ŚWIAT NAUKI 2013

SPIS TREŚCI

nr 1(257)

ARTYKUŁY INNOWACJE 28 Idee zmieniające świat FIZYKA 40 Niekwantowe kwanty / David Tong ZMIANA KLIMATU 44 Nasze srogie zimy / Charles H. Greene ETYKA I MEDYCYNA 50 Czy badania nad lekami są uczciwe? / Charles Seife ASTRONOMIA 58 Cztery gwiezdne noce / Anna Frebel KONSERWACJA DZIEŁ SZTUKI 64 Tajemnica znikających dagerotypów / Daniel Grushkin NEURONAUKI 68 Teoretyk umysłu / wywiad Garetha Cooka STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Palmowe nieszczęście / Redakcja Scientific American SKANER 8 Rodzicielskie strategie FORUM 23 Igłą w najmłodszych / Kathleen A. Ryan ZDROWIE 24 Glony zabójcy / Tomasz Jagielski TECHNOFAKTY 27 Pilot w głowie / David Pogue UMYSŁ GIĘTKI 72 Pentomino / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Alpiniści zła / Michael Shermer

ANTY(PO)WAGA 75 Językowe łamańce / Steve Mirsky 76 Exlibris FAKTOGRAF 77 Planety są wszędzie / John Matson 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 2(258)

ARTYKUŁY ŚWIAT ZA 50,100 I 150 LAT NAUKA I TECHNIKA 22 Kartki z przyszłości. Latające samoloty. Rozbrojenie jądrowe. Terapie

genetyczne. Globalne wymieranie. Słoneczna geoinżynieria. Niewidoczne komputery / Mary Cummings, Ron Rosenbaum, Ricki Lewis, Thomas Lovejoy, Dawid W. Keith, Andy Parker, Ed Regis

WSZECHŚWIAT 34 Kosmiczne migracje. O tym, jak przyszłe pokolenia zaczną migrować

z naszej macierzystej Ziemi na inne planety lub dalej i jak to odbije się na nas wszystkich, jako gatunku / Cameron M. Smith

FIZYKA KWANTOWA 40 Dziwne i struno podobne. Nowo odkryte stany materii uosabiają to, co

Einstein nazywał „upiornym działaniem na odległość". Niedawno odpowiedzi na niektóre pytania dotyczące ich niewytłumaczalnych właściwości znaleziono w odległym zakątku fizyki: w teorii strun / Subir Sachdev

INŻYNIERIA MEDYCZNA 48 Bioniczne łącza. Nowa technika podłączania sztucznych ramion i dłoni do

układu nerwowego może pozwolić mózgowi równie sprawnie sterować protezą, jak naturalną kończyną / D. Kacy Cullen, Douglas H. Smith

NAUKI PRZYRODNICZE 54 Małe cuda. Mikroskopia świetlna ujawnia niezwykłe obrazy przyrody / Kate

Wong KLIMAT 60 Nadchodzą mega powodzie. Potężne strumienie pary wodnej, zwane

rzekami atmosferycznymi, co 200 lat wywołują w Kalifornii olbrzymie powodzie. Zmiany klimatyczne mogą zwiększyć częstość tych zjawisk / Michael D. Dettinger, B. Lynn Ingram

NEURONAUKI 68 Dialog zmysłów. Nasze zmysły współpracują ze sobą w większym stopniu,

niż podejrzewaliśmy. To, co słyszymy, zależy w dużej mierze od tego, co widzimy i czujemy / Lawrence D. Rosenblum

STAŁE RUBRYKI SKANER 6 Bezcenne planety. Skorpion mniej groźny. Oszukać smak. Oporny lód. Jak

odnaleźć się na Marsie. Przechytrzyć huragan. Wielkie Odbicie. Zachować dystans. Drzwi awaryjne. Papuga inżynier. Ryby ochroniarze.

WOKÓŁ NAUKI 17 To trzeba pilnie załatwić / Redakcja Scientific American

FORUM 18 Kreacjonizm, ewolucjonizm. I jedno, i drugie / Jacob Tanenbaum TECHNOFAKTY 19 Dotkliwy problem / David Pogue ZDROWIE 20 Zawartość mięsa w mięsie / Ferris Jabr UMYSŁ GIĘTKI 72 Świat, nauka i kwadraty / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Logikoodporność strukturalna / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Po bar micwie na Galapagos / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS FAKTOGRAF 77 Prawdziwe koszty ryzykownego zachowania / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 3(259)

ARTYKUŁY NEURONAUKI 28 Komórki pamięci. Wyniki ostatnich badań sugerują, że każdej znanej nam

osobie lub rzeczy może być przypisany zestaw neuronów kodujących określone pojęcia / Rodrigo Quian Quiroga, Itzhak Fried, Christof Koch

KOSMOS 34 Tajemnice pierwotnych meteorytów. Dzięki mikroskopowej analizie

najstarszych skał Układu Słonecznego - chondrytów - poznajemy szczegóły struktury naszego obszaru kosmosu z okresu tuż przed powstaniem planet / Alan E. Rubin

EWOLUCJA CZŁOWIEKA 40 Nieuchwytni przodkowie. Nowe znaleziska komplikują i tak już niezwykle

trudne zadanie identyfikacji naszych najstarszych przodków / Katherine Harmon

KLIMAT 48 Golfsztrom do rewizji. Powszechnie wiadomo, że wielki strumień cieplej

tropikalnej wody przemierzającej Atlantyk zapewnia Europie łagodne zimy. A może jednak to nieprawda? / Stephen C. Riser, M. Susem Lozier

TECHNIKA 54 Elektryczny bolid. Grupa studentów buduje pojazd elektryczny, który ma

pokonać prędkość 400 mil/h. Zaledwie kilka samochodów spalinowych dokonało dotychczas tego wyczynu / Gregory Mone

MEDYCYNA 60 Mit przeciwutleniaczy. Uświęcone przekonanie, że procesy utleniania leżą

u podłoża starzenia, a witaminy pozwalają zachować młodość, zostało właśnie podważone / Melinda Wenner Moyer

NAUKA OBYWATELSKA 66 Uwaga! Lecą dane! Próba zaangażowania ornitologów amatorów

w poważne badania naukowe zaowocowała lawiną danych, zmuszając do określenia na nowo zasad uprawiania nauki / Hillary Rosner

STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Uwaga na test przeznaczenia / Redakcja Scientific American SKANER 8 Groźne piaski. Patrz mi w oczy. Grenlandzka odporność. Probiotyczy

kawior. Człowiek a pasikonik. Poobijany mózg. Niepożądane drzewa. Księżycowa teoria. O czym mówią kropki. Umysł inny niż wszystkie.

FORUM 24 Bajka o dwóch Internetach / Michael Fertik

TECHNOFAKTY 25 Zupełnie jak prawdziwe / David Pogue ZDROWIE 26 Niebezpieczna gra / Deborah Franklin UMYSŁ GIĘTKI 72 Hurtownia kwadratów / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Wojna lewicy z nauką / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Koniec końców końca świata nie było / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS FAKTOGRAF 77 Czego się bać? / Fred Guterl 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 4(260)

ARTYKUŁY EWOLUCJA CZŁOWIEKA 26 Jak rodziła się nasza kreatywność. Nowe odkrycia wytworów dawnych

homininów skłaniają naukowców do zadumy nad początkami ludzkiej inteligencji / Heather Pringle

ASTROFIZYKA 34 Życie społeczne gwiazd. Wszystkie gwiazdy rodzą się w grupach, które

powoli rozpraszają się w przestrzeni. Nowa teoria usiłuje wyjaśnić powstawanie i rozpad takich grup, a także dlaczego nieliczne z nich przetrwały setki milionów lat / Steven W. Stahler

BIOLOGIA ROŚLIN 42 Pożegnanie z sokiem pomarańczowym. Niszczycielska choroba zabija

drzewa cytrusowe od Florydy po Kalifornię / Anna Kuchment TECHNIKA 50 Roboty zamiast pszczół. Tysiące maleńkich robotów poderwą się do lotu,

aby wspólnie wykonać powierzone im zadanie / Robert Wood, Radhika Nagpal, Gu-Yeon Wei

EPIDEMIOLOGIA 56 Pokswirusy znów grożą. Wprawdzie pokonaliśmy czarną ospę, ale jej

wirusowi kuzyni - ospa małpia i krowia (krowianka) - szykują się do powrotu / Sonia Shah

GENETYKA SĄDOWA 63 Gdy rząd żąda naszego DNA. Gromadzenie danych genetycznych przez

organy ścigania może zagrażać swobodom obywatelskim / Erin Murphy BIOINŻYNIERIA 68 Opowieść o pewnym delfinie. Delfin butlonosy imieniem Winter zranił się

i stracił ogon. Więc naukowcy dali mu nowy / Emily Anthes STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Gotowy? Cel! Badaj! / Redakcja Scientific American SKANER 8 Las deszczowy bez deszczu. Miniobieżyświaty. Matematyczne wygibasy.

Elektrokardiograf w komórce. Ogłupiający odlot. Stacja polarna na płozach. Bezsenność na orbicie. Skanowanie w warzywniaku. Jelita za mózg. Impaktowa loteria. Ochronny warkot silnika

FORUM 22 O co właściwie pytasz? / Dennis M. Bartels TECHNOFAKTY 23 Co autor miał na myśli / David Pogue

ZDROWIE 24 Nowa era medycznego monitoringu / Maryn McKenna UMYSŁ GIĘTKI 72 Śladem Hamiltona / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Dyktatorzy i twardogłowi / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Szorstka prawda / Steve Mirsky 76 EX LIBRIS FAKTOGRAF 77 Misja: Asekuracja 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 5(261)

ARTYKUŁY FIZYKA CZĄSTEK 36 Tajemnicze zwiastuny nowej fizyki. Neutrina, najdziwniejsze stwory

w menażerii cząstek elementarnych, wkrótce mogą zaprowadzić nas w niezbadane regiony Wszechświata / Martin Hirsch, Heinrich Päs, Werner Porod

32 Sekrety neutrin zapisane na niebie / Sudeep Das, Tristan L. Smith RAPORT SPECJALNY 34 Przyszłość medycyny. Wspomaganie samoleczenia ludzkiego organizmu.

Medycyna regeneracyjna może już wkrótce zrewolucjonizować leczenie chorób serca i schorzeń neurodegeneracyjnych, rozwiązać problem niedoboru dawców przeszczepów, a nawet w pełni regenerować tkanki. Niewykluczone, że w tym celu wystarczy wprowadzić do organizmu swoisty startowy zestaw naprawczy. Resztą zajmie się już natura / Christine Gorman, Katherine Harmon, Ferris Jabr

ENERGIA 44 Prawdziwa cena paliw kopalnych. W co inwestować? Wraz ze wzrostem cen

ropy naftowej to pytanie staje się coraz istotniejsze / Mason Inman PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA 48 Udręka porzuconego dziecka. Niedola osieroconych rumuńskich niemowląt

ujawnia psychiczne i fizyczne blizny z pierwszych lat życia pozbawionego troskliwej opieki i miłości / Charles A. Nelson, Nathan A. Fox, Charles H. Zeanah

BADANIA KOSMICZNE 54 Tani bilet w kosmos. Prywatne loty kosmiczne nie są już wyłączną domeną

bogatych turystów. Powstający obecnie komercyjny przemysł kosmiczny zrewolucjonizuje także badania naukowe / S. Alan Stern

EKOLOGIA 60 Ocalić rafę i ludzi. Na indonezyjskim archipelagu Raja Ampat miejscowa

społeczność zarządza projektem ochrony raf kolorowych o wyjątkowej w skali świata bioróżnorodności. Zapobiega nadmiernym połowom, starając się jednocześnie polepszyć własne warunki bytowe / Brendan Borrell

PALEONTOLOGIA 66 Seks dinozaurów. Naukowcy zaczynają odsłaniać tajemnice otaczające

erotyczne życie wielkich gadów / Brian Switek STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Szpiedzy nad głowami / Redakcja Scientific American

SKANER 8 Kosmiczne sekrety młodości. Żywe opatrunki. Pomoc medyczna

w kieszeni. Użyteczni, ale niepociągający. Słońce w biurowcu. Kwantowe aromaty. Pluton to za mało. Skrobia cenniejsza niż wolność. Żuk zapatrzony w gwiazdy

FORUM 22 Pospolite ruszenie w chińskiej sieci / Guobin Yang TECHNOFAKTY 23 Te wspaniałe wyświetlacze / David Pogue ZDROWIE 24 Organizm w szoku / Maryn McKenna UMYSŁ GIĘTKI 70 Superpozycje i lustra / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Wątpliwy dowód / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Widać jak na dłoni? / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS FAKTOGRAF 77 Ciepło w głębinach / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 6(262)

ARTYKUŁY RAPORT SPECJALNY PRZYSZŁOŚĆ PRODUKCJI NOWA WIELKA RZECZ 24 Wstęp / Ricardo Hausmann 26 Mój szef, robot / David Bourne 30 Tworzywa jutra / Steven Ashley 32 Wydrukować niemożliwe / Larry Greenemeier 36 Narodziny nanomaszyn / Mihail C. Roco 38 Wyprodukowano w komputerze / James D. Myers NEURONAUKI 40 Zalążki demencji. Łańcuchowa reakcja powstawania toksycznych

białek może być podłożem rozwoju choroby Alzheimera czy Parkinsona i szansą na opracowanie nowych, jakże potrzebnych terapii / Lary C. Walker, Mathias Jucker

PLANETOLOGIA 46 Mars w ruchu. Powierzchnia Marsa podlega ustawicznym zmianom. Czy

jedną z przyczyn jest płynąca woda? / Alfred S. McEwen EWOLUCJA 54 Hybrydowi ludzie. Badania DNA sugerują, że wczesny Homo sapiens

krzyżował się z innymi gatunkami ludzkimi, a proces ten mógł odegrać kluczową rolę w naszych sukcesach ewolucyjnych / Michael F. Hammer

NOWE CHOROBY 60 Zalew zarazków. Oceaniczne ssaki zabija nieprzewidziane zagrożenie:

patogeny kotów, ludzi i innych organizmów lądowych / Christopher Solomon

BIOCHEMIA 66 Cząsteczki z drugiej strony lustra. Chemia procesów życiowych bazuje na

aminokwasach o określonej konfiguracji przestrzennej. Wyjątków jest jednak zaskakująco wiele / Sarah Everts

STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Szpiedzy sabotują program ochrony zdrowia / Redakcja Scientific

American SKANER 8 Pominięta biologia. Pożytki z katastrofy. Nadzieja dla noworodków.

Kosmiczne małolaty. Podróż w skorupie. Skąd ta woda? Standard niestandardowy. Mrówcze wojny. Wojsko bardziej zielone. Szwedzkie winnice? Kuchenna biochemia.

FORUM 20 Mądrość w liczbach / Geoffrey West TECHNOFAKTY 21 Która to muza? / David Pogue

ZDROWIE 22 Bakterie na nieświeży oddech / Maryn McKenna UMYSŁ GIĘTKI 70 Zbawca Narodu – reaktywacja / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Wystrzałowa nauka / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Sałatka z boczkiem, bakłażanem i czym?! / Steve Mirsky 76 EX LIBRIS FAKTOGRAF 77 Edukacyjna dysproporcja / John Matson 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z archiwum Scientific American

nr 7(263)

ARTYKUŁY NAUKI PRZYRODNICZE 26 Jak maleńkie rośliny władały kiedyś morzami / Ronald Martin,

Antonietta Quigg FIZYKA 32 Kwantowe paradoksy? Są tylko w naszych umysłach / Hans Christian

von Baeyer NEURONAUKI 38 Przepustka do mózgu / Jeneen Interlandi KLIMAT 44 Huragan stulecia (co dwa lata) / Mark Fischetti CHEMIA 54 Zamęt w układzie / Eric Scerri KLIMAT 60 Cykle pierścieni / Marissa Fessenden PSYCHOLOGIA 63 Pokonać stereotyp / Ed Yong INFORMATYKA 66 Internet na krawędzi / Larry Greenemeier STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Czy warto je ożywiać?/ Redakcja Scientific American 8 SKANER FORUM 22 Reformy w przetwórni pomysłów / David A. Kappos TECHNOFAKTY 23 Czy zaakceptujemy cyborgi? / David Pogue ZDROWIE 24 Co w trawce piszczy / Roxanne Khamsi UMYSŁ GIĘTKI 70 Krótkowzroczne Światowidy / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 CSI: Nauka / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Krowa z judaszem / Steve Mirsky

76 EX LIBRIS FAKTOGRAF 77 Ryzyko zaniechania / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 8(264)

ARTYKUŁY ASTRONOMIA 24 Poranek odległych światów / Michael D. Lemonick MEDYCYNA 32 Pierwsze spojrzenie / Pawan Sinha ŚRODOWISKO 40 Cieplarniane brudy / David Biello ETOLOGIA 46 Zwierzęta w żałobie / Barbara J. King CHEMIA 52 Noblowskie spotkania / Redakcja Ferris Jabr. ZDROWIE 64 Gruźlica wciąż groźna / Sally Lehrman STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Groźne zaufanie / Redakcja Scientific American 8 SKANER FORUM 20 Zapomnij, że je nosisz / Philippe Kahn TECHNOFAKTY 21 W poszukiwaniu maszyny czytającej w myślach / David Pogue ZDROWIE 22 Czy tomografia powoduje raka? / Carina Storrs UMYSŁ GIĘTKI 70 Logika krótkich klepek / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Starożytni kosmici-zapchajdziury / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Brak mi słów... / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS FAKTOGRAF 77 Rodzinne porachunki / John Mattson 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 9(265)

ARTYKUŁY NEURONAUKI 22 Zasnąć? Może śnić? / Giulio Tononi, Chiara Cirelli FIZYKA 28 Co istnieje naprawdę? / Meinard Kuhlmann EWOLUCJA 62 Zadziwiające pochodzenie złożoności życia / Carl Zimmer TECHNIKA 68 Operacja Costa Concordia / Barbie Latza Nadeau RAPORT SPECJALNY EDUKACJA W CYFROWEJ ERZE 39 Szkoły W Sieci / Redakcja Scientific American 41 Wielkie nadzieje / Jeffrey Bartholet; komentarze Petera Norviga,

Salmana Khana, Pawana Agarwala, Roberta A. Lue 50 Belfer wirtualny czy realny? / Seth Fletcher; komentarze Diane Ravitch,

Petera Vesterbacki 57 Po co szkołom szerokopasmowy Internet? / Arne Duncan 60 "Byłem mile zaskoczony” / Jeffrey Bartholet STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Destrukcyjna samotność / Redakcja Scientific American 8 SKANER FORUM 18 Nie tylko boska cząstka / Don Lincoln TECHNOFAKTY 19 Ostatnia rzecz, którą zapamiętasz / David Pogue ZDROWIE 20 Spokojniej o wściekliźnie / Maryn McKenna UMYSŁ GIĘTKI 72 Protoplasta niewymierności / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Pięć mitów o terroryzmie / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Trochę skatologii nie zaszkodzi / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS

FAKTOGRAF 77 Żyjąc w cieniu żywiołu / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 10(266) Numer specjalny - żywność

PRZYJEMNOŚĆ - O NASZEJ MIŁOŚCI DO JEDZENIA EKOLOGIA 26 Jak (i dlaczego) należy jeść gatunki inwazyjne / Bun Lai NEUROBIOLOGIA 30 Uzależnieni od jedzenia / Paul J.Kenny EWOLUCJA 36 Zadziwiające (czasem z lekka obrzydliwe) dzieje przetworzonej żywności /

Evelyn Kim PALIWO - JAK JEDZENIE NAS ZMIENIA ŻYWIENIE 43 Wszystko, co wiesz o kaloryczności potraw, to fałsz / Rob Dunn FIZJOLOGIA 46 Od czego stajemy się grubi / Gary Taubes ANTROPOLOGIA 53 Nasza pierwsza pieczeń / Kate Wong PRODUKCJA - PRZYSZŁOŚĆ WYTWARZANIA ŻYWNOŚCI OCHRONA PRZYRODY 56 Powrót dzikich / Hillary Rosner MIKROBIOLOGIA 63 Supergleba / Richard Conniff BIOTECHNOLOGIA 66 GMO, czyli diabeł wcielony? / David H. Freedman STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Jak walczyć z lękiem przed GMO? / Redakcja Scientific American 8 SKANER FORUM 16 Proszę, reanimujcie! / George Church TECHNOFAKTY 17 Musisz to mieć! Czyżby? / David Pogue ZDROWIE 18 Ołowiana niemoc / Ingfei Chen UMYSŁ GIĘTKI 72 Linijki w kreski ubogie / Marek Penszko

GŁOS SCEPTYKA 74 Manowce otwartego umysłu / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Nie każdy przestępca jest Fantomasem / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS FAKTOGRAF 77 Zamorska sałatka / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 11(267)

ARTYKUŁY KOSMOLOGIA 22 Usłyszeć Wieki Wybuch / Ross D. Andersen RAPORT SPECJALNY: STAN ŚWIATOWEJ NAUKI 2013 30 Wspólnie wynalezione / Redakcja Scientific American 32 Kto sfinansuje następny wynalazek / David J. Kappos 36 Czyj to pomysł? / Lee Branstetter, Guangwei Li, Francisco Veloso 38 Miara innowacyjności 40 Dlaczego Meksyk nie czerpie korzyści z nauki? / Eric Vance ROBOTYKA 46 Jak zbudować robota ośmiornicę / Katherine Harmon Courage ENERGETYKA 50 Nowe rosyjskie imperium: elektrownie jądrowe / Eve Conant ZDROWIE 56 Lek na całe zło / Shari S. Bassuk, Timothy S. Church, JoAnn E. Manson DYNAMIKA PŁYNÓW 62 Jak pływać w melasie / Ferris Jabr FIZYKA 68 Wodne mury STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Nie wolno tracić czasu, gdy świat się ociepla / Redakcja Scientific

American 8 SKANER FORUM 18 Klimat w klasie / Eugenie C. Scott, Minda Berbeco TECHNOFAKTY 19 Chcesz obrabiać zdjęcia? Wrzuć monetę! / David Pogue ZDROWIE 20 Parabola krztuśca / Maryn McKenna UMYSŁ GIĘTKI 72 Domino matrymonialne / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Gdy ideologia nie zgadza się z faktami / Michael Shermer

ANTY(PO)WAGA 75 Z bouillabaisse powstałeś... / Steve Mirsky 76 EX LIBRIS FAKTOGRAF 77 Ukryte koszty energii odnawialnej / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

nr 12(268)

ARTYKUŁY EWOLUCJA 22 Król zwierząt / Lars Werdelin MEDYCYNA 28 Zrozumieć raka / George Johnson NEURONAUKI 32 Pomóc autystycznemu dziecku / Nicholas Lange, Christopher J. McDougle KLIMAT 38 Jak pozbyć się dwutlenku węgla? / Steven L. Bryant EWOLUCJA 44 Człowiek długowieczny / Heather Pringle TECHNIKI INFORMACYJNE 52 Nowe wspaniałe społeczeństwo / Alex "Sandy" Pentland UMYSŁ 58 Papier kontra ekran / Ferris Jabr BEZPIECZEŃSTWO 64 Hakowanie dronów / Kyle Wesson, Todd Humphreys STAŁE RUBRYKI WOKÓŁ NAUKI 6 Uczmy się na błędach / Redakcja Scientific American 8 SKANER FORUM 18 Manufaktura w hollywoodzkim stylu / J.P. Rangaswami TECHNOFAKTY 19 Teksty zderzeniowe / David Pogne ZDROWIE 20 Mózg hazardzisty / Ferris Jabr UMYSŁ GIĘTKI 72 Antymagia / Marek Penszko GŁOS SCEPTYKA 74 Suwerenny obłęd / Michael Shermer ANTY(PO)WAGA 75 Saturnalia / Steve Mirsky 76 EXLIBRIS

FAKTOGRAF 77 Skąd ta nerwowość? / Mark Fischetti 78 WARTO WIEDZIEĆ 80 Z ARCHIWUM SCIENTIFIC AMERICAN

Oprac. BPK