi nµy, ngêi kh¸c, gi÷a tÇng líp nµy, tÇng líp kh¸c..v..v.. Nã phô thuéc vµo nh÷ng çi Êy, chø çi lo l¾ng th× ai còng thÊy ®îc. VÊn ®Ò lµm sao tù bøt m×nh lªn ®îc ®Ó mµ chiÕn ®Êu cho çi sù gi¶i táa nh÷ng lo l¾ng ®ã hay kh«ng. T«i nãi chiÕn ®Êu lµ chiÕn ®Êu trong diÔn biÕn hßa b×nh Êy. Kh¶ n¨ng nµy th× t«i sî nhiÒu ngêi kh«ng lµm ®îc. V× nã g¾n liÒn víi quyÒn lîi vµ hä kh«ng d¸m tù kiÓm ®iÓm l¹i qu¸ khø.

Hái : Trong nh÷ng çi mµ «ng gäi lµ kh«ng may cho ®Êt níc hiÖn nay, theo nhËn ®Þnh cña «ng, çi nµo lµ næi cém nhÊt cã kh¶ n¨ng lµ ®iÓm nãng chÝnh ®Ó khiÕn t×nh h×nh kh«ng kiÓm so¸t ®îc?

348

§¸p: T«i thÊy nã nh lµ má quÆng Êy. Nã kh¾p n¬i. N«ng th«n cã, thµnh thÞ cã, vÊn ®Ò cña n«ng d©n cã, vÊn ®Ò cña trÝ thøc cã. T«i thÊy çc vÊn ®Ò ®Òu cã c¶ ®Êy. T×nh h×nh b©y giê nã nh mét c¬n chao ®¶o, nhiÒu ngêi kh«ng v÷ng tinh thÇn th× nã nh trong c¬n ho¶ng lo¹n. Vô «ng TrÇn §é cho thÊy lµ çc «ng Êy (®¶ng) bÞ søc Ðp tõ ®ñ mäi híng kh¸c nhau, mäi ý kiÕn kh¸c nhau. Hä (§¶ng céng s¶n) ®· ®a ra quyÕt ®Þnh sai lÇm vÒ vô «ng §é. Theo t«i th× hä sÏ ©n hËn. QuyÕt ®Þnh xong, çc anh Êy còng kh«ng an t©m. VÝ dô nh anh Lª Kh¶ Phiªu, t«i cha d¸m x¸c ®Þnh h¼n vÒ con ngêi anh Êy, anh Êy lµ ngêi cã t©m ®Õn møc ®é nµo, nhng qua diÔn tr×nh xÈy ra th× t«i thÊy ®Êy lµ con ngêi còng cã biÕt tríc biÕt sau, biÕt trªn, biÕt díi. Tû nh h«m tÕt ®Õn th¨m, råi gÆp «ng §é h«m th¸ng 10 võa råi. Nhng ®ïng mét çi, ®a ®Õn quyÕt ®Þnh khai trõ th× çi ®ã lµ c¶ mét sù chuÖch cho¹c. Çi ®ã t«i nghi lµ cã søc Ðp tõ phÝa nä, phÝa kia. V× thÕ t«i nghÜ r»ng trong t©m trÝ çc anh Êy cã çi g× kh«ng æn.

Hái: Trong dÞp gÆp «ng TrÇn §é míi ®©y, «ng ®· ph¸t biÓu ra sao vÒ viÖc «ng §é bÞ khai trõ ?

§¸p : T«i nãi víi «ng §é r»ng cø gi÷ con ngêi m×nh tríc sau nh mét vµ ®õng ®Ó vô khai trõ nã lµm næi cém trong t©m t m×nh v× lÞch sö sÏ ph¸n xÐt rÊt ®óng ®¾n. MÊy h«m gÇn ®©y, hä l¹i tung ra nh÷ng çi trß rÊt lµ bØ æi. Nã b«i nhä «ng Êy, nã tung tin «ng Êy ®i bia «m, råi th× lµ trai g¸i. Çi ®ã th× t«i cho lµ lµm chÝnh trÞ mét

349

çch dèt n¸t, ngu xuÈn. ChÝnh v× nh thÕ mµ hä háng. Hä cµng lµm nh thÕ cµng háng. Çch ®©y vµi tuÇn, «ng TrÇn §é bÞ suy sôp tinh thÇn, «ng Êy xÊu hæ qu¸ v× «ng Êy kh«ng hiÓu næi ai l¹i ®i lµm nh÷ng çi chuyÖn nh thÕ.

Hái: Nh÷ng vô b«i nhä nµy cã c«ng khai kh«ng vµ ë tÇm møc nµo?

§¸p : Hä phæ biÕn chç nä chç kia, kh«ng ®¨ng trªn b¸o nhng nãi chuyÖn c«ng khai, tr×nh bÇy c«ng khai, b¸o ço c«ng khai lµ «ng Êy trai g¸i, «m ®µn bµ thÕ nä, thÕ kia. Cã ¶nh cã iÕc h¼n hoi. ChÝnh nh÷ng çi Êy lµ ph¶n t¸c dông, theo t«i nh thÕ lµ háng. Çi ®ßn ®ã nã ®¸nh l¹i ngêi ra roi råi. Qu¶ nh r»ng, v× vµi ngµy h«m nay, nhiÒu ngêi nãi víi t«i lµ hä nhËn thøc nh t«i ph¸n ®o¸n. Kh«ng ai ngêi ta tin ®îc. Vµ dï ®iÒu ®ã cã thËt th× ngêi ta còng cho lµ b«i xÊu. T¹i lµm sao mµ míi h«m qua, tøc lµ tríc kia, «ng TrÇn §é lµ mét ngêi l·nh ®¹o §¶ng, cã hu©n ch¬ng Hå ChÝ Minh mµ h«m nay sao l¹i b«i «ng Êy lµ trai g¸i nä kia, sao mµ xÊu thÕ. Chóng nã ngu ®Õn thÕ. T«i nãi th¼ng sao mµ chóng nã ngu ®Õn çi møc nh thÕ. Chóng nã dèt n¸t, tiÓu nh©n ®Õn møc hÌn h¹. T«i nãi th¼ng, ®ã lµ lµm chÝnh trÞ dèt n¸t, ®Óu gi¶, th× kh«ng thÓ nµo thuyÕt phôc ®îc ai c¶. V× vô b«i nhä nµy mµ «ng TrÇn §é suy sôp mÊt mÊy h«m, nhng b©y giê ®· ®øng l¹i ®îc. Vµ t«i ch¾c lµ «ng Êy sÏ ®øng l¹i ®îc.

KÝnh tha quý thÝnh gi¶. Trªn ®©y lµ nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña gi¸o s NguyÔn Thanh Giang, non

350

hai th¸ng tríc khi ®¶ng Céng s¶n ho¶ng lo¹n tung ra chiÕn dÞch ®µn ¸p nh÷ng tiÕng nãi ®éc lËp xuÊt ph¸t ngay tõ Hµ Néi. Vµ ngêi ®Çu tiªn bÞ giam cÇm chÝnh lµ nhµ khoa häc NguyÔn Thanh Giang. Nh÷ng nhµ quan s¸t l©u n¨m vÒ çi çch ®éng thñ khi bÞ ho¶ng lo¹n cña ®¶ng cho r»ng, ®Õn bíc kÕ tiÕp, ®¶ng sÏ lÇn xuèng d-íi ®Ó t×m tíi nh÷ng ngêi trÎ cã tinh thÇn tiÕn bé vµ cã t duy ®éc lËp, hÇu ng¨n c¶n hä kh«ng thÓ loan réng ra ngoµi nh÷ng suy t hay lý luËn ®óng ®¾n vÒ t×nh h×nh ®Êt níc nh gi¸o s NguyÔn Thanh Giang ®· lµm.

ViÖc gi¸o s NguyÔn Thanh Giang, mét tiÕng nãi ®éc lËp ®Ých thùc cña x· héi ta, ®· bÞ ®¶ng b¾t giam, viÖc ®ã sÏ g©y nhiÒu chÊn ®éng trªn thÕ giíi vµ trong tuæi trÎ ViÖt Nam. Víi quyÕt ®Þnh giam gi÷ nµy, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· tuyªn chiÕn víi giíi trÝ thøc, khoa häc vµ ®Èy çc thµnh phÇn trÎ, nh÷ng tiÕng nãi ®éc lËp kh¸c, sÏ ph¶i lªn tiÕng nay mai... --------- ( 1 ) Th«ng §iÖp Xanh : Néi dung bµi viÕt nµy ®· ®îc ph¸t thanh trong môc "Nh÷ng TiÕng Nãi §éc LËp" vµo håi 6 giê 30 tèi thø Ba, ngµy9 th¸ng3 n¨m 1999 (giê Washington.DC, tøc lµ 6 giê 30 s¸ng thø T, 10 th¸ng 3 n¨m 1999 t¹i ViÖt Nam) trªn lµn sãng cña ®µi A' Ch©u Tù Do.

Nhµ V¨n Hoµng TiÕn

351

VÒ viÖc «ng NguyÔn Thanh Giang bÞ b¾t

KÝnh göi: Çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ níc ViÖt Nam.

Nhµ khoa häc §Þa–vËt lý NguyÔn Thanh Giang ®· bÞ b¾t chiÒu ngµy 04-03-1999. «ng lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu bµi viÕt göi çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt Nam nãi vÒ ®êng lèi ph¸t triÓn ®Êt níc, vÒ kinh tÕ, vÒ khoa häc, vÒ gi¸o dôc, vµ nhÊt lµ vÒ tæ chøc mét x· héi d©n chñ, t«n träng quyÒn lµm d©n, quyÒn lµm ngêi, nh÷ng quyÒn ®· ®îc ph¸p luËt quèc tÕ vµ ph¸p luËt trong níc ghi nhËn.

VËy mµ võa råi «ng ®· bÞ b¾t. Tuy b¸o ®µi kh«ng ®a tin, chØ lµ tin truyÒn miÖng, nhng gia ®×nh «ng Giang ®· thõa nhËn. VËy lµ viÖc ®ã cã thËt. Vµ ®iÒu ®ã chØ chøng tá thªm mét lÇn n÷a, chóng ta vÉn tiÕp tôc chÝnh s¸ch b¹o lùc ®µn ¸p trÝ thøc.

TruyÒn thèng cña cha «ng ta vèn t«n träng kÎ sÜ. KÎ sÜ lµ nguån hiÒn tµi cña ®Êt níc, lµ chÝnh khÝ cña quèc gia. 82 tÊm bia tiÕn sÜ ë V¨n MiÕu cßn ghi kh¸ râ.

TruyÒn thèng cña cha «ng ta lÊy hoµ lµm quý. NhiÒu ®×nh lµng cßn treo bøc hoµnh: “ DÜ hoµ vi quý ”, ghi nhËn vµ t«n thê cung çch øng xö cña tæ tiªn. Nhê thÕ mµ c¶ níc mét lßng, t¹o thµnh mét søc m¹nh dêi non lÊp biÓn.

352

TruyÒn thèng cña cha «ng ta lµ “ nhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g¬ng ”, “ gµ cïng mét mÑ chí hoµi ®¸ nhau ”. V× thÕ mµ vua TrÇn Nh©n T«ng sau hai lÇn th¾ng giÆc ngo¹i x©m, ®· cho ®èt nh÷ng giÊy tê b¾t ®îc cña çc quan l¹i nhµ TrÇn t th«ng víi giÆc. Nhê thÕ mµ mäi ngêi dèc søc toµn lùc vµo c«ng cuéc kiÕn thiÕt níc nhµ.

Ngîc l¹i, chóng ta ®· c xö víi trÝ thøc nh thÕ nµo? Kh«ng kÓ çi khÈu hiÖu cña phong trµo X« ViÕt NghÖ TÜnh ®· nªu: “TrÝ, phó, ®Þa, hµo, ®µo tËn gèc trèc tËn rÔ”, mµ ta ®· thÊy nã t¶ khuynh, Êu trÜ, gi¸o ®iÒu, tõ l©u ®· phÕ bá råi. Nhng ngêi trÝ thøc ë chÕ ®é ta vÉn kh«ng ®îc tin dïng, kh«ng ®îc quý träng, kh«ng ®îc giao c«ng viÖc theo ®óng kh¶ n¨ng. Hä lu«n lu«n bÞ nghi ngê, bÞ theo dâi vµ bÞ v« hiÖu ho¸. Xin ®¬n cö nh÷ng dÉn chøng:

1 - LuËt s hai b»ng tiÕn sÜ NguyÔn M¹nh Têng, chØ v× ph¸t biÓu ë MÆt trËn Tæ quèc, nh©n sai lÇm cña c¶i çch ruéng ®Êt, yªu cÇu bá phiÕu tÝn nhiÖm ChÝnh phñ ( cuéc häp ngµy 30-10-1956 ); mµ «ng bÞ v« hiÖu ho¸, mÊt dÇn çc chøc vô. «ng bÞ bao v©y, c« lËp, ®Õn møc muèn dËy tiÕng Ph¸p kiÕm tiÒn nu«i gia ®×nh, còng kh«ng cã ai d¸m ®Õn häc. Tríc khi chÕt, «ng viÕt cuèn håi ký “Ngêi bÞ ®uæi khái céng ®ång” (Un Excommunier, xuÊt b¶n ë bªn Ph¸p), cã nh÷ng lêi tù b¹ch in ë trang b×a 4 rÊt ®çi th-¬ng t©m: “NÕu ngêi ta ®Èy sù viÖc tµn b¹o b¾t t«i ph¶i chÞu, còng nh çch ®· ®èi xö víi nh÷ng trÝ thøc kh¸c bÞ kÕt téi b«i xÊu chÕ ®é, t«i chê

353

®îi kh«ng lïi bíc tríc nh÷ng thö th¸ch mµ t«i biÕt lµ rÊt nÆng nÒ. T«i ®· quyÕt ®Þnh, nÕu t×nh huèng ®ã x¶y ra, t«i sÏ tuyÖt thùc cho ®Õn khi t«i chÕt. ë tuæi 84 nµy, t«i ®· hiÓu râ nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp cïng nh÷ng viÖc xÊu xa cña cuéc ®êi, vµ t«i kh«ng mét chót nuèi tiÕc khi tõ gi· cuéc ®êi nµy, cuéc ®êi suèt thêi gian cïng nã t«i ®· lµm ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm cña mét trÝ thøc tr-íc nh©n d©n vµ tríc lÞch sö ” 2 - Gi¸o s TrÇn §øc Th¶o, nhµ triÕt häc ViÖt kiÒu ë Ph¸p, tù nguyÖn rêi bá cuéc sèng Paris hoa lÖ, t×m lªn ViÖt B¾c, ®Ó ®îc hoµ m×nh vµo cuéc chiÕn ®Êu gay go gian khæ cïng d©n téc. Hoµ b×nh lËp l¹i ( 1954 ) «ng bÞ phª ph¸n trong vô Nh©n v¨n Giai phÈm, bÞ v« hiÖu ho¸ kÐo dµi. Cuèi ®êi, ®au èm, ®îc cho sang Paris ch÷a bÖnh vµ chÕt ë bªn ®ã. Ph¸p lµm ma to. Trí trªu lµ bªn ta còng lµm truy ®iÖu rÇm rÜ, tá lßng th-¬ng tiÕc. Nhng khi tro hµi cèt cña «ng ®a vÒ ViÖt Nam, th× bÞ bá n»m hµng th¸ng ë gÇm cÇu thang nhµ tang lÔ Phïng Hng, v× kh«ng cã ngêi nhËn.

3 - Gi¸o s NguyÔn Kh¾c ViÖn, ngêi trÝ thøc yªu níc, §¶ng viªn §¶ng Céng s¶n, còng tõ bªn Ph¸p vÒ, råi v× viÕt bµi “ Cuéc kh¸ng chiÕn míi ” mµ bÞ v« hiÖu ho¸, mÊt chøc gi¸m ®èc Nhµ xuÊt b¶n Ngo¹i v¨n. Cuèi ®êi, «ng ®i vµo thiÒn, t×m sù yªn tÜnh trong t©m kh¶m, víi lêi tuyªn bè xanh rên: “ Dï ngµy mai hä cã ®Õn b¾t t«i, t«i vÉn gi÷ ®îc lßng yªn æn kh«ng xao ®éng ”.

354

4 - LuËt s NguyÔn H÷u Thä, ®· mét thêi lµm phã chñ tÞch Quèc Héi, råi chñ tÞch MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam , tríc khi chÕt còng ®· ng¸n ngÈm nhËn ra th©n phËn m×nh chØ lµ c©y c¶nh ( trong Nam gäi lµ KiÓng ) .

5 - Nhµ v¨n n÷ D¬ng Thu H¬ng bÞ b¾t giam 7 th¸ng trêi, v× nh÷ng cuèn s¸ch vµ nh÷ng lêi ph¸t biÓu th¼ng th¾n, kh«ng e dÌ, ®èi víi nh÷ng viÖc lµm sai tr¸i cña l·nh ®¹o. HiÖn nay chÞ vÉn bÞ bao v©y, c« lËp. Nh÷ng bµi viÕt vµ tiÓu thuyÕt cña chÞ kh«ng mét n¬i nµo trong níc d¸m in.

6- Nhµ khoa häc NguyÔn Xu©n Tô, bót danh Hµ SÜ Phu, «ng lµ ngêi ViÖt Nam ®Çu tiªn cã nh÷ng bµi viÕt mang tÝnh häc thuËt phª ph¸n chñ nghÜa Marx, cïng ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o nhµ níc vÒ ®æi míi t duy. Nh÷ng bµi : “D¾t tay nhau ®i díi tÊm biÓn chØ ®êng cña trÝ tuÖ”, “ ý kiÕn cña mét c«ng d©n ”, “ Chia tay ý thøc hÖ ”... §¸ng ra , ®îc t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt, «ng cã thÓ tiÕn tíi nh÷ng c«ng tr×nh triÕt häc cã gi¸ trÞ cho thêi ®¹i, lµm r¹ng rì cho d©n téc ViÖt Nam. TiÕc r»ng nhµ níc ®· bá phÝ nh©n tµi. ¤ng bÞ ®µn ¸p, bÞ b¾t giam 12 th¸ng tï víi çi téi danh vu v¬ “ lµm lé bÝ mËt quèc gia ”.

7- Nhµ to¸n häc Phan ®×nh DiÖu, uû viªn §oµn Chñ tÞch MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, còng chØ v× mÊy bµi ph¸t biÓu vÒ t×nh h×nh ®Êt níc, mµ còng bÞ v« hiÖu ho¸, çc chøc vô ®ang gi¶m dÇn.

355

8 - GÇn ®©y viÖc qu¶n chÕ çc nhµ th¬ Bïi Minh Quèc, nhµ v¨n Tiªu dao B¶o Cù theo nghÞ ®Þnh 31/CP ®· g©y nhiÒu ®iÒu tiÕng rÊt kh«ng hay. ThÕ giíi ®· tè ço ph¶n ®èi. Trong níc nhiÒu ngêi ®· göi th cho Quèc héi ®Ò nghÞ huû bá nghÞ ®Þnh trªn v× nã vi ph¹m hiÕn ph¸p, vi ph¹m luËt h×nh sù vµ luËt tè tông h×nh sù. §èi víi nh©n lo¹i th× nã vi ph¹m quyÒn con ngêi cña c«ng ph¸p quãc tÕ. ViÖc qu¶n chÕ kh¸ lµ bÊt nh©n. C¾t ®iÖn tho¹i, bao v©y th tÝn, kh«ng cho ai ®Õn th¨m, hµng ngµy ph¶i lªn c«ng an phêng ngåi viÕt kiÒm ®iÓm. Nhµ th¬ Bïi Minh Quèc viÕt giÊy xin phÐp chÝnh quyÒn cho ®i ¨n giç bè vî ë ngay §µ L¹t mµ kh«ng ®îc. Vî anh d¾t ®øa con 10 tuæi vÒ ¨n giç, mäi ngêi hái bè ch¸u ®©u? sao kh«ng vÒ? ChÞ chØ cßn biÕt khãc. Sù viÖc thËt nhá, nhng nã ®éng ch¹m ®Õn câi t©m linh s©u th¼m cña ngêi ViÖt Nam. Nã ®· khiÕn ch¸u bÐ 10 tuæi phÉn uÊt thèt lªn:” Hä thËt d· man! Cø b¶o bè ch¸u vÒ! Sî g× hä!”

Nhµ th¬ Bïi Minh Quèc vµ nhµ v¨n B¶o Cù ®Òu lµ nh÷ng chiÕn sÜ tham gia cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü gi¶i phãng miÒn Nam, cã nh÷ng ®ãng gãp, vµ cã tªn tuæi rªn v¨n ®µn.

9- Nhµ khoa häc t©m linh, gi¸o s NguyÔn Hoµng Ph¬ng, gi¶ng d¹y vËt lý trêng §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi, cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ t©m linh häc næi tiÕng thÕ giíi vµ trong níc. ¤ng lµm ®¬n xin ra khái §¶ng, ®Ó ph¶n ®èi viÖc Ban T tëng V¨n ho¸ Trung ¬ng cÊm phæ biÕn s¸ch cña «ng vµ cÊm çc n¬i kh«ng ®îc mêi «ng ®Õn thuyÕt gi¶ng. ¤ng cßn tè ço viÖc hä ®Þnh

356

tæ chøc lÊy c¾p b¶n th¶o c«ng tr×nh cña «ng vµ 6 lÇn ®Þnh mu s¸t «ng.

10- Xin lÊy dÉn chøng ngay trêng hîp b¶n th©n. Trong mét buæi häc tËp nghÞ quyÕt vµ gãp ý kiÕn víi §¶ng cña Héi Nhµ V¨n ( ngµy 30/11/1996) t«i ®· ph¸t biÓu b»ng v¨n b¶n h¼n hoi ®Ò nghÞ cho b¸o chÝ tù do, thùc hiÖn ®óng ®iÒu 69 ghi trong HiÕn ph¸p vÒ quyÒn c«ng d©n. ThÕ lµ t«i bÞ rÇy rµ. Cµng viÕt th göi l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc cµng bÞ g©y phiÒn hµ. C¾t ®iÖn tho¹i, bao v©y th tÝn. B¹n bÌ ®Õn ch¬i bÞ ®e do¹. T¸c phÈm kh«ng ®îc in. Cã lÇn cßn göi nh÷ng tµi liÖu ph¶n ®éng ®Õn nhµ t«i, rÊt may lµ t«i ®· göi tr¶ lªn Bé C«ng an.

Nh×n mét çch tæng qu¸t th× nh÷ng vô ¸n H¸t-X¨ng-vanh-®¬ ( H122, thêi ViÖt B¾c chèng Ph¸p ), vô ¸n Nh©n v¨n Giai phÈm, vô ¸n XÐt l¹i chèng ®¶ng... nh÷ng n¹n nh©n ®Òu r¬i vµo nh÷ng phÇn tö trÝ thøc. Thµnh ra çi khÈu hiÖu cña mét thêi X« ViÕt NghÖ TÜnh h×nh nh vÉn cßn lën vën ®©u ®©y.. Ngêi trÝ thøc cã nh÷ng suy nghÜ ®éc lËp, dÔ trë thµnh ®èi tîng bÞ ®Èy sang phÝa thï ®Þch. B¸c Hå thêng nãi thªm b¹n bít thï vµ biÕn thï thµnh b¹n, mµ chóng ta do ý thøc c¶nh gi¸c qu¸ cao cø ®Èy b¹n thµnh thï vµ thªm thï bít b¹n.

Nãi cho ®óng th× chÝnh quyÒn chØ muèn nh÷ng ngêi trÝ thøc phôc tïng, ngoan ngo·n , dÔ b¶o. Nh÷ng trÝ thøc s½n sµng chøng minh ng«, khoai bæ h¬n lóa g¹o, chØ v× håi ®ã chóng ta thiÕu g¹o ®ang ph¶i ¨n ®én ng« khoai. Nh÷ng

357

trÝ thøc ca ngîi s¸ng kiÕn ®æ thªm níc l· vµo x¨ng, chØ v× ta lóc Êy thiÕu x¨ng. Nh÷ng v¨n nghÖ sÜ ca ngîi hîp t¸c ho¸ n«ng th«n, ca ngîi cÊy dÇy lªn ¸n cÊy tha, ca ngîi viÖc xÕp hµng mua thùc phÈm... v©n v©n vµ v©n v©n.

Thêi gian tr«i qua ®· thµnh c©u hái: Nh÷ng h¹ng trÝ thøc Êy pháng cã Ých g× cho sù tiÕn bé cña céng ®ång?

Nh×n bÒ ngoµi th× h¹ng sÜ qu©n tö vµ h¹ng sÜ tiÓu nh©n khã ph©n biÖt. Nhng hä kh¸c nhau mét trêi mét vùc. Mét ®µng lÊy sù lµm ®Ñp lßng chÝnh quyÒn ®Ó leo bËc thang danh väng, cèt vinh th©n, ph× gia lµ môc ®Ých cuèi cïng. Mét ®»ng lÊy cèt çch ç nh©n ( phó quÝ bÊt n¨ng d©m, bÇn tiÖn bÊt n¨ng di, uy vò bÊt n¨ng khuÊt ) lµm thíc ®o phÈm gi¸, coi sù ph¸t triÓn cña céng ®ång lµm chuÈn ®Ých ë ®êi.

Çc triÒu ®¹i hiÓn h¸ch trong sö s¸ch thêi Lý, thêi TrÇn, thêi Lª ®Òu xuèng chiÕu cÇu lêi nãi thËt. Trong triÒu chÝnh ®Òu lËp chøc quan gi¸m nghÞ ®¹i phu, ®îc quyÒn can gi¸n b¾t bÎ nh÷ng lçi cña nhµ vua. Nhê thÕ mµ nhiÒu triÒu ®¹i tån t¹i hµng mÊy tr¨m n¨m. Më réng ra çc níc v¨n minh hiÖn ®¹i, hä tæ chøc çc ®¶ng ®èi lËp, hoÆc cho b¸o chÝ tù do, cã quyÒn chØ trÝch phanh phui nh÷ng sai lÇm cña chÝnh phñ. Nhê thÕ mµ hä m¹nh lªn, chø hä ®©u cã yÕu ®i.

KÎ sÜ lµ bé phËn nh¹y c¶m nhÊt cña céng ®ång. Hä ph¶i lµm çi c«ng viÖc cña gi¸m nghÞ ®¹i phu ngµy xa, l¹i ph¶i lµm çi c«ng viÖc dù b¸o khoa

358

häc ngµy nay, nghÜa lµ chØ ra nh÷ng hiÓm ho¹ cïng nh÷ng thuËn lîi trªn con ®êng ®i tíi cña céng ®ång. NghÌo khã kh«ng lµm hä sên lßng, giµu sang kh«ng khiÕn hä ®æi thay, uy vò kh«ng khuÊt phôc ®îc hä. Thiªn chøc cña ngêi trÝ thøc lµ nh vËy. NÕu ®Ó r¬i thiªn chøc nµy, hä kh«ng cßn lµ trÝ thøc n÷a.

S¸ch xa viÕt “trung ng«n nghÞch nhÜ” ( lêi nãi thËt lµm ngêi ta khã chÞu). NhiÒu vô ¸n oan uæng còng chØ v× çi téi nµy. Chóng t«i nghÜ chÝnh quyÒn b¾t «ng NguyÔn Thanh Giang th× sÏ cã mét «ng NguyÔn Thanh Giang kh¸c. NÕu b¾t hÕt çc «ng NguyÔn Thanh Giang, th× l¹i cã nh÷ng trÝ thøc kh¸c lµm çi c«ng viÖc cña «ng NguyÔn Thanh Giang, v× cuéc ®êi vÉn cÇn giai tÇng trÝ thøc.

B¹o lùc kh«ng gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò. VËy ph¶i lµm thÕ nµo? Trªn thÕ giíi çc níc næ sóng b¾n nhau, råi cßn ngåi vµo bµn th¬ng lîng. VËy th× trong mét níc, sù kh¸c biÖt ý kiÕn, sao l¹i kh«ng thÓ ngåi bµn b¹c cïng nhau. T«n träng lÉn nhau, l¾ng nghe ý kiÕn cña nhau, chØ cã lîi, v× tÊt c¶ chØ mong ®Êt níc ph¸t triÓn, tho¸t c¶nh ®ãi nghÌo, l¹c hËu, tiÕn lªn ngang hµng víi çc níc v¨n minh , tiÕn bé cña hµnh tinh.

Çc thÓ chÕ råi sÏ qua ®i, çi cßn l¹i lµ d©n téc, lµ ®Êt níc.

Chóng ta ®ang n¾m quyÒn hµnh ( §¶ng ta lµ §¶ng cÇm quyÒn). Chóng ta còng nªn biÕt sî víi ®êi sau, víi hËu thÕ. HËu thÕ sÏ ph¸n xÐt. HËu

359

thÕ sÏ ®Þnh c«ng, luËn téi. Mµ còng ch¼ng cÇn ph¶i chê ®îi l©u la g×. NhiÒu sù viÖc ®· xÈy ra tríc nhìn tiÒn råi. LÞch sö ®ang sang trang. LÞch sö rÊt c«ng b»ng.

T«i rÊt mong çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt nam ngõng chÝnh s¸ch b¹o lùc ®èi víi nh÷ng ngêi kh¸c biÖt ý kiÕn víi m×nh. GÇn ®©y chóng ta thêng nãi: Ph¸t huy truyÒn thèng d©n téc, gi÷ g×n ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. VËy cô thÓ trong lÜnh vùc trÞ níc lµ nh÷ng ®iÒu g× ?

- TruyÒn thèng vµ b¶n s¾c d©n téc lµ t«n träng kÎ sÜ.

- TruyÒn thèng vµ b¶n s¾c d©n téc lµ dÜ hoµ vi quý.

- TruyÒn thèng vµ b¶n s¾c d©n téc lµ nhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g¬ng, ngêi trong mét níc th× th¬ng nhau cïng.

RÊt mong çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt nam h·y lµm ®îc nh÷ng ®iÒu m×nh nãi. §õng ®Ó x¶y ra çi c¶nh : gµ cïng mét mÑ cø hoµi ®¸ nhau.

Xin kÝnh chóc çc vÞ l·nh ®¹o søc khoÎ cïng lêi chµo tr©n träng.

Hµ néi ngµy 16 th¸ng 3 n¨m1999.

Hoµng TiÕn Nhµ A11, phßng 420 Thanh xu©n B¾c, Hµ néi.

360

§iÖn tho¹i: 5 530377

TrÇn Dòng TiÕn L·o thµnh Çch m¹ng

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam§éc LËp Tù do H¹nh phóc

KÝnh göi : Çc ®ång chÝ Uû viªn Bé ChÝnh TrÞ Çc ®ång chÝ trong Héi ®ång ChÝnh Phñ

MÊy n¨m gÇn ®©y, do nghe nhiÒu ngêi giíi thiÖu, t«i ®· t×m vµ lµm quen víi nhµ §Þa VËt lý NguyÔn Thanh Giang. Th¸i ®é ch©n thµnh, lßng nhiÖt huyÕt vµ sù hiÓu biÕt s©u réng ®· lµm t«i yªu quý vµ ngµy cµng th©n thiÕt víi con ngêi nµy. T«i thêng thÊy anh lóc nµo còng bËn rén, còng suy t, còng miÖt mµi víi s¸ch vë, còng tù g¾n m×nh mét çch rÊt tù nguyÖn kh«ng chØ víi c«ng t¸c chuyªn m«n khoa häc kü thuËt mµ c¶ víi çc vÊn ®Ò x· héi. T«i ®· tõng nghe kÓ chuyÖn anh tha thiÕt xung phong ®i bé ®éi tõ thêi anh ®ang lµ gi¸o viªn thuéc biªn chÕ cña Ty Gi¸o dôc Thanh Ho¸ trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. T«i còng ®îc biÕt anh ®· tõ viÖc tù t×m hiÓu qua s¸ch b¸o níc ngoµi ®Õn mÇy mß tù thiÕt kÕ l¾p r¸p mµ x©y dùng thµnh c«ng

361

phßng thÝ nghiÖm Cæ Tõ ®Çu tiªn ë §«ng Nam ¸. Anh ®· nhiÒu n¨m liÒn ®îc bÇu chiÕn sü thi ®ua vµ cã lÇn ®· ®îc C«ng ®oµn c¬ së ®Ò nghÞ xÐt tÆng danh hiÖu Anh hïng Lao ®éng. §iÒu thËt ®¸ng trËn träng lµ, ®Õn nay, dï ®· nghØ hu, anh vÉn thøc khuya dËy sím, vÉn häc, vÉn ®äc nh mét ngêi trÎ trung ®ang c«ng t¸c thËt tÝch cùc.

Võa qua, anh nhËn ®îc mét ®Òn bï rÊt xøng ®¸ng : ViÖn Hµn l©m Khoa häc N÷u ¦íc c«ng nhËn anh lµ ViÖn sü cña m×nh. Lµ mét ngêi b¹n ë tuæi cuèi cña cuéc ®êi, t«i kh«ng nÐn ®îc xóc ®éng, võa hÕt søc phÊn khëi võa ®îc vui l©y niÒm tù hµo cña anh. XuÊt th©n tõ mét ngêi thî giÇy, th¸ng 3 n¨m 1945 tham gia çch m¹ng ë quª nhµ , vµo tù vÖ chiÕn ®Êu ph¸ kho thãc cña NhËt chia cho nh©n d©n; th¸ng 11 n¨m 1946 ®i b¶o vÖ B¸c Hå ë “BiÖt thù C©y LiÔu “ ( Villa des Saulles ); ngµy 21 th¸ng 11 n¨m 1996, cïng Thµnh uû Hµ Néi, tham gia tæ chøc to¹ ®µm víi nh÷ng nh©n chøng lÞch sö nh©n kû niÖm 50 n¨m ngµy B¸c Hå göi th cho tíng MorliÌre, t lÖnh qu©n Ph¸p ë B¾c Bé. Bøc th v¹ch râ “ C¨n cø vµo nh÷ng viÖc ®· xÈy ra th× tr¸ch nhiÖm quy vµo bé ®éi Ph¸p ë H¶i Phßng ®· b¾n tríc vµo bé ®éi ViÖt Nam ”.( TrÝch Sù kiÖn vµ Nh©n chøng sè 35 th¸ng 11/1996, trang 3, §Æc san b¸o Qu©n ®éi Nh©n d©n ); xung phong lµm quyÕt tö qu©n b¶o vÖ Thñ ®« ; kh¸ng chiÕn toµn quèc l¨n lén víi çc chiÕn trêng, víi c«ng t¸c chÝnh trÞ -x· héi kh«ng biÕt mÖt mái, t«i thÊy sù kiÖn nµy nh mét vinh quang lµm r¹ng rì cho nh÷ng ngêi lÝnh giµ nh t«i suèt ®êi theo çch m¹ng cha bao

362

giê h×nh dung ra ®îc. Kh«ng ngê qua ®»ng ®½ng chiÕn tranh, víi mu«n vµn khã kh¨n gian khæ mµ §¶ng ta, Nhµ níc ta vÉn ®µo t¹o ®îc mét ®éi ngò çc nhµ khoa häc víi nhiÒu ngêi ®¸ng kh©m phôc nh thÕ.

T«i cã hái vµ ®îc anh cho biÕt, anh còng vèn xuÊt th©n tõ khæ nghÌo ë ®Êt quª Thanh Ho¸, ph¶i lam lò kiÕm sèng tõ nhá, ph¶i häc “ cãc nh¶y “ vµ tù häc rÊt nhiÒu nhng anh còng ®· tõng lµ nhµ §Þa VËt lý ViÖt Nam ®Çu tiªn ®îc mét tæ chøc cña Liªn HiÖp Quèc mêi tr×nh bµy c«ng tr×nh nghiªn cøu cña m×nh t¹i mét héi nghÞ khoa häc quèc tÕ, tõng lµ ngêi trÝ thøc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®Çu tiªn ®îc mêi tr×nh bµy b¸o ço khoa häc ë Thñ ®« níc Mü, tõng céng t¸c nghiªn cøu chung víi çc nhµ khoa häc næi tiÕng ë níc ngoµi, tõng ®îc mêi ®äc bµi gi¶ng ë §¹i häc Hoa kú.... nhng t«i vÉn kh«ng thÓ nµo tëng tîng næi anh ®· vît qua mäi gian khæ ®Ó rÌn luyÖn, lµm viÖc, häc hµnh phÊn ®Êu say mª vµ hiÖu qu¶ ®Õn møc nµo ®Ó cã ®îc niÒm vinh h¹nh lín lao ®èi víi anh., víi ®Êt níc m×nh, víi d©n téc m×nh nh thÕ nµy.

ë tuæi 70 t«i vÉn thÊy lßng m×nh xèn xang khi viÕt bøc th nµy göi tíi çc ®ång chÝ. T«i xin m¹n phÐp ®ång chÝ NguyÔn Thanh Giang ph«-t« l¹i b¶n ph«-t« tÊm b»ng ViÖn sü mµ ®ång chÝ ®· tÆng t«i ®Ó cïng chia sÎ niÒm vui quý b¸u nµy. Håi ®ång chÝ NguyÔn v¨n HiÖu vµ mét sè nhµ khoa häc kh¸c cña ta nhËn ®îc sù phong tÆng t-¬ng tù b¸o, ®µi cña ta ®Òu cã ®a tin.

363

§èi víi trêng hîp nµy sao cha thÊy tin tøc g× ? Trong khi ®ã, thËt mØa mai lµ lóc diÔn viªn Lª C«ng TuÊn Anh tù tö, C«ng n¬ng Diana chÕt trong mét tai n¹n Ðo le th× b¸o lín b¸o nhá ë Trung ¬ng, ë ®Þa ph¬ng ®Òu ®æ x« vµo ®¨ng tin rÊt rÇm ré.

Chóng t«i thiÕt nghÜ nh÷ng con ngêi u tó, cã ®øc, cã tµi nh ®ång chÝ NguyÔn Thanh Giang thËt sù rÊt cÇn ®îc biÓu d¬ng ®Ó thÕ hÖ trÎ noi g¬ng vµ çc nhµ l·nh ®¹o quan t©m båi dìng sö dông thÝch ®¸ng cho nh÷ng ®ßi hái bøc thiÕt vµ lín lao cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, nh tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ¬ng 2- kho¸ 7 vµ NghÞ quyÕt Trung ¬ng 5- kho¸ 8 míi ®©y mµ Tæng BÝ th Lª Kh¶ Phiªu ®· ®äc lêi khai m¹c vµ bÕ m¹c vang ®éng trong lßng ngêi..

Hy väng ®îc ®ång chÝ sím cho ý kiÕn. RÊt mong ®îc c¶m t¹ sù quan t©m cao c¶ cña ®ång chÝ ®Õn lêi thØnh cÇu ch©n thµnh nµy.

Tr©n träng Hanoi 27 th¸ng 7 n¨m 1998

TrÇn Dòng TiÕn 26/95/10 Tæ 5 - P. Thîng §×nh QuËn Thanh Xu©n- Hanoi

364

§iÖn tho¹i 8. 586 321

TrÇn §¹i S¬n L·o thµnh çch m¹ng

Hµ néi ngµy 3 0 th¸ng 5 n¨m 2000 KÝnh göi : Çc vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc, ChÝnh phñ, Quèc héi

Híng tíi §¹i héi IX, t«i ®ang tËp trung t tëng nghiªn cøu häc tËp vÒ B¸c Hå dù ®Þnh sÏ ®îc ®ãng gãp ý kiÕn víi §¹i héi. Lµ mét ®¶ng viªn 53 tuæi §¶ng, mét th¬ng binh sä n·o, ®· ®îc nh©n d©n cho 20 hu©n ch¬ng, huy ch¬ng trong chiÕn ®Êu, t«i vÉn muèn cè g¾ng lµm trßn nghÜa vô ®¶ng viªn qua ®ît tham gia ý kiÕn cã thÓ lµ cuèi cïng cña ®êi m×nh. Song t×nh cê t«i ®îc ®äc ®¬n khiÕu n¹i cña tiÕn sÜ ®Þa chÊt NguyÔn Thanh Giang viÕt ngµy 5 th¸ng 5 n¨m 2000 vµ th tr¶ lêi cña ®ång chÝ N«ng §øc M¹nh ®Ò ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 2000.

Tuy kh«ng quen biÕt tiÕn sü NguyÔn Thanh Giang, nhng gÇn chôc n¨m nay nhê ®îc mét sè vÞ l·o thµnh çch m¹ng giíi thiÖu vµ ®îc ®äc çc

365

bµi viÕt cña tiÕn sü, t«i thÊy nhµ khoa häc nµy lµ ngêi rÊt t©m huyÕt, thÓ hiÖn qua nhiÒu bµi gãp ý göi l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc rÊt cã lý, cã t×nh.

Gia ®×nh tiÕn sü lµ mét gia ®×nh tèt lu«n tin theo B¸c Hå, muèn gióp níc tho¸t khái c¶nh nghÌo. Cô th©n sinh lµ mét ViÖt kiÒu rÊt yªu níc. B¶n th©n tiÕn sÜ ®· tham gia çch m¹ng tõ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, do ho¹t ®éng khoa häc xuÊt s¾c, cã mèi quan hÖ ®èi ngo¹i réng r·i, muèn gióp chóng ta c¶i thiÖn quan hÖ víi níc Mü. Vî tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang lµ chÞ NguyÔn thÞ TuyÕt Mai, nguyªn ®¶ng uû viªn §µi TiÕng nãi ViÖt nam, nguyªn Ch¸nh v¨n phßng Trung -¬ng Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt nam, nay nghØ h-u, ®îc mêi lµm cè vÊn cho UNDP, lµ con nhµ th¬ liÖt sÜ Th«i H÷u- nguyªn thµnh uû viªn Hµ Néi thêi tiÒn khëi nghÜa. Hai con tiÕn sü, con trai lµm th¹c sü ë Mü, con g¸i lµm th¹c sü ë Ên §é, ®Òu lµ nh÷ng ngêi ch©n chÊt, cã tµi, cã ®øc.

Suèt ®êi t«i chØ lµ ngêi lÝnh trung thùc cÇm sóng ®i kh¾p çc nÎo rõng chiÕn tranh trªn chiÕn trêng §«ng D¬ng nªn kh«ng ®îc häc lý luËn nhiÒu nhng còng thÊy ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ®èi xö víi tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang kh«ng ®óng theo t tëng Hå ChÝ Minh.

Nh÷ng b¾t bí, giam cÇm, tÞch thu tµi s¶n, c¾t ®iÖn tho¹i … ®èi víi tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang thËt lµ hÕt søc oan sai. Nh÷ng ®èi xö sai lÇm ®ã kh«ng chØ g©y thiÖt thßi, ®au khæ cho gia ®×nh vµ b¶n th©n tiÕn sü mµ cßn cã ¶nh h-

366

ëng lín tíi hµng ngò trÝ thøc trong vµ ngoµi níc. NhiÒu ChÝnh phñ vµ ngêi níc ngoµi còng hiÓu lÇm vÒ chÕ ®é ta.

Nh©n kû niÖm 110 n¨m sinh nhËt B¸c Hå , 30 n¨m thùc hiÖn b¶n di chóc bÊt hñ cña B¸c vµ trong kh«ng khÝ chuÈn bÞ ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX, t«i thÊy chóng ta nªn nghiªm tóc tù phª b×nh ®Ó söa ch÷a b»ng çch c«ng khai minh oan cho tiÕn sü NguyÔn Thanh Giang trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cña §¶ng.

Tríc ®©y t«i ®· tõng cã dÞp ®îc gi¸o dôc kü khi ®îc biÖt ph¸i sang ngµnh c«ng an. T«i xin kÓ l¹i c©u chuyÖn nhá ®Ó nãi vÒ tÊm lßng bao dung cña B¸c:

Sau çch m¹ng th¸ng 8, B¸c rÊt quan t©m ®Õn nh÷ng ®èi tîng chèng céng bÞ b¾t giam t¹i Ho¶ Lß Hµ Néi. B¸c thêng xuyªn yªu cÇu ®ång chÝ Lª Gi¶n nguyªn trëng gi¸m ®èc c«ng an thêi bÊy giê ®a b¸c vµo Ho¶ Lß th¨m hä. Mét h«m vµo th¨m, B¸c thÊy ngoµi s©n tr¹i giam cã mét ®èng çt nhá trªn c¾m mét c©y thËp ¸c lµm b»ng que cñi dãi ®Ò mét dßng ch÷ trªn m¶nh giÊy xi m¨ng: “ §©y lµ n¬i an nghØ cuèi cïng!“

B¸c hái ®ång chÝ Lª Gi¶n ai lµm viÖc nµy råi cho tËp hîp toµn tr¹i quanh ®èng çt nhá vµ nãi chuyÖn th©n t×nh. B¸c b¶o: “ Çc b¹n cã khuyÕt ®iÓm nªn ph¶i vµo ®©y söa ch÷a ®Ó tiÕn bé råi l¹i ra gióp níc, t¹i sao çc b¹n l¹i viÕt lêi bi quan, tiªu cùc nh thÕ ! ? “.

367

Ngêi viÕt dßng ch÷ nãi trªn sau vµo bé ®éi chèng Ph¸p lËp nhiÒu chiÕn c«ng, ®îc t¨ng hu©n ch¬ng.

T«i vÉn cßn ghi nhí lêi B¸c d¹y dç chóng t«i tõ nh÷ng ngµy Êy: “ Theo §¶ng ®i chiÕn ®Êu hay kh«ng lµ quyÒn cña quÇn chóng’’.

Mong çc ®ång chÝ häc tËp B¸c Hå, sím söa ch÷a sai lÇm víi tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang ®Ó ®îc hµng ngò trÝ thøc trong vµ ngoµi níc ca ngîi tin theo.

KÝnh th

TrÇn §¹i S¬n51 Hµng Bµi – Hµnéi§iÖn tho¹i : 8. 263 700

Vò Cao QuËn

368

Cùu ChiÕn binh

H¶i phßng ngµy 23th¸ng 2 n¨m 2000

Anh Thanh Giang kÝnh mÕn !

S¸ng qua (22/2), nhËn ®îc th cña anh qua ch¸u Thu H¬ng ( ch¸u trõng tªn víi con g¸i ®Çu cña t«i ). §äc xong th cña anh, nãi theo çch ngêi xa: BiÕt lÊy g× ®Òn ®¸p ¬n tri ngé! T«i lu«n tù x¸c ®Þnh m×nh lµ ngêi lÝnh giµ n¬i tØnh lÎ, ®îc biÕt çc anh lµ:

Tß mß ®Ó biÕt thÕ th«i!Kh«ng biÕt mÆt, chØ nghe danh miÖng ®êi.

Vµ t«i ®· häc ®îc nhiÒu ®iÒu hay trong suy nghÜ cña anh, nh÷ng sÜ phu B¾c Hµ. Qua th anh khen, ®iÒu vui síng lµ kh«ng thÓ giÊu, nhng còng xÊu hæ ®á mÆt v× tr×nh ®é ¨n ®ong cña t«i cã ®¸ng lµ bao. VÒ hu, kh«ng cßn cã Ých g× bao nhiªu víi ®êi mµ quü thêi gian th× "qu¸ giµu".

Ngåi n«m na m¸ch quÐ viÕt Ýt dßng gãp mét phÇn nhá bÐ víi çc anh. Anh còng cho phÐp nãi chuyÖn "cµ, kª, dª, ngçng" ®«i chót vÒ t«i thay cho lêi giíi thiÖu hoÆc gäi lµ "TrÝch ngang lý lÞch" ®Ó tiÖn bÒ "Chuyªn chÝnh v« s¶n"!

N¨m 1998, t«i lªn Hµ Néi göi mét bµi cho t¹p chÝ Th«ng tin C«ng t¸c T tëng vµ còng ®em bµi nµy lÇn ®Çu tiªn ®Õn gÆp anh NguyÔn TrÇn ThiÕt

369

®Ó bµy tá CCB H¶i Phßng muèn cïng CCB Hµ Néi b¶o vÖ anh TrÇn §é. ThÊy anh ThiÕt nghiªm qu¸, t«i véi thanh minh: " T«i ®Õn ®©y kh«ng cã mu toan g× c¶, anh tr«ng t«i cã gièng "XÞa" "kh«ng" ?

Anh Giang ¹! V× t«i ë xa anh qu¸, mµ th«ng tin tuy thêi hiÖn ®¹i nhng "tr¾c trë" ch¾c anh còng cÇn biÕt t«i lµ ngêi nh thÕ nµo ®Ó tiÖn bÒ "xö thÕ " . N¨m 13 tuæi lµ liªn l¹c viÖn Tù vÖ cña anh NguyÔn S¬n L©m ( con trai nhµ T s¶n NguyÔn S¬n Hµ ) N¨m 16 tuæi vµo lÝnh. N¨m 1953 lµ lÝnh cña Phïng V¨n KhÇu ( Anh hïng ph¸o binh ) ë §iÖn Biªn Phñ. N¨m 1957 l¹i cïng Phïng V¨n KhÇu häc kho¸ I trêng SÜ quan ph¸o binh ( kho¸ ®Çu tiªn cña Q§ND ViÖt Nam ). N¨m 1961 vµo §¶ng. N¨m 1964, Trung uý ®¹i ®éi trëng ph¸o binh chiÕn ®Êu ë T©y Nguyªn. N¨m 1973, ®êng "qu©n lé" gian nan qu¸ v× çi thµnh phÇn "T s¶n kiªm §Þa chñ" xin t×nh nguyÖn vÒ hu dïng ®¹i ý cña ¤t- xtr«p - xki ( mét L«i Phong cña Nga ) tãm t¾t cuéc ®êi : víi Tæ quèc, víi vî con, víi b¹n bÌ khi nh¾m m¾t xu«i tay kh«ng lµm ®iÒu g× khuÊt tÊt, kh«ng cã g× ®Ó ph¶i ©n hËn !

Kho¶ng n¨m 1990, t«i ®¬n ®éc, sù ®¬n ®éc cña mét con cõu gi÷a bÇy ®µn cña m×nh. T¹i §¹i héi §¶ng bé QuËn Ng« QuyÒn, t«i lµ mét §¹i biÓu ®i dù §¹i héi . Kh«ng thÓ kh«ng cho t«i ®äc tham luËn, hä xÕp bµi ph¸t biÓu cña t«i vµo 11h15' ( nghÜa lµ çi giê ai còng mong gi¶i t¸n ®Ó ¨n c¬m tra sau mÊy giê ngét ng¹t v× nãng bøc ). Trong çi giê ån µo nhÊt Êy, ai cÇn nghe

370

mµ nãi ?... T«i ®· lµm ®îc ®iÒu ®ã víi 15 phót mong manh, c¶ héi trêng im ph¾c víi çch më ®Çu "ph¹m thîng" cho ®Õn c©u kÕt thóc b»ng mét khÈu hiÖu "§¶ng vÉn lµ §¶ng nhng kh«ng ph¶i §¶ng tríc kia! ". ThËt lµ bÊt ngê, c¶ héi tr-êng vç tay dµi mµ cha cã mét ®¹i biÓu nµo tríc ®ã ®¹t ®îc. Vµ h«m sau, mét ®¹i uý c«ng an trÎ t×m ®Õn tËn n¬i ( míi gÆp t«i còng h¬i ho¶ng ), nãi: " Em kh«ng ®i phôc vô héi nghÞ nhng vÒ nghe anh em bµn t¸n vÒ bµi tham luËn hay nhÊt cña §¹i héi. Em muèn ®îc tËn m¾t nh×n ngêi ph¸t biÓu 1 trong 17 bµi tham luËn Êy! ". Vµ còng tõ ®ã t«i ®· ë trong tÇm ng¾m cña §¶ng råi. Kho¶ng 1994, 1995 g× ®ã, t«i l¹i lµ ®¹i biÓu §¹i héi §¶ng cña Phêng. LÇn ph¸t biÓu ®ã t«i ®Ò nghÞ 3 ®iÒu lªn §¶ng cÊp trªn :

1- §Ò nghÞ ®æi tªn §¶ng: thùc chÊt lµ suèt cuéc ®êi lÝnh cña t«i cïng ®ång ®éi ®· chiÕn ®Êu díi ngän cê cña §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam. VËy xin h·y gi÷ lÊy tªn §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam rÊt vÎ vang vµ rÊt gÇn gòi th©n th¬ng víi ngêi d©n ViÖt Nam.

2- §Ò nghÞ ®æi tªn níc: thùc chÊt lµ B¸c Hå, ngêi khai sinh ra níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ. Xin gi÷ l¹i çi tªn B¸c ®Æt tªn cho níc, h·y lµm hÕt chøc n¨ng d©n chñ vµ céng hoµ.

3- §Ò nghÞ ®æi cê §¶ng: Kh«ng ph¶i v× Liªn X« vµ phe XHCN sôp ®æ mµ v× c¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña §¶ng còng thay ®æi. §¶ng cña c«ng nh©n, cña nh©n d©n lao ®éng, cña toµn d©n téc vµ mÉu còng cña Liªn X«.

371

Nãi th× dµi nhng ®¹i ý lµ nh vËy. LÇn nµy th× vµo sæ ®en. N¨m 1997, kh«ng muèn tham gia cÊp uû nhng l¹i ®îc bÇu. Tróng víi sè phiÕu gÇn tuyÖt ®èi 17/19 (1 phiÕu t«i kh«ng bá cho t«i ). Ba ngµy sau ®îc BÝ th §¶ng uû mêi ra kh«ng c«ng nhËn mét cÊp uû nh t«i v× ¶nh hëng ®Õn sù l·nh ®¹o cña Chi bé. N¨m 1998, Chi bé l¹i tiÕp tôc"b¾t" t«i vµo CÊp uû vµ lÇn nµy lµ phã bÝ th. ¤i! nãi ra mµ xÊu hæ v× çc chøc danh h÷u danh v« thùc nµy, çc cuéc häp Chi bé nh mét cuéc häp cña çi thø "héi ®ång chuét" bµn vÒ s¸ng kiÕn treo chu«ng vµo cæ mÌo vµ bµn hÕt th¸ng nµy qua th¸ng kh¸c, n¨m nµy qua n¨m kh¸c, t×m m·i kh«ng ra mét con chuét nµo d¸m c¶ gan buéc chu«ng vµo cæ mÌo. N¨m 1999 v× l¸ ®¬n xin ra §¶ng cña t«i, trªn chØ thÞ kh«ng cho t«i ra §¶ng, ph¶i gi÷ l¹i vµ thi hµnh kû luËt ®uæi ra §¶ng. LÇn thø nhÊt bá phiÕu kÝn: 16/16 phiÕu Chi bé kÕt luËn t«i kh«ng cã téi g× mµ kû luËt. LÇn thø hai, Thµnh uû chØ thÞ cho QuËn uû, QuËn uû chØ thÞ cho §¶ng uû phêng vµ §¶ng uû phêng chØ thÞ cho Chi bé häp bµn b¹c "d©n chñ" thi hµnh kû luËt ë møc cao nhÊt. H«m ®ã lµ 30/4/1999. T«i ®îc nãi lêi cuèi cïng. Kh«ng hiÓu sao lóc ®ã, mét ý nghÜ thÇm kÝn "cao ng¹o vµ xÊc xîc" t«i tù cho t«i ë çi thÕ "ThÊt thñ H¹ b×", Quan C«ng chØ hµng H¸n chø kh«ng hµng Tµo! Nãi mÜ miÒu g× th× còng lµ ®Çu hµng :

- Tha çc b¸c ( t«i kh«ng dïng ch÷ ®ång chÝ n÷a ) çch ®©y 1 tuÇn lÔ céng víi 35 n¨m tríc ®©y, t«i cïng 2 liªn l¹c viªn vµ 3 chiÕn sÜ ph¸o thñ cña t«i vai quµng AK, lng ®Çy

372

thñ ph¸o trªn th× trùc th¨ng gäi loa chiªu håi, vßng v©y th× 4 phÝa, mÊy ®øa chóng t«i ®¸ ph¸ v©y trë vÒ vµ chiÕn ®Êu tíi ngµy toµn th¾ng. Cßn h«m nay, t«i ®¬n ®éc gi÷a "vßng v©y" cña Chi bé, t«i kh«ng trèn tho¸t ®îc råi, t«i xin h¹ sóng ®Çu hµng!...

Nãi xong, t«i rót thÎ §¶ng tõ çi tói ngùc tõ phÝa tr¸i tim m×nh ®a cho BÝ th Chi bé råi ra vÒ. Mêi h«m sau, Uû ban kiÓm tra QuËn uû mêi t«i lªn xem cßn khiÕu n¹i thanh minh g× kh«ng?. T«i tõ chèi v× t«i kh«ng cÇn g× n÷a c¶. Vµ ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 1999 çi vßng kim c« ®îc th¸o bá khái çi ®Çu khèn khæ mµ téi nghiÖp cña t«i.

ViÕt ®Õn ®©y, t«i chît nhí ®Õn c©u nãi cña anh mµ t«i rÊt t©m ®¾c: “ T«i chØ lµm tay sai cho chÝnh çi ®Çu cña T«i! ” NguyÔn Thanh Giang.

Cø cho lµ t«i " nÞnh " anh ®i, c©u nµy cÇn ®a vµo hµng danh ng«n.

Xin phÐp anh ®îc ngõng "trÝch ngang" t¹i dßng nµy, cã dÞp l¹i t©m sù nhiÒu. Cã ®iÒu cÇn nãi thªm : Tríc Tæ quèc, víi vî con, víi b¹n bÌ, víi ®ång ®éi, t«i kh«ng cã mét vÕt nh¬ v× sù khuÊt tÊt nµo, khi nh¾m m¾t ra ®i kh«ng cã g× ©n hËn c¶!.

Gi¸ t«i ë Hµ Néi, ®îc ë gÇn çc anh ®Ó hµn huyªn nãng l¹nh. Tríc ®©y, t«i cã "ý kiÕn" còng

373

chØ v× thÊy d©n t«i, thÊy ®ång ®éi t«i cßn lam lò, cßn khæ qu¸. T«i cã "gµo lªn" còng chØ ®ßi cho c¬m no, ¸o Êm. Nay ®äc çc anh: §Êt níc nµy ph¶i cã tù do d©n chñ thùc sù, cã nã lµ cã tÊt c¶. Kh«ng th× con ngêi ®©u chØ cÇn çi m¸ng ®Çy thøc ¨n, vôc ®Çu vµo ®ã måm nhåm nhoµm råi h¶ hª nãi : Tù do - D©n chñ lµ çi mÑ g×, ta ®©u cã cÇn.

T«i tõng lµ mét ®¶ng viªn, t«i vÉn day døt vÒ §¶ng cña m×nh dï h«m nay nã chèi bá t«i... Th«i th× :

Ch÷ trinh cßn mét chót nµyCh¼ng cÇm cho v÷ng l¹i "giµy" cho tan...

B©y giê nãi ®Õn chuyÖn "bót danh" mµ anh nh¾c. Xa nay "Nhi n÷ luþ anh hïng". Bµ x· t«i kh«ng cßn lµ nhi n÷, mµ t«i l¹i cµng kh«ng lµ anh hïng, nhng níc m¾t ®µn bµ nÆng l¾m. V× miÕng c¬m, manh ¸o, v× çi lý lÞch Tam §¹i h»n s©u nçi ®au ®ín cña mét thêi, vî t«i lo çc con t«i v× t«i mµ luþ. Vî t«i còng lµ ®¶ng viªn, bµ Êy khãc nhiÒu l¾m. Khãc kh«ng ph¶i v× çi lý tëng qu¸i ®¶n nµy, mµ khãc sî t«i theo ch©n anh vµo nhµ ®¸! Cßn t«i sèng ®· qu¸ ®ñ råi, cßn cã g× ®Ó mµ sî n÷a. Dï sao anh còng cho phÐp t«i tõ tõ suy nghÜ. V¶ l¹i cã çc anh cã danh, cã phËn, cÇn cã chÝnh danh cho hîp "lÏ trêi", lßng ngêi h-íng tíi. Cßn t«i, xin lµm con sè "kh«ng" xÕp tiÕp phÝa sau.

Nãi kh«ng hÕt ý mµ lßng quý mÕn, kÝnh träng anh th× dµi. Xin ngõng bót, kÝnh chóc Cô, Anh

374

ChÞ cïng çc ch¸u KhoÎ - Vui - Yªn æn. C¶m ¬n tËp ¶nh anh tÆng, ®· l©u kh«ng cÇm bót vÏ l¹i lµ thî vên gäi lµ vµi nÐt göi tíi anh. RÊt tr©n träng Vò Cao QuËn

TB: §iÖn tho¹i anh bÞ c¾t. NÕu gäi ®îc xin gäi: 031.761875

Phã Gi¸o S – TiÕn sü NguyÔn Quý Dy Çn bé gi¶ng d¹y Bé m«n To¸n §¹i häc S ph¹m Vinh

Thµnh phè Vinh, ngµy 14 th¸ng 2 n¨m 2001

Anh NguyÔn Thanh Giang kÝnh mÕn!

Sau khi ®äc mét sè bµi trªn b¸o An ninh ThÕ giíi cña «ng NguyÔn Nh Phong, t«i vµ mét sè b¹n bÌ cña t«i- phÇn lín lµ çc nhµ khoa häc cã phÇn “hoang mang” , nhÊt lµ khi hä in lªn b¸o mét çch kh«ng râ rµng mét sè bót tÝch cña çc anh. Riªng t«i, trong sù “ hoang mang” Êy t«i t×m thÊy nh÷ng nghÞch lý:

1-Tríc tÕt t«i ®· nhËn ®îc tin «ng Hµ sÜ Phu ®· ®îc kh¼ng ®Þnh lµ v« téi vµ ®îc tr¶ tù do... T¹i sao trªn b¸o l¹i kÕt cho «ng nh÷ng téi nghiªm träng vËy?

375

2- T¹i sao l¹i lÊy viÖc ®îc cö ®i häc níc ngoµi ®Ó kÓ c«ng cña §¶ng ®èi víi çc nhµ khoa häc? T«i lµ mét trong nh÷ng nhµ khoa häc ®îc cö ®i häc trong hoµn c¶nh mu«n vµn khã kh¨n, t«i coi ®ã lµ mét ©n huÖ cña §¶ng vµ Nhµ níc ( v× khi t«i ®i kh«ng ph¶i bá tiÒn tói, v¶ ch¨ng, còng kh«ng cã ®Ó mµ bá). Song, t«i ghi ¬n s©u çc nhµ khoa häc, çc thÇy gi¸o ®· híng dÉn t«i. MÆt kh¸c t«i còng coi ®ã lµ v× tr¸ch nhiÖm mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®iÒu ®éng t«i. Thö hái, nÕu kh«ng cã çn bé ®µo t¹o ë níc ngoµi th× t×nh h×nh hiÖn nay sÏ ra sao? Vî t«i n¨m 1972 ®· cã “lÖnh “ ®iÒu ®éng ®i häc ë §øc nhng phÇn v× chiÕn tranh, phÇn v× hoµn c¶nh gia ®×nh qu¸ khã kh¨n nªn kh«ng ®i ®îc...

T«i mong r»ng khi lµm khoa häc, khi tranh luËn nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, chóng ta ®õng kÓ “c«ng” ®õng b¾t chØ cã ®éi ¬n... HiÖn nay cã v« vµn dÉn chøng ®Ó chøng minh r»ng rÊt nhiÒu ngêi ®îc hëng léc cña §¶ng vµ Nh©n D©n mµ quay trë l¹i ¨n cña d©n, ph¸ cña nhµ níc mét çch mµ ngêi ta gäi lµ rÊt thËm tÖ!

VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i mæ xÎ ®óng sai ®Ó t×m ra ch©n lý.

XuÊt ph¸t tõ nh÷ng suy nghÜ ®ã mµ t«i m¹nh d¹n ®Õn anh ch¬i. Th«ng thêng, thêi gian cña t«i ë Hµ Néi rÊt h¹n hÑp v× t«i cßn ph¶i c«ng t¸c, gi¶ng d¹y, b¹n bÌ anh em ë Hµ Néi nhiÒu, nhµ ë Vinh b©y giê thuéc lo¹i neo ngêi ...

376

Sau h¬n mét tiÕng ®ång hå th¨m anh, ®îc ®äc çc tµi liÖu do anh göi, t«i vµ b¹n bÌ cña t«i gi¶i to¶ ®îc phÇn nµo sù “hoang mang”. Chóng t«i rÊt mõng khi thÊy ®iÖn tho¹i cña anh ®· ®îc nèi l¹i.

B»ng bøc th ng¾n ngñi nµy xin göi ®Õn anh lêi c¶m ¬n ch©n thµnh. Chóc anh, chÞ, «ng cô vµ çc ch¸u khoÎ, cã nhiÒu niÒm vui. Qua anh cho t«i nh¾n lêi c¶m ¬n ®Õn çc b¸c Lª Gi¶n, TrÇn §é, Hµ sÜ Phu, Hoµng Minh ChÝnh, Hoµng TiÕn... v× t«i vÉn ®äc vµ nghiªn cøu gãc ®é khoa häc çc c«ng tr×nh cña çc b¸c. T«i rÊt mong cã sù c«ng b»ng kh¸ch quan cña b¸o chÝ.

KÝnh th

NguyÔn Quý Dy

T íng TrÇn §é Nguyªn Phã Chñ tÞch Quèc héi Nguyªn Trëng ban V¨n ho¸-V¨n nghÖ Trung -ong §¶ng

T«i ®äc “ Suy t vµ íc väng ”377

T«i rÊt c¶m ¬n anh Thanh Giang ®· cho t«i ®äc b¶n th¶o cuèn s¸ch cña Anh. Nh÷ng bµi trong cuèn s¸ch t«i ®· ®îc ®äc lai rai tõ l©u.

T«i thÊy ®óng ®©y lµ nh÷ng “ suy t vµ íc väng ” cña ngêi trÝ thøc yªu níc, cña nh÷ng ngêi trÝ thøc yªu níc t©m huyÕt. T«i biÕt nh÷ng ngêi nh vËy. T«i cßn biÕt r»ng nh÷ng ngêi trÝ thøc lµ nh÷ng ngêi ®äc nhiÒu, hiÓu réng nªn cã trÝ xÐt ®o¸n, hä kh«ng tin çi g× mét çch mï qu¸ng vµ kh«ng b¸c bá çi g× mét çch ®¬n gi¶n. Ngµy nay ngêi ta thêng t×m mäi çch quy kÕt çc ng-êi trÝ thøc cã ý kiÕn xÐt ®o¸n ®éc lËp cña m×nh lµ ngêi cè t×nh chèng ®èi çi nµy çi kh¸c, thËm chÝ cho lµ hä bÞ níc ngoµi lîi dông v.v. §ã lµ nh÷ng ý kiÕn v« häc, thiÕu tù träng, kh«ng biÕt tin vµo trÝ xÐt ®o¸n cña ngêi kh¸c mµ cø suy bông ta ra bông ngêi. ChÝnh nh÷ng kÎ v« häc ®ã kh«ng biÕt xÐt ®o¸n vµ rÊt dÔ dµng mÊt nh©n çch khi cã danh vµ lîi. Hä kh«ng biÕt ®Õn lßng tù träng cao c¶ cña ngêi trÝ thøc.

T«i thÊy trong “ Suy t vµ íc väng” rÊt nhiÒu ý kiÕn t©m huyÕt vµ bæ Ých, cã thÓ sö dông tèt ®Ó hoµn thiÖn ®êng lèi x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. NhÊt lµ trong khi hiÖn nay ®êng lèi ph¸t triÓn ®Êt níc cø chËp chên, bÞ ®éng, chËm ch¹p vµ nöa vêi, cho nªn ®Êt níc cã ph¸t triÓn mµ kh«ng ph¸t triÓn nhanh, m¹nh ®îc.

Th¾ng lîi thèng nhÊt ®· 26 n¨m ( tøc lµ gÇn 30 n¨m, gÇn b»ng thêi gian 30 n¨m chiÕn tranh råi ) mµ ®Êt níc vÉn cha tho¸t khái c¶nh ®ãi nghÌo 378

vµ l¹c hËu, vÉn tôt hËu ngµy cµng xa so víi nh÷ng níc gÇn ta, tuy çch ®©y kh«ng l©u, còng cßn nghÌo khæ vµ l¹c hËu nh ta.

§¶ng nªu khÈu hiÖn trÝ tuÖ nhng chØ sö dông nh÷ng trÝ tuÖ tu©n phôc, bá qua, quªn mÊt hay vïi dËp, thËm chÝ hµnh h¹, kÕt ¸n nh÷ng trÝ tuÖ ®éc lËp.

T«i cho r»ng anh Thanh Giang còng nh nhiÒu trÝ thøc kh¸c cø nªn tiÕp tôc nh÷ng suy t cña m×nh v× d©n téc v× ®Êt níc. Ch¾c ch¾n, sÏ ®Õn ngµy nh÷ng ý kiÕn cña çc anh ph¶i ®îc tr©n träng vµ ®em thùc hµnh.

ThËt ra kh«ng ph¶i ai cã ý thøc ®éc lËp còng cã nh÷ng ý kiÕn toµn bÝch ngay ®îc nhng nÕu cã sù tù do trao ®æi, tù do th¶o luËn, tù do b¸c bá vµ bªnh vùc th× sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu ý kiÕn tuyÖt vêi. Giíi trÝ thøc ViÖt nam cã tiÒm lùc lín vµ tr×nh ®é kh¸ cao Ýt nhÊt lµ kh«ng hÒ thua kÐm tr×nh ®é thÕ giíi. Nhng l·nh ®¹o ph¶i biÕt t«n träng vµ khªu gîi ®Ó cã nhiÒu cuèn s¸ch nh tËp “ Suy t vµ íc väng” nµy.

Xin chøc mõng anh Thanh Giang vµ mong anh tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng ®ãng gãp trÝ tuÖ cña m×nh. T«i rÊt tin tëng vµo ý thøc ®éc lËp vµ trÝ xÐt ®o¸n cña anh.


379

TrÇn §é

ViÖn Hµn L©m Khoa häc Quèc giaViÖn Hµn l©m Kü nghÖ Quèc gia

Häc viÖn Y khoa

Uû ban QuyÒn Con ngêi Ngµy 18 th¸ng 11 n¨m 1999

TiÕn sü NguyÔn Thanh GiangA13P9 TËp thÓ Phßng kh«ng Hoµ MôcQuËn Tõ LiªmHµ Néi- Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam

TiÕn sü Giang th©n mÕn,

T«i vµ nh÷ng thµnh viªn kh¸c cña Uû ban QuyÒn Con ngêi cña ViÖn Hµn l©m Khoa häc Quèc gia, ViÖn Hµn l©m Kü nghÖ Quèc gia vµ Häc viÖn Y khoa ®· thÊy nhÑ nhâm khi ®îc biÕt «ng ®· ®îc

380

th¶ khái tr¹i giam vµo gi÷a th¸ng 5 n¨m 1999. Uû ban cña chóng t«i ®· lu t©m theo dâi trêng hîp cña «ng kÓ tõ khi «ng bÞ b¾t vµo th¸ng ba.

Chóng t«i tiÕp tôc lo l¾ng khi ®îc th«ng b¸o r»ng «ng bÞ ®Æt trong t×nh tr¹ng bÞ gi¸m s¸t thêng xuyªn tõ khi «ng ®îc gi¶i phãng khái tr¹i giam, r»ng ®iÖn tho¹i cña «ng ®· bÞ c¾t vµ r»ng «ng bÞ c¶nh s¸t thÈm vÊn trong hai ngµy. Nhµ cña «ng bÞ kh¸m vµ m¸y tÝnh cña «ng bÞ tÞch thu. Chóng t«i ®· viÕt th riªng ®Õn nhµ cÇm quyÒn ViÖt Nam bµy tá sù quan t©m vÒ t×nh thÕ cña «ng vµ kªu gäi çc quyÒn c¬ b¶n cña «ng ph¶i ®îc kh«i phôc ®Çy ®ñ.

§ång thêi xin h·y biÕt r»ng çc b¹n ®ång nghiÖp khoa häc trªn thÕ giíi còng ®· ®îc th«ng b¸o vÒ hoµn c¶nh cña «ng vµ chóng t«i ®ang lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®Ó gióp «ng.

Tr©n träng

B¸c sÜ Torsen WieselChñ tÞch Gi¶i thëng NOBEL Sinh lý häc – Y häc

381

Quèc Héi Ch©u ©uChñ tÞch TrÇn §øc L¬ngCéng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam§ång göi Bé Ngo¹i giao ViÖt namHµ Néi – ViÖt nam.

Tha ngµi Chñ tÞch,

Thay mÆt cho §¶ng CÊp tiÕn Liªn Quèc gia vµ thay mÆt cho tÊt c¶ nh÷ng ai tin vµo gi¸ trÞ cña QuyÒn Con ngêi, t«i khÈn cÊp c¶nh b¸o vµ lªn ¸n m¹nh mÏ viÖc b¾t tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang.

C¶nh s¸t cña çc «ng ®· b¾t «ng Giang v× «ng cã çc tµi liÖu ®îc xem lµ nghiªm träng ®èi víi §¶ng Céng s¶n. Nh Ngµi cã thÓ dÔ dµng nhËn ra, quyÕt ®Þnh nµy cña çc ngµi vi ph¹m nguyªn lý c¬ b¶n vÒ tù do ng«n luËn vµ tù do quan ®iÓm.

382

Chóng t«i lÊy lµm tiÕc r»ng mÆc cho nh÷ng nguyÖn väng thiÕt tha vÒ d©n chñ vµ luËt ph¸p cña ngêi d©n ViÖt Nam trong vµ ngoµi níc, Ngµi, ngêi ®¹i diÖn cao nhÊt cña §¶ng Céng s¶n ®· quyÕt ®Þnh kh«ng tu©n theo nh÷ng yªu cÇu më réng tù do vµ t«n träng çc quyÒn c¬ b¶n.

¤ng Chñ tÞch, t«i khÈn thiÕt kªu gäi cho ®iÒu r»ng «ng Giang vµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi tï chÝnh trÞ vµ kh¸c biÖt quan ®iÓm ph¶i ®îc tho¸t khái ngôc tï vµ kªu gäi ngµi tèi hËu quyÕt ®Þnh ®Ó thÓ theo yªu cÇu cña ngêi d©n ViÖt Nam v× d©n chñ, luËt ph¸p vµ mét x· héi thÞ trêng më cöa. Brusels 29 th¸ng 3 n¨m 1999Olivier Dupuis,§¹i biÓu Quèc héiTæng BÝ th ®¶ng CÊp tiÕn Liªn Quèc gia.

Héi §Þa VËt Lý Th¨m dß Hoa kú

Chñ tÞch : Brian H. RusellSuite 610,715 fith Avenue SWCalgary, Alberta, Canada T2P EX8

Chñ tÞch TrÇn §øc L¬ngC«ng Hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam

383

§ång göi Bé Ngo¹i giao ViÖt namHµ néi , ViÖt Nam.

Göi qua Fax 011.844.823 1872.

Chñ tÞch TrÇn §øc L¬ng kÝnh mÕn,

Lµ Chñ tÞch cña Héi §Þa VËt lý Th¨m dß ( SEG ) mét tæ chøc quèc tÕ chó träng vµo ph¸t triÓn khoa häc §Þa VËt lý, t«i muèn chuyÓn ®Õn ngµi mèi quan t©m cña chóng t«i vÒ mét trong nh÷ng c«ng d©n cña ngµi, tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang ®· dêng nh lµ bÞ b¾t kh«ng cã kÕt téi vµ kh«ng cã mét tin tøc nµo vÒ t×nh tr¹ng cña «ng ®îc th«ng b¸o ®Õn gia ®×nh «ng.

SEG cã rÊt nhiÒu Ban vµ çc Héi liªn quan trªn thÕ giíi, mét trong sè ®ã lµ Héi §Þa VËt lý ViÖt Nam. Lµ chñ tÞch cña tæ chøc nµy, ®¹i diÖn cho h¬n 15.000 thµnh viªn trªn toµn thÕ giíi vµ víi çch nh×n r»ng TiÕn sÜ Giang lµ thµnh viªn cña SEG vµ thµnh viªn cña Héi §Þa VËt lý ViÖt Nam, t«i c¶m thÊy ®ã lµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh chuyÓn ®Õn ngµi mèi quan t©m vµ yªu cÇu tr©n träng cña chóng t«i theo tinh thÇn cña quyÒn con ngêi vµ chñ nghÜa nh©n ®¹o mµ theo ®ã tÊt c¶ chóng ta tu©n theo, r»ng gia ®×nh cña tiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang ph¶i cã ®îc çc minh chøng hiÖu lùc vµ lËp tøc vÒ an toµn vµ quyÒn lîi cña anh em vµ con çi.

§Þa chØ th ®iÖn tö cña t«i lµ: brian@hampson - rusell.com, vµ sè fax ë Canada lµ: 403-265-6651 vµ sè ®iÖn tho¹i t¹i c«ng së lµ 403-265-3225.

384

mailto:brian@hampson

T«i lÊy lµm h¹nh phóc ®îc chuyÓn bÊt kú th«ng tin nµo tíi gia ®×nh «ng ta.

Chñ tÞch L¬ng, t«i tr«ng mong nghe tin tõ «ng trong t¬ng lai gÇn vÒ vÊn ®Ò v« cïng quan träng nµy.

Tr©n träng

Brian RusselChñ tÞch SEG

§ång göi : Bé Ngo¹i giao Mü Bé Ngo¹i giao Canada Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Ban BÇu cö Tæng thèng Paul Hummel Bµ NguyÔn ThÞ H»ng

Quèc Héi Hoa Kú

385

Thîng nghÞ viÖnWashington 205-15-0546


Thñ tíng Phan V¨n Kh¶iV¨n phßng Thñ tíngHoµng Hoa Th¸mCéng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt NamHµ néi.

Ngµi Thñ tíng t«n kÝnh,

Chóng t«i viÕt th nµy ®Ó bµy tá mèi quan t©m tha thiÕt cña chóng t«i vÒ vô b¾t gi÷ TiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang. TiÕn sÜ NguyÔn Thanh Giang lµ mét nhµ §Þa VËt lý ®¸ng kÝnh träng vµ lµ mét nhµ viÕt v¨n, ®· bÞ b¾t t¹i Hµ Néi v× lý do lu gi÷ çc tµi liÖu “ chèng Céng s¶n ”.

ThËt ®¸ng tiÕc, ®©y kh«ng ph¶i lµ lÇn ®Çu tiªn TiÕn sÜ Giang ®· bÞ nhµ cÇm quyÒn quÊy rèi v× ®· bµy tá mét çch «n hoµ quan ®iÓm cña «ng ë ViÖt Nam. Vµo th¸ng giªng n¨m 1997, «ng NguyÔn Thanh Giang ®· viÕt bµi “ Nh©n quyÒn – Kh¸t väng ngµn ®êi ”. Bµi viÕt nµy ®· bµn b¹c vÒ tÝnh phæ biÕn cña QuyÒn Con ngêi vµ kÕt luËn r»ng “ ThÕ giíi cÇn thèng nhÊt hµnh ®éng v× QuyÒn Con ngêi ”. Trong th¸ng ba n¨m 1997, TiÕn sÜ Giang ®· bÞ triÖu ®Õn tríc ban V¨n ho¸ T tëng Trung ¬ng ®Ó “ ®Êu tè ”.

386

Chóng t«i cïng víi Bé Ngo¹i giao Mü kªu gäi chÝnh phñ ViÖt Nam tr¶ l¹i tù do cho tiÕn sÜ Giang 63 tuæi. Chóng t«i rÊt quan t©m v× tù do ng«n luËn ®îc Tuyªn ng«n ThÕ giíi vÒ Nh©n quyÒn b¶o vÖ vµ HiÖp íc Quèc tÕ vÒ QuyÒn ChÝnh trÞ vµ C«ng d©n b¶o vÖ vµ còng ®· ®îc nhµ níc ViÖt Nam ký kÕt .

Chóng t«i rÊt muèn cã ®îc nh÷ng th«ng tin cËp nhËt vÒ t×nh tr¹ng cña TiÕn sÜ Giang.

Çm ¬n sù quan t©m cña Ngµi vÒ vÊn ®Ò nµy.

Chóng t«i mong ®îi tr¶ lêi sím cña Ngµi.

Ch÷ ký cña 27 Thîng nghÞ sÜ Hoa Kú.

387

3 trang photo 27 ch÷ ký

388

389

Vò cao quËn

Kh¸t väng lßng ®Êt - lßng ngêi§äc nh÷ng vÇn th¬ ®Þa chÊt cña Thanh

Giang

LÈn thÈn ngåi ch¾p mÊy vÇn th¬.Tõ m¹ch ch¶y dßng " S«ng Xanh " ng¾t.Trµn " Trªn mét hµnh tr×nh ®Þa chÊt " *" Nh÷ng dÆm ®êng " T©y B¾c, T©y Nguyªn.DÊu ®¸y ba l« nçi nhí kh«n quªn." Nhí vÒ Em, nhí vÒ thµnh phè "Hoµ ©m thanh mêi hai viªn ®¸ cæ ( 1 )Cø ng©n nga, rÒn rÜ m·i kh«ng ngõng !§Ó " Nãi víi Em vÒ viªn ®¸ thêng "VËt v· m·i díi tÇng s©u nguyªn thuû.Nh " Nhµ ®iÒn kinh " ngµy ®i, ®ªm nghØ" Hoa - Anh - T×m " mét b«ng tÆng cho em." §«i ch©n nßi " anh m¬ thÊy ®ªm ®ªmCø ®¹p m·i trong bµo thai bÐ báng." §ªm ch©u thæ "giã µo µo gîi sãng§Ó nhÊp nh« uèn lîn " Lóa n«ng trêng ".Chît ®Õn, chît ®i ... ®Ó " Nhí " víi th¬ng." T©m t chiÒu " nghÜ vÒ " §ªm xa çch ".Lßng ®au ®ín quÆn m×nh nh " §éng ®Êt ".

390

Nhí vÒ em vµ th¬ng mÊy vÒ con.Th¬ng l¸ giµ Êp ñ nh¸nh chåi non.Chê anh vÒ " C©y bÇu lªn giµn " nhÐ!Vµ løc ®ã ... anh võa ng©m, võa kÓ:Mét " Bµi th¬ vÒ chó ngùa thå ".Vît qua ®Ìo, nh÷ng d·y ®¸ l« x«.Hoa ®µo në, mét vÇng hång rùc rì ¤i ! " TÝn hiÖu "... b¸o xu©n vÒ råi ®ã!H¹ çi ba l«, ngõng tay bóa gâ." TÕt trong thung lòng ", ta l¹i víi ... taPhiÕn ®¸ nh½n qu©y l¹i thµnh nhµM¨ng chÊm muèi võng vît qua nçi nhí !Hæn hÓn quÆn ®au, ta nghe ®Êt thëNham th¹ch trµo s«i, kho¶nh kh¾c " Mµu xa ".§Ønh chon von t¸m híng giã ®ïaL¹i sõng s÷ng " Th¸p khoan trªn ®Ønh nói "LÉn lén xèn xang, mõng mõng, tñi tñi" Nghe chim " ®µn vç çnh bay ngangPh¬ - lèt - siu ( 2 ) ¬i! Ta ngîp víi kh«ng gian§µnh dïng ch÷ " V« §Ò " cho th¬, ta viÕt ...Hìi thÇn Pª- Lª ( 3 )! dï Nµng gµo thÐt Sîi dung nham cø quÊt m·i lªn trêi§Êt cø chuyÓn rung, biÓn cø trµo s«i.Kh«ng ¸t ®îc Ta nghÑn ngµo tiÕng khãc.Kh«ng ¸t ®îc ta...

mét lêi nguyÖn íc: Tù do ¬i !

H¶i Phßng 30- 4- 1999

391

-----------------------------1- Mêi hai viªn ®µn ®¸.2- Floss silk: mét c©y ë Caliornia cã hoa nh c©y g¹o ë ViÖt Nam3- PÐlÐ: N÷ thÇn löa ë ®¶o Hawai ( theo T.G )* Ch÷ trong ngoÆc lµ tªn çc bµi th¬ cña Thanh Giang

Lª Minh Phóc Liªn hiÖp Khoa häc §Þa VËt lý-§Þa chÊt

§äc th¬ NguyÔn Thanh Giang

NguyÔn Thanh Giang cã th¬ ®¨ng b¸o tõ nh÷ng n¨m 50. Nh÷ng n¨m chèng Mü th¬ anh xuÊt hiÖn kh¸ ®Òu ®Æn trªn çc b¸o trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, nhiÒu nhÊt ë b¸o V¨n NghÖ, kÓ c¶ ë T¸c PhÈm Míi. Th¬ anh ®· tõng ®îc in chung vµo mét sè tuyÓn tËp nh : Ngän ®Ìn ®øng g¸c, Søc míi, Hai bµn tay ta, §Ønh Hµm Rång ... HÇu hÕt ®îc gom l¹i trong mét tËp mang tªn “Nh÷ng MÈu QuÆng däc ®êng” víi bót danh Thanh Giang.

§äc “ Nh÷ng MÈu QuÆng däc ®êng ” biÕt anh ®· tõng :

Sím ghÐ §«ng Khª cßn ©m vang tiÕng sóng

392

ChiÒu dõng B«ng Lau väng tiÕng h¸t mõng c«ng Ph¨ng Si P¨ng ngót ngµn vßi väi th¸c m©y tu«n Nghe mçi bíc níc non thÇm nh¾c nhë ( Nh÷ng dÆm ®êng ) LÏo ®Ïo theo anh lµ chó ngùa thå víi lØnh kØnh Nµo bóa, choßng, xoong b¸t, chiÕu ch¨n Nµo mÉu quÆng ngµy thªm ®Çy tói

VËy mµ “ thÇy trß ” vÉn

Lªn ®Ìo ChÑn cá gianh trïm lÊp lèi Dèc Lòng P« chïn gèi vÉn cßn xa §êng Xa Teo ch©n bÊm r¸ch lÇn da §øt h¬i thë vÉn cïng ta vît tiÕp ( Bµi th¬ vÒ chó ngùa thå )

Giäng th¬ anh vang lªn chÊt anh hïng ca khi nãi vÒ “ ngêi b¹n ®ång hµnh ” cña m×nh

Lµ con nh÷ng ®oµn thå ch©n thÐp §êng tiÕp vËn xa sóng ®¹n ngh×n c©n §ªm xuÊt qu©n vç mãng hý vang rõng RÇm rËp cïng cha anh ®i më ®êng th¾ng lîi

Nay lªn gi÷a nh÷ng ngµy xanh vêi vîi Ngùa rung bêm næi giã cuén m©y theo

393

Lng nhÉy må h«i loang lo¸ng n¾ng ®Ønh ®Ìo §u«i phe phÈy, reo l¸ rõng xao x¸c

Cø thÕ mµ “ B¸m vµo gèc c©y, víi lªn tÇng m©y ” ®Ó råi ®Õn lóc

Tëng chØ cßn kia s¾c xanh th«i Chît ngo¶nh l¹i tõ v¾ng im vò trô §êng mßn xuèng b¶n díi xa Çnh chim mêi vÒ tæ Êm díi xa M¶ng m©y tr¾ng tuæi th¬ h»ng mong göi çnh diÒu Díi xa ... ( Ghi chÐp trªn mét hµnh tr×nh ®Þa chÊt )

ë çi ®é cao “ Sao në trong tÇm víi ” Êy, tríc m¾t nhµ th¬ ®Þa chÊt nµy lµ c¶ mét vò trô ®Çy tµi nguyªn kho¸ng s¶n Nµy ng«i ®á, rùc lß gang ®ang s«i Nµy ng«i tÝm, biÕc s¾c thÐp t«i giµ Nµy viªn ngäc xanh lung linh bªn vµnh nãn Nµy chiÕc nhÉn vµng cha ngãn tay ®eo

ThÕ råi thùc h lÉn lén vµ l·ng m¹n ®Õn çi møc ®ang ngñ bçng giËt m×nh thÊy

Chît lìi liÒm tr¨ng mãc c¨ng d©y lÒu

394

lµm mäi ng-êi söng sèt

Trong “ çi l¹nh trªn cao nh kim ch©m vµo da thÞt ” ghª gím thÕ mµ chµng trai ®Þa chÊt cã lÏ kh«ng kÐm ®a t×nh ngµy nµo cßn m¬ thÊy d¾t tay tiªn n÷ ®i d¹o suèt ®ªm bªn luèng c¶i sen ®¬m hoa vµng rùc rì cña m×nh

Tríc l¸n trång thªm luèng c¶i sen Bím rõng l¸c ®¸c ®Õn lµm quen GiËt m×nh, mét sím hoa vµng choÐ M¬, suèt ®ªm ®i d¹o víi tiªn ( Luèng c¶i sen )

Cã lÏ chÝnh anh chµng tõng chuÖnh cho¹ng tríc ¸nh m¾t cña c« g¸i MÌo b¸n ®µo vµ còng ®ång thêi lµm c« lóng tóng ®¸nh r¬i tiÒn vµo choÐ rîu

C« g¸i MÌo b¸n ®µo b»ng khoÐ m¾t §¸nh r¬i tiÒn vµo choÐ rîu trong veo T«i ngíc nh×n Ph¨ngSiP¨ng ng©y ngÊt ChuÖnh cho¹ng nh bíc ngùa lªn ®Ìo ( Sa Pa )

Nhng råi, da diÕt sao lµ nçi nhí.

Lóc ë rõng th× :

Ta n»m ®©y ngöi mïi l¸ môc

395

Nhí mïi bïn sùc nøc nh÷ng mïa chiªm Con ®êng nhá trªn ®ång quª tÝt t¾p R¬m r¹ r¶i ®Çy quÊn quýt ch©n em

§ªm ngñ ®iÕm canh tuÇn tr¨ng ®Ñp Nhí bê xa con ç chÐp vît ®¨ng Trong ®Çm lÇy tiÕng ai xua kÐt Líi dùng ngang trêi ®ãn c¶ tia tr¨ng ( Nhí )

Vµ : Cho anh göi lßng vÒ xãm cò N¬i bãng dõa rñ m¸t nh÷ng tuæi th¬ N¬i bê d©u «m Êp nh÷ng con ®ß Dßng níc mÆn thÊm ®«i bê çt ®á ( Nhí vÒ xãm cò )Khi xa ®Êt níc th× : Mïa xu©n ®i xa nhí mÇu xanh Tæ quèc Th¸ng giªng chao çnh Ðn trong hån U-ran ®éi m©y nh d¸ng ngêi trÇm mÆc ¥i hoµng Liªn S¬n, ¬i Ngò Hµnh S¬n !

Xa çnh rõng dÇy xµo x¹c tre b¬ng Nhí mét v¾t c¬m lam chia n¨m bÈy ®øa Thung l¹nh thiÕu ch¨n «m nhau n»m kh«ng ngñ Nghe nai gäi b¹n t×nh heo hót rõng ®ªm ( §ªm xa çch )

396

Khi ®øng tríc thung lòng Silicon ë California th× :

Mªnh m«ng Thung lòng Hoa Vµng Ngì sim biÒn biÖt ®åi hoang bªn trêi DÉu vµng r¬i. DÉu vµng r¬i VÉn ngan ng¸t tÝm mét thêi nhí nhau ( MÇu xa )

Nçi nhí thËt lµ kh¾c kho¶i mµ còng thËt lµ bÒn bØ. Vît qua c¶ sù óa vµng cña thêi gian, ®¹p lªn c¶ søc çm dç cña b¹c vµng : “ DÉu vµng r¬i. DÉu vµng r¬i ” …

Khi vÒ thµnh phè th×

Nhí ng©y ng©y mÇu n¾ng ¬m b¶n Thæ S¬ng tr¾ng gi¨ng ªm ¶ m¸i tranh MÌo Nhí suèi dÉn ®êng rãc r¸ch vui reo TiÕng giã h¸t ru mçi ®ªm rõng thao thøc

Vµ, ®©y n÷a, cã ph¶i chÝnh lµ c« g¸i ®· tõng vÉy theo nh¾n mêi : “ Çn bé ®i tèi vÒ nhí ch¬i em nhÐ ! ” kh«ng ? ( C©u nµy ®· ®îc dÞch ®óng nghÜa lµ : çn bé ®i lµm viÖc tèi vÒ nhí qua nhµ em ch¬i nhÐ ! )

C« g¸i ChiÒng Ngµm vÉn lªn nói em ? Nh÷ng quÆng ®Ñp trong ®êi kh«ng hiÕm Sao nhí riªng mét s¾c trêi tim tÝm

397

MÈu quÆng em t×m tõ mét hè bom

H¼n lµ anh ®· ph¶i phÊn ®Êu gian khæ biÕt chõng nµo ®Ó vît qua ®îc nçi nhí khi ph¶i xa çi miÒn quª mµ

L¾m lóc tëng kh«ng rêi xa ®îc ¤i çt s«ng TuÇn nh miÕt díi ch©n ¤i níc giÕng Chïa giê cßn thÊm ngät N¾ng cån Gång vÉn Êm sau lng ( Nhí )

ë ®Êy kh«ng chØ cã hä hµng, th©n quyÕn mµ cßn cã nh÷ng em häc sinh cò ngµy nµo cña anh nay bçng ®îc ®äc tªn trªn b¸o nh nh÷ng anh hïng

C«ng viÖc bén bÒ Ýt khi håi tëng l¹i Nay bçng gÆp em trªn dßng b¸o ®¬n s¬ Tªn mçi ®øa, anh båi håi gäi m·i Nhí çc em … ngan ng¸t mét rõng dõa

õ nhØ ! çc em giê ®· lín Tuæi çc em, tuæi chÞ TuyÓn, chÞ H»ng Xa häc sö, mÕn yªu TrÇn Quèc To¶n Nay çc em theo anh Trçi, chÞ V©n

398

( Nhí vÒ xãm cò )

Vµ thÕ lµ h×nh ¶nh xãm quª nhá bÐ ngµy nµo bçng rùc s¸ng lªn Con s«ng TuÇn, con s«ng xa nho nhá Trªn b¶n ®å cha ®ñ mét nÐt ghi Nay dµo d¹t lßng anh sãng vç Mçi gîn l¨n t¨n loÐ mét ¸nh sao khuya

Tuy nhiªn, anh kh«ng chØ nhí víi th¬ng, ®«i khi anh còng suy t, còng triÕt lý b»ng nh÷ng chÊt liÖu ®Þa chÊt. H·y nghe anh nãi vÒ nh÷ng viªn ®¸ thêng : Em cã bao giê suy nghÜ ®Ó yªu h¬n Nh÷ng viªn ®¸ thêng, ®©u còng gÆp Çi líp r¾n bao ngoµi Tr¸i §Êt Gi÷ ta døng v÷ng díi trêi trong ( Nãi víi em vÒ viªn ®¸ thêng )

Çi líp r¾n gåm qu¶ng ®¹i nh÷ng “ viªn ®¸ th-êng ” ®ã cã tÊt c¶ nh÷ng ®øc tÝnh tèt ®Ñp cña quÇn chóng, cña nh©n d©n : ®øc khiªm nhêng, søc bÒn bØ, tÝnh hîp quÇn :

§¸ r¶i ®êng vµ ®¸ dùng lÇu trang Kiªn nhÉn, miÖt mµi cïng im lÆng

399

Nèi víi m©y hay ®øng bªn ®Çu sãng MÇu lµnh kh«ng phai tríc thêi gian

Dï lµ tõ ruét ®¸t tråi lªn Dï tù thiªn hµ nµo bay ®Õn §¸ r¾n khoÎ víi ®¸ giµ bë vôn TÊt c¶ ®Òu khiªm tèn lÉn vµo nhau

Trong çi hîp quÇn qu¶ng ®¹i nµy th× nh÷ng

Viªn ®¸ trÎ thêng vu«ng thµnh s¾c c¹nh Soi phÝa nµo còng thÊy mÆt håi quang

Mçi ç thÓ ®Òu lÊp l¸nh s¾c mÇu, nhng tÊt c¶ khi hîp nhÊt th× trë thµnh mét hoµ ®ång b×nh dÞ, ch¾c khoÎ.

§¸ tr¨m s¾c nh chim ca tr¨m giäng Mµ tho¸ng qua tëng nghe mét ©m trÇm

Cho nªn, em ph¶i biÕt tr©n quý c¶ nh÷ng viªn ®¸ thêng . Bëi v× Hßn ®¸ x¸m lÉn trong mÇu cá Trong trêi chiÒu bÒ bén nói non xa Mµ em nhØ, nÕu biÕt yªu mÇu x¸m Êy

400

Bao giê ta còng cã lêi ca

Anh lµm th¬ chñ yÕu chØ ®Ó gi·i bÇy xóc c¶m, béc b¹ch t©m t, Ýt gät ròa, kh«ng kü thuËt, tuy nhiªn, ®«i khi sù h×nh tîng ho¸, nh©n çch ho¸, tr¸ng ca ho¸ xuÊt ph¸t tõ xóc c¶m m¹nh ®· bét khëi thµnh tÝnh nghÖ thuËt, tÝnh t tëng rÊt cao.

H·y xem anh t¹c lªn khung trêi hïng vÜ chiÕc m¸y khoan ®Þa chÊt th« s¬ cña m×nh

Nh chiÕc com-pa më trong lng chõng giã GhÕch bªn trêi, ®o m·i tËn xa xa

Lùc lìng qu¸, nh÷ng ®ßn ngang, èng chèng MÇu s¾t n©u v¹ch nÐt ®Ëm trong m©y TiÕng bóa, tiÕng clª vang ®Çy thung lòng Çnh ban mÒm xoÌ nân nh÷ng vµnh tai ( Th¸p khoan trªn chãp nói )

H·y chiªm nghiÖm mét bøc tranh sung m·n cña mïa mµng

Chim bay lªn, h¹t vµng v¬ng trong çnh H¹nh phóc theo ®i trang tr¶i tr¨m miÒn ( §Êt ch©u thæ )

401

H·y nghe anh kÓ vÒ mét b÷a liªn hoan “ méc tån ” BÊy l©u m¨ng chÊm muèi võng B÷a nay riÒng mÎ th¬m lõng suèi khe ...... Trë m×nh nghe cém díi lng CÇm lªn mÈu quÆng cßn th¬m mïi riÒng ( TÕt trong thung lòng )

Cã lÏ trong v¨n ch¬ng ViÖt Nam, ®©y lµ bµi th¬ thÞt chã thanh lÞch duy nhÊt. Kh«ng hÒ nãi ®Õn thÞt chã nhng ngêi ®äc vÉn c¶m thÊy ®Ëm ®µ h¬ng vÞ, thÊy to¸i lo¸i, ®· ®êi, mµ... kh«ng hÒ quªn nghÒ nghiÖp.

H·y nghe anh t¶ çi nãng

Sµng ThÇn cao h¬n mÆt biÓn trªn ngµn mÐt N¾ng tra nh ¸p s¸t mÆt trêi Hoa lau në bung ra hÕt Ve rang ®á l¸ rông t¬i bêi

Nãng ®Õn nçi : Chó ngùa t¶i l¬ng ®ªm qua ®· chÕt Da bäc vµo x¬ng nh chiÕc kh¨n v¾t kiÖt

402

M¸ng níc ®Çu nhµ chØ tý t¸ch r¬i TiÕng ho½ng déi vÒ kh« khèc

VËy mµ sù sèng vÒ ®ªm ë ®©y vÉn ít ¸t ®Õn “ l¨n lãc ®¸, mª mÈn ®êi ”.

M¨ng rÊt ®¾ng, rau tÇu bay rÊt ch¸t Nhng sao cø phõng phõng hoa anh tóc §Ó ®ªm ®ªm s¬ng b¶i ho¶i r¬i Vµ s¸ng s¸ng ai ph¬i v¸y MÌo tr¾ng triÒn ®¸ x¸m ( NghÞch lý ë Sµng ThÇn )

Cã çi h¬i nång r¬u thÞt ë “ TÕt trong thung lòng ”, cã çi tr¨ng hoa bªn “ Luèng c¶i sen ”, cã çi kh«ng khÝ “ sex ” trong “ NghÞch lý ë Sµng ThÇn ” nhng b¶n th©n t¸c gi¶ th× vèn sèng ®¹m b¹c vµ lu«n híng thiÖn. Cã lÇn anh trång mét c©y bÇu. C©y bÇu lín nhanh qu¸. Anh vui mõng lµm giµn cao cho bÇu leo lªn song kh«ng quªn dÆn dß :

Cha ®Õn tr¨ng ®©u Vßm sao xa l¾m ChØ vµng thªm n¾ng Léng thªm giã trêi

Vµ anh chØ thùc sù vui mõng khi thÊy

Tho¸ng ®©u hiªn ngoµi

403

X«n xao l¸ rîp §êng xa ai mÖt GhÐ ngåi th¶nh th¬i ...... Yªu sao d©y bÇu Lªn tíi giµn cao L¸ xoÌ bãng m¸t Ruét cµng tr¾ng phau ( C©y bÇu lªn giµn )

Bµi th¬ nµy anh ®Ò tÆng : “ ViÕt cho con ”.

Tuæi trÎ, anh ¦íc lµm mét nhÞp cÇu Dï tra mai ®æ gôc §ªm nay tr¨m toa tÇu Lao trªn m×nh xÇm xËp ( Th göi b¹n ë chiÕn tr-êng ) VÒ giµ, anh muèn xoÌ bãng m¸t ®Ó ®êng xa ai mÖt, ghÐ ngåi th¶nh th¬i Nh÷ng ngêi tõng gÇn gôi, tõng c«ng t¸c víi anh ®Òu thÊy anh lµ ngêi ®«n hËu cã çi t©m rÊt trong s¸ng. Anh Ýt ham vËt chÊt, Ýt kªu ca phµn nµn vÒ nh÷ng khã kh¨n, tr¾c trë nhng l¹i rÊt u thêi mÉn thÕ. ChÝnh v× thÕ mµ tr¸n ngêi u tph¬i tr¾ng c¶ hoµng h«n M©y ®· b¹c ®Çu ChiÒu ®· rªu phong

404

ThÇm thÜ m·i tiÕng r× rÇm suèi nhá Thao thøc m·i tiÕng Çm µo th¸c ®æ Tr¸n ®¸ ph¬i tr¾ng c¶ hoµng h«n ( T©m t chiÒu )

ChÝnh v× thÕ mµ anh thÊy m×nh cha thÓ giµ ®îc

Sím th¬m trinh b¹ch khi nhµi në ChiÒu cha nh¹t ®îc huÖ ®¬ng h-¬ng ( Hoa-anh-t×m )

Cho nªn ®Õn §µ L¹t, anh cµng ngÈn ng¬ kh¾c kho¶i

Hå vÉn Xu©n H¬ng, ®Çu ®· b¹c Th¸c Prenn tr¾ng xo¸ vÉn cßn reo ( §µ L¹t )

Bµi th¬ sau ®©y cã thÕ xem lµ tuyªn ng«n vÒ cuéc sèng cña anh :

Nghe Chim Rõng gÇn ®Çy hoa Rõng xa ®Çy chim

405

Giäng thÊp giäng cao chen nhau trong giã Ho¹ My §Êt mõng nh÷ng tay bóa võa t×m thÊy than S¸o N©u mõng t×m thÊy s¾t Hoµng YÕn mõng t×m thÊy vµng B¹ch YÕn mõng t×m thÊy thiÕc Vµng Anh mõng t×m thÊy ®ång ... vµ LiÕu §iÕu, Bå N«ng vµ Chµo Mµo, S¸o §¸ ...

* Ai qua suèt rõng gÇn ThÊy hoa ®á thÊm vµo h¬i thë Ai ®i hÕt çnh rõng xa SÏ nghe lßng ®Çy ¾p chim ca

Thanh Giang ®· qua suèt rõng gÇn nªn hoa ®á ®· thÊm vµo h¬i thë. Anh vÉn cßn ®Çy nghÞ lùc vµ ®ang ®i hÕt çnh rõng xa ®Ó ®îc nghe lßng ®Çy ¾p chim ca .

Lª Minh Phóc

406

Documents

Suy T · Web viewNh©n lo¹i v¨n minh ®· lªn tiÕng b o vÖ «ng. ng céng s n, hay nãi cho ®óng, mét nhóm nh÷ng kÎ cÇm quyÒn ®éc tµi ®ang ph i ®èi mÆt víi nh÷ng