1

Sytuacja finansowa sektora banków spółdzielczych w Polsce

Jerzy PruskiPrezes Zarządu BFG

Warszawa wrzesień 2010 r.

Sytuacja banków spółdzielczych

2

Banki spółdzielcze na rynku

3

Ponad 3 800 placówek Silna pozycja lokalna

Obsługa rolników (kredyty z dopłatami)

Obsługa samorządów

Banki Spółdzielcze

Ukierunkowanie na potrzeby lokalne

Wieloletnia tradycja

Dynamiczny rozwój banków spółdzielczych

4

Średnioroczny wzrost sumy bilansowej 15%.

Wynik netto

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Znaczny wzrost wypracowywanych

zysków

Dynamika sumy bilansowej

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Zdolność do generowania rosnących wyników.

Zwiększający się udział w rynku pod względem zysku.

Suma bilansowa

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

4-krotny wzrost sumy bilansowej w okresie 10 lat

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

2006 2007 2008 2009

Wzrost udziału wyniku finansowego BS w sektorze bankowym

Dynamiczny wzrost depozytów i kredytów

5

Wysoki przyrost depozytów i kredytów - w całym prezentowanym okresie.

Średnioroczna dynamika depozytów 15,1%, a kredytów 15,8%.

Kredyty

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Blisko 4,5-krotny wzrost udzielonych

kredytów

Dynamika kredytów

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Depozyty

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Ponad 4-krotny wzrost zgromadzonych

depozytów

Dynamika depozytów

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Dobra jakość kredytów

6

Niski wskaźnik jakości kredytów.

Wskaźnik jakości kredytów

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

BK BS

Obciążenie wyniku działalności bankowej rezerwami

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

BK BS

Niskie koszty tworzenia rezerw.

Wzmocnienie bazy kapitałowej

7

Wzrost funduszy własnych w średniorocznym tempie ponad 17,5%.

Współczynnik wypłacalności w całym okresie powyżej 13%.

Fundusze w łasne

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

5-krotny wzrost funduszy własnych w

okresie 10 lat

Systemowe bariery rozwoju

8

Banki spółdzielcze na tle banków komercyjnych (1) stan na 30.06.2010 r.

9

Banki spółdzielcze posiadają ponad 1/4 wszystkich placówek bankowych, zatrudniają blisko 1/5 ogółu pracowników,

ale ich udział w sumie bilansowej sektora wynosi zaledwie 6%.

5 235

411

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

Wynik netto

mln. zł.

28%

72% 81%

19%

93,9%6,1%

92,2%

7,8% 8,6%

91,4%

9 858

3 838

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

8 000

9 000

10 000

Liczba placówek

szt.

139

32

0

20

40

60

80

100

120

140

Liczba zatrudnionych

tys. szt.

1 007

65

0

200

400

600

800

1 000

1 200

Suma bilansowa

mld. zł.

708

60

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Kredyty ogółem

mld. zł.

507

48

0

100

200

300

400

500

600

Depozyty

mld. zł.

92,7%7,3%

50 BK 576 BS

28%

72% 81%

19%6%

94%8%

92% 91%9% 7%

93%

Banki spółdzielcze na tle banków komercyjnych (2) stan na 30.06.2010 r.

10

WskaźnikiWspół. wypł.

Jakość kredytów

ROA ROE C/I

Sektor BK 13,54% 7,55% 1,04% 12,15% 45,59%

Sektor BS 13,75% 2,97% 1,26% 13,60% 63,45%

Liczba banków spółdzielczych wg sumy bilansowej

185172

153

1835

13

0

50

100

150

200

250

< 50 mln zł 50-100 100-200 200-250 250-500 > 500 mln zł

2009.12 2010.06

Duże zróżnicowanie banków spółdzielczych – brak jednorodności.

Większość BS to banki małe o sumie bilansowej nieprzekraczającej 200 mln zł.

Według stanu na koniec czerwca br. sektor BS na tle sektora BK charakteryzował się dobrymi wskaźnikami rentowności, jakości kredytów i wypłacalności.

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

Indeks zagrożenia dla sektora BK Indeks zagrożenia dla sektora BS Tempo wzrostu PKB (prawa skala)

Pozycja konkurencyjna

11

Do 2006 r. dźwignią wzrostu BS były:• konsolidacja banków (najsilniejsza w latach 1999

-2002 związana m.in. z koniecznością wypełnienia ustawowych progów kapitałowych) w wyniku czego powstały silniejsze podmioty finansowe,

• możliwość poprawienia konkurencyjności cenowej w okresie tym nastąpił znaczący spadek marży (spread pomiędzy BS a BK zmniejszył się z 5 p.p. do 1 p.p.).

Słabnąca pozycja konkurencyjna – wyczerpanie możliwości poprawy warunków cenowych oraz zakończenie procesu konsolidacji ograniczyło tempo rozwoju sektora BS.

776

676

638

601596 594

586 582 579 577 576 576

550

600

650

700

750

800

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010.06

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

4 500

liczba BS (lew a skala)

liczba placów ek

proces szybkiejkonsolidacji

(m.in. z uw agi na w ymogi kapitałow e)

Marża (wynik działalności bankowej / suma bilansowa)

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

11%

12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6 9 12 3 6

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

BK BS 

5 p.p.

1 p.p.

znaczący spadek marży BS oraz zawężanie spreadu pomiędzy BS i BK

Udział sektora banków spółdzielczychw sektorze bankowym

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010.06

suma bilansowa

depozyty niefin., rząd. isamorząd.kredyty ogółem

spadek i stabilizacja

faza wzrostu

Efektywność działania (1)

12

Większość BS charakteryzuje się niskimi kwotami podstawowych wielkości finansowych (depozytów, kredytów, wyników) przypadającymi na zatrudnionego.

Segmentacja banków wg depozytów na zatrudnionego(udział grupy w sektorze)

8,8%

15,0%

5,3%

6,2%

13,4%

2,6%

17,6%

35,3%

1,8%

8,1%

33,7%32,9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

<5

00

50

0-1

00

0

10

00

-15

00

15

00

-20

00

20

00

-25

00

25

00

-30

00

30

00

-35

00

35

00

-40

00

40

00

-45

00

45

00

-50

00

50

00

-55

00

55

00

-60

00

60

00

-65

00

65

00

-70

00

>7

00

0

Depozyty na zatrudnionego (w tys. zł)

BK 2009 Q4BS 2009 Q4

ok. 2,5 x niższy poziom w BS

Segmentacja banków wg kredytów na zatrudnionego(udział grupy w sektorze)

3,1%7,1%

9,0%8,6%

3,7%

15,2%

46,6%

30,2%

19,8%

1,4%

38,2%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

<5

00

50

0-1

00

0

10

00

-15

00

15

00

-20

00

20

00

-25

00

25

00

-30

00

30

00

-35

00

35

00

-40

00

40

00

-45

00

45

00

-50

00

50

00

-55

00

55

00

-60

00

60

00

-65

00

65

00

-70

00

>7

00

0

Kredyty na zatrudnionego (w tys. zł)

BK 2009 Q4BS 2009 Q4

ponad 3 x niższy poziom w BS

Segmentacja banków wg wyniku działności bankowejna zatrudnionego (udział grupy w sektorze)

10,5% 8,7%

27,6%

4,9%

14,2%

26,1%

7,8%

57,0%

33,4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

<5

0

50

-10

0

10

0-1

50

15

0-2

00

20

0-2

50

25

0-3

00

30

0-3

50

35

0-4

00

40

0-4

50

45

0-5

00

>5

00

Wynik działności bankowej na zatrudnionego (w tys. zł)

BK na 2009 Q4BS na 2009 Q4

średnio ok. 3x niższy wynik w BS niż w BK

Segmentacja banków wg sumy bilansowej na zatrudnionego(udział grupy w sektorze)

13,5%

22,0%

47,9%

18,7%

34,5% 33,6%

13,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

<5

00

50

0-1

00

0

10

00

-15

00

15

00

-20

00

20

00

-25

00

25

00

-30

00

30

00

-35

00

35

00

-40

00

40

00

-45

00

45

00

-50

00

50

00

-55

00

55

00

-60

00

60

00

-65

00

65

00

-70

00

>7

00

0

Suma bilansowa na zatrudnionego (w tys. zł)

BK 2009 Q4BS 2009 Q4

ok. 3,5 x niższy poziom w BS

Efektywność działania (2)

13

• Niska efektywność działania BS - 3x niższy wynik działalności bankowej na zatrudnionego niż w BK.

• Różnica dla sektora BS w tym zakresie pogłębiła się.

• Wynik działalności bankowej BS tworzony jest głównie przez wynik z tytułu odsetek, którego zwiększanie w

warunkach malejącej marży będzie utrudnione.

Relacja BS do BK dla wyniku działalności bankowej na zatrudnionego

34,3%33,7%

39,5%

38,4%

35,2%34,6%

38,6%

38,8%

40,4%41,6%

44,4%

42,0%

30%

32%

34%

36%

38%

40%

42%

44%

46%

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010.06

przejściowa poprawa związana z wolniejszym

tempem wzrostu wyniku BK

Wynik działalności bankowej na zatrudnionego (w zł)

201 909

58 968

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

350 000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010.06

BK BS 

niska efektywność BS

Efektywność działania (3)

14

Wskaźnik C/ I (koszty działania i amortyzacji do wyniku działalności bankowej)

68,1

65,0

62,0

53,5

74,275,1

73,4

70,0

66,5

73,0

50,8

54,6

58,158,5

63,061,962,2

64,6

68,6

72,271,570,4

69,469,3

50

55

60

65

70

75

80

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010.06

BK BS

Wysoki poziom wskaźnika C/I w bankach spółdzielczych powoduje, że pozostaje niewielka przestrzeń na absorbowanie ryzyka związanego z działalnością kredytową.

Wynik działalności bankowej - koszty działania i amortyzacji na zatrudnionego (w tys. zł )

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

BK BS

rosnąca dysproporcja pomiędzy BK i BS

41 tys. zł

130 tys. zł

Duża i postępująca dysproporcja pomiędzy poziomem wskaźnika C/I w sektorze banków spółdzielczych a sektorem banków komercyjnych.

Wynik działalności bankowej - koszty działania i amortyzacji przypadające na BS w grupie

(w tys. zł)

634 1 0582 077

3 433

4 997

9 772

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

2009<50 mln zł 50 - 100 mln zł 100 - 200 mln zł200 - 250 mln zł 250 - 500 mln zł >500 mln zł

373 banki

Koszty

15

Koszty osobowe na zatrudnionego (tys. zł)

6265

69

29

39

4447

52 52

81

42

48

5559

7375

80

3438

40 4139

25

35

45

55

65

75

85

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009BK BS

Koszty działania i amortyzacji (w mln. zł)

10 000

12 000

14 000

16 000

18 000

20 000

22 000

24 000

26 000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

1 000

1 200

1 400

1 600

1 800

2 000

2 200

2 400

2 600

BK BS (prawa skala)

Poprawa wskaźnika C/I wymaga zwiększenia dochodów banków spółdzielczych. Nie jest możliwe ograniczenie wskaźnika poprzez obniżanie kosztów.

Niski poziom kosztów rzeczowych – stanowią one 1/3 kosztów działania BS (w BK 1/2). Większość to koszty osobowe, które w przeliczeniu na zatrudnionego są o 40% niższe niż w BK.

Relacja BS do BK dla kosztów osobowych na zatrudnionego (tys. zł)

63% 63%

57%

66%

62%

60%

68%69%

71%

69%

64%

50%

55%

60%

65%

70%

75%

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Koszty rzeczowe na zatrudnionego (w tys. zł)

44

54

6470

7478 76 75 76

82

89

1217 18 18 19 20 19 22 23 25 26

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

BK BS

Nakłady inwestycyjne

16

Nakłady na rzeczowe aktywa trwałe i WNiP na zatrudnionego (tys. zł)

porównanie sektorów (średnie) zróżnicowanie sektora BS (średnie)

22,7

8,3

0

5

10

15

20

25

2009

SEKTOR BK SEKTOR BS

9,70 9,40

10,34

9,34

6,25,31

0

2

4

6

8

10

12

2009< 50 mln zł 50-100 mln zł 100-200 mln zł200-250 mln zł 250-500 mln zł > 500 mln zł

Nakłady na rzeczowe aktywa trwałe i WNiP na bank (tys. zł)

porównanie sektorów (średnie) zróżnicowanie sektora BS (średnie)

68 137

573

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

2009

SEKTOR BK SEKTOR BS

775

1 296

1 789

3 932

176295

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2009< 50 mln zł 50-100 mln zł 100-200 mln zł200-250 mln zł 250-500 mln zł > 500 mln zł

200 173 143 18 33 9Liczba banków w grupie

BS przeznaczają relatywnie niewielkie kwoty na rozwój. Szczególnie dotyczy to banków małych.

Roczne wydatki inwestycyjne na zatrudnionego są w BS blisko 3-krotnie niższe niż w BK.

Niskie wyniki ograniczają możliwości inwestycyjne BS.

Nakłady na wartości niematerialne i prawne

17

Nakłady na wartości niematerialne i prawne na zatrudnionego (tys. zł)

porównanie sektorów (średnie) zróżnicowanie sektora BS (średnie)

7,0

1,0

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2009

SEKTOR BK SEKTOR BS

0,70

0,94

3,03

0,410,6 0,50

0

1

1

2

2

3

3

4

2009< 50 mln zł 50-100 mln zł 100-200 mln zł200-250 mln zł 250-500 mln zł > 500 mln zł

Nakłady na wartości niematerialne i prawne na bank (tys. zł)

porównanie sektorów (średnie) zróżnicowanie sektora BS (średnie)

21 059

820

5000

10000

15000

20000

25000

2009

SEKTOR BK SEKTOR BS

69

157

230

2134

498

0

100

200

300

400

500

600

2009< 50 mln zł 50-100 mln zł 100-200 mln zł200-250 mln zł 250-500 mln zł > 500 mln zł

200 173 143 18 33 9Liczba banków w grupie

Niskie nakłady inwestycyjne ograniczają postęp technologiczny

BS ponoszą bardzo niskie nakłady na wartości niematerialne i prawne. W 2009 r. kwota wydatków z tego tytułu przepadająca na zatrudnionego wynosiła ok. 1 tys. zł, dla porównania w BK średnio ok. 7 tys. zł.

Podsumowanie

18

• Niska efektywność działania

• Malejąca marża

• Brak możliwości ograniczenia kosztów działania

• Niskie nakłady na inwestycje

• Ograniczone możliwości finansowania inwestycji w szczególności

w rozwój technologii

• Narastająca konkurencja ze strony banków komercyjnych na rynku

lokalnym

• Rosnące oczekiwania klientów

Sytuacja finansowa sektora banków spółdzielczych jest stabilna

(dobre średnie wskaźniki jakości kredytów i wypłacalności)

Zagrożenia i bariery dla dalszego rozwoju

19

Ewolucja europejskich systemów gwarantowania depozytów

Europejskie systemy gwarantowania depozytów (DGS) do 2008 r.

20

zróżnicowanie w wysokości limitu gwarancji

długie okresy oczekiwania deponentów na wypłaty kwot gwarantowanych

zróżnicowane zasoby finansowe DGS-ów

zróżnicowanie w zakresie mechanizmów finansowania

różne funkcje DGS-ów

różne znaczenie DGS-ów w sieci bezpieczeństwa finansowego

Systemy gwarantowania do 2008 r. - znaczne zróżnicowanie

ex ante, ex post lub mieszany

od pay box po funkcje pomocowe

np. Austria, Belgia, Łotwa - 20 tys. EUR Francja - 70 tys. EUR, Włochy - 103,3 tys. EUR

zróżnicowanie w zakresie udziału własnego deponenta od 0 do 10%

do 12 m-cy

Europejskie systemy gwarantowania depozytów

w latach 2008 - 2010

21

wzrost znaczenia DGS-ów

Uspokojenie nastrojów wśród klientów banków warunkiem koniecznymskutecznego zarządzania kryzysem

Szybkie, ale nieskoordynowane działania poszczególnych krajów w zakresiegwarantowania depozytów:

- podniesienie limitów,- zmiany legislacyjne oraz deklaracje polityczne,- niekorzystne skutki transgraniczne (arbitraż regulacyjny)

KRYZYS FINANSOWY

potrzeba skoordynowanych działań w ramach UE oraz harmonizacji DGS-ów

+

22

System Gwarantowania Depozytów

stabilność systemu bankowego

ochrona deponenta

jednolity, wysokipoziom

gwarancji

adekwatne zasoby

finansowe DGS

europejski system

solidarnościowy

możliwość działań

pomocowych

uzależnienie obciążeń

banków od ryzyka

szybka wypłata środków

gwarantowanych

Dyrektywa 2009/14/WE z dnia 11 marca 2009 r.zmieniająca dyrektywę 94/19/WE

Projektowana nowelizacja dyrektyw 2009/14/WE oraz 94/19/WE

Dyrektywa 2009/14/WE zmieniająca Dyrektywę 94/19/WE

23

11 marca 2009 r.

30 czerwca 2009 r.

31 grudnia 2010 r.

Implementacja

• Podwyższenie limitu gwarancji do wysokości 50 tys. euro,

• Rozszerzenie obowiązków informacyjnych banków wobec klientów

odnośnie systemu gwarantowania depozytów,

• Rezygnacja z udziału własnego deponenta (koasekuracji).

• Podwyższenie limitu gwarancji do wysokości 100 tys. euro,

• Skrócenie okresu niedostępności środków dla deponentów do 20

dni roboczych,

Kluczowe zmiany systemowe

Konieczne dostosowania systemowe

24

- z dnia 23.10.2008 r. (podnosząca limit gwarancji do 50 tys. euro)

- planowana przed 31.12.2010 r. (ostatni projekt z 27.08.2010 r.)

- zmiany w IT banków i BFG

- aktualizacja danych o klientach i ich należnościach

- osiągnięcie wysokiego poziomu jakości ww. danych

- wysoka efektywność systemów w bankach sprawdzana poprzez testy

Nowelizacja ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

Zwiększenie zadań i odpowiedzialności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Gotowość sektora bankowego do wypłaty środków gwarantowanych w terminie 20 dni od zawieszenia działalności banku

Projektowana nowelizacja dyrektyw 2009/14/WE oraz 94/19/WE (ostatni projekt z dnia 12 lipca 2010 r.)

25

31 grudnia 2012 r.

Implementacja

• Uproszczenie i harmonizacja zasad gwarantowania depozytów

• Wzór informacji dla klientów banków

• System goszczący jako agent płatniczy systemu macierzystego

• Opłaty oparte na ryzyku banków

• 7 dni kalendarzowych na wypłaty

• Kapitalizacja systemów gwarantowania depozytów 1,5% ex-ante

oraz 0,5% ex-post (w odniesieniu do kategorii „eligible deposits”)

• Ograniczenie możliwości przeznaczania środków na działalność

pomocową do 0,5% „eligible deposits”

• Europejski system wsparcia solidarnościowego

31 grudnia 2013 r.

31 grudnia 2020 r.

System składki oparty na ryzyku

26

Miary różnicujące obciążenia poszczególnych banków

Adekwatność kapitałowa

Miary podstawowe: Miary dodatkowe:

Jakość aktywów

Rentowność

Płynność

Wskaźniki

uzupełniające do

swobodnego

uznania przez

DGS

75% oceny 25% oceny

Reforma Systemów Gwarantowania Depozytów

27

Wzmocnienie stabilności systemu bankowego

Zmniejszenie ryzyka runu na bank

Wzrost zaufania do banków

Wzmocnienie ochrony depozytów

Zakładane efekty: