TARIMSAL FAALĠYETLERDEN KAYNAKLANAN YAYILI …suyonetimi.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/88/2014... · 2016. 4. 28. · 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi

TARIMSAL FAALĠYETLERDEN KAYNAKLANAN YAYILI KĠRLĠLĠĞĠN MOGAN GÖLÜ’NE ETKĠLERĠ DR. EMRE ALP ODTÜ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 10 ġUBAT 2014 Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü

“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü

• Ankara ilinin 20 km güneyinde

• 200’ün üzerinde kuĢ türü

• 1990 yılından beri Özel Çevre Koruma Alanı

• Tolam 970 km2'lik alan

• Havzasının %67'ni kuru tarım arazisi

• Özellikle Mogan Gölü'nün çevresi hızla ĢehirleĢmektedir

• Mogan Gölü’ne su taĢıyan derelerin en önemlileri batıda;

• Gölcük, Tatlım Dereleri, kuzeybatıda; Barsak Deresi, güneybatıda; Çolakpınar ve Çayır Dereleri, güneyde; Gölova Deresi, doğuda; Sukesen, Kepir, Ġğdeli, BaĢpınar ve Yağlıpınar dereleridir


TÜBĠTAK Projesi Mogan Gölü Havzasında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan

Yayılı Kirliliğin ve Kontrol Yöntemlerinin SWAT Modeli ile

Değerlendirilmesi,PROJE NO : 111Y284

Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri

olan Mogan Gölü'nün korunması için

yayılı kirliliği önleme/azaltmaya yönelik

yönetim seçeneklerinin oluĢturulması ve

bu seçeneklerin verimliliğinin SWAT

modeli ile araĢtırılmasıdır.


Proje Ekibi • Proje Yöneticisi : Doç.Dr. Emre Alp

(ODTÜ-Çevre Müh.)

• AraĢtırmacı: Doç.Dr. Elçin Kentel

(ODTÜ-İnşaat Müh.)

• DanıĢmanlar:

Aynur Hatipoğlu

(Tabiat Varlıklarını Koruma

Genel Müdürlüğü)

Prof.Dr. ġebnem Düzgün

(ODTÜ-Maden Müh.)

Doç.Dr. Oğuz BaĢkan

(Toprak, Gübre ve Su Kaynakları

Merkez Araştırma Enstitüsü)


Mogan Gölü


Mogan ve Eymir Gölleri Su Kalitesi İzleme Çalışması

Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Göl Alanları

Mogan Gölü Kuzey Ucu

Mogan Gölü Güney Ucu

Mogan Gölü Ortası

Eymir Gölü Kuzey Ucu

Eymir Gölü Güney Ucu

Eymir Gölü ortası

Ölçümü Yapılan Parametreler

pH

Çözünmüş Oksijen (mg/L)

Askıda Katı Madde (mg/L)

Toplam Azot (mg/L)

Toplam Fosfor (mg/L)

Toplam Koliform (CFU/ 100 ml)

Kimyasal Oksijen İhtiyacı (mg/L)

İletkenlik (µS/cm)

Tuzluluk (%o)

Nitrit Azotu (mg/L)

Amonyum Azotu (mg/L)

Klorofil-a (µg/L)

Sechi Disk (m)

Sıcaklık (˚C)

Yüzde Çözünmüş Oksijen (%O2)

Yavrucak Deresi

Başpınar Deresi

Başpınar Deresi Oğulbey Mevkii

Çölova Deresi-1

Çölova Deresi-2

Gölcük Deresi Haymana Yolu Çeşme

Yanı

Sukesen Deresinin Mogan Gölüne

Dökülmeden önceki noktası

Sukesen Deresi Örencik Mevkii



ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü



ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü


Mogan Gölü Su Kalitesi İzleme Çalışması

İstenen Özellikler

Kullanım alanı

Doğal koruma alanı ve rekreasyon

ÇeĢitli kullanımlar için

(doğal olarak tuzlu, acı

ve sodalı göller dahil)

pH 6,5-8,5 6,0-10,5

KOİ (mg/L) 3 8

ÇO (mg/L) 7.5 5

AKM (mg/L) 5 15

Toplam Koliform

(EMS/100ml)

1000 1000

Toplam Azot (mg/L) 0.1 1

Toplam Fosfor (mg/L) 0.005 0.1

Klorofil-a (mg/L) 0.008 0.025

Parametre Oligotrofik Mezotrofik Ötrofik

Toplam Fosfor (µg P/L) <10 10-20 >20

Klorofil-a (µg Klo-a/L) <4 4-10 >10

Sechi Disk Derinliği (m) >4 2-4 <2

Çözünmüş Oksijen (%) >80 10-80 <10

Trofik seviye belirlemede kullanılan sınır değerler (USEPA, 1974; NAS, NAE, 1972)

Göller, Göletler, Bataklıklar Ve Baraj Haznelerinin Ötrofikasyon Kontrolü Sınır Değerleri


Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Fosfor


Mogan Gölü Su Kalitesi – Chll-a


Mogan Gölü Su Kalitesi – Sechi Disk


Mogan Gölü Su Kalitesi- Topam Azot


Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Askıda Katı Madde

0 20 40 60 80

100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480

Oca

k 0

8

Nis

an

08

Te

mm

uz 0

8

Ekim

08

ġu

ba

t 0

9

Ma

yıs

09

Ağu

sto

s 0

9

Ara

lık 0

9

Ma

rt 1

0

Hazira

n 1

0

Eylü

l 1

0

Oca

k 1

1

Nis

an

11

Te

mm

uz 1

1

Ka

sım

11

ġu

ba

t 1

2

Ma

yıs

12

To

pla

m A

sk

ıda

Katı

Ma

dd

e (

mg

/L)

Tarih

Mogan Gölü (2008-2012)


Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Askıda Katı Madde


GölbaĢı Meteoroloji Ölçüm Ġstasyonu


Mart 2012, Mogal Gölü Taşkını

MOGAN VE EYMĠR GÖLLERĠ SU KONTROL YAPILARI ĠLE ĠNCESU

SEL KAPANININ TAġKIN PERFORMANSI DEĞERLENDĠRMESĠ,OKAN

ÇAĞRI BOZKURT, DR. NURĠ MERZĠ, DR. ZUHAL AKYÜREK, 2013)

http://www.aa.com.tr/tr/yasam/41529--mogan-golu-tasti Hürriyet Ankara Eki, 24 Mart 2012


Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Forfor


Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Forfor


TÜBĠTAK Projesi Mogan Gölü Havzasında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan

Yayılı Kirliliğin ve Kontrol Yöntemlerinin SWAT Modeli ile

Değerlendirilmesi,PROJE NO : 111Y284

Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri

olan Mogan Gölü'nün korunması için

yayılı kirliliği önleme/azaltmaya yönelik

yönetim seçeneklerinin oluĢturulması ve

bu seçeneklerin verimliliğinin SWAT

modeli ile araĢtırılmasıdır.


SWAT Modeli • Farklı arazi kullanımlarını ve yönetim seçeneklerini

göz önüne alan modelleme araçları ekolojik standartların sağlanabilmesi için geliĢtirilen yöntemlerin ölçülebilmesine olanak verdiğinden karar vericiler için önemli bir araçtır

• Toprak ve su yönetimi değerlendirme aracı olarak USDA-ARS için geliĢtirilmiĢ olan SWAT arazi kullanımının uzun bir zaman diliminde su kalitesi, sediman, ve besin yükleri üzerine etkilerini belirlemek için kullanılır

• SWAT modeli tüm dünyada iklim değiĢikliği gibi sorunların tespiti, kirleticilerden gelen yüklerin hesaplanması ve en iyi yönetim uygulamalarının değerlendirmelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır

ĠĢ Paketleri


• ĠĢ Paketi 1 (ĠP-1): Yayılı kirliliği kapsayan

geçmiĢ çalıĢmalarla ilgili literatür çalıĢmasının

yapılması

• ĠĢ Paketi 2 (ĠP-2): SWAT modeli ilgili literatür

çalıĢmasının yapılması:

• ĠĢ Paketi 3 (ĠP-3): Mogan Gölü ve gölü

besleyen derelerin su kalitesi durumunun tespiti

• ĠĢ Paketi 4 (ĠP-4) SWAT modeli için gerekli

verilerin derlenmesi

Veri Açıklama Kaynak

Topoğrafya Alt havzalar oluĢturmak

-Harita Genel Komutanlığından temin edildi.

-Proje kapsamında toplanılan GPS verilerinden elde edilen

SYM haritası

Toprak özellikleri

SWAT modeli yüzey akıĢ suyu miktarı ve

içeriğinin hesaplanması için toprağın

fiziksel ve kimyasal özellikleri

Proje kapsamında, havzada 49 farklı noktadan toprak

numunesi toplanmıĢ ve Toprak Gübre ve Su Kaynakları

Merkez laboratuvarında analizler tamamlanmıĢtır

Tarım faaliyetleri

Gübre uygulama miktarları ve zamanları,

hayvancılık faliyetleri, ekim ve hasat

zamanları, vb bilgiler

GölbaĢı Ġlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

Meteoroloji

Günlük yağıĢ, sıcaklık, rüzgar, nemlilik

değerleri modelin hidrolojik kalibrasyonda

gereklidir

2007 yılından bu yana iĢler durumda bulunan GölbaĢı

istasyonu verileri Meteoroloji Genel Müdürlüğünden elde

edilmiĢtir

Noktasal Kirletici

kaynakları

GölbaĢı bölgesinde oluĢan kirli sular

kollektörle ile Tatlar Arıtma Tesisine

ulaĢmaktadır. Bu yüzeden sisteme noktasal

kirletici kaynağı girilmeyecektir.

Arazi kullanımı

Tarım alanı, mera, orman, sulak alan,

yerleĢim yeri vb bilgiler, HRU (hydrologic

response unit) sınıflandırması aĢamasında

gerekmektedir.

Arazi kullanımının belirlenmesi iĢi halen devam etmekte

olup uydu görüntülerinden (World View II ve RapidEye) elde

edilecek görüntülerin uzaktan algılama algortimaları ile

sınıflandırılması sonucunda oluĢturulmaktadır.

SWAT Modeli- Veriler




• İş Paketi 4 (İP-4) SWAT modeli için gerekli verilerin derlenmesi:

Arazi Kullanımının belirlenmesi

• Uydu görüntüleri nin önce geometrik ve radyometrik ön iĢleme yöntemleri ile düzeltildi

• Hem SWAT modelinin girdisi için gerekli sınıflar hem de USGS/CORINE gibi standardlaĢmıĢ arazi örtüsü/kullanımı hiyerarĢileri kullanılarak sınıflar ve hiyerarĢisi belirlendi.

• Daha sonra eğitmenli bir arazi sınıflandırma algoritması kullanılarak arazi örtüsü/kullanımı haritası oluĢturulacak yine araziden toplanan yer kontrol noktaları kullanılarak sınıflandırmanın doğruluğu test edildi.

• Bu amaçla Kappa katsayısı ve geri çağırma (recall), kesinlik (precision) ölçütleri kullanılacak ve bu değerlerin istenilen mertebeye ulaĢması sağlandı.



• İş Paketi 4: Arazi Kullanımı haritalarının üretilmesi












• İş Paketi 4: Toprak Haritası



ĠĢ Paketleri


• İş Paketi 5 (İP-5) SWAT modelinin kalibrasyonu ve

doğrulaması:

• Mogan Gölü Havzasınında bulunan GölbaĢı

Meteoroloji istasyonu 2007 yılından bu yana iĢler

durumda olduğu için kalibrasyon ve doğrulama 2007

ve sonrası veriler için yapılacaktır.

• Mogan Özel Çevre Koruma Bölgesinde su kalitesi

izleme çalıĢmasında 2007 yılından itibaren Çölova

Deresi, Yavrucak Deresi, Sukesen Deresi için elde

edilen veriler SWAT modelinin su kalitesi bileĢeninin

(azot bileĢenleri, toplam fosfor ve askıda katı madde)

kalibrasyon ve doğrulamasında kullanılacaktır.

ĠĢ Paketleri


• İş Paketi 7 (İP-7) Senaryoların SWAT modeli ile

değerlendirilmesi:

• Önerilen projenin ana amacı geliĢtirilen tarımsal yönetim

seçeneklerinin yayılı kirliliğe olan etkilerinin değerlendirilmesi

olacaktır.

• Farklı yönetim seçenekleri geliĢtirilerek SWAT programına

tanıtılacak ve bu seçeneklerin yayılı kirliliğe olan etkileri

değerlendirilecektir.

• Tarımsal yönetim seçenekleri, toprağın fiziksel özellikleri,

gübrenin kimyasal özellikleri, kanal özellikleri (manning n

sayısı, havza eğri sayısı) gibi modelin içindeki farklı

parametreler için kalibrasyonda kullanılan değerlerinden farklı

sayılar kullanılması suretiyle modele tanıtılacaktır.

TARIMSAL FAALĠYETLERDEN KAYNAKLANAN YAYILI KĠRLĠLĠĞĠN MOGAN GÖLÜ’NE ETKĠLERĠ DR. EMRE ALP ODTÜ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 10 ġUBAT 2014 ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SU YÖNETĠMĠ ENSTĠTÜSÜ

Documents

TARIMSAL FAALĠYETLERDEN KAYNAKLANAN YAYILI …suyonetimi.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/88/2014... · 2016. 4. 28. · 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi