Embed Size (px)
Citation preview
š[¹¤t¢¡>Åãº
®¡à¹t¡
šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à &¤} ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹
³à‹¸ì³ ®¡à¹ìt¡¹ \>Îà‹à¹oìA¡
Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¹ ‡à¹à
ëºJA¡
Aõ¡Èào JàÄà
ÎÒàÚt¡àA¡à¹ã
Åãt¡º [šø–i¡Î, 211, šøK[t¡ Òür¡à[Ê¡öÚຠ&ìÊ¡i¡, l¡@ &>. &³. ë™àÅã ³àK¢, ëºàÚ๠šì¹º (šè¤¢),
³å ¬Òü-400011 ‡à¹à ®¡à¹ìt¡ ³å[‰t¡¡ú
³¸à[>ìó¡Ê¡ šà¤[ºìA¡ÅX, 308, "[º´šàÎ, "àÂi¡à³àl¡ü–i¡ ë¹àl¡, ³å´¬Òü- 400 026, ®¡à¹t¡ ‡à¹à ®¡à¹ìt¡ šøA¡à[Åt¡¡ú
A¡[š¹àÒüi¡ ©
Aõ¡Èào JàÄà 2012
1993 Îàìº ®¡à¹ìt¡ šø=³ šøA¡à[Åt¡
"àÒü&Î[¤&> 978-81-906621-0-9
š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡ 1993 Îàìº i Watch ‡à¹à šø=³ šøA¡à[Åt¡ ÒìÚ[Ạ&¤} t¡ƒôšÆW¡à; ¤t¢¡³à> Î}ÑHþ¹o š™¢”z
&i¡à šø[t¡ ¤áì¹ š[¹³à[\¢t¡ t¡=à ¤[‹¢t¡ ÒìÚìá¡ú [¤Åƒ [¤¤¹o &Òü ¤ÒüìÚ¹ 8 šõË¡àÚ ëƒJå>¡ú &Òü ¤Òüi¡à Òü}¹à\ã
&¤} ">¸ 11i¡à ®¡àÈàìt¡* ³å[‰t¡ ÒÚ, 뙳> -ÿ- [Ò–ƒã, l¡üƒå¢, šàgà¤ã, "γãÚà, *[Øl¡Úà, P¡\¹à[i¡, ³à¹àk¡ã,
t¡à[³º, ³àºàÚàºà³, A¡ÄØl¡ &¤} ët¡ºåP¡¡ú
Åãt¡º [šø–i¡Î, 211, šøK[t¡ Òür¡à[Ê¡öÚຠ&ìÊ¡i¡, l¡@ &>. &³. ë™àÅã ³àK¢, ëºàÚ๠šì¹º (šè¤¢),
³å ¬Òü-400011 ‡à¹à ®¡à¹ìt¡ ³å[‰t¡¡ú
³¸à[>ìó¡Ê¡ šà¤[ºìA¡ÅX, 308, "[º´šàÎ, "àÂi¡à³àl¡ü–i¡ ë¹àl¡, ³å´¬Òü- 400 026, ®¡à¹t¡ ‡à¹à ®¡à¹ìt¡ šøA¡à[Åt¡¡ú
ëºJ-Ѭ⫠&¤} ">å[º[š
&Òü ¤ÒüìÚ¹ ÎA¡º [¤ÈÚ¤Ññ, 뙳> ë³ï[ºA¡ ¹W¡>à, Nø¸à[ó¡G, ëºàìKà, šø[t¡¹ê¡š, l¡üšàv¡ ÎS¡ºì>¹ ÎìU-ÎìU ">¸à>¸ t¡=¸ šøƒà>A¡à¹ã ÒìZá
i Watch δš[v¡¡ú &Òü ¤Òü ¤à l¡üÒ๠ë™ìA¡à> "}Å šå>@l¡üšÑ‚à[št¡, šø[t¡¹ê¡[št¡, ³å[‰t¡, šøW¡à[¹t¡ ¤à A¡àì\ ºàKàì>à ™àì¤Òü >à¡ú &Òü ¤ÒüìÚ¹
ëA¡à>* "}Å i Watch -&¹ "àKà³ ">å³[t¡ &¤} [º[Jt¡ δ¶[t¡ áàØl¡à ëA¡à>* ³à‹¸ì³ ¤à ë™ìA¡à> ®¡àì¤, ™à[”|A¡ ¤à í¤ƒå¸[t¡> ‡à¹à ëšø[¹t¡
A¡¹ìt¡ šà¹à ™àì¤ >à¡ú
www.wakeupcall.org 1Îà‹à¹o
š[¹¤t¢¡>Åãº
®¡à¹t¡šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à &¤} ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹
³à‹¸ì³ ®¡à¹ìt¡¹ \>Îà‹à¹oìA¡
Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¹ ‡à¹à
1. &i¡à &A¡i¡à ¤Òü &¤} Îà³[ÚA¡ š[yA¡à >Ú¡ú ÎÒì\ šØl¡à¹ \ì>¸ [¤ìÅÈ®¡àì¤ &A¡i¡à Îà³[ÚA¡ š[yA¡à¹ ³ìt¡à
ëƒJìt¡ ¤à>àì>à ÒìÚìá¡ú ëA¡>>à Jå¤ A¡³\>Òü 200 šàt¡à¹ ¤Òü šØl¡ìt¡ W¡à>¡ú
2. &Òü ¤Òü &¤} &Òü A¡³¢™`¡ ®¡à¹ìt¡¹ ™å¤ δšƒàÚ t¡=à &³&Î&³Òü’ìt¡ A¡à\ A¡¹à 400 [³[ºÚ> ëºàA¡\> "à¹
ëÎÒüΤ >à¹ã-šå¹ç¡ìȹ \ì>¸ šøA¡àÅ A¡¹à, ™òà¹à ™å¤ δ߃àÚìA¡ Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¹ ëÒtå¡ A¡à\ A¡¹ìá> "à¹
[¤ìÅÈ®¡àì¤ >à¹ã * ¤à[ºA¡à샹 \ì>¸ú
3. &Òü ¤ÒüìÚ¹ [¤ÈÚ¤Ññ ¤åc¡ìt¡ * l¡üšº[§¡ A¡¹ìt¡, šø=ì³ šõË¡à 7 šØl¡à ƒ¹A¡à¹, ë™ìÒtå¡ &Òü šõË¡ài¡à ÒìZá &Òü
šøìW¡Ê¡à¹ [>™¢àΡú
4. &Òü ¤ÒüìÚ¹ "[®¡¤¸[v¡û¡¹ Òü[t¡ÒàÎ, šõË¡à 8
5. "[¤Ñ¶¹oãÚ ëšø¹oà, šõË¡à 9
6. &A¡\> >àK[¹ìA¡¹ A¡ìk¡à¹ šøìW¡Ê¡à, šõË¡à 10
7. &Òü ¤ÒüìÚ¹ l¡üì„Ÿ, šõË¡à 10
¤ÒüìÚ¹ ³åJ¸ š[¹ìZáƒP¡ìºàìt¡ ™à*Ú๠šè줢, l¡üšì¹àv¡û¡ 7, 8, 9 &¤} 10 šõË¡à šØl¡à¹ \ì>¸ š¹à³Å¢ ëƒ*Úà
ÒìZá¡ú
www.wakeupcall.org2 Îà‹à¹o
[¤ÈÚÎè[W¡
[¤ÈÚÎè[W¡ 2
®è¡[³A¡à 4
¤\àÚ =àA¡à "=¢>ã[t¡¹ ¤õ[‡ý¡ 7
&Òü ¤ÒüìÚ¹ "[®¡¤¸[v¡û¡¹ Òü[t¡ÒàÎ 8
"[¤Ñ¶¹oãÚ ëšø¹oà 9
&A¡\> >àK[¹ìA¡¹ A¡ìk¡à¹ šøìW¡Ê¡à &¤} &Òü ¤ÒüìÚ¹ l¡üì„Ÿ 10
"àš>๠\ì>¸ "à³¹à A¡ã A¡¹ìt¡ šà[¹? 11
i Watch ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à ëÛ¡yγèÒ 12
i Watch-&¹ šø[t¡ >àK[¹ìA¡¹ šø[t¡[yû¡Úà 14
šøÎU : i Watch 16
>ã[t¡Î³èÒ, l¡üì„Ÿ, ºÛ¡¸Î³èÒ 18
š[¹ìZრ1 š[¹W¡àº>à
"àš>๠ÒÚt¡ "\à>à ®¡à¹t¡ 19
š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ A¡¹oãÚ A¡à™¢ à[ƒ 21
"=¢>ã[t¡ &¤} ¤à[o\¸ Î}ÑHþ๠A¡¹à 23
š[¹W¡àº>à &¤} šøÅàÎ> 24
®¡à¹t¡ ëƒÅ 25
l¡üv¡³ š[¹W¡àº> ®¡à¹t¡ìA¡ &A¡i¡à ³ÒÅ[v¡û¡ìt¡ š[¹¤t¢¡> A¡¹ìt¡ šàì¹ 26
l¡üv¡³ š[¹W¡àº> + A¡à™¢¸A¡¹ã šøÅàÎ> = Åè>¸ ƒå>ã¢[t¡ 27
[¤Å«³àì> šøìÚà\> A¡ìk¡à¹ š[¹Åø³ 28
[¤Å«³àì>¹ ÎÛ¡³t¡à A¡ã®¡àì¤ šøàœ¡ A¡¹ìt¡ ÒÚ? 31
[¤Å« š[¹W¡àº> &¤} [¤Å« Åà[”z 33
š[¹ìZრ2 [ÅÛ¡à &¤} ³à>¤Î´šìƒ¹ [¤A¡àÅ
1947 š¹¤t¡ã¢ [t¡>[i¡ ëƒìŹ A¡à[Ò>ã 34
[Åۡ๠P¡¹ç¡â«t¡à 35
40-60 Qsi¡àÚ ë™ìA¡à> ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈà šØl¡ìt¡ * [ºJìt¡ ëÅJà 36
¤õ[‡ý¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o, VET - [¤ì\t¡à! 37
A¡³¢šøìW¡Ê¡à¹ ƒÛ¡t¡à¹ [¤A¡àÅ, ESD &¤} ¤õ[v¡û¡Kt¡ [ÅÛ¡à VET 39
®¡à¹ìt¡¹ ‘[Åۡ๠áòàW¡’ 41
l¡üZW¡ &¤} A¡à[¹K¹ã [Åۡ๠\ì>¸ ®¡à¹t¡ìA¡ &A¡i¡à "à”z\¢à[t¡A¡ ëA¡–ƒøÑ‚º ¤à>àì>à 43
®¡à¹t¡ìA¡ &A¡i¡à `¡à>δ¶t¡ "=¢>ã[t¡ ¤à>àì>à 44
\>Î}J¸à¹ ë¤à³à ë™i¡à [Å[=º A¡¹ìt¡Òü Òì¤ 47
"àšàt¡[¤ì¹à‹ã Ît¡¸ ®¡à¹t¡ 49
™å¤Î´ßƒàÚìA¡ Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¹ \ì>¸ [t¡>[i¡ šøÑzठ51
™å¤Î´ßƒàÚìA¡ l¡üšìƒÅ -ÿ- "à[³ ëA¡? 52
š[¹ìZრ3 "=¢>ã[t¡ &¤} A¡³¢šøìW¡Ê¡à
ƒ[¹‰ * ‹>ã¹ ³ì‹¸ šà=¢A¡¸ 56
™=à=¢ &¤} šøAõ¡t¡ ®¡à¹t¡ 57
ƒà[¹‰ Îã³à &¤} δ¬[Þê¡t¡ l¡üšàv¡ 58
[¤Å« ¤à\à¹P¡ìºà¹ \ì>¸ A¡ã®¡àì¤ š[¹A¡¿>à A¡¹ì¤>? &A¡i¡à š¹ãÛ¡àt¡à[ºA¡à 59
MSME's - ë™ìA¡à> "=¢>ã[t¡¹ 볹硃r¡ 61
¤à[oì\¸¹ \ì>¸ ®¡à¹t¡ìA¡ "à”z\¢à[t¡A¡ ëA¡ì–ƒø š[¹ot¡ Òìt¡Òü Òì¤ 63
"=¢>ã[t¡¹ GDP [¤ìÅÃÈo -ÿ- SME's-&¹ P¡¹ç¡â«t¡à 65
W¡ã>-®¡à¹t¡ t塺>à³èºA¡ t¡à[ºA¡à..... tå¡[³ šà¹ìº "à³àìA¡ ‹ì¹à? 66
[¤Å«, USA, BRIC, [>¤¢à[W¡t¡ ëƒÅγèÒ 67
š[¹ìZრ4 A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡
[ÅÛ¡à &¤} ƒÛ¡t¡à¹ P¡¹ç¡â«t¡à 68
HRD -ÿ- A¡³¢Î}Ñ‚à> &¤} ë¤A¡à[¹ 69
®¡à¹ìt¡¹ ‘A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ áòàW¡¡’ 70
SME's-&¹ ³à‹¸ì³ A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ 72
MSME's-&¹ ëÅøoãš™¢ àÚ, US-SBA ëÅøoã-[¤®¡àK 73
VET-&¹ ³à‹¸ì³ A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ 75
¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à &¤} šø[ÅÛ¡ìo¹ ëÅøoã-[¤®¡àK, VET šàk¡¸yû¡³Î³èÒ 76
A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡¹ \ì>¸ VET-&¹ A¡à왢¸ š[¹ot¡A¡¹o 79
[ÅÛ¡à &¤} VET-&¹ ëÛ¡ìy ¤¸¤Òê¡t¡ Î}`¡àγèÒ 82
W¡ãì> ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡o, VET &¤} "=¢>ã[t¡ 83
\à³¢à>ã’ìt¡ (EU) ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡o, VET &¤} "=¢>ã[t¡ 84
Òül¡ü&Î&’ìt¡ ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡o, VET &¤} "=¢>ã[t¡ 85
®¡à¹ìt¡ ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡o, VET &¤} "=¢>ã[t¡ 86
®¡à¹ìt¡¹ Åø³ l¡ü;šàƒ>Åãºt¡à 87
šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à &¤} šø[ÅÛ¡o 88
Aõ¡[È : šøà‹à>¸ ®¡à¹t¡ 90
Îà‹à¹o
Îà‹à¹o t¡=¸ 91
ÎÒà[ÚA¡à 92
\àt¡ãÚ Î[³[t¡P¡ìºàìt¡ i Watch 93
&Òü ¤ÒüìÚ¡ ¤¸¤Òê¡t¡ Ŧ-Î}ìÛ¡š 94
i Watch šøA¡àÅ>àP¡ìºà šà*Úà ™àÚ 13 ®¡àÈàÚ 95
šø[t¡ ¤á¹ 10% ë=ìA¡ 15% GDP ¤õ[‡ý¡Òàì¹¹ \ì>¸ [yû¡Úà š[¹A¡¿>à 96
2014-2015 Îà캹 š[¹A¡[¿t¡ i Watch šøA¡¿Î³èÒ 97
њ>ιKo 98
i Watch ë=ìA¡ [Î&Î"๠šøA¡¿Î³èÒ 100
šøÎU : ëºJA¡ 101
ƒå>ã¢[t¡ &¤} A¡àìºà i¡àA¡à¹ ¤¸àšàì¹ Îåšà[¹Å A¡¹à &A¡A¡ [>[ƒ¢Ê¡ šƒìÛ¡ìš¹ š[¹A¡¿>à 102
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 3Îà‹à¹o
®è¡[³A¡à
&Òü l¡üšÑ‚àš>à Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá ®¡à¹ìt¡¹ >àK[¹A¡ìƒ¹ Îå[¤‹àì=¢ 뙳> -ÿ- ¹à\>ã[t¡[¤ƒô, Aõ¡ÈA¡, šƒà[‹A¡à[¹A¡, ëšÅàƒà¹ã, [ÅÛ¡A¡,
[ÅÛ¡à=ã¢, ÑHþºà¹, l¡àv¡û¡à¹, ¤¸¤ÎàÚã, KõÒ¤‹è, Òü[g[>Úà¹, "àÒü>[¤ƒô, š¹à³Å¢A¡à¹ã ¤¸[v¡û¡, NRI's, PIO's &¤} ®¡à¹ìt¡¹ ™å¤Î´ßƒàÚ¡ú
&i¡à &A¡i¡à ¤Òü &¤} Îà³[ÚA¡ š[yA¡à >Ú¡! &ìt¡ "àìá ѬZáì–ƒ šØl¡à¹ \ì>¸ ÎÒ\ * ¤Þêå¡â«³èºA¡ šøA¡¹o¡ú ë¤Åã¹®¡àK ¹W¡>àÒü
&A¡ ¤à ƒå’ šàt¡à¹¡ú "¿ A¡ìÚA¡i¡à ¹W¡>à [t¡> šàt¡à¹¡ú
&A¡à”z®¡àì¤ "t¡¸à¤Å¸A¡ >à Ò*Úà áàØl¡à, ™t¡ƒè¹ 䱤 ">à¤Å¸A¡ ëºJà A¡³àì>๠l¡üì„ìŸ ë™Jàì>Òü šøìÚà\> ÒìÚìá ÎÒ\
ë¹Jà[W¡y ëºJ๠š[¹šè¹A¡ ÒìÚìá¡ú
&Òü ¤ÒüìÚ¹ ³ì‹¸Òü [¤ÈÚ¤Ññ W¡à¹ìi¡ ">åìZáìƒ [¤®¡v¡û¡¡ú šø[t¡ šõˡ๠>ãìW¡ šø[t¡[i¡ ¹W¡>๠šøA¡à¹ ëÅøoã-[¤®¡àK A¡ì¹¡ú &ÒüΤ
A¡¿[¤ÈìÚ¹ "à”z@Î}ì™àK šøàÎ[UA¡ ëÛ¡ìy [¤ìÅÈ®¡àì¤ tå¡ìº ‹¹à ÒìÚìá¡ú
š[¹ìZრ1 š[¹W¡àº>๠*š¹ ¹W¡>àγèÒìA¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡ì¹ìá¡ú
š[¹ìZრ2 [ÅÛ¡à &¤} ³à>¤Î šƒ [¤A¡àìŹ *š¹ ¹W¡>àγèÒìA¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡ì¹ìá¡ú
š[¹ìZრ3 "=¢>ã[t¡ &¤} A¡³¢ šøìW¡Ê¡à¹ [>¤¢à[W¡t¡ ëÛ¡yP¡ìºàìt¡ ¹W¡>àγèÒ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡ì¹ìá¡ú
š[¹ìZრ4 A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡¹ A¡³¢ìÛ¡ìy¹ ³ì‹¸ ¹W¡>àγèÒ "à*t¡à®å¡v¡û¡¡ú
&Òü ¤Òüi¡à 8³ ëÅøoã š™¢”z &¤} t¡à¹ ë¤Åã "‹¸Ú> A¡ì¹ìá> &³> ë™ìA¡à> ¤¸[v¡û¡¹ \ì>¸¡ú
γÑz ®¡à¹t¡¤àÎã샹 ³ì‹¸ ³ày 7% Î[t¡¸Òü Òü}¹à\ã ë¤àìc¡> ¤’ìº, &Òü ¤Òüi¡à ÎA¡º šø‹à> ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàìt¡* šà*Úà ™àÚ¡ú
뙳> -ÿ- ³à¹à[k¡, P¡\¹à[i¡, l¡üƒå¢, [Ò–ƒã, t¡à[³º, ët¡ìºP¡, A¡ÄØl¡, ³àºàÚàºà³, *[Øl¡Úà, "γãÚà &¤} šàgà¤ã ®¡àÈàìt¡¡ú
&¹ ³ì‹¸ ¤[o¢t¡ [¤ÈÚ¤Ññ, ë™ìÛ¡ìy 䱤 ¤t¢¡³àì> šà*Úà ™à*Úà l¡üšv¡ ÎS¡ºì>¹ ³ì‹¸ NøÒo A¡¹ìt¡ l¡üÄãt¡ A¡¹à ÒìÚìá¡ú
®¡à¹ìt¡¹ ëºàA¡\ì>¹ \ì>¸ [W¡”z஡à¤>à &¤} šƒìÛ¡š A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹ìt¡ &ÒüΤ šõˡ๠[¤ÈÚ¤ÑñP¡ìºà 뙳> l¡ü;ÎàìÒ ëºJà
ÒìÚìá, ëή¡àì¤Òü [¤ì¤W¡>à A¡¹ìt¡ šàk¡A¡ìƒ¹ ">åì¹à‹ A¡¹à ÒìZá¡ú &i¡à ‹ì³¢àšìƒÅ >Ú, ¤¹} ®¡à¹ìt¡¹ ëºàA¡\ì>¹ l¡üšA¡à¹
A¡¹à¹ &A¡à”z l¡üì„Ÿ ÎÒì™àìK ëƒìŹ ³ì‹¸Òü "àì¹à ÎìW¡t¡>t¡à &¤} šƒìÛ¡š ÎÒ\t¡¹ A¡¹ìt¡ >à>à ¤àÑz[¤A¡t¡à¹ &A¡ [¤¤õ[t¡¡ú
šø[t¡[i¡ ëºJ๠‘&A¡àA¡ã "¤Ñ‚à>’ "àìá¡ú t¡àÒü ë™ìA¡à>i¡à, ë™ìA¡à> γìÚ šØl¡à ™à줡ú
®¡à¹ìt¡¹ ëºàA¡\ì>¹ Τ¢à[‹A¡ Îå[¤‹à "à>๠\ì>¸ ³ì>à[>ì¤Å A¡¹à ƒ¹A¡à¹ &³> šòàW¡[i¡ "t¡¸”z P¡¹ç¡â«šèo¢ ëÛ¡y δ¬ìÞê¡ "àš[>
"à³àìA¡ &A¡i¡à [>[ƒ¢Ê¡ šøÅ— [\ì`¡Î A¡¹ìº, "à[³ ¤ºì¤à [ÅÛ¡à, [ÅÛ¡à, [ÅÛ¡à, š[¹W¡àº> &¤} šøà=[³A¡ ѬàÑ‚ š[¹W¡™¢ à¡ú
šø=³ ‘[ÅÛ¡à’ ³àì> ëA¡¤º "à>åË¡à[>A¡ ѬàÛ¡¹t¡à &¤} šè¤¢-šøà=[³A¡, šøà=[³A¡ ³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à¡ú ‘[Åۡ๠"[‹A¡à¹ [¤º’ ³ày 2005
Îàìº Î}Îìƒ ëšÅ ÒìÚ[Ạ&¤} 2009 Îàìº ëÎi¡à šàÎ ÒÚ¡ú t¡¤å ®¡àìºà ë™ Ñ¬à‹ã>t¡à¹ 63 ¤á¹ šì¹ "à³¹à [Åۡ๠šøìÚà\>
l¡üšº[§¡ A¡¹ìt¡ ëšì¹[á¡!
[‡t¡ãÚ ‘[ÅÛ¡à’ ³àì> ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à &¤} šø[ÅÛ¡o (VET) t¡=à ƒÛ¡t¡à KØl¡à¡ú ëÅÈì³Å VET-&¹ P¡¹ç¡â«t¡à šø‹à>³”|ã¹ Ñzì¹
ѬãAõ¡t¡ ÒÚ, [™[> Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à * šø[ÅÛ¡ìo¹ ‡à¹à l¡ü;šàƒ>Å㺠A¡³¢Î}Ñ‚àì> "à³à샹 ®¡à¹t¡ãÚ ™å¤à샹 l¡üÄ[t¡ A¡¹à¹ \ì>¸
&A¡i¡à ³àÒüºó¡ºA¡ ¹W¡>à A¡¹ìt¡ 2006 Îà캹 >쮡´¬ì¹ &A¡i¡à i¡àÑHþ-ìó¡à΢ [>샢[Åt¡ A¡ì¹>¡ú
&A¡àƒÅ š[¹A¡¿>à γÚA¡àìº \àt¡ãÚ ƒÛ¡t¡à š[¹Èƒ &¤} \àt¡ãÚ ƒÛ¡t¡à [¤A¡àÅ [>K³ 2009 Îàìº K[k¡t¡ ÒÚ¡ú &A¡àƒÅ
š[¹A¡¿>àìt¡ ®¡à¹t¡ ιA¡à¹ š[¹A¡¿>à A¡ì¹ "[t¡[¹v¡û¡ 1500 "àÒü[i¡"àÒü¡/¡"àÒü[i¡[Î &¤} 50,000 ƒÛ¡t¡à ëA¡ì–ƒø¹¡ú ¤t¢¡³àì>
=àA¡à 5,500 "àÒü[i¡"àÒü-&¹ "à‹å[>A¡ãA¡¹ìo¹ A¡à\* šåì¹àƒì³ W¡ºìá¡ú
www.wakeupcall.org4 Îà‹à¹o
tõ¡t¡ãÚ ‘[ÅÛ¡à’ ³àì> ÎA¡º "àA¡àì¹¹ ë³[l¡A¡¸àº, l¡üZW¡ &¤} A¡à[¹K¹ã [Åۡ๠δšèo¢ [¤[>Ú”|o &¤} [¤[>Ú[³t¡A¡¹o A¡¹à¡ú &i¡à
&A¡àA¡ã Îõ[Ê¡ A¡¹ìt¡ šàì¹ >¤šø¤t¢¡>, l¡ü;A¡È¢t¡à "๠"à³à샹 [¤Å«³àì>¹ ¤à>àìt¡ šà칡ú
Ê¡ãº, [Îì³–i¡, A¡à¹, ÑHåþi¡à¹ Òüt¡¸à[ƒìt¡ "à³à샹 >à>à Î}¹Û¡o "àìá¡ú ëA¡¤º³ày ¤[‹¢t¡ Îà³=¢¸ "๠³åv¡û¡ ¤à\à¹Î³èÒ Î³à‹à>
A¡ì¹ìá ³èº¸, P¡o³à> &¤} šøàœ¡t¡à¹ [¤ÈÚP¡ìºà¡ú [Åۡ๠ÎA¡º "àA¡àì¹, [¤ìÅÈt¡@ l¡üZW¡, ë³[l¡A¡¸àº &¤} A¡à[¹K¹ã [ÅÛ¡àìt¡
‘ºàÒüìÎX ¹à\’ ƒè¹ A¡¹ìt¡Òü Ò줡ú
[ÅÛ¡à &A¡i¡à A¡³¢šøìW¡Ê¡à [ÒÎàì¤ "àÒü.[i¡. &¤} Îóô¡i¡*Ú¸àì¹¹ ë=ìA¡ šøàÚ šòàW¡ P¡o [¤Åມú t¡àÒü &i¡à Îóô¡i¡*ڸ๠&¤} "àÒü.[i¡.’¹
ë=ìA¡ "ì>A¡ ë¤Åã A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡A¡à¹ã¡ú
šøà=[³A¡ ѬàÑ‚ š[¹W¡™¢ ๠ëÛ¡ìy l¡üšàv¡ &¤} >à>à γà‹àì>¹ \ì>¸ šàk¡A¡ìA¡ ">¸y >\¹ [ƒìt¡Òü Ò줡ú
l¡üv¡³ š[¹W¡àº>ìA¡ ³–ƒ š[¹W¡àº> &¤} l¡üÒ๠ë=ìA¡ [¤¹ê¡š šø®¡à¤Î³èìÒ¹ l¡üƒàÒ¹o ëƒ*Ú๠‡à¹à tå¡ìº ‹¹à ÒìÚìá¡ú šøàÎ[UA¡
[ÅÛ¡à ÎÒì™àìK ë¤Å[A¡áå Î}J¸A¡ [>¤¢àW¡A¡³r¡ºã Û¡³t¡àÅàºã >à Ò*Úà š™¢”z &A¡i¡à Kot¡ì”| l¡üv¡³ š[¹W¡àº> =àA¡à A¡[k¡>¡ú Îåt¡¹à}
šøàÎ[UA¡ [Åۡ๠*š¹ ë\๠[ƒìt¡ Ò줡ú
Û塉 &¤} ëáài¡ ³àc¡à¹ã [Åì¿à샸àKP¡ìºà¹ (MSMEs) ™=à=¢ δ±à¤>à [W¡[Òû¡t¡ A¡¹ìt¡ Ѭà‹ã>t¡à¹ šì¹ "à³à샹 ëƒìŹ 59 ¤á¹
ëºìKìá t¡=à šøW塹 "àìºàW¡>à "๠[¤t¡A¢¡ Îà[³º ÒìÚìá¡ú ³ày 2006 Îàìº MSMEs-&¹ *š¹ [¤º šàÎ ÒìÚìá¡ú 䱤t¡@
"à³à샹 GDP’¹ 80% &Jàì> Òà[\¹¡ú
®¡à¹t¡ Îì³t¡ &Òü [¤ìÅ«¹ 99.7% Î}Ñ‚à Ò’ìºà MSME. &i¡à ë™ìA¡à> \à[t¡¹ ™=à=¢ ‘l¡àÚ>àì³à’ &¤} ‘ÒꡃôÑš–ƒ>’¡ú ë³ài¡ 490
[³[ºÚ> ëºàA¡\ì>¹ A¡³¢¤ìº¹ ³ày 6% "àìá ‘Î}K[k¡t¡ ëÛ¡yγèìÒ’ "๠"¤[ÅÊ¡ 460 [³[ºÚ> ¤à 94% ‘"Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy’¡ú
&i¡à ">å[³t¡ ë™ ë³ài¡ MSME’¹ Î}J¸à 100 [³[ºÚ>¡ú ™à¹ 80% Aõ¡[ÈA¡à™¢¸ &¤} ¤õÛ¡ì¹àšìo "๠¤àƒ¤àA¡ã 20% š[¹ìȤà
t¡=à [>³¢àoA¡à¹ã ëÛ¡yγèìÒ "àìá¡ú
A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à¹ \ì>¸ ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o ¤à VET &¤} MSME's-¹ P¡¹ç¡â«t¡à tå¡ìº ‹¹à t¡=à ¤¸àJ¸à A¡¹à ÒìÚìá¡ú
Τ¢ìÅÈ CII-BCG-"‹¸àšA¡ [Î. ëA¡. šøÓàƒ šøA¡¿ India@75 ">å™àÚã, 2022 Îà캹 ³ì‹¸ \à[t¡¹ šøìÚà\> 500 [³[ºÚ>
[¤Å«³àì>¹ ƒÛ¡ ëºàA¡\> &¤} 200 [³[ºÚ> [¤Å«³àì>¹ Ñ•àt¡A¡¡ú
&Òü ¤ÒüìÚ¹ "[®¡¤¸[v¡û¡¹ Òü[t¡ÒàÎ >ài¡A¡ãÚ, t¡àÒü ">åNøÒ A¡ì¹ [¤Åƒ [¤¤¹ìo¹ \ì>¸ šõË¡à 8 ëƒJå>¡ú
&A¡³ày "š[¹¤t¢¡>ãÚ ¤ƒìºìá¡ú &i¡à šàk¡A¡ "àš>๠\ì>¸ [Ñ‚¹ A¡¹ìt¡, ë™ &i¡à ®¡àìºà¹ \ì>¸ >à ³ì–ƒ¹ \ì>¸ [ạ!
[A¡Èào JàÄà
³å´¬Òü, ®¡à¹t¡
&[šøº, 2014
ƒà[¤ š[¹t¡¸àK
&Òü ¤Òüìt¡ l¡üìÀ[Jt¡ t¡=¸ [¤Kt¡ 20 ¤á¹ ‹ì¹ ®¡à¹t¡ "๠¤[Ò®¢¡à¹ìt¡¹ [¤[®¡Ä Îèy ë=ìA¡ Î}KõÒãt¡ ÒìÚìá¡ú
šøƒv¡ l¡üšàìv¡¹ [>Jåòt¡t¡à¹ \ì>¸ i Watch ëA¡à>* "àÒü[> ƒà[Úâ« NøÒo A¡ì¹ >à¡ú
&Òü ¤Òüìt¡ šøƒv¡ l¡üšàìv¡¹ [®¡[v¡ìt¡ [¤[>ìÚàK &¤} ¤à[o[\¸A¡ [·ý¡à”z NøÒo A¡¹ìt¡ "à³¹à Îåšà[¹Å A¡[¹ >à¡ú
t¡ì=¸¹ ë¤Åã¹®¡àK Îèìy¹ ÎìU-ÎìU ÎÒà[ÚA¡à¹ [¤Åƒ [¤¤¹o 92 šõË¡àÚ "àìá¡ú
Τ¢ìÅÈ l¡üšàv¡ &¤} t¡ì=¸¹ \ì>¸ 92 šõË¡àÚ l¡üìÀ[Jt¡ ³ìt¡à ¤t¢¡³à> *ìÚ¤ÎàÒüi¡ t¡=à Ò¸àr¡¤åA¡ ëƒJìt¡ šàk¡A¡ìA¡ š¹à³Å¢ ëƒ*Úà ÒìZá¡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 5Îà‹à¹o
www.wakeupcall.org6 Îà‹à¹o
®¡à¹ìt¡¹ ³à>¸ >àK[¹A¡¤õ–ƒ
šå¹ç¡È, ³[Òºà &¤} [ÅÇ¡Ko
"”z®å¢¡v¡û¡ A¡¹à ¤õ[‡ý¡¹ \ì>¸ ³”| : ³à>¤Î´šìƒ¹ *š¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à
[šøÚ ¤Þêå¡Ko,
"à³¹à Һೠ21 ¤áì¹¹ šå¹ì>à &>[\* Kk¡> A¡¹à &A¡ š[¹¤à¹ &¤} š[¹W¡àº>, [ÅÛ¡à, "=¢¤¸¤Ñ‚à t¡=à A¡³¢[>ìÚàìK¹ >à>à ëÛ¡ìy A¡à\
A¡[¹¡ú "à³à¹ ¤ÒüìÚ¹ A¡[š -ÿ- š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡, ">àÚàìÎ l¡àl¡ü>ìºàl¡ A¡¹ìt¡ šà¹ì¤> "à³à샹 www.wakeupcall.org *ìÚ¤ÎàÒüi¡
ë=ìA¡¡ú "à³à¹ ëÎﮡàK¸ ÒìÚìá 6 ¤á¹ ‹ì¹ \à³¢à[> &¤} \àšàì> A¡à\A¡³¢ A¡¹à¹; l¡ü®¡Ú ëƒÅÒü 2Ú [¤Å«™åì‡ý¡ ‹è[ºÎà; ÒìÚ[KìÚ[áº, [A¡”ñ
[¤ìÅ« 2Ú &¤} 3Ú ¤õÒv¡³ "=¢¤¸¤Ñ‚àÚ l¡üƒãt¡ ÒìÚìá, ¤àÑzì¤ t¡à샹 A¡Úºà, ët¡º ¤à K¸àìι "àA¡àì¹ ëA¡à>* J[>\ γõ[‡ý¡ ¤à Å[v¡û¡ >à
=àA¡à Îìw*¡ú t¡à샹 "àÚt¡> ®¡à¹ìt¡¹ ÎàÒüì\¹ 12% ³ày¡ú t¡à샹 l¡üZW¡ P¡o³àì>¹ ³à>¤Î´šƒ "àìá¡! ëÎi¡àÒü t¡à샹 ëKàš>A¡=à¡ú
&A¡Òü ¤¸àšà¹ W¡ã>, ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Úà, t¡àÒü*Úà>, Ò}A¡}, [ÎUàšå¹, ³àºìÚ[ÅÚà &¤} \àšàì>¹ ³ìt¡à &[ÅÚ๠Å[v¡û¡Åàºã ëƒÅP¡ìºà¹¡ú
"à³à¹ ¤¸¤Î๠ëÛ¡ìy 31 ¤á¹ &¤} Îà³à[\A¡ ëÛ¡ìy 20 ¤áì¹¹ "[®¡`¡t¡à¹ [®¡[v¡ìt¡ "à[³ [¤>ãt¡®¡àì¤ \à>àìt¡ W¡àÒü ë™ [¤Kt¡
ιA¡à¹P¡ìºà "ì>A¡[A¡áå A¡ì¹ìá [A¡”ñ [>³—[º[Jt¡ ¤¸àšà¹P¡ìºà¹ *š¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¹ ‡à¹à "ì>A¡ ë¤Åã A¡¹ìt¡ šà¹ìt¡à :-
1. šø‹à> 12i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàìt¡ ëA¡–ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ ÎA¡º *ìÚ¤ÎàÒüi¡ ¹ê¡šà”z[¹t¡ A¡¹à¡ú ®¡à¹ìt¡ "àe¡[ºA¡ šøW¡à¹³à‹¸³ Òü}¹à\ã
šøW¡à¹³à‹¸ì³ t塺>àÚ 20 P¡o ¤Øl¡ &¤} ë¤Åã ëºàA¡\> ¤åc¡ìt¡ "๠ιA¡àì¹¹ ÎìU A¡à\ A¡¹ìt¡ ÎÛ¡³ Òì¤> (³ày 6% ®¡à¹t¡ãÚ
Òü}¹à\ã ë¤àìc¡>¡ú "à³à샹 &>[\* 12i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàÚ šøA¡àÅ>à A¡ì¹)¡ú ¹[ó¡ ³àK¢, >tå¡> [ƒÀãìt¡ "¤[Ñ‚t¡ "àÒü&>&Î, Òü[r¡Úà>
[>l¡ü\욚๠ëÎàÎàÒü[i¡’¹ Ò¸àr¡¤åA¡ "àš>àìA¡ & ¤¸àšàì¹ "[‹A¡ [¤¤¹o ëƒì¤¡ú &³>[A¡ P¡Kº, *¹àìA¡º &¤} ³àÒüìyû¡àÎóô¡i¡ šøàÚ
9 ë=ìA¡ 15i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàÚ A¡à\A¡³¢ A¡ì¹¡ú ®¡à¹t¡ãÚ Î}[¤‹à> 22i¡à ®¡àÈàìA¡ γ=¢> A¡ì¹¡ú
2. šøà=[³A¡-šè¤¢A¡, šøà=[³A¡ &¤} ³à‹¸[³A¡ [Åۡ๠*š¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¡ú &³>[A¡ 65 ¤á¹ šì¹* šøàÚ 65% ®¡à¹t¡¤àÎã [>¹Û¡¹¡ú
("à³à샹 ">å³à>, ">åNøÒ A¡’ì¹ UNDP š¹ãÛ¡à* A¡¹ç¡>)¡ú ëA¡à>* ƒà[¹‰t¡à A¡³àì>à 䱤 >Ú, ™[ƒ >à ëºàA¡\> [ºJìt¡-šØl¡ìt¡
šàì¹>¡ú ³à>¤-³[ÑzìÍH¹ 90% [¤A¡[Åt¡ ÒÚ 6 ¤à 7 ¤á¹ ¤Úìι ³ì‹¸, t¡àÒü šøà=[³A¡-šè¤¢A¡ [ÅÛ¡à \¹ç¡[¹¡ú
3. l¡üƒ¸³ã ƒÛ¡t¡à [¤A¡àìŹ *š¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¡ú &i¡à EU’ìt¡ 1³ ëÅøoã ë=ìA¡ Ç¡¹ç¡ ÒÚ¡ú "๠®¡à¹ìt¡ "à³à샹 A¡³šìÛ¡ 8³ ëÅøoã
¤à l¡üZW¡³à‹¸[³A¡ ÑHåþº ë=ìA¡ Ç¡¹ç¡ A¡¹ìt¡Òü Ò줡ú "àš[> Ѭ-[>™å[v¡û¡ ëÒà> ¤à ">¸ìƒ¹ \ì>¸ A¡à\ A¡ì¹>, &Òü P¡o³à> "t¡¸”z P¡¹ç¡â«šèo¢¡ú
šøàÚ 58% ®¡à¹t¡ã™ Ѭ-[>™åv¡û¡ "๠[ÅÛ¡à=ã¢ìƒ¹ SQ &¤} EQ-&¹ l¡üÄ[t¡ ESD Qi¡àÚ¡ú
4. ƒÛ¡t¡à, ¤õ[v¡³èºA¡ šø[ÅÛ¡o &¤} A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à šøA¡¿Î³èìÒ¹ *š¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¡ú ®¡à¹ìt¡ (\>Î}J¸à 1210 [³[ºÚ>)
"àìá 9,500 VET (¤õ[v¡³èºA¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o) ëA¡–ƒø¡ú ëÎJàì> Îå¸Òü;\๺¸àìr¡ (\>Î}J¸à 8 [³[ºÚ>) "àìá 6,000,
\à³¢à>ãìt¡ (\>Î}J¸à 82 [³[ºÚ>) "àìá 9,500 VET (¤õ[t¡³èºA¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o) ëA¡–ƒø¡ú ëÎJàì> Îå¸Òü;\๺¸àìr¡ (\>Î}J¸à
8 [³[ºÚ>) "àìá 6,000, \à³¢à>ãìt¡ (\>Î}J¸à 82 [³[ºÚ>) "àìá 100,000 "๠\àšàì> (\>Î}J¸à 129 [³[ºÚ>) "àìá
150,000; W¡ãì> (\>Î}J¸à 1350 [³[ºÚ>) 500,000 "àìá¡ú ºl¢¡ ³¸àAå¡ìº 1835 Îàìº ®¡à¹ìt¡ γÑz P¡¹ç¡A塺 ëA¡–ƒø ¤¹à¤ì¹¹
³ìt¡à ¤Þê¡ A¡ì¹ ëƒ>, "๠t¡J> ëƒìÅìt¡ "à³¹à ƒÛ¡t¡à &¤} ¤õ[v¡³èºA¡ Kk¡> A¡¹à š[¹A¡àk¡àì³àÚ [š[áìÚ š[Øl¡¡ú ™[ƒ* VET, SQ &¤}
EQ -&¹ l¡üÄ[t¡ Qi¡àÚ¡ú
5. \àt¡ãÚ `¡à> "àìÚàìK¹ θೠ[šìyàƒà¹ Îåšà[¹ÅP¡ìºà A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹à¡ú ®¡à¹ìt¡ l¡üZW¡, A¡à[¹K¹ã, ë³[l¡A¡¸àº &¤} Aõ¡[ÈA¡à™¢¸
[Åۡ๠ÎA¡º "àA¡àì¹¹ ¤¸àšàì¹ NKC "t¡¸”z í¤‹ Îåšà[¹ÅγèÒ ít¡¹ã A¡ì¹ìá¡ú &P¡ìºà ™t¡ ÅãQø 䱤 A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹à ƒ¹A¡à¹¡ú
¤t¢¡³àì> &A¡i¡à* ®¡à¹t¡ãÚ A¡ìº\ &¤} [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ [¤Å« š™¢¸àìÚ ÅãÈ¢ 259 >´¬ì¹* ë>Òü¡ú "๠"à³¹à ë™ š”‚àÚ W¡ìº[á, ëÎìÛ¡ìy
"àKà³ã 10 ¤áì¹ [¤ìÅ«¹ 500 [¤Å«[¤ƒ¸àºìÚ¹ ³ì‹¸* "à³¹à =àA¡ì¤à >à¡ú ëA¡¤º³ày šø[t¡ì™à[Kt¡à &¤} l¡üƒà¹ ¤à\à¹Òü [ÅÛ¡à³èºA¡
šø[t¡Ë¡à>P¡ìºàìA¡ >¤šø¤t¢¡> A¡¹ìt¡, "à”z\¢à[t¡A¡ ³à>ƒìr¡¹ ÎìU Kì¤Èoà * P¡o³àì>¹ l¡üÄ[t¡ Qi¡àìt¡ ëšø¹oà ë\àKàìt¡ šà칡ú
[¤ƒ¸à¹ 냤ã ιѬt¡ã ëÅA¡º [ƒìÚ ¤òà‹à, tò¡àìA¡ ³åv¡û¡ A¡¹à ƒ¹A¡à¹¡ú
6. [ÅÛ¡à šø™å[v¡û¡, ¤õ[v¡³èºA¡ šø[ÅÛ¡o &¤} l¡üƒ¸³ã ƒÛ¡t¡à¹ \ì>¸ i Watch ‡à¹à šøƒv¡ >à>à γà‹à>¡ú "à³¹à šøƒà> A¡[¹ A¡³ J¹ìW¡
l¡üZW¡ šø™å[v¡û¡¹ ®¡à¹t¡ãÚ [¤A¡[Åt¡ šø™å[v¡û¡Î³èÒ ÑHåþº-[Åۡ๠\ì>¸ ([ÅÛ¡à=㢠[šáå šø[t¡ ¤á¹ i¡à@ 100 Òàì¹) ÎA¡ºšøA¡à¹ [ÅÛ¡à *
šø[ÅÛ¡ìo¹ \ì>¸ šà¹Ñš[¹A¡³èºA¡ ƒè¹¤t¡ã¢ [Åۡ๠ëÒtå¡ (&ìA¡¹ ÎìU-&ìA¡¹ [¤`¡ * [¤Å«Ñz š¹à³Å¢ Qsi¡à [šáå i¡à@ 2 Òàì¹), l¡üƒ¸³ã
ƒÛ¡t¡à [¤A¡àÅ &¤} ¤õ[v¡³èºA¡ šø[ÅÛ¡ìo¹ \ì>¸ >à>à γà‹à>¡ú [¤Åìƒ \à>ìt¡ 100 šõË¡àìt¡ "à³à샹 CSR ‰Ê¡¤¸ ëƒJå>¡ú
¤\àÚ =àA¡à "=¢>ã[t¡¹ ¤õ[‡ý¡
šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à *
¤õ[‡ý¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹ ³à‹¸ì³
l¡üš[¹ ¹W¡>à[ƒ¹ [¤ÈÚ¤Ññ [W¡¹A¡àº ¤\àÚ =àA¡à ƒ¹A¡à¹, ™t¡
ƒè¹ ®¡à¹t¡ Î}[ÅÃÊ¡¡ú
[>³—[º[Jt¡ ƒå’[i¡ l¡üƒàÒ¹o ³à>¤Î šìƒ¹ [¤A¡àÅ, šøàÎ[UA¡
[ÅÛ¡à &¤} "=¢>ã[t¡¹ ¤\àÚ =àA¡à¹ ë™àK¸ [¤A¡àìŹ \ì>¸
¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹ ³à‹¸ì³ "[\¢t¡ ƒÛ¡t¡à¹ P¡¹ç¡â«t¡àìA¡
³\¤åt¡ A¡¹ì¤¡ú
‘l¡üÄÚÅ㺠ëƒÅP¡ìºà¹ \ì>¸ ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o
(VET)’-&¹ *š¹ &A¡i¡à "[‹ì¤Åì> "àÎ> NøÒo A¡¹ìt¡
ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Ú๠[ÅÛ¡à ³”|A¡ ‡à¹à 2007 Îà캹 "ìC¡à¤ì¹
"à[³ "à³[”|t¡ ÒìÚ[áºà³¡ú
&i¡à [ẠëNÃà¤àº &ÒüW¡"๠ëó¡à¹àì³¹ "}Å, ë™i¡àìt¡ 50
ëƒìŹ ë=ìA¡ šøàÚ 1,200 [ÅÛ¡àKt¡ [¤ìÅÈ`¡ l¡üš[Ñ‚t¡
[áìº>¡ú &Òü ëó¡à¹àì³ l¡üš[Ñ‚t¡ =àA¡à ³ày "àì¹A¡\> ®¡à¹t¡ãÚ
Òìº> "àÒü"àÒü[i¡-³à‰àì\¹ l¡àÒüì¹C¡¹ "‹¸àšA¡ ">”z¡ú
ëNÃà¤àº ëó¡à¹àì³¹ l¡üì‡à‹> A¡ì¹> ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Ú๠l¡üš
šø‹à>³”|ã¡ú šøàÚ 50 ¤á¹ "àìK ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Ú๠ëºàA¡\>
®¡à¹t¡¤àÎã¹ ³ìt¡à ƒ[¹‰ [ạú
ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Úà ëƒJìt¡ \àšà> &¤} \à³¢à>ã¹ ³ìt¡à, ™à샹
"[t¡ "¿ J[>\ γõ[‡ý¡ "àìá, 뙳> "àA¡[¹A¡, A¡Úºà ¤à
Å[v¡û¡ K¸àìι "àA¡àì¹, ët¡º ">¸à>¸ ÒàÒüìl¡öà-A¡à¤¢>¡ú [k¡A¡
ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Ú๠³ìt¡à ([A¡”ñ ®¡à¹ìt¡¹ ³ìt¡à >Ú) t¡ì¤ "[t¡
‰ç¡t¡ l¡üÄÚ> Q[i¡ìÚìá, 2Ú [¤Å« ™åì‡ý¡ δšèo¢ [¤‹ÿ¤}Î Ò*Úà
Îìw*!
ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Úà l¡üšº[§¡ A¡ì¹ìá ë™ ³åJ¸ A¡à¹o [Ạ¤õ[v¡Kt¡
šø[ÅÛ¡ìo¹ ³à‹¸ì³ šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à &¤} ƒÛ¡t¡à Kk¡> A¡¹à¡ú
ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Úà l¡üš šø‹à>³”|ã¹ &A¡i¡à šƒ Îõ[Ê¡ A¡ì¹ìá, "à³à¹
[¤Å«àÎ, ™ò๠šø‹à> ƒà[Úâ«, ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àÅ, [ÅÛ¡à &¤}
ƒÛ¡t¡à KØl¡à¡ú
"à\ 50 ¤á¹ šì¹, &A¡\> KØl¡šØl¡t¡à ®¡à¹t¡¤àÎã¹ \ì>¸
1,530 ³à[A¢¡> l¡ºàì¹¹ ÎìU t塺>àÚ ƒ[Û¡o ëA¡à[¹Úà¤àÎã¹
šø[t¡ ¤áì¹¹ "àÚ 23,823 ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú
®¡à¹ìt¡ "à³à샹 \ì>¸ A¡ã &Òü ¤¸àšàì¹ ëA¡à>* ¤àt¢¡à
"àìá? >\¹ ëƒ*Úà ™àA¡ [‡t¡ãÚ l¡üƒàÒ¹o, ë™i¡à ¤t¢¡³à>¡ú
2022 Îà캹 ³ì‹¸ &A¡i¡à \à[t¡ [ÒÎàì¤ "à³¹à ëA¡à=àÚ
=àA¡ì¤à? ¤à "à³à샹 75t¡³ Ѭà‹ã>t¡à¹ ¤áì¹ ¤à Òü[r¡Úà
@ 75? [¤Å«[¤J¸àt¡ ³¸àì>\ì³–i¡ P¡¹ç¡, ѬKã¢Ú "‹¸àšA¡ [Î.
ëA¡. šøÓàƒ ³ÒàÅìÚ¹ ÎìU &A¡ìy A¡>ìó¡l¡àì¹Å> "ó¡ Òü[r¡Úà
Òür¡àÊ¡öã ¤à CII, Òü[r¡Úà @ 75-&¹ \ì>¸ š[¹A¡¿>à A¡ì¹ìá>¡ú
&Òü šøÚàìι *š¹ CII-&¹ 74 \àt¡ãÚ Î[³[t¡¹ ³ì‹¸ &A¡i¡à
Î[³[t¡ [ÅÛ¡à, ƒÛ¡t¡à &¤} ³à>¤Î šƒ t¡=à ™å¤Î´šƒàìÚ¹
*š¹ šøà=[³A¡®¡àì¤ A¡à\ A¡¹ìá¡ú
"‹¸àšA¡ šøÓàƒ "t¡¸”z ëJàºàJå[º [áìº> ë™, ëA¡¤º³ày
ëºàA¡\>ìA¡, [¤ìÅÈt¡@ ®¡à¹ìt¡¹ ™å¤Î´ßƒàÚìA¡ [ÅÛ¡à *
ƒÛ¡t¡à KØl¡à &¤} ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹ ³à‹¸ì³ Û¡³t¡àÅàºã
A¡¹à¹ ‡à¹à 2022 Îà캹 ³ì‹¸ &A¡i¡à \à[t¡ [ÒÎàì¤ "à³à샹
šø‹à> ºÛ¡¸P¡ìºà "®¡ãÊ¡ºà쮡 "à³à샹 [>[ÆW¡t¡ A¡¹ì¤¡ú
š[¹A¡¿>à Òìºà 2022 Îà캹 ³ì‹¸ [¤[®¡Ä ƒÛ¡t¡àÚ 500
[³[ºÚ> ƒÛ¡ ëºàA¡\> &¤} [¤[®¡Ä ëÛ¡ìy¹ 200 [³[ºÚ>
[¤Å«³àì>¹ Ñ•àt¡A¡ =àA¡ì¤>¡ú
®¡à¹ìt¡ [ÅÛ¡à, "=¢>ã[t¡, š[¹W¡àº> &¤} A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡
A¡¹à¹ ¤¸àšàì¹ "[‹A¡ t¡=¸ &Jàì> www.wakeupcall.org
¤à ‘šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à &¤} ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹ ³à‹¸ì³ ®¡à¹ìt¡¹
ëºàA¡\>ìA¡ Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¹ ‡à¹à š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡’
ÅãÈ¢A¡ "à³à샹 ¤Òüìt¡ šà*Úà ™àÚ¡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 7Îà‹à¹o
&Òü ¤ÒüìÚ¹ "[®¡¤¸[v¡û¡¹ Òü[t¡ÒàÎ
1993 Îàìº 4 šõˡ๠šå[ÑzA¡à [ƒìÚ "à³¹à Ç¡¹ç¡ A¡ì¹[áºà³¡ú
1997 Îàìº &i¡à ë¤ìØl¡ ÒÚ 8 šõË¡à¹, ë™i¡à 10i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàìt¡* ">å¤àƒ ÒìÚìá¡ú
1999 Îàìº ¤Òüi¡à 16 šõË¡àÚ ¤[‹¢t¡ ÒÚ, 2001 Îàìº 24 šõË¡àÚ, 2002 Îàìº 28 šõË¡àÚ, 2004 Îàìº 32 šõË¡àÚ, 2005
Îàìº 36 šõË¡àÚ, 2006 Îàìº 48 šõË¡àÚ &¤} 2007 Îà캹 \à>åÚà¹ãìt¡ 56 šõË¡àÚ¡ú
2008 Îà캹 \åºàÒüìt¡ ¤Òüi¡à "àì¹à ë¤ìØl¡ 88 šõˡ๠ÒÚ &¤} 2009 Îà캹 \à>åÚà¹ãìt¡ "àì¹à ë¤ìØl¡ 92 šõË¡à t¡=à 2009
Îà캹 "ìC¡à¤ì¹ ÒÚ 96 šõˡ๡ú
2011 Îà캹 ëó¡¤øç¡Úà¹ãìt¡ &i¡à 100 šõË¡àÚ ¤[‹¢t¡ ÒìÚìá¡ú
ëó¡¤øç¡Úà¹ã 2012 Î}ÑHþ¹o 102 šõË¡à-Î}J¸àÚ ¤[‹¢t¡ ÒìÚ[ạú ¤t¢¡³à> &[šøº 2014 Î}ÑHþ¹o 104 šõË¡à-Î}J¸àÚ ¤[‹¢t¡ ÒìÚìá¡ú
&Òü ¤Òü ‘š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡’ šà*Úà ™àÚ Òü}¹à\ã &¤} 12i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàÚ¡ú 뙳>- "γãÚà, ¤à}ºà, P¡\¹à[i¡, [Ò–ƒã,
A¡ÄØl¡, ³àºàÚàºà³, ³à¹àk¡ã, *[Øl¡Úà, šàgà¤ã, t¡à[³º, ët¡ºåP¡ &¤} l¡üƒå¢¡ú
Τ¢ƒà &A¡Òü W¡à¹ ëÛ¡yγèìÒ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à ¹ìÚìá :
1 š[¹W¡àº> ............................................................................................®¡à¹t¡ 1³
2 [ÅÛ¡à * ³à>¤Î´šìƒ¹ [¤A¡àÅ ................................................................... [ÅÛ¡à 1³
3 "=¢>ã[t¡ * A¡³¢šøìW¡Ê¡à ............................................................................"=¢>ã[t¡ 1³
4 A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ ......................................................................................A¡³¢Î}Ñ‚à> 1³
i Watch ’ìÚ "àìá W¡à¹ [¤®¡àK, ™à샹 >à³ ®¡à¹t¡ 1³, [ÅÛ¡à 1³, "=¢>ã[t¡ 1³ &¤} A¡³¢Î}Ñ‚à> 1³, l¡üšì¹ ¤[o¢t¡ ³ìt¡à¡ú
šø=³ [t¡>[i¡ [¤ÈìÚ¹ šø[t¡[i¡¹ ƒÅ, ¤àì¹à &¤} >’i¡à "àìºJ¸ "àìá, ëÎJàì> W¡tå¡ì=¢¹ "àìá ëÈàºi¡à¡ú ë³ài¡ Îàt¡W¡[ÀÅi¡à ¹W¡>à¹
[¤ÈÚ &¤} š™¢¸ì¤Û¡o¡ú
šàk¡ìA¡¹ ÎÒàÚt¡à¹ \ì>¸ šø[t¡ šõˡ๠>ãìW¡, *šì¹¹ W¡à¹[i¡ ëÅøoã-š™¢¸àìÚ¹ &A¡i¡à ¹W¡>๠[¤ÈìÚ¹ ëÅøoã-[¤®¡àK l¡üìÀJ A¡¹à
"àìá¡ú
*šì¹¹ W¡à¹[i¡¹ ëA¡à>*i¡à ³à>à>ÎÒü >à Ò*Ú๠ëÛ¡ìy, "à³¹à γ[¤ÈÚ ‘Îà‹à¹o’ ëÅøoã-š™¢¸àìÚ¹ "‹ãì> ëÅøoã-[¤®¡àK A¡ì¹[á¡ú
www.wakeupcall.org8 Îà‹à¹o
ë>à줺 šå¹ÑHþ๠[¤ì\t¡à - ¹¤ã–ƒø>à= k¡àA塹
®¡à¹t¡ &A¡i¡à \à[t¡ìt¡ š[¹ot¡ Òìt¡ šàì¹, ë™i¡à ëι஡àì¤ ¤[o¢t¡ ÒìÚìá
¹¤ã–ƒø>à= k¡àAå¡ì¹¹ Ŧ³àºàÚ
[W¡v¡ ë™=à ®¡ÚÅè>¸, l¡üZW¡ ë™=à [Ź,
`¡à> ë™=à ³åv¡û¡, ë™=à KõìÒ¹ šøàW¡ã¹
"àš> šøàUot¡ìº [ƒ¤ÎŤ¢¹ã
¤Îå‹àì¹ ¹àìJ >àÒü Jr¡ Û塉 A¡[¹,
ë™=à ¤àA¡¸ ÒꡃìÚ¹ l¡ü;γåJ Òìt¡
l¡üZá[ÎÚà *ìk¡ ; ë™=à [>¤¢à[¹t¡ ëÑ÷àìt¡
ƒìÅ ƒìÅ [ƒìÅ [ƒìÅ A¡³¢‹à¹à ‹àÚ
"ÎÑ÷ ÎÒÑ÷[¤‹ W¡[¹t¡à=¢t¡àÚ -ÿ-
ë™=à tå¡Zá "àW¡àì¹¹ ³¹ç¡¤àºå¹à[Å
[¤W¡àì¹¹ ëÑ÷àt¡@ š= ëó¡ìº >àÒü NÃà[Î,
ëšï¹ç¡ìÈì¹ A¡ì¹[> Åt¡‹à ; [>ìt¡ ë™=à
tå¡[³ Τ¢ A¡³¢ [W¡”zà "à>ì–ƒ¹ ë>t¡à-ÿ-
[>\ ÒìÑz [>ƒ¢Ú "àQàt¡ A¡[¹ [št¡@,
®¡à¹ìt¡ì¹ ëÎÒü ѬìK¢ A¡¹ \àK[¹t¡¡ú
Kãt¡àgºã, A¡[¤t¡à 35
"[¤Ñ¶¹oãÚ ëšø¹oà
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 9Îà‹à¹o
&A¡\> >àK[¹A¡ìƒ¹ A¡ìk¡à¹ šøìW¡Ê¡à
šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à, ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡o &¤} ³à>¤ Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¹ ³à‹¸ì³ š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ [>\Ѭ ëšø¹oà
Ç¡¹ç¡ A¡¹à &¤} ëƒ*ÚàÚ &A¡\> >àK[¹A¡, &A¡\> "àÒü"àÒü[i¡ Òü[g[>Úàì¹¹ A¡ìk¡à¹ šøìW¡Ê¡à¡ú
"à³à샹 ÎA¡ìº¹ &A¡i¡à A¡t¢¡¤¸ "àìá, "ì>ìA¡ l¡üšº[§¡ A¡ì¹> "๠"ì>ìA¡ A¡ì¹> >à¡ú
ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¹ šø[t¡ "à³à샹 [A¡ ƒ¹A¡à¹ š[¹ÍH๮¡àì¤ ë¤àc¡ài¡àÒü Òìºà P¡¹ç¡â«šèo¢¡ú
¤àƒ¤àA¡ã ">åιo A¡¹à .........................................................................................................
&A¡i¡à "¹à\î>[t¡A¡, "‹à[³¢A¡, ëÛ¡[yÚ ¹[Òt¡ A¡ìk¡à¹ šøìW¡Ê¡à, ë™ìÛ¡ìy &A¡³ày l¡üì„Ÿ Òìºà ëºàA¡\>ìA¡ \àNø; A¡¹à
&¤} t¡à¹š¹ &A¡àA¡ã tò¡à¹à ™àìt¡ ®¡à¹ìt¡¹ ëºàA¡\ì>¹ šøZáÄ Î´±à¤>à [Ñ‚¹ A¡¹ìt¡ * ¤åc¡ìt¡ šàì¹>; &Òü A¡àì\¹ ëÛ¡ìy
"à³¹à [A¡ Òàt¡áàØl¡à A¡ì¹[á &¤} &¹ P¡¹ç¡â«t¡à [A¡¡ú
ëÎìÛ¡ìy "à³à샹 [¤ìÅÈ®¡àì¤ ®¡à¤ìt¡ šà¹à¹ t塺>àÚ ®¡à¹ìt¡¹ "ì>A¡ ë¤ÅãÒü "àìá¡ú
&Òü A¡à\i¡à ëA¡¤º³ày &A¡i¡à ¤ã\ ; ™à¹ ¤õ[‡ý¡ Qi¡ì¤ "ì>A¡ Òàìt¡¹ ³à‹¸ì³, ™à¹ ³ì‹¸ "àš>à¹i¡à* &A¡i¡à¡ú
-&Òü ¤ÒüìÚ¹ l¡üì„Ÿ
¤õÒv¡³ W¡¸àìºg Òìºà 100% [yû¡Úà³èºA¡ ѬàÛ¡¹t¡à, ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡ìo¹ "àA¡àì¹ šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à šøƒà> A¡¹à
&¤} šè¤¢-šøà=[³A¡, šøà=[³A¡, ³à‹¸[³A¡, l¡üZW¡, ë³[l¡A¡¸àº t¡=à A¡à[¹K¹ã [Åۡ๠ÎA¡º "àA¡àì¹ [¤ƒ¸³à> =àA¡à š[¹A¡àk¡àì³à
¤×P¡o [¤Ñzõt¡ A¡¹à "๠®¡à¹t¡ìA¡ ÒüÒ๠"®¡¸Ñz Ҥ๠³ìt¡à [Åۡ๠\ì>¸ &A¡i¡à "à”z\¢à[t¡A¡ ëA¡–ƒøÑ‚º ¤à>àì>à¡ú
™t¡ ÅãQø Î ±¤ šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à &¤} šø[ÅÛ¡o ÎÒì™àìK ®¡à¹ìt¡¹ ƒ¹A¡à¹ &¹ ™å¤Î´ßƒàÚìA¡ Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¡ú
&A¡\> ®¡à¹t¡¤àÎã¹ KØl¡ ¤ÚÎ 26 ¤á¹
"Nøà[‹A¡à¹ &A¡ > ¬¹ Òìºà ¤à[ºA¡à &¤} >à¹ã샹 [ÅÛ¡à * Û¡³t¡àÅàºã A¡¹à¡ú
www.wakeupcall.org10 Îà‹à¹o
"àš>๠\ì>¸ "à³¹à A¡ã A¡¹ìt¡ šà[¹?[šøÚ šàk¡A¡, [>³—[º[Jt¡ ëÛ¡yP¡ìºàìt¡ "à³¹à "àš>àìA¡ ÎÒàÚt¡à &¤} ÎàÒà™¸ [ƒìt¡ šà[¹ :-ÿ-
1. šøA¡àÅ>à
&Òü ¤Òü [ƒìÚ Ç¡¹ç¡¡ú ">åNøÒ A¡ì¹ 95 šõË¡àÚ [¤Åìƒ ëƒ*Úà ³ìt¡à ">¸à>¸ šøA¡àÅ>๠t¡à[ºA¡à ëƒJå>¡ú "à³¹à "àš>àìA¡ šøZá샹
l¡üìÂi¡à šõË¡à ëƒJìt¡ ">åì¹à‹ A¡¹[á &i¡à ³ì> ¹àJìt¡ ë™ &Òü 104 šõˡ๠¤Òüi¡à Òü}¹à\ã &¤} "àì¹à 12i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàìt¡*
šà*Úà ™àÚ¡ú 뙳>- [Ò–ƒã, l¡üƒå¢, šàgà¤ã, "γãÚà, *[Øl¡Úà, P¡\¹à[i¡, ³à¹àk¡ã, t¡à[³º, ët¡ºåP¡, A¡ÄØl¡ &¤} ³àºàÚàºà³
®¡àÈàÚ¡ú ëA¡>>à ®¡à¹t¡ãÚ \>Î}J¸à¹ ³ày 7% Òü}¹à\ã ë¤àìc¡>¡ú
2. šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡Ú๠A¡³¢Åàºà
91 šõË¡àÚ [¤Åìƒ ëƒ*Úà ³ìt¡à [>³—[º[Jt¡ [¤ÈÚP¡ìºà¹ šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡Ú๠A¡³¢Åàºà "à³¹à Îe¡àº> A¡[¹¡ú ‘®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸
šøàÎ[UA¡ [>³¢ào A¡¹à¹ >ã[t¡’, ‘®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡àKt¡ >ã[t¡’, ‘[¤Å«àÚ> &¤} šø[t¡ ¤á¹ + 10%’ìÚ ®¡à¹t¡ [A¡®¡àì¤
¤àØl¡ìt¡ šàì¹, ‘l¡üv¡³ š[¹W¡àº> &¤} &i¡à [A¡®¡àì¤ >àK[¹ìA¡¹ Îå[¤‹à A¡ì¹’, ‘šø[t¡ ¤á¹ 10 [³[ºÚ> ëºàA¡\ì>¹ \ì>¸
A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à’, ‘A¡ìº\ áàØl¡à¹ šì¹ [A¡®¡àì¤ ë¹à\K๠A¡¹ìt¡¡ ÒÚ’, ‘[Åۡ๠³à‹¸ì³ š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡¡ú
3. [ÅÛ¡A¡, ³àt¡à-[št¡à &¤} ™å¤Î´ßƒàìÚ¹ ³>-Kk¡>-š[¹¤t¢¡>
97 šõË¡àÚ [¤Åìƒ ëƒ*Úà ³ìt¡à 1 &¤} 2 šøA¡¿P¡ìºà ">åNøÒ A¡ì¹ ëƒJå>¡ú Ç¡‹å³ày šøA¡¿P¡ìºà ¤¸àJ¸à A¡¹à ÒÚ[>, l¡üš¹”ñ &ÒüΤ
šøA¡ì¿¹ Òü[t¡¤àW¡A¡ šø®¡à¤* [¤Åìƒ ¤¸àJ¸à A¡¹à ÒìÚìá¡ú
4. šøàÎ[UA¡ l¡üšàv¡ šøƒà> A¡¹à
">åNøÒ A¡ì¹ "à³à샹 *ìÚ¤ÎàÒüi¡ www.wakeupcall.org ëƒJå>, ƒó¡à I-&¹ "‹ãì> l¡üìÀ[Jt¡ ³ìt¡à "à³à샹 ÎA¡º šøA¡àÅ>à,
92 šõË¡àÚ [¤Åìƒ ëƒ*Úà ³ìt¡à ÎÒà[ÚA¡à γèìÒ¹ t¡à[ºA¡à šàì¤> &¤} "àš[> ëƒJì¤> ë™ šàk¡A¡, "àš>๠\ì>¸ šøW塹 šøàÎ[UA¡
l¡üšàv¡ "à³¹à l¡ü‡ýõ¡t¡ A¡ì¹[á t¡=à ÎÒ\ šk¡> * ë¤à‹K쳸¹ \ì>¸ Τ[¤ÈÚ "àA¡à¹Kt¡ A¡¹à ÒìÚìá¡ú "à³à샹 ÎA¡º l¡üšàv¡,
¤áì¹ &A¡¤à¹, ™t¡ƒè¹ 䱤 l¡üÄãt¡ A¡¹à ÒÚ¡ú
5. ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à &¤} šø[ÅÛ¡o ëA¡–ƒøγèÒ KìØl¡ ët¡àºà
"à³¹à ®¡à¹ìt¡¹ ³ì‹¸Òü P¡[i¡A¡Ú ¤õÒ; Î}т๠ÎìU A¡à\ A¡[¹, ™à¹à γ[Ê¡Kt¡®¡àì¤ šø[t¡ ¤á¹ [¤ÅຠÎ}J¸A¡ ëºàA¡\>ìA¡ šø[Å[Û¡t¡
A¡ì¹¡ú "à³¹à Һೠt¡à샹 `¡àì>¹ "}Åãƒà¹¡ú šø™å[v¡û¡ ¤¸¤Ò๠A¡¹à¹ ‡à¹à, šøAõ¡t¡ šø[ÅÛ¡o ëA¡–ƒøγèÒ ¤¸¤Ò๠A¡¹à¹ ‡à¹à, šøìt¡¸A¡
Ñ‚à>ãÚ &ºàA¡àìt¡ ¤¸¤Îà * [Åì¿à샸àìK¹ ÎÒì™àìK &³> šø[ÅÛ¡o ëA¡–ƒøP¡ìºà¹ &A¡ãA¡¹o ¤¸¤Ò๠A¡¹à¹ ‡à¹à, šøAõ¡t¡ šø[ÅÛ¡ìo¹
\ì>¸ šø[ÅÛ¡ošøàœ¡ šø[ÅÛ¡A¡Ko * [¤Å«Ñz š¹à³Å¢ƒàt¡àKo ¤¹à„ A¡¹à¹ ‡à¹à, ³èº¸[>o¢Ú, š¹ãÛ¡à[ƒ Îe¡àº> A¡¹à &¤} šø[ÅÛ¡ošøàœ¡
¤¸[v¡û¡ìƒ¹ Å}[Ît¡A¡¹ìo¹ ‡à¹à, šø[ÅÛ¡ìo¹ šè줢 š¹à³Å¢ƒà> &¤} šø[ÅÛ¡ìo¹ šì¹ A¡ì³¢ [>ìÚàK ¤¹à„ A¡¹à¹ ‡à¹à, ®¡à¹ìt¡¹ ë™ìA¡à>
뮡ïK[ºìA¡ ¤à ë\ºàìt¡ ™å¤Î´ßƒàìÚ¹ \ì>¸ "à³¹à šøW塹 ³èº¸³à> ™åv¡û¡ A¡[¹¡ú ¤t¢¡³àì> "à³¹à Aõ¡[ÈA¡à™¢ , l¡ü;šàƒ>, š[¹ìȤà¹
>à>à ëÛ¡ìy VET [ÅÛ¡àyû¡ì³¹ *š¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹[á &¤} ®¡à¹ìt¡¹ Τ¢y ëA¡–ƒøγèÒ KìØl¡ ët¡àºàÚ ÎÒàÚt¡à A¡¹[á¡ú ">åì¹à싹
*š¹ [¤Åƒ [¤¤¹o šàì¤>¡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 11Îà‹à¹o
[ÅÛ¡à
"à³¹à &Òü [¤ÈìÚ¹ *š¹ A¡à\ A¡[¹ ëA¡>>à...
1. A¡Jì>à ÑHåþìº ™àÚ[> &³>Τ Îì³t¡ KG ë=ìA¡ 10+2
ëÅøoã¹ ³ì‹¸ ÑHåþºáåìi¡¹ Ò๠Òìºà 87% ë=ìA¡ 93%
2. l¡üZW¡, ë³[l¡A¡¸àº &¤} A¡à[¹K¹ã [ÅÛ¡àìt¡ ‘ºàÒüìÎX
¹à\’ t¡=à šø[¤‹à>, Îã³à¤‡ý¡ A¡¹à ¤õ[‡ý¡, Kì¤Èoà *
[¤A¡àÅ, P¡o³à> t¡=à ÎÛ¡³t¡à¡ú
3. [¤ìƒÅã [¤Å«[¤ƒ¸àºÚP¡ìºà¹ \ì>¸ ®¡à¹ìt¡ ¤Î¤àÎA¡à¹ã
®¡à¹t¡ãÚ [ÅÛ¡à=ã¢ìƒ¹ \ì>¸ šø[t¡ ¤áì¹ šøàÚ 50,000
ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤à 10 ë=ìA¡ 12 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºàì¹¹
>Kƒ J¹W¡ ÒÚ, ®¡à¹ìt¡¹ ³ì‹¸Òü Îãiô¡ &¤} P¡o³à>δšÄ
[Åۡ๠"®¡à줹 A¡à¹ìo¡ú šø[t¡ ¤á¹ šøàÚ 50i¡à IIM
&¤} 30i¡à IIT KØl¡ìt¡ &Òü "=¢®¡àr¡à¹ ™ì=Ê¡¡ú &i¡à
">å[³t¡ ÒìÚìá ë™ šø[t¡ ¤á¹ [¤ìƒìÅ "‹¸Úì>¹ \ì>¸
šøàÚ 153,000 [ÅÛ¡à=㢠šà[Øl¡ ëƒÚ¡ú ™à¹ ³ì‹¸ 50%
ë¤ìá ë>Ú ƒå’¤áì¹¹ Ñ•àt¡ìA¡àv¡¹ šàk¡¸yû¡³ "๠¤àƒ¤àA¡ã
50% ™àÚ W¡à¹-¤áì¹¹ Ñ•àt¡A¡-šè¤¢A¡ šàk¡¸yû¡ì³¹ \ì>¸¡ú
4. ιA¡à[¹ [ÒÎàì¤ šøàÚ 67%-&¹ Îà³ì> šøt¡¸à[Åt¡
A¡³¢³èºA¡ ÎàÛ¡¹t¡à Òì¤ šøàÚ 33%, [A¡”ñ W¡ã> ÒìZá
93%-&¹ A¡àáàA¡à[á¡ú
5. "š™¢¸àœ¡ ƒÛ¡t¡à¹ [¤A¡àÅ¡ú W¡ã> * ">¸à>¸ l¡üÄt¡
ëƒìŹ [ÒÎàì¤ šøìÚà\>ãÚ 7% ë=ìA¡ 10%, ëÎJàì>
ë™ìA¡à> šøƒv¡, Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy "[t¡ A¡ìÊ¡ 0.5%
A¡³¢Å[v¡û¡ šø[ÅÛ¡ošøàœ¡¡ú
6. ®¡à¹ìt¡ "àìá 27,000 [¤ìƒÅã [ÅÛ¡à=ã¢, ë™Jàì>
"ìÊ¡ö[ºÚàìt¡ "àìá 400,000 [¤ìƒÅã [ÅÛ¡à=㢡ú
7. ®¡à¹ìt¡ "àìá 1.7 [³[ºÚ> ÑHåþº, ëÎJàì> 2.5 [³[ºÚ>
W¡ãì>ìt¡¡ú
8. ®¡à¹ìt¡ "àìá 563 [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ, ëÎJàì> 1100
[³[ºÚ> W¡ãì>ìt¡¡ú
9. šøà=[³A¡-šè¤¢ìA¡ P¡¹ç¡â«t¡à ëƒ*Úà ÒÚ[>¡ú ™[ƒ* ³à>¤
³[ÑzìÍH¹ 90%-&¹ [¤A¡àÅ Qìi¡ 1 ë=ìA¡ 6 ¤á¹
¤Úìι ³ì‹¸¡ú
š[¹W¡àº>
"à³¹à &Òü [¤ÈìÚ¹ *š¹ A¡à\ A¡[¹, ëA¡>>à...
1. ëƒÅ W¡àºàìt¡ ®¡à¹ìt¡¹ 35 ¹à\¸ &¤} ëA¡–ƒøÅà[Èt¡
"e¡ºP¡ìºà¹ ‡à¹à šø[t¡[ƒ> 3,600 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à 0.72
i Watch ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à ëÛ¡yγèÒ
[¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹ J¹W¡ ÒÚ¡ú >àK[¹A¡Ko A¡ã ÎåJã?
2. ëA¡> ®¡à¹ìt¡ FDI ³\åt¡ ëi¡ì>iå¡ì> 121 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡>
l¡ºà¹, ë™Jàì> W¡ã> + Ò}A¡}-&¹ 1920 [¤[ºÚ>
³à[A¢¡> l¡ºà¹?
3. ®¡à¹ìt¡ š™¢i¡ìA¡¹ Î}J¸à šø[t¡ ¤áì¹ ³ày 6 [³[ºÚ>,
ë™Jàì> W¡ãì>ìt¡ šø[t¡ ¤á¹ 80 [³[ºÚ>?
4. W¡ãì>¹ \ì>¸ 8.0%-&¹ Îà³ì> [¤Å« ¤à[o\¸ šøàÚ 2.2%
5. W¡ãì>¹ ÎìU t塺>àìt¡ ®¡à¹ìt¡ Aõ¡[È l¡ü;šàƒ>Åãºt¡à 40%
6. \ã¤ì>¹ šøt¡¸àÅà 67 ¤á¹, ë™Jàì> W¡ãì>ìt¡ 74 ¤á¹¡ú
7. ëšø¹ìo¹ A¡à¹ìo í¤ƒå¸[t¡A¡ ëºàA¡Îà> &¤} [¤ƒå¸;
š™¢ƒP¡ìºà ë=ìA¡ ">¸à>¸ ëºàA¡Îàì>¹ t¡à¹t¡³¸ 25%
ë=ìA¡ 50% Qìi¡ ®¡à¹ìt¡, ë™Jàì> 6% ë=ìA¡ 8%
W¡ãì>ìt¡¡ú
8. ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ šøàÚ 235 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹
[¤ìƒÅã ³å‰à Î}¹[Û¡t¡, ë™Jàì> W¡ãì>ìt¡ 2199 [¤[ºÚ>
³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú
9. ®¡à¹ìt¡ šøàÚ 5 [³[ºÚ> ëºàA¡\> &ÒüW¡"àÒü[®¡¡/¡&Òül¡ìÎ
"àyû¡à”z, ë™Jàì> W¡ãì>ìt¡ 0.85 [³[ºÚ>¡ú
10.ƒå¤¢º Jà³à¹ã š[¹W¡àº>-¤¸¤Ñ‚๠A¡à¹ìo γÑñ ó¡º³èº *
ÅàA¡Îªã¹ 40% Û¡[t¡NøÑz ¤à >Ê¡¡ ÒÚ¡ú
11.®¡à¹t¡ šøW塹 ³àyàÚ ¤õ[Ê¡ šøàœ¡ A¡ì¹, [A¡”ñ ƒå¤¢º \º
š[¹W¡àº>-¤¸¤Ñ‚๠A¡à¹ìo "à³¹à ¤>¸à ¤à J¹à šàÒü¡ú
"=¢>ã[t¡
"à³¹à &Òü [¤ÈìÚ¹ *š¹ A¡à\ A¡[¹, ëA¡>>à...
1. ¤t¢¡³à> [¤Å« "=¢>ã[t¡¹ ³ì‹¸Òü ®¡à¹t¡ãÚ Î}Ñ‚àP¡ìºà¹
\ì>¸ Åø³ "àÒü>à[ƒ, [>¹ìšÛ¡ ®è¡[³A¡à šàº> A¡¹à¹
ëÛ¡ìy Îåì™àK šàÚ >à¡ú
2. A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡¹ ™”|oà 뮡àK A¡[¹, ë™ìÒtå¡ "à³¹à
l¡ü;šàƒ>-¤¸¤Ñ‚àÚ Åø³ ¤à Åø[³ìA¡¹ ">åšàt¡ ë¤Åã
&³ì>¹ š[¹¤ìt¢¡ ³èº‹ì>¹ ">åšàt¡ ë¤Åã &³ì>¹ šø[t¡
>\¹ [ƒÒü¡ú
3. [¤Å« GEP’¹ ³ày 2.5% ®¡à¹ìt¡ "àìá¡ú yû¡Ú Û¡³t¡à
A¡³, [A¡”ñ W¡à[Òƒà ë¤Åã ÒÚ 17%-&¹ l¡üZW¡ \>Î}J¸à¹
A¡à¹ìo¡ú \¤à¤ Òìºà ¹œ¡à[>¡ú &™à¤; 66 ¤áì¹ ™ì=Ê¡
ë\๠ëƒ*Úà ÒÚ[>¡ú ‰ç¡t¡t¡¹ SEZ-&¹ ¤õ[‡ý¡ ƒ¹A¡à¹¡ú
<1 [¤[ºÚ> = 1000 [³[ºÚ>> <1 [³[ºÚ> = 10 ºàJ> <1 ëA¡à[i¡ = 100 ºàJ = 10 [³[ºÚ> > <1 ³à[A¢¡> l¡ºà¹ = i¡à@ 60 ("à>å³à[>A¡)>
www.wakeupcall.org12 Îà‹à¹o
4. š[¹A¡àk¡àì³à "t¡¸”z "š™¢¸àœ¡ 1,210 [³[ºÚ>
ëºàA¡\ì>¹ \ì>¸¡ú A¡=à¤àt¢¡à šøW塹 ÒÚ [A¡”ñ "[t¡
Îà³à>¸Òü A¡à왢¸ š[¹ot¡ ÒÚ¡ú
5. šàìW¢¡[\} šà*Ú๠š¸à[¹[i¡¹ (PPP) Îå[¤‹àºà쮡
®¡à¹ìt¡¹ >K샹 šøìÚà\>, [¤Å« ¤à[oì\¸¹ \ì>¸¡ú
6. "àÒü.[i¡. &¤} Îóô¡i¡*ڸ๠®¡à¹t¡ãÚ "=¢>ã[t¡¹ ³ày
5% &¤} [¤Å« "=¢>ã[t¡¹ 3%, t¡àÒü ®¡à¹t¡ìA¡ [¤Å«
"=¢>ã[t¡¹ "¤[ÅÊ¡ 97%-&¹ [ƒìA¡ >\¹ [ƒìt¡Òü Òì¤
&¤} &i¡àìA¡ [¤Å«³àì>¹ ¤à>àìt¡ Ò줡ú
7. SME’¹ Îå[¤‹àºà®¡ δšèo¢¹ê¡ìš ë¤à‹K³¸ ÒÚ[>¡ú
¤t¢¡³à> Î}`¡à [¤Å« ³à>ƒr¡ ">å™àÚã EU, USA,
\àšà>, W¡ã> Òüt¡¸à[ƒìt¡ =àA¡à¹ ³ìt¡à >Ú¡ú &i¡à
®¡à¹t¡ãÚ ¤¸¤Î๠šø[t¡ &A¡i¡à [¤¹ài¡ "Îå[¤‹à, ë™ìÒtå¡
[¤ìÅ«¹ ÎA¡º Î}т๠99.7% Òìºà MSME's. ®¡à¹ìt¡¹
GDP’¹ ³ày 5% Òìºà SSI's ë™Jàì> MSME's
70% ë=ìA¡ 80%-&¹ A¡àáàA¡à[á Òì¤Òü¡ú [Åì¿à샸àK
³”|ìA¡¹ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à [Åì¿à샸àK ë=ìA¡ "=¢>ã[t¡¹
šø[t¡ š[¹¤t¢¡> A¡¹ìt¡Òü Ò줡ú
A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à
"à³¹à &Òü [¤ÈìÚ¹ *š¹ A¡à\ A¡[¹, ëA¡>>à...
1. ®¡à¹ìt¡ 43 [³[ºÚ> šgãAõ¡t¡ A¡³¢Òã> "àìá> &¤} 18
ë=ìA¡ 50 ¤á¹ ¤ÚÎã Nøç¡ìš¹ ³ì‹¸ =àA¡à 䱤t¡@ "àì¹à
260 [³[ºÚ> "àìá> ™òà¹à A¡³¢[>™åv¡û¡à‹ã> ¤à A¡³¢Òã>
[A¡”ñ šgãAõ¡t¡ >>¡ú
2. &A¡\> ®¡à¹t¡ãìÚ¹ KØl¡ ¤ÚÎ 26 ¤á¹, &A¡\> W¡ã>à¹
ÎìU t塺>àÚ, [™[> 34 ¤áì¹¹ Ò’> &¤} &A¡\>
Òül¡üì¹à[šÚà>, "àì³[¹A¡¸à> ¤à \àšà>ã¹ ¤ÚÎ ÒÚt¡
Òì¤ 40 ë=ìA¡ 45 ¤á¹¡ú ®¡à¹t¡ "t¡¸”z t¡¹ç¡o ëƒÅ¡ú
"à³à샹 ëºàA¡\>ìA¡ "à³à샹Òü ƒÛ¡ A¡¹à ƒ¹A¡à¹,
™àìt¡ "à³¹à "ì>A¡ ‘™å¤ ®¡à¹t¡¤àÎã¹’ Îå[¤‹àºà®¡
[>ìt¡ šà[¹!
3. ë™Jàì> W¡ã> 500,000 VET ëA¡ì–ƒø ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à *
šø[ÅÛ¡ìo¹ (VET) *š¹ GDP’¹ šøàÚ 2.5% J¹W¡
A¡ì¹, ™à šøàÚ 3000 ¤õ[v¡ìA¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡¹ìá¡ú
ëÎJàì> ®¡à¹t¡ šøàÚ 400 ¤õ[v¡ìA¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡¹à
8500 ëA¡ì–ƒø VET’ìt¡ ÒüÒ๠GDP’¹ šøàÚ 2.5%
J¹W¡ A¡ì¹, ™à šøàÚ 3000 ¤õ[v¡ìA¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡¹ìá¡ú
ëÎJàì> ®¡à¹t¡ šøàÚ 400 ¤õ[v¡ìA¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡¹à
8500 ëA¡ì–ƒø VET’ìt¡ ÒüÒ๠GDP’¹ ëi¡ì>iå¡ì> 0.1%
J¹W¡ A¡ì¹¡ú t¡ì¤ VET’ìt¡ šøAõ¡t¡ J¹W¡à[ƒ "[‹A¡, [A¡”ñ
l¡üšàv¡ šà*Úà ™àÚ >à¡ú
4. ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à A¡³¢Î}Ñ‚à> * γõ[‡ý¡ Îõ[Ê¡¹ ÎìU ιàÎ[¹
Î}ì™à[\t¡, Ѭ஡à[¤A¡ [ÅÛ¡à &¤} `¡àì>¹
l¡üÄ[t¡Îà‹ì>¹ ³ìt¡à >Ú¡ú Îà‹à¹o ³à>åìȹ \ì>¸
VET-&¹ Îå[¤‹àºà®¡, Î}Ñ‚àP¡ìºà¹ šø[t¡ Îå[¤‹àºà®¡,
™à¹à ƒÛ¡Å㺠&¤} šø[Å[Û¡t¡ Åø³Å[v¡û¡ ¤¸¤Ò๠A¡ì¹ "à¹
ë™i¡à \à[t¡¹ šø[t¡ Îå[¤‹àºà®¡, ÒüÒàìA¡ [¤Å«³Ú
šø[t¡‡[–‡t¡à³èºA¡ ¤à>àìt¡ ëA¡¤º³ày t¡J>Òü A¡àì\
"àÎì¤ ™J> šøàÚ 80% ™å¤à, 15 ¤á¹ ¤Úìι šì¹
VET’ìÚ Îà[³º Òì¤ &¤} [¤.&, [¤.&Î[Î. ¤à
[¤.A¡ì³¹ ³ìt¡à Ѭ஡à[¤A¡ A¡ìº\ [Åۡ๠\ì>¸ >Ú¡ú¡
5. [¤Å« ¤à\à¹P¡ìºàìt¡ ƒÛ¡ ™å¤à Åø³Å[v¡û¡ ι¤¹àÒ A¡¹à¹
\>Î}J¸à-[¤ÈÚA¡ [l¡[®¡ìl¡r¡, VET ¤¸¤Ò๠A¡¹à¹
‡à¹à ®¡à¤ã ®¡à¹t¡¤àÎãKo A¡tõ¢¡A¡ ƒJº A¡¹ìt¡Òü Ò줡ú
6. ¤t¢¡³àì>¹ 490 [³[ºÚì>¹ A¡³¢Å[v¡û¡ [¤®¡v¡û¡ Òìt¡ šà¹ì¤
30 [³[ºÚ> Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy "๠460 [³[ºÚ>
"Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy¡ú "à³à샹 δ¶åJã> Ò*Úà ¤õÒv¡³
W¡¸àìºg Òìºà "Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy 460 [³[ºÚì>¹
\ì>¸ [¤Å«³àì>¹ VET šøƒà> A¡¹à¡ú
7. ë¤Åã¹®¡àK SME's "Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy¡ú "=¢>ã[t¡¹ šøAõ¡t¡
‘l¡àÚ>àì³à’ Òìºà SME-γèÒ¡ú ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à *
šø[ÅÛ¡o ÎÒì™àìK &A¡[yt¡ A¡¹à SME-P¡ìºà [¤ìÅ«
t¡¹ç¡o, šø[t¡®¡à³à> &¤} šø[ÅÛ¡ošøàœ¡ Åø³Å[v¡û¡¹ ¤õÒv¡³
®¡àr¡àì¹¹ ">¸t¡³i¡à Îõ[Ê¡ A¡¹ì¤¡ú &i¡à &A¡i¡à "=¢>ã[t¡¹
Å[v¡û¡ [ÒÎàì¤ t¡¹t¡[¹ìÚ ®¡à¹t¡ìA¡ "NøKà³ã A¡¹ì¤¡ú
8. Îå¸Òü;\๺¸àr¡ &¤} "[Ê¡öÚ๠³ìt¡à ëƒÅP¡ìºà¹
šø[t¡[i¡ìt¡ 5000 VET "àìá, ™à샹 ëƒÅ [šáå
\>Î}J¸à 8 [³[ºÚ>¡ú &ÒüΤ ëƒÅ šøàÚ Ñ‚º‡à¹à
ë¤[Ê¡t¡ &¤} ëA¡à>* J[>\ γõ[‡ý¡ ¤à Å[v¡û¡ ë>Òü, ¡[A¡”ñ
®¡à¹ìt¡¹ l¡üZW¡ P¡o³àì>¹ ³à>¤Î´šƒ =àA¡à¹ A¡à¹ìo
šøàÚ 33% "๠23% GDP "àìá!
9. ¤t¢¡³à> ‘‘[ÅÛ¡à>[¤Î "àÒü>’’ ëƒìŹ ¤t¢¡³à> šøìÚà\ì>¹
ÎìU Îà™åì\¸ ë>Òü¡ú &i¡à δšèo¢¹ê¡ìš áà[šìÚ ™à*Úà
ƒ¹A¡à¹, ™àìt¡ A¡³¢Å[v¡û¡¹ šøàÚ 10% [ÅÛ¡à>[¤Î &A¡Òü
γìÚ šø[ÅÛ¡ošøàœ¡ Òì¤ &¤} A¡à\ A¡¹ì¤¡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 13Îà‹à¹o
<1 [¤[ºÚ> = 1000 [³[ºÚ>> <1 [³[ºÚ> = 10 ºàJ> <1 ëA¡à[i¡ = 100 ºàJ = 10 [³[ºÚ> > <1 ³à[A¢¡> l¡ºà¹ = i¡à@ 60 ("à>å³à[>A¡)>
[¤Kt¡ ƒÅ ¤á¹ ‹ì¹ ®¡à¹t¡ãÚ Î}Ñ‚àγèÒ * ¤¸[v¡û¡ìƒ¹ ë=ìA¡
šøàœ¡ A¡¹à >à>à ÎÒàÚA¡ ³”z¤¸ * šø[t¡[yû¡Úà >[=¤‡ý¡ A¡¹à
ÒìÚìá, [W¡[k¡šy &¤} ¤àt¢¡àºàš šøàœ¡ A¡¹à¹ [®¡[v¡ìt¡¡ú
&ÒüΤ ¤àt¢¡àºàìš¹ [>¤¢à[W¡t¡ [A¡áå &A¡i¡à ƒ[ººP¡ìZá
Îe¡[ºt¡ A¡¹à ÒìÚìá &¤} ³å´¬Òüìt¡ "à³à샹 A¡à™¢¸àºìÚ
š[¹ƒÅ¢ì>¹ \ì>¸ šà*Úà ™àÚ¡ú [>ì³—¹ šõË¡àP¡ìºàìt¡ [A¡áå
ÎÒàÚA¡ ³t¡à³t¡ l¡üìÀ[Jt¡ Òìºà¡ú
Î}ìÛ¡ìš i Watch ‡à¹à š[¹šà[ºt¡ l¡üš[¹ A¡à™¢¸ìA¡ïź
[®¡[v¡ìt¡, ®¡à¹ìt¡¹ [¤[®¡Ä šøàì”z šøÚàÎAõ¡t¡ ³>>Kk¡>
š[¹¤t¢¡> &¤} A¡à™¢¸[yû¡Ú๠š[¹A¡¿>à[ƒ δ¬ìÞê¡ "à³¹à ™ì=Ê¡
JåÅã¡ú
) A¡ìš¢àì¹i¡ š[¹W¡àºì>¹ "à³à¹ >ã[t¡P¡ìºà ó¡³è¢ìºÅì>
"àš>๠š[yA¡à ë=ìA¡ Î}KõÒãt¡ [A¡áå [¤`¡t¡à ¤¸¤Òà¹
A¡¹ìt¡ "à[³ šøt¡¸àÅà A¡[¹¡ú
&>. "à¹. >à¹àÚo³è[t¢¡, ëW¡Ú๳¸à> &¤} šø‹à> š¹à³Å¢ƒàt¡à,
Òü>ìó¡à[ÎÎ
) >àK[¹A¡ìƒ¹ Îå[¤‹àì=¢ i Watch-&¹ A¡ì¹ W¡ºà l¡üv¡³
A¡àì\¹ šøÅ}Îà A¡ì¹ ëW¡´¬à¹¡ú
[š.&>. ë³àKì¹, ëÎìyû¡i¡à¹ã ë\>à칺, Òü[r¡Úà> ³àìW¢¡–i¡Î
ëW¡´¬à¹
) A¡ì³¢ ¤à \ã¤ì> ë™Jàì>Òü [t¡[> ™åv¡û¡ [áìº> >¤šø¤t¢¡>
&¤} ¹ê¡šà”z¹ A¡¹ìt¡ i Watch-&¹ l¡üì„Ÿ ë=ìA¡ìá Aõ¡Èào
JàÄ๠l¡üì„Ÿ¡ú
l¡@ [š. &Î. ¹àoà, ëW¡Ú๳¸à> &¤} ³¸àì>[\} l¡àÒüì¹C¡¹,
Òàl¡ìA¡à
) "à³¹à 500’¹ ë=ìA¡ ë¤Åã &>[\*’¹ ÎìU [³=[ÍI¡Úà
A¡[¹ &¤} "à³¹à "¤Å¸Òü ¤ºì¤à ë™, "à³¹à ëƒìJ[á
i Watch &A¡i¡à ">>¸ t¡=à >¤šø¤t¢¡>³èºA¡ &>[\*¡ú
[¤>Ú ëÎà³à[>, ³¸àì>[\} i¡öàÊ¡ã, Karmayog.com
) ®¡à¹ìt¡¹ \>Îà‹à¹ìo¹ \ì>¸ Τ¢à[‹A¡ ">åA衺
>ã[t¡Î³èÒ "à>ìt¡ i Watch-&¹ >à>à A¡¿>à &¤} Îåšà[¹Å
"à³¹à [¤Å«àÎ A¡[¹¡ú
">åš³ [³v¡àº, ëšø[Îìl¡–i¡ &¤} [ÎÒü*, [ššºô Nøç¡š
) "à[³ i Watch-&¹ ³ìt¡à ëA¡à>* &>[\* Ç¡[>[>,
™à¹ š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ &³> &A¡ š[¤y
š[¹A¡¿>à "àìá¡ú
ë³\¹ ë\>à칺 [l¡. &>. Jå¹à>à, l¡àÒüì¹C¡¹ ë\>à칺, "º
Òü[r¡Úà ³¸àì>\ì³–i¡ "¸àìÎà[ÎìÚÅ>
i Watch šø[t¡ >àK[¹A¡ìƒ¹ šø[t¡[yû¡Úà
) [ÅÛ¡à³èºA¡ Î}ÑHþ¹o &¤} š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹
l¡üì„ìŸ š[¹A¡¿>à[ƒ¹ šøAõ¡t¡ A¡à™¢ ¤[Ît¡ A¡¹àÚ >à>à>
"}Åã‹à¹A¡ìƒ¹ ÎìU ÎìW¡t¡>t¡à Îõ[Ê¡, >à>à γà‹à>
t¡=à A¡à™¢ [yû¡Ú๠š[¹A¡¿>à Îåšà[¹Å, ÎÒàÚt¡à &¤}
ë>i¡*ÚàA¢¡ A¡¹àÚ "à[³ Î[t¡¸Òü i Watch-&¹ šø¤º
šøìÚàìι šøÅ}Îà A¡[¹¡ú
Îåȳà 뤹[ºÚà, ëšø[Îìl¡–i¡, &l塸ìA¡Å> ëšøàì³àÅ> ëÎàÎàÒü[i¡
ó¡¹ Òü[r¡Úà
) ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ l¡üZW¡ &¤} ¤\àÚ =àA¡à¹ ë™àK¸ ¤õ[‡ý¡
šøàœ¡ A¡¹à¹ \ì>¸ &A¡i¡à A¡à™¢¸A¡àk¡àì³à Îõ[Ê¡ A¡¹à tò¡à¹à
Kk¡> A¡ì¹ìá>¡ú &¹ \ì>¸ tò¡à¹à 'A¡¸ KØl¡ìt¡ &¤}
šø®¡à¤Åàºã >ã[t¡ š[¹¤t¢¡> A¡¹ìt¡ A¡à\ A¡¹ìá>¡ú &i¡à
šøAõ¡t¡šìÛ¡ &A¡i¡à "t¡¸”z ">>¸ A¡à™¢¸ìA¡ïź ¤à[>ìÚìá,
™àìt¡ "àìá &A¡ Îåƒè¹-šøÎà¹ã šø®¡à¤¡ú
¹à\㤠A塳à¹, ³åJ¸ "=¢>ã[t¡[¤ƒô, [Î"àÒü"àÒü
) i Watch &A¡ "šè¤¢ A¡à\ A¡¹ìá ëºàA¡\>ìA¡
šøìÚà\>ãÚ šøàÎ[UA¡ >ã[t¡ š[¹¤t¢¡> ë¤àc¡àì>à &¤}
Îå[>[ƒ¢Ê¡ A¡¹à ¤à>àì>àÚ &¤} ®¡à¹ìt¡¹ ëºàA¡\ì>¹
Îå[¤‹àì=¢ l¡üv¡³ š[¹W¡àºì>¹ P¡¹ç¡â«t¡à t¡=à šøìÚà\>¡ú
l¡@ [¤. [š. ‹àA¡à, ëÎìyû¡i¡à¹ã ë\>à칺, [š&ÒüW¡[l¡[Î[Î
"¸àr¡ "àÒü
) &A¡\> [ÅÛ¡à[¤ƒô &¤} &ÒüW¡"à¹[l¡ [¤ìÅÈ`¡ [ÒÎàì¤
"à[³ ë\ใ๮¡à¤ [¤Å«àÎ A¡[¹, ë™ ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à¹
3000 &ºàA¡àìt¡ ™å¤Î´ßƒàìÚ¹ 90% šø[ÅÛ¡ìo¹ \ì>¸
i Watch-&¹ š[¹A¡¿>à &A¡à”z >¤šø¤t¢¡>³èºA¡¡ú
A¡à™¢¸¤[Ît¡ Ò’ìº, &i¡à ®¡à¹ìt¡ ë¤A¡à¹ γθ๠ëÛ¡ìy
&A¡i¡à šø‹à> γà‹à> Ò*Úà šø³ào A¡¹ì¤¡ú
"‹¸àšA¡ ˜¡[ÈA塳๠šàr¡à, Òü–i¡à¹>¸àÅ>ຠ³¸àì>\ì³–i¡ P¡¹ç¡
) "à[³ "àNøÒ ÎÒA¡àì¹ "àš>๠š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡
ÅãÈ¢A¡ ¤Òüi¡à šìØl¡[á &¤} &ìt¡ =àA¡à "t¡¸”z l¡üšì™àKã
>à>à "‹¸Ú> * š¹à³ìÅ¢¹ \ì>¸ "àš>àìA¡ "à³à¹
Åø‡ý¡à™åv¡û¡ šøÅ}Îà \à>àìt¡ W¡àÒü¡ú "à³à¹ ëA¡à>* Îì–ƒÒ
ë>Òü ë™ tå¡ìº ‹¹à [¤ÈÚP¡ìºà &¤} A¡¹à
Îåšà[¹ÅP¡ìºà¹ "š[¹ì³Ú ³èº¸ "àìá¡ú
[¤. &>. ™åKÞ꡹, š[¹A¡¿>à "àìÚàK ΃θ
) l¡üv¡³ š[¹W¡àº> ¤¸àšàì¹, "àš>๠¤Òü š[¹¤t¢¡>Åãº
®¡à¹ìt¡ δ¬[ºt¡ [A¡áå š¹à³ìÅ¢¹ *š¹ ">åιo A¡¹ìt¡
"à[³ "àš>๠ÎìU [¤Ñzà[¹t¡ "àìºàW¡>à A¡¹à¹
šøt¡¸àÅàÚ "à[á¡ú
&³. ƒàì³àƒ¹o, ëW¡Ú๳¸à> &¤} ³¸àì>[\} l¡àÒüì¹C¡¹,
"àÒü[l¡[¤"àÒü
www.wakeupcall.org14 Îà‹à¹o
) i Watch ‡à¹à A¡¹à l¡üv¡³ A¡àì\¹ ¤¸àšàì¹ "à[³
"¤Kt¡ "à[á¡ú l¡üv¡³ š[¹W¡àº>, šø[ÅÛ¡o * A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹
¤¸àšàì¹ "àš>๠ƒõ[Ê¡®¡UãP¡ìºà "à[³ ºÛ¡¸ A¡ì¹[á¡ú
&³. 뮡S¡àÒüÚà >àÚlå¡, ή¡àš[t¡, [¤ì\[š
) ">åNøÒ A¡ì¹ ®¡àìºà A¡à\ ¤\àÚ ¹àJå>¡ú
l¡@ >i¡¹à\> -ÿ- ëW¡Ú๳¸à>, "º Òü[r¡Úà A¡àl¡ü[Xº ó¡¹
ëi¡A¡[>A¡¸àº &l塸ìA¡Å>
) ®¡à¹t¡ìA¡ l¡üÄãt¡ A¡¹ìt¡ "àš>๠γNø A¡à™¢¸yû¡³ &¤}
"àš>๠šøìW¡Ê¡àP¡ìºà¹ ÎìU "à[³ "t¡¸”z šø®¡à[¤t¡ ÒìÚ[á¡ú
¤à¤å Jàºó¡à>, Òül¡ü&Î& [®¡[v¡A¡ ">à¤à[ÎA¡ ®¡à¹t¡ãÚ
) i Watch ÎÒì™àìK Kk¡> A¡¹à ƒõ[Ê¡®¡Uã ¤àÑz[¤A¡Òü l¡üv¡³
š[¹W¡àºì>¹ \ì>¸ &A¡i¡à "t¡¸”z γìÚàšì™àKã šøìW¡Ê¡à¡ú
"àš>๠ó¡àl¡üìr¡Åì>¹ ÎìU \[Øl¡t¡ Òìt¡ šà¹ìº "à³¹à
"à>[–ƒt¡ Òì¤à¡ú
ƒãšS¡¹ Îà>*Úà컡, &A¡[\[A¡l¡ü[i¡®¡ l¡àÒüì¹C¡¹, ëA¡[š&³[\
) Ç¡¹ç¡ìt¡Òü, "àš>๠ÎA¡º l¡üšÑ‚àš>๠\ì>¸ "àš>àìA¡
\à>àÒü "à³à¹ "[®¡>–ƒ> &¤} "à[³ "à>[–ƒt¡ * δ¶à[>t¡
">审¤ A¡¹[á ë™, ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡ìo¹ *š¹
"à³à샹 &A¡ìy A¡à\ A¡¹àìt¡ "àš[> "àNøÒ ëƒ[JìÚìá>¡ú
"à[³ δ±à¤>à ëƒJ[á¡ú
"‹¸àšA¡ ¹ê¡šà ÅàÒ, l¡üšàW¡à™¢¸, &>.&>.[l¡.[i¡. l¡ü*ì³>’Î
Òül¡ü[>®¡à[΢[i¡
) š[¹W¡àºì>¹ \ì>¸ "àÒü[Î ëΖi¡àì¹¹ &A¡\>
šø[t¡Ë¡àt¡à ΃θ [ÒÎàì¤ "à³¹à "àš>àìA¡ \à>à[Zá
ѬàKt¡¡ú ëΖi¡àì¹¹ &A¡[\[A¡l¡ü[i¡®¡ A¡[³[i¡ ΃θKo
"àš>๠šá–ƒ A¡¹à [¤ÈÚP¡ìºà &¤} ¹[W¡t¡ A¡à™¢¸[yû¡Úà¹
š[¹A¡¿>àP¡ìºà¹ ‡à¹à šø®¡à[¤t¡ ÒìÚìá>¡ú
šø®¡àt¡ A塳à¹, šøàv¡û¡> A¡¸à[¤ì>i¡ Î[W¡¤ &¤} ή¡àš[t¡, "àÒü[Î
ëΖi¡à¹ ó¡¹ K®¡>¢¸àX
) "à³à샹 ³åJ¸ Î[W¡ì¤¹ ÎìU "àš>๠"àìºàW¡>à¹
l¡üìÀìJ, "à³¹à JåÅã Òì¤à ™[ƒ [ƒÀã Î[W¡¤àºìÚ &>[Î[i¡
ιA¡àì¹ šøàÚ 450 \ì>¹ γÑz l¡üZW¡ šƒÑ‚ &¤} ³‹¸³
š™¢ àìÚ¹ "à[‹A¡à[¹ìA¡¹ \ì>¸ l¡üv¡³ š[¹W¡àº> t¡=à
šø®¡à¤ƒàÚA¡ šøÅàÎì>¹ *š¹ "àš[> šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡Úà¹
"[‹ì¤Åì> Îà[³º Ò’>¡ú
šøA¡àÅ A塳à¹, &>"๠&¤} "àÒü[i¡ Î[W¡¤, &>[Î[i¡ ιA¡à¹
) *ÚàÁ¢¡ ÒüA¡>[³A¡ ëó¡à¹à³ &¤} CII ‡à¹à "àìÚà[\t¡
šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡ÚàÅ㺠A¡³¢Åàºàìt¡ ‘‘®¡à¹t¡ &¤} [¤Å«
2025’’ [¤ÈìÚ¹ *š¹ ³”z¤¸ * š¹à³Å¢ ¹àJìt¡ [¤ìÅÈ`¡
š¸àì>캹 &A¡ "}Å [ÒÎàì¤ i Watch "à³[”|t¡ ÒÚ¡ú
A¡>ìó¡l¡àì¹Å> "ó¡ Òü[r¡Úà Òür¡àÊ¡öã
) "àš>๠A¡¹à l¡üv¡³ A¡àì\¹ \ì>¸ ">åNøÒ A¡ì¹
"à³à¹ "[®¡>–ƒ> NøÒo A¡¹ç¡>¡ú "àš>๠A¡àì\¹ ëÛ¡ìy
"àš>àìA¡ Ç¡®¡ A¡à³>à \à>àì>๠&Òü Îåì™àK "à[³ [>ìt¡
W¡àÒü &¤} "à[³ [>[ÆW¡t¡ ë™ "àš>๠šøA¡àÅ>àP¡ìºà
ÎìW¡t¡>t¡à¹ šøÎU "à>ì¤ t¡=à ëÎÒüÎìU "à³à샹
"[‹A¡t¡¹ ³>ì™àK ëƒ*Úà šøìÚà\ì>¹ ëÛ¡yP¡ìºà¹ *š¹
ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¹ ÎìU-ÎìU [¤ÈÚP¡ìºàìt¡ "àìºàA¡šàt¡
A¡¹àÚ &A¡i¡à "t¡¸”z šø®¡à¤ƒàÚA¡ ®è¡[³A¡à šàº> A¡¹ì¤¡ú
&³.[®¡. ¹à\ìÅJ¹o, ¹à\¸³”|ã, š[¹A¡¿>à, š[¹A¡¿>à "àìÚàK
) &>"à¹"àÒü -ÿ- [Î[®¡º ëÎàÎàÒü[i¡ šài¢¡>à¹Åãšô-&¹
*š¹ A¡>ó¡àì¹ìX "}ÅNøÒo A¡’ì¹ &i¡àìA¡ [¤ìÅÈ®¡àì¤
[¤ì¤W¡>àÚ š=W¡à[ºt¡ A¡¹ìt¡ "àš[> ">åNøÒ A¡ì¹ γÚ
[ƒìº "à³¹à K®¡ã¹®¡àì¤ šøÅ}Î>ãÚ ¤’ìº ë¤à‹ A¡¹ì¤à¡ú
l¡@ "à[¤ƒ ×ìÎ>, ëW¡Ú๳¸à> Nøç¡š ó¡¹ ÒüA¡>[³A¡ "¸àr¡
ëÎàθຠʡà[l¡\¡ú
) "àš>๠ÎÒàÚt¡à¹ \ì>¸ "à[³ "àš>àìA¡ ‹>¸¤àƒ
\à>àìt¡ W¡àÒü¡ú &A¡i¡à ³\¤åt¡ &¤} ‰ç¡t¡ š[¹¤t¢¡> Ò*Úà
Î}Ñ‚àÚ ë¤ìØl¡ l¡ük¡ìt¡ &i¡à "à³à샹 ÎàÒà™¸ A¡ì¹ìá¡ú
š[ˆ>ã ëÎà³à[>, l¡àÒüì¹C¡¹, Îàºà³ ë¤àì´¬ ó¡àl¡üìr¡Å>
) "àš>๠šøA¡àÅ>à &A¡i¡à "àNøÒ\>A¡ šk¡>
¤à[>ìÚìá¡ú "à[³ "àš>๠šøìÚàKt¡à¹ Îऺãºt¡à &¤}
¤¸¤Òà[¹A¡t¡à¹ "t¡¸”z šøÅ}Îà A¡¹[á¡ú
ëA¡. &º. Wå¡Q, ëW¡Ú๳¸à> &[³[¹i¡àÎ "àÒü[i¡[Î [º@
) i Watch &A¡i¡à "šè¤¢ A¡à\ A¡¹ìá &¤} "àš>๠A¡¹à
Kì¤Èoà A¡à\ "à³à샹 "[®¡™àì>¹ \ì>¸ šøW塹 ÎÒàÚt¡à¹
ë\àKà> ëƒì¤¡ú
ÎåìƒÅ ëA¡. "àK¹*Úàº, ëÎìyû¡i¡à¹ã ë\>à칺, "º Òü[r¡Úà
ó¡àl¡üìr¡Å>
) "à[³ "¤Å¸Òü ë³ì> ë>ì¤à ë™ &i¡à &A¡i¡à "t¡¸”z
™â—Å㺠A¡à\ &¤} "àš[> šøW塹 ³èº¸¤à> š[¹Î}J¸à> t¡=à
l¡üšàv¡ \³à A¡ì¹ìá>¡ú "à[³ "àš>àìA¡ "àÅ«Ñz A¡¹[á ë™
"à³à¹ Îã[³t¡ Îà³=¢¸ ÎÒì™àìK ÎA¡º δ±à¤¸ ëó¡à¹àì³
"àš>๠l¡üšàv¡ tå¡ìº ‹¹ìt¡ ëW¡Ê¡à A¡¹ì¤à¡ú
[š.&>.¹àÚ, ëW¡Ú๳¸à> Òüì–ƒà-"àÎà[Ò NÃàÎ [º@
) "à³à샹 γà\-Î}ÑHõþ[t¡-"=¢>ã[t¡¹ ¤o¢Zái¡à¹ *š¹
"Ç¡®¡®¡àì¤ šø[t¡®¡àt¡ Ò*Úà ¤¸à[‹P¡ìºà ¤àáàÒü A¡¹à¹
"àš>๠šøìW¡Ê¡à l¡üìÀJ A¡¹à¹ ë™àK¸¡ú
"à¹. &Î. "àK¹*Úàº, \ìÚ–i¡ ëW¡Ú๳¸à>, Òü>à[³ Nøç¡š "ó¡
ëA¡à´šà>ã\
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 15Îà‹à¹o
) "à[³ P¡¹ç¡¹â«šèo¢®¡àì¤ "àš>๠‘®¡à¹ìt¡¹ š[¹W¡àº>
&¤} šøÅàÎ>’ A¡à™¢¸šy "‹¸Ú> A¡ì¹[á &¤} "t¡¸”z
K®¡ã¹®¡àì¤ šø®¡à[¤ìt¡ l¡üš>ãt¡ &¤} "àìºà[Øl¡t¡ ÒìÚ[á¡ú
&i¡à šøìt¡¸A¡ìA¡ Ît¡A¢¡ Ò*Úà * ®¡à¤>à[W¡”zà A¡¹àÚ ™ì=Ê¡
Å[v¡û¡Åàºã ¤à>à줡ú &i¡à Î[k¡A¡ t¡”|ãìt¡ "àQàt¡ ëÒì>ìá¡ú
"àš[> W¡³;A¡à¹®¡àì¤ [W¡[Òû¡t¡ A¡ì¹ìá> ®¡à¹ìt¡¹ ¤¸à[‹
[A¡¡ú
šøA¡àÅ "àº[³l¡à, l¡àÒüì¹C¡¹, Òü>ô[Ê¡i塸i¡ ó¡¹ Ê¡à[l¡ "ó¡ ÒüA¡>[³A¡
ÒüÎå¸\
) "à[³ [>[ÆW¡t¡ &Òü ¤Òüi¡à ëÎÒüΤ ³à>åÈ¡ KØl¡ì¤, ™òà¹à
&i¡à ë=ìA¡ ®¡à¤>à[W¡”zà A¡¹à šøàœ¡ A¡¹ì¤> &¤} ®¡à¤>à[W¡”zà
A¡¹à ë=ìA¡ A¡³šìÛ¡ [A¡áåi¡à "àš>๠[W¡yà[Út¡ A¡¹à
ƒõ[Ê¡®¡Uã l¡üšº[§¡ A¡¹ìt¡ [A¡áå šƒìÛ¡š [>ìt¡ "Nøι Òì¤>¡ú
&>. [®¡j¡º, ëΖi¡öຠ[®¡[\º¸àX A¡[³Å>, [Î[®¡[Î
) "àš>๠l¡üšº[§¡ ">¤ƒ¸, A¡¿>àP¡ìºà ë³ï[ºA¡ "à¹
[A¡áå š[¹Î}J¸à> ³> ët¡àºšàØl¡ A¡¹à¡ú "à[³ A¡à³>à A¡[¹
"àš>๠A¡¿>àP¡ìºà Τ¢®¡à¹t¡ãÚ šøW¡à¹³à‹¸ì³¹ ³à‹¸ì³
"ì>A¡ šøÅÑz "à*t¡à®è¡v¡û¡t¡à šøàœ¡ A¡¹ç¡A¡¡ú
&ÒüW¡. &>. ƒÑñ¹, &A¡[\[A¡l¡ü[i¡®¡ l¡àÒüì¹C¡¹, ®¡à¹t¡ãÚ [¤ƒ¸à
®¡¤>
) ÎìW¡t¡>t¡à =àA¡à¹ ëÛ¡ìy, A¡à™¢¸[yû¡Úà* ÎVQ[i¡t¡ Òì¤
&¤} &Òü ë\Òàìƒ "à[³ * "ì>A¡ ®¡à¹t¡ãÚ "àš>à¹
Îà=ã¡ú &i¡à ¤\àÚ ¹àJå>¡ú
ÎåÅ㺠P¡œ¡à, šàÊ¡ [l¡[Ê¡öC¡ K®¢¡>à¹, ë¹ài¡à¹ã [l¡[Ê¡öC¡ 3010
) "à[³ "àš>àìA¡ [>[ÆW¡t¡ A¡¹[á ë™, "àš>๠šìy
=àA¡à ³ìt¡à &A¡i¡à šøàÎ[UA¡ "àìºàW¡¸[¤ÈÚ ">åιo
A¡¹ìt¡ "à³à¹ Û¡³t¡à¹ ³ì‹¸Òü ™àÒü A¡[¹ >à ëA¡> t¡à
[>¹”z¹ "à[³ A¡¹ì¤àú
\\¢ ó¡ào¢àìr¡\, šøàv¡û¡> šø[t¡¹Û¡à ³”|ã, ®¡à¹t¡ ιA¡à¹
) "àš>๠³èº¸¤à> "[®¡`¡t¡à¹ ÎìU "à³à샹 šø[t¡
"àš>๠šá–ƒ =àA¡à¹ Ko¸ A¡¹à¹ ëÛ¡ìy "à³¹à [¤ìÅÈ
Îå[¤‹àšøàœ¡ ">审¤ A¡[¹¡ú
&Ú๠A¡ì³àìl¡à¹ "³õt¡ ºàº, &A¡[\[A¡l¡ü[i¡®¡ l¡àÒüì¹C¡¹,
Òü[r¡Úà> ëÎàÎàÒü[i¡ ó¡¹ ëi¡ö[>} "¸àr¡ ël¡ì®¡ºšì³–i¡
) ëºJ¸ [¤ÈìÚ "àš>๠¤¸v¡û¡ A¡¹à ºÛ¡¸[¤ÈÚP¡ìºà¹
"à[³ šøÅ}Îà A¡[¹ &¤} "àì¹à A¡¿>à * ¤à⫤‹³ã¢ W¡W¢¡à
"àÔà> A¡¹ì¤à, ™à Î[k¡A¡ [ƒÅàÚ Î³àì\¹ [¤A¡àìÅ ÎàÒà™¸
A¡¹ìt¡ šà칡ú
Îåì¹Å šø®å¡, šøàv¡û¡> Îà}΃, ëºàA¡Î®¡à
šøÎU i Watchi Watch A¡ã?
i Watch ÒìZá š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ &A¡i¡à
>àK[¹A¡ "[®¡™à>¡ú ‘i’ ³àì> Òü[r¡Úà ¤à ®¡à¹t¡, Òü[r¡ÚàX ¤à
®¡à¹t¡¤àÎã, "àš[> t¡=à "à[³¡ú ‘Watch’ ³àì> ÎìW¡t¡>t¡à
Îõ[Ê¡ A¡¹à¹ "[®¡šøàìÚ >àK[¹A¡ìƒ¹ A¡àìá [¹ìšài¢¡ A¡¹à¡ú
‘i’ ÒìZá ëáài¡, ë™ìÒtå¡ "à³à샹 P¡¹ç¡¹à Τ¢ƒà "à³à샹
[Å[JìÚìá> ë™ ëA¡¤º³ày >´÷t¡à ÎÒì™àìK "à³¹à Ît¡¸ìA¡
l¡üšº[§¡ A¡¹ìt¡ šà[¹¡ú "à³¹à ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡[¹
³à>¤Î´šìƒ¹ [¤A¡àÅ, š[¹W¡àº>, "=¢>ã[t¡, ¤à[o\¸
&¤} A¡³¢Î}Ñ‚à> ít¡¹ã A¡¹à "๠t¡à샹 "”z΢}ì™àìK¹
šøàÎ[UA¡t¡à¹ *š¹¡ú
i Watch ÒìZá &A¡i¡à šgãAõ¡t¡ ƒàt¡¤¸ "[Ñzw, ™à¹ šø‹à>
A¡à™¢¸àºÚ ®¡à¹ìt¡¹ ³å´¬Òüìt¡ "¤[Ñ‚t¡¡ú
i Watch ’ìÚ A¡¹à "=¢ƒà> ®¡à¹t¡ãÚ Î}Ñ‚àγèÒ * >àK[¹A¡ìƒ¹
\ì>¸ 80[\ "àÚA¡¹ Îå[¤‹àºà쮡¹ ëÒtå¡ ë™àK¸t¡à "\¢>
A¡ì¹¡ú
[¤ìƒÅã "=¢ƒà>P¡ìºà¹ \ì>¸ FCRA ">åì³àƒ> šøàœ¡
ÒìÚìá 2009 Îà캹 \à>åÚà¹ãìt¡¡ú
®¡à¹t¡ìA¡ š[¹¤t¢¡> A¡¹ìt¡ "à³¹à A¡ã®¡àì¤
š[¹A¡¿>à A¡[¹?
i Watch [t¡> š™¢¸àìÚ A¡à™¢¸ A¡ì¹¡ú
1. ÎìW¡t¡>t¡à Îõ[Ê¡ A¡¹à
ë³[A¡} Òü[r¡Úà & >ìº\ ÒüA¡[>³, ƒ¸ Òü[r¡Úà Òül¡ü ë³
ë>à &¤} "¸àA¡Å> šÃ¸à> ó¡¹ Òü[r¡Ú๠³ìt¡à
šøA¡àÅ>àP¡ìºà ÎìW¡t¡>t¡à Îõ[Ê¡ A¡¹à¹ l¡üì„Ÿ¹ \ì>¸
¤¸¤Òê¡t¡ ÒÚ¡ú
2. >à>à γà‹à> * šƒìÛ¡š š[¹A¡¿>à
&i¡à "à³à샹 *ìÚ¤ÎàÒüi¡, šà¹Ñš[¹A¡ Î[yû¡Ú
A¡³¢ÅàºàγèÒ &¤} "à³à샹 104 šõˡ๠¤Òü,
š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡ ‡à¹à šøàœ¡ ÒÚ¡ú
3. šøAõ¡t¡ A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹à
&Òü l¡üì„쟹 \ì>¸, "à³¹à ιA¡à¹, \>Îà‹à¹o,
ë¤Î¹A¡à[¹ Î}Ñ‚àγèÒ &¤} NGO-γèìÒ¹ ÎìU
ÎÒàÚt¡à t¡=à ë>i¡*ÚàA¢¡ A¡[¹¡ú
www.wakeupcall.org16 Îà‹à¹o
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 17Îà‹à¹o
i Watch A¡ã šøàœ¡ A¡ì¹ìá?
1992 Îàìº, "à³¹à š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹ Îó¡¹ Ç¡¹ç¡
A¡¹à¹ γìÚ, ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à¹ šø[t¡ [ÒÎàì¤ "à³à샹
NøÒo A¡¹ìt¡Òü Òì¤ &³> ëA¡à>* Îèy [Ạ>à¡ú
&i¡à¹ \ì>¸ "à³à샹 šøàÚ 4 ¤á¹ ‹ì¹ Kì¤Èoà * °³o
A¡¹ìt¡ ÒìÚìá, š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ ëA¡–ƒøã®è¡t¡
A¡¹à¹ ëÛ¡yP¡ìºà [ÒÎàì¤ [A¡áå ¤å[>Úà[ƒ [·ý¡àì”z "àÎìt¡¡ú
&i¡à "à³¹à 1996 Îàìº šøàœ¡ A¡ì¹[á¡ú šøAõ¡t¡ A¡à\ Ç¡¹ç¡
ÒìÚìá 1997 Îà캡ú Wè¡Øl¡à”z®¡àì¤ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à šø¤à[Òt¡
ÒÚ [>³—[º[Jt¡ W¡à¹ šø‹à> ëÛ¡ìy:-
1. ³à>¤Î´šìƒ¹ [¤A¡àÅ, ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à &¤}
A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡
2. ®¡à¹ìt¡¹ š[¹W¡àº> &¤} šøÅàÎ>
3. SSI, MSME &¤} šøàÎ[UA¡ Åø³ "àÒü>à[ƒ¹ ¤¸àšàì¹
>ã[t¡¹ š[¹¤t¢¡>
4. "=¢>ã[t¡, ¤à[o\¸, "=¢à; ¹œ¡à[> * ">¸à>¸
ëÛ¡ìy¹ *š¹ ë\๠ëƒ*Úà¡ú 뙳>- [¹ìi¡º,
ëÒàºìκ, ³¸à>åó¡¸àA¡W¡à[¹}, °³o * š™¢i¡>,
ѬàÑ‚¸š[¹W¡™¢¸à, š[¹A¡àk¡àì³à &¤} Aõ¡[È¡ú
[>³—[º[Jt¡ [¤ÈÚà[ƒ ¤¸¤Ò๠A¡¹à¹ ‡à¹à [·ý¡à”z ë>*Úà
\>Î}J¸à¹ &A¡i¡à [¤Åຠšø[t¡[>[‹â«³èºA¡ >³å>๠³>[Ñ‚¹
š[¹¤t¢¡> A¡¹ìt¡ "à³¹à ÎÛ¡³ ÒìÚ[á ¤’ìº W¡à¹ ëÛ¡ìy¹
ΤA¡[i¡ìt¡ i Watch [A¡áå Îó¡ºt¡à ºà®¡ A¡ì¹ìá:-
1. šà[¹Ñš[¹A¡ [yû¡Úà³èºA¡ A¡³¢Åàºà, ëÎ[³>๠&¤}
ëºJ¸[¤ÈÚ¡ú
2. šøA¡àÅ>àγèÒ ë³[A¡} Òü[r¡Úà & >ìº\ ÒüA¡>[³, ƒ¸
Òü[r¡Úà Òül¡ü ë³ >i¡ ë>à "¸àr¡ "¸àA¡Å> šÃ¸à> ó¡¹ Òü[r¡Úà
3. š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡ 102 šõˡ๠¤Òü
4. *ìÚ¤ÎàÒüi¡ www.wakeupcall.org
5. >¸àÅ>ຠA¡[³[i¡\ "ó¡ ƒ¸ MHRD, šÃ à[>} A¡[³Å>,
ëW¡´¬à΢ "ó¡ A¡³à΢, CII, FICCI, t¡=¸šø™å[v¡û¡ ³”|A¡
Òüt¡¸à[ƒìt¡ "}ÅNøÒo
CII, FICCI, ASSOCHAM, PHDCC&I, IMC, MEDC,
BCC&I-&¹ ΃θ [ÒÎàì¤ &¤} IBA, RBI t¡=à MOF-
&¹ ÎìU "àìºàW¡>à A¡ì¹ SME's-&¹ t¡à;š™¢ šø®¡à[¤t¡
A¡¹ìt¡ &¤} SSI's-&¹ Îã[³t¡ šøàÎ[UA¡t¡à ¤åc¡ìt¡ "à³¹à
ÎÛ¡³ ÒìÚ[á¡ú
\ã¤ì> ëA¡¤º³ày
"[¤¹à³ Òìºà
š[¹¤t¢¡>
®¡à¹ìt¡¹ ƒÅ ¹àì\¸ A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ &¤} ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à
* šø[ÅÛ¡ìo¹ *š¹ &A¡i¡à ë™ï= šøA¡ì¿¹ \ì>¸
Òül¡üì¹àšãÚà> Òül¡ü[>Ú> EU ‡à¹à ѬãAõ¡t¡¡ú
š[¹W¡àº> ëÛ¡ìy "à³¹à [ƒÀã NCT’¹ ³ìt¡à ¹à\¸
ιA¡àì¹¹ ‡à¹à "à³¹à Åºàš¹à³Å¢ A¡ì¹[á š[¹W¡àº> *
šøÅàÎ>-&¹ ëÛ¡ìy Îåšà[¹Å &¤} š¹à³Å¢ A¡¹ìt¡¡ú
[ÅÛ¡àKt¡ Î}ìÅà‹ì>, ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡ìo¹ ¤¸àšàì¹
"à³à샹 [W¡”z஡à¤>๠šø[yû¡Úà ³à>¤Î´šƒ l¡üÄÚ> ³”|A¡,
š[¹A¡¿>à "àìÚàK &¤} ÒüK>å’¹ ‡à¹à [¤ì¤[W¡t¡ ÒìÚìá¡ú
l¡üZW¡ &¤} A¡à[¹K¹ã šø[ÅÛ¡ìo¹ [>Ú[³t¡A¡¹ìo¹ *š¹
ë\๠ëƒ*Úà NøÒoãÚt¡à ºà®¡ A¡¹ìá CII, FICCI,
ASSOCHAM, EPSI, PHDCC&I &¤} ">¸à>¸ìƒ¹ ÎìU
šøÚàÎP¡ìºà¹ ³à‹¸ì³¡ú
"=¢>ã[t¡ &¤} ¤à[oì\¸¹ ëÛ¡yγèìÒ, *ÚàÁ¢¡ ÒüA¡>[³A¡
ëó¡à¹à³, WEF -&¹ ³ìt¡à [W¡”z஡à¤>๠®¡àr¡à¹ ‡à¹à "à³à샹
ÎÒàÚA¡ ³”z¤¸ * A¡à™¢¸ ë\àKàì>๠\ì>¸ "à³¹à l¡àA¡ ëšìÚ[á¡ú
[¤Kt¡ 20 ¤áì¹ "à³¹à, "à³à샹 ¤Òü š[¹¤t¢¡>Åãº
®¡à¹t¡-&¹ 600,000 "[‹A¡ A¡[š [¤t¡¹o A¡ì¹[á,
¤×Î}J¸A¡, šà¹Ñš[¹A¡ Î[yû¡Ú ëÎ[³>๠Îe¡à[ºt¡ A¡ì¹[á
"๠"à³à샹 *ìÚ¤ÎàÒüìi¡¹ *š¹ "à³à샹 ÎA¡º
[W¡”z஡à¤>à * A¡¿>à l¡üxàš> A¡ì¹[á¡ú
"à³à샹 šøA¡àÅ>àP¡ìºà šà*Úà ™àÚ &ÒüΤ 13 ®¡àÈàìt¡ -
Òü}¹à\ã, [Ò–ƒã, P¡\¹à[i¡¡, ³à¹àk¡ã, ¤à}ºà, "γãÚà,
*[Øl¡Úà, t¡à[³º, ët¡ºåP¡, A¡ÄØl¡, šàgà¤ã, l¡üƒå¢ &¤}
³àºàÚàºà³¡ú ëA¡>>à ³ày 70% ®¡à¹t¡¤àÎã Òü}¹à\ã
ë¤àìc¡>¡ú
www.wakeupcall.org18 Îà‹à¹o
i Watch >ã[t¡Î³èÒ, l¡üì„Ÿ, ºÛ¡¸Î³èÒ
š=[>샢ÅA¡ >ã[t¡Î³èÒ
1. Òü[t¡¤àW¡A¡ ³ì>஡à¤
[¤Å«àÎ A¡¹à ë™ šøAõ¡t¡ š[¹¤t¢¡> δ±à¹ú
2. Kì¤Èoà
[¤Ñzà[¹t¡®¡àì¤ šøÑñ[t¡ ë>*Úà áàØl¡à šì= >à >à³à¡ú
3. A¡à™¢¸A¡¹ã ë™àKàì™àK ¤¸¤Ñ‚à
Τ๠A¡àìá ëš]áìt¡ ë™àKàì™àK ¤¸¤Ñ‚๠Îà‹>
¤¸¤Ò๠A¡¹à¡ú
4. \>γàì\¹ Û¡³t¡àìt¡ [¤Å«àÎã
l¡üšº[§¡ A¡¹à ë™ ëA¡–ƒøãÚ ³àì> ÎA¡º šƒìÛ¡š ÒìZá
&A¡i¡à γ[Ê¡³èºA¡ [>[ÆW¡t¡ l¡ü[v¡û¡¡ú &A¡i¡à δ߃àìÚ¹
"”z®å¢¡[v¡û¡ ë=ìA¡ "àìÎ &A¡i¡à γ[Ê¡³èºA¡ Å[v¡û¡¡ú
5. Kk¡>³èºA¡ "UãA¡à¹
®¡àKãƒà[¹¹ l¡ü„ãš>àÚ ™åv¡û¡ Ò*Úà¡ú [¤A¡¿ Ѭt¡”|
Òül¡ü[>i¡Î³èÒ KìØl¡ ët¡àìºà ¤à [>Ú³P¡ìºà š[¹¤t¢¡>
A¡ì¹à¡ú
6. šÛ¡®å¡v¡û¡ ¹[Òt¡ Î}ÑHõþ[t¡
"¹à\î>[t¡A¡ ">åì³àƒ>
7. ¹à\>ã[t¡¹ ">åAè¡ìº ÎåK³
¹à\>ã[t¡[¤ƒôKo "à¤t¢¡ [¤W¡àì¹¹ ¤[º, Jº>àÚA¡ >Ú¡ú
8. ¹à\î>[t¡A¡ šø[yû¡Ú๠\ì>¸ Åø‡ý¡à
l¡üšº[§¡ A¡¹à ë™ ¹à\>ã[t¡ ÒìZá Kot¡ì”|¹ A¡àìá
ëA¡–ƒøãÚ &¤} ™=à=¢ ¹à\>ã[t¡ ÒìZá &A¡i¡à "àƒÅ¢
šøìW¡Ê¡à¡ú
9. ¹à\î>[t¡A¡ [¤A¡¿Î³èÒ
Kot¡ì”|¹ ëA¡à>* [¤A¡¿ ÒÚ >à -ÿ- [¤A¡¿ Kot¡”|
ÒìZá &A¡i¡à l¡üv¡³ Kot¡”|¡ú
10.ëšÅàƒà[¹â«
Τ¢A¡àºã> "UãA¡à¹ &¤} ÎÛ¡³t¡à¹ Î줢àZW¡ ³àyàìt¡
¤¸[v¡û¡Kt¡ >à>à> ®è¡[³A¡à * ƒà[Úâ« šøƒà> A¡¹à¡ú
'[t¡Òà[ÎA¡ ëšøÛ¡àši¡
³à>¤Î´šìƒ¹ [¤A¡àÅ, š[¹W¡àº> &¤} "=¢>ã[t¡¹
ëÛ¡yP¡ìºàìt¡ ëA¡–ƒøã®è¡t¡ A¡¹à Τ¢ƒà "i¡º¡ú
&ìA¡ "šì¹¹ ƒ¹A¡à¹P¡ìºà¹ *š¹ ³à>¤Î šìƒ¹
[¤A¡àÅ-š[¹W¡àº>-ë>tõ¡â«-"=¢>ã[t¡ &¤} ¤à[o\¸-
š[¹A¡àk¡àì³à¹ "”z[>®¢¡¹Åãºt¡à¹ P¡¹ç¡â«t¡à ¤åc¡ìt¡ Ò줡ú
"ì>A¡ š”‚àÚ šøìt¡¸ìA¡ &ìA¡ "šì¹¹ *š¹ [>®¢¡¹ A¡ì¹¡ú
ëƒìŹ Û¡[t¡ &¤} ÎÛ¡³t¡à A¡³ A¡¹à áàØl¡à šõ=A¡®¡àì¤
'Î줹 šø[t¡ >\¹ ëƒ*Úà 䱤 >Ú¡ú
l¡üì„Ÿ
ëÎÒüΤ ëÛ¡ìy ®¡à¹ìt¡¹ >àK[¹A¡ìƒ¹ \ì>¸ ÎìW¡t¡>t¡à
Îõ[Ê¡ A¡¹à, ë™P¡ìºà \à[t¡¹ ®¡[¤È¸ìt¡¹ \ì>¸ \¹ç¡[¹,
뙳> ®¡àìºà š[¹W¡àº> &¤} A¡à™¢¸A¡¹ã šøÅàÎ>, &i¡à
A¡ã®¡àì¤ "=¢>ã[t¡ìA¡ šø®¡à[¤t¡¡ A¡ì¹ &¤} A¡ã®¡àì¤ &i¡à
Îà󡺸 ºà®¡ A¡ì¹?
šøàÎ[UA¡ ³à>¤Î´šìƒ¹ [¤A¡àìŹ P¡¹ç¡â«t¡à¡ú [ÅÛ¡à
ëÛ¡ìy¹ ¤t¢¡³à> ‘ºàÒüìÎX ¹à\’ ƒè¹ A¡¹à¡ú
>ã[t¡ š[¹¤t¢¡> A¡¹à ƒ¹A¡à¹, 뙳> -ÿ- ¤t¢¡³àì>
=àA¡à Û塉 [Åì¿à샸àK, SSI's-&¹ Îã[³t¡ Î}`¡à ¤à[t¡¹
A¡¹à &¤} &i¡àìA¡ ³àÒüìyû¡à, ëáài¡ &¤} ³àc¡à¹ã
[Åì¿à샸àK ¤à MSME's-ìt¡ šøÎà[¹t¡ A¡¹à¡ú
&[ÅÚ๠">¸à>¸ ¤õÒ; Å[v¡ û ¡P¡ìºà "NøKo¸ t¡=à
³¸àì>\à¹ìƒ¹ &A¡i¡à A¡àì\¹ γt¡º ëÛ¡y šøƒà> A¡¹ìt¡ \¹ç¡[¹
šøìÚà\> Òìºà šøàÎ[UA¡ Åø³ * šøÅàÎ[>A¡ Î}ìÅà‹>¡ú
ëA¡> ¹œ¡à[> * š™¢i¡>ìA¡ ¤t¢¡³à> Ñzì¹¹ 1000%
"¤Å¸Òü šøÎà[¹t¡ A¡¹ìt¡ Òì¤ !
&A¡i¡à Kot¡ì”| ëºàA¡\>ìA¡ \[Øl¡t¡ Òìt¡Òü Ò줡ú
š[¹¤t¢¡> 䱤 &¤} "[‹A¡ ë™àK¸t¡àšèo¢ Òì¤ ™[ƒ
ë™àKàì™àK ¤¸¤Ñ‚à ‘[>³—³åJã¹’ ¤ƒìº ‘$‹¤¢³åJã’ ÒÚ¡ú t¡àÒü
"à³à샹 l¡üšÑ‚àš>à ít¡¹ã A¡¹à ÒìÚìá Îà‹à¹o ³à>åÈ ¤à
‘®¡à¹ìt¡¹ >àK[¹A¡ìƒ¹’ \ì>¸¡ú
ºÛ¡¸
®¡à¹t¡ìA¡ &A¡i¡à ëƒÅ ¤à>àì>à, ë™i¡à ™=à=¢Òü [¤Å«³àì>¹
Ò줡ú ë³ài¡ 1210 [³[ºÚ> ëºàA¡\ì>¹ ®¡à¹ìt¡ "àìá
"t¡¸”z [¤šåº W¡à[Òƒà, [A¡”ñ ëA¡à=àÚ yû¡Ú Û¡³t¡à?
"à³à샹 "[‹A¡ ¹œ¡à[> A¡¹ìt¡Òü Òì¤ yû¡Ú Û¡³t¡à KìØl¡
t塺ìt¡ !
®¡à¹ìt¡¹ ®¡[¤È¸; [>³¢ào, ¤à[o\¸ &¤} š[¹ìȤà[ƒìt¡
[¤ìÅ«¹ \ì>¸ &A¡i¡à δšƒ [®¡[v¡ìt¡ š[¹ot¡ Ò*Ú๠³ì‹¸
"¤[Ñ‚t¡, ë™ìÒtå¡ [¤Å« ¤à[oì\¸¹ 97.4% &¤} [¤ìÅ«¹
yû¡Ú Û¡³t¡à¹ 97.8% ®¡à¹ìt¡¹ ³ì‹¸Òü ë>Òü¡ú
šàJã¹ ëW¡àìJ¹ ƒõ[Ê¡ìt¡ ƒÅ¢àÚ :-
) "=¢>ã[t¡¹ ">¸ Τ ëÛ¡ìy¹ \ì>¸ t¡=¸ šø™å[v¡û¡,
Îóô¡i¡*ڸ๠&¤} [Òì¹ ¹œ¡à[> Îó¡º l¡üƒàÒ¹oγèÒ
áà[šìÚ ë™ìt¡ ëW¡Ê¡à A¡¹à ®¡à¹ìt¡¹ ƒ¹A¡à¹¡ú
) &A¡i¡à l¡üZW¡ šàìW¢¡[\} šà*Ú๠š¸à[¹[i¡ (16 i¡àA¡à¹
PPP = 1 ³à[A¢¡> l¡ºà¹) ÎÒì™àìK, ³àºšv¡¹
¹œ¡à[> * š[¹ìȤà[ƒ¹ "š[¹ì³Ú Îåì™àK ®¡à¹ìt¡¹
"àìá¡ú ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ &ÒüΤ ºÛ¡¸ šøàœ¡ A¡¹ìt¡
l¡üv¡³ š[¹W¡àº> &¤} A¡à™¢¸A¡¹ã šøÅàÎ> "t¡¸à¤Å¸A¡¡ú
) W¡ãì>ìt¡ ¹à\>ã[t¡[¤ƒô &¤} šƒà[‹A¡à¹ãKo
‘"=¢>ã[t¡¹ A¡=à ¤ìº> * A¡=๠ÎìU W¡ìº>’,
t¡àÒü ët¡à ">à¤à[ÎA¡ W¡ã>à &¤} [¤ìƒÅã
[¤[>ìÚàKA¡à¹ãKo W¡ãì>ìt¡ ƒõØn¡[¤Å«àÎã!
ëÎﮡàK¸¤Åt¡@, ®¡à¹t¡ δ¬ìÞê¡ í>[t¡A¡ [ÅÛ¡à &J>
Òü[t¡¤àW¡A¡ "e¡ìº¡!
Îà‹à¹o t¡=¸
i Watch-&¹ šø[t¡Ë¡àt¡àKo
">åNøÒ A¡ì¹ ëƒJå> www.wakeupcall.org
i Watch-&¹ "î¤t¡[>A¡ š¹à³Å¢ƒàt¡àKo
">åNøÒ A¡ì¹ ëƒJå> www.wakeupcall.org
i Watch A¡à™¢¸A¡ºàìš¹ t¡Ò[¤º Kk¡> A¡¹à¡ú
š[¹A¡àk¡àì³à, ³èº‹> * ¹à\Ѭ ¤¸Úà[ƒ Jàìt¡ t¡Ò[¤º
Kk¡>, šø[t¡Ë¡àt¡à Aõ¡Èào JàÄà * tò¡à¹ š[¹¤à¹ ‡à¹à ¤¹à„
ÒìÚìá¡ú
[A¡®¡àì¤ &A¡\> ΃θ Òì¤>
&i¡à "t¡¸”z ιº * ÎÒ\, Ç¡‹å [email protected]
-ìt¡ Òü-ì³Òüìº "àš>๠¤¸àA¡Nøàl¡ür¡ [A¡ &¤} ëA¡> "àš[>
΃θ Òìt¡ W¡à> ëÎi¡à \à>à>¡ú
Ç¡‹å³ày "àš>๠®¡à¹t¡ãÚ >àK[¹A¡, ">à¤à[ÎA¡ ®¡à¹t¡ãÚ ¤à
[¤ìƒìÅ =àA¡à ®¡à¹t¡ãÚ ¤}ìÅàŠ±ét¡ Ò*Úà ƒ¹A¡à¹¡ú
">åNøÒ A¡ì¹ "à³à샹 &>[\* šøìW¡Ê¡àìA¡ [‡P¡o A¡¹ç¡>
&¤} ™t¡i¡à šàì¹> ¤àØl¡à>¡ú
ÎÒà[ÚA¡à &¤} [¤Åƒ [¤¤¹ìo¹ \ì>¸, ">åNøÒ A¡ì¹ &Òü
¤ÒüìÚ =àA¡à ëáài¡-ìáài¡ ëºJ>ãP¡ìºà šØl¡å>¡ú
">¸à>¸ &>[\*’¹ ÎìU ë>i¡*Úà[A¢¡}
i Watch-&¹ γ¹ê¡š [¤ÈÚP¡ìºà¹ ëÛ¡ìy ®¡à¹ìt¡ A¡à\
A¡¹ìá, &³> ">¸à>¸ &>[\*’¹ ÎìU "à³¹à ë>i¡*ÚàA¢¡
Kk¡> A¡¹à áàØl¡à t¡à샹 šøìW¡Ê¡àìA¡ "àì¹à šøÎà[¹t¡ A¡¹ìt¡
W¡àÒü¡ú
A¡[š¹àÒüi¡ &¤} šå>@l¡ü‡ýõ¡t¡ A¡¹à
&Òü ¤Òüìt¡ Î}KõÒãt¡ γÑz šàk¡¸[¤ÈÚ, Nø¸à[ó¡G, ëºàìKà,
šø[t¡¹ê¡š, l¡üšàv¡ i Watch &¤} ">¸à>¸ t¡=¸ šøƒà>A¡à¹ã¹
δš[v¡¡ú &Òü ¤Òü ¤à &¹ ë™ìA¡à> "}ÅìA¡ >à šå>@l¡ü‡ýõ¡t¡,
>A¡º, šøA¡à[Åt¡, šøW¡à[¹t¡ A¡¹ìt¡ šà¹à ™àì¤, >à ¤¸¤Òà¹
A¡¹ìt¡ šà¹à ™à줡ú &Òü ¤ÒüìÚ¹ ëA¡à>* "}Å ëA¡à>*
"àA¡àì¹ ¤à ëA¡à>* ³à‹¸ì³ ¤à ÒüìºC¡ö[>A¡ l¡üšàìÚ i Watch-&¹ [º[Jt¡ ">å³[t¡ * δ¶[t¡ áàØl¡à šå>@l¡ü‡ýõ¡t¡ A¡¹ìt¡
šà¹à ™àì¤ >à¡ú
®¡à¹ìt¡ Î\àKt¡à¹ Îõ[Ê¡ A¡¹àÚ "àš>๠ÎàÒà™¸ìA¡
"à³¹à ѬàKt¡ \à>àÒü¡ú
) "àš>à¹ Î³Ú &¤} šøìW¡Ê¡à
) ®¡à¹ìt¡¹ 뮡t¡ì¹-¤àÒüì¹ ë>i¡*Úà[A¢¡}
šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡Úà³èºA¡ A¡³¢Åàºà
"à³¹à [>³—[º[Jt¡ šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡Úà³èºA¡ A¡³¢ÅàºàP¡ìºà¹
"àìÚà\> A¡[¹¡:-
1. ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ šøàÎ[UA¡ [>³¢àìo¹ >ã[t¡¡ú
2. ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à >ã[t¡¡ú
3. [¤Å«àÚ> &¤} ®¡à¹t¡ [A¡®¡àì¤+10% šø[t¡ ¤á¹ Òàì¹
¤õ[‡ý¡ A¡¹ìt¡ šà칡ú
4. l¡üv¡³ š[¹W¡àº> &¤} [A¡®¡àì¤ &i¡à >àK[¹A¡ìƒ¹
l¡üšAõ¡t¡ A¡ì¹¡ú
5. šø[t¡ ¤á¹ 10 [³[ºÚ> A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡
6. A¡ìºì\¹ šØl¡àÇ¡>๠ëÅìÈ A¡ã®¡àì¤ "=¢ l¡üšàð¢>
A¡¹ì¤>¡?
7. [Åۡ๠³à‹¸ì³ š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡
šøìÚà\>ãÚ >è >t¡³ Î³Ú šøàÚ 90 ë=ìA¡ 120 [³[>i¡¡ú
"à³¹à 180 [³[>ìi¡¹ šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡Úà³èºA¡ ëÎÅ>
Îåšà[¹Å A¡[¹¡ú
ë™àKàì™àìK¹ [¤¤¹o
i Watch211, "[º´šàÎ
"àÂi¡à³àl¡ü–i¡ ë¹àl¡,
³å´¬Òü 400 026, ®¡à¹t¡¡ú
www.wakeupcall.org
ëó¡à>¡: +91 22 2353 5466
ëκ¡: +91 9821140756
W¡¸à[¹[i¡ A¡[³Å>àì¹¹ A¡àìá ë¹[\ìÊ¡öÅ>
i Watch ÒìZá &A¡i¡à ë¹[\Ê¡àl¢¡ W¡¸à[¹[i¡, ™à W¡¸à[¹[i¡
A¡[³Å>à¹, ³å´¬Òü, ³Òà¹àÊ¡ö, ®¡à¹ìt¡¹ A¡àìá ë¹[\Ê¡àl¢¡¡ú
ó¡àÒüº >} 3130, 18Òü ë³ 2001 t¡à[¹J¡ú ë¹[\ìÊ¡öÅ> >}
Òü-21498, 29 \à>åÚà¹ã, 2004 t¡à[¹J¡ú
80[\ ‹à¹à‹ãì> "àÚA¡¹ áàØl¡ šà*Úà ™àÚ &¤} í¤‹¡ú
&i¡à i Watch’ìÚ A¡¹à ÎA¡º ƒà> 50% A¡¹ áàìØl¡¹
">å³[t¡ ëƒÚ¡ú
[¤ìƒÅã ƒàì>¹ \ì>¸ &ó¡[Î"à¹& ">åì³àƒ> >}
0837201222, ™à "=¢>ã[t¡, [ÅÛ¡à³èºA¡ &¤}
Îà³à[\A¡ ëÛ¡yP¡ìºà¹ "‹ãì> šøA¡¿P¡ìºà¹ \ì>¸ 13-
01-2009 t¡à[¹ìJ šø[t¡¹Û¡à Î}yû¡à”z ³”|ìA¡¹ šy
">åÎàì¹ ">åì³àƒ> šøàœ¡ A¡ì¹ìá¡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 19Îà‹à¹o
ÎÒà[ÚA¡à
t¡=¸ * l¡üšàìv¡¹ \ì>¸ ÎèyγèÒ
) World Fact Book -CIA
) World Development Indicators, šøA¡àÅA¡ World Bank www.worldbank.org
) UNIDO šøA¡àÅ>à- www.unido.org
) OECD šøA¡àÅ>à- www.oecd.org
) UNESCO šøA¡àÅ>à- www.unesco.org
) UNDP šøA¡àÅ>à - www.undp.org
) Centre for Civil Society, >tå¡> [ƒÀã- www.ccsindia.org
) \>àNøÒ ó¡àl¡üìr¡Å>, ¤¸àUàìºà¹ - www.janaagraha.org
) Indian NGOs.com - www.indianngos.com
) A¡³¢ì™àK ó¡àl¡üìr¡Å> www.karmayog.com
) DEIS, šåìo - www.deispune.org
) &l塸ìA¡Å>ຠšøì³àÅ> ëÎàÎàÒü[i¡ "ó¡ Òü[r¡Úà - www.epsfi.org
) School Choice >tå¡> [ƒÀã - www.schoolchoice.org
) Statistical Outline of Indila - 2012-2013 šøA¡àÅA¡ Tata Services Ltd.
) Business Today, t¡à[¹J 28 &[šøº, 2002 1996 ë=ìA¡ 2014’¹ ³ì‹¸ [¤¹ài¡ Î}J¸A¡ Î}J¸à
) Business World t¡à[¹J 10 \å>, 2002 1997 ë=ìA¡ 2014’¹ ³ì‹¸ [¤¹ài¡ Î}J¸A¡ Î}J¸à
) Business India t¡à[¹J 22 \åºàÒü, 2002 1996 ë=ìA¡ 2014’¹ ³ì‹¸ [¤¹ài¡ Î}J¸A¡ Î}J¸à
) The Ecomomic Times, The Finanical Express, Business Standard & Business Line W¡ã> &¤} ®¡à¹ìt¡¹
"=¢>ã[t¡ t¡=à l¡üÒ๠š¹Ñš¹ t塺>๠*š¹ >à>à> ëºJ>ã
) India Today 1996 ë=ìA¡ 2014’¹ ³ì‹¸ [¤¹ài¡ Î}J¸A¡ Î}J¸à
W¡ã> δ¬ìÞê¡ šk¡>ãÚ š¹à³Å¢
) ó¡ì¹o º¸àUåìÚì\Î ëšøÎ, ë¤[\} ‡à¹à ³å[‰t¡ W¡ã> δ¬ìÞê¡ ¤Òü¡ú *ìÚ¤ÎàÒüi¡ : www.flp.com.cn
) ƒ¸ W¡àÒü>ã\ ÒüA¡>[³ Òü>iå¡ ƒ¸ ëi¡àìÚ[–i¡ó¡àÊ¡ ëÎe塹ã -ÿ- ëó¡à¹A¡àÊ¡Î "¸àr¡ š[º[Î, ëºJA¡ - [º [\}*ìÚ>
) [¹ó¡[³¢} W¡àÚ>à’\ ëÊ¡i¡ - *r¡ &–i¡à¹šøàÒüìÎÎ,
ëºJA¡ - Kà* Åà}A塸Úà> &¤} [W¡ óå¡[º>
) W¡àÚ>à’\ ÒüA¡>[³A¡ [¹ó¡³¢ "¸ài¡ ƒ¸ i¡ào¢ "ó¡ ƒ¸ ëÎe塹ã, ëºJA¡ - [W¡ óå¡[º>
) Òü>쮡[Ê¡} Òü> W¡àÚ>à¡: ëA¡àìÚìÆW¡X "¸àr¡ "¸à>Îà΢
ëºJ> - š¸à> [c¡º} &¤} š¸à> [W¡
) W¡àÚ>à ël¡Òüºã, ë¤[\} Î}ÑHþ¹o Î}¤àƒšy
www.wakeupcall.org20 Îà‹à¹o
2005 ë=ìA¡ 2014 Îຠš™¢”z \àt¡ãÚ
Î[³[t¡P¡ìºàìt¡ Aõ¡Èào JàÄà &¤} i Watch
1. šø‹à>³”|ã¹ i¡àÑHþ ëó¡à΢ - A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡¹ \ì>¸ ƒÛ¡t¡à KØl¡à, ë™à\>à "àìÚàK, >tå¡> [ƒÀã
2. ë™à\>à "àìÚàK, >tå¡> [ƒÀã - ³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à * ¤õ[v¡Kt¡ [Åۡ๠*š¹ &A¡àƒÅ ë™à\>à A¡à™¢ ëKàË¡ã
3. ³à>¤Î šƒ [¤A¡àÅ ³”|A¡, >tå¡> [ƒÀã - ³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à * ¤õ[v¡Kt¡ [Åۡ๠*š¹ &A¡àƒÅ ë™à\>à A¡à™¢ ëKàË¡ã
4. ÒüK>å, ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àÅ ³”|A¡, >tå¡> [ƒÀã - ƒè¹¤t¡ã¢-Ñ‚à> ë=ìA¡ [Åۡ๠*š¹ &A¡àƒÅ ë™à\>à A¡à™¢ ëKàË¡ã
5. [š&ÒüW¡[l¡[Î[Î "¸àr¡ "àÒü, >tå¡> [ƒÀã - ÎÒ "‹¸Û¡ - [ÅÛ¡à * [Åì¿à샸àK ÎÒ-šøW¡àº>๠*š¹ Î[³[t¡
6. [Î"àÒü"àÒü, >tå¡> [ƒÀã - ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡ìo¹ *š¹ i¡àÑHþ ëA¡àì΢¹ ëW¡Ú๳¸à> &¤} [Åۡ๠*š¹ \àt¡ãÚ
Î[³[t¡¹ ΃θ
7. &ó¡"àÒü[Î[Î"àÒü, >tå¡> [ƒÀã - [Åۡ๠*š¹ \àt¡ãÚ Î[³[t¡¹ ΃θ
8. "¸àìÎàìW¡³, >tå¡> [ƒÀã - [Åۡ๠*š¹ [¤ìÅÈ`¡ Î[³[t¡¹ ÎÒ-"‹¸Û¡
9. Òü[š&Î"àÒü, &l塸ìA¡Å>ຠëšøàì³àÅ> ëÎàÎàÒü[i¡ "ó¡ Òü[r¡Úà, >tå¡> [ƒÀã - "‹¸Û¡ - ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o Î[³[t¡
10. [Åì¿à샸àK * Åøë³¹ *š¹ Î}΃ãÚ Î[³[t¡, >tå¡> [ƒÀã - "à³[”|t¡
11. ë¹ài¡à¹ã Òü–i¡à¹>¸àÅ>àº, ë¹ài¡à¹ã [l¡[Ê¡öC¡ 3140, ë¤àì´¬ [³l¡ i¡àl¡ü>, ë¤àì´¬, l¡àÒüì¹C¡¹ - ¤õ[v¡Kt¡ š[¹ìȤà[ƒ
12. &"àÒü[Î[i¡Òü, A¡à[¹K¹ã [Åۡ๠\ì>¸ "[Jº ®¡à¹t¡ š[¹Èƒ, ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àÅ ³”|A¡, >tå¡> [ƒÀã - ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à¹
*š¹ š[¹W¡àº> šÈ¢ìƒ¹ ΃θ
13. i¡àÒü³Î ó¡àl¡üìr¡Å>, >tå¡> [ƒÀã - "î¤t¡[>A¡ l¡üšìƒÊ¡à - ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o
14. \àt¡ãÚ `¡à> "àìÚàK, &>ìA¡[Î, >tå¡> [ƒÀã¡ú Òü>ó¡³¢¸àº &GìW¡g "ó¡ ë>ài¡Î "¸àr¡ =i¡ šøìÎÎ
15.Åø³ * A¡³¢Î}Ñ‚à> ³”|A¡, >tå¡> [ƒÀã¡ú Òü>ó¡³¢¸àº &GìW¡g "ó¡ ë>ài¡Î "¸àr¡ =i¡ šøìÎÎ
16.šø‹à>³”|ã¹ Î[W¡¤àºÚ, >tå¡> [ƒÀã¡ú Òü>ó¡³¢¸àº &GìW¡g "ó¡ ë>ài¡Î "¸àr¡ =i¡ šøìÎÎ
17. >¸àÅ>ຠ³¸à>åó¡¸àA¡W¡à[¹} A¡[´š[i¡[i¡®¡ì>Î A¡àl¡ü[Xº, &>&³[Î[Î, >tå¡> [ƒÀã¡ú Òü>ó¡³¢ ຠ&GìW¡g "ó¡ ë>ài¡Î "¸àr¡
=i¡ šøìÎÎ
18.>¸àÅ>ຠÒü>ô[Ê¡i塸iô¡ ó¡¹ *ìš¹ ÑHåþ[º}, &>"àÒü*&Î, >tå¡> [ƒÀã¡ú Òü>ó¡³¢¸àº &GìW¡g "ó¡ ë>ài¡Î "¸àr¡ =i¡ šøìÎÎ
19.t¡=¸šø™å[v¡û¡ * ë™àKàì™àK ³”|A¡, >tå¡> [ƒÀã, ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àÅ ³”|A¡, Òü-Òü>óø¡àÊ¡öàA¡W¡à¹ "¸àr¡ Òü-ºà[o¢} - [¤ìÅÈ`¡
Î[³[t¡¹ ΃θ
20. l¡üšìƒÊ¡à³r¡ºã - &l塸ìA¡Å> *ÚàÁ¢¡, ƒ¸ [Òl¡ü³¸à> ël¡ì®¡ºšì³–i¡ ³¸àK[\>, ¤¸àUàìºà¹
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 21Îà‹à¹o
&Òü ¤ÒüìÚ ¤¸¤Òê¡t¡ Ŧ-Î}ìÛ¡š
GOI Government of India
MOF Ministry of Finance
RBI Reserve Bank of India
WB World Bank
FDI Foreign Direct Investment
SSI Small Scale Industry
SME Small Medium Enterprise
NGO Non-Government Organization
NRI Non Resident Indian
NRC Non Resident Chinese
PIO Person of Indian Origin
Rs. Indian rupees
LACS Indian measure of value, 1 lac = 1,00,000
GDP Gross Domestic Product
MHRD Ministry of Human Resource Development
H&TE Higher & Technical Education
VET Vocational Education & Training
ESD Enterprise Skills Education
P&SE Primary & secondary education
SEZ Special Economic Zone
VRS Voluntary retirement scheme
SQ Spiritual Quotient
EQ Emotional Quotient
IQ Intelligence Quotient
PPP Purchasing Power Parity
MP Member of Parliament
MLA Member Legislative Assembly
CRORES Indian measure of value, 1 crore 1,00,00,000
CII Confederation of Indian Industries
FICCI Federation of Indian Chambers of Commerce
IMC Indian Merchant’s Chamber
BCC&I Maharashtra Economic Development Corporation
ASSOCHAM Associated Chambers of Commerce
PHDCC&I PHD Chamber of Commerce & Industry
www.wakeupcall.org22 Îà‹à¹o
i Watch šøA¡àÅ>àP¡ìºà
šà*Úà ™àÚ 13 ®¡àÈàÚ
‘‘šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à * ¤õ[v¡Kt¡ šø[ÅÛ¡ìo¹ ³à‹¸ì³ š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡’’ ¤Òüi¡à Òü}¹à\ã, [Ò–ƒã, l¡üƒå¢, ³à¹àk¡ã, P¡\¹à[i¡,
¤à}ºà, *[Øl¡Úà, "γãÚà, šàgà¤ã, t¡à[³º, ët¡ºåP¡, A¡ÄØl¡ &¤} ³àºàÚàºà³ ®¡àÈàÚ šà*Úà ™àÚ¡ú
³ày 7% ®¡à¹t¡ãÚ Òü}¹à\ã ë¤àìc¡> &¤} t¡àÒü ®¡à¹ìt¡¹ ÎA¡º šø‹à> ®¡àÈàÚ ³ì>஡ठ"àƒà>šøƒà> A¡¹à "à¤Å¸A¡¡ú
ëÎÒüìÒtå¡ ÎA¡º 13 ®¡àÈàÚ "à³à샹 šøA¡àÅ>àP¡ìºà šà*Úà ™à*Ú๠¤¸¤Ñ‚à A¡¹à "t¡¸à¤Å¸A¡¡ú
®¡à¹ìt¡ šø[t¡ A¡[š ¤à¤ƒ i¡à@ 200 šøÅàÎ> * l¡àA¡ ³àÎåº ºàìK¡ú ">¸à>¸ ëƒìŹ \ì>¸, [¤Åƒ [¤¤¹o \à>ìt¡ &Òü ¤ÒüìÚ¹
šøZá샹 "[”z³ šõË¡à ëƒJå>¡ú ÎA¡º ëšì³–i¡ i Watch-&¹ ">åAè¡ìº ëW¡Aô¡ ³à¹ó¡; "[Nø³ [ƒìt¡ Ò줡ú
¤ÒüìÚ¹ [¤[®¡Ä ®¡àÈ๠Î}ÑHþ¹ìo¹ \ì>¸, ®¡à¹ìt¡¹ ³ì‹¸Òü [¤>à³è캸 ël¡[º®¡à¹ã¹ ëÒtå¡ ë™ìA¡à> ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàÚ šø[t¡ ³å‰ìo¹
>è¸>t¡³ 1000 A¡[š áàšàì>à ¤à¤ƒ i¡à@ 200,000 ƒà> ƒ¹A¡à¹, γÑz šøÅàÎ> * ">¸à>¸ J¹W¡ ë³i¡àìt¡¡ú ">¸à>¸ [¤¤¹o
\à>ìt¡ 97 šõË¡à ëƒJå>¡ú
i Watch -&¹ ">¸à>¸ šøA¡àÅ>à
i Watch ‡à¹à [>³—[º[Jt¡ "àì¹à >’i¡à ³åJ¸ šøA¡àÅ>à* 13 ®¡àÈàÚ šøA¡à[Åt¡ A¡¹à ÒÚ, ™à¹ ³ì‹¸ l¡üšì¹àv¡û¡ 12 ®¡à¹t¡ãÚ
®¡àÈà "àìá¡ú
[¤>à³è캸¹ >³å>à "à³à샹 www.wakeupcall.org *ìÚ¤ÎàÒüi¡ ë=ìA¡ l¡àl¡ü>ìºàl¡ A¡¹ìt¡ šàì¹>¡ú
&ÒüΤ 2šõˡ๠šøA¡àÅ>àP¡ìºà Ò’º :
1. ®¡à¹t¡ìA¡ &A¡ `¡à>³èºA¡ "=¢>ã[t¡ ¤à>àì>à ........................ [ÅÛ¡à * ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àìŹ *š¹
2. "àš>๠ÒÚt¡ "\à>à ®¡à¹t¡ ............................................... "=¢>ã[t¡ * A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ *š¹
3. ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ &A¡ [¤ÈÚA¡ [yû¡Úà š[¹A¡¿>à ................................... l¡üv¡³ š[¹W¡àºì>¹ \ì>¸
4. [¤ƒ¸à¹ 냤ã ιѬt¡ãìA¡ ¤Þê¡>³åv¡û¡ * ÅõTº³åv¡û¡ A¡¹à ................. l¡üZW¡ &¤} A¡à[¹K¹ã [Åۡ๠*š¹
5. i Watch... š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡ ....................................... i Watch A¡à™¢¸A¡ºàìš¹ Î}[Û¡œ¡ [¤¤¹o
6. [Åۡ๠P¡¹ç¡â«t¡à .................................................................... [ÅÛ¡à * ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àÅ
7. [Åۡ๠³à‹¸ì³ š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡ ........................ l¡ü;A¡È¢t¡à¹ \ì>¸ ®¡à¹ìt¡¹ P¡¹ç¡â«šèo¢ šƒìÛ¡š
8. "àu[¤ì¹à‹ã ®¡à¹t¡ ......................................................... [ÅÛ¡à šø[t¡Ë¡àì>¹ [A¡ A¡¹à ƒ¹A¡à¹
9. šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o ................................... ¤¸¤Îà * 100 [Åì¿à샸àìK¹ [A¡ A¡¹à ƒ¹A¡à¹
l¡üšì¹àv¡û¡ >’i¡à ë>ài¡Îô ƒå’ šõˡ๠8.5 x 11 Òü[e¡ ÎàÒüì\, ë³ài¡à 100 [\&Î&³ "ài¢¡ìššàì¹¹ *š¹ 4 ¹ìR¡ áàšà¡ú ®¡àÈà
[šáå šø[t¡ šøA¡àÅ>๠>è >t¡³ 4,000 A¡[š áàšàì>à ÒÚ¡ú
®¡à¹ìt¡¹ ³ì‹¸Òü [¤>à³è캸 ël¡[º®¡à¹ã¹ \ì>¸ šøìt¡¸A¡ 2 šõË¡à¹, [ÎìUº Åãiô¡™åv¡û¡ 4000 A¡[š šø[yû¡ÚàA¡¹o * šøÅàÎ[>A¡
J¹W¡ ¤Òì>¹ ëÒtå¡ i¡à@ 15,000 ƒàì>¹ šøìÚà\> Òì¤, l¡üšì¹àv¡û¡ >’i¡à¹ ë™ìA¡à>i¡à šøA¡àÅ>à A¡¹ìt¡¡ú
80[\ ">åÎàì¹ "àÚA¡ì¹¹ Îå[¤‹à ®¡àK A¡¹ìt¡ W¡à*Úà ¤¸[v¡û¡ &¤} Î}Ñ‚à Ñ‚à>ãÚ ëW¡Aô¡ t¡=à ³å´¬ÒüìÚ šøìƒÚ [l¡³¸àr¡ l¡öàóô¡i¡
i Watch -&¹ >àì³, [>ì³—¹ [k¡A¡à>àÚ šàk¡àì¤>¡ú
i Watch211, "[º´šàÎ
"àÂi¡à³àl¡ü–i¡ ë¹àl¡
³å ¬Òü 400 026 /®¡à¹t¡¡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 23Îà‹à¹o
For payment by NEFT/RTGS
i Watch, account No. 006610110001300
Bank of India, Altamont Road Branch, Mumbai-400 026.
IFSC Code: BKID0000066
šø[t¡ ¤á¹ 10% ë=ìA¡ 15% [\[l¡[š ¤õ[‡ý¡ Òàì¹¹
\ì>¸ [yû¡Úà š[¹A¡¿>à
www.wakeupcall.org24 Îà‹à¹o
<1 [¤[ºÚ> = 1000 [³[ºÚ>> <1 [³[ºÚ> = 10 ºàJ> <1 ëA¡à[i¡ = 100 ºàJ = 10 [³[ºÚ> > <1 ³à[A¢¡> l¡ºà¹ = i¡à@ 60 ("à>å³à[>A¡)>
"=¢>ã[t¡¹ ³ì‹¸Òü [¤[®¡Ä ëÛ¡ìy¹ \ì>¸ l¡üxà[št¡ "Nøà[‹A¡à¹ %
1 š[¹W¡àº> * šøÅàÎ> 10%
2 šøàÎ[UA¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o - šøà=[³A¡ * ³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à 10%
3 l¡ü;šàƒ> - &Î&Î&³Òü’¹ P¡¹ç¡â«t¡à (&³&Î&³Òü Òìºà [\[l¡[š’¹ 80% &¤} &Î&Î"àÒü Òìºà [\[l¡[š’¹ ³ày 50%) 20%
4 ¤à[o\¸-l¡ü샸àK [ÒÎàì¤ °³o * š™¢i¡> 10%
5 ¤à[o\¸-l¡ü샸àK [ÒÎàì¤ Ñ¬àÑ‚¸-š[¹W¡™¢¸à 10%
6 ¤à[o\¸-l¡ü샸àK [ÒÎàì¤ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o- ¤õ[v¡Kt¡ l¡üZW¡¡/¡A¡à[¹K¹ã¡/¡ë³[l¡A¡¸àº [ÅÛ¡à 10%
7 ¤à[o\¸-l¡ü샸àK [ÒÎàì¤ Îóô¡i¡*ڸ๠&¤} t¡=¸šø™å[v¡û¡ 10%
8 Nøà³ão ®¡à¹ìt¡ Aõ¡[ÈA¡à™¢ * Î ¬[Þê¡t¡ ¤à[o\¸-l¡ü샸àK 20%
9 2, 3, 4, 5, 6, 7 &¤} 8 ƒó¡à¹ ¹œ¡à[> Τ¢à[‹A¡! Τ¢à[‹A¡! Τ¢à[‹A¡! A¡¹à
®¡à¹ìt¡¹ [\[l¡[š šøàÚ 1,843 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú ®¡à¹ìt¡¹ t¡=¸-šø™å[v¡û¡ &¤} Îóô¡i¡*ڸ๠®¡à¹ìt¡¹ [\[l¡[š’¹ šøàÚ
5% Ò줡ú
Îåt¡¹à}, t¡=¸-šø™å[v¡û¡ &¤} Îóô¡i¡*ڸ๠Τ[A¡áå >Ú!
¤àƒ¤àA¡ã 95% "=¢î>[t¡A¡ A¡à™¢¸A¡ºàìš¹ P¡¹ç¡â«t¡à "à³à샹 ë¤àc¡à ƒ¹A¡à¹¡!
&Jàì> ¹Òüº [¤Å« "=¢>ã[t¡¹ ">¸à>¸ ëÛ¡ìy¹ [A¡áå l¡üƒàÒ¹o¡ú ³ày ">¸ á’i¡à ëÛ¡y [¤ì¤[W¡t¡ ÒìÚìá¡ú
1. šø[t¡ ¤áì¹ [¤Å«¤¸àšã šàÒüA¡à[¹ &¤} JåW¡ì¹à ¤¸¤Îà ÒÚ 17,000 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú "àÒü.[i¡.’¹ 14 P¡o¡ú
2. šø[t¡ ¤áì¹ [¤Å«¤¸àšã l¡ü;šàƒ> ¤¸¤Îà ÒÚ 15,000 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú "àÒü.[i¡.’¹ 12 P¡o¡ú
3. šø[t¡ ¤áì¹ [¤Å«¤¸àšã °³o * š™¢i¡> ¤¸¤Îà ÒÚ 10,000 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú "àÒü.[i¡.’¹ 6 P¡o¡ú
4. šø[t¡ ¤áì¹ [¤Å«¤¸àšã ѬàÑ‚ -š[¹W¡™¢ à ¤¸¤Îà ÒÚ 8,700 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú "àÒü.[i¡.’¹ 4 P¡o¡ú
5. šø[t¡ ¤áì¹ [¤Å«¤¸àšã [ÅÛ¡à ¤¸¤Îà ÒÚ 9,000 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú "àÒü.[i¡.’¹ 4 P¡o¡ú
6. šø[t¡ ¤áì¹ [¤Å«¤¸àšã [>³¢ào ¤¸¤Îà ÒÚ 8,000 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹¡ú "àÒü.[i¡.’¹ 5 P¡o¡ú
"àÒü.[i¡. ÒìZá [¤ìÅ«¹ [\[l¡[š’¹ 2.0% ë=ìA¡ 2.5%¡ú t¡àÒìº ®¡à¹ìt¡ Ç¡‹å³ày "àÒü.[i¡.’¹ šø[t¡ ëA¡> &ìt¡à P¡¹ç¡â«t¡à?
&Òü A¡à¹ìo ">¸à>¸ ëÛ¡ìy ®¡à¹ìt¡¹ [\[l¡[š ¤õ[‡ý¡ &¤} A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡¹ δ±à¤>à Òàt¡áàØl¡à ÒìZá¡ú Ç¡‹å l¡ü;šàƒ> ë=ìA¡Òü
šøàÚ 70% ιA¡à[¹ ¹à\Ѭ šøàœ¡ ÒÚ¡!
šøA¡¿ >}1
ÎìW¡t¡>t¡à Îõ[Ê¡ A¡¹à
12 ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàÚ šøA¡àÅ>à
"à³à샹 104 šõˡ๠&Òü ¤ÒüìÚ¹ 1,000 A¡[š šøA¡à[Åt¡ A¡¹ìt¡ šøìt¡¸A¡
®¡àÈ๠\ì>¸ šøàÚ i¡à@ 2 ºàìJ¹ šøìÚà\> (&ìt¡ Îà[³º "àìá šøìt¡¸A¡
®¡àÈàìt¡ ">å¤àƒ, "ài¢¡*ÚàA¢¡, A¡àK\ &¤} áàšàì>๠J¹W¡¡ú Ñš>ιKo
[>ì\샹 δ¬ìÞê¡ [ºJìt¡ 2 šõË¡à šàì¤>)¡ú
¤Òüìt¡ [>³—[º[Jt¡ ëÛ¡yP¡ìºà¹ *š¹ 47 ëºJ>ã "àìá
1. A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡
2. [ÅÛ¡à * ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àÅ
3. "=¢>ã[t¡ * ¤à[o\¸-l¡ü샸àK
4. š[¹W¡àº>
1 >} šøA¡¿ A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹à¹ šø®¡à¤
³ày 6% ë=ìA¡ 7% ®¡à¹t¡ãÚ Òü}¹à\ã ë¤àìc¡>¡ú
®¡à¹ìt¡¹ γÑz ëºàA¡\ì>¹ A¡àìá "à³à샹 ëš]áìt¡ Ò’ìº, šø=ì³Òü >ãìW¡¹
[ƒìA¡¹ 93% \>Kìo¹ ÎìU "¤Å¸Òü ë™àKàì™àK Ñ‚àš> A¡¹ìt¡ Ò줡ú
Ç¡‹å³ày ‘ƒå싹 Îì¹¹’ *šì¹¹ 7%-&¹ ÎìU A¡¹ìº ºà®¡ Òì¤ >à¡ú
t¡àÒüìt¡à "à³¹à [Ò–ƒã, l¡üƒå¢, t¡à[³º, ët¡ºåP¡, ³àºàÚàºà³, A¡ÄØl¡, P¡\¹à[i¡,
³à¹àk¡ã, "γãÚà, *[Øl¡Úà, ¤à}ºà &¤} šàgà¤ã - &Òü 12i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàÚ
">å¤àƒ A¡¹à šøA¡àÅ>àP¡ìºà [Î[®¡º γàì\¹ 93% "à[‹A¡¸ \>Kìo¹
ÎìU ë™àKàì™àK Ñ‚àšì>¹ \ì>¸ ¤¸¤Òê¡t¡ A¡¹ìt¡ šà¹ì¤à¡ú
"à³¹à ëƒìJ[á ë™ "à³à샹 ‡à¹à šøƒà> A¡¹à šø[t¡[i¡ ¤Òü 10 \ì>¹ ë¤Åã
">¸ ëºàA¡\ì>¹ Òàt¡ ë=ìA¡ Òàìt¡ ™àÚ * šìØl¡>¡ú "๠ë¤Åã¹®¡àK
ëÛ¡ìy ÎÒà[ÚA¡à >[= [ÒÎàì¤ Î‡¸¤Ò๠A¡ì¹>¡ú
šøA¡¿ >} 2
[W¡”z஡à¤>๠š‡ý¡[t¡ ¤ƒºàì>à *
γà‹à> šøƒà> A¡¹à
"à³à샹 š[¹A¡¿>à Òìºà [¤[®¡Ä ÑHåþº, A¡ìº\, šà¤[ºA¡ ºàÒüì¤ø¹ã, Ñ‚à>ãÚ *
"àe¡[ºA¡ šøW¡à¹³à‹¸ì³ &¤} ®¡à¹t¡¤¸àšã 37,000 A¡ìº\ t¡=à 225,000
l¡üZW¡³à‹¸[³A¡ ÑHåþ캹 [ÅÛ¡à=㢠* "[®¡®¡à¤A¡ìƒ¹ A¡àìá ëš]áì>à¡ú
ÎÒà[ÚA¡à Îà³Nøã * š=[>샢ÅA¡ [ÒÎàì¤ "à³à샹 šøA¡àÅ>àP¡ìºà ¤¸¤Òà¹
A¡ì¹, ®¡à¹ìt¡¹ ÑHåþº &¤} A¡ìº\P¡ìºà¹ ³ì‹¸Òü šà[¹Ñš[¹A¡ [yû¡ÚàÅãº
A¡³¢Åàºà Îe¡àº> A¡¹à¡ú
®¡à¹ìt¡ "àìá 1,700,000 šøà=[³A¡ [¤ƒ¸àºÚ, 225,000 l¡üZW¡³à‹¸[³A¡
[¤ƒ¸àºÚ &¤} 37,000 A¡ìº\¡ú [ÅÛ¡A¡ìƒ¹ ÎìU-ÎìU &ÒüΤ \àÚKàÚ
™å¤ δ߃àìÚ¹ A¡àìá "à³à샹 ëš]áì>à ƒ¹A¡à¹¡ú šø[t¡ ÑHåþº¡/¡A¡ìºì\¹
ºàÒüì¤ø¹ãìt¡ 10 ë=ìA¡ 100i¡à ¤Òü [ƒìt¡ W¡àÒü¡ú
2>} šøA¡¿ A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹à¹ šø®¡à¤
1. ³à>¤Î´šƒ [¤A¡àìŹ P¡¹ç¡â«t¡à, "=¢à; Τ๠\ì>¸ šøà=[³A¡ *
³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à
2. A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡¹ \ì>¸ ¤õ[v¡Kt¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡ìo P¡¹ç¡â« ëƒ*Úà
3. l¡üZW¡, ë³[l¡A¡¸àº &¤} A¡à[¹K¹ã [ÅÛ¡àìA¡ δšèo¢ šø[¤‹à>-³åv¡û¡ A¡¹à
ƒ¹A¡à¹
2014-2015 Îà캹 \ì>¸ š[¹A¡[¿t¡ i Watch šøA¡¿Î³èÒ
4. &³&Î&³Òü ¤à ³àÒüìyû¡à, Û塉, ³àc¡à¹ã [Åì¿à샸àìK P¡¹ç¡â« ëƒ*Úà
5. P¡o³à>, J¹W¡ * šø[t¡‡[–‡t¡à¹ \ì>¸ ¹œ¡à[>¹ P¡¹ç¡â«t¡à
6. ƒå>ã¢[t¡ ƒè¹ A¡¹ìt¡ &¤} ®¡à¹ìt¡¹ Îà‹à¹o >àK[¹ìA¡¹ \ã¤>™ày๠³à>
l¡üÄt¡ A¡¹ìt¡ l¡üv¡³ š[¹W¡àºì>¹ P¡¹ç¡â«t¡à &¤} šøìÚà\>¡
®¡à¹ìt¡ šøàÚ 41 [³[ºÚ> A¡³¢Òã> ëºàA¡\> "àìá>, ™òà샹 >à³
&³šÃÚì³–i¡ &GìW¡ìg šgãAõ¡t¡¡ú tò¡à샹 "[‹A¡à}ÅÒü "ƒÛ¡ &¤} t¡àÒü
A¡³¢ì™àK¸t¡àÒã>! ¤t¢¡³àì> [A¡r¡à¹Kàìl¢¡> ë=ìA¡ 10 + 2 ëÅøoã š™¢”z
ÑHåþºáåìi¡¹ Ò๠šøàÚ 88% ë=ìA¡ 92%¡ú
ëA¡–ƒø * ¹à\¸ ιA¡à¹P¡ìºà¹ &¤¸àšà¹ ëA¡à>* š[¹A¡¿>à ë>Òü ë™ [A¡®¡àì¤
&Òü 90% A¡³¢Òã> ³à>¤ ³èº‹>ìA¡ ºà®¡ƒàÚA¡®¡àì¤ A¡³¢®¡à¹ [ƒìÚ tò¡à샹
\à[t¡¹ [>³¢ào-A¡à왢¸ ¤¸¤Òê¡t¡ A¡¹à ™àÚ¡ú
¤t¢¡³à> [ÅÛ¡à š‡ý¡[t¡ìt¡ l¡üZW¡ Åt¡à}Å šàÅ ³àA¢¡ìι šøìÚà\>ãÚt¡à ë=ìA¡
š[¹[Ñ‚[t¡ "àì¹à ëQà¹àìºà Òìt¡ W¡ìºìá¡ú
5³ &¤} 6Ë¡ ëÅøoã t¡=à 10, 11 &¤} ‡àƒÅ ëÅøoã š™¢”z [yû¡Úà³èºA¡
ÎàÛ¡¹t¡à =àA¡à [¤ÅຠÎ}J¸A¡ ™å¤à ³à>¤ ³èº‹>ìA¡ "[t¡ l¡üv¡³¹ê¡ìš
ºà®¡ƒàÚA¡ ƒÛ¡t¡à™åv¡û¡ ³à>¤ Å[v¡û¡ìt¡ ¤ƒºàìt¡ šà¹à ™à줡ú t¡à¹ \ì>¸
500,000 ¤õ[v¡Kt¡ šø[t¡Ë¡à> ƒ¹A¡à¹¡ú W¡ãì> 3000 ¤õ[v¡ìt¡ šø[t¡ ¤á¹ 80
[³[ºÚ> ëºàA¡\> šø[Å[Û¡t¡ Ò’>¡ú
&A¡\> ®¡à¹t¡ãìÚ¹ KØl¡ ¤ÚÎ 26 ¤á¹¡ú ™[ƒ &Òü ¤õ[‡ý¡ Ò*Úà \>Î}J¸à¹
ºà®¡ ®¡à¹t¡ìA¡ ëšìt¡ ÒÚ, t¡àÒìº ™t¡ ÅãQø 䱤 "à³à샹 ™å¤ δ߃àÚìA¡
‘‘ƒÛ¡’’ ¤à>àìt¡ Ò줡úyy
ë¤Åã¹®¡àK ëƒìÅ šøàÚ 70% ë=ìA¡ 96% Åø³Å[v¡û¡ ‘ƒÛ¡t¡à šøàœ¡’¡ú "à¹
®¡à¹ìt¡ &i¡à "à>å³à[>A¡ "[t¡A¡ìÊ¡ 2% ë=ìA¡ 5% šà*Úà ™àì¤ [A¡áå l¡üv¡³
¹àì\¸¡ú ™[ƒ ®¡à¹t¡ìA¡ [¤Å«³Ú ƒÛ¡t¡àšèo¢ ¤à>àìt¡ ÒÚ, t¡àÒìº A¡³¢Å[v¡û¡¹
l¡ü;šàƒ>Åãºt¡à ¤àØl¡àì>๠\ì>¸ l¡üÒ๠ƒÛ¡t¡à¹ P¡o³à> ¤àØl¡àìt¡Òü Ò줡ú
&[ÅÚà, "à[óø¡A¡à &¤} ºà[t¡> "àì³[¹A¡à¹ l¡üÄÚ>Å㺠ëƒÅP¡ìºà¹ ÎìU
t塺>à A¡¹ìº*, "à³à샹 ¤t¢¡³à> Åø³ l¡ü;šàƒ>Åãºt¡à "t¡¸”z A¡³¡ú
®¡à¹ìt¡ A¡³¢Å[v¡û¡¹ ³\å¹ã * ë¤t¡>, "à³à샹 šøAõ¡t¡ ³å‰àÑ£¡ã[t¡¹ t塺>àÚ
¤×P¡o ë¤ìØl¡ W¡ìºìá¡ú
&i¡à &A¡i¡à [¤šð>A¡ šø¤ot¡à, ™à ®¡à¹t¡ìA¡ [¤[>ìÚàìK¹ ƒõ[Ê¡ìt¡, ëÎ
ëƒÅãÚ ëÒàA¡ ¤à [¤ìƒÅã ¤¸¤Îàìt¡, &A¡i¡à [>Aõ¡Ê¡ K”z줸 [>ìÚ ë™ìt¡ šà칡ú
®¡à¹t¡ ëA¡¤º³ày [>ì\¹ [š[š[š’¹ (yû¡Ú Å[v¡û¡ γà>t¡à) Îå[¤‹àºà®¡
[>ìt¡ šàì¹, ™[ƒ "à³¹à ëƒÅã * "à”z\¢à[t¡A¡ ¤à\àì¹ ¤¸àšA¡®¡àì¤ ƒÛ¡
³à>¤Å[v¡û¡ [¤[®¡Ä ƒÛ¡t¡à¹ ëÛ¡ìy Îõ[Ê¡ A¡¹ìt¡ šà[¹¡ú ëÎÒüΤ [ÅÛ¡à=ã¢, ™òà¹à
10 + 2 š¹ãÛ¡àÚ šàÅ A¡ì¹>, tò¡à샹 ³ì‹¸ ë=ìA¡ šøàÚ 98% Òàì³Åà [¤.&.
šØl¡à¹ \ì>¸ A¡ìº\ ë¤ìá ë>>, 71% [¤&Î[Î &¤} 18% [¤.A¡³. šìØl¡>¡ú
"à³à샹 A¡àìá t¡=àA¡[=t¡ ‘[Å[Û¡t¡ A¡³¢Òã>’ "àìá>, ™òà샹 Î[t¡¸Òü A¡ì³¢
[>™åv¡û¡ A¡¹à ÒÚ[>¡!
"à³à샹 šøA¡àÅ>àP¡ìºà &³>®¡àì¤ ¤à>àì>à ÒìÚìá, ™àìt¡ ™å¤ δ߃àÚ,
[Î[®¡º γà\ &¤} [ÅÛ¡A¡ìƒ¹ ÎìU-ÎìU [>ìÚàKA¡t¢¡à샹* [W¡”zà‹à¹à
¤ƒìº ëƒì¤, ™òà¹à š¹ãÛ¡àÚ šøàœ¡ >´¬ì¹¹ ¤ƒìº ëA¡¤º³ày ƒÛ¡t¡à¹
šø[t¡ P¡¹ç¡â«t¡à ë¤Åã ëƒ>¡ú
i Watch211, "[º´šàÎ, "àÂi¡à³àl¡ü–i¡ ë¹àl¡, ³å´¬Òü 400026.
ëó¡à> : +91 22 2353 5466 ó¡¸àG : +91 22 2353 6782
Òü-ì³Òüº : [email protected] *ìÚ¤ÎàÒüi¡ : www.wakeupcall.org
"”z샢ÅãÚ ÎèyP¡ìºà ë=ìA¡ ƒà> NøÒoãÚ ÒÚ¡ú ëW¡Aô¡ "¤Å¸Òü Òìt¡ Òì¤
Ç¡‹å³ày ‘‘i Watch’’ >àì³, &¤} l¡üšì¹àv¡û¡ [k¡A¡à>àÚ šàk¡àìt¡ Ò줡ú
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 25Îà‹à¹o
[l¡[\i¡¸àº ÑHåþº [ÅÛ¡à 100 i¡àA¡àÚ [ÅÛ¡à=㢠[šáå šø[t¡ ¤á¹ ¤à
2 ³à[A¢¡> l¡ºà¹ [ÅÛ¡à=㢠[šáå šø[t¡ ¤á¹¡ú
) Òü-AáàÎ ÒìZá ëš> l¡öàÒü쮡 šà*Úà ™à*Úà "‹¸àÚ-[®¡[v¡A¡, "[l¡*-[®¡\å¸Úàº, "¸à[>ì³ìi¡l¡ šàk¡¸ Îà³Nøã, ë™i¡à,
Òü-¤G >à³A¡ &A¡i¡à ëáài¡ ³à[Âi¡-[³[l¡Úà ëšÃÚàì¹¹ ³à‹¸ì³ [i¡[®¡’ìt¡ W¡àºàì>à ™àÚ¡ú
) &i¡à ³Òà¹àÊ¡ö ¹à\¸ šÈ¢ìƒ¹ 1³ ë=ìA¡ 10³ ëÅøoã š™¢”z Òü}¹à\ã, ³à¹àk¡ã &¤} ëÎ[³ Òü}[ºÅ ³à‹¸ì³¹ ÎA¡º [¤ÈìÚ¹
\ì>¸ &A¡ >tå¡> ">>¸ [ÅÛ¡à Îà³Nøã¡ú
) Òü-AáàÎ Îà³Nøã¹ šøìt¡¸A¡ [¤ÈìÚ¹ ÎìU &A¡\> ¤àÑz[¤A¡ [ÅÛ¡A¡ =àìA¡>, A¡à™¢¸A¡¹ Û¡³t¡àδšÄ ëÅøoãA¡ìÛ¡¡ú [™[>
"‹¸àìÚ¹ š¹ "‹¸àÚ ë¹à³àe¡A¡®¡àì¤ šØl¡à>, ™à¹ ë=ìA¡ šØl¡àìÅà>ài¡à [ó¡Âμ ëƒJ๠³ìt¡à ÎåJA¡¹ "[®¡`¡t¡à ëƒÚ¡ú
ë™Jàì> šøìÅ—àv¡¹ šå>¹à¤õ[v¡¹ \ì>¸ ³àÒür¡ ³¸àìš¹ ³ìt¡à í¤[ÅÊ¡¸t¡à* "àìá¡ú
) Òü-AáàÎ ÎÒì\Òü [š[Î, º¸àši¡š, ÑHåþº Î஢¡à¹ Òüt¡¸à[ƒìt¡* ëºàl¡ A¡¹ìt¡ šà¹à ™àÚ¡ú
) Òü-AáàÎ &A¡ ">>¸ šàk¡¸ Îà³Nøã, ™à ÎA¡ìº¹ \ì>¸ l¡üšì™àKã¡ú ëÎ "àš[> [ÅÛ¡à=㢠ëÒà>, "[®¡®¡à¤A¡, [ÅÛ¡A¡ ëÒà>
¤à ÑHåþº, ëA¡à[W¡} Òü>ô[Ê¡i塸i¡, A¡ìš¢àì¹i¡, &>[\* ëÒàA¡ ¤à ®¡à¹ìt¡¹ Nøà³ão ¤à "à‹à-Å×ì¹ &ºàA¡à¹ [Å[Û¡t¡ ™å¤à
ëÒà>¡ú
Òü-Aáàìι l¡üšì™à[Kt¡à
) Òü-AáàÎ [ÅÛ¡à=ã¢ìƒ¹ \ì>¸ "t¡¸”zÒü l¡üšì™àKã, ëA¡>>à tò¡à¹à [¤ÈÚìA¡ Ç¡‹å³ày šìØl¡ ëÅà>àì>๠š[¹¤ìt¢¡ &A¡i¡à
"t¡¸”z "àºàƒà * ëÅJ๠š‡ý¡[t¡ [®¡[v¡A¡ š”‚àÚ [ÅìJ Û¡³t¡à "àÚâ« A¡¹ìt¡ šàì¹>¡ú
) Òü-AáàÎ [ÅÛ¡A¡ >à šà*Úà ™à*Ú๠yû¡³¤‹¢³à> γθà γà‹àì>* ÎàÒà™¸ A¡ì¹¡ú ëÎÒüÎìU l¡üšì™àKã "¸à[>ì³Å>™åv¡û¡
[®¡\å¸Úຠšøƒà> A¡¹à¹ ‡à¹à A¡[k¡> [¤ÈÚP¡ìºà ÎÒì\ ¤¸àJ¸à A¡¹ìt¡ [ÅÛ¡A¡ìƒ¹ ÎàÒà™¸ A¡ì¹, ó¡ìº [ÅÛ¡à=ã¢Ko
ëÅJ๠[¤ÈÚ Î¹º®¡àì¤ ¤åc¡ìt¡ ÎÛ¡³ Ò’>¡ú
) Òü-AáàÎ [ÅÛ¡àìA¡ ιº, ÎÒ\, l¡üšì®¡àK¸³Ú &¤} šèo¢t¡@ A¡[k¡> W¡àš³åv¡û¡ šø[yû¡Úà ¤à>àÚ, ™à¹ ë=ìA¡ [ÅÛ¡à=ã¢ìƒ¹
Îó¡ºt¡à¹ Òàì¹ ¤õ[‡ý¡ Qìi¡ "๠³àc¡šì= ëºJàšØl¡à ëáìØl¡ >à [ƒìÚ ëÅÈ š™¢”z šØl¡ìt¡ l¡ü;ÎàÒ ë\àKàÚ¡ú
Òü-Aáàìι ƒõ[Ê¡®¡Uã
ÎA¡ìº¹ \ì>¸ &A¡Î³à> [ÅÛ¡à
š[¹¤t¢¡>ìA¡ "NøKà³ã A¡¹ìt¡, &J>Òü A¡ºô A¡¹ç¡> : 022-61163030
"=¤à ºK "> A¡¹ç¡> &Jàì> www.e-class.in, www.eclassonline.in
www.wakeupcall.org26 Îà‹à¹o
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 27Îà‹à¹o
[i¡[®¡
Òü-AáàÎ ëš> l¡öàÒü®¡’ìA¡ Òü-¤ìG¹ ÎìU Î}™åv¡û¡ A¡’ì¹,
šàk¡¸ Îà³Nøã ιàÎ[¹ [i¡[®¡’ìt¡ ëƒJìt¡ šà¹à ™à줡ú
A¡´šå¸i¡à¹ &¤} º¸àšôi¡šô
šàk¡¸ Îà³Nøã ëƒJ๠\ì>¸ Òü-AáàÎ ëš> l¡öàÒü®¡
ιàÎ[¹ A¡´šå¸i¡àì¹¹ ÎìU ™åv¡û¡ A¡¹à ™àÚ¡ú
Î஢¡à¹ [ÎìÊ¡³
ÑI¡ã> [ÎìÊ¡³ ¤à º¸à> [ÎìÊ¡ì³¹ ³à‹¸ì³ Òü-AáàÎ Òü>Ê¡º
A¡¹ìt¡ šà¹à ™à줡ú A¡´šå¸i¡à¹ º¸àì¤* Òü-AáàÎ ¤¸¤Òê¡t¡
Òìt¡ šà¹ì¤¡ú
ëšøàì\C¡¹-ÑI¡ã>
Òü-¤ìG¹ ³à‹¸ì³ ιàÎ[¹ ëšøàì\C¡ì¹¹ *š¹
Òü-AáàÎ šàk¡¸ Îà³Nøã ëƒJìt¡* šà¹à ™à줡ú
">ºàÒü> ºà[o¢} ëšài¡à¢º¡: www.eclassonline.in
) "à³à샹 *ìÚ¤ÎàÒüìi¡ ºK "> A¡¹ç¡> &¤} "àš>à¹
[>\Ѭ Îå[¤‹à * Î³Ú ³ìt¡à ">ºàÒü> [ÅJå>¡ú
) "àš>๠šøìÚà\> ">åÎàì¹ "àA¡È¢A¡ š¸àìA¡\γèÒ¡ú
) ë¹[\ìÊ¡ öÅì>¹ *š¹ ÎA¡º Ê¡¸àr¡àìl¢¡¹ \ì>¸
[¤>à³è캸 ël¡ì³à š¸àìA¡\¡ú
) [ÅÛ¡à³èºA¡ [¤ÈÚ¤ÑñÎÒ Îà³à[\A¡ ë>i¡*Úà[A¢¡}¡ú
) "àš>๠¤Þêå¡ìƒ¹ ™åv¡û¡ A¡¹ç¡>, ëšøàì\C¡Î ®¡àKãƒà¹ã
A¡¹ç¡>, i¡¸à캖i¡ ë\à>, mcq, šø¤Þê¡ &¤} "àì¹à
"ì>A¡ [A¡áå¡ú
) ë>ài¡Îô t¡=à ³àÒür¡ ³¸àš-ÎÒ ë>Gi¡ ë\>àì¹Å> Òü-
ºà[o¢} ëšài¡à¢º &¤} "àì¹à "ì>A¡ í¤[ÅÊ¡¸t¡à¡ú
) Òü-AáàÎ ">ºàÒü> -ÿ- ">ºàÒü> [Åۡ๠³à‹¸ì³ ëƒÅìA¡
Å[v¡û¡Åàºã A¡¹à¡ú
š[¹¤t¢¡>ìA¡ "NøKà³ã A¡¹ìt¡, &J>Òü A¡ºô A¡¹ç¡> : 022-61163030
"=¤à ºK "> A¡¹ç¡> &Jàì> www.e-class.in, www.eclassonline.in
www.wakeupcall.org28 Îà‹à¹o
i Watch ë=ìA¡ [Î&Î"๠šøA¡¿Î³èÒ
1. šøA¡¿ 1 &¤} 2... ™å¤à * A¡³¢Òã>샹 ëÛ¡ìy ³à>[ÎA¡-[Ñ‚[t¡¹ š[¹¤t¢¡> &¤} >à>à γà‹à> šøƒà> A¡¹à¡-ÿ- ή¡¸ γàì\¹
A¡àìá "à³à샹 108 šõˡ๠¤Òü [¤t¡¹o A¡¹à¡ú šøA¡¿ >} 1 &¤} >} 2 A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹à¹ šø®¡à¤
• ³à>¤Î šƒ [¤A¡àìŹ P¡¹ç¡â«t¡à, "=¢à; ÎA¡ìº¹ \ì>¸ šøà=[³A¡-šè¤¢A¡, šøà=[³A¡ &¤} ³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à
• A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à¹ \ì>¸ ¤õ[v¡³èºA¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡ìo¹ P¡¹ç¡â«t¡à
• l¡üZW¡, ë³[l¡A¡¸àº &¤} A¡à[¹K¹ã [Åۡ๠\ì>¸ Î šèo¢ [¤[>Ú”|o ƒ¹A¡à¹
• MSME's ¤à ³àÒüìyû¡à Û塉 ³àc¡à¹ã ¤à[o\¸-l¡ü샸àìK¹ P¡¹ç¡â«t¡à
• P¡o³à>, J¹W¡ * šø[t¡‡[–‡t¡à³èºA¡®¡à줹 ¹œ¡à[>¹ P¡¹ç¡â«t¡à
• ƒè>ã¢[t¡ ƒè¹ &¤} ®¡à¹ìt¡¹ Îà‹à¹o >àK[¹A¡ìƒ¹ \ã¤ì>¹ P¡o³à> l¡üÄt¡ A¡¹ìt¡ l¡üv¡³ š[¹W¡àºì>¹ P¡¹ç¡â«t¡à &¤} šøìÚà\>
• [¤Åƒ \à>ìt¡ "à³à샹 ¤Òü -ÿ-‘š[¹¤t¢¡>Å㺠®¡à¹t¡’- &¹ 97 šõË¡à ëƒJå>¡ú
2. A¡³¢Òã>샹 \ì>¸ A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à
š[¹ìȤà, l¡ü;šàƒ> * Aõ¡[ÈA¡à왢¸¹ >à>à ëÛ¡ìy A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ A¡¹à¹ \ì>¸ "àš>๠¤ÃA¡¡/¡ë\ºà¡/¡¹àì\¸ ¤õ[v¡³èºA¡ [ÅÛ¡à * šø[ÅÛ¡o ëA¡–ƒøP¡ìºàìA¡
ÎàÒà™¸, ÎÒàÚt¡à A¡¹ìt¡ &¤} ιàÎ[¹ KìØl¡ t塺ìt¡ šà칡ú \à³¢à>ã &¤} Îå ÒüÎô [ÑHþº Kk¡> A¡¹à¹ šø[t¡Ë¡à>P¡ìºà¹ ÎìU-ÎìU Ñ‚à>ãÚ šø[ÅÛ¡o
ëA¡à´šà>ãP¡ìºà¹ ÎìU Î}™åv¡û¡t¡à "à³à샹 "àìá¡ú &ÒüΤ "à”z\¢à[t¡A¡ [ÅÛ¡àyû¡³ ®¡à¹t¡ãÚ ¤¸¤Òà¹A¡à¹ã샹 \ì>¸ šà*Úà ë™ìt¡ šà칡ú
3. [l¡[\i¡¸àº ÑHåþº [ÅÛ¡à 100 i¡àA¡àÚ [ÅÛ¡à=㢠[šáå šø[t¡ ¤á¹ ¤à 2 ³à[A¢¡> l¡ºà¹ [ÅÛ¡à=㢠[šáå šø[t¡ ¤á¹¡ú
Òü-AáàÎ &l塸ìA¡Å> [ÎìÊ¡³ [º@-&¹ Òü-AáàÎ >à³A¡ A¡³ J¹ìW¡¹ ÒàÒü-ìi¡Aô¡ ëi¡A¡ì>àºà\ã "àìá, ë™ìÛ¡ìy ÑHåþºP¡ìºà šø[t¡ ¤á¹ [ÅÇ¡ [šáå šøàÚ
i¡à@ 100 J¹ìW¡ "à*t¡à®å¡v¡û¡ Òìt¡ šà¹ì¤¡ú ëA¡à>* A¡ šå¸i¡à¹ ¤à Òü–i¡à¹ì>ìi¡¹ ƒ¹A¡à¹ ë>Òü, Ç¡‹å [i¡[®¡Òü ™ì=Ê¡¡ú γNø ¹à\¸ šÈ¢ƒ šàk¡yû¡³ -ÿ- 1³
ë=ìA¡ 10³ ëÅøoã š™¢”z "à*t¡à®å¡v¡û¡ ÒÚ¡ú
4. Òü–i¡à¹ì>i¡ [®¡[v¡A¡ l¡üZW¡³à‹¸[³A¡ [ÅÛ¡à¡ú šƒà=¢-¹ÎàÚ>-K[oìt¡ 9, 10, 11 &¤} 12 ëÅøoã¹ \ì>¸ [¤`¡à> [ÅÛ¡à¡ú ë³ài¡
11i¡à ®¡à¹t¡ãÚ ®¡àÈàìt¡ Òü-[¤ÈÚ¤Ññ ÎÒàÚt¡à ëƒÚ &¤} ë™ìA¡à> [¤ÈìÚ¹ \ì>¸ ¤¸¤Òê¡t¡ Òìt¡ šà¹ì¤¡ú
Òü-[i¡W¡à¹ šÃ ài¡ó¡³¢ l¡àÚ>à³Òür¡ ¤¸¤Ò๠A¡ì¹ [¤Å«³àì>¹ ³à>ƒìr¡¹ ÎìU Τì=ìA¡ A¡³ J¹ìW¡ Òü–i¡à¹ì>i¡ [®¡[v¡A¡ šø™å[v¡û¡¡ú ¤t¢¡³àì> J¹W¡ šøàÚ i¡à@ 2 šø[t¡
Qsi¡à [ÅÛ¡à=㢠[šáå ¤à šø[t¡[ƒ> šøàÚ 1 ³à[A¢¡> l¡ºà¹ šø[t¡ [ÅÛ¡à=㢡ú ¹à\¸ [ÅÛ¡à ƒœ¡¹, *[Øl¡Å๠\ì>¸ šøW¡àº>à A¡¹ìá¡ú ">¸ Τ NøàÒA¡ìƒ¹ \ì>¸
¤¸¤Òê¡t¡ * šø[t¡šà[ºt¡ Òìt¡ šà¹ì¤¡ú &ìt¡ A¡¹à ÒÚ ">-ºàÒü> šà¹Ñš[¹A¡ [yû¡ÚàÅ㺠ëA¡à[W¡}, "¸àìÎÎì³–i¡, ó¡ãl¡¤¸àA¡, šøÅ— * l¡üv¡¹ &¤} &ìA¡¹-
ÎìU-&A¡ [¤`¡ š¹à³Å¢ƒà>¡ú ¤¸¤Ò๠A¡¹à ÒÚ Aõ¡[y³ ¤å[‡ý¡ƒãœ¡ &¤} Aáàl¡ül¡ A¡´šå [i¡}¡ú
5. Ѭt¡”|, ÑHåþº, A¡ìº\ &¤} MSME's -¹ \ì>¸ ¤à[o\¸-l¡ü샸àK ƒÛ¡t¡à [¤A¡àÅ, Òü&Î[l¡ ¤à ¤¸¤Îà š[¹W¡àº>àA¡à¹ãìt¡ ëA¡à[W¡}
"àš[> Ѭ-[>™åv¡û¡ ëÒà> ¤à "ì>¸¹ A¡àìá A¡à\ A¡¹à, &Òü ëA¡àÚà[º[i¡ "t¡¸”z P¡¹ç¡â«šèo¢¡ú γÑz ®¡à¹t¡¤àÎã¹ šøàÚ 58% Ѭ-[>™åv¡û¡¡ú ë™ìA¡à> ¤¸[v¡û¡, ÑHåþº
¤à A¡ìº\ [¤>à³è캸 ëA¡à[W¡} ëšìt¡ šàì¹> http://www.enterprise-education.in ëƒJ๠‡à¹à ¤à "[‹A¡ \à>ìt¡ "àš[> www.deispune.org ëƒJìt¡
šàì¹>¡ú
6. šÚ@[>ÍHþàÅ> &¤} ëºàA¡Î³à\ [®¡[v¡A¡ [>¹àšƒ šà>ãÚ, ¹àÄà, Ñ•à> A¡¹à &¤} Îòàt¡à¹A¡ài¡à¹ \º šø[t¡ [ºi¡à¹ 1 šÚÎà
Òàì¹ Nøà³ão * Å×ì¹ ®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸¡ú &áàØl¡à šÚ@[>ÍHàÅ> * Î}yû¡³o->àÅìA¡¹ \ì>¸* ¤¸¤Òê¡t¡ ÒÚ¡ú
Τì=ìA¡ ÎÑzà Τå\ šø™å[v¡û¡ ¤¸¤Ò๠A¡¹à ÒÚ Aò¡àW¡à³àº [ÒÎàì¤ ëA¡¤º³ày Îà‹à¹o º¤o &¤} [¤ƒå ìt¡¡ú ³ày 10 [A¡ìºà*Úài¡Î [¤ƒå ; &¤} 5 [A¡ìºà
º¤ìo¹ šøìÚà\> ÒÚ 1 [³[ºÚ> [ºi¡à¹ [>¹àšƒ \캹 \ì>¸¡ú ëÎï¹Å[v¡û¡¹ Òül¡ü[>i¡Î³èÒ* šà*Úà ™àÚ, ë™ìÒtå¡ ëƒìŹ "ì>A¡ šøàì”z ®¡¹Îàì™àK¸
[¤ƒå¸; ë>Òü¡ú A¡àÆμã¹ ë=ìA¡ A¡>¸àA塳à¹ã š™¢”z Òüìt¡à³ì‹¸ 1100’¹ ë=ìA¡ ë¤Åã Î}Ñ‚àš> W¡ºìá¡ú γÑz ë¹àìK¹ 80% \º¤à[Òt¡¡ú ѬàÑ‚ δ¶t¡ A¡¹à
ëºàA¡Î³àì\¹ \캹 ë=ìA¡ ë¤àt¡º\àt¡ \캹 J¹W¡ 2000 P¡o ë¤Åã¡ú ®¡à¹ìt¡¹ 1000 [³[ºÚ> ëºàA¡\> šà> "[>¹àšƒ \º¡ú
7. ëA¡> RWH ¤à ë¹Òü> *Úài¡à¹ Òà쮢¡[Ê } A¡¹ìt¡Òü Òì¤
®¡à¹ìt¡ \캹 ë¤Åã¹®¡àKi¡àÒü ιàÎ[¹ ¤à ιàÎ[¹Òã> ¤õ[Ê¡¹ \º¡ú ¤È¢àA¡à캹 ¤È¢o "t¡¸”z [>‹¢à[¹t¡, šøàÚ 100 [ƒ> šø[t¡ ¤á¹¡ú \캹 50% ¤È¢o
ÒÚ 35 [ƒì> &¤} ¤àƒ¤àA¡ã 65 [ƒì>¡ú t¡àÒü ë¹Òü> *Úài¡à¹ Òà쮢¡[Ê } "à¤[ŸA¡¡ú &i¡à ÒìZá &A¡i¡à A¡³ šø™å[v¡û¡¹ γà‹à> &¤} ®¡à¹ìt¡¹ 9,000 ëšï¹Î®¡à
t¡=à 630,000 Nøàì³¹ ΤP¡ìºàìt¡Òü &i¡à "K¸àÎ A¡¹à \¹ç¡[¹¡ú ¤t¢¡³àì> "à³¹à "à³à샹 \[³¹ >ãìW¡¹ \º-δšƒ Jà[º A¡¹[á¡ú ¤õ[Ê šàìt¡¹ &Òü
100 [ƒ> W¡ºàA¡àºã> RWH ‡à¹à ëÎi¡à šå>¹àÚ "à³à샹 ®¡¹à ƒ¹A¡à¹¡ú
8. ¤\¢¸ \º šå>¹à¤t¢¡ A¡¹à¹ \ì>¸ í\¤-šø™å[v¡û¡
¤\¢ \º šå>¹à¤t¢¡ A¡¹ài¡à &A¡à”z®¡àì¤ ¤\àÚ ¹àJ๠ë™àK¸ ÒÚ, ™[ƒ &A¡i¡à [¤ìA¡–ƒøãA¡¹o šøoàºãìt¡ Î೺àì>à ™àÚ, ë™ìÒtå¡ l¡ü;Î &¤} ¤¸¤Òà¹A¡à¹ã
A¡à™¢ * A¡à¹ìo¹ [>A¡i¡t¡³ Òì¤>¡ú š[¹ìÅà‹ì>¹ \ì>¸ &A¡i¡à ƒè¹¤t¡ã¢ Òül¡ü[>ìi¡ ¤\¢ \º šàÒüšºàÒü>, šà´š, [¤ƒå ; &¤} ¹Û¡oàì¤Û¡ìo¹ ‡à¹à š[¹¤Òo
A¡¹à &¤} ¤¸¤Òà¹A¡à¹ã¹ A¡àìá [ó¡[¹ìÚ "à>àÚ [¤šåº ¤¸Ú "š[¹Òà™¢ ¡ú \º šå>¹à¤t¢¡ A¡¹à¹ ¤t¢¡³à> š”‚à šø‹à>¸šèo¢®¡àì¤ &Òü®¡àì¤ ít¡¹ã ÒìÚìá &¤}
ë¤à‹K³¸®¡àì¤ "[‹A¡ Îåó¡º l¡üšÑ‚à[št¡ A¡ì¹ >à¡ú "[‹A¡ P¡¹ç¡â«šèo¢®¡àì¤, šøà=[³A¡¹ê¡ìš í\[¤A¡ ¤ì\¢ ¹ "î\[¤A¡ š[¹ìÅà‹> Òìºà í\[¤A¡ γõ[‡ý¡ìA¡
>ƒ¢³à¹ ³ì‹¸ ‹ÿ¤}Î A¡¹à¡ú ¤\¢¸ šå>¹à¤¢t¡ A¡¹à¹ \ì>¸ í\¤-šø™å[v¡û¡¹ [¤Ñz๠A¡¹à &¤} šøAõ¡[t¡¹ l¡ü;ÎÑ‚ìº [ó¡[¹ìÚ ëƒ*Úài¡à \¹ç¡[¹¡ú ëA¡¤º³ày t¡J>Òü
\º ÎS¡ìi¡¹ "‹å [Èt¡ γθ๠γà‹à> ¤\àÚ ¹àJà Î ±¤ Ò줡ú
[>¹àšƒ šà>ãÚ, ¹àÄà,
Ñ•à> A¡¹à &¤} Îòàt¡à¹A¡ài¡à¹ \º
* šÚ@[>ÍHàÅ> - ëºàA¡Î³àì\¹ \ì>¸
[l¡ ë>à¹à ÒüìºìC¡öà ëAáà[¹ì>Å> ‘‘Τå\ šø™å[v¡û¡Î³èÒ’’ ¤¸¤Ò๠A¡ì¹
šø[t¡ [ºi¡à¹ \캹 šøàÚ 0.10 ë=ìA¡ 1.00 šÚÎà šøW¡àº>à J¹W¡
1. [>¹à³ìÚ¹ ë=ìA¡ šø[t¡ì¹à‹ ëÅøÚ¡ú
2. ®¡à¹ìt¡ šøàÚ 1,000 [³[ºÚ> ëºàA¡\> "[>¹àšƒ šà>ãÚ \º ëΤ> A¡ì¹>¡ú
3. ÎA¡º ë¹àìK¹ 80% Òìºà \º¤à[Òt¡¡ú
4. [l¡ ë>à¹à ‘‘Τå\ šø™å[v¡û¡’’ ¤¸¤Òê¡t¡ ÒÚ \º ë=ìA¡ ëÎÒüΤ ¤¸àìC¡[¹Úà &¤} ®¡àÒü¹àÎ ƒè¹ A¡¹ìt¡, ™à
[¤[®¡Ä \º¤à[Òt¡ ë¹àìK¹ \ì>¸ ³åJ¸ A¡à¹o¡ú šø™å[v¡û¡i¡à Òìºà ÒüìºìC¡öà ëAáà[¹ì>Å>¡ú
5. Îà‹à¹ot¡@ ‘‘\º¤à[Òt¡ ’’ ë¹àKP¡ìºà Òìºà A¡ìº¹à, i¡àÒüó¡ìÚl¡, ëši¡Jà¹àš, ƒàÑz, \[r¡Î,
ëÒšài¡àÒü[i¡Î, Aõ¡[³ Òüt¡¸à[ƒ¡ú
6. [l¡ ë>à¹à ‘‘Τå\ šø™å[v¡û¡’’ ¤¸¤Ò๠A¡ì¹ ëA¡¤º³ày [¤ƒå ; &¤} ë\àKà> [ÒÎàì¤ Îà‹à¹o º¤o, ™àìt¡
"àìá ëÎà[l¡Úà³ ÒàÒüìšà ëAáà¹àÒüi¡ ‰¤o l¡ü;šàƒ> A¡¹à¹ \ì>¸, ™àìt¡ "àìá [³[ºÚ> [šáå 8000 šài¢¡Î ¤à
[š[š&³ š™¢”z ‘‘Î[yû¡Ú’’ ëAáà[¹>¡ú
7. ëÎà[l¡Úà³ ÒàÒüìšà ëAáà¹àÒüi¡ ‰¤ìo =àA¡à &Òü ‘‘Î[yû¡Ú’’ ëAáà[¹>¡ \캹 Î}yû¡à³A¡-Å[v¡û¡>àÅ A¡¹à¹
ÎìU-ÎìU šÚ@[>ÍHàÅì>¹ \ì>¸ ¤¸¤Òê¡t¡ ÒÚ¡ú šå[ÑzA¡à ëƒJå>¡ú
¤× ¤á¹ ‹ì¹ Ñ‚à>ãÚ \º š[¹ìÅà‹> šÃ¸à–i¡P¡ìºà t¡à샹 šø™å[v¡û¡ìA¡ [¤¤‹¢> A¡¹à Ç¡¹ç¡ A¡ì¹ìá, ë™ìÒtå¡ \º
ƒè[Èìt¡¹ A¡à¹ìo A¡ìº¹à, i¡àÒüó¡ìÚl¡ &¤} ëši¡Jà¹àš Îì³t¡ ѬàìÑ‚¸¹ >à>à [¤šƒ "[‹A¡ "¤Kìt¡ š[¹ot¡
ÒìÚìá¡ú &ÒüΤ [¤šìƒ¹ šø[t¡‡[–‡t¡à A¡¹ìt¡, \º š[¹ìÅà‹> šÃ¸à–i¡P¡ìºà ëAáà[¹ì>Å> A¡à™¢¸¤[Ît¡ A¡¹ìt¡
Ç¡¹ç¡ A¡ì¹ìá¡ú ëAáà[¹ì>Å> šøAõ¡t¡¹ê¡ìš &ÒüΤ ë¹àìK¹ áØl¡àì>à * šøà=[³A¡ Î}yû¡³o - l¡ü®¡Ú ƒè¹ A¡ì¹ &¤}
&i¡à &³> &A¡i¡à š”‚àÚ A¡ì¹ ™à ºàÒüó¡ ³¸àKà[\> ë=ìA¡ ‘‘[³ìº[>Úàì³¹ "t¡¸”z l¡üìÀJì™àK¸ \>ѬàÑ‚¸
"NøK[t¡¹’’ [Åì¹àšà "\¢> A¡ì¹ìá¡ú
&Òü šø[yû¡Ú๠[¤¤‹¢ì> š¹¤[t¢¡ šƒìÛ¡š Òìºà ÒüìºìC¡öà ëAáà[¹ì>Å>¡ú ÒüìºìC¡öà ëAáà[¹ì>Å> šà>ãÚ \ºìA¡
ëAáà[¹ì>i¡Îô A¡ì¹ &¤} &¹ê¡š A¡ì¹ &A¡i¡à š[¹ì¤Å-¤Þêå¡â«³èºA¡ š”‚àÚ¡ú &i¡à ëA¡à>* šƒìÛ¡šì™àK¸
ë>[t¡¤àW¡A¡ š”‚àÚ š[¹ì¤ìŹ Û¡[t¡ A¡ì¹ >à¡ú ">¸à>¸ ëAáà[¹ì>Å> ëA¡ïÅ캹 ³ìt¡à >Ú, ÒüìºìC¡öà
ëAáà[¹ì>Å> ëA¡à>* Q> ë>à}¹à t¡ºà[> ¤à l¡üš-l¡ü;šàƒÎ³èÒ ít¡¹ã A¡ì¹ >à¡ú &i¡à ëAáà[¹ì>i¡ìι
"šàì¹i¡¹ìƒ¹ \ì>¸* [>¹àšƒ, ë™ìÒtå¡ ëÎìÛ¡ìy ëAáà[¹> K¸àÎ >àØl¡àW¡àØl¡à A¡¹à¹ ëA¡à>* ¤¸àšà¹ ë>Òü, ™à
¤¸àšA¡®¡àì¤ [¤Èàv¡û¡ &¤} Û¡ÚA¡à¹A¡¡ú
ëºàA¡Î³àì\¹ \ì>¸ [>¹àšƒ šà>ãÚ, ¹àÄà, Ñ•à> A¡¹à &¤} Îòàt¡à¹A¡ài¡à¹ \캹 ÎìU-ÎìU šÚ@[>ÍHàÅì>¹
\ì>¸ šå[ÑzA¡à Î}ºN— "àìá¡ú ÎãìAá๠³¸àA¡ &¤} i¡àÒüi¡à>๠ÒìZá [l¡ ë>à¹à Ñšà, [³ºà>, Òüt¡à[º &¤} [l¡
ë>à¹à Òü[r¡Úà [º@, ëKàÚà, ®¡à¹ìt¡¹ šgãAõ¡t¡ ëi¡öl¡³àA¢¡Î³èÒ¡ú
"àNøÒã Òìº Aõ¡Èào JàÄà’¹ ÎìU &Jàì> [email protected] ¤à +919821140756 > ¬ì¹ ë™àKàì™àK A¡¹ç¡>
®¡à¹ìt¡¹ \ì>¸ \àNø; A¡¹à "àÔà> 29Îà‹à¹o
Aõ¡Èào JàÄà
i Watch-&¹ šø[t¡Ë¡àt¡à
&¤} i¡öàÊ¡ã
šøÎU : ëºJA¡
i Watch-&¹ šø[t¡Ë¡àt¡à i¡öàÊ¡ã Aõ¡Èào JàÄà Òìº> ë³A¡¸à[>A¡¸àº Òü[g[>Úà[¹}ìÚ
"àÒü"àÒü[i¡ JØl¡Kšåì¹¹ Ñ•àt¡A¡¡ú
[t¡[> 1996 Îàìº ®¡à¹ìt¡¹ šø‹à>³”|ã A¡tõ¢¡A¡ >¸àÅ>ຠ[Î[i¡ì\>’Î "¸à*Úàìl¢¡
®è¡[Èt¡ Ò’>¡ú [t¡[> 2007 Îàìº ëóø¡r¡Î "ó¡ Îàl¡ü= &[ÅÚà> "àì³[¹A¡¸à> A¡³å¸[>[i¡,
&ó¡*&Î&&[Î, ºÎ &ìgºÎ, Òül¡ü&Î& A¡tõ¢¡A¡ "Îà‹à¹o Î[yû¡Ú ë>tõ¡ì⫹ \ì>¸
¹à\ã¹ KàÞê¡ã šå¹ÑHþàì¹ Î´¶à[>t¡ Ò’>¡ú &¹š¹ 2011 Îàìº [t¡[> t¡à\³Òº ëÒàìi¡º,
³å´¬Òü, ®¡à¹ìt¡ ">å[Ë¡t¡ &A¡ [Î&Î"๠">åË¡àì> ë>à줺 šå¹ÑHþ๠[¤ì\t¡à "‹¸àšA¡
³Ò´¶ƒ Òül¡ü>åÎ ‡à¹à δ¶à[>t¡ Ò’> &¤} ‘‘ëÎàŸຠšàÒü*[>Ú๠"¸à*Úàìl¢¡’’
šå¹ÑHõþt¡ Ò’>¡ú [ÅÛ¡àìÛ¡ìy¹ &A¡ "Nøoã ³à[ÎA¡ š[yA¡à - &l塸ìA¡Å> *ÚàìÁ¢¡¹ \å>
2012 Î}ÑHþ¹o, ®¡à¹t¡ãÚ [ÅÛ¡à \Kìt¡ š[¹¤t¢¡> "à>à 50 [ºl¡àì΢¹ ³ì‹¸ tò¡àìA¡ ">¸t¡³ [W¡[Òû¡t¡ A¡ì¹ìá¡ú
&A¡\> ëi¡A¡ì>àyû¡¸ài¡ [ÒÎàì¤ Aõ¡Èào JàÄà tò¡à¹ 48 ¤áì¹¹ A¡³¢\ã¤ì>¹ šøàÚ 6 ¤á¹ \à³¢à>ã &¤} \àšàì>
A¡ài¡à>¡ú [t¡[> ¤à[o\¸, š[¹W¡àº>-¤¸¤Ñ‚à &¤} Îà³à[\A¡ ëÛ¡ìy A¡à\ A¡ì¹ìá>¡ú
[t¡[> šòàW¡ ³ÒàìƒìÅ ¤¸àšA¡®¡àì¤ Îó¡¹ A¡ì¹ìá> &¤} Òül¡ü&Î&, A¡à>àl¡à, ¤øà[\º, Òül¡üìA¡, ÎåÒüìl¡>, \à³¢à>ã,
Òüt¡àºã, Òü¹à>, W¡ã>, ëA¡à[¹Úà, t¡àÒü*Úà>, [ÎUàšå¹, \àšà>, "ìÊ¡ö[ºÚà t¡=à ®¡à¹ìt¡¹ [¤[®¡Ä Î}т๠ÎìU
šì>ì¹ài¡à ë™ï= l¡ü샸àK "๠¤à[o[\¸A¡ ®¡àKãƒà[¹ìt¡ \[Øl¡t¡ ë=ìA¡ìá>¡ú
1992 Îàìº [t¡[> A¡ìš¢àì¹i¡ \K;, ëšÅàƒà¹ã, &¤} ¤à[o[\¸A¡ ëA¡[¹Ú๠t¡¸àK A¡ì¹> "๠š[¹¤t¢¡>Åãº
®¡à¹t¡ t¡=à ëƒÅ Kk¡ì>¹ š[¹ìȤ๠l¡üì„ìŸ A¡à\ Ç¡¹ç¡ A¡ì¹>¡ú
&Òü ºÛ¡¸ Îó¡ºA¡à³ A¡¹à¹ l¡üì„ìŸ [t¡[> i Watch >à³A¡ &A¡i¡à "ºà®¡ƒàÚA¡ ó¡àl¡üìr¡Å> Ñ‚àš> A¡ì¹>¡ú ™à¹
A¡à\A¡³¢ 1992-1993 Îàìº ®¡à¹ìt¡¹ ³å´¬ÒüìÚ "¤[Ñ‚t¡ tò¡à¹ šøàÒü쮡i¡ "[ó¡ìÎ Ç¡¹ç¡ ÒÚ¡ú i Watch-&¹ ³åJ¸
ëA¡–ƒøã®è¡[t¡ Òìºà š[¹W¡àº> &¤} [ÅÛ¡à "๠"=¢>ã[t¡ * A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ *š¹ &i¡à¹ ëA¡³> šøt¡¸Û¡ šø®¡à¤ "àìá¡ú
&Òü A¡àì\¹ šøìW¡Ê¡à Òìºà ®¡à¹ìt¡¹ >àK[¹A¡ìƒ¹ γìÛ¡ ëƒìŹ ¤t¢¡³à> "¤Ñ‚à[ƒ * t¡=¸à[ƒ l¡üšÑ‚àš>à A¡’ì¹,
tò¡à샹 Îà³ì> [A¡áå šøìÚàK A¡¹à š¹J t¡=à ÎÒ\ γà‹à> [>줃> A¡¹à, ™àìt¡ [¤ìÅ«¹ ³ì‹¸ "à³à샹 ëƒÅìA¡
t¡à¹ Î[k¡A¡ Ñ‚àì> Ñ‚àš> A¡¹à ™àÚ¡ú &ìÛ¡ìy ëA¡–ƒøã®è¡[t¡ Òìºà ®¡à¹ìt¡¹ Î圡 Û¡³t¡àìA¡ tå¡ìº ‹¹à, ë™i¡à t¡J>Òü
δšèo¢¹ê¡ìš [>Ú”|o ³åv¡û¡ Òì¤ ™J> ëƒìŹ ëºàA¡\ì>¹ ³à>¤ ³èº‹> šèo¢t¡@ Å[v¡û¡Î´šÄ Ò줡ú
"à³à샹 ƒõ[Ê¡ìA¡ào
Îå–ƒ¹³ ³à[Âi¡ ëššô [º@ Òìºà [ÅÛ¡à=ã¢Ko &¤} [Î[®¡º γàì\¹ ³ì‹¸ &A¡
\>[šøÚ ëššà¹ ëÊ¡Åà>¹ã ¤ø¸àr¡¡ú &Òü Î}т๠šøì³ài¡à¹ t¡=à ëW¡Ú๳¸à> ³¸àì>[\}
l¡àÒüì¹C¡¹ Åøã "³õt¡ ÅàÒ [¤Å«àÎ A¡ì¹> ë™ ‘[ÅÛ¡à ÒìZá &A¡i¡à \à[t¡¹ Å[v¡û¡¹ ëÛ¡ìy
šè줢Òü "¤Å¸šè¹oãÚ’ &¤} Îå–ƒ¹³ ÎA¡º "àA¡àì¹ Î¤¢ƒà [ÅÛ¡àìA¡ ÎÒàÚt¡à šøƒà>
A¡ì¹>¡ú [t¡[> [Î[®¡º γà\, ™å¤ δ߃àÚ &¤} [ÅÛ¡à=ã¢ìƒ¹ ³ì‹¸ [ÅÛ¡à¹
l¡üšì™à[Kt¡à δ¬ìÞê¡ ÎìW¡t¡>t¡à šøW¡à[¹t¡ A¡ì¹ W¡ìºìá>¡ú"³õt¡ [š. ÅàÒ
[Î&³[l¡,
Îå–ƒ¹³ ³à[Âi¡ ëššô [º@
www.wakeupcall.org30 Îà‹à¹o
![qrqr. F. + t. 2] 3Tñ) t. àà 3. t fib G) 2005-06 2010-11 à ...€¦ · qrqr. F. + t. 2] 3Tñ) t. àà 3. t fib G) 2005-06 2010-11 à) (71) 10 zrr (El) àrr. à à t. (tqr.) 2](https://img.pdfslide.net/doc/110x75/604322de8ecab61da136be8c/qrqr-f-t-2-3t-t-3-t-fib-g-2005-06-2010-11-qrqr-f-t.jpg)
