SZEWSKA – WROCŁAW

Badania terenowe wśród mieszkaoców w wieku senioralnym (+-60) i młodszym (+-25) zrealizowane w roku

akademickim 2009/2010 na liczbie 64 osób/informatorów w ramach przedmiotu „Antropologia przestrzeni

publicznej miasta”, prow. Anna Rumioska, kierunek: ETNOLOGIA, Wydział Nauk Przyrodniczych i Pedagogicznych

Uniwersytetu Wrocławskiego

Zauważyliśmy ruch pieszych mieszkaoców na podwórzach przylegających do pierzejowej zabudowy ulicy. Ruch ten

ma charakter zmienny, w godzinach południowych i popołudniowych wzrasta lokalnie. Starsze kobiety niechętnie

podejmowały rozmowy z obcymi ludźmi, bardziej otwarci byli starsi mężczyźni., szczególnie w stosunku do młodych

kobiet. Tej zasady reakcji w zależności od płci nie zauważyliśmy w odwrotnym kierunku – starsze kobiety były dużo

bardziej nieufne wobec obcych, bez względu na płed. Młodsi ludzie bardzo chętnie odpowiadali na pytania, często

żartowali.

Jako lokalne miejsca spotkao w okolicy Szewskiej, mieszkaocy nie wymieniali dwóch funkcjonujących tu lokali

(Szewska Pasja i Mexicana), odsyłali badaczy do takich miejsc na Rynku lub ulicy Kuźniczej, twierdząc „na Szewskiej

nic nie ma”. Oznacza to, że nie korzystają z oferty tych lokali. Dalsze rozmowy wskazały, że sporadycznie mieszkaocy

je znają, ale ich ofertę uważają za zbyt drogą. Kilku mężczyzn wymieniło plenerowe szachy od strony wyspy Tamka,

jako miejsce lokalnych spotkao. Wspomnieli też piwiarnię, która dawniej funkcjonowała na ulicy, mając na myśli

lokal, który niegdyś nazywał się „Studnia”, a który obecnie nie funkcjonuje – zmienił właściciela i przeszedł

gruntowny remont, jest od dłuższego czasu wystawiony na sprzedaż wraz z całą kamienicą (warto zauważyd, że

wcześniej był wystawiony do wynajmu). Starsi mieszkaocy nie wymienili kompleksu Ossolineum, jako potencjalnego

lub funkcjonującego miejsca spotkao (wymieniali je inni informatorzy, młodzi mieszkaocy oraz studenci - o tym

poniżej i w odrębnym opracowaniu). Ossolineum nie ma rekreacyjnej lub gastronomicznej oferty dla mieszkaoców,

zatem ci nie bywają tam, stąd pominięcie tego obiektu jako miejsca spotkao. Za najważniejsze trzy miejsca seniorzy

uznawali sklepy (Feniks Społem lub warzywniak), kościół św. Marii Magdaleny oraz ex-Kameleon, (obecnie

funkcjonujący jako biurowiec, dawniej jako dom towarowy), wymieniono też kilkanaście razy „fontannę z piłkami”

koło ww. kościoła. Młodzi informatorzy wymieniali Ossolineum, budynki uniwersyteckie, trzy punkty ksero w pobliżu

Szewskiej, kiosk, przystanek tramwajowy, ale również kościoły, Kameleon i Feniks.

Jako potencjalny symbol ulicy, mieszkaocy wymieniali Kameleon, kościół Św. Marii Magdaleny lub Feniks Społem

(dom handlowy). Zauważono, że Kameleon, od kiedy stracił swą funkcję handlową, przestał byd symbolem ulicy

Szewskiej. Ten obiekt wymieniano nie tylko jako dawny symbol ulicy, ale i jako obecnie funkcjonujące miejsce

spotkao z powodu zlokalizowanego tam przystanku tramwajowego (Kameleon jako land-mark), określano budynek,

jako łatwy do zidentyfikowania, do znalezienia, nawet dla obcego. Dowodzi to roli obiektu handlowego i wagi stylu

architektury w szerszym kontekście ulicy i konstrukcji identyfikacyjnej miejsca. Informatorzy podkreślali, że kościół

św.MM jest gospodarzem koncertów festiwalu Vratislavia Cantans – wskazuje to na potencjalną możliwośd budowy

identyfikacji miejsca w kontekście aktywności mieszkaoców (prócz gości). W kontekście faktu, że podczas koncertów

ulica bywa zamykana przed ruchem tramwajowym, daje to szansę na organizowanie na Szewskiej wydarzeo

specjalnych, które wykorzystają jej potencjał nie tylko przestrzenny (szeroki pas pieszy), ale i semiotyczny.

Mieszkaocy w starszym wieku nie wskazywali środowiska akademickiego jako symbolu ulicy – w odróżnieniu od ludzi

młodych, dla których była to główna determinanta semiotyczna ulicy. Symboliczną funkcję seniorzy przypisywali

najczęściej konkretnym budynkom, najczęściej domom handlowym, młodzi – grupie zawodowej szewców oraz

uniwersytetowi, a także antykwariatu z kotem. Ogólnie wątek szewców jest silnie podkreślany, jako pożądany na

Szewskiej. Tradycją miejscową według młodzieży są postoje studentów przed budynkami uniwersyteckimi, studenci

są też główną i stałą społecznością ulicy – według obu grup informatorów. Architekturę współczesną (powojenny

modernizm) starsi i młodsi oceniali poprzez jej zły stan techniczny, deklarując koniecznośd oczyszczenia i remontów,

w ok. 1/4 przypadków deklarując antypatię do stylistyki tej architektury w zestawieniu ze stylistyką architektury

dawnej (chodby XIX-wiecznej), sugerując potrzebę modernizacji (rzadziej wyburzenia). Konotacje związane z

architekturą modernistyczną (bloki) i historyczną (kamienice) była różne i liczne, z jedną prawidłowością: przy ocenie

tej architektury bez odwołao do architektury historycznej, informatorzy postulują jej odświeżenie i modernizację,

rzadko eliminację (wyburzenie). przy jej ocenie z odwołaniami (porównaniem) do architektury historycznej,

informatorzy postulują jej eliminację średnio w ok.50% przypadków. Zdania są podzielone bez względu na wiek -

zarówno starsi , jak i młodsi w części postulują eliminację, w kolejnej części modernizację i zachowanie, w kolejnej

przywrócenie świetności doceniając walory modernizmu. Zdania są zatem równo podzielone, lecz nie zauważa się

zdecydowanej przewagi opinii postulujących jej eliminację. W kontekście konstrukcji symboliki ulicy starsi

informatorzy często wspominali dawną jej świetnośd i zwracali uwagę na historię oraz odwołania kulturalne i

religijne (koncerty, msze święte). Jednocześnie podkreślali potencjał ulicy, który – jeśli będzie odbudowany w oparciu

o dawne atrakcje – może byd podstawą do wzmocnienia jej pozycji. Młodzież wskazała Ossolineum i akademickie

instytuty, jako elementy, z których Szewska powinna słynąd. Zauważalny jest w tych ocenach terytorializm – studenci

użytkują głównie północną częśd ulicy, mieszkaocy - południową. Jest to spójne z wyraźnym zróżnicowaniem

terytorialnym Szewskiej, której północna częśd ma tożsamośd silnie akademicką, a południowa - silnie komercyjną.

Ocena prestiżu ulicy wypadła równomiernie – równa liczba informatorów oceniła go jako wysoki i niski, o połowę

mniej – jako średni, porównując z Nowym Targiem (Szewska wyżej) i Rynkiem (Szewska niżej). Ulicę uznano za

stosunkowo bezpieczną, jako jedyne niebezpieczne miejsca wskazano zaułki i podwórza nocną porą. Młodzi

stwierdzili w większości brak bezdomnych na Szewskiej.

Na prośbę o wskazanie brakujących funkcji wymieniano głównie miejsc spotkao towarzyskich (pubów, kawiarni,

klubów), miejsc rozrywkowych (dyskotek), gastronomicznych i kulturalnych (festiwale, kluby, festyny, pochody,

parady). Zamknięcie ulicy przed ruchem tramwajowym, chodby okresowe, jak powyżej wspomniano, mogłoby dad

możliwości realizacji imprez masowych. Starsi wskazywali koniecznośd zorganizowania miejsc parkingowych dla ich

potrzeb w celu eliminacji aut z podwórek na rzecz urządzeo i miejsc rekreacyjnych i sportowych. Młodzież wskazała

parking, jako funkcję niekonieczną wobec braku samochodów na ulicach. Audiosferę ulicy oceniono bardzo

pozytywnie, wskazując wiele „dobrych dźwięków”: gwar rozmów, śmiech młodzieży, śpiew ludzi lub ptaków, muzyka

z radioodbiorników (z okien lub z budów), chwilowe dźwięki tramwajów, chwilowe dzwony kościołów. Sporadycznie

wymieniano tutaj dźwięk aut. Pejzaż ulicy Szewskiej opisano jako przyjemny, odróżniający się znacznie od hałasu w

Rynku. W godzinach wieczornych ulica Szewska jest pogrążona w ciszy, która znalazła uznanie wszystkich

informatorów. Mieszkaocy stwierdzili brak wiedzy na temat dźwięków wieczornych wspominając jedynie

sporadyczne awantury podwórzowe.

opracowanie:

Anna Rumioska

c.d.n. - wyniki kolejnych badao z roku akademickiego 2010/2011 na grupach przedsiębiorców (lokale na Szewskiej),

przechodniów i studentów