Tam Ly Tuoi Chap Chung - Toddler Taming

8/11/2019 Tam Ly Tuoi Chap Chung - Toddler Taming

1/208


2/208


3/208

MC LC

Li ni u 1

1 Ttin l b quyt quan trng nht 3

2 iu g lm trchp chng hot ng 8

3 Li cx: thno l bnh thng 13

4 Trkh nui: bm sinh hay do phng php nui dy? 19

5 Hiu bit vhnh vi ca tri chp chng 23

6 p dng klut 32

7 Klut Hy lm cuc sng ca bn dchu hn 35

8 Nhng kthut p dng klut 45

9 Xl nhng cn gin v nhng tr kh a khc ca trcon 64

10 Tp thi quen i tiu hp vsinh 74

11 Nhng vn vgic ng- cu trli 85

12 Trcon tui chp chng n g 1

13 Cho trcon n m khng phi la ht 12

14 Nhng thi quen xu nhng a trdthng 1715 Ni shi, bin php trn an v bo m an ton cho tr 26

16 Sganh tgia chhoc anh em 35

17 Trhiu ng thi qu 40

18 Nhng tr chi theo nhm, trtrc tui i hc v vic hc tp sm 54

19 Nhng b mi lm lm sao chm sc con hiu qu 62

20 Trong vng tay ca ng b 65

21 Nhng gia nh chc bhoc m 67

22 Nhng cng thng trong i sng gia inh Hy cu ly con bn 74

23 Trkhuyt tt: hnh vi v klut 77

24 Nhng bnh phbin trcon tui chp chng 81

Phlc 1: Cc ct mc ngha 93

Phlc 2: Vc xin vim gan siu vi B 100

Phlc 3: Nhng dkin khc 101


4/208


5/208

LI NI U

Ti tng ngh mnh l chuyn gia trong lnh vc gio dc tr em, vy nhng hi ch!nhti c" con th #uy ngh c$a ti hon ton thay %&i' (hi nh)ng cu nh"c *uy +h c$achng ti ra %-i ti m.i nhn th/y hi0u 1i2t c$a mnh tht !t 3i, v nh)ng l-i huynv4 gio dc tr em trong cc #ch hi5n c" l6i c7 r!ch v hng thc t28

9" l th-i gian cch %:y ;< n=m v 0 t %" ti t:m ni5m +h>i tm ra nh)ng +h?ngcch %ng %@n h?n n)a %0 nui d6y v tn hAng ni4m vui v.i con tr8 Ti hAi %Bu1Cng cch c& %Dng nh)ng 1c +h huynh m ti ti2+ Ec trong cng vi5c + dngnh)ng F tAng m.i %Gc hun %c c$a ti8 HDt #I hJ *uay l6i gK+ ti #au vi tuBn vn"i rCng hJ r/t ng6c nhin hi + dng thnh cng nh)ng thnh cng c$a ti8 HDt #I

ng-i n"i ti huyn 1y8Th-i gian tri *ua, hng tr=m +h huynh ti 1i2t %L lo6i 13 nh)ng M thut hngmang l6i hi5u *u> v 1@t %Bu thu th+, ch@t lJc, thN nghi5m nh)ng inh nghi5m th!chhG+8 Oh- nh)ng +h huynh %L cho ti th/y thc t2 c$a cng vi5c nui d6y tr con,#au tm n=m, ti nhn ra mnh hi0u 1i2t h nhi4u v4 cng vi5c ny %2n nPi hngth0 hng chia # v.i nh)ng ng-i hc8

Ogay #au lBn %Bu tin Eu/t 1>n cuIn QT:m lF tr con tu&i ch+ ch)ng R nh)ng l-ihuyn h)u !ch nh/tS ny, ti v vG ti r/t ng6c nhin v4 # thnh cng %2n r/t

nhanh c$a cuIn #ch8 uy0n #ch 1n ch6y hng chU v nh)ng F tAng thc t2trong #ch m cVn v mang l6i # hi0u 1i2t m.i v ni4m vui %Ii v.i vi5c nui d6y contr, c$ng cI # t tin v %Dng vin +h huynh rCng hng +h>i chU hJ gK+ +h>inh)ng h" h=n ny8

Whng ta %ang 1.c vo th2 X Y; v nh)ng F tAng c$a ti trA nn m6nh mZ, r[rng v hi5u *u> h?n8 Tuy nhin, ngh5 thut gio dc tr em c7ng +h>i ti2n 1D theoth-i gian8 \h?ng th]c ti2+ cn m.i %nh gi cao vai trV c$a *uan h5 v 1>o v5 trcon h3i nh)ng 1i2n %Dng v c=ng th^ng trong mi tr-ng gia %nh8 O"i %2n X lutth ti cho l +h>i l/y tnh yu th?ng lm c? #A v +h huynh +h>i v6ch ra nh)ng

gi.i h6n r[ rng m tr +h>i tu:n th$8

\h huynh ngy nay +h>i ch_u + lc ti ch!nh l.n h?n, nhi4u 1 m` #inh Eong +h>i%i lm v lF do inh t28 Wh/t lGng nui d6y tr v th2 +h>i %Gc *uan t:m h?n8 Wcng 1I +h>i chia # trch nhi5m nhi4u h?n v ch!nh hJ %"ng vai trV ngang hng nhnh)ng ng-i vG trong *uy2t %_nh c" con8 O2u tX l5 ly d_ c] theo % t=ng ln nh AHM th tr em cng c" nguy c? 1_ t&n th?ng cao h?n8 Trong 1Ii c>nh %", nh)ng v/n%4 nh tr v_ thnh nin c" thai v *uy4n c$a tr em hi c" +h huynh nghi5n rGuv ma tuF c7ng cBn +h>i %Gc %Kt ra8

Ti tin rCng %L %2n lc +h>i r7 13 h2t nh)ng lF thuy2t trIng rPng v thi2u thc t2th-ng chU l ng-i %Jc 1Ii rIib v t+ trung vo nh)ng gi tr_ *uan trJng h?n8

1


6/208

\h3ng c" !ch g hi cho thai nhi nghe nh6c c& %i0n %0 !ch th!ch t2 1o thBn inh mhng t6o ra %Gc mi tr-ng /m + v h6nh +hc cho tr +ht tri0n #au hi ra %-i8

i5c nui d6y tr l mDt vi5c lm t nhin, hng nn Eem l mDt hoa hJc +h]c t6+8Wc 1c +h huynh %L thc hi5n %Gc vai trV c$a mnh trong nhi4u th+ nin *uam hng cBn %2n cc chuyn gia8 9L %2n lc hng nn *u nghim h@c v.i 1>n

th:n v %nh gi *u cao vai trV c$a 1c #M, nh t:m lF8 Th-i gian v.i con tr tri*ua r/t nhanh hLy tn hAng ni4m vui v.i chng'

2


7/208

1

T tin l b quyt quan trng nht

Ohn l6i Y n=m lm vi5c c$a ti trong lnh vc gio dc tr em, ti th-ng t h3ihng 1i2t c" nh)ng mIt th-i thGng v E>o thut trong vi5c nui d6y con c" !ch ghng8 Ti hng c" F +h +hn vi5c +h>i f+ tr con =n, 13 1 %ng lc, cho 1 m`thay cho 1 1nh, gio dc tr t nh3 v 1i tr %nh %+ tr em8

9Cng #au nh)ng h +hong hon v7 +h +hi2m v4 vi5c nui d6y tr l nh)ng F tAngr/t *uan trJng v in %_nh lm n4n t>ng cho # +ht tri0n an ton v m6nh mZ c$atr8

Ti nhn ra n=m thnh tI trong cng th]c *uan trJng #au %:y %ng cho c> *u h]ln t?ng lai8 Wh@c ch@n l tr con #Z +ht tri0n tIt nh/t n2u chng

%Gc yu th?ng v *uan t:mj

%Gc #Ing trong mi tr-ng h6nh +hc v an 1nhj

%Gc theo g?ng tIt c$a ng-i l.nj

%Gc ch=m #"c chu %o v nh/t *unj

%Gc nui d6y 1Ai nh)ng ng 1I 1 m` t tin8

kch ny hng vi2t cho nh)ng ng-i Qvi0n vngS8 kch dnh cho nh)ng ng 1I 1m` in %_nh muIn c" nh)ng l-i huyn thc t2 %0 nui d6y tr mDt cch thnh cngv vui th8 .i mc tiu ny, ti ngh nn 1@t %Bu 1Cng %i0m m/u chIt gi+ 16n lmtIt vi trV 1I m` c$a mnh R s t tin.

Nhng !ng b" b #$ t tin.

k t tin #Z lm cho nh)ng ng-i lm cha lm m` c" #uy ngh t!ch cc, c" #]cm6nh v # cam 2t thc # v.i trch nhi5m ny8 O2u 16n t tin, nh)ng trc trKctrong %-i #Ing hng ngy giIng nh nh)ng hVn #3i trn %-ng %i8 Ohng n2u hng

c" lVng t tin, chng ta #Z d m/t +h?ng h.ng v nh)ng vi5c vKt vLnh c" th0 trAthnh %6i #8 Vng t tin c" !ch trong mJi mKt c$a cuDc #Ing8 O" gi+ nh)ng ng-ilm cha lm m` + dng X lut mDt cch c" hi5u *u>, c>i thi5n ]ng EN c$a con trv v4 l:u v4 di, n" hnh thnh c? #A cho lVng t tin c$a ch!nh %]a tr8

Wch %:y vi n=m hi ti n"i chuy5n v.i mDt t+ th0 th!nh gi> gm r/t nhi4u +hhuynh u t, ti h3i hJ ; c:u %?n gi>n Qcc ng 1 t tin %2n m]c no v4 h> n=nglm cha m` c$a mnhS ppq tr> l-i rCng hJ hng ch@c ch@n l@m v4 nh)ng M thuthJ %ang + dng8

Tht l6 l ngy nay c" v #I chuyn gia v4 gio dc tr em,cc *uBy #ch th c" %Byry #ch v4 +h?ng +h+ gio dc tr, %]c t!nh t tin l6i gi>m #t h?n l +ht tri0nln8 W" th0 tm hi0u mDt vi nguyn nh:n cho hi5n tGng ny8

3


8/208

iu g hu hoi lng t tin

9L *ua ri nh)ng gia %nh nhi4u th2 h5, nhi4u 1I m` tr 1:y gi- th-ng c" c>m gicc %Dc v hoang mang8 W" ng-i cha 1ao gi- +h>i %Ii mKt v.i v/n %4 t:m lF, chah4 ti2+ Ec hoKc ch=m #"c tr con8 Ogoi ra, lF thuy2t v4 ch=m #"c tr con ngycng trA nn +h]c t6+, lm cho chng ta !t tin vo 1>n n=ng t nhin c$a mnh h?n8

Wh!nh v th2, chng ta d 1_ nh)ng y2u tI #au %:y lm cho m/t lVng t tin h?n vo1>n th:n trong vi5c nui d6y con

%h!ng bit nhng &n '( n) '* +* b,nh th-ng hay /h!ng

Won chng ta ra %-i m !t ai trong chng ta l6i %Gc chun 1_ %0 %Ii +h" v.i nh)ngh" h=n ti2+ theo #au %"8 9a #I cc gia %nh tr #Ing Ea gia %nh 1I m` nn +h>ich_u thi5t thVi, hng th0 gK+ ngay 1I m` mnh %0 Ein nh)ng l-i huyn v4 nh)ngv/n %4 thng th-ng trong c EN v *u>n lF gia %nh8 Whng ta c] tAng rCng chU c"chng ta m.i gK+ +h>i v/n %4 no %" trong hi r/t nhi4u ng-i c7ng A trong tnh

c>nh nh vy89Ii v.i tr ch+ ch)ng th +h>i Eem nh)ng v/n %4 v4 c EN l t/t y2u m nh)ngng-i lm cha lm m` #Z gK+8 Tr ch+ ch)ng th-ng ty my ch:n tay, cha 1i2t+h:n 1i5t %ng #ai trong nh)ng vi5c mnh lm8 muIn trA thnh trung t:m c$a # chF v hng l@ng nghe l-i +h huynh n"i8 Tr Y tu&i th-ng %nh nhau v.i anh ch_hoKc em nh3, =n !t, hng ch_u %i ng$, h"c nhs, hng v:ng l-i v nh/t l hi2u%Dng8 HDt #I tr em th0 hi5n nh)ng t!nh cch trn A m]c %D !t cVn mDt #I th ln%2n tDt %Unh8

0 ganh 'uaWhng ta #Ing trong mDt th2 gi.i c6nh tranh v chng ta hng ng=n %Gc # dVmng" Eem nh)ng ng 1I 1 m` hc *u>n lF gia %nh, ch=m lo cho cc *uan h5 vnui d6y tr con c$a hJ nh th2 no8 i chng ta c] +h>i #o #nh mnh Eem c"thua fm ng-i hc hng8

Wc +h?ng ti5n truy4n thng c7ng t3 ra gi+ % ; tay 1Cng cch thin v_ trong thct28 Oi4u t6+ ch! t:ng 1Ic nh)ng cI g@ng %6t %2n # hon thi5n8 QWuDc hn nh:nhon h>oS, Q9-i #Ing tnh dc nh FS Qinh doanh hon ton #6ch #ZS QWh2 %D =n#ng tuy5t %Ii c:n 1CngS, Q\h?ng +h+ nui d6y con hon h>oS8 Wh^ng cBn n"ic7ng 1i2t hng c" ci g l hon h>o, v hBu h2t nh)ng ci chng ta muIn %6t %2nl nh)ng mc tiu hoang %-ng hng 1ao gi- %6t %Gc8

Oh)ng ng-i Eu/t hi5n th-ng Euyn trn cc ch?ng trnh g?ng thnh cng, ccvA _ch trong nh ngoi +hI l cc din vin g:y /n tGng v.i cng chng v.i v tch$ v c" trch nhi5m nhng thc ch/t trong %-i t th c7ng m/t th=ng 1Cng, m5tm3i v 1/t h6nh nh ch!nh chng ta8 HDt +h"ng vin ch:m 1i2m nh:n d_+ X ni5m; n=m ho6t %Dng c$a mDt t6+ ch! +h n) c$a wc %L nhn EftxSWh:n dung mDtng-i +h n) m hJ vZ nn cBn R mDt ngh4 nghi5+, mDt ng chng, nh)ng %]a con,

mDt ci nh, trang #]c, o *uBn, # #i %Dng v du l_chS (2t *u> l nhi4u +h n)c>m th/y hJ %L 1_ la8 9Ii v.i %a #I Q#iuS +h n) m ti ti2+ Ec, hJ chU %Gc

4


9/208

hAng c>m gic hi hD+ v %Gc %i l6i chU v.i chuy2n Ee %i 15nh vi5n %0 %i4u tr_ cho%]a con cVn l:u m.i %Gc coi l Qhon h>oS c$a hJ,

Tr.c ia tr con hng %i nh tr hoKc mu gio cho %2n tu&i, gi- th ngay t 1fn" %Gc ti2+ Ec v.i ng-i ngoi v nh th2 tr em +h>i c6nh tranh v chun 1_ganh %ua r/t nhi4u8

O2u ngi trong mDt 15nh vi5n nhi %ng, 16n #Z th@c m@c hng hi0u v #ao t/t c>cc %]a tr hc %4u m+ m6nh, nhi4u r=ng v lanh l` h?n con 16n8 z6n th!ch thamgia nh"m nh)ng ng-i c" con nh3 nhng ng6i ng-i ta nhn con mnh QLy nhn%]a 1f ia, %L ;{ thng m vn cha 1i2t %i, ch@c n" 1_ lm #ao %/yS QLy nhnthCng 1f chU m.i ; tu&i %L c@n %]a hc, ch@c n" #Z thnh d:n 1Km trGn #au nyS8(hi tr #@+ %2n tu&i %i hJc, 16n c>m th/y c=ng th^ng n2u tr hng 1i2t c@t hnh vn %a v.i 16n trong hi nh)ng %]a hc 1i2t lm th$ cng v 0 chuy5n8

zI m` c" th0 r/t d 1_ t&n th?ng n2u con ci hJc hnh hng gi3i A tr-ng8 HDt #I

ng-i m@c 15nh hoc lc v4 n=ng lc c$a con hJ8 O2u 16n tham gia mDt 1u&i #inhho6t +h huynh hoKc gio vin, c" th0 c" ; ng 1I h=ng hi tuyn 1I QWon ti m.i con ln 1I m`

/r0 con phi ng1i trong s gi2ng chn 3u, nhiu ) chn s b4 )5ng 'ing T/t c> trcon mDt tu&i %4u 1_ ch:n vVng i4ng, hng cBn 1i2t chng c" ngi Ee hay hng vWha #inh ra chng nh th28

/r0 con th6c 7*y n82 9m b m phi 7: 7nh HDt lF thuy2t hng thc t2, lPi th-i89:y l v/n %4 gi/c ng$ cBn +h>i h@c +hc #.m8 k thi2u ng$ l mDt hnh th]c trat/n, v 1I m` thi2u ng$ th-ng h?i cu g@t, g:y t:m lF hng tIt cho tr

N%u tr0 con 'h(ng b; m th rt bt l


10/208

=h& huynh ,nh con s gy t.n th>ng ) tnh cm i0u # vi5c nh th2 l honton #ai

/r0 ! tu.i ch*p chng th?nh thong ngh4ch ch: '@n cA2 nB l sC bt thung ) tnh7&c lF, tr con lm th2 l v n" th!ch hoKc v n" chn, hng c" g %0 ch?i8

Ohi4u #ch %a ra nh)ng l-i huyn hng thc t2, nh)ng F i2n lPi th-i v %Kt ranh)ng mc tiu *u cao dn %2n nh)ng lo #G v t6o ra c>m gic thi2u n=ng lc chonh)ng ng-i lm 1I lm m`8 On dng lm gi/y vn hoKc ti ch2 nh)ng #ch %"cho vi5c g c" !ch h?n8 WuDc #Ing %L %$ nh)ng lo toan ri, ch^ng cBn nh)ng nhtri2t hJc thng thi #>n #inh ra m. ti li5u lm cho chng ta c>m th/y mnh chU lcng d:n h6ng hai8

%h!ng nh4n bit +2 tnh

HPi %]a tr %Gc #inh ra v.i nh)ng ti n=ng v t!nh cch ring 1i5t chU c" th0 %i4uchUnh ch] hng th0 thay %&i hon ton 1Ai nhi5t t:m v M n=ng c$a 1I m`8 Wch

nhanh nh/t %0 huX ho6i # t tin c$a tr l 1@t 1uDc chng lm nh)ng g hngmuIn v hng c" h> n=ng thc hi5n8 HDt %]a tr { tu&i c" t!nh cch ho6t 1t #Zhng ch_u ngi yn hJc 1i, 1/t ~ tr con no hng c" t!nh cch hi4n lnh nhthnh ranci# %4u hng th!ch hG+ hi %]ng A hng tr.c c$a %Di 1"ng zang rigin

cho ti c" n"i g th vn c" *uan %i0m l6c hu cho rCng tr con %Gc #inh ra 1>nt!nh giIng nhau hon ton, n2u c" 1/t ~ # hc nhau, # h h3ng hoKc #ai tri gc7ng %4u do hnh %Dng c$a 1I m` g:y ra8

T/t c> chng ta +h>i hJc cch ch/+ nhn %]a tr mnh #inh ra v ri nP lc h2t #]c

mnh8 Ly nh. rCng l cha m`, chng ta l nh)ng c nh:n c" t!nh cch v +hongcch lm +h huynh hc nhau8 Whng ta +h>i c" ni4m tin c$a ring mnh v hng%Gc %0 ng-i hc i0m #ot mnh8

Nhng +5n tr6 t7 nh +huy8n #!n

HDt #I nh chuyn mn chng ta c" th0 lm cho cc ng 1I 1 m` c>m th/y 1/t ti8Tht d lm lung lay # t tin c$a cc ng 1I 1Cng cch cho rCng chng ta nui d6ycon mnh %ng cch v rCng nh)ng v/n %4 v4 hnh vi chU c" A con ci hJ8 T5 h?n,mDt #I trong chng ta ng+ %Bu trong nh)ng F tAng c$a nh)ng n=m ; nh)ng g c" th0 E>y ra hm *ua,hm tr.c %" v vo ngy 16n #inh ra, nhng v4 hm nay, ngy mai v t?ng lai thn" c:m 1Kt8 Ly chJn nh chuyn mn cho %ng8 O)ng nh chuyn mn gi3i c"th0 gi+ % 16n nhng hng +h>i lc no 16n c7ng may m@n gK+ %Gc hJ8

Woi chng nh)ng tr-ng +hi t tAng cho rCng tr hi 16n nui d6y con mnh Qtheo%ng cch v chU ; cch duy nh/tS , n2u hng 16n #Z ch_u nh)ng >nh hAng v4 t:mlF E>y ra8 Wh^ng c" chuy5n +h>i theo %ng ; +h?ng +h+ d6y con no %"8 Wch

6


11/208

th]c nui d6y con mPi th-i mPi hc8 O2u cI g@ng thay %&i t!nh cch v h> n=ngc$a con mnh, chng ta #Z th/y tr con vn hng +ht tri0n theo F chng ta8

%t lu4n

WuDc #Ing ngy nay r/t h" h=n %Ii v.i nh)ng ng-i lm +h huynh do lIi #Ing,

# ganh %ua %in cung, nh)ng 1i2n %Dng v # mong %Gi v lF c$a chng ta8 HDt+hBn c7ng do # tha m]a cc thng tin thi2u thc t2 v hng tAng8 Bu h2t cc1c +h huynh %4u %L lm nhi5m v c$a mnh tht tIt vy m nhi4u ng-i vnhng nhn ra %i4u ny8 J hng cBn # +h 1nh m cBn # h!ch l5 v %Dngvin8

m +h huynh l mDt # tho> hi5+8 }i trong chng ta c7ng 1@t %Bu 1Cng nh)ng lFtAng cao c> nhng ri nh)ng + lc v # m5t m3i + %2n, chng ta h6 th/+ tBmnhn c$a mnh %2n m]c va +h>i, mDt # v t nh` nhng8 (hng cBn +h>i +h 1nhhoKc #o #nh v.i nh)ng ng-i hc8 Ly lm %i4u 16n th/y tIt v +h hG+ v.i con

16n8 O2u 16n yu con v th!ch nui d6y chng, c] thc hi5n nh)ng %i4u m 16n chol c" !ch v th!ch hG+ v.i con 16n8 (hng ai c" th0 nui d6y con 16n tIt h?n 16n8

Nn tng cho mDt 62 tr0 hnh ph;c ) 2n tonE

T,nh y8u th-9ng W>m th/y %Gc yu th?ng v cho %"n8 Tnh yu th?ng l mDtt r/t *uan trJng

0 /i8n ':nh Tr con cBn %Gc 1i2t l+ tr-ng c$a +h huynh v l+ tr-ng ny+h>i lun v)ng vng

;i5i quyt s +nh hAng %2n vi5cnui d6y con th-i nay8 Wh^ng c" !ch g hi nui d6y con 1Cng #ch vA m gia %nhnh mDt 1Li chi2n tr-ng8 Oh)ng E"i mVn trong *uan h5 c$a ng-i l.n ch^ng 1aogi- gi/u %Gc tr con8 9i4u tIt nh/t cc cK+ vG chng c" th0 lm cho con mnh l#Ing tN t2 v.i nhau8

L# g-9ng t"t Tr con hng th0 c EN tIt h?n nh)ng ng-i m chng noi theo

>)ng '?i h?@ lAB\h huynh cBn 1i2t %i4u g l 1nh th-ng v nn mong %Ginh)ng g hG+ lF t con mnh8 Oh)ng mong muIn thi2u thc t2 #Z g:y ra nh)ng v/n%4 t:m lF thi2u cBn thi2t8

Cui 'Da & th+h thE Tr con nn %Gc nui d6y nh mDt thG hJc ngh4 c$a nh)ngng 1I 1 m` th!ch vui %a v c" chng 1n c6nh8 HDt #I ng-i nghim h@c *u #Zlm cho vi5c nui con giIng nh lm th! nghi5m hoa hJc8 (hng th0 c" tnh yuth?ng %Ii v.i nh)ng %Ii tGng lm th! nghi5m8

T tin 9:y l 1! *uy2t %0 lm 1I m` mDt cch hi5u *u>8 Oh)ng ng 1I 1 m` t tinl nh)ng ng-i l6c *uan v nh)ng ng 1I 1 m` l6c *uan l nh)ng ng-i m6nhmZ nh/t8

7


12/208

F

i(u g, l# trG +h4@ +hng h)Ht 'ng

Tr %i ch+ ch)ng l nh)ng c cu nh3 tu&i t ; %2n | tu&i8 zPng dng +ht hi5n ramnh c" v vn #]c lc tAng nh c" th0 lay chuy0n c> th2 gi.i, tr em tu&i ch+ch)ng lm cho 1I m` +h>i lin tc ho6t %Dng cng v.i mnh8 HDt #I %]a tr>i *uath-i ~ ny mDt cch nh` nhng nhng mDt #I %]a lm inh hong 1I m`8

Tr %i ch+ ch)ng 1@t %Bu th-i ~ ho6t %Dng c$a n" #au hi =n ti5c thi ni trVn ;tu&ib8 HDt ngy no %" #au 1)a ti5c ny, hi 16n dJn c?m tIi v con 16n, thay v t3thi %D th!ch th, n" n"i QS8 16n th n&i %o ln cVn n" th trGn m@t, n" th!ch ci vgin d) c$a 16n, n" t nh$ Qm` %L ch F %2n mnh %/yS v th2 l 16n 1@t %Bu vocuDc8

9ng %0 ti lm cho 16n chn n>n8 Ti 1i2t l hi 16n nhn l6i th-i gian ny, 16n #Zth/y %:y l th-i ~ vui th nh/t c$a tr con8 Tr %i ch+ ch)ng tht hi2u %Dng, %Byni4m vui v chng nhn %-i 1Cng con m@t v t, ng:y th? v %By tr! tAng tGng8 90tn hAng giai %o6n ny %Ii v.i con tr, 16n +h>i 1i2t gi.i h6n nh)ng mong muInc$a mnh, v + dng mDt vi M thut hu/n luy5n8 Tr.c h2t hLy Eem ci g lm chotr ch+ ch)ng hng th0 ngi yn mDt chP8

Pht trin kh nng c x - Tng qun

O"i mDt cch %?n gi>n, chng ta c" th0 hi0u rCng tr con tr>i *ua { giai %o6n +httri0n hc nhau v4 t:m lF t hi #inh ra %2n lc tu&i8 iai %o6n %Bu l t hi lJt lVngm` %2n hi trVn n=m tu&i R tr #? #inh8 iai %o6n hai l t ; %2n tr.c | tu&i R tr %ich+ ch)ng v giai %o6n { t | %2n tu&i R tu&i 1@t %Bu %i hJc8 Trong nh)ng giai%o6n ny, tr con l.n ln v4 v"c dng v nhn th]c, h> n=ng c EN c7ng thay %&inhng hng +h>i lc no c7ng theo h.ng tIt8

TrG s9 sinhB T7 /hi sinh 'n 1 tui

Tr #? #inh l #inh vt 1f nh3 t hi lJt lVng m` %2n hi trVn n=m tu&i8 Bu h2t th-igian 1f dng %0 hm +h 1I m` mnh8 9:y l *u trnh rng 1uDc r/t *uan trJng8Hc %!ch c$a n=m %Bu tin l thi2t l+ mIi *uan h5 yu th?ng v an ton gi)a 1Im` v 1f8 uan %i0m ch=m #"c tr th-i ~ ny th-ng thay %&i nhng mJi ng-i%4u cho rCng hng th0 lm h3ng tr trong n=m %Bu tin c$a cuDc %-i8 (hi 1f %"i thcho =n, h"c th dP dnh :u y2m, hi 1f *u/y c7ng +h>i d_u dng n:ng niu 1f8

Tr #? #inh hng cBn c" X lut, 16n chU cBn t+ cho tr c" th"i *uen gi- gi/c v tnhAng tnh yu th?ng con8 kZ c" nh)ng lc hng m/y d ch_u v 16n +h>i 13 *ualF thuy2t v thay %&i nh)ng *uy t@c c? 1>n8

TrG 'i +h4@ +hng J 1 'n K tui

8


13/208

giai %o6n ny, tr em +ht hi5n ra #]c lc c? 1@+ c$a n" v hng ngBn ng6i tndng8 iai %o6n ny 1@t %Bu #au #inh nht %Bu tin ngy thi nib v.i nh)ng v.inh)ng hnh %Dng theo c>m t!nh th-ng fo di %2n lc tr %Gc hai tu&i8 Tr ch+ch)ng th-ng h" hu/n luy5n nh/t trong giai %o6n t Y Y tu&i ri v dBn dBn #Zd d6y h?n8 h?n A %:y hng c" ngha l hng cVn nh)ng thch th]c m hnh

th]c 1i0u hi5n #Z tinh t2 v +h]c t6+ h?n8(hng giIng v.i tr #? #inh, tr %i ch+ ch)ng cBn +h>i 1i2t ch!nh Ec gi.i h6nnh)ng %Vi h3i c$a mnh8 Tr ch+ ch)ng cBn c" X lut8

Ohi4u +h huynh cho rCng giai %o6n ny l h" h=n nh/t v %ng l hJ 1_ c=ngth^ng thBn inh g/+ { lBn8 O2u 16n t tin, 1i2t nhn ra %i4u g l 1nh th-ng, 1i2tch_u trch nhi5m th tnh hnh hng %2n nPi t58 Ti tin rCng 16n #Z c" nh)ng +hmch/t ny #au hi %Jc cuIn #ch ny8

TrG tui bt 'Mu 'i h+B K 'n tui

kau #inh nht lBn th] |, tr #Z 2t thc giai %o6n Y v chuy0n #ang th-i ~ 1@t %Bu %ihJc8 Tuy nhin hng th0 ch@c ch@n v4 %D tu&i cho giai %o6n ny v c" th0 tr +httri0n #.m h?n { tu&ib v c" tr muDn h?n | tu&i rib

iai %o6n +ht tri0n v4 hnh vi c EN ny c7ng r/t hc nh)ng giai %o6n tr.c8 Trtu&i ny 1i2t ngh %2n 2t *u> c$a nh)ng vi5c mnh lm v th0 hi5n F ngha vi5c lmc$a mnh8 Tr c7ng *uan t:m h?n %2n cc *uy t@c v th-ng tu:n theo cc *uy t@c8Th-ng th vo giai %o6n ny, chng ta d #inh ra *uan liu, coi th-ng vi5c ch=m#"c tr8

9a #I tr < tu&i tA tr-ng #Z ch_u ngi yn, hng nh)ng lm theo cc *uy %_nh c$al.+ hJc m cVn hi0u %Gc nh)ng *uy %_nh %" + dng nhu nhau cho mJi %]a tr8Whng %"ng vai c>nh #t, mch v.i c gio nh)ng vi +h6m nh3 nh/t8 9:y l %D tu&iQmch loS, mDt hnh %Dng m #au tu&i th tr hi2m hi lm8

zI m` c" th0 lGi dng # v:ng l-i ny %0 thi2t l+ nh)ng *uy %_nh A nh cho tr lmtheo8 giai %o6n +ht tri0n ny, c" th0 %Ii EN v.i tr nh v.i mDt ng-i l.n thu nh3,tin tAng v t3 ra d:n ch$, gi>ng gi>i lF lZ cho tr8

Tr! con tui ch"# ch$ng - %&c ti'u c( ch)ng

(hi tr chuy0n t tr #? #inh #ang tu&i ch+ ch)ng, tr th!ch th v # gi>i +h"ng c?1@+ nhanh ch"ng Eu/t hi5n8 Thnh lnh tr %]ng v %i %Gc, %i, leo trso v ch6y%Gc8 Tr c" h> n=ng thao tc % vt, #-, tho v ngh_ch mJi vt8 Whng inh ng6cv tV mV v.i n=ng lc hnh vi c$a mnh8 iIng nh ai %" va mA ra mt ho tngh&ng l v7 h! #]c lc, nhng chng hng 1i2t #N dng hn ngoan #]c lc %"8

9:y l th-i ~ +h/n h!ch nh/t c$a tr %i ch+ ch)ng v c7ng l giai %o6n 1I m` 1c1Di v 1Ii rIi nh/t8 Tr +ht hi5n ra rCng 1Cng cch #N dng n=ng lc va %Gc gi>i+h"ng, chng #Z %Gc nhi4u ng-i ch F %2n nhng ch!nh %i4u ny th-ng %em l6i2t *u> ngGc l6i l +h>n ]ng gin h-n c$a tr #Z t.c %i c$a chng # th:n mt vtnh th?ng yu chng c" %Gc hi cVn l tr #? #inh8 Tr 1c 1Di v %Bu "c chng

9


14/208

#i ln 1Ai nh)ng F tAng hay ho m th0 ch/t cha hon thi5n c$a chng hng cho+hf+ hi5n thc h"a8

9Ii v.i cha m`, tu&i %i ch+ ch)ng c$a tr l th-i gian + dng # i0m #ot nhCmnh` nhng h.ng dn cho tr, %Kt ra nh)ng gi.i h6n, trnh %Ii %Bu nhng +h>i in*uy2t ;q hi cBn thi2t8 9Ii v.i tr th tu&i ch+ ch)ng l tu&i hJc cch i0m #ot R

i0m #ot th:n th0 v hnh vi8

(i0m #ot cc ch]c n=ng th:n th0 Tr hJc cch %i tiu %i ti0u trong 1n cBu8

(i0m #ot nh)ng c?n 1Ic %ng Tr hJc cch ch/+ nhn rCng yu cBu c$a trhng th0 %Gc %+ ]ng ngay8

(i0m #ot # 1c t]c v hng lm %Gc vi5c g Tr 1i2t rCng n" muIn tEc % =n nhng n" hng th0 lm vi5c ny tht tIt8

(i0m #ot hnh vi Tr 1i2t rCng ni gin hng +h>i l cch th!ch hG+ %0 >nhhAng %Gc ng-i hc8

(i0m #ot # lo l@ng v +h>i Ea m` Tr hJc %0 ch/+ nhn Ea m` t6m th-i %0%2n nh tr v #au %" %2n tr-ng hJc8

(i0m #ot t!nh !ch X Tr hJc cch ch/+ nhn chia E # *uan t:m, % %6c,hng c@t ngang ng-i hc v 1i2t rCng ng-ihc c7ng c" *uy4n lGi c$ahJ8

Tr %i ch+ ch)ng #Z hJc %Gc nh)ng %i4u trn v thm ch! hJc %Gc mDt cht v4lZ +h>i v ci g %" m? h giIng nh l l?ng t:m8

Tr! *i ch"# ch$ng - nh$ng +,u hiu #h.n /it

cho 16n ngh v4 con mnh nh l QmDt ho 1uS, QmDt ci %ui +hi4n toiS, QmDt%]a 1f inh h$ngS hoKc l g %i n)a th t/t c> tr A tu&i ch+ ch)ng %4u c" chungmDt %i4u, %" l mDt 1D #u t+ nh)ng d/u hi5u hnh vi %Gc Eem l nhLn hi5u c$achng8

Nhi(u sO+ l+

Tr con tu&i ch+ ch)ng c" #]c lc di h?i h?n ng-i l.n8 O2u hng c" %Gc %i4uchng muIn th tr +h>n hng 1Cng cch n&i trn li %nh8 Tu&i %i ch+ ch)ng c"th0 l l]a tu&i %ang hJc cch t i0m #ot nhng c7ng hng ng=n chng t3 ra i0m#ot nh)ng ng-i Eung *uanh8

(hng +h>i #]c lc c$a tr l v/n %4 m l vi5c #N dng #]c lc %"8 Tr ch+ ch)ngth-ng 1.ng 1Unh, fm F th]c v hon ton hng tn trJng *uy4n h6n c$a ng-ihc8 O2u nKng tay v.i chng, chng #Z gim ch:n, hft ln, cVn +h huynh th +h>inh>y ln v chng8

%P# A thO+

10


15/208

O2u 16n muIn li5t h2t t/t c> nh)ng %Kc t!nh c$a tr con tu&i ch+ ch)ng, th 16n#Z hng 1ao gi- ngh %2n %i4u ny8 Ti tin rCng t mDt %2n hai tu&i th tr ch^ng 1i2tt! g gJi l F th]c8 T hai %2n hai tu&i ri th n2u #N dng mDt cng c %Kc 1i5t c"th0 +ht hi5n %Gc h> n=ng %Jc c$a 1f, nhng +h huynh hng th0 nhnh th/y1Cng m@t th-ng8 Th2 nhng t tu&i ny trA %i, tr 1@t %Bu +ht tri0n h> n=ng nhn

th]c v %2n #inh nht th] t th c" th0 cng nhn %i0m ny8(hi ng-i hc n"i %2n Qhung thBn Y tu&iS, ti cho rCng %" l nh)ng %]a tr A %D tu&i;,< tu&i %2n Y,< tu&i8 iai %o6n ng@n ny l th-i ~ fm F th]c nhng tinh hi2u chi2nv ngh_ch ngGm l6i c" tBn #u/t 1i0u hi5n cao nh/t8 (hng cBn +h>i l nh t:m lF hJckigmund m.i 1i2t rCng hai t!nh ch/t ny th-ng c" nh)ng tc %Dng t:m lF nKng nh/t%2n nh)ng 1c cha m`8

9:y l giai %o6n c$a nh)ng hnh vi thi2u #uy ngh ch^ng h6n %+ %Bu EuIng #nnhb v hon ton hng #G nguy hi0m8

Tr con tu&i ch+ ch)ng c" th0 cLi lDn, %nh nhau v d/n #:u vo nh)ng tnh huIng1/t +h:n th@ng 16i m hng 1i2t lc no nn dng l6i8 \h huynh cBn 1i2t lc nocBn +h>i EuIng n.c th m.i c" th0 +ht huy hi5u *u> c$a X lut8 (hng may lnhi4u 1I m` l6i hng dng l6i %Gc v hJ cVn fm F th]c h?n c> con mnh8

>u"n '-?+ +hE A FQ gi #t ngy

Tr con tu&i ch+ ch)ng lc no c7ng muIn trA thnh trung t:m #:n h/u8 Whngghft 1/t ~ ai dnh l/y cht # ch F c$a m`, d cho %" l mDt ng-i 16n ghf th=m,mDt cuDc n"i chuy5n %i5n tho6i hoKc # *uan t:m m` +h>i dnh cho 1I m.i t chP

lm v48Tr %i ch+ ch)ng muIn 16n *uan t:m %2n n" Y| gi- mDt ngy, n2u %Gc th Y< gi-8uan t:m %2n tr, ch?i %a v.i n", tr> l-i nh)ng c:u h3i lin min, la rBy v th3amLn ci con ng-i 1f E!u hi2u ~ v %By tr! tAng tGng %", cc 1 m` th-ng m5tEUu vo cuIi ngy8 (hng +h>i m5t v4 t:m lF nhng ci m5t th0 ch/t lm %Bu "c 16nt d6i8 i cc ng 1I lGn l- rn rU QWha ?i hm nay con lm vi5c m5t *u'S8 }nh ta%:u 1i2t vG mnh d A nh c7ng %ang A trong tnh tr6ng ging nh nLo %L 1_ %"ng1=ng ri8

T tr6 thnh trung tR#

Bu h2t tr A tu&i %i ch+ ch)ng c" nh)ng tBm nhn h`+ nh Ing h"i, chU nhn th/ynhu cBu v ni4m vui c$a ch!nh n"8 Whng hng 1i2t ng-i hc c7ng c" nh)ngmong muIn8 (hi chng ch?i v %Vi mDt th] % ch?i no %" th hng +h>i lc nochng c7ng h3i Ein l_ch # v chng cho rCng c] QchD+ v ginh l/y th d %Gc h?n8 tAng ch- %2n lGt mnh, ngh %2n *uan %i0m c$a ng-i hc v chia # v.i hJhon ton Ea l6 v.i tr8 HKc dBu tr A tu&i ch+ ch)ng th!ch ch?i %a v.i tr emhc, chng chU ch?i 1n c6nh 16n ch] hng ch?i v.i 16n8 Ii c EN l/y mnh lmtrung t:m ny l 1nh th-ng A t/t c> cc tr ch+ ch)ng, m c" hi cVn fo di cho

%2n hi chng %L thnh ng-i l.n8%hung thi gian #-i @hEt

11


16/208

Tr con tu&i ch+ ch)ng chU *uan t:m %2n ho>ng th-i gian tr.c v #au hi5n t6im-i +ht8 Wh!nh v th2 +h>i hen ngGi v thAng cho tr ngay8 T?ng t, + dngX lut +h>i _+ th-i, hoKc l hng + dng8 W7ng giIng nh vy, tht v !ch hi +h6ttr #au hi chng %L +h6m lPi mDt ti2ng %ng h8 O2u n"i v.i tr A tu&i ny rCng n2uhm nay chng ngoan, tuBn #au chng #Z %Gc dn %i #A th th chng #Z cho %:y

l %i4u v ngha8Tnh ti8u ++

Tr con hJc cch n"i Q(hngS tr.c hi hJc n"i Q:ng6S v hi %Gc { tu&i tr c"th0 +ht :m r[ rng nh/t ci t %?n gi>n ny, #au hai n=m t+ n"i hng ng.t8 Ohi4uchuyn gia n"i rCng tr con 1@t ch.c 1I m` n" v hJ lun n"i Q(hng, hng,hng'S t hi tr cVn r/t 1f8 -i gi>i th!ch ny tht th v_, nhng ti cho rCng ngungIc c$a 1i0u hi5n ny l 1m #inh8 W] Eem nh)ng %]a con c$a nh)ng %]a con c$anh)ng 1c +h huynh t!ch cc nh/t th 1i2t8

%t lu4nTr A tu&i ch+ ch)ng l t ; %2n tr.c | tu&i v.i nh)ng 1i0u hi5n hnh vi r/t th v_8Tr nh3 t ; tu&i %2n Y,< tu&i th tha thLi lc c? 1@+ v ch^ng c" cht F th]c nonhng tr t Y,< tu&i %n tr.c | tu&i th +h>n hng l6i nh)ng ng 1I 1 m` hngc]ng r@n mDt cch c" F th]c h?n nhi4u8

Wc d/u hi5u nhn d6ng tr con tu&i ch+ ch)ng l #]c lc nhi4u h?n F th]c, chU*uan t:m %2n hi5n t6i, %Vi %Gc lm trung t:m8 Oh)ng F i2n v4 t:m lF, tn gio vlVng 1c i hng %ng ch F8 \h huynh nn 1i2t %:y l %i4u 1nh th-ng8 Ly #N

dng lZ +h>i, # hn hfo %0 nui d6y con, hng nn t 1uDc tDi mnh8

12


17/208

S

L"i +- B Th n) l b,nh th-ngV

Wng *uan #t nhi4u tr con tu&i ch+ ch)ng, ti cng ng6c nhin v4 nh)ng cc %Dtrong hnh vi c$a chng8 k tht l c" v #I nh)ng hnh vi A tr %i ch+ ch)ng c"th0 %Gc cho l 1nh th-ng8 Ti !t ch@c h?n v4 ci gJi l trung 1nh8 (hi # vi5c Am]c ch/+ nhn %Gc th ti ch@c ch@n rCng %" l *uy2t %_nh c$a ng-i trong cuDc8

O2u 16n %Kt mDt %]a tr hi2u %Dng v n"i nhi4u vo trong mDt gia %nh 1n rDn vn o, %]a tr #Z hng %Gc ch F, giIng nh mDt %]a tr ngoan v !t n"i #Z dg:y ch F nh mDt ng-i =n chay trong mDt 1u&i ti5c mKn8

Vng 1ao dung t$y thuDc vo ci hnh thnh nn c t!nh c$a 1I m` v + lc cuDc#Ing8 O" thay %&i theo tng th-i %i0m8 (hi cuDc #Ing d ch_u th chng ta r/t d 1aodung nhng vo nh)ng giai %o6n h" h=n, nui d6y tr %i ch+ ch)ng l thN thchl.n %Ii v.i nh)ng ng-i lm 1I m`8

Whng ta 1i2t rCng hBu h2t tr %i ch+ ch)ng c" Eu h.ng t3 ra 1.ng 1Unh v tiucc, chng c" nhi4u #]c lc h?n F th]c, chU *uan t:m %2n hi5n t6i v y2u fm v4h> n=ng ]ng EN8 z/t ~ %]a tr %i ch+ ch)ng no c7ng c" t/t c> nh)ng +hm ch/tny8 HDt #I chU 1i0u hi5n y2u .t, mDt #I th inh h$ng8 wc n=m no c7ng

Og-i ta c7ng ti2n hnh nh)ng nghin c]u v4 hnh vi tr A tu&i ch+ ch)ng80h$ng nghi'n c1u

O2u 16n nhn vo nh)ng ti li5u Eu/t 1>n A n.c ngoi th #Z th/y trong ; ng-ilm 1I m` gK+ h" h=n trong vi5c nui d6y tr ch+ ch)ng8 wc, trong #I nh)ng1c +h huynh tham gia cc ch?ng trnh gio dc c$a chng ti, ppq r/t nghi ng-h> n=ng lm 1I m` c$a mnh8 q n"i rCng thUnh tho>ng hJ %nh con mnh v ;o thm mDt #I nghin c]u #au %0 c" thm thng tin8

Nghi8n +Ou tHi NWX Y)r/

HDt cuDc nghin c]u ti2n hnh t6i Oe or vo n=m ;< %Ii v.i ;{{ tr em t hi#inh ra %2n lc trAng thnh8 Wc nh nghin c]u t+ trung *uan #t t!nh cch vhnh vi c$a tr8 Oghin c]u ny cho th/y tr c" nh)ng d/u hi5u v4 t!nh cch ngaylc #inh8 (hi +h:n t!ch 2t *u>, |q #I tr ny %Gc +h:n lo6i thnh Qtr % nuid6yS8 Wha m`, gio vin v nh)ng 1c # nhi %4u th/y nh"m ny d ch=m #"c8 ng-i m` gi3i giang hoKc ch^ng ra g v ng 1I c" l 1c thnh hoKc l tn #ayrGu, nh)ng %]a tr trong nh"m ny %4u +ht tri0n r/t tIt8

?n mDt nNa trong #I ;{{ tr em ny l6i hng d ch=m #"c8 ;q trong nh"m lnh)ng %]a tr h" d6y inh h$ng8 (hi #inh ra chng %L h" nui, %2n tu&i ch+ch)ng c7ng h" nh th2 v %2n tu&i %i hJc cVn h" h?n8 Wha m`, gio vin v

13


18/208

nh)ng 1c # nhi %4u ch_u %ng + lc t nh"m tr ny8 Whng t3 ra r/t h" ch_u, no, h"c to, v r/t d n&i cuj chng =n ng$ hng %i4u %D v h" th!ch nghi v.inh)ng thay %&i8 Oh)ng %]a tr ny hng lm n>n ch! 1I m`, v n2u vn nh th2hi %2n tr-ng th #Z c" nhi4u gio vin lin tc nD+ %?n Ein nghU 15nh v nghU +hf+8HKc d nh)ng ng 1I 1 m` gi3i giang hi2m c" c? hDi #inh ra v ch=m #"c nh)ng

%]a tr nh th2 nhng nh"m tr ny #Z cc ~ h" nui d6y trong tay 1/t ~ ai8; l mDt cuDc chi2n %/u8

.i |q tr l thin thBn, ;q l h$ng 1I v ;o,S

9Kc %i0m 1.ng 1Unh %Gc %Kt A %Bu danh #ch8 9Kc %i0m th] hai l d h-n v Qm"tay vo mJi th]S8 Who %2n | tu&i th # 1.ng 1Unh vn l %Kc t!nh hng %Bu, cDngthm tt n"i hPnS8 Ti2+ theo l th"i ls nhs, hay h"c, hng ch_u chia # v.i ng-ihc v th!ch %nh nhau8

W7ng trong nghin c]u ny, mDt #I +h huynh %Gc +h3ng v/n v yu cBu miu t>hnh vi c$a con hJ A 1a giai %o6n tu&i Eem 1>ng ;b8 kI li5u thu th+ %Gc nh #au||q tr Y tu&i A Oe or %nh nhau v.i anh ch_ em,


19/208

2ng 3

^nh &i _hMn tr


20/208

i2u %Dng, hi2m hi ngi yn ; | |

4 hnh vi c$a mnh, ho>ng |q 1I m` c" !t nh/t mDt %]a con th-ng %au 1ngv mKc d vo th-i %i0m %" cc chuyn gia %ang cLi nhau v4 lGi !ch c$a thuIc ch)a%au 1ng, pi h6 th/+ mnh v nh)ng tDi lPiny th cuDc #Ing c7ng %$ h@c nghi5t v.i chng ta ri8 T/t c> tr con tu&i ch+ch)ngx

[i '-?+ +hE A & ghPt b: b` l9.HDt #I hi lVng v.i nP lc tIi %a c$a 1I

m` trong hi nh)ng %]a hc th lm tr-i lm %/t v muIn %Gc *uan t:mch F Y< gi- mDt tuBn v tuBn mDt ngy8

%h!ng +h:u a ng-i +h


21/208

Z* u h-cng l 'i #c b7a bn # trG by ra. i2m c" mDt %]a tr ch+ch)ng t3 ra ng=n n@+ v ch_u thu dJn % ch?i c$a mnh8

et +Ru hì /h!ng ngct. 3i %i h3i l6i mDt c:u m hng *uan t:m nhi4u%2n c:u tr> l-i8

Thay 'i li8n tf+. Tr va m.i n"i QWon th!ch =n m]tS lc 16n %ang mua#@m trong #iu th_ v cng con 16n mua cho n" m/y 1_ch8 4 %2n nh, tr l6in"i QWon hng th!ch m]tS8 kao l6i nh vy z6n muIn %in ln8 Ohng trcon l th2'

Th-ng ngt li ng-i lcn. (hng +h>i tr thi2u l +hf+ m 1Ai v chng tinrCng chng c" g"+ thm nhi4u %i4u th v_ vo c:u chuy5n huyn thuyn c$acha m`8 Wi tt Eem vo gi)a c:u n"i c$a c> 1I ln m` r/t d lm 16n +htcu8

L# +h) #$ #,nh +5# thy /P# +ì. Tr nh3 c" mDt ti n=ng %Kc 1i5t trongvi5c lm n>n lVng cc 1 m`8 Ohi4u %]a tr #Z giIng nh nh)ng thin thBntrong vVng tay ch=m #"c c$a nh)ng ng-i hc, v dnh ci +hBn h" anh/t cho cha m`8 Wh^ng c" !ch g hi n"i v.i ng-i hc, v ai #Z tin 16n HDt#I %]a tr hng ngoan ngoLn hi A v.i m` nhng l6i nghe l-i 1I8 9" l 1Aiv tr %L hi0u %Gc nh)ng %i0m y2u c$a m` v 1i2t cch t/n cng %0 lGi dng,nhng v.i cc ng 1I th chng hng %0 lm vi5c ny8

t gi4nj @hn /h+h & + nh %ang nghU l hoKc

c" Eung %Dt8 Th-ng th chU cBn nh)ng thay %&i nh3 trong mi tr-ng Eung*uanh c" th0 lm h3ng mDt th"i *uen tIt %L hu/n luy5n %Gc cho tr ch^ngh6n th"i *uen %i tiu %i ti0u trong 1b8

Nhi(u trG W# tui +h4@ +hng k

Zh:u ngi y8n ' &mj +h9i tr[ ! +hj h)e+ +hE A l# nhng bi t4@ hì'2@. HDt #I %]a ch_u ngi yn nhng mDt #I hc #au n=m +ht %L nh/+nh3m v tm cch trIn thot8

t :u ngj t,nh +5# & h5) m h?n v #G 1_ %au nn !t m6o hi0m h?n8

n u"ng t"t. HKc dBu hng +h>i nhi4u tr em ch_u =n th]c =n 1& dng m+h huynh ngh con mnh nn =n theo h.ng dn trong cc *uy0n #ch hJ

17


22/208

%Jc %Gc8 HDt #I tr =n r/t nghim tc, chi m7i vo t c?m cho %2n hi vft#6ch8 HDt #I hc Eem th]c =n l % ch?i v th!ch ch?i v.i th]c =n, lm chonh)ng ng 1I v m` h& #A v muIn in tr theo %u&i mDt ch2 %D dinh dnghon h>o cho tr ngay t hi tr cVn nh38

n rt t sau /hi '-?+ #t tui. HDt #I tr ch/+ nhn %Gc mDt ch2 %D =n

nghso n>n, mDt #I hc th cho ci g =n ci %"8 W" em =n theo 1)a ch!nh%ng hong, c" em #inh ra %0 =n vKt8

Ng\ ngy /h2 nhi(u +h) 'n /hi '-?+ S tui. HDt #I chU ho>ng ; thngl 13 ng$ ngy d 1I m` c" f+ chng %2n m/y8 9a #I tr %i ch+ ch)ng %ing$ tr.c { tIi nhng c7ng c" em th]c %2n gBn nNa %m8 HDt #I tr ng$n.ng %2n hoKc gi- nhng c" em th]c dy #.m cng v.i 1nh minh8 9Iiv.i nh)ng em ho6t %Dng t #ng #.m cng v.i 1nh minh8 9Ii v.i nh)ng emho6t %Dng t #ang #.m %2n chi4u tIi hng 1un ng$ nn 1I m` chU cVn cch

cho tr uIng thuIc an thBn cho tr ch_u ng$80? nhi(u thO. Wh", ti2ng %Dng m6nh, mi tr-ng m.i v nh)ng vt th0 l6,ng-i l6 lun lm cho %a #I tr tu&i ny #G8

Z* nhi(u th*i quWn /h* -a.9i4u ny hng chU A tr em m.i c"8

Thay 'i +- t7 ngy ny sang ngy /h2+j tuMn ny sang tuMn /h2+. Ohi4ung 1I m` 0 ti nghe rCng con hJ c" nh)ng hnh vi r/t ~ *uKc hoKc thay %&i honton lIi c EN8 Th-ng th 1I m` %& lPi cho vi5c mJc r=ng, thi2u ng$ hoKc Q=n +h>ici gS hi tr c" hnh vi hc th-ng8 9:y l nh)ng nguyn nh:n 1ung Eung d vin

vo nhng hng +h>i lc no c7ng hG+ lF 1Ai v ng-i l.n c7ng c" ngy h" A ml6i hng cho l mnh %ang mJc r=ng8 Ogay c> nga %ua c7ng cVn c" nh)ng ngyh" t!nh8

%t lu4n

T/t c> nh)ng 1I m` c" trch nhi5m %4u *uan t:m %2n con ci c$a mnh, muIn nuid6y con mnh tIt nh/t8 Ohi4u hnh vi c$a tr em #Z hng lm cho +h huynh lo l@ngn2u hJ hi0u %Gc nh)ng 1i0u hi5n no %Gc cho l 1nh th-ng n?i tr8

[ tng trong ; em th #Z c" em lm cho 1I m` +h>i 1 t:m %2n hnh vi c$a

chng8 (hi ti nhn vo con #I thIng trong Oghin c]u Wham1erlin, ti t h3i QTrcon no %Gc cho l c EN 1nh th-ng Oh)ng %]a tr hi4n lnh, hng h"c l"c,ch_u nghe l-i hay l nh)ng am1 nh3 lm hung d) trong nh

18


23/208

K

TrG /h* nu!iB # sinh hay ) @h-9ng @h2@ nu!i HyV

L:+h s

o th2 X ;, nh)ng nh v=n th-ng cho rCng nh)ng hnh vi #ai tri l do ditruy4n8 J h^ng %_nh rCng nh)ng tn tDi +h6m 1m #inh hng th0 thay %&i %Gc vnh)ng ng-i %" c" c t!nh hc th-ng8

92n th2 X Y th *uan %i0m ny thay %&i dBn v mi tr-ng %Gc Eem l y2u tI*uan trJng c" >nh hAng %2n hnh vi c$a tr em8 o nh)ng n=m ;i l nh)ng ng-i u t hng8Wc 1 m` ch/+ nhn *u>n %i0m ny d +h>i ch_u %ng nh)ng %au h&, y ny vt:m tr6ng c" lPi tri4n min8

Nguy8n nhRn +\a nhng hnh &i sai quyB quan 'i# +\a nhng nnh hAng di truy4n nycung c/+ t li5u cho chng ta tm hi4u nh)ng hnh vi v t!nh cch c$a tr cVn tythDc vo nh)ng y2u tI mi tr-ng, hoKc n"i cho %ng h?n l nh)ng tiu chun c$achng ta trong vi5c nui d6y tr8

HKc dBu nh)ng %Kc %i0m di truy4n v4 t!nh cch r/t *uan trJng, hng ai 1i2t ch@c%Gc nh)ng >nh hAng t?ng %Ii c$a gien #o v.i mi tr-ng8 W nh:n ti tn rCngmi tr-ng l y2u tI *uan trJng nh/t 1Ai v chng ta c" th0 tc %Dng vo y2u tI ny1Cng M n=ng lm 1I m` c$a mnh, v 1Ai v chng ta hng th0 thay %&i nh)ng %Kc%i0m di truy4n n?i tr8

vi truy(n & #!i tr-ng J #t s nhM# lwn

WuDc #Ing hng +h>i %?n gi>n nh th2 nn cuDc tranh lun di truy4n R mi tr-ng%L 1_ #a lBy trong mDt #I tr-ng hG+8 O2u mDt %]a tr tht h" d6y #inh ra trong mDt

gia %nh lc no c7ng c=ng th^ng v +h huynh th-ng Euyn chNi m@ng, %nh %+nhau th %:y #Z l mDt tr-ng hG+ hai n=m r[ m-i %Ii v.i y2u tI mi tr-ng8 HKcd vy, %" hng +h>i l tr-ng hG+ %i0n hnh8

uan h5 gia ng-i l.n th-ng r6n n]t 1Ai v mDt hoKc c> hai ng-i c" lIi c ENhng th0 no ch_u %Gc8 Oh)ng hnh vi ny ch@c ch@n c" c? hDi chuy0n vo gienc$a con hJ8 Tc ng) Qcha no con n/yS %ng cho r/t nhi4u tr-ng hG+8 nh vi c$a+h huynh >nh hAng %2nt mi tr-ng gia %nh v #>n +hm cuIi cng l mDt #2t hG+ gi)a di truy4n v gio dc8

>t ng-i lH tr)ng nh

Oghe c" v v lF nhng %i hi c" gia %nh #inh ra nh)ng %]a con hng +h hG+v.i hJ8 HDt gia %nh %By tnh yu th?ng, l_ch #, ng=n n@+ v yu hVa 1nh m gK+

19


24/208

+h>i mDt hung thBn nh3 th #Z h2t #]c %au h&8 T?ng t, mDt anh hng mn cN t6n&i ti2ng l6i #inh ra mDt cu 1f th %Dng v nht nht #uIt ngy chU th!ch hi hoa vm:n m t o th tht l hi i'

(hi mDt %]a tr hng giIng ai trong nh th %ng trch ng-i hng E"m8 Thinnhin th!ch lm th2 %Ii v.i nh)ng ng 1I 1 m` d th?ng, nhCm mang l6i mDt cht

h?ng v_ cho %-i #In c$a hJ8 Ogay c> hi con 16n hng hG+ v.i 16n, 16n +h>i nPlc h2t mnh v con8

Nhng 'Oa trG rt gi"ng b" #$

\hu huynh no cung muIn con mnh tha hAng t/t c> nh)ng %i0m u t c$a mnhv hng mang nh)ng y2u tI fm m mnh c"8 Trong thc t2 th th-ng E>y ra %i4ungGc l6i, chng c] tha hAng ton nh)ng ci E/u c>u 16n v th0 hi5n nh)ng ci%" ra ngoao A m]c %D t?ng %?ng hoKc nhi4u h?n8

Ohi4u %]a tr r/t h" ch_u giIng nh cha m` chng vy8 Wh^ng h6n nh)ng %]a tr

v t& ch]c th-ng l con c$a cc ng 1I 1 m` v t& ch]c8 HDt #I tr em cBn %2n1c #M nhi hoa v chng *u th %Dng, v ch^ng th!ch lm g c> hi A cng Ing 1I1 m` c7ng chn ng@n nh chng8

Oh)ng ng 1I n"ng n>y, 1Ic %ng v hung d) th-ng l 1I c$a nh)ng %]a tr hi2u%Dng v vi5c tr giIng 1I nh %c th-ng dn %2n va ch6m v4 t!nh cch8 Wch %:ym/y n=m, ti t v/n cho 1I m` c$a mDt cK+ tr #inh %i < tu&i m 1 m` chng +hnnn l chng hng 1ao gi- ch_u ngi yn, lc no c7ng ch6y nh>y hoKc cho>ngnhau8 Ogi trong v=n +hVng ti, hai %]a tr /y ty my ch:n tay lin tc, giIng nh

nh)ng chi2c g6t n.c trn !nh Ee h?i8 kau %" 1I chng %2n8 }nh ta ch6y o vo+hVng ti, n"i n=ng v %i l6i nhanh nh>u nh hng 1ao gi- c" th0 ngi yn mDt chP%Gc8 }nh ta cng cI gi>i th!ch l con anh ta *u hi2u %Dng, ti cng th/y ch!nh anhta c] nhn nhy %i ch:n, *u? tay, chuy0n %Dng th:n th0 lin tc8 Oh th2 anh tacVn 1/t th-ng h?n c> con mnh8

C) nhng nith!ch %?n gi>n h?n nhi4u8 Wch %:y | n=m m mDt ng-i %2n tm 1c #M th ch@cch@n hi0u 1i2t th-i %" #Z cho rCng ch!nh 1 m` g:y nn nh)ng v/n %4 cho %]a tr%" v %4 ngh_ cc li5u +h+ t:m lF di h6n8 9i4u ny t th:n n" %L lm thoi ch! vi5ctm i2m # hP trG t 1n ngoi, lm cho +h huynh hng dm th nhn v.i ai hcngoi nh)ng ng-i th:n th!ch c$a mnh rCng mnh hng th0 nui d6y %Gc conmnh8 Oh)ng v/n %4 v4 hnh vi c$a tr con %L trA nn +h& 1i2n vo th-i /y 1Ai #tan v c$a gia %nh nhi4u th2 h5 v c$a c>i th2 gi.i c6nh tranh gay g@t m con cichng ta %ang #Ing8

Ti tin rCng nh)ng v/n %4 hng t=ng ln m ch!nh # nhn 1i2t nh)ng v/n %4 ny%ang c>i thi5n8 z:y gi- +h huynh 1i2t rCng # +h +hn hng nhCm vo hJ, cc

20


25/208

ng 1I 1 m` t3 ra cAi mA h?n v m6nh d6n %4 ngh_ %Gc gi+ %8 9:y l mDt thay%&i t!ch cc8

Nhng +huy8n gia &ci nhng quan 'i# thi ti(n s

mDt 1c #M %L #Ing v ch_u %ng >nh hAng c$a X nguyn t:m lF 1uDc tDi ng-i

m`, ti l/y lm inh ng6c v4 # tn t6i c$a mDt thi %D nh th28 T5 h?n l c" c>nh)ng chuyn gia c" *uy4n lc l6i cha ch_u ch/+ nhn >nh hAng c$a di truy4n lnhnh vi8

Ti cho rCng 1/t ~ chuyn gia no nhn nhn cuDc #Ing v.i thi %D cAi mA mDt cht#Z hng th0 hng nhn th/y # 1i2n %&i l.n lao do di truy4n trong t/t c> cc mKtc$a 1>n ch/t con ng-i8 z/t ~ 1I m` no tng c" h?n mDt %]a con %4u nhn th/y# hc 1i5t v4 c t!nh c$a chng8 k hc 1i5t %" hng chU da trn # ch=m #"chc nhau m mPi %]a tr nhn %Gc, ngay c> hi gia %nh %" ch=m #"c mPi %]a trth eo mDt cch ring8 Ti tin rCng, mDt #I %]a tr #inh ra %L c" t!nh h! h" a lm

cho chng c=ng th^ng v h" ch_u trong mi tr-ng c$a mnh v ri %i4u ny l6i tc%Dng ngGc trA l6i chng8 O"i ra %i4u ny tht hng m/y d ch_u nhng mDt #I %]atr lm cho ch!nh mnh h" %Gc yu th?ng v hVa hG+ h?n l nh)ng %]a trhc8 Hay m@n l %i4u ngGc l6i c7ng %ng8

HDt n?i m >nh hAng c$a gien >nh hAng r[ nh/t l +hVng ch=m #"c tr #? #inhc$a cc 15nh vi5n8 9:y l n?i m chng ta nhn th/y nh)ng %]a tr cha %Gc 1Im` m 1ng m %L th0 hi5n nh)ng t!nh cch hc nhau8 Trong ni ny l mDt %]atr d th?ng, nCm yn hng h"c, d nng v %t #)a 888 Trong ni ia c7ng l%]a tr h3e m6nh nh th2, nhng h" t!nh, h"c nhi4u v Jc h2t #)a ra8 z6n hng

cBn +h>i tm hi0u nhi4u v4 t:m lF c7ng 1i2t %Gc em 1f no #Z l ni4m vui cho 1Im` c$a n" v em no #Z lm cho c> mDt gia %nh d r/t th:n thi5n c7ng +h>i ngnngm8

Trong th-i gian lm vi5c 1an %m trong th-i gian thc t+ t6i 15nh vi5n +h #>n, tith-ng nhn th/y tr con h"c v %Gc m %i ra hnh lang %0 hng lm +hi4nnh)ng %]a tr hc8 HDt #I %]a tr ti ch=m #"c 1@t %Bu cuDc #Ing nh th2, #]cm6nh di truy4n mang %2n nh)ng v/n %4 tr.c c> hi chng r-i 15nh vi5n8 Ti hngng:y th? g %0 tin rCng t/t c> 1I m` hng c" lPi g, ti chU ghft nh)ng chuyn gia

l6c hu %& tDi cho cc ng 1I 1 m` %Ii v.i t!nh h! v hnh vi m hJ hng +h>i lng-i g:y ra8

%t lu4n

HDt #I tr em #inh ra %L h" hoKc d nui d6y8 Whng ta hng th0 cho nh)ng %]atr h" t!nh %Bu thai l6i nhng n2u chng ta cI g@ng h2t #]c th c" th0 thay %&i %Gcr/t nhi4u8

O2u 16n may m@n c" %Gc mDt thin thBn th hLy c>m ?n Wha v4 lVng tIt c$a Oginhng %ng Eem n" l mDt # %Bu thai hon h>o c$a mDt 1 m` hon h>o8 WVn

ngGc l6i n2u 16n #inh ra nh)ng %]a con h" 1>o th hLy t3 ra v_ tha v ti hy vJng*uy0n #ch ny #Z gi+ !ch cho 16n8 O2u 16n 1_ nh)ng ng-i 1I m` hc +h 1nh

21


26/208

hi hJ #o #nh con 16n v.i con hJ th ri #Z %2n lc hJ c7ng #inh ra nh)ng %]a trh" t!nh nh vy8 Th2 gi.i ny cng 1Cng l@m8

Ly nh. rCng, hnh vi 1@t ngun t c> gien v mi tr-ng8 Trong %", mi tr-ng%"ng vai trV *uan trJng, v %Kc 1i5t %:y l nh)ng y2u tI chng ta c" th0 thay %&i8

22


27/208

Q

^iu bit &( hnh &i +\a trG 'i +h4@ +hng

Qi #ao l6i l tiS, 16n rn rU tay m %Bu hi con 16n thnh lnh lm *u/y trong #iuth_ %ng ng-i8 QHnh th?ng yu n", mnh lo cho n" tng mi2ng =n gi/c ng$ vym n" vn c] hnh h6 mnh v nh)ng ci trV %ng ghft c$a n"'S8

(hi ci %Bu m5t nhJc c$a 16n m5t h?n, 16n r/t d tin rCng con 16n l th c$a16n, #n #ng trng +h6t 16n 1Cng nh)ng hnh %Dng Eun ngIc8 Ohng ti c" th0%>m 1>o v.i 16n l hng +h>i nh th28 9" chU l mDt cu hoKc c 1f %ang A tu&ich+ ch)ng c" nh)ng hnh vi %i0n hnh v fm F th]c c$a tu&i ny8

Ohn *uanh nh)ng %]a tr ti 1i2t, d-ng nh t/t c> nh)ng h" h=n %4u t nh)ngnguyn nh:n %?n gi>n m ra8 Ohn ra nh)ng nguyn nh:n ny #Z gi+ cho 16n ENlF nh)ng v/n %4 theo #au

Ngun g"+ +\a nhng hnh &i +\a trG tui +h4@ +hng

(hi 1I m` %ang hng vui th nh)ng *uy m nhh)ng hnh vi c$a tr con c" v inhh$ng, nhng tht ra mPi hnh %Dng %4u c" nguyn do t 1>y y2u tI c" th0 th/ytr.c #au %:y8 k nhn 1i2t v4 nh)ng ngun gIc nguyn nh:n ny c" th0 #Z lmcho 16n nhn th/y %Gc vin c>nh c$a nh)ng hnh vi v cho +hf+ 16n t6o ra mDt c?

#A v)ng ch@c cho vi5c + dng X lut mDt cch hi5u *u>8 Ly Eem t 1>n li5t nh #au

T,# s +hE ABTr con tu&i ch+ ch)ng lun %Vi h3i %Gc ch F8 O2u chng hngc" %Gc ci g %" 1Cng cch hay ho th chng #Z lm cho 1I m` h" ch_u v cI lmcho 1I m` %0 F 1Cng nh)ng hnh %Dng h" a8 9:y l nguyn nh:n +h& 1i2n nh/tc$a nh)ng hnh vi c$a tr8

;anh t: & +Hnh tranhBTr con tu&i ch+ ch)ng c" th0 hng mng %2n +hf+ l_ch# mDt hi c" ai %I muIn tranh ginh v_ tr! v.i n"8

%h* +h:uBTr con tu&i ch+ ch)ng hng #uy ngh hG+ lF %Gc8 Whng 1c mnh vnh)ng y2u fm v # cha +ht tri0n c$a ch!nh mnh8

0? a +2+hBTrN con tu&i ch+ ch)ng th!ch A gBn 1I m` v r/t h& #A hi Ea cch1I m`8

_h5n Ong &ci &i+ trG b: bnhj #t #`i h)e+ +* tR# trHng /h* +h:uBTr con tu&ich+ ch)ng r/t v lF, h" a, h" 1>o lc tr 1_ 15nh hoKc hng th/y tho>i mi8

>)ng '?i /h!ng th+ t +\a b" #$BO2u 1I m` m muIn c" mDt %]a con tu&ich+ ch)ng c" nh)ng #uy ngh v hnh %Dng nh ng-i l.n th *u> l hJ #Z gK+ r@c

rIi8

23


28/208

Nhng &6 /:+h +\a @hf huynhB\h huynh t ha vo mnh nh)ng h" h=n do*u th&i +hng v4 # vi5c v Eem mJi vi5c *u nghim trJng8

Tr con tu&i ch+ ch)ng hng giIng nh nh)ng ngi #ao nh6c +o+, nh)ng ch!nh tr_gia hoKc cc nh:n vt *uan trJng hc8 Whng muIn %Gc trA thnh trung t:m c$a# ch F, mDt yu cBu m cc ng 1I 1 m` hng ch_u hi0u8 T6i #ao chng +h>i c

EN t5 h6i nh vy %0 %Gc ch F 1Ai v c" th0 %Ii v.i 16n hng hG+ lF l@mnhng %" l lIi c EN c$a tr A tu&i %i ch+ ch)ng8

HDt #I r@c rIi ch!nh c$a tr l v chng c7ng giIng nh ng-i l.n thu nh3, hng1ao gi- ch_u th3a mLn v.i nh)ng g chng c"8 c no chng c7ng muIn nhi4u h?nn)a8 z6n c] nhn nh)ng tay tU +h c" hng %Ing ti4n m lc no c7ng thsm hoKc mti4n th 1i2t ngay8 O2u c" thm mDt tU th hJ #Z vDi vng lao %2n8 Tr con tu&i ch+ch)ng chU %?n gi>n c EN nh mPi chng ta, chng chU hng 1i2t cch v hnghfo lfo hi thc hi5n %i4u ny m thi8

;i5i th+h hnh &io mDt giai %o6n trong cuDc %-i lm vi5c c$a ti, ti hu/n luy5n cho mDt #I ng-iv4 nhi hoa v trong th-i gian ny, ti hJc %Gc cch hi0u hnh vi c$a tr con 1Cngcc thut ng) t:m lF R %Dng hJc8 Whng ti %L th>o lun v4 # tranh ginh gi)anh)ng %]a tr l anh ch_ em ruDt, # lo l@ng 1_ t.c %o6t c$a tr, nh)ng m:u thunthuDc +h]c t6+ %!+ v nh)ng thut ng) to tt hc8 Oh)ng hi ni5m ny cVn r/tm.i m v.i i2n th]c c$a ti8 #ao ti %L c" th n"i cho mDt ng-i m` no %"nghe 1Cng ch no hJ %L g:y ra v/n %4 cho con hJ8 (hng may ti hng th0 %a ranh)ng l-i huyn thc t2 v # hP trG Ec c>m, nh)ng l-i huyn v4 cch th]c *u>n

lF m ng-i m` thc # cBn8 Wi hay c$a t/t c> m. lF thuy2t ti %L hJc *ua l chnggi+ ti hJc %oc cch gi>i th!ch hnh vi c$a tr tu&i ch+ ch)ng mDt cch %?n gi>nv thc t2 h?n8

(hi mDt %]a tr c" hnh %Dng tiu cc no %", hLy li l6i v t h3i mnh t6i #ao8 QT6i#ao cu nh"c 1/t tr_ ny lm ci vi5c d gin %"S 9Ii v.i t/t c> tr tu&i ch+ ch)ngchU c" mDt c:u tr> l-i %0 %Gc ch F8

Trong hi %Kc %i0m cI tm # ch F l gIc r c$a mJi hnh vi c$a tr con, ng-i l.nchng ta l6i hng nhn ra %i4u ny v *u m5t m3i, c=ng th^ng8 z6n 1s chng ta c"

th0 cho chng ta hon ton l nh)ng tn ngIc chU v ngi *u gBn mn hnh trV ch?inn hng 1i2t +he ia %ang ghi %i0m8 WhU cBn li l6i mDt 1.c v t h3i QWhuy5n g%ang E>y ra vy 9]a tr muIn g ch]S O2u hnh %Dng h %In c$a chng l6i lmcho 16n t3 ra *uan t:m %2n chng th cBn +h>i nhn nhn mDt cch nghim tc ch/tlGng c$a # *uan t:m m 16n dnh cho tr8

Z2+ #O+ ' +hE A

Wc ch F d g:y nhBm ln8 W" r/t nhi4u m]c %D v chiu thut8 Hc %!ch c$a mPing 1I 1 m` l cng dnh nhi4u # *uan t:m cho con cng tIt8 9i4u ny tht #

*uan trong %Ii v.i h6nh +hc v %-i #Ing tnh c>m c$a tr8 Tuy nhin, nn nh. rCngvo cuIi ngy th 16n #Z h2t #]c lc v nh cNa c" th0 nh mDt 1Li chi2n tr-ng8

24


29/208

z6n t chIi hng dnh # *uan t:m 2m ch/t lGng cho tr v nh th2 #Z hng c"lGi g8

O2u 16n Eem # *uan t:m nh l mDt *uang +h& mu E2+ hng t } %2n th c" haithi cc mu #@c v A gi)a c" nhi4u mu #@c +ha trDn8 H]c } m]c tIt nh/tb l t/tc> nh)ng t?ng tc gBn nh/t gi)a 1I m` v con ci nh n"i chuy5n, %Jc #ch, ch?i

v.i nhau v :u y2m nhau8 H]c cuIi cng l m]c t5 nh/tb l hon ton l- tr %i,hng cng nhn # c" mKt c$a chng8

(hi %i t } %2n , +hBn thAng cho tr #Z !t h/+ dn %i8 Tr con th-ng cI gnh cho%Gc m]c %D *uan t:m tIt nh/t c" th0 v n2u hng %Gc ci tIt nh/t th chng #Zh6 m]c %D EuIng %2n m]c m chng th/y th3a mLn8

Nhng & f &( +2+ #O+ ' quan tR#

O2u +h huynh r/t *uan t:m %2n con nhng hng dnh # *uan t:m lo6i }cho tr, n" 1uDc +h>i chJn lo6i z, W hoKc 8 Whng #Z 1@t %Bu lin tc %Kt c:uh3i mKc d chng hng thsm %2m EUa %2n c:u tr> l-i8 t nh/t th chng c7ng1uDc 16n +h>i n"i chuy5n v ch F %2n chng mDt cht8

O2u lo6i z, W hoKc vn hng c" 2t *u> th chng #Z g:y g& v lF # t!cht8 Whng c" th0 cLi tr@ng thnh %en v hfo mm hfo mi5ng gi>i th!chv.i 16n v #N dng nh)ng M n=ng giIng nh mDt ch!nh tr_ gia hng 1i5n hi1_ 1uDc tDi tham nh7ng8 (hi tr con n"i th hng c" nguyn nh:n no lin*uan cho %2n hi 1I m` ch_u m@c 1y m.i thi8

WVn n"i v4 vi5c hJc n"i th tr con tu&i ch+ ch)ng th-ng cho rCng c] n"i

QhngS th 1I m` #Z ch F %2n mnh nhi4u h?n8 O2u lm nh vy vn ch^nggK+ may th chng #Z chJc gh`o em 1f, t@t truy4n hnh hi 16n %ang Eemch?ng trnh mnh yu th!ch hoKc %nh, fo %ui con mso8 T/t c> nh)ng vi5clm ny chU nh@m %2n vi5c lm cho 16n ch F %2n chng8

ng l-i =n ti2ng n"i h" nghe c7ng l mDt cch lm cho +h huynh +h>i +htr8 QWon ghft m`8 H` th?ng (ylie nhi4u h?n conS8 Oh)ng c:u n"i %" #Z lK+%i l=+ l6i chng no ng-i nghe ch_u ch F %2n m.i thi8

Oh vy chng %L h6 th/+ yu cBu EuIng %2n ch) ci th/+ h?n trong thang

m]c %D t } %2n 8 92n n.c ny th chi2n tranh r/t d E>y ra8 Whng gind), n!n thA v thm ch! nn mNa hi cBn thi2t8 W" th0 chng hng 1ao gi-inhn %Gc # *uan t:m lo6i } theo i0u ny nhng n2u ch^ng %Gc *uant:m cht no th chng th/y %ng +h>i lm nh vy8

H]c %D *uan t:m cuIi cung c" ch/t lGng fm nh/t8 1I m` c" th0 n6t nDhoKc %nh tr8 Tht h!o hi0u lm #ao m 1_ %nh %au v rBy la m tr l6ith!ch, nhng Ein nh. cho %nh tr cVn !t lm chng t&n th?ng h?n l honton 13 *un chng8

0 ganh t: & +Hnh tranh

25


30/208

Tr nh3 hng hi0u nhi4u v4 gi tr_ c$a # chia # v *uan t:m %2n #uy ngh c$ang-i hc8 Whng muIn mnh l ngi #ao, 1/t ~ hi no v v #ao hng %Gc gi)vai trV ny, tr #Z r/t 1c t]c8

Tr con c EN r/t hc nhau8 HDt #I em hi0u %Gc v c" thi %D h> i nhng %a #I!ch X v ghft ng-i chi2m chP c$a chng8 k ganh t_ v c6nh tranh c" th0 g:y

nhi4u +hi4n toi cho 1I m` v g:y nn nh)ng tnh huIng hng th0 no l-ng tr.c%Gc8

%h!ng h[a h?@ &ci W# bP #ci sinh

m 1f m.i #inh th-ng g:y nn t:m tr6ng 1Ii rIi cho tr tu&i %i ch+ ch)ng8 OgGcl6i, tr c7ng th!ch c" em 1f %0 ch?i %a nhng thay %&i %Dt ngDt lm cho tr c>mth/y !t %Gc *uan t:m v d lm cho tr trA nn ganh t_ v hi2u chi2n8 zf m.i #inhv anhch_ mnh th-ng d dng hVa hG+ nhng n2u 1I m` hng nh6y c>m v *u*uan t:m %2n em 1f th #Z g:y ra v/n %48

Og-i m` th-ng t nhin *uan t:m nhi4u %2n em nh3 h?n v nh th2 #Z c" nhi4uh" h=n h?n8 O2u 1 m` c=ng th^ng %y tr ra Ea mPi lBn trn%2n gBn em c$a n"th c>m gic tiu cc +ht #inh mPi hi A gBn em #Z nhanh ch"ng lm h3ng mIi *uanh5 ch_ em8

HDt nguy c? hc l tr +ht hi5n ra rCng n2u n" chJc em th m` #Z n&i gin8 ln" vfo, fo hoKc %ng vo em %0 %Gc m` ch F %2n, d m` c" gin d)8 nh%Dng ny c" th0 l v7 h! nguy hi0m c$a tr A tu&i %i ch+ ch)ng8

W7ng c" hi tr 1_ c=ng th^ng v 16n 1s %2n th=m em 1f m.i #inh v v tnh hng

%0 F g %2n %]a tr l.n l n"8 oKc 1 m` c] m>i lo cho em 1f yu m.i cho %-i,thay tL, cho 1f 1, m /+ nng n_u m *un rCng c" mDt %]a con nho nh3 hcc7ng %ang cBn m` n" *uan t:m %2n8

O2u 1i2t #uy ngh v %0 F, th-ng th mJi vi5c #Z tIt %`+, nh/t l hi 16n 1@t %Bu%ng cch Eem +hBn #au %0 1i2t thm v4 # ganh %ua gi)a ch_anh emb8

0 ganh 'ua gia +h:xanh W#

Oh)ng ng-i m.i c" mDt %]a con hng 1i2t cuDc #Ing #Z thay %&i th2 no n2u c"hai %]a con8 ai %]a con 16n #Z lm 16n tIt nh/t c$a nhau nhng c7ng l %_ch th$

d) dDi nh/t c$a nhau8 (hi A mDt mnh mPi %]a #Z r/t ngoan nhng hi ginh nhauci g th c> hai #Z c EN r/t t58

9]a nh3 ghft nh/t hng %Gc lm nh)ng %i4u %]a l.n %Gc lm8 Whng c>m th/ychng 1_ t.c %i nh)ng %Kc *uy4n no %"8 Whng ginh nhau %0 %Gc 1I m` *uant:m nhi4u h?n v +h>n %&i hi cho rCng mnh nhn %Gc !t # ch=m #"c c$a 1I m`d d.i hnh th]c l # :u y2m hoKc l +hBn 1nh %Gc chia8 9]a l.n ch2 giu %]anh3 v %]a nh3 *ut l6i8 9:y l ci m chng ta gJi l # ganh %ua gi)a ch_anh emv nh)ng ci ny ch^ng th/m g #o v.i nh)ng hnh vi t5 h?n c$a tr8 Tnh tr6ng nyr/t +h& 1i0n A tu&i %i ch+ ch)ng v c" th0 cVn fo di %2n hi chng l+ gia %nh vra #Ing ring8

Nhng ng-i lcn Wn &) gia +h7ng

26


31/208

(hi 16n %i mua #@m v.i tr con th chng ghft nh/t hi th/y 16n dng l6i tn gu v.i16n 1s8 Whng v=n v`o,13 ch6y hoKc 1>o 16n rCng %L %2n lc +h>i ch?i ti2+ v.ichng8

WVn hi %ang dng di trn %i5n tho6i th %ng trch con 16n lm nh)ng vi5c ngungIc8 (hng cBn hnh %Dng tr.c mKt 16n, nhng +h>i g:y nh)ng ti2ng %Dng #ao

cho c] hai +ht 16n +h>i %2n Eem chuy5n g %ang E>y ra8

(hi 1I %i lm v4, hai ng-i hng th0 n"i chuy5n cng vi5c hoKc trao %&i nh)ngthng tin *uan trJng8 HJi ci +h>i dnh l6i cho %2n lc tr %L %i ng$8 Ogay c> vi5c mhn nhau c7ng h" v %]a tr #Z nh>y vo gi)a dnh +hBn c$a n"8

HDt ng-i 16n %2n ch?i v muIn c" mDt 1u&i n"i chuy5n #:u #@c v c" F ngha c"th0 +h>i ra v4 trong # th/t vJng8 Tr con #Z Eem vi5c ny hng cng 1Cng v #Znh>y ln nh>y EuIng gi)a hai ng-i, %Vi dn %i tiu, %i ti0u hoKc leo trso h@+ n?inhCm %>m 1>o rCng c:u chuy5n c$a cc 16n hng th0 li4n m6ch %Gc8

i>i +h+ l nn nh6y c>m, #@+ E2+ cho hG+ lF v n"i chuy5n ng@n gJn v.i nh)ngng-i l.n hc hi c" tr con tu&i ny 1n c6nh8

;anh t &ci trG +)n /h2+

Tr con tu&i ch+ ch)ng th-ng th!ch ch?i v.i nh)ng %]a tr hc nh3 tu&i h?nmnh nhng hng ch_u chia # % ch?i v hng cho 1I m` mnh nng em8

Wh^ng h6n mDt %]a tr %Gc m` n" %a %2n ch?i v lm *u/y, %]a tr con 16n #Zl+ t]c chJc gh`o con mso, tht ~ di5u tr %Gc m` mnh *uan t:m %2n ngay8Oh)ng ng-i m` lm ngh4 trng tr cVn +ht hi5n ra rCng con hJ ghen t %2n nPi hJhng th0 ch=m #"c %Gc con c$a nh)ng ng-i hc8

WhU c" th-i gian ch)a lnh c=n 15nh ny8 ku thng #au 1i2t %:u con 16n #Z hch^n8 Ohi4u %]a tr %i ch+ ch)ng hng 1ao gi- cho %]a tr hc ch6m vo % ch?ic$a chng8 9:y l +h>n ]ng 1nh th-ng vo tu&i ny ch] %ng vDi 2t lun l 16n%L #inh ra mDt %]a tr %0 #au ny #Z trA thnh mDt con ng-i nh3 mJn v !ch X8On huy2n h!ch tr con chia # nhng %ng c" lm l.n chuy5n v4 vi5c ny8 HDtn=m #au vi5c ny c" th0 #Z thnh d vLng8

0 b+ bi

Tr %i ch+ ch)ng th-ng th@c m@c v4 h> n=ng c$a chng v hi mJi vi5c hngtheo F mnh, tr c" th0 h2t #]c 1c 1Di8

9]a tr ;< thng Ec %By muPng th]c =n nh +h>i %a muPng %i loanh *uanh ch]hng %t ngay vo mi5ng %Gc8 HDt %]a tr Y tu&i ri va ghf+ Eong hnh tonh th c" %& m EuIng8 mDt em r/t hi2u chi2n 1_ m@c hai ch:n vo mDt Ing *uBnhng lm #ao l/y ra %Gc8 m %]a tr tu&i ny c7ng h& l@m ch]'8

m 1I m` chng ta nn hi0u mDt #I thi %D gin d) hoKc cu g@t l do tr c>m th/yh" ch_u ch] hng +h>i tr c" hnh vi E/u8 O2u %]a tr %i ch+ ch)ng con 16n

muIn h^ng %_nh h> n=ng c$a mnh th lc %" 16n nn huy2n h!ch v :u y2m trch] hng +h>i la rBy n"8

27


32/208

0? a +2+h

Tr %i ch+ ch)ng lun muIn A gBn 1I m` v r/t h" ch_u hi +h>i Ea cha m`8 9:y lgiai %o6n +ht tri0n 1nh th-ng ch] hng +h>i l d/u hi5u 15nh ho6n g8 z@t %But lc p thng tu&i l tr %L c" cm> gic lo #G 1I m` hng A 1n c6nh tr em v trth-ng lo #G nhi4u nh/t #au hi %Gc mDt tu&i v cho %2n hi gBn %Gc { tu&i th

gi>m dBn8 9i4u ny gi>i th!ch t6i #ao nhi4u tr hng ch_u %Gc ng-i gi) tr hoKc dinh tr8 (hng +h>i chng h h3ng hi muIn lc no c7ng c" 16n 1n c6nh chngchU muIn cho 16n th/y 16n l *uan trJng nh/t %Ii v.i chng v chng th!ch A 1nc6nh 16n nh/t8 W" th0 h@c +hc tng 1.c 1Cng cch t3 ra d_u dng v.i tr, %ngla rBy v +h6t tr8 Ohi4u ng-i cho rCng tr con th-ng th]c gi/c vo nNa %m l vchng c" c>m gic lo #G 1_ 13 r?i8 uan %i0m c$a tr r/t %?n gi>n l chng yu 1Im` v hng cBn 1i2t lc %" %ang l ngy hay %m, chng #Z muIn i0m tra Eem 1Im` c" A 1n c6nh chng hng v n2u c" th +h>i nng chng mDt ci8 9i4u ny r/td th?ng v lnh m6nh tr hi chng n&i h]ng muIn 16n ch?i %a v.i chng hi

16n %ang =n dA 1)a c?m8

o #G +h>i Ea 1I m` l mDt hi ni5m lF thuy2t th v_ nhng trong cuDc #Ing th mDtmIi *uan h5 tIt %`+ vn *uan trJng h?n8

nh h)Hn & +5# thy /h* +h:u

(hi tr con 15nh, mJc r=ng hoKc #It, hng nn 1uDc con +h>i c EN tIt8 Whng c>mth/y h" ch_u 1c 1Di nn chng th-ng lm Bm v d h-n hi c" nh)ng %i4u 1/tnh F nho nh38 o nh)ng th? gian hng th0 trnh h3i %" chng ra nn ch/+nhn v 1ung l3ng n4 n2+ mDt cht ri #Z l+ l6i X c?ng hi lnh 15nh8 Ogay c>

nh)ng hi gia %nh c" Eo trDn, #inh ho6t 1_ %>o lDn th c7ng d g:y ra nh)ng hnh vihng tIt n?i tr8 zI m` 1@t %Bu hi lm l6i, chuy0n nh, #inh em 1f, gia %nh c"ng-i 15nh hoKc c" tang, c" ng-i %2n th=m, th]c huya, %i du l_ch v c" Eung %Dt8T/t c> nh)ng 1i2n cI ny %4u c" th0 g:y nn # h" ch_u n?i tr8 O2u c" nh)ngthay %&i v 1i2n c" 1/t th-ng trn, nn ch/+ nhn n2u tr c" *u/y +h mDt cht vEN lF nh)ng nguyn nh:n g:y ra vi5c ny h?n l c] + %Kt X lut ln tr8

Tr em hng +h>i l ng-i l.n thu nh3

Ohi4u ng 1I 1 m` *uan trJng ho nh)ng %i4u 1nh th-ng trong c EN c$a tr

con v hJ c] ngh con mnh c" th0 c EN nh ng-i l.n8 Tr con cha c" hoKc c" r/t!t F th]c, chU 1i2t %2n hi5n t6i v ch@c ch@n hng c EN %Gc nh ng-i %L trAngthnh8 WI g@ng lm cho tr l.n nhanh tr.c tu&i l c" h6i, v !ch v #Z g:y ra nhi4uv/n %48

%h!ng +* A thO+

Tr con cVn r/t nh3 th hng c" cht F th]c no8 92n hi %Gc { tu&i m.i 1@t %Buhi0u %i cht v4 %i4u ny8

Tr ; thng #n #ng leo ln trn t$ 12+ v ch?i trV %i trn d:y m hng #G g8 Tr

th!ch leo trso v hng hi0u rCng nh)ng trV leo trso r/t nguy hi0m8 T?ng t, n2u16n %Kt dao, thuIc hoKc nh)ng vt nhJn trong tBm v.i c$a tr, chng #Z hng 1i2t

28


33/208

trnh Ea %0 hng lm mnh 1_ th?ng8 zI m` +h>i 1>o v5 con ci, hng %Gc +h6tchng v chng hng hi0u 1i2t8

O2u hng cho tr ci chng muIn, mDt #I em nh/t l giai %o6n ; thng tu&ib c"th0 %+ %Bu EuIng #n nh8 9:y l cch %au %.n %0 %6t %Gc ci mnh muIn nhngtr hng h4 1i2t hnh %Dng ny c" h6i nh th2 no8 O2u hng canh chng v c]

cho tr %i ra %-ng, %2n gBn h 1?i hoKc 12+ lV th tr #Z gK+ nguy hi0m8 (hng+h>i chng h h3ng m 1>n ch/t c$a l]a tu&i ny l muIn hm +h8 Whng ta +h>i1>o v5 con mnh8

(hng ngh %2n ng-i hc

O"i chung, tr con c EN r/t ng:y th?, chng ganh t muIn trA thnh trung t:m vhng 1i2t *uan t:m %2n #uy ngh c$a ng-i hc8

nhin c7ng tu~ theo em v hi l.n dBn th tr #Z trA ln !t v t h?n8 ai tu&i tr c"th0 !ch X, %2n { tu&i ri th % h?n nhi4u v %2n hi l.n c" lc l6i trA thnh mDt

con chin ngoan %6o v v cng nh:n hu8

zi2t chia # l mDt v/n %48 (hi mDt %]a tr hc l/y %i % ch?i c$a tr th n" #Z chD+l6i, E %]a tr v n&i cu ln8 ai trV c$a chng ta l huy2n h!ch mDt thi %D dch/+ nhn h?n t con c$a mnh ch] %ng c=ng th^ng v n&i n"ng8 On #uy nghnh` nhng h?n rCng th-i gian tri %i v con 16n #Z hi0u 1i2t h?n, chU cBn 16n h2tlVng v n"8

%h!ng +* nhng gi2 tr: +\a ng-i lcn

Tr %i ch+ ch)ng th-ng 1_ 1I m` lm cho 1Ii rIi8 QT6i #ao m` l6i gin d) th2 nhU,trong hi m` va th!ch vi5c mnh lm l@m mS /n %4 l A chP tr con hng hi0u%Gc nh)ng gi tr_ m ng-i l.n tn trJng %Kc 1i5t hi %ng ch6m %2n v/n %4 ti4n16c, chi tiu, *uy4n #A h)u v +hf+ l_ch #8

O2u 16n %Kt mDt hD+ kocola %L mA n@+ trn 1n, tr #Z =n h2t8 (hng nn ngh rCngtr thi2u trung thc v hng Ein +hfo tr.c8 O" c7ng giIng nh vi5c tr leo trso8 Trlm %i4u g %" v n" c" #n %i4u i5n cho tr lm %i4u %"8

Tr c" th0 l/y ti4n trong v! 16n nhng %" hng +h>i l =n c@+8 Tr %i ch+ ch)ngth-ng tV mV, hng hi0u g v4 ti4n 16c v hng c" cht hi ni5m no v4 # #A

h)u8

(hi tr lm 10 m"n % trang tr! c$a 1 ngo6i, 1 r/t 1un8 Tr hng hi0u F nghatht c$a #I ti4n % la 1 13 ra %0 mua vt %"8

Tr con tu&i ny lGn *uanh nh mDt vVng th nh/t %_nh #Z c" ci 1_ lm v hoKc lm%&8 O2u lm 10 chi2c 1nh hoa nh3 th 16n hng c" +h>n ]ng g8 Ohng n2u %" lmDt m"n % gIm #] v gi, 16n #Z n&i hng8 Tr con chU c>m nhn %Gc # 1/t1nh, chng hng hi0u nh)ng gi tr_ hc nhau trong hai lo6i +h>n ]ng ny8

Tr con c EN nh th2 %", hng cBn 1i2t +h huynh chng hm %" %ang vui hay

1un8 O2u m` chng c" nh]c %Bu, ch"ng mKt hoKc m5t EUu, %" l chuy5n c$a m` vchng hng vKn nh3 :m lGng giJng n"i EuIng %:u8 (hi 1I v4 %2n nh l chng

29


34/208

reo Bm ln, ch^ng cBn 1i2t lc %" %ang #.m hay muDn8 Whng muIn n %a vchuy5n trV v.i 1I hng mng %2n vi5c ng 1I cBn %Gc yn tnh v muIn Eem 1>ntin chi4u8 Og-i 1I m chng mong %Gi %ang A %" v chng hon ton hng 1nt:m g %2n trn %2n chi2n trn %ang din ra t6i Trung 9ng hoKc tnh hnh inh t2%ang tr tr58

Tr A tu&i ch+ ch)ng hng hi0u F ngha c$a # Q%GiS Whng hn g hi0u t6i #ao+h>i %Gi cho %2n hi m` #n #ng8 2+ hng, %Gi %2n lGt hoKc ngi ch- hng nCmtrong ho tng hi0u 1i2t c$a chng8 cVn nh)ng l nghi m +h huynh chngmuIn chng lun +h>i tu:n theo8 Wh^ng h6n lc th/y %"i chng muIn =n ch] hngnh/t %_nh +h>i %2n gi- no %" nh %Ii v.i ng-i l.n8 O2u chng cho rCng m` chngn/u =n r/t dA, chng #Z n"i ngay nh th28 Whng chU 1i2t n"i tht hi %Gc h3i vcha 1i2t %2n ngh5 thut ngo6i giao m ng-i l.n #N dng nhCm trnh lm t&nth?ng ng-i hc8 T/t c> nh)ng %i4u trncho th/y mDt %]a tr 1nh th-n #uy nghv c EN nh th2 no8 Wng v.i th-i gian chng #Z hJc %Gc lIi c EN l6 lng c$a

ng-i l.n8 T6m th-i th hng nn cho tr h h3ng v nn t3 ra hi0u tr, h.ng dnnh` nhng v hng nn +h6t tr nKng tay8

ThW) zi hnh &i +\a trG

Ti %L dnh +hBn l.n th-i gian can ng=n 1I m` v con ci nhCm h@c +hc m:uthun gi)a hJ v.i nhau8 Ti lun lun th/y mDt trnh t chung tr con lm 1 m` 1cmnh, 1 m` tr> mi2ng v lm tr t]c gin h?n, ri l6i %2n +hin tr tr> %7a mn6hh?n v c] th2 ti2+ tc8 Og-i l.n v tr con c] %Ii EN v.i nhau, v.i ng-i mnhth?ng yu nh/t, mDt cch !t nh6y c>m v tN t28 J lm cho *uan h5 gi)a hJ c=ng

th^ng v lm t&n th?ng nhau mDt cch v !ch t nh)ng vi5c hng %ng8WuDc chi2n no c7ng Eu/t +ht t nh)ng nguyn do hng %:u vo %:u lc %BugiIng nh chi2n tranh gi)a ng-i ln v ng-i h&ng l 1@t %Bu 1Cng vi5c 1n nycho rCng nn %+ %Bu tr]ng A %Bu nh3, 1n ia cho rCng nn %+ %Bu l.n8 HDt tn1@n ra mDt vin %6n, 1n ia 1@n tr> #u vin v ch^ng 1ao l:u, c> tri5u ng-i 1_ licuIn vo cuDc chi2n8 (hi lm 1I m`, chng ta A r/t #t %-ng 1in gi.i %2n nPihng 1i2t mnh %L t6o ra nh)ng cuDc chi2n tranh hng trnh h3i v 1/t +h:nth@ng 16i nh th2 no8 W> 1I m` v tr con %4u c" th0 cng 1.ng 1Unh nhng chUc" 1I m` l %$ tr! hn %0 1i2t nn dng l6i A %:u8 WI g@ng t+ trung hi0u 1i2t v tr!thng minh c$a 16n %0 nhn 1i2t hi no l lc 16n %ang g:y h6i cho con v %angt6o ra mDt tnh huIng hng c" lGi !ch g8 W> hai 1n %4u +h>i theoi d[i # +ht trUnhnh vi v v.i t cch l mDt 1n tham gia vo cuDc chng ta +h>i h.ng %2n #ho 1nh v nh@m %2n mDt gi>i +h+ nhanh ch"ng v cng 1Cng8 WuDc #Ing vIn %Lh" h=n hng cBn %2n nh)ng t&n th?ng v F %2n *uan h5 gBn g7i nh/t c$achng ta8

%t lu4n

9a #I hnh vi c$a tr con 1@t %Bu 1Cng mDt vi nguyn do c" th0 %on tr.c %Gc8

HPi %]a tr c" t!nh cch ring v m]c %D hnh vi hc nhau nhng +hBn l.n c"nhi4u %i0m chung8 z! *uy2t c$a chng ta +h>i hJc cch li l6i mDt 1.c h3i v_ tr!c$a chng ta A %-ng chi2n tuy2n %0 Eem ai rIt cuDc #Z th@ng, ai #Z thua8 HDt vi

30


35/208

%]a tr lm 1/t ~ %i4u g chng muIn hoKc t3 ra r/t hi2u chi2n8 u l@m chng chUgiIng nh nh)ng %]a tr hai tu&i hc8

(hi chng ta hi0u %Gc nn mong %Gi %i4u g v EN lF trV ch?i nh th2 no, chng ra#Z c" n4n t>ng tIt %0 t %" d dng + %Kt X lut8 Wc M thut + dng X lut%Gc 1n %2n trong ch?ng v 8

31


36/208

{

|@ fng /} lu4t

HPi ng-i trong chng ta, d l tr con, ng-i l.n %4u cBn +h>i c" X lut8 Whng ta#Z c>m th/y h6nh +hc v an ton h?n n2u chng ta #ong mDt cuDc #Ing c" X lutv 1i2t r[ chP %]ng c$a mnh8 O2u 16n %L tng lm vi5c trong mDt v=n hVng hoKctham gia vo mDt *uan h5 %Gc chi +hIi 1Ai nh)ng *uy t@c v gi.i h6n hng hG+lF, hng ai *uan t:m hoKc huy2n h!ch, ch F th 16n #Z hi0u trong tnh huIng %"tr con c>m th/y nh th2 no8 Tr con h6nh +hc hi 1i2t 1I m` chng %on 2t,in %_nh v *uan t:m %2n vi5c chng c EN nh th2 no8

(X lut tIt 1@t %Bu t trong nh v t %" chun 1_ cho tr con mDt con %-ng !tchng gai %2n tr-ng hJc8 (hi tr 1@t %Bu hJc th tr %L +h>i %Gc hu/n luy5n ngivo 1n, gi) yn lKng v 1i2t v:ng l-i8 (hng c" ai 1_ /n tGng n2u vi5c hJc c$a trgiIng nh thin t6i }nhEtanh hi cVn nh3 hoKc chng c EN nh mDt %]a 1f #? #inh8

Oui d6y mDt %]a tr hng +h>i trV ch?i d ch?i nhng n2u t/t c> mJi ng-i %4u1i2t *uy lut c$a trV ch?i v hng nghi ng- g v4 # cng 1Cng c$a trJng ti th th2gi.i #Z hVa 1nh h?n8

F thuy2t v4 X lut d vi2t nhng hng d thc hnh8 Wh!nh # hc nhau trong

mPi c nh:n %]a tr v F i2n c$a nh)ng chuyn gia ngy cng nhi4u lm cho t/t c>nh)ng ng 1I 1 m` th-i nay 1Ii rIi8 9" l lF do ti %a ra F i2n c$a mnh #au %:y8

6 lu"t l7 g8

(hi n"i %2n t X lut, nhi4u ng 1I 1 m` ho>ng #G v hJ ngh %fn ngay vi5c +h6ttr nhng hng +h>i nh vy8 Ogun gIc atin c$a ch) ny di#ci+lineb l d6y hoKchu/n luy5n8 WVn mDt t hc di#ci+leb trong ti2ng atin c" ngha l ng-i hJc8 Ohvy th X lut c" th0 %Gc Eem l inh nghi5m hJc t+ cho tr ch] hng +h>i chU l# trng +h6t v g:y %au %.n8 Tr con l %Ii tGng #Z hJc t+ thng *ua tnh yuth?ng v t/m g?ng c$a cha m`, nhng v4 mKt n4n t>ng th c" nh)ng lut l5 %Gc*uy %_nh r[ rng8

(X lut c" th0 do t th:n, th-ng gJi l t X lut hoKc t gic, hoKc %Gc + %Kt t1n ngoi8 [ rng tr cVn *u nh3 th hng hi0u g v4 t X lut v th2 vo giai%o6n ny chng ta +h>i %_nh h.ng cho tr8 o tu&i tr.c hi %2n tr-ng, tr con%L c" th0 nhn trch nhi5m v4 nh)ng vi5c lm c$a chng v chng ta c" th0 hP trGcho tr trong *u trnh ny 1Cng cch 1ung l3ng d:y c?ng mDt cht v cho tr mDtcht t do chJn la8 Oh %ng v #ai c$a mnh8 92n tu&i %i hJc th *u trnh 1ungl3ng #Z %Gc mA rDng h?n, tr %Gc +hf+ i0m #ot nhi4u h?n *uy2t %_nh c$a mnh8

Hc %!ch ch!nh l gi+ tr hnh thnh t!nh t X lut tr.c hi tr 1@t %Bu %i hJc8

32


37/208

Thi *9 *:i ;i ch_u hon ton trch nhi5m8 uan %i0m ny hnh thnh ngay t hi

#inh tr ra8 Tr con #Z %Gc cho =n %ng gi-, %ng lc v nui d6y da trn mDt n4nt>ng X lut 1ao gm cc *uy %_nh, # v:ng l-i v hnh +h6t8 9:y l th-i %i0m m #l_ch # v tn trJng ng-i l.n tu&i h?n l %i4u 1@t 1uDc8

o nh)ng n=m | tnh hnh 1@t %Bu %&i hc v vo nh)ng n=m p th trA nn h2t#]c 1i *uan8 c %" th tr em %Gc ch=m 1m, dP dnh ngay hi va ln ti2ng8 Trem l.n h?n th %Gc *uan t:m cng chi4u v nh trA thnh mDt n?i d:n ch$j v trcon v ng-i l.n %4u 1nh %^ng8 (hi hng %+ ]ng %Gc yu cBu c>u con th 1Im` c>m th/y tDi lPi v hng dm #N dng X lut8

o nh)ng n=m n=m , *uan %i0m 1i *uan v nhGng 1D ny ti2+ tc %Gc huy2nh!ch8 Oh)ng chuyn gia vi2t cc #ch lF thuy2t 1n ch6y %L g"+ +hBn vo Euh.ng ny8 Theo nh)ng chuyn gia nhi nhft nhi4u lF thuy2t trong cc th vi5n nyth vi5c #- %2n tr, %nh chng mDt ci hoKc 1@t tr %i ng$ l hng th0 ch/+ nhn%Gc8 Ti th!ch lF thuy2t d6y tr 1Cng # d_u dng v tnh yu th?ng nhng t!nhthc t2 trong +h?ng th]c ny r/t m? h8 (hi ti EN lF mDt %]a tr, ti hng cBntri2t lF, ti chU cBn nh)ng M thut c" hi5u *u>8

Wng lm vi5c v.i cc gia %nh, ti cng *uan t:m %2n *uan %i0m m.i nh/t v4 vi5cnui d6y tr8 Whng ta %L thay %&i t *u h@t he %2n *u d:n ch$, v gBn nh/t l

tnh tr6ng v t& ch]c8 Ti tin rCng nh)ng n=m l th-i gian cho mDt *uan %i0mtrung dung v c:n 1Cng h?n nh)ng %]a tr h6nh +hc 1i2t chP %]ng c$a mnh vcng v.i +h huynh in *uy2t v dm nhn l/y trch nhi5m8

6h= qu ho>c +? +@i qu

W" r/t nhi4u cch gio dc tr v cch no c7ng %ng8 Tuy nhin c" hai cch #au %"l *u h" hoKc *u d8 \h huynh h" *u v lc no c7ng nh=m nhe +h6t tr #Zlm cho tr hng +ht tri0n %Gc #uy ngh %Dc l+ v v4 l:u di hi muIn thot h3i# + 1]c, chng #Z tm c? hDi n&i lo6n8 WVn n2u d *u, hng c" mDt gi.i h6n no

th #Z hng th0 t6o %Gc n4n t>ng tIt cho vi5c hJc hnh v t l+ hi trAng thnh8O2u %Gc t do *u, tr #Z ngh rCng +h huynh hng *uan t:m %2n tr nn ch^ngcBn 1i2t tr %ang lm g8 O2u +h huynh *u m4m m3ng th hng +h>i v th2 trth?ng yu hJ h?nj ngGc l6i chng !t tn trJng 1I m`8

O2u trnh %Gc vi5c *u nghim h@c hoKc *u nung chi4u tr th chng ta #Z c"*uan %i0m c:n 1Cng h?n v t %" chJn ra +hong cch th!ch hG+ cho mPi chng ta8HPi %]a tr v mPi ng-i lm cha lm m` %4u c" nh)ng nhu cBu ring 1i5t %Ii v.iX lut v cch th]c + dng X lut8 uy4n chJn la l c$a chng ta8

Th2 cVn t?ng lai Ly thN Eem mDt v! d hai gia %nh &n %_nh v h6nh +hc muIndnh nh)ng g tIt nh/t hJ c" %Gc cho con ci8 HDt gia %nh + dng X lut h@the c" m]c %Dj mDt gia %nh hc chJn cch th]c d dLi h?n8 O2u 16n theo d[i

33


38/208

nh)ng %]a con c$a hai gia %nh ny hi chng %Gc Y tu&i, 16n #Z h" nhn th/y%Gc chng c EN v c" c>m Ec hc nhau nh th2 no8 Tuy nhin, hi nh)ng %]acon ny trA thnh 1I m` th hJ #Z + dng hai +h?ng +h+ d6y con hon ton hcnhau nh +h huynh c$a hJ %L + dng %Ii v.i hJ hi hJ cVn nh38 HDt gia %nh r/th@t he v mDt gia %nh r/t d dLi v.i con ci8 HPi ng-i tr.c hi l+ gia %nh %4u

%L c" mDt thi %D %Ii v.i vi5c gio dc con v chU th0 hi5n ra hi con ci hJ ra %-i8ThAi *i% /Bt *Cu # +&ng k lu"t

uan %i0m trong nh)ng n=m cho rCng tr #? #inh nn %Gc nung chi4u8 9:y lth-i gian thi2t l+ *uan h5 gBn g7i v c>m gic an ton cho tr nh #Gi eo d!nh gi)atr v 1I m`8 Ohi4u 1c ti4n 1Ii cho rCng nh vy #Z lm cho tr #au ny h %In v%Vi h3i nhi4u nhng *uan %i0m th-i nay l nh th2 #Z lm cho tr c>m th/y an tonv %Dc l+ h?n8 Tr con d.i mDt tru&i r[ rng hng cBn X lut m l # yuth?ng, gBn g7i v th"i *uen #inh ho6t tIt8

Oh)ng tr em A tu&i ch+ ch)ng l6i hon ton hc8 9" l giai %o6n th v_ hi tr+ht trin c? 1@+ v muIn thch th]c mJi ci Eung *uanh8 Wh@c ch@n tr tu&i nycBn c" X lut nhng m]c %D 1ao nhiu ty thuDc vo t!nh cch c$a tr v #]c ch_u%ng c$a 1I m`8

Tr tr.c hi %Gc Y thng nn hJc mDt cht X lut, c" th0 d.i hnh th]c rU taihoKc n"i nh38 9Ii v.i nh)ng %]a tr *uy +h v hung h=ng th hng d t! no8 W"nh)ng %]a tr vo ngy thi ni %L t/n cng hch %2n th=m m nh th2 th *uy0n#ch ny #Z +ht huy tc dng8

z@t %Bu + dng X lut l mDt *uy2t %_nh r/t c nh:n nhng thng %i5+ ch!nh l nn1@t %Bu mDt cch nh` nhng8 Tr.c hi %Gc Y tu&i th tr !t t3 ra hung h=ng v *u%ng8 Whng chU hnh %Dng mDt cch thi2u F th]c8 .ng dn r[ rng v nh` nhngcho tr l %$, hng cBn +h>i ln g:n ln cIt 8 i5c ny %0 dnh cho giai %o6n #au8

34


39/208

~

%} lu4t J ^y l# +u+ s"ng +\a bHn +h:u h9n

HKc dBu +hBn l.n 1I m` 1i2t nh)ng tnh huIng no #Z t6o %i4u i5n cho con mnh1Dc lD t!nh E/u ra ngoi, vy m nhi4u hi hJ vn th-ng r?i vo nh)ng tnh huIng%" mDt cch v lF8 Tr con tu&i ch+ ch)ng hng +h>i l gio # v4 t:m lF nhngchng hi0u %Gc chng ta8 Whng %Kt #n nh)ng !+ n& #n #ng lm n& tung nIm` nhng n2u chng ta %i tr.c mDt 1.c, hn ngoan v 1nh tnh, nh)ng !+ nZ Eu %i nh 1_ m n.c ma8

Oh)ng ng 1I 1 m` th-i nay c" r/t nhi4u mIi *uan t:m vi5c lm, cc mIi *uan h5,

v nh)ng v/n %4 *uan trJng nh ti4n 16c, nh cNa8 (hng th0 g6t 13 h2t nh)ng mIilo ny nhng chng ta nn h6n ch2 tIi %a nh)ng >nh hAng c" th0 c" c$a nh)ngmIi 1n t:m ny8 Ti chU yu cBu chng ta nhn 1i2t h?n cc tc %Dng t6o nn #c=ng th^ng, nhCm lm h2t #]c mnh %0 trnh nh)ng +hi4n toi cho con mnh8 W" r/tnhi4u cch chng ta c" th0 i0m #ot %Gc tnh huIng8

7ng bci l!ng t,# &t

HDt #I ng-i l.n c] muIn v6ch lPi con mnh8 Ogay c> hi dn con %2n chP ti hm,nhi4u ng 1I 1 m` lc no c7ng nh@c con8 Q Won +h>i nhn vo Ti2n # reeen hi

n"i chuy5n v.i ng /y'S8 QWon +h>i n"i Ein vui lVng'S8 QWon hoanh tay l6i no'S8Q(hng %Gc #- vo % ch?i %"'S8 QOgi th^ng ln'S8 Wh^ng c" g th:n thi5n trongmDt hng h! nh vy v mPi cN %Dng nh3 c$a tr %4u lm cho tnh huIng c=ngth^ng8

(X lut *u i0u nh th2 ny l +h>n tc dng8 WhU cBn ch F %2n nh)ng %i4u ch!nhy2u, *uan trJng nh/t cVn nh)ng ci hc th l- %i8

Tr2nh lW) thang

Ohi4u ng 1I 1 m` c 1m mLi vo nh)ng hnh vi nh3 v nhai %i nhai l6i cho %2n

hi n" trA thnh nh)ng # i2n nh. %-i8J ngi A nh v %]a con chU lm r?i mDt mu 1nh trn th>m8 Th2 l hJ go lnQOhKt ln nhanh' OhKt ngay 13 vo thng rc' Won nh3 ny' Tao %L dKn my ri' Hy#Z 1i2t tay tao'S8

m #ao m mDt mu 1nh l6i lm 16n +h>i n&i trn li %nh O2u 16n l- %i th c"th0 con ch" %L =n *uch mu 1nh %"8

%hi ' )ng +huyn th, qu8n 'i

Tr con *un r/t nhanh nhng 1I m` th hng8 O2u tr lm chuy5n %ng 1_ +h6t th

+h6t ngay lc %" ri tha th] v vui v v.i chng8 m 1I m` m h" *un %i nh)ng# vi5c no %" th #Z gi>m thJ nhanh h?n v +h>i th-ng Euyn ch_u %ng nh)ng

35


40/208

cuDc chi2n tranh t:m lF8 k c=ng th^ng cng cao, tr con cang h %In v gia %nhcng m/t h6nh +hc8

n gin chU lm 1I m` d 1_ t=ng huy2t + v 1_ ung th v c7ng ch^ng gi+ tr+ht tri0n &n %_nh v tIt %`+8

/r0 h F bn pht F bn th2 th6^H bct ging u"ng

Og-i ta n"i nghe nh6c n c" th0 lm cho thi2u nhi muIn hiu v7 v n2u mDt dnsn trum+et %Gc th&i ln th #Z lm cho hng ngn 1inh # %i %4u v chi2n %/u8T?ng t, tr #Ing trong mi tr-ng *u n o #Z 1_ Eo %Dng8 Trong mDt gia %nhm ng-i l.n chNi nhau, tr con %nh lDn v truy4n hnh %Gc mA l.n h2t c th h"m + dng X lut %Ii v.i mDt %]a tr8 k 1nh an v yn lKng tIt cho tr h?n8 Trc EN v #uy ngh tIt nh/t hi hng c" ti2ng n v # Eo trDn A mi tr-ng Eung*uanh8

7ng ha# h)Ht 'ng qu2

o6t %Dng c" t!nh l:y lan v #Z tc %Dng %2n nh)ng ng-i Eung *uanh8 (hi tr controng mDt nh"m fo nhau vui ch?i th %]a con nh3 nh/t c$a 16n c7ng muIn thamgia8 Tr con tu&i ch+ ch)ng r/t th!ch ch?i %a v th!ch th %Gc ch6y v c-i %av.i 1I hoKc m`8 O2u 16n dnh th-i gian chJc ghò v vui ch?i v.i chng th +h>icho chng th-i gian %0 d_u EuIng8

O2u tr %ang h=ng ch?i l6i 1_ 1@t ngi vo 1n =n th tr hng th0 c EN %ng %@ngngay %Gc8 Tr.c gi- tr %i ng$ hng nn ch tr tham gia vo trV ch?i hoKc ho6t%Dng g *u #i n&i v vui nhDn8

m nhau l6i ch?i %a l %i4u tr th!ch lm nh/t8 zI m` th cho l tr ham ho6t %Dngv.i v chng uIng WRca WRla, =n nhi4u # c la v ò ngJt nhng %i4u ny hng%ng8 chU cho tr =n 1nh m~ nh6t v uIng n.c #uIi, tr c7ng vn hi2u %Dngnh th28 O2u 16n muIn c" # yn tnh v thanh 1nh, %ng hu/y %Dng nh)ng %]atr8

Zh@ nh4n +2i /h!ng th tr2nh /hì

W" th0 gi>m thi0u # c=ng th^ng 1Cng cch nhn cuDc %-i v.i tri2t lF ch/+ nhn8 W"nh)ng %i4u E>y ra v.i chng ta v con tr m hng th0 no trnh %Gc8 O2u 16n c"t gin hoKc h2t #]c lo l@ng th chng vn c] E>y %2n8 th2 hLy th giLn v ti2+cn *uan %i0m tri2t hJc c$a %6o \ht8

(hi con 16n 1_ 15nh, tr #Z th]c dy th-ng Euyn vo nNa %m d 16n c" ch/+nhn hay hng8 (hn ngoan nh/t l tranh th$ v 1i2t ?n nh)ng ho>ng th-i gian16n ng$ %Gc, n2u c] on trch hon c>nh th hi c" th-i gian 16n l6i hng th0 ng$%Gc8

Trong vi5c nui d6y con, r/t h" nhn %-i 1Cng con m@t tri2t hJc nhng n2u c] %:m

%Bu vo t-ng th cng v !ch8 ti hng +h>i l 16n c] hoanh tay ngi nhn ni5m

36


41/208

\ht hoKc nhai `o cao #u8 Whng ta cBn mA to m@t ra m nhn, hng +h>i hnh%Dng o o m +h>i #N dng ci %Bu c$a mnh8

puy t+ bt i bt :+hB Tr)ng nh ny +* nhng quy ':nh th"ng nht

Tr con hng th0 #Ing h6nh +hc n2u +h huynh v ng 1 c] chU 1>o cho chng

mPi ng-i mDt i0u8 O2u mDt ngy tr +h6m tDi hoKc t hnh Ec, tr vn 1Ii rIihng 1i2t %i4u chng lm c" +h>i l tDi lPi hay hng8 O2u ng 1I n"i QWon hLy lmth2 ny'S cVn 1 m` th n"i Q(hng %Gc, con +h>i lm cch hcS th X lut #Zch^ng c" tc dng g8

W7ng #Z hng c" gia %nh no m 1I m` l6i hon ton thIng nh/t nhau v4 vi5c nuid6y con8 c" nh)ng *uan %i0m hc nhau nhng chng ta vn cBn +h>i hG+ tcv.i nhau, 1i0u hi5n v + dng mDt cch thIng nh/t X lut %Ii v.i con tr trong gia%nh8

O2u hm nay c>nh #t cho +hf+ van li Ee 1n +h!a tay +h>i l4 %-ng m ngy mai

hJ 1@t giam 16n hi 16n hng li Ee 1n tri, %i4u ny #Z lm cho 16n 1Ii rIi, 1/t anv gin d)8 T?ng t nh vy hi tr con #Ing trong mDt mi tr-ng m cc *uy%_nh hng nh/t *un v lin tc thay %&i8 Tr #Z trA nn gin d) v cu g@t, h"1>o8

HDt #I cK+ vG chng c]ng %Bu v hng tn trJng nhau cht no v th2 c] mPi lBn+ dng X lut v.i tr l hJ cLi lDn nhau8 9]a tr #.m nhn ra # m:u thun v #Z%]ng v4 +h!a mDt ng-i nhCm lm cho # 1/t %ng c$a hJ ln %2n m]c hng th0dung ho %Gc8 (hi c" # hc 1i5t l.n gi)a F i2n c$a 1I v m`, 16n #Z hng chU

1>o g %Gc cho tr cho %2n hi cc 16n %i %2n # tho> thun8Oh)ng ng 1I 1 m` n"ng gin #N dng con mnh nh v7 h! nhCm chIng l6i nhaul vi +h6m *uy4n lGi c$a tr v #Z g:y h6i hn l-ng cho tr8 Theo inh nghi5m c$ati, 1I m` %0 cho con nhn th/y hJ hng thIng nh/t v lGi dng con mnh cho mc%!ch lm t&n th?ng nhau th *uan h5 c$a hJ #Z E/u %i v chia tay l %i4u #.m muDnc7ng #Z E>y ra8

7ng W# !ng b l b,nh @h)ng

zI m` n2u hng %i4u hi0n %Gc con mnh th-ng 1uDc tDi ng-i hc cho v/n %4

c$a hJ8 Ti th-ng nghe hJ n"i QTi hong d6y chu %Gc v 1 n" chi4u chuDng vlm h3ng n"8S i5c ny ch^ng lin *uan g8 z6n hng nn 1uDc tDi ng-i hc, 0c> ng-i ch=m #"c hoKc thBy c gio c$a tr cho # hng hon h>o c$a n"8 #ao, tr c" h> n=ng th!ch nghi mDt cch ~ di5u v.i nh)ng X lu6t hc nhau trongnh)ng tnh huIng hc nhua8 nhin tr nhn ra rCng c" nhi4u gi.i h6n hc nhauvo tu&i tr.c hi %2n tr-ng hoKc %i hJc, nhng nn cho chng 1i2t rCng c" mDtt+ hG+ r[ rng cc *uy %_nh trong nh cBn +h>i tu:n th$ tr.c8

zI m` l nh)ng ng-i g"+ vIn ch!nh v th2 hJ c" >nh hAng v trch nhi5m l.nnh/t %Ii v.i tiu chun hnh vi c$a con ci mnh8

_h5i +* hai ng-i #ci '2nh nhau '-?+

37


42/208

9nh nhau v.i tr con ch^ng !ch g v n"i chung c" th2 trnh %Gc vi5c ny8 9Ii v.itr A tu&i ch+ ch)ng, n2u 16n c" th@ng th 16n c7ng thua A g"c %D no %"8 kau ;+ht, %]a tr #Z *un t/t c> nh)ng chi ti2t c$a cuDc u %> nhng c> ti2ng %ng h#au 1I m` vn cVn m5t 1A h?i hai d mnh l chi2n th@ng8

Ti th-ng nghe cc ng 1I 1 m` n"i QO" c] g:y g& v.i tiS ti lun tr> l-i Qz

c" F n"i l 1 c] +h>i gin d) v.i n"S W" ng. ngn %2n m/y c7ng hi0u %Gc lhng ai l6i c" th0 %nh nhau mDt mnh, giIng nh hng ai nh>y %i5u t=ng mDtmnh %Gc8

z6n 1i2t l hi 16n n&i %o v muIn th@ng con, 2t *u> #Z tu~ thuDc vo +h>n ]ngc$a %Ii tGng m 16n gin8 O2u tr c7ng n&i c?n tam 1nh v m/t i0m #ot th 16n#Z +h>i m@c `t vo cuDc chi2n gi)a cc v #ao8 O2u 16n hng can d hoKc thamgia cuDc chi2n, vy #Z ch^ng c" ai th@ng thua g c>8

WhU mnh 16n c" *uy4n tham gia hoKc trnh hng tham gia cuDc chi2n v.i con

mnh8 zan chU cBn %2n *uBy gi> *uy2t hi2u n6i v +hn nn trong mDt cNa hng1ch ho m *uan #t th #Z 1i2t ng-i tht # 1nh tnh v hn hfo l th2 no8HP hi hch hng c/t ti2ng ca th l+ t]c ng-i +h!a #au *uBy #Z n"i giJng ngJtE.t Q ti Ein lPi l ci li dao r?i ra h3i c! mt ch2 1i2n th]c =n m.i ny %L lm1 1_ th?ng8 Wha 1ao gi- chuy5n ny E>y ra8 Ti #Z 1o co v.i ng cNa hngtrAng8S 16n tin hay hng, l 1I m` 16n c" *uy4n huy2n h!ch hoKc ng=nnga # %Ii %Bu v.i con ci, tu~ thuDc vo +h>n ]ng c$a chng8 9nh nhau v.i trcon ch^ng hc g ch?i tenni# v.i mDt tri da, v th2 tIt h?n nn dnh #]c lc chovi5c &n %_nh huy2t + v duy tr #]c ho, ho h! trong gia %nh8

Nhng +9 +u & l( th*i

Tr con c" Eu h.ng c>m th/y an ton v h6nh +hc hi #Ing trong mDt mi tr-ngc" t& ch]c v trt t8 O2u tr 1i2t hi no +h>i =n, %i ng$, %i hJc th tr c7ng nn 1i2tm]c %D hnh vi m +h huynh cho +hf+8 Tr th-ng thu:n theo ch2 %D #inh ho6t n4n2+, mDt hi c" thay %&i nh =n tr gi-, 1I m` %i cng tc hoKc c" hch l6 %2nth=m th tr #Z c>m th/y 1_ Eo trDn8 z/t c] lc no c" th0 th nn t& ch]c tr.c mJivi5c v cho tr 1i2t tr.c %i4u g #@+ E>y ra v.i chng8 zI m` hng c" 2 ho6ch thcon ci c7ng dZ hng c" 2 ho6ch v cuDc #Ing #Z rIi tung ln8

Nh4n bit nhng ng[i n

OgVi n& A %:y l nh)ng tnh huIng c" th0 dn %2n # +hi4n toi, ch^ng h6n tr r4 rlm cho tr hJc, hng ch_u t@m, hng ch_u %nh r=ng v =n rau tri hoKc hngch_u r-i mDt cNa hng 1n em8 Ohng tnh huIng nh3 c" th0 dn %2n nh)ng hu*u> l.n v v th2 tIt nh/t nn lun trnh nh)ng ngVi n& cVn h?n l +h>i dJn d`+%Ing %& nt8

O2u 16n li l6i v +h:n t!ch mDt cch cng minh vIn li2n nh)ng trV lu c no %"c$a tr, 16n #Z +ht hi5n ra rCng ch^ng c" nhi4u8 WhU c" mDt hai trV c7 nhng 16n

n&i cu v hng %0 F v nhn ra trV %"8

38


43/208

Ly nhn cho rDng h?n, ch F h?n v n@m r[ ch!nh Ec %i4u g !ch th!ch nh)nghnh vi h" a c$a tr %0 tm cch trnh mDt cch hn ngoan8

T+h ++ +* t2+ fng #Hnh #m

Oh)ng M thut d6y tr A tu&i ch+ ch)ng th-ng r/t thnh cng hi %Gc + dng

1Ai nh)ng 1I m` t!ch cc8 Tr.c h2t, 16n +h>i tin vo nh)ng %i4u 16n lm ri n"itht r[ rng v.i con ci8 Ti coi oh?ng +h+ d6y con t!ch cc i0u ny l mDt lo6iv7 h! Q\h>i lm theo cch ny thi'S O" #Z %Gc nh@c %i nh@c l6i trong #ch ny vn2u c" lc no %" X lut hng +ht huy tc dng th hLy li l6i v i0m tra Eemmnh c" chuy0n giao thng %i5+ ny mDt cch r[ rng hay hng8 Ly nh., nh)ng1I m` l6c *uan l nh)ng con ng-i m6nh mZ'

Nh4n bit nhng u hiu ti8u ++

/t d tri2t lF v4 vi5c lm mDt ng-i 1I hoKc m` t!ch cc ;q nhng trong thc t2%i4u ny hng d8 HPi hi gK+ h" h=n th ch) Qhng'S th-ng %Gc dng th-ng

Euyn8 c mJi vi5c trA nn *u t5, mPi ngy #Z trA thnh mDt cuDc chin %/u tiucc v.i Q(hng8S Q9ng,S QThi %iS ri z.+' ua mDt ngy nh th2, 1I m` %:mchn n>n v 1un +hi4n8 (hi l ch:n %2n gi-ng ng$, hJ ngh QHnh c" n"i %Gc%i4u g tIt %`+ c> ngy hm nay hng nhU m 1I m` chU l vy thi #ao 9ng lZmnh nn dng dng c trnh thai'S Ohng muDn *u ri'

H@c `t vo tnh th2 tiu cc nh th2 r/t d lm 1I m` thay %&i *uan %i0m v4 mJivi5c8 kng hm #au hJ l6i thA di %"n nh 1nh minh v ngh Qm nay thCng nh"c#Z lm %i4u ti t5 g tr.c tin %:yS

HDt M thut c" !ch nh/t m ti tng 1i2t l M thut %Gc #N dng th-ng Euyntrong gia %nh nh)ng %]a tr tn tt8 Ogay hi nghe tin E/u v nhn th/y nh)ng d/uhi5u 1i *uan, 1I m` nhanh ch"ng t!ch cc tm ra nh)ng %i0m tIt A tr8 J tm hi0unh)ng M n=ng, +hm ch/t tIt v hi %L +ht hi5n %Gc, nh)ng ci ny #Z %Gc vunE.i v.i hi vJng c]u v.t nPi th/t vJng v u m 1ao trm gia %nh hJ8

O2u 16n c" nh)ng %]a con A tu&i ch+ ch)ng d-ng nh lc no c7ng c ENch^ng ra g, hLy thay %&i cch nhn v c" tm nh)ng %i0m tIt8 Ti %ng F rCng c"nh)ng %]a tr c EN h$ng hi2+ %2n nPi +h>i dng mDt tr! t?nge tGng +hong+h m.i th/y r[ nh)ng g m chU trng t Ea m.i c" v tIt %`+8 .i nh)ng %]a trh" 1>o nh/t, hLy 1@t %Bu 1Cng cch thAng cho nh)ng ci gBn tIt, g@ng tm cchE:y dng mDt thi %D t!ch cc v cng v.i vi5c ny l mDt lIi d6y con hi5u *u> h?n8

WI g@ng c" thi %D t!ch cc h?n l %i4u tIt nhng hng +h>i d8 y 16n nn c"1.t tiu cc %i' 4 l:u v4 di th c7ng c" tc dng t?ng t8

Z* nhng #)ng '?i h?@ lA

Ti tin rCng nh)ng v/n %4 l.n m chng ta +h>i %Ii mKt #Z hng cVn n2u chng ta1i2t mong %Gi mDt cch hG+ lF h?n8 k tht l %]a tr Y tu&i hng th0 no c ENnh ng-i l.n8

Whng ta %L th>o lun hnh vi 1nh th-ng c$a tr con tu&i ch+ ch)ng trongch?ng {, v th2 16n hng nn hi0u #ai v4 %i4u ny8 WI g@ng %i4u chUnh ci nhn

39


44/208

c$a mnh v nui d6y con v.i nh)ng mong %Gi hn ngoan h?n8 HDt #I %Kc %i0mc$a tr con tu&i ch+ ch)ng th-ng dn %2n m:u thun %Gc 1n %2n d.i %:y

L# b7a bn & b #i thO

z>n ch/t c$a tr con l n o, d? 1n v +h +hch8 O2u %Gc cho +hf+ t r"t

n.c, chng #Z lm %& EuIng #n8 o nh)ng ngy ma, tre mang 1n v %/t vonh m hng them mng %2n chuy5n th>m nhan mnh l lo6i %@t nh/t8 Whngch^ng 1i2t t! g v4 h5 thIng ti4n 16c v nh)ng gi tr_ hc c$a ng-i l.n8 m 10mDt ci ly v mDt chi2c 1nh thuX tinh v gi %Ii v.i tr ch^ng c" g hc nhau8 Wonch" cng tr yu u =ng ^ng vng ch6y v % trang tr! *uF gi trong thay tr #Z 1i2nthnh m. thuX tinh8

Tr con hng mu m, chng chU 1Ic %ng, thi2u F th]c v hay g:y ra tai n6n8 O2u1y 1i5n % %6c *uF trong tBm v.i c$a tr th nn t trch mnh n2u chng 1_ v8

L# h`ng ' +h9i

Q(hng nn cho con ch?i % ch?i %@t ti4n v tr th!ch %+ +h v lm h3ng % ch?i8WhU cBn mua % ch?i 14n v hng *u %@t8 9i hi ch?i v.i cuDn gi/y tr@ng mchng l6i th/y th h?n l m. % ch?i cao c/+ 1Cng nha tIt8

n l-?t b"

92n cuIi 1u&i chi4u th tr %L chn ch?i v.i m` n"8 th2 hi nghe ti2ng Ee c$a 1I ltr chm ln ngay8 Whng #n #ng c" #]c lc m.i cho vi5c ch?i %a v.i ng 1I mhng h4 1i2t 1I %ang m5t #au mDt ngy di v/t v> v cng vi5c v 1I muIn ngi%Jc 1o, Eem truy4n hnh hoKc n"i chuy5n v.i me8 Tht hng d nhng ng 1I+h>o cI nhn cuDc %-i 1Cng %i m@t c$a con mnh v dnh cho chng mDt ho>ngth-i gian ngay hi v4 %2n nh8 Tr mong c" %i4u ny v #Z hng vui n2u 1_ t chIi8

Trung th+

Tr A tu&i ch+ ch)ng cha +ht tri0n %Gc +hm ch/t trung thc d %:y l +hmch/t hng th0 thi2u %ooi# v.i vi5c trA nn thnh cng trong th2 gi.i c$a ng-i l.n8Tr hng ngBn ng6i chU ta mu da hc hoKc huy2t tt c$a ng-i hc, 0 c> i0ut"c hoKc nft mKt tr cho l d #G8 O2u %Gc m-i %i =m m mang theo con th %ngtrch con hng t2 nh_ hi n" 1>o th]c =n dA8 Tr hng 1i2t cch n"i dIi c" ngh5

thut nh ng-i l.n nn n" n"i th^ng tuDt cho mJi ng-i nghe8

Whng ta hng cBn 1i2t c" nn d6y tr n"i dIi hng v ng-i l.n c" cBn +h>i n"idIi hng8 th2 no hi l.n ln, tr c7ng +h>i hJc cch c EN c$a ng-i l.n m.ic" th0 ho hG+ %Gc8

TrG +)n @h5n 2nh ng!i nh +\a bHn

WuDc #Ing #Z d ch_u h?n n2u 16n #Ing trong mDt ngi nh %Gc thay %&i cho +hhG+ v.i #inh ho6t c$a tr A tu&i ch+ ch)ng8 9:y l vi5c cBn +h>i lm ngay #au hitr %Gc mDt tu&i v tr #Z 1@t %Bu di chuy0n nhi4u v tV mV, ty my ch:n tay ch]

hi2m hi A yn mDt chP8 Ti %L th/y mDt #I ng 1I 1 m` 1V Eung *uanh nh %0

40


45/208

h>o #t tBm v.i c$a con nhCm 1y 1i5n % %6c trong nh #ao cho %>m 1>o an tonnh/t cho tr8 Oh th2 c7ng h?i *u nhng # an ton c$a tr r/t *uan trJng8

Nhng &i+ &et &nh & s sf@ ' ng!i nh #9 -c+

(hi nh)ng vG chng m.i c.i dJn 1o nh m.i, hJ th-ng th!ch 1y 1i5n nh)ng vt

*uF ngang tBm v.i c$a tr con8 Tht d 1_ #Ic hi tr con Eu/t hi5n v m" tay vo 1/t~ vt g, Eo tung c=n nh8 9:y l lc cBn #uy ngh l6i8

Ohi4u ng 1I 1 m` cI ch/+ v.i thi %D rCng QWhng ta c" *uy4n v tr +h>i nghetheo chng ta8S O2u 16n c] %Kt % n) trang h@+ n?i v hng cho chng #- vo,thm ch! %nh %Vn tr hi chng #-, tr #Z hng m" tay vo n)a8 Tuy nhin, tIt h?nnn c/t nh)ng % %6c *uF %i ri dBn dBn hi tr l.n h?n th l6i 1y 1i5n8 O2u hng%i4u chUnh theo #inh ho6t c$a tr, +h huynh c] +h>i dn m@t canh chng8 9:y lnh c$a 16n, vy 16n +h>i lm #ao %0 %Gc th giLn mDt cht8

ThWn +aj /h)a +i & nhng /hu +#

O2u 16n c" mDt %]a con th!ch +h +hch v nhanh nh`n th hng +h>i chU nn #@+E2+ l6i nh cNa m c"n +h>i #@+ M lng h?n8 W/t nhng % d v ln trn caohoKc trong t$ !n8 O2u c" th>m tr@ng th nn c/t %i8 Wi chIt c$a t$ 12+ %ng dao nal6i8 WVn t$ no muIn cho tr ch?i v hm +h th hng cBn h"a8 T$ %ng tri c:y,rau *u> th tr #- %Gc, nhng n?i %Kt % thuX tinh, vt nhJn, 1Dt giKt v cc ch/tho +hm +h>i tuy5t %Ii hng %0 tr %ng %2n8

W" th0 #N dng lo6i 1=ng eo m chU ng-i l.n m.i g %Gc %0 dn nh)ng cNa t$nguy hi0m n"i trn8 92n mDt lc no %" tr #Z hi0u %Gc v #ao 16n lm th28

Thu th4@ ' tr)ng t\ lHnh nu +Mn

Ohi4u 1I m` h3i ti c:u h3i m hJ cho l h2t #]c *uan trJng Qm #ao 1c # ng=ncon mnh l/y % =n trong t$ l6nh raS 9?n gi>n l %ng %Kt % =n vo %"8 T]c lnh)ng th] no hng muIn tr l/y v lm h3ng th %ng 13 vo t$ l6nh

W" th0 gi) cho tr hng mang % trong t$ l6nh ra ngoi 1Cng mDt M thut %?n gi>n8ng mDt d:y cao #u lo6i dng 1uDc hng ho v 1uDc vo *uanh t$8 Oh vy 16n#Z c" mDt ci cNa t$ lV Eo chU cho +hf+ mA ra mDt ho>ng cch nh3 v #Z h+f l6ingay tr.c hi tr _+ l/y % =n ra8 Oh th2 1I m` v:n l/y %Gc nhng tr chU %Gc

t+ th0 dc v.i cnh cNa t$ m thi8 O2u hng c" lo6i d:y ny th dng d:y thng,dng 1=ng eo dn hoKc nhft mDt mu gP vo c6nh cNa c7ng c" tc dng t?ng t8

trang 'i#j /W# & nhng fng +f ' lHi &t 9 /h!ng ty '-?+

Ohi4u %]a tr c" ti ho6 #, nh/t l ti 1i #?n ln gh2, #n nh v i2ng8 On %Kt %trang %i0m, em v nh)ng dng c %0 l6i v2t d? hng ty %Gc ngoi tBm v.i c$atr8 zt c" mc hng ty %Gc c7ng +h>i c/t vo chP an ton nh/t8

Nhng ' 'H+ nguy hi#j +* /nh & ' +h9i s+ nhn8

Oh c" cNa #& hoKc cNa ch!nh th/+ lm 1Cng !nh th #Z r/t nguy hi0m cho tr8 O2ulm v !nh tr #Z 1_ th?ng, %Kc 1i5t n2u tr tng c> chi2c Ee vo chi2c cNa !nh

41


46/208

hng c" hung8 TIt nh/t +hBn c" !nh nn lm cao h?n g@n hung v dng !nh anton hi c" th08

On l@+ & c@m %i5n an ton v tr con r/t m ch?i v.i & %i5n8 ngoi hD+ %ng ccmIi nIi nn l@+ ci ng@t m6ch, nh th2 nh con 16n c" nhft chi2c `+ t"c vo myn.ng 1nh m~ th chu vn hn

Documents

Tam Ly Tuoi Chap Chung - Toddler Taming