ÇÖZÜMLÜSORU BANKASI

TARİH

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

ÖABT YAYINLARI

Genel Yayın YönetmeniSavaş DOĞAN

Genel Yayın Yönetmen YardımcısıArzu ALAN

YazarlarHüseyin EVGİN ve Komisyon

Alan EğitimiGazi KARABULUT

Nuray KILINÇ

ISBN978-605-308-364-1

Sayfa DüzeniAYMİR Yayınevi Dizgi Birimi

Baskı TarihiAnkara 2017

BASKIBirleşik Matbaacılık

5619 Sok. No: 1 Çamdibi/İZMİR

Tel: 0232 433 68 66

İletişim Adresi

Serhat Mah. Mehmet Akif Ersoy Cad. No: 33

Yenimahalle / ANKARA

Cep: (0549) 435 3355

kurumsal@lideryayin.comwww.lideryayin.com

© COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ

Yayım Hakkı

Bu kitabın her türlü yayım hakkı Aymir Yayın Basım Dağıtım Ltd. Şti.’ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hü-kümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz.

BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.

Değerli Öğretmen Adayları;

Milli Eğitim Bakanlığı her yıl öğretmen ihtiyacını, adayların KPSS sonuçlarına göre yap-tığı atamalarla sağlamaktadır. Atamalarda referans alınan başarı puanları üç farklı testin sonuçlarına göre elde edilmekte ve adayların KPSS-121 puanı hesaplanmaktadır.

KPSS -121 puanı aşağıdaki bölümler ve ağırlıklandırmalardan oluşmaktadır:

Genel Yetenek Testi % 15

Genel Kültür Testi % 15

Eğitim Bilimleri Testi % 20

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi % 50

Atama puanlarında en büyük etkiye sahip olan Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi’nin genel yapısını Eğitim Fakültelerinde verilmekte olan akademik müfredat, ilgili alanının öğre-tim programı ve öğretim yöntemleri oluşturmaktadır.

Lider Yayınları olarak adayların sınava hazırlık sürecini en iyi şekilde değerlendirmeleri-ni sağlamak amacıyla alanında uzman yazar kadromuz tarafından sınavın kapsamı, aka-demik yapısı ve soru tarzlarına uygun, farklı bir bakış açısı geliştirecek özgün yayınlar hazırlamanın gururunu yaşıyoruz.

Kitabın hazırlanmasında ve yayımlanmasında desteğini esirgemeyen dizgi bölümü sorumlusu Zeliha DEMİRKAYA’ya ve kurumsallaşma koordinatörümüz Engin POLAT’a teşekkür ederiz.

Tüm adayların yaşamında ve eğitim sürecinde başarı dileklerimizle...

Genel Yayın YönetmeniSavaş DOĞAN

SUNU

Tarih Metodu / Test - 1 .............................................................................................................................................3Tarih Metodu / Test - 2 ...........................................................................................................................................10Tarih Metodu / Test - 3 ...........................................................................................................................................16Tarih Metodu / Test - 4 ........................................................................................................................................... 23Tarih Metodu / Test - 5 ........................................................................................................................................... 32

Eski Çağ Tarihi / Test - 1 ........................................................................................................................................ 41Eski Çağ Tarihi / Test - 2 ........................................................................................................................................ 47Eski Çağ Tarihi / Test - 3 ........................................................................................................................................ 54Eski Çağ Tarihi / Test - 4 ........................................................................................................................................ 62Eski Çağ Tarihi / Test - 5 ........................................................................................................................................ 70Eski Çağ Tarihi / Test - 6 ........................................................................................................................................ 78Eski Çağ Tarihi / Test - 7 ........................................................................................................................................ 84

İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 1 ................................................................................................................ 93İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 2 .............................................................................................................. 100İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 3 .............................................................................................................. 107İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 4 .............................................................................................................. 115İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 5 .............................................................................................................. 122İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 6 .............................................................................................................. 129İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 7 .............................................................................................................. 135İslâmiyet Öncesi Türk Tarihi / Test - 8 .............................................................................................................. 142

Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 1 ........................................................................................................................... 149Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 2 ........................................................................................................................... 155Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 3 ........................................................................................................................... 162Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 4 ........................................................................................................................... 168Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 5 ........................................................................................................................... 175Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 6 ........................................................................................................................... 182Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 7 ........................................................................................................................... 189Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 8 ........................................................................................................................... 196Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 9 ........................................................................................................................... 204Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 10 ......................................................................................................................... 211Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 11 ......................................................................................................................... 218Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 12 ......................................................................................................................... 225Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 13 ......................................................................................................................... 232Orta Çağ İslâm Tarihi / Test - 14 ......................................................................................................................... 240

Osmanlı Tarihi / Test - 1 ....................................................................................................................................... 247Osmanlı Tarihi / Test - 2 ....................................................................................................................................... 256Osmanlı Tarihi / Test - 3 ....................................................................................................................................... 264Osmanlı Tarihi / Test - 4 ....................................................................................................................................... 270Osmanlı Tarihi / Test - 5 ....................................................................................................................................... 278Osmanlı Tarihi / Test - 6 ....................................................................................................................................... 287Osmanlı Tarihi / Test - 7 ....................................................................................................................................... 296Osmanlı Tarihi / Test - 8 ....................................................................................................................................... 304Osmanlı Tarihi / Test - 9 ....................................................................................................................................... 314Osmanlı Tarihi / Test - 10 ..................................................................................................................................... 324Osmanlı Tarihi / Test - 11 ..................................................................................................................................... 334Osmanlı Tarihi / Test - 12 ..................................................................................................................................... 343

İÇİNDEKİLER

Osmanlı Tarihi / Test - 13 ..................................................................................................................................... 351Osmanlı Tarihi / Test - 14 ..................................................................................................................................... 359Osmanlı Tarihi / Test - 15 ..................................................................................................................................... 369Osmanlı Tarihi / Test - 16 ..................................................................................................................................... 378

Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 1 ................................................................................................................. 387Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 2 ................................................................................................................. 395Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 3 ................................................................................................................. 401Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 4 ................................................................................................................. 407Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 5 ................................................................................................................. 414Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 6 ................................................................................................................. 422Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 7 ................................................................................................................. 429Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 8 ................................................................................................................. 436Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 9 ................................................................................................................. 443Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 10 ............................................................................................................... 450Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 11 ............................................................................................................... 458Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 12 ............................................................................................................... 466Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 13 ............................................................................................................... 472Türkiye Cumhuriyeti Tarihi / Test - 14 ............................................................................................................... 480

Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 1 .............................................................................................. 491Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 2 .............................................................................................. 498Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 3 .............................................................................................. 506Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 4 .............................................................................................. 514Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 5 .............................................................................................. 523Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 6 .............................................................................................. 530Orta Çağ’dan 20. Yüzyıla Dünya Tarihi / Test - 7 .............................................................................................. 539

20. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 1 .......................................................................................................... 55120. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 2 .......................................................................................................... 55820. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 3 .......................................................................................................... 56520. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 4 .......................................................................................................... 57320. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 5 .......................................................................................................... 58120. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 6 .......................................................................................................... 59020. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 7 .......................................................................................................... 59820. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 8 .......................................................................................................... 60720. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 9 .......................................................................................................... 61620. Yüzyıl Türk ve Dünya Tarihi / Test - 10 ........................................................................................................ 626

Alan Eğitimi / Test - 1 ...........................................................................................................................................635Alan Eğitimi / Test - 2 ...........................................................................................................................................643Alan Eğitimi / Test - 3 ........................................................................................................................................... 652Alan Eğitimi / Test - 4 ........................................................................................................................................... 662Alan Eğitimi / Test - 5 ...........................................................................................................................................670Alan Eğitimi / Test - 6 ...........................................................................................................................................678Alan Eğitimi / Test - 7 ...........................................................................................................................................686Alan Eğitimi / Test - 8 ...........................................................................................................................................693Alan Eğitimi / Test - 9 ........................................................................................................................................... 702Alan Eğitimi / Test - 10 ......................................................................................................................................... 709Alan Eğitimi / Test - 11 ......................................................................................................................................... 716Alan Eğitimi / Test - 12 ......................................................................................................................................... 723

Tarih MetoduBölüm

ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

3LİDER YAYINLARI

SORULAR

Tarih Metodu / Test - 1

1. Devletlerin Tarihi; † Fetih ve kuruluş, † İktidarın tekelleşmesi, † Ekonomik ve kültürel gelişmelerin hızlanması, † Kendini üstün görme † Çöküş

olmak üzere beş döneme ayıran tarih felsefe-cisi aşağıdakilerden hangisidir?A) İbni HaldunB) Sigmund FreudC) İbni BatutaD) PlatonE) İbni Bibi

2. İngiliz Tarihçi Edward Carr “Tarih nedir?’’ sorusuna cevabım şu olacaktır: “Tarihçi ile olgular arasında kesintisiz bir karşılıklı etkileşim süreci, bugün ile geçmiş arasında bitmez bir diyalogdur.’’ demiştir.Yalnız bu bilgilere göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?A) Tarihi olaylar tekrarlanamaz.B) Günümüz olaylarının açıklanmasında geçmiş,

önemli bir yere sahiptir.C) Tarihi olaylar yaşandığı dönemin değer yargı-

larını yansıtır.D) Geçmişteki olayların maddi ve manevi neden-

leri vardır. E) Tarihi olaylarda deney ve gözlem yapılamaz.

3. Annales Ekolü’ne mensup önemli bir bilim insanı-dır. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu onun tarihçiliğin-de önemli bir noktayı teşkil eder.Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar isimli kita-bın da yazarı olan Türk bilim insanı aşağıdaki-lerden hangisidir?A) Ahmet Refik AltınayB) Halil İnalcıkC) Mehmet Fuat KöprülüD) İsmail Hakkı UzunçarşılıE) Osman Turan

4. Toplumda birlik ve beraberlik duygusunun gelişti-rilmek istendiği, kahramanlıkların ön plana çıka-rıldığı tarih yazım türüne “Öğretici Tarih’’ denilir.Aşağıdakilerden hangisi öğretici tarih yazarla-rındandır?A) HeredotosB) ThunkydidesC) KepplerD) DiderotE) Plutharkos

TARİH Tarih Metodu / Test - 1

LİDER YAYINLARI4

5. Ekspresyonist tarih anlayışının kurucuların-dan olan ve tarihi “birbiriyle ilişkisi ve anlamı olmayan bir yığın tesadüfi olaylar’’ diye tanım-layan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?A) Theodor LessingB) Rene DescartesC) Auguste ComteD) Thomas AquinasE) John Locke

6. Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu cihat, gaza gibi ideolojik değerlerle değil ganimet elde etmek, maddi ve siyasi güç kazanmak gibi somut değerlerle açıklanabileceğini belirten Osmanlı tarihçisi aşağıdakilerden hangisidir?A) Bernard LewisB) Mehmet Fuat KöprülüC) Collin İmberD) Halil İnalcıkE) Ömer Lütfi Barkan

7. Tarih için; “Geçmişten bize ulaşan, günümüz-de ortaya çıkan tenkitçi ve yorumcu bir anla-yışla incelenen kalıntılardır.’’ diyen Amerikalı tarihçi aşağıdakilerden hangisidir?A) Bernard LewisB) Antonia FraserC) Donald NicolD) Antony SuttonE) Frederick Jackson Turner

8. Tarih yazım türleri arasında her türlü duygu-sal unsuru reddeden anlayış aşağıdakilerden hangisidir?A) Öğretici tarihçilikB) Sosyal tarihçilikC) Rivayetçi tarihçilikD) Sosyolojik tarihçilikE) Din tarihçiliği

9. Tarihi, “Geçmişten bize ulaşan, günümüzde ortaya çıkan tenkitçi ve yorumcu bir anlayışla inceleyen kanıtlar’’ olarak nitelendiren ünlü ta-rihçi aşağıdakilerden hangisidir?A) Edward Gibbon B) Lawrence JamesC) Edward CarrD) Jackson TurnerE) Rene Descartes

10. Tarih biliminin ilişkili olduğu bilim dalları ile il-gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?A) Coğrafya bilimi, kendi prensiplerini kullanarak,

geçmişteki zaman dilimlerini araştırma konusu yapan Tarihi coğrafya disiplinini üretmiştir.

B) Felsefe, tarihçiye doğru düşünme yollarını aç-tığı gibi; tarih içinde diğer insanların düşünüş tarzlarını da kavratır.

C) Etnoloji toplumları sistematik bir tahlile ve sos-yal kanunları incelemeye tabi tutarken, tarihi bir laboratuvar olarak kullanır.

D) Antropoloji, tarih içinde insanın yaptıkları, üret-tikleri ve davranışları ile ilgilenir.

E) Arkeoloji, hem insan bedeninin kalıntılarını, hem de insanın yaptıklarını, ürettiklerini ve kul-landıklarını inceler.

TARİH Tarih Metodu / Test - 1

5LİDER YAYINLARI

11. Bergamalı Muhyiddin Ebû Abdillâh Muham-med b. Süleyman el-Kâfiyecî’nin “el - Muhtasar fî İlmi’t- Tarih” adlı eseri aşağıdaki hangi tarih anlayışının eseridir?A) Neden-nasılcı tarihB) Rivayetçi tarihC) Şehir tarihiD) Öğretici tarihE) Menakıbnâme

12. Sosyolojik Yöntemin Kuralları adlı kitabında, bilim dışında oluşmuş olan kavramların kulla-nılmasından özenle kaçınılmasını ve sıradan insanın zihninde hüküm süren temelsiz değer-lerden kendini özgürleştirmesi gerektiğini be-lirten bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?A) Auguste ComteB) Karl MarxC) Emile DurkheimD) Max WeberE) Thomas Hobbes

13. Yorumlayıcı sosyal bilim, 19. yüzyılda ortaya çıkan aşağıdaki hangi kavram ile ilişkilidir?A) Yorum bilgisiB) Diyalektik C) PozitivizmD) Sosyolojik yöntemE) Pragmatik yöntem

14. “İdeal tipi” belirli bir tarihsel dönemde ortaya çıkan olayları analiz etmek amacıyla araştır-macının gerçeklik hakkında sahip olduğu ka-nıtlara ve gözlemlere dayanarak geliştirdiği yöntemsel araç olarak tanımlayan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?A) Karl MarxB) Thomas HobbesC) Max WeberD) Emile DurkheimE) Auguste Comte

15. Görünen değil, görünenin ardındaki bilgiye ulaşmayı amaçlayan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?A) Pozitivist sosyal bilim yöntemiB) Yorumlayıcı sosyal bilim yöntemiC) Subjektif analiz yöntemiD) Eleştirel sosyal bilim yöntemiE) Akılcı çözümleme yöntemi

16. Antikçağ’da papirüsler üzerine yapılmış kayıt-ları inceleyen ve bunları tarih araştırmalarında kullanabilecek hale getiren “Eskibatı tarihi te-mel bilimi” aşağıdakilerden hangisidir?A) PapirolojiB) ArkeolojiC) NümizmatikD) ArkeometriE) Antropoloji

TARİH

LİDER YAYINLARI6

17. † İslâm dünyasının dili, tarihi, edebiyatı ve kültü-rüyle ilgili maddeleri ihtiva etmektedir.

† Farsça olarak yayınlanmaktadır. † Bugüne kadar on yedi cilt yayınlanmıştır. † Yayını devam etmektedir. † Tercümesi devam etmektedir.

Özellikleri verilen ansiklopedi aşağıdakilerden hangisidir?A) Encyclopaedia of İslamB) Dâ’iretu’l-Ma’ârif-i TeşeyyuC) Dâ’iretu’l-Ma’ârif-i Bozorg-i İslâmîD) Dânişnâme-yi Cihân-i İslâmE) Dânişnâme-yi Edeb-i Fârsî

18. Aşağıdakilerden hangisi Orta Çağ İslâm dün-yasıyla ilgili başlıca jeneoloji kitapları bulunan isimlerden biri değildir?A) Stanley Lane-PooleB) Halil EdhemC) Eduard von ZambaurD) Clifford Edmund BosworthE) Marc Bloch

19. Aşağıdakilerden hangisi verdikleri dakik bilgi-lerle tarih araştırmacıları için en güvenilir kay-nak türleri arasında yer almaktadır?A) Nümizmatik kaynaklarB) Epigrafik kaynaklarC) Edebi kaynaklarD) Papirolojik kaynaklarE) Arkeometrik kaynaklar

20. Orta Çağ İslâm dünyasına ait günümüze ula-şan en eski orijinal fermânlar aşağıdaki dö-nemlerden hangisine aittir? A) Emevîler ve GaznelilerB) Selçuklular ve EyyubilerC) Gazneliler ve FatımilerD) Karahanlılar ve EmevilerE) Fâtımîler ve Eyyubîler

ÇÖZÜMLEMELER

7LİDER YAYINLARI

TARİH

Tarih Metodu / Test - 1

1. Soruda bahsedilen kişi ünlü İslam tarihçisi İbn Haldun’dur.

2. İngiliz Tarihçi Edward Carr’ın “Tarih nedir?’’ soru-suna verdiği cevapta geçen “ Bugün ile geçmiş arasında bitmez bir diyalogdur.’’ ifadesinden “ Günümüz olaylarının açıklanmasında geçmiş, önemli bir yere sahiptir.’’ yargısına ulaşılabilir.Tarih bilimi ile ilgili diğer şıklardaki yargılarda doğ-rudur. Ancak İngiliz Tarihçi Edward Carr’ın cevabı ile bu bilgilere ulaşılamaz.

3. Soruda özellikleri verilen bilim insanı Fuat Köp-rülü’dür. Fuat Köprülü ordinaryüs unvanını almış bir tarihçidir. Arapça, Fransızca ve Farsçayı bilen tarihçi, çalışmalarını rahatlıkla yapma imkanı bul-muştur. Hem edebiyat hem de tarih alanında kıy-metli eserler meydana getirmiştir.

4. Heredotos “hikayeci tarih’’ anlatımının öncüsüdür. Thunkydides: Eski Yunan tarihçisi, bilimsel siyasi tarihçiliğin öncüsü olarak tanınır.Diderot “Aydınlama Çağı’’ ünlü ansiklopedi yaza-rıdır. Keppler, Alman gök bilimci, fizikçi ve matematik-çidir.Plutharkos ise “Öğretici Tarih’’ temsilcilerindendir.

5. Ekspresyonist tarih anlayışının kurucularından olan ve tarihi “birbiriyle ilişkisi ve anlamı olmayan bir yığın tesadüfi olaylar’’ olarak tanımlayan bilim insanı Theodor Lessing’dir.

6. Soruda bahsedilen tarihçi Collin İmber’dir.

7. Tarih için; “Geçmişten bize ulaşan, günümüzde ortaya çıkan tenkitçi ve yorumcu bir anlayışla in-celenen kalıntılardır.’’ diyen Amerikalı tarihçi Fre-derick Jackson Turner’dir.

8. Sosyal tarihçilik, tarihin ders verme gibi bir ama-cının olmadığını ifade etmektedir. Buna karşın, neden-sonuç ilişkileri maddi esaslara dayandırıl-maktadır. Sosyal tarihçilik, toplumsal kurumların tarihsel dönüşüme katkıları üzerinde durmaktadır.

9. Tarihi, “Geçmişte bize ulaşan, günümüzde ortaya çıkan tenkitçi ve yorumcu bir anlayışla inceleyen kanıtlar’’ olarak niteleyen ünlü tarihçi Amerikalı F. Jackson Turner’dir.

TARİH Tarih Metodu / Test - 1

LİDER YAYINLARI8

10. Tarihin diğer bilimler ile ilişkisi şöyledir: † Coğrafya: Kendi prensiplerini kullanarak, geç-

mişteki zaman dilimlerini araştırma konusu ya-pan Tarihi coğrafya disiplinini üretmiştir.

† Kronoloji ve Takvimler: Tarih araştırmaların-da olayın geçtiği mekân kadar zaman da çok önemlidir. Her olayı kendi zamanını şartların-da ele alarak izah etmek tarihteki temel kural-lardandır.

† Felsefe: Tarihçiye doğru düşünme yollarını açtığı gibi; tarih içinde diğer insanların düşü-nüş tarzlarını da kavratır. Tarih Felsefesi ise, tarih boyunca meydana gelen düşünce biçim-lerini ve birbiri ile olan ilişkileri ortaya koyarak; tarihçinin mukayese yapmasına ve en önemli-si felsefenin sağlar.

† Sosyoloji: Toplumları sistematik bir tahlile ve sosyal kanunları incelemeye tabi tutarken, tarihi bir laboratuvar olarak kullanır. Tarihçi, toplumsal olayları, hatta bireysel davranışları açıklamak için sosyolojinin birikimini kullan-mak zorundadır.

† İktisad: Birçok tarihi hadise iktisadi faktörler ile izah edilebilir. Bu durumda tarihçi iktisadî kanunları ve onların olaylara nasıl yön verdi-ğini bilmek zorundadır. Yoksulluğa bağlı bir is-yan hareketini inceleyen bir tarihçi, o toplumun refah düzeyini ve isyana varan süreçteki fiyat hareketliliklerini ancak iktisat kurallarından ya-rarlanarak inceleyebilir.

† Antropoloji: Tarih içinde insanın yaptıkları, ürettikleri ve davranışları ile ilgilenir.

† Arkeoloji: Hem insan bedeninin kalıntılarını, hem de insanın yaptıklarını, ürettiklerini ve kullandıklarını inceler. Antropolojiye kaynak sağladığı gibi tarihin anlaşılmasına da yardım-cı olur.

† Etnoloji veya Etnografi: Halkları ve onların örf ve adetlerini kısaca kültürlerini inceleme konusu yapan bilim dalıdır.

† Sanat Tarihi: İnsanlığın varoluşundan gü-nümüze kadar geçen evrede her türlü sanatı araştırma konusu yapan Sanat Tarihi, toplum-ların sanat, estetik ve kültürel gelişimini ortaya koyarak Tarih’e katkılar sağlar.

† Epigrafi: Asırlar içinde tahribata uğramış kita-belerin tamamlanarak okunması için paleogra-fi ve filoloji bilimlerinden istifade edilir.

† Paleografya ve Diplomatik: Paleografya eski yazı/lar anlamına gelen Tarihçi araştıracağı döneme göre; o uygarlıklardan bize ulaşan ka-lıntılar, tabletler üzerindeki yazıları ve kullanı-lan dili bilmekle yükümlüdür. Bu yazıların farklı dönemdeki uygulanışlarını ve hususiyetlerini paleografya bilimi ortaya koymaktadır.

† Metroloji: Ölçü, tartı bilimi anlamına gelmek-tedir. Dönemsel ve bölgesel ölçü-tartı araçla-rını ve bugünkü karşılıklarını bilmek bir tarihçi-nin görevleri arasındadır.

† Nümizmatik: İslam ve Osmanlı tarihinde “meskûkat” olarak bilinen paraların bilim dalı-dır. Tarih içinde basılan paraların incelemesini yapar.

† Yer Adları: Yer adları hâlâ bağımsız bir disiplin olarak gelişmemiştir. Ancak tarih araştırmaları için vazgeçilmez alanlardan bir tanesidir. Ta-rih boyunca meydana gelen yerleşim alanları-nın, kullanılan yol güzergâhlarının, otlakların, savaş meydanlarının ayrı ayrı isimleri bulun-maktadır. Tarihçi belli bir mantık çerçevesinde bu isimlendirmeleri nasıl yapıldığını öğrenmek veya tahmin etmek zorundadır.

11. Araştırıcı (Neden nasılcı) Tarih: Modern tarih yazımında etkin olan tarzdır. Tarihi bir olayı in-celerken, olayın gerçek şekline ulaşmada daima “neden-nasıl” sorularını soran tarih yazımı türü-dür. İslam dünyasında, İbn Haldun (1332-1406) eserlerinde; olayları irdelemeyi tarihin merkezine oturtur.İbn Haldun’un çağdaşı Bergamalı Muhyiddin Ebû Abdillâh Muhammed b. Süleyman el-Kâfiyecî el - Muhtasar fî İlmi’t- Tarih eserinde (1386-1474) de aslında benzeri bir yol deneyerek, tarih meto-dolojisinden bahseder.

TARİH Tarih Metodu / Test - 1

9LİDER YAYINLARI

12. Ünlü pozitivist Emile Durkheim (1858-1917), Sosyolojik Yöntemin Kuralları adlı kitabında, bilim dışında oluşmuş olan kavramların kullanılmasın-dan özenle kaçınılmasını ve sıradan insanın zih-ninde hüküm süren temelsiz değerlerden kendini özgürleştirmesi gerektiğini belirtir.

13. Yorumlayıcı sosyal bilim, 19. yüzyılda ortaya çı-kan bir anlam kuramı olan Hermeneutik (Yorum Bilgisi) ile ilişkilidir.Yorumlayıcı sosyal bilim yönteminin çeşitli temsil-cileri bulunmaktadır. Wilhelm Dilthey’den başka en önemli temsilcisi Alman sosyolog Max We-ber’dir. Hermeneutiği bir yöntem olarak kullanan Max Weber’in amacı metin çözümlemesi değil, anlama üzerine kurulu, amacı nedensel açıklama olan bir sosyolojidir.

14. Max Weber, “ideal tipi” belirli bir tarihsel dönemde ortaya çıkan olayları analiz etmek amacıyla araş-tırmacının gerçeklik hakkında sahip olduğu kanıt-lara ve gözlemlere dayanarak geliştirdiği yöntem-sel araç olarak tanımlamaktadır.

15. Eleştirel sosyal bilim yöntemi, toplumsal ger-çekliği yalnızca analiz etmekle yetinmemiş, aynı zamanda onu değerlendirmeci bir bakış açısıyla eleştirmiştir.Eleştirel sosyal bilim yönteminin en önemli özel-liklerinden biri olan “görüneni değil görünenin ar-dında yatan toplumsal dinamiklerin açığa çıkarıl-ması” ilkesi Karl Marx tarafından benimsenmiştir.

16. Papirüs Helence papyros, Latince papyrus keli-mesinden gelmekte olup; aslında Eski Mısırlılar’ın yazı kâğıdı yapmak için özünden yararlandıkları, Nil kıyılarında ve Delta bataklıklarında yetişen bit-kiye verilen addır. Antikçağ’da papirüsler üzerine yapılmış kayıtları inceleyen ve bunları tarih araş-tırmalarında kullanabilecek hale getiren “Eskibatı tarihi temel bilimi” ise “papiroloji”dir.

17. Dâ’iretu’l-Ma’ârif-i Bozorg-i İslâmî, Tahran 1367/1988 - (DMBI): İslâm dünyasının dili, tarihi, edebiyatı ve kültürüyle ilgili maddeleri ihtiva et-mektedir. Farsça olarak yayınlanmaktadır. Bugü-ne kadar on yedi cilt yayınlanmıştır. Yayını devam etmektedir. Tercümesi devam etmektedir.

18. Orta Çağ İslâm dünyasıyla ilgili başlıca jeneoloji kitapları arasında Stanley Lane-Poole, Halil Ed-hem [Eldem], Eduard von Zambaur, Clifford Ed-mund Bosworth ve Yılmaz Öztuna gibi araştırma-cıların eserlerini saymak mümkündür.

19. Nümizmatik kaynaklar (paralar/sikkeler) ver-dikleri dakik bilgilerle tarih araştırmacıları için en güvenilir kaynak türleri arasında yer almaktadır.Nümizmatik kaynaklar özellikle vekâyinâmelerin suskun kaldığı ya da çelişkili bilgiler verdiği du-rumlarda, hükümdarların tahta çıkışı veya tahttan iniş yıllarının tespiti, hükümdar unvanları, siyasî isyanlar, taht kavgaları ve hâkimiyet ilişkilerinin tespiti açısından Orta Çağ tarihi araştırmalarında büyük bir öneme sahiptirler.

20. Vesikalar, ister resmî isterse özel nitelikte olsun, tarih araştırmacılarının her zaman istifade etme-si gereken en önemli kaynak türlerindendir. Orta Çağ İslâm dünyasına ait günümüze ulaşan en eski orijinal fermânlar Fâtımîler ve Eyyubîler dö-nemine aittir.

Tarih Metodu / Test - 2

LİDER YAYINLARI

SORULAR

10

Tarih Metodu / Test - 2

1. Aşağıdaki tarihçilerden hangisinin eserleri Soğuk Savaş yıllarının etkilerini taşır?A) Michael KemperB) Alexandre BennigsenC) Allen J. FrankD) Adeeb KhalidE) Christian Noack

2. İslam tarihinde kaleme alınan ve daha ziyade Hz. Muhammed’in hayatını ve örnek kişiliğini işleyen Siyer kitapları hangi tarih yazıcılığına örnek gösterilebilir?A) Hikayeci tarihB) Neden nasılcı tarih C) Rivayetçi tarihD) Pragmatik tarihE) Araştırıcı tarih

3. Bildiklerini aktaramayan veya buna ihtiyaç duymayan insanların bilgilerinin derlenip, mo-dern yöntemler ile kaydedilmesi ve ardından değerlendirilmesi faaliyetine ne ad verilir?A) Sözlü tarihB) Tanımlayıcı tarihC) Yazılı tarihD) Tanıtıcı tarihE) Etkileşimli tarih

4. Sözlü kültürün en yaygın olan türü aşağıdaki-lerden hangisidir?A) EfsanelerB) MitlerC) HikâyelerD) DestanlarE) Fıkralar

5. Osmanlı Devleti sınırları içinde ilk Türkçe-A-rapça gazete kaç yılında nerede yayımlanmış-tır?A) 1839 - LibyaB) 1828 - MısırC) 1769 - CezayirD) 1698 - SuriyeE) 1854 - Irak

6. Yorumlayıcı sosyal bilimin temellerini atan bi-lim insanı aşağıdakilerden hangisidir?A) Karl MarxB) Max Weber C) Auguste ComteD) Thomas HobbesE) Emile Durkheım

Tarih Metodu / Test - 2

11LİDER YAYINLARI

7. Aşağıdakilerden hangisi eleştirel sosyal bili-min temellerini atan isimlerden biridir?A) Sigmund FreudB) Teodor AdornoC) Herbert MarcuseD) Erch FrommE) Adam Smith

8. Tarih alanında her türlü bilimsel çalışmanın ilk koşulu aşağıdakilerden hangisidir?A) Kaynak bilgisiB) Kaynak tahsisiC) Bilgi alışverişiD) Veri transferiE) Veri yoklama

9. Roma’da tarih yazma işi retorik sanatının bir kolu durumuna aşağıdakilerden hangisi döne-minde gelmiştir?A) CiceroB) CatoC) ThukydidesD) TacitusE) Augustus

10. Aşağıdakilerden hangisi Türkçe şahıs adlarıy-la ilgili önemli çalışmalar yapmıştır?A) Ali Ekber DehhodâB) Akdes Nimet KuratC) László RásonyD) Franz RosenthalE) Dorethea Krawulsky

11. Sikkeyi icad eden devlet aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Frigler B) Mısırlılar C) Lidyalılar

D) İyonyalılar E) Sümerler

12. Terim olarak en basit ifade ile “geçmişin bil-gisi” olarak bilinen bilim aşağıdakilerden han-gisidir?A) CoğrafyaB) TarihC) SosyolojiD) DiplomatikE) Geneoloji

13. I. Hikâyeci tarih yazıcılığıII. Öğretici tarih yazıcılığıIII. Araştırıcı tarih yazıcılığı

Yukarıdakilerden hangileri tarih yazımı metot-ları arasında yer alır?A) Yalnız IB) Yalnız IIC) Yalnız IIID) II ve IIIE) I, II ve III

14. “Tarihin babası” olarak bilinen ve “Historia” adlı eserini hikâyeci tarih metodu ile yazan ta-rihçi aşağıdakilerden hangisidir?A) ThukydidesB) StrabonC) HerodotosD) TaberîE) Hekataios

TARİH

LİDER YAYINLARI12

15. I. TaberîII. İbn’ül EsirIII. İbni HaldunIV. İbni Sina

Yukarıdaki İslam tarihçilerinden hangileri hikâyeci tarih yazıcılığını benimsemiştir?A) I ve II B) III ve IV C) I ve IV

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

16. Öğretici tarih yazıcılığının ilk temsilcisi aşağı-dakilerden hangisidir?A) StrabonB) HekataiosC) PolybiosD) TacitusE) Thukydides

17. Aşağıdakilerden hangisi öğretici tarih yazıcı-lığını benimseyen tarihçiler arasında yer al-maz?A) PlutarkhosB) StrabonC) Tacitus D) Machivelli E) Thomas Carlyle

18. Aşağıdakilerden hangisi tarihi olayları anla-tarak bunlardan ders çıkarılmasını isteyen ve ahlaki değerleri geliştirmeyi amaç edinen Thukydides’in öncüsü olduğu tarih yazıcılığı-dır?A) Hikâyeci tarih yazıcılığıB) Araştırıcı tarih yazıcılığıC) Destan yazıcılığıD) Milli tarih yazıcılığıE) Öğretici tarih yazıcılığı

19. I. Siyer kitaplarıII. SelimnâmelerIII. Süleymannâmeler

Yukarıdakilerden hangileri öğretici tarih tarzı eserler arasında yer alır?A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) I, II ve III E) Yalnız I

20. Aşağıdaki tarih yazım metotlarından hangisi modern tarih yazımında etkindir?A) Hikâyeci tarih yazıcılığıB) Araştırıcı tarih yazıcılığıC) Destan yazıcılığıD) Milli tarih yazıcılığıE) Öğretici tarih yazıcılığı