T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI · 2018-01-25 · 10:00-12:30 Yemek Arası 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00-15:30 Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurumu Projenin Durumu

T.C.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI PROJE DEĞERLENDİRME TOPLANTISI 05 -10 Şubat 2018

05 Şubat 2018 Pazartesi

Ortak Açılış Programı

10:00-12:30

Yemek Arası

12:30-14:00

I. OTURUM

14:00-15:30

Proje Lideri / Sunan

Proje / Sunum Adı Kurumu Projenin Durumu

Başkanlık Divanının Oluşturulması

Hüseyin AKYOL Grup Sorumlusu

Grup Koordinatörü Sunusu TAGEM Sunu

1. Diğer Endüstri Bitkileri 1.1. Tütün

Dr. Ali PEKSÜSLÜ

Proje Koordinatörü Sunumu ETAE Sunu

Dr. Ali PEKSÜSLÜ

Tütün Ar-Ge Projesi ETAE Devam Eden

Doç. Dr. Selim AYTAÇ

Kenevir OMÜ Ziraat Fak

Sunu

1.2. Şeker Pancarı Araştırmaları

Erdem ERTÜRK Monogerm Hibrit Şekerpancarı Geliştirme Islah Projesi DAGKTAE

Devam Eden

Mehmet Emin SANLI

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Şeker Kamışı (Saccharum officinarum)’nın Organik Olarak Yetiştirilmesi ve Değerlendirme Olanaklarının Araştırılması

GAPTAEM

Yeni Teklif

Ara

15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

1.3. Keten Dr. Metin BABAOĞLU

Ülkesel Keten Islah Araştırmaları TTAE Devam Eden

Dr. Metin BABAOĞLU

Ülkesel Keten Islah Araştırmaları TTAE Sonuç

1.4. Enerji Tarımı Araştırmaları

Mustafa ACAR Proje Koordinatörü Sunumu KTAE Sunu

Mahmut DOK Bazı Tarım Ürünleri Artıklarının Peletlenmesinde Nem Oranı ve Parçacık Boyutlarının Optimizasyonu

KTAE Yeni Teklif

Mahmut DOK Bazı Tarımsal Atıkların Helezon ve Hidrolik Tip Briket Makinelerinde Briketleme Parametrelerinin Belirlenmesi

KTAE Devam Eden

Dr. Banu EFEOĞLU

Bazı Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz) Genotiplerinin Soğuk Stresine Dayanıklılıklarının Fizyolojik Karakterizasyonu

TBMAE Devam Eden

Cemile ADIYAMAN

Şanlıurfa Koşullarında İkinci Ürün Tatlı Sorgum’un [Sorghum bicolor (L.) Moench] Bazı Tarımsal Özelliklerinin, Biyoetanol ve Biyokütle Verimlerinin Belirlenmesi

GAPTAE Devam Eden

06 Şubat 2018 Salı

I. OTURUM

09:00-10:30

Doç. Dr. Celal YÜCEL

Farklı Tatlı Sorgum (Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.) Genotiplerinin Çukurova ve GAP Bölgelerinde Biyo-Etanol Üretim Potansiyellerinin Saptanması

DATAE Adana

TÜBİTAK Bilgi

2. Ülkesel Yağlı Tohumlu Bitkiler Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi

2.1. Ülkesel Ayçiçeği Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

Dr. Göksel EVCİ Proje Koordinatörü Sunumu TTAE Sunu

2.1.1-Ülkesel Ayçiçeği Islah Araştırmaları

Dr. Göksel EVCİ Yağlık Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Devam Eden

Dr. Göksel EVCİ Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Devam Eden

Veli PEKCAN Orobanşa Genetik Dayanıklılık Kaynaklarının Araştırılması ve Orobanşa Dayanıklı Ayçiçeği Hatlarının Islahı

TTAE Devam Eden

Ara

10:30-10:50

II. OTURUM

10:50-12:30 M. İbrahim YILMAZ

Herbisitlere Dayanıklı Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Devam Eden

Dr. A. Şemsettin TAN

Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi ETAE Devam Eden

Abdullah ÇİL Doğu Akdeniz Bölgesi Ayçiçeği Islah Çalışmaları DATAE Adana

Devam Eden

Ayşe Nuran ÇİL Ayçiçeğinde Mildiyö Hastalığına Dayanıklı Hatların Moleküler Markörler Yardımıyla Geliştirilmesi

DATAE Adana

Sonuç

Ayşe Nuran ÇİL Ayçiçeğinde Mildiyö Hastalığına Dayanıklı Hatların Moleküler Markörler Yardımıyla Geliştirilmesi

DATAE Adana

Devam Eden

Yemek Arası

12:30-14:00

III. OTURUM

14:00-15:30

Levent YAZİCİ Bazı Yerel Çerezlik Ayçiçeği Populasyonlarının Agro-morfolojik, Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

OKGKTAE

Devam Eden

Fırat SEFAOĞLU

Doğu Anadolu Bölgesine Uygun Ayçiçeği Genotiplerinin Belirlenmesi

DATAE Erzurum

Devam Eden

2.1.2- Ayçiçeği Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Mustafa ACAR Orta Karadeniz Geçit Kuşağına Uygun Ayçiçeği Genotiplerinin Belirlenmesi

KTAE Devam Eden

2.2.-Ülkesel Kolza Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi Şahin GİZLENCİ

Proje Koordinatörü Sunumu KTAE Sunu

Şahin GİZLENCİ

Karadeniz Bölgesi Kolza Islahı Çalışmaları KTAE Devam Eden

Ara

15:30-15:50

IV. OTURUM

15:50-18:00

2.2.1-Ülkesel Kolza Islah Araştırmaları Dr. A. Şemsettin TAN

Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları Projesi ETAE Devam Eden

Dr. Sami SÜZER Trakya-Marmara Bölgesi Kolza Islah Araştırmaları TTAE Devam Eden

2.3. Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

2.3.1-Ülkesel Soya Islah Araştırmaları Mehmet ERDOĞMUŞ

Proje Koordinatörü Sunumu KTAE Sunu

Mehmet ERDOĞMUŞ

Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları KTAE Devam Eden

Dr. Pınar ÇUBUKCU

Çukurova Bölgesi Soya Islah Araştırmaları DATAE Adana

Devam Eden

Dr. Eylem Tuğay KARAGÜL

Ege Bölgesi Soya Islah Araştırmaları ETAE Devam Eden

Dr. Metin BABAOĞLU

Marmara Bölgesi Soya Islah Araştırmaları TTAE Devam Eden

Ramazan KELEŞ Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi BDUTAE Devam Eden

07 Şubat 2018 Çarşamba

I. OTURUM

09:00-10:30

Dr. Şerif KAHRAMAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islah Çalışmaları ProjesiGAPUTAE

Devam Eden

Mehmet KOCATÜRK

Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları BATEM Devam Eden

Mehmet KOCATÜRK

Soyada İkinci Ürün Koşullarına Uygun Erkenci, Yüksek Verimli ve Kaliteli Çeşit Islahı Ve Yeni Melez Populasyonların Oluşturulması

BATEM TÜBİTAK Bilgi

Dr. Mehmet KARAKUŞ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları

GAPTAE Devam Eden

Ara

10:30-10:50

II. OTURUM

10:50-12:30

2.4. Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi Araştırmaları


Proje Koordinatörü Sunumu ETAE Sunu


Ege Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi ETAE Devam Eden

Şeymus FURAT Batı Akdeniz Susam Araştırmaları Projesi BATEM Devam Eden

2.5. Ülkesel Aspir Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Dr. Metin BABAOĞLU

Proje Koordinatörü Sunumu TTAE Sunu

2.5.1. Ülkesel Aspir Islah Araştırmaları Dr. Metin BABAOĞLU

Marmara Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları TTAE Devam Eden

İlhan SUBAŞI Aspir Islah Çalışmaları TBMAE Devam Eden

Yemek Arası

12:30-14:00

III. OTURUM

14:00-15:30

Dr. Hasan KOÇ Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi BDUTAE Devam Eden

Dr. Arzu KÖSE Geçit Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projesi GKTAE Devam Eden

Oğuzhan AYDIN Ankara Ekolojik Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşit ve Hatlarının Farklı Ekim Zamanlarındaki Performanslarının Belirlenmesi (Doktora)

TBMAE Yeni Teklif

Dr. Şerif KAHRAMAN

Aspir Çeşitlerinin Uygun Ekim Zamanının ve Yetiştirme Tekniklerinin Diyarbakır İli Üreticilerine Yayımı Projesi

GAPUTAEM

Bilgi

2.6. Ülkesel Yerfıstığı Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Dr. Abdullah KADİROĞLU

Proje Koordinatörü Sunumu BATEM Sunu

Dr. Abdullah KADİROĞLU

Batı Akdeniz Yerfıstığı Islah Çalışmaları BATEM Devam Eden

Ara

15:30-15:50

IV. OTURUM

15:50-18:00

Ayşe Nuran ÇİL Doğu Akdeniz Yerfıstığı Islah Çalışmaları DATAE Adana

Devam Eden

Dr. Mehmet SEZGİN

Yağlı Tohumlu Bitkilerde 2017 Yılı Tescil Denemelerinin Sunulması

TTSM Sunu

3. Patates

Proje Koordinatörü Sunumu PAE Sunu

3.1. Ülkesel Patates Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

3.1.1. Patates Islah Çalışmaları Levent Abdullah ÜNLENEN

Orta Anadolu Patates Islahı PAE Devam Eden

Dr. Gün KIRCALIOĞLU

Patateste Termoterapi ve Kemoterapi ile Virüs Eradikasyonu Üzerine Ön Araştırmalar

ETAE Devam Eden

Dr. Gün KIRCALIOĞLU

Ege Bölgesi Patates Islahı ETAE Devam Eden

Abdurrahman CAĞLI

Mutasyon Islahı Yöntemiyle Patates Çeşit Islahı PAE Devam Eden

08 Şubat 2018 Perşembe

I. OTURUM

09:00-10:30

Özge KOYUTÜRK

Bazı Patates (Solanum tuberosum L.) Genotiplerinin Verim, Kalite ve Alternaria’ya Dayanıklılık Bakımından Değerlendirilmesi

OKGKTAE

Devam Eden

Dr. Canan KAYA

Patates İleri Islah Klonlarının Sağlıklı Başlangıç Materyalinin Üretilmesi ve Potansiyel Azot Etkinliklerinin Belirlenmesi

DATAE Erzurum

Yeni Teklif

Dr. Canan KAYA

Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi DATAE Erzurum

Devam Eden

3.1.2. Patates Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Ömer GÜÇ Niğde Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

PAE Devam Eden

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Ömer GÜÇ Ana Ürün Patates Üretiminde Azotlu Gübre Uygulamalarının Optimizasyonu Üzerine Araştırmalar

PAE Devam Eden

Tuğba ÖZKAN Patates Mini Yumru Üretiminde Aeroponik ve Topraklı Ortam Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurları Yönleriyle Karşılaştırılması

PAE Devam Eden

Tuğba ÖZKAN Geliştirilen Yerli Patates Çeşitlerinin ve Yetiştirme Tekniklerinin Niğde, Nevşehir ve Konya Bölgesi Üreticilerine Yayım Projesi

Bilgi

Prof. Dr. Güngör YILMAZ

Patates İleri Islah Hatlarının Meristem Kültürüyle Yenilenmesi ve Farklı Lokasyonlardaki Performanslarına Göre Yerli Çeşitlerin Geliştirilmesi

TÜBİTAK Bilgi

Adem TEMUR Patateste 2017 Yılı Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM Sunu Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

4.Ülkesel Pamuk Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi M.Koray ŞİMŞEK

Proje Koordinatörü Sunumu

PAEM

Sunu 4.1.Ülkesel Pamuk Islahı ve Biyoteknoloji Alt Projesi

4.1.1.Ege Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Süleyman ÇİÇEK

Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitleri Geliştirilmesinde Diallel Melezleme Yönteminin Kullanılması

PAEM Devam Eden

Süleyman ÇİÇEK

Ege Bölgesi Standart Pamuk Çeşitlerinin Muhafaza Islahı PAEM Devam Eden

Tülay EMREBAŞ

Pamukta Tuzluluk Stresine Dayanıklı Çeşitlerin Belirlenmesi ve Genetik Karakterizasyonu

PAEM Devam Eden

Tülay EMREBAŞ

Bazı Pamuk Çeşitlerinde Gamma Işınlamasının (Cobalt-60) Mutasyon Etkilerinin Saptanması

PAEM Devam Eden

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Nazife ÖZKAN

Bazı Pamuk (Gossypium ssp.) Genotiplerinin Çoklu Dizi(LinexTester) Melezlerinde Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı ve Adaptasyon Çalışmaları

PAEM Devam Eden

Dr. Volkan SEZENER

Pamukta Genetik Stok ve İntrodüksiyon Materyali ile Çeşit Geliştirme Araştırmaları

PAEM Devam Eden

Dr. Volkan SEZENER

Pamuk Islahında, Moleküler Teknolojileri Kullanarak Vertillicium Solgunluğuna Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi

PAEM Devam Eden

Mehmet ÇOBAN

Pamukta (Gossypium hirsutum L.) In Vitro Kültür Tiplerinin Farklı Eksplant Kaynaklarından Tam Bitki Rejenerasyonlarının Sağlanması Üzerine Etkileri

PAEM Sonuç

Mehmet ÇOBAN Resiproksuz Diallel Melez Popülasyonlarında Verim, Verim Unsurları ve Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

PAEM Devam Eden

Mehmet ÇOBAN Tür İçi ve Türler Arası Pamuk (Gossypium spp.) Melezlerinde Haploit Bitki Eldesi İçin Anter Kültürü Olanaklarının Araştırılması

PAEM Devam Eden

Özlem YILDIRANCAN

Farklı Ekim Alanlarına Uygun Yerli Pamuk Hatlarının Geliştirilmesi

PAEM Devam Eden

09 Şubat 2018 Cuma

I. OTURUM 09:00-10:30

Özlem YILDIRANCAN

Kuraklığa Dayanıklı Pamuk Çeşitlerinin Belirlenmesi ve Bu Genotiplerden Kuraklığa Dayanıklı Yerli Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

PAEM Devam Eden

Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Batı Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

BATEM Devam Eden

Nazife ÖZKAN Ege Bölgesi Koşullarında Uzun Lifli Pamuk Islah Çalışmaları

PAEM Yeni Teklif

Tülay EMREBAŞ

Bazı Yerli Pamuk Genotiplerinde Adventif Sürgün Rejenerasyonu Sistemi Oluşturma ve Bazı Böcek ve Herbsitlere Dayanıklı Transgenik Genotip Geliştirilmesi

PAEM

Yeni Teklif

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM

10:50-12:30

Şerife BALCI Pamukta Tohum Kabuğu Nepsi ve Lif Kalite Özelliklerinin Tekrarlamalı Seleksiyon Yöntemi ile İyileştirilmesi

PAEM Yeni Teklif

4.1.2.Çukurova Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Hacer KAYA KOCATÜRK

Doğu Akdeniz Bölgesinde Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Lif Kalitesi Yüksek ve Verimli Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

DATAE Devam Eden

Adem TEMUR Pamukta 2017 Yılı Tescil Denemelerinin Sunulması T.T.S.M Sunu

Sedat SÜLLÜ Çukurova Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları DATAE Devam Eden

Ayten DOLANÇAY

Pamukta Melezleme Islahı ile Çeşit Geliştirme ve Adaptasyon Araştırmaları

DATAE Devam Eden

Yemek Arası

12:30-14:00

III. OTURUM

14:00-15:30

Doğan GÖZCÜ Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Pamuk Çeşitlerinin Solgunluk Hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.)’na Duyarlılıklarının Belirlenmesi

DAGKTAM

Devam Eden

Güven BORZAN Bazı Pamuk (G. Hirsutum L.x G. Barbadense L.)Genotiplerinin Verim ve Çırçır Randımanlarının Melezleme Islahı İle İyileştirilmesi

DAGKTAM

Devam Eden

Güven BORZAN Maraş-92 ve Erşan-92 Pamuk Çeşitleri Muhafaza Islahı DAGKT

AM Devam Eden

5.1.3.GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Özlem AVŞAR Pamukta Bazı Fizyolojik Parametreler ile Verim ve Lif Kalite Özelliklerinin Su Stresi Koşullarında Değerlendirilmesi(Doktora)

GAP UTAEM

Devam Eden

Ara

15:30-15:50

IV. OTURUM

15:50-18:00

Özlem AVŞAR Pamuk Islah Projeleri Sonucunda Elde Edilmiş Olan Ümitvar İleri Hatların Verticillium dahliae Kleb. Solgunluğuna Duyarlıklarının Belirlenmesi

GAP UTAEM

Bilgi

Betül KOLAY Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: Yüksek Sıcaklık Stresine Tolerant Pamuk Islahı

GAP UTAEM

Devam Eden

Yusuf GÜZEL DEMİRAY

GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Çift Melez Yöntemi ile Geliştirilmesi

GAP UTAEM

Devam Eden

Bülent ÇETİN GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları GAP TAE (URFA)

Devam Eden

4.2.Pamuk Yetiştirme ve Lif Teknolojisi Araştırmaları

Müslüm COŞKUN

Bazı Yeşil Gübreleme Bitkilerinin Bakteri Aşılaması İle Organik Tarımda Kullanılmasının Renkli Pamuğun Verim ve Kalitesi Üzerine Etkilerinin Araştırılması (Doktora)

GAP UTAEM

Bilgi

10 Şubat 2018 Cumartesi I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması

PAEM Sonuç

Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması

PAEM Yeni Teklif

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM

10:50-12:30

Dr. Nazan UZUN

Kuraklık Stresinde Potasyumun Pamuğun (Gossypium hirsutum L.) Bazı Morfolojik, Fizyolojik ve Biyokimyasal Özellikleri Üzerine Etkisi

PAEM

Yeni Teklif

Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Antalya’da İkinci Ürün Pamuk Tarımı Olanaklarının Araştırılması

BATEM Devam Eden

M. Koray ŞİMŞEK

Salisilik Asidin Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Kuraklığa Bağlı Fizyolojik Parametreler ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisi

PAEM Devam Eden

Niyazi KIVILCIM

B.Menderes ve Menemen Ekolojik Koşullarının Organik Doğal Renkli Bazı Pamuk Çeşitlerinde Verim ve Lif Kalitesi Üzerine Etkilerinin Araştırılması

PAEM Devam Eden

Yemek Arası

12:30-14:00

III. OTURUM

14:00-15:30 Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Pamukta Hasat Sırasında Nem Oranları ile Depolama Süresinin Lif Kalitesine Olan Etkilerinin Araştırılması

PAEM Yeni Teklif

Ara

15:30-15:50

IV. OTURUM

15:50-18:00

Müslüm COŞKUN

GAP Bölgesi Koşullarında Yüksek Sıcaklığa Tolerant Pamuk Çeşitlerinin ve İleri Hatların Belirlenmesi

GAP TAEM

Yeni Teklif

Endüstri Bitkileri Araştırma Programlarında Genel Değerlendirme ve Program Hedeflerine Uygun

Yeni Araştırma Konularının ve İşbirliği İmkânlarının Görüşülmesi Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler

Kapanış

1. Diğer Endüstri Bitkileri 1.1. Tütün

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/17/A07/P04/04/01 Proje Adı Tütün Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Dr. Ali PEKSÜSLÜ Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri

2016 - 2020

Raporun Ait Olduğu Dönem

01.01.2017 - 31.12.2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

Proje Özeti: Proje ile öncelikli olarak, Ege Bölgesi koşullarına uyumlu, maviküfe dayanıklı, ticari önemi olan yöre tütünlerinden verim ve kalite açısından üstün çeşitler elde etmek amaçlanmıştır. İkincil olarak, uzun yıllar önce ülkemizin değişik yörelerinde izne tabi üretim modeli çerçevesinde tohumluk ithalat izni verilerek deneme üretimlerine alınan, daha sonra da yaygın üretimlerine izin verilen ancak milli çeşit listemizde yer almayan İskeçe Basması, Prileb Basması ve Katarini tütünlerinde intoduksiyon ve survey toplama programları yapılması, elde edilen materyal üzerinde ıslah çalışmaları yürütülmesi, verim , kalite ve adaptasyon yeteneği açısından üstün çeşitler elde edilerek, milli çeşit listesine kazandırılması ve TSE Türk tütünleri standardının oluşturulması amaçlanmıştır. Denemeden alınan veriler ışığında, bitki boyu, yaprak sayısı ve verim yönünden hatların standartlardan, genel olarak üstün performans gösterdikleri görülmüştür. Tr 64088 nolu hattımız, Manisa ili Gölmarmara ilçesinde üretici koşullarında kurulan denemede de kırım kolaylığı ve verim yönünden üreticilerin beğenisini kazanmıştır. Üretici koşullarında kalite değerlerinin çok yüksek olduğu( yüksek şeker, düşük nikotin), Menemen Lokasyonunda ise nikotin değerlerinin sarıbağlar 407 standart dışında bütün hatlar itibariyle yüksek olduğu görülmektedir. Bu veride, bölgede özellikle haziran döneminde yağan yağışların da etkili olduğu düşünülmektedir. Buna karşın şeker içeriklerinin orta kalite düzeyinde gerçekleştiği görülmüştür. Çeşit geliştirme çalışmaları bağlamında 2017 yılında Ege bölgesi için 2 yeni çeşit tescil edilmiş olup ( Kerimoğlu ve Ege Özbaş) Karadeniz Bölgesi için ise Canik adıyla 1 adet çeşit tescil başvurusunda bulunulmuştur. Ayrıca Nail adıyla Karadeniz Bölgesi için yıl sonunda yeni bir çeşit başvurusu hazırlığı devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler Tütün, Nicotiana tabacum

1.2. Şeker Pancarı Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P07/01 Proje Adı Monogerm Hibrit Şeker Pancarı Geliştirme Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


BDUTAEM (Konya) OKGKTAEM (Tokat) GAPTAEM (Urfa) DATAEM (Erzurum)

Proje Lideri Erdem ERTÜRK Proje Yürütücüleri Muammer TEKATLI, Güven BORZAN, Mehmet Fatih YILMAZ,

Muzaffer ÖZDEMİR, H. Mehtap EREYMAN, Kerim KARATAŞ Betül ÇAKMAK, Hasan KOÇ, Gönül GÜMÜŞÇÜ, Ömer Faruk NOYAN, Levent YAZICI, Özge KOYUTÜRK, Erdal ERBİL, Mehmet KARAKUŞ, Fırat SEFAOĞLU, Aydın KARAKUŞ, Canan KAYA

Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2016-31.12.2020


01.01.2017-31.12.2017


Proje Özeti: Şekerpancarı ve şeker üretimi, pek çok ülke gibi ülkemizde de gıda güvenliğinin sağlanması ile tarımsal üretim ve toplam istihdam (Emek yoğun) bakımından önemli ve vazgeçilmez bir üretim dalıdır. Bu denli önemli bir ürünün tohumluk ihtiyacının tamamı yabancı kaynaklardan, yurt dışından temin edilmektedir. Proje kapsamında 2017 yılı içerisinde dört O-Tip’le; Rhizomania’ya dayanıklı 2 adet monogerm ticari hibrit çeşidi kullanılarak 8 adet melez elde edilmiştir. Elde edilen melezlerden tek bitki seçimi yapılarak kendi ebeveyn hatlarımız geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler Ş. Pancarı, Islah, Monogerm, Multigerm, K.Maraş

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Şeker Kamışı (Saccharum

officinarum)’nın Organik olarak Yetiştirilmesi ve Değerlendirme Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Şanlıurfa


TAGEM, BUGEM Sugar cane Research Institute Pakistan(Materyal)

Proje Lideri Mehmet Emin SANLI Proje Yürütücüleri Dr. Erdal ERBİL

Müslüm COŞKUN Cemil YETKİN Ufuk RASTGELDİ Dr. Timuçin TAŞ Prof.Dr. Harun BAYTEKİN (Danışman)


01/01/2019-31/12/2021


Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL)

62.500

Şekerkamışı, Poaceae familyasına ait, 2-6 metre boylanabilen, kardeşlenme oranı yüksek, çok yıllık, 37 farklı türe sahip bir C4 bitkisidir (Dotaniya ve Datta, 2014). Dünyada 109 ülkede 26,9 milyon hektar alanda, 1.91 milyar ton üretimi yapılmaktadır. Şekerkamışı, birçok alanda yetiştirilebilir bir yapıya sahip ve farklı ekolojik şartlara kolaylıkla uyum sağlayabilen bir bitkidir. Bu nedenle iklim şartları uygun alanlarında sıkça tercih edilen bir bitki türü olarak karşımıza çıkmaktadır (Paul ve ark., 2014). Öz suyu çıkarıldıktan sonra kalan bagaslar, yakılarak buhar türbinleri vasıtasıyla büyük değirmenlerde elektrik eldesinde kullanılmaktadır. Ülkemizde şeker, şekerpancarından elde edilen ve tamamı kimyasal gübre ve pestisitlerin kullanıldığı konvansiyonel tarım teknikleriyle üretilmektedir. Bu yöntemlerle üretimi yapılan şeker pancarının fabrikalarda rafine şekere dönüştürülmesinde de kimyasal yöntemler kullanılmaktadır. Doğal yöntemlerde beyazlatma işlemi kükürt dioksit ya da kireç sütü ile yapılırken, fabrika üretiminde kömür ve hayvan kemikleri kullanılmaya başlanmıştır. Hatta daha sonraları -ve günümüzde- sentetik beyazlatıcılar çok sık kullanılmaktadır. Organik tarım ise, kimyasal gübre ve pestisit gibi yapay dış girdileri kullanmaksızın, sürdürülebilir verimliliğe dayalı, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden, toprak verimliliğini ve gıda güvenliğini esas alan üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve kayıtlı olan sertifikalı bir üretim şeklidir (Anonim, 2017). Yapılan çalışmalar göstermiştir ki şekerkamışında uygulanan organik tarımın konvansiyonel tarıma göre maliyetler bakımından daha avantajlıdır (Bhattacharyya ve Chakraborty, 2005; Das ve Biswas, 2002). Kullanılacak materyalin temininden sonra üretimin her aşamasında organik tarım tekniklerinin uygulanacağı organik şekerkamışı yetiştirilmesi ve ülke tarımına kazandırılması için hazırlanan bu projeyle ülkemizde üretimi yapılmayan kristal kamış şekerinin organik olarak üretilmesi için şekerkamışı yetiştirilerek, organik kristal şeker üretimi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Şekerkamışı, organik şeker, GAP

1.3. Keten

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/07 Proje Adı Ülkesel Keten Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü - EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Dr. Metin BABAOĞLU Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Islah),

Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ analizleri) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017 – 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013 2014 2015 2016 2017 6000 6500 7000 7500 8000

Proje Özeti: Projenin bu son yılında (2017), Gözlem-Melez bahçesi ekimi yapılmadığından, melezleme çalışması da yapılamamıştır. Açılan materyaller de ekilemediğinden, ıslah çalışması açısından bir değerlendirme yapılamamıştır. Bu yıl sadece, çeşit tescil’e aday belirlemek için, verim denemesinin ikinci yılı kurulmuştur. Bu amaçla, 15 keten materyali kapsayan 3 tekerrürlü bir verim denemesi Edirne merkezde kurulmuş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Kurulan bu denemede, tane verimleri, dekara 73 kg ile 129 kg arasında değişmiştir. Sarı-85 standart çeşidini (123 kg/da), 3 hat geçmiştir. Bunların verimleri de 126-129 kg/da arasında gerçekleşmiştir. Yağ oranları ise, kuru madde üzerinden % 22.5 - 31.7 arasında değişim göstermiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, 4-5 adet hattın tescil’e uygun olduğu belirlenmiş, ancak bu yıl sadece 2 hattın, “Karakız” ve “Beyaz Gelincik” isimleriyle, çeşit tescil’e aday gösterilmesi ve üretim izni alınması kararlaştırılmıştır. Diğer adaylar bir sonraki yıl aday gösterilecektir. Bu yıl ayrıca, çeşit tescil ve üretim izni başvurusu yapılacak aday hatlardan Nüve tohumluk üretimleri de yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Keten, Islah,

SONUÇLANAN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/07 Proje Adı Ülkesel Keten Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü - EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Dr. Metin BABAOĞLU Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Islah), Merve GÜZEL (Islah),

Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ analizleri) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013 – 31.12.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017 – 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013 2014 2015 2016 2017 6000 6500 7000 7500 8000

Proje Özeti: Projenin 5 yıllık çalışma döneminde (2013-2017), Gözlem-Melez bahçelerinde toplam 571 adet materyal değerlendirilmiştir. Bu materyallerde yağ oranları % 20.1 - 45.1 arasında değişim göstermiştir. Genel değerlendirme sonucunda, bazı materyaller ebeveyn olarak kullanılmış ve toplam 32 adet melez kombinasyonu yapılmıştır. Bu dönemde, 5 adet ön verim ve verim denemeleri kurulmuş ve bu denemelerde 52 adet materyal değerlendirilmiştir. Bu denemelerde, tane verimlerinin 46 kg/da ile 174 kg/da arasında değiştiği gözlenmiştir. Yağ oranları ise, kuru madde üzerinden % 20.7 – 43.5 arasında değişmiştir. Bu dönemde, toplam 470 adet açılan materyal (F populasyonu) ekimi yapılmış ve bunlar arasından pedigri (tek bitki seleksiyonu) metoduyla seleksiyonlar yapılmıştır. Ayrıca, F7 kademesinde durulma gösteren toplam 22 hat bulk (toptan) hasat yapılarak ön verim denemelerinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, 4-5 hattın çeşit tescil için uygun olduğu belirlenmiş ancak, bu yıl sadece 2 hattın “Karakız” ve “Beyaz Gelincik” isimleriyle hem çeşit tescil’e başvurusunun yapılması hem de üretim izni alınması kararlaştırılmıştır. Bu çeşitler, şimdiye kadar ülkemizde melezleme ıslahı ile geliştirilen ilk çeşitler olma özelliğini taşımaktadır. Bu dönemde ayrıca, üretim hakları Enstitümüze devredilen Sarı-85 isimli keten çeşidinden 500 kg Elit kademe (ıslahçı materyali) tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Keten, Islah

1.4. Enerji Tarımı Araştırmaları

YENİ TEKLİF PROJE

Proje No -

Proje Adı Bazı Tarım Ürünleri Artıklarının Peletlenmesinde Nem Oranı ve Parçacık Boyutlarının Optimizasyonu


Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Mahmut DOK Proje Yürütücüleri Mustafa ACAR, Ufuk AKBAŞ, Yunus Emre TERZİ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2019-31.12.2021 (Yeni Teklif)

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (Tahmini) TL

2019; 84.000 TL

2020; 39.000 TL 2021; 9.000 TL

Proje Özeti:

Bu çalışmanın amacı, tarımsal artıklardan kaliteli pelet üretiminin araştırılmasıdır. Bunun için

tarımsal artıkların farklı nem içeriklerinde ve farklı parçacık boyutlarında parçalanarak en uygun

ürünü elde etme amaçlanmaktadır. Çalışmada, bölgemiz ve ülke genelinde yetiştirilen tarım

ürünlerinin hasattan sonra ortaya çıkan ve başka bir amaçla kullanılmayan tarımsal artıklar

kullanılacaktır. Çalışmada materyaller 5 farklı parçacık boyutunda ve 4 farklı nemde

peletlenecektir. Elde edilen peletlerin fiziksel özellikleri incelenerek her bir materyal için en uygun

nem ve parçacık boyu belirlenecektir. Ayrıca bu çalışmanın ekonomik analizi de yapılacaktır.

Çalışma, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Biyokütle biriminde yürütülecektir.

Anahtar Kelimeler Tarımsal artık, peletleme parametreleri, pelet

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P09/01 Proje Adı Bazı Tarımsal Atıkların Helezon ve Hidrolik Tip Briket Makinelerinde

Briketleme Parametrelerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Lideri Mahmut DOK Proje Yürütücüleri Mustafa ACAR, Dr. Ayşegül E. ÇELİK, Dr. Gülhan ATAGÜN,

Ufuk AKBAŞ


01.01.2016 / 31.12.2017


01.01. 2017-31.12.2017 (II. Gelişme Raporu)


2016: 39500 TL 2017 : 40000 TL

Çalışma iki alt başlıktan oluşmaktadır: a- Hidrolik tip briket makinesiyle yapılan çalışmalar b- Helezon tip briket makinesiyle yapılan çalışmalar.

2017 yılı içerisinde materyaller temin edilerek biyokütle ünitesine getirilmiş ve burada istenilen nem seviyelerine gelinceye kadar kurutulmuştur. Kurutma işlemi tabii şartlarda yapılmış, herhangi bir kurutucu devreye sokulmamıştır. Hidrolik tip briket makinesi için 12 adet materyal temin edilerek biyokütle ünitesinde, metotta belirtildiği gibi hazırlanmıştır. Her materyal önce 20 şer kg olacak şekilde 3 parçaya ayrılmıştır. Her bir materyal, çekiçli değirmende 2, 4 ve 6 mm lik eleklerden geçirilerek istenilen büyüklükte parçalanmışlardır. Toplam 36 materyal bu şekilde hazırlandıktan sonra biyokütle ünitesinde mevcut olan hidrolik tip briket makinesinde 150 bar basınçda preslenerek briket haline getirilmişlerdir. Briketlerde; Isıl değer, Nem, Kül, ADL, Yoğunluk, Kırılma Direnci (Shatter), Düşme-Dayanıklılık Direnci (Tumbler), Briketlerin deformasyon kuvveti direnci. Su alma direnci. Briketlerin nem içeriği, Eşdeğer nem içeriği, Baca gazı emisyon değerleri (O2, CO, CO2, SO2, NOx, NO2) incelenmiştir. Hidrolik tip briket makinesiyle yapılan bu çalışma sonunda, maksimum 150 bar basınç uygulandığında bazı materyallerden kaliteli ürün elde edilmesine rağmen, bazı materyaller için bu basıncın yeterli olmadığı görülmüştür. Ayrıca hidrolik tip briket makinesinde briketlenecek materyallerin nem oranlarının dikkate alınması gerektiği görülmüştür.

2017 yılı içerisinde helezon tip briket makinesinde yapılması planlanan çalışmaya başlanılmış olup aynı materyaller farklı kalıp sıcaklıklarında briketlenmektedirler. Helezon tip briket makinesinde materyalin neminin sıfıra yakın olması gerektiği için materyaller, kurutma fırınında tamamen kurutularak çalışmaya devam edilmektedir.

Anahtar Kelimeler Briket , Hidrolik, Helezon, Biyokütle, Yoğunluk

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P04/08/01Proje Adı Bazı Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz) Genotiplerinin

Soğuk Stresine Dayanıklılıklarının Fizyolojik Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Dr. Banu Efeoğlu Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Özge Çelik; Dr. Hümeyra Yaman

Gözde Çelik Özer; İlhan Subaşı Dr. Yusuf Arslan Dr. Ümran Küçüközdemir


1.1.2017 -31.12.2019


1.1.2017 -1.1.2018


65000 TL (2017) 5000 (2018)

PROJE ÖZETİ: Önerilen proje kapsamında; fizyolojik ve biyokimyasal analizler kullanılarak bazı ketencik genotiplerinin soğuk stresine toleransları değerlendirilecektir. Bu amaçla 1.1.2017 -31.12.2017 döneminde altı hafta boyunca iklim odasında kontrollü koşullarda sıcaklık her hafta kademeli olarak düşürülüp soğuğa alıştırılarak büyütülen A.B.D. Tohum Gen Bankasından temin edilen 34 genotip ile Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen Aslanbey genotipinde -5, -10 ve -15 °C’ler için kontrollü donma testi uygulanmıştır ve oransal hasar değerleri hesaplanmıştır. Tarla denemesi Ekim 2017 döneminde Ankara, Haymana-İkizce lokasyonundaki Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde kurulmuştur. Tek bitki sıralarına sıra arası 20 cm, sıra uzunluğu 5 metre ve 0,8 kg/da tohum olacak şekilde elle yapılmıştır (Crowley and Fröhlich, 1998). Deneme alanında CBS bölümünün iklim verilerinden yararlanılacaktır. Kar örtüsünü önlemek amacıyla gölgeleme tülü gerilmiştir. Bahar aylarında bitkilerin hayatta kalma yüzdeleri belirlenecektir. Önümüzdeki dönemde genotiplerin lipid peroksidasyonunu gösteren malondialdehid (MDA) konsantrasyonlarına bakılacaktır. Bu analizlerden gelen sonuçlara ve tarla denemesindeki sonuçlara göre genotiplerin soğuğa hassasiyet dereceleri tespit edilecektir. İkinci aşamada, soğuk stresine toleranslı, orta derecede hassas ve hassas olarak belirlenen genotiplerde de ayrıntılı fizyolojik ve biyokimyasal analizler yapılarak soğuk stresinin bitkideki etkileri belirlenecektir. Anahtar Kelimeler Ketencik (Camelina sativa (L.) Crantz), soğuk stresi, antioksidant

enzimler

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P09/01 Proje Adı Şanlıurfa Koşullarında İkinci Ürün Tatlı Sorgum’un [Sorghum bicolor

(L.) Moench] Bazı Tarımsal Özelliklerinin, Biyoetanol ve Biyokütle Verimlerinin Belirlenmesi


GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ŞANLIURFA


TAGEM

Proje Lideri Zir. Yük. Müh. Cemile ADIYAMAN Proje Yürütücüleri Dr. Erdal ERBİL (GAPTAEM)

Zir. Yük Müh. Halil HATİPOĞLU (GAPTAEM) Dr. Ayşegül E. ÇELİK (KTAE) Zir. Yük. Müh. Mine AKSOY (KTAE) Zir. Müh. Mustafa ACAR (KTAE) Zir. Yük. Müh. Mahmut DOK (KTAE)


2015-2017


01.01.2017 – 31.12.2017


2015 2016 2017 Toplam KTAE 168.000 9.000 10.000 187.000 GAPTAE 8.000 9.000 10.000 27.000 Toplam 176.000 18.000 20.000 214.000

Proje Özeti: Bu çalışma ile; Tatlı sorgum [Sorgum bicolor (L.) Moench] çeşitlerinin Şanlıurfa koşullarına adaptasyonu, biyoetanol üretimi, biyokütlenin enerji değeri, verim ve verimle ilişkili bazı tarımsal ve teknolojik özellikleri incelenerek biyoetanol verimi yüksek adaptasyon kabiliyeti iyi çeşitlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme Koruklu-Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda ikinci ürün olarak kurulmuştur. Ekim 16.06.2017 tarihinde elle yapılmıştır. Araştırmada altı (Dale, Theis, M 81E, Top 76-6, PHS 12-10, Urja) farklı tatlı sorgum çeşidi kullanılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller 10x0.7x5=35 m2 olacak şekilde beş sıralı olarak düzenlenmiş, tekerrürler arasında 3 m mesafe bırakılmıştır. Ekim kuru toprağa yapılıp ilk sulama yağmurlama olarak yapılmıştır. Çıkışlar sağlandıktan sonra karıkla sulamaya geçilmiş bitkilerin su ihtiyacına göre sulamaya devam edilmiştir. Deneme alanından alınan toprak örneklerinin analiz sonuçları dikkate alınarak, denemede taban gübresi olarak dekara 8 kg saf azot 8 kg saf fosfor gelecek şekilde 20-20-0 kompoze gübre, üst gübre olarak 7 kg/da hesabıyla %21’ilk AS gübresi kullanılmıştır. 18.10.2017 tarihinde erkenci olan Dale, PHS 12-10 ve Urja çeşitleri, 14.11.2017 tarihinde ise geriye kalan Theis, M 81E ve Top 76-6 çeşitleri hasat edilmiş ve gerekli gözlemler alınmıştır. Laboratuar çalışmalarının yapılması için yeterli miktardaki örnekler Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne gönderilmiştir. Anahtar Kelimeler Tatlı Sorgum, biyoetanol, biyokütle, yenilenebilir enerji.

BİLGİ (TÜBİTAK 1003)

Proje Başlığı

Farklı Tatlı Sorgum (Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.) Genotiplerinin Çukurova ve GAP Bölgelerinde Biyo-Etanol Üretim Potansiyellerinin Saptanması

Proje Lideri Doç. Dr. Celal YÜCEL Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Adana

Proje Yürütücüleri

Doç. Dr. Celal YÜCEL (Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Adana)

Prof. Dr. Abdullah ÖKTEM (Harran Üni., Şanlıurfa)

Prof. Dr. Turgut CABAROĞLU (Çukurova Üni., Adana)

Mine AKSOY (Karadeniz Tarımsal Araştırma Enst., Samsun)


Mayıs-2015, Mayıs-2018

Projenin Toplam Bütçesi 1.745,00 TL Proje Özeti

Dünya’da kullanılan fosil enerji kaynaklarının giderek azalması ile fosil yakıtların yerini alabilecek, çevreye daha az zararlı olan ve birim alanda yüksek biyokütle ve etanol potansiyeline sahip tarımsal ürünler önemli konuma gelmiş bulunmaktadır. Son yıllarda özellikle biyokütle verimi ve şeker içeriği yüksek ve etanol eldesi kolay tatlı sorgum çeşitlerinin geliştirilmesi sonucu söz konusu bitkiye ilgi giderek artmaktadır.

Projede, yurt içi ve dışındaki değişik kaynaklardan temin edilen ve çoğunluğu tescilli ve ticari çeşit olan 49 tatlı sorgum (Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.) genotipinin Çukurova ve GAP bölgesinde 2. ürün koşullarında yürütülecek adaptasyon çalışmaları sonucu, genotiplerin ve ekolojik bölgelerin biyokütle ve etanol potansiyelleri ortaya konulacaktır. Ayrıca, bitki özsuyu (şıra) alınan bitki sapların yem amaçlı kullanılma, pelet yapılarak ısı ve yakıt değerlerinin saptanması ve ayrıca uygulamaların toprak verimliliği üzerine olan etkilerini anlamak bakımından bitki gelişimi, toprakta karbon tutunması ve toprak kalitesi parametrelerinin saptanması da amaçlanmaktadır.

Bu proje ile çağrı programında belirtilen ülkemizin enerji konusunda dışa bağımlılığının azaltılması, çevreye daha az zararlı olan, Türkiye’nin toplam kümülatif sıcaklık bakımından en önde gelen Akdeniz sahili ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine adapte olabilecek tatlı sorgumun, biyo-etanol potansiyellerinin belirlenmesi ve kısa sürede uygulamaya aktarılması sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler: Sorgum, şeker, biyoetanol, biyokütle, silaj, karbon, pelet

2. Ülkesel Yağlı Tohumlu Bitkiler Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi

2.1. Ülkesel Ayçiçeği Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi 2.1.1-Ülkesel Ayçiçeği Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-4 Proje Adı Yağlık Ayçiçeği Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Lideri Dr. Göksel EVCİ

Proje Yürütücüleri Dr. Veli Pekcan, Mehmet İbrahim YILMAZ, T. Hilal ÇİFTÇİGİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018

Raporun Ait Olduğu Dönem 2017

Projenin Toplam Bütçesi: 2014:25.000 TL 2015:26.000 TL 2016:27.000 TL 2017:28.000 TL 2018:29.000 TL

Proje Özeti : Ülkemizde bitkisel yağ üretimi, ülke içi talebi karşılamamakta olup, bu açık yüksek oranda döviz ödenerek ithalatla karşılanmaktadır. Bu nedenle, Türkiye bitkisel yağ üretimini arttırmak ve mevcut açığı azaltmaya yönelik çalışmalar, stratejik ve ekonomik açıdan son derece önemlidir. Projenin amacı; bölge şartlarına uyumlu, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, verimi ve yağ oranı yüksek ayçiçeği ana hatları, restorer hatları ve hibrit çeşitleri geliştirerek ve ülkemiz yağ açığının azaltılmasına katkıda bulunmaktır.

Bu amaçla 2017 yılı proje döneminde orobanşa ve mildiyö hastalığına dayanıklı yeni hibrit çeşitler verim denemelerinde test edilmiş, 8 adet ön verim denemesi, 3 adet verim denemesi kurulmuştur. Yağlık verim ve ön verim denemelerinde toplam 327 adet çeşit yer almıştır. Yine dayanıklı ebeveyn hatlar ve ileri generasyon materyal ile yeni test hibritleri oluşturulmuştur.

2017 yılında ana ve restorer ıslah bahçesinde seleksiyona devam edilmiştir. Aynı zamanda yüksek oleik asit içeren hat ıslahı çalışmaları kapsamında ekilen ebeveyn hatlarda seleksiyon yapılmıştır. Üretim izinli olan çeşitlerimizin ebeveyn hatlarının elit tohum üretimleri yapıldı.

Anahtar Kelimeler Ayçiçeği, Islah, Hibrit, Seleksiyon

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/02-5

Proje Adı Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Lideri Dr. Göksel EVCİ

Proje Yürütücüleri Dr. Veli Pekcan, Mehmet İbrahim YILMAZ




Proje Özeti : Ülkemizdeki çerezlik ayçiçeği üretimi ihtiyacın çok altında kalmakta ve bu talepte yağlıkta olduğu gibi ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Projeyle, ülkemizde çerezlik yüksek verimli, herbisitlere, orobanşa ve hastalıklara dayanıklı çeşitler üretmek, tüketici zevkine uygun, istenilen tane renginde çeşitler elde etmek, ülkenin çeşit ihtiyacını karşılayarak mevcut ithalatını azaltmaya katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Bu amaçla, çalışma döneminde pedigri ıslah metodu ve geri melez metodu kullanılarak çerezlik ana ve restorer hat ıslah bahçesinde seleksiyona devam edilmiştir. Yeni kaynak oluşturmada orobanşa, herbisitlere dayanıklı ve yüksek oleik asitli kaynaklar kullanılmış ve ayrıca mutasyon uygulanan hatlarda seleksiyona devam edilmiştir. 2017 yılında 2 adet çerezlik ön verim denemesi, 2 adet çerezlik verim denemesi, 2 adet çerezlik çeşit tescil denemesi kurulmuştur. Verim denemelerinde toplam 109 adet çeşit yer almıştır. Tescilli çeşitlerimizin ebeveyn hatlarının elit tohum üretimleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Çerezlik Ayçiçeği, Islah, Hibrit, Seleksiyon

DEVAM EDEN PROJE


Proje Adı Orobanşa Genetik Dayanıklılık Kaynaklarının Araştırılması ve Orobanşa Dayanıklı Ayçiçeği Hatlarının Islahı



Proje Lideri Dr. Veli PEKCAN

Proje Yürütücüleri Dr. Göksel EVCİ, Mehmet İbrahim YILMAZ,

T. Hilal ÇİFTÇİGİL




Proje Özeti : Orobanş, ayçiçeği tarımında verimi etkileyen en önemli yabancı parazit ottur. Orobanş yoğun olarak ayçiçeği üretim alanlarında, dolayısıyla Trakya ‘da her 15-20 yılda bir yeni ırklar geliştirmektedir. Bu durum orabanşa karşı sürekli bir ıslah çalışması gerektirmektedir. Ancak orobanşa karşı yeni kaynaklar bulmak kolay olmamakta ve türler arası melezlemeleri, mutasyon yöntemini kullanımını gerektirmektedir. Projenin amacı; türler arası melezlemeler, kimyasal ve ışınlama yoluyla mutasyon yöntemi vb. ile orobanşa dayanıklı yeni ayçiçeği kaynakları geliştirmek ve bunu ayçiçeği ebeveyn hatlarına dolayısıyla hibritlere aktarabilmektir. Projede açılan materyaller orobanş dayanıklılık testlerinde denenmiştir. Orobanş dayanıklılık testleri için ayçiçeği ekilen orobanşla bulaşık alanlardan orobanş tohumları toplanmıştır. Testlerde bu orobanş popülasyon tohumları kullanılmıştır. Ayrıca orobanşa karşı farklı dayanıklılık genleri içeren kaynaklar kullanılarak gen piramitleri oluşturulmuş ve dayanıklılığın daha uzun süreli olmasına çalışılmıştır. 2017 yılında 3 adet orobanşa yüksek derecede toleranslı restorer ebeveyn hattı tescile verilmiştir.

Anahtar Kelimeler Çerezlik Ayçiçeği, Islah, Hibrit, Seleksiyon

DEVAM EDEN PROJE


Proje Adı Herbisitlere Dayanıklı Ayçiçeği Islah Çalışmaları



Proje Lideri M. İbrahim YILMAZ

Proje Yürütücüleri Dr. Göksel EVCİ, Dr. Veli Pekcan, T. Hilal ÇİFTÇİGİL




Proje Özeti : Projenin amacı; bölge şartlarına uyumlu, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, verimi ve yağ oranı yüksek, herbisitlere dayanıklı yağlık ayçiçeği çeşitleri geliştirerek ülkemiz yağ açığının azaltılmasına katkıda bulunmaktır. Proje kapsamında IMI ve SU grubu herbisitlere dayanıklı ana hatları, restorer hatları ve hibrit çeşitleri geliştirilmektedir. Hem IMI, hem de SU grubu herbisitlere dayanıklı, hemde orobanş dayanıklı restorer ve ana (maintanier) genetik materyali gen piramidi oluşturularak elde edilmeye çalışılmaktadır. 2017 yılında 2 adet İMİ çeşit verim denemesi, 3 adet İMİ ön verim denemesi, 3 adet İMİ ve SU çeşit tescil verim denemesi kurulmuştur. Verim denemelerinde toplam 210 adet çeşit yer almıştır. Bu amaçla yürütülen ıslah çalışmalarında, ebeveyn materyalde dayanıklılar iki kat doz ile ilaçlanarak belirlenmiştir. Pedigri ıslah metoduna göre seleksiyon yapılarak tek bitkiler seçilmiştir. İleri kademedeki ıslah materyalinin genel kombinasyonlarını test amacıyla test hibrit oluşturulmuştur. 2017 yılında 17 IMI TR 007 kodlu İMİ hibrit çeşidimize üretim izni alınmıştır. Üretim izinli olan çeşitlerimizin ebeveyn hatlarının elit tohum üretimleri yapıldı.

Anahtar Kelimeler İmidazoline, SU, Islah, Hibrit, Seleksiyon

DEVAM EDEN PROJE Proje No Proje Adı Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri Mehmet ALDEMİR, Ayşegül ALTUNOK MEMİŞ Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Raporun Ait Olduğu Dönem 01/01/2017 ile 31/12/2017 Dönemi. Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

2014: 20000 TL, 2015: 21000 TL, 2016: 22000 TL, 2017:23000 TL 2018: 24000 TL TOPLAM :110000 TL

Proje Özeti: Tane verimi yüksek, yağ verimi ve kalitesi yüksek, ana ve ikinci ürüne uygun; önemli hastalıklara, zararlılara ve stres faktörlerine toleranslı ve/veya mukavim, yağlık ve çerezlik germplasm ve çeşit (hibrit veya açık döllenen) geliştirmek projenin ana amacını oluşturmaktadır. ETAE Ayçiçeği Islah Programında EGE 2001 yağlık ayçiçeği çeşidi, TURAY yağlık hibrit ayçiçeği çeşidi, SUN 2235 yağlık hibrit ayçiçeği çeşidi tescil ettirilmiş ve çerezlik ayçiçeği çeşit adayı EGE GÜNEŞİ için üretim izni alınmıştır. Dönem Bulguları: Genetik - Islah Çalışmaları: Projenin 2014-2018 diliminin dördüncü yılı olan bu yıl; yağlık ve çerezlik materyalde varyasyonu artırmak amacıyla melezleme, seleksiyon ve kendileme uygulanarak istenilen özelliklerde hibrit çeşit ıslahına yönelik olarak A, B ve Rf hatlar geliştirme çalışmaları sürdürülmüştür. Bu yıl, çerezlik A (CMS), B (Maintainer) ve RF hattında 486 kendileme uygulanmıştır. Imidazoline (IMI) grubu herbisitlere dayanıklılık ve yüksek oleik (HO) geni aktarılması ile ilgili çalışmada geri melezleme ve kendileme çalışmasına devam edilmiştir. İzolasyon kabinlerinde IMI-MR-Rf-980-6-CL ve IMI-MR-Rf-2002-1-CL kombinasyonları (9 komb.) fide devresinde IMI grubu herbisitlere karşı test edilerek, dayanıklı olan ve bitki tipi bakımından yapılan seleksiyonlarda kendilenmiş hatlar elde edilmiştir. Ayrıca IMI-Rf-980-6-CL ve IMI-MR-Rf-2002-1-CL ile HAR 5 melezlenerek yeni IMI-MR kombinasyonları oluşturulmuştur. İzolasyon tünellerinde 10 adet IMI grubu yağlık B (maintainer) hattına donör olarak HA-458 ve HA-460 ve sures-1 kullanılarak 10 yağlık IMI-MR ve su grubu kombinasyon yapılmıştır. İzolasyon tünellerinde 10 adet IMI grubu yağlık restorer hat ile 8 IMI- MR ve Sures-2 ile su grubu kombinasyonu yapılmıştır. Tek tabla çerezlik Rf - IMI grubu melez kombinasyonlarında ve Çerezlik B (maintainer) IMI grubu melez kombinasyonlarında yapılan ilaçlamayı takiben dayanıklı bitkilerde kendileme ve 380 seleksiyon uygulanmıştır. SUN 2235 yağlık hibrit 2 adet izolasyon kabininde üretilmiştir. Çerezlik OP ve sentetik çeşit geliştirme çalışmaları izolasyon tünelleri kullanılarak, ETAE-ALA (D2), EGE GÜNEŞİ (beyaz) ve ETAE-NGL (beyaz) S 0:1 generasyon testi metoduyla seleksiyon (negatif ve pozitif seleksiyonlar) uygulanmıştır. Ayrıca, süs formu 12 materyalde 125 seleksiyon ve kendileme yapılmıştır. EGE GÜNEŞİ’nde gelecek yıl çalışmaları için yeterli tohum üretilmiştir. Çerezlik Test Melezleri: ETAE çerezlik hibrit çeşit ıslah çalışmaları kapsamında 113 adet çerezlik TM oluşturulmuştur. Yağlık Test Melezleri: ETAE yağlık hibrit çeşit ıslah çalışmaları kapsamında IMI; IMI-MR; IMI-MR-OR ve OR 28 adet yeni yağlık hibrit elde edilmiştir. Ayrıca yeni kombinasyon oluşturmaya yönelik olarak 4 hat ile IMI-Rf-2002-1 ile melezlenmiştir. Verim denemeleri: Birinci ürün koşullarında yürütülen 1 adet yağlık IMI Grubu H-ÇVD (18 çeşit), 1 adet çerezlik Ç-ÇVD (7 çeşit) ve 1 adet çerezlik tescil Ç-ÇTD (8 çeşit) çeşit verim denemesi kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği,Helianthus annuus L,Helianthus spp.,Islah, Genetik, Germplasm, Agronomi, Hibrit çeşit, Açık döllenen çeşit, CMS hat, Restorer hat,

DEVAM EDEN PROJE


Proje Başlığı Doğu Akdeniz Bölgesi Ayçiçeği Islah Çalışmaları

Proje Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş BDUAEM, TTAEM, Uludağ Üniversitesi

Proje Yürütücüsü Dr. Abdullah ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar Ayşe Nuran ÇİL, Vakas ŞAHİN, Aylin Celile OLUK, Hacer BURUN, Dr. Yıldız DOĞAN Nergiz ÇOBAN, Hanifi BURUN (Yrd. Arş.)

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi 110.00,00 TL

Proje Özeti: Ayçiçeği (Helianthus Annuus L.), ülkemiz ekonomisi açısından en önemli yağlı tohumlu bitkilerden biridir. Yetiştiriciliği yapılan yağlı tohumlu bitkiler içinde, ekim alanı ve üretim miktarı bakımından birinci sırada yer almaktadır. Tohumları %40-50 oranında yağ içermekte olup, bitkisel yağ üretimimizin %65’i ayçiçeğinden elde edilmektedir. %40-45 oranında elde edilen küspesi %30-40 oranında protein içermekte olup, değerli bir yem olarak hayvan beslenmesinde kullanılmaktadır. Ayçiçeği, ülkemizdeki yağ sanayinin en önemli ham madde kaynağıdır. Fakat yeterli sanayi kapasitesine karşın ayçiçeği üretimi, sanayinin ihtiyacını ve ülkemizin yağ talebini karşılayamamaktadır. Bu proje, bölgemizde son yıllarda ekim alanı hızlı bir şekilde artan ayçiçeğinin yağ talebinin karşılanmasında katkıda bulunmak amacıyla değişik kaynaklardan temin edilen ayçiçeği hatlarının başlangıç materyali olarak kullanılarak ıslah programına başlanmıştır. Islah çalışmaları enstitü deneme alanlarında, orobanş testleri Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonunda, bölge verim denemeleri de TİGEM-Ceyhan işletmesinde kurulacaktır. Projede, bazı önemli verim öğelerinin genetik kalıtımının belirlenmesi ve bunlar için yeni gen kaynaklarının elde edilmesi gibi hedeflerinin yanında, aynı zamanda yüksek yağ ve tane verimine sahip ebeveyn hatları ve hibritlerinin geliştirilmesi gibi özel programlarda mevcut hedefleri de içermektedir. Yürütülen hibrit ayçiçeği ıslah projesi kapsamında pedigri yöntemi, kendileme, geriye melezleme gibi birçok ıslah metodunu kullanılmaktadır. Projenin amacı; ülkemiz bitkisel yağ açığını kapatmak için en önemli bitki olan ayçiçeğinde, hibrit ıslahı programı çerçevesinde, yüksek tane verimine, yağ oranına, kaliteli, hastalık ve zararlılara dayanıklı, genel ve özel kombinasyon kabiliyeti yüksek Ana, Restorer ve Mainteiner hatlar elde etmek ve bu hatların kullanılacağı üstün performansa sahip ayçiçeği hibritleri geliştirmektir.

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P01/01

Proje Başlığı Ayçiçeğinde Mildiyö Hastalığına Dayanıklı Hatların Moleküler Markörler Yardımıyla Geliştirilmesi

Proje İngilizce Başlığı Improvement of the lines resistant to mildew disease in the sunflower by molecular markers


Projeyi Destekleyen Kuruluş TTAE,Çukurova Ünivresitesi

Proje Yürütücüsü Ayşe Nuran ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Abdullah ÇİL, Dr. Göksel EVCİ, Vakkas ŞAHİN, Aylin Celile OLUK, Dr. Yıldız DOĞAN, Nergiz ÇOBAN, Hanifi BURUN(Yard. Arş.), Prof. Dr. Hakan ÖZKAN (Danışman)


Projenin Toplam Bütçesi 77.000 TL Proje Özeti: Türkiye ayçiçeği ve yağlı tohum üretimimiz yeterli olmayıp, bu açık yüksek oranda döviz ödeyerek, ayçiçeği tohumu veya ham yağ ithalatı ile giderilmektedir. Bu nedenle Türkiye bitkisel yağ üretimini arttırmak ve döviz açığını azaltmaya yönelik çalışmalar, stratejik ve ekonomik açıdan son derece önemlidir. Ayrıca ayçiçeği üretimini sınırlayan en önemli hastalıklrdan biri de mildiyö hastalığıdır. Proje kapsamında Trakya TAE ve enstitümüz tarafından yürütülen çalışmalarda geliştirilmiş ve tescile sunulmuş üstün verim ve yağ performansına sahip ancak mildiyö hastalığına hassas Şems hibrit çeşidinin restorer hattına, mildiyö hastalığına dayanıklılık (Pl8 ve Pl13) genlerin aktarılması çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada homozigot bireyler bu genlere özgün moleküler markörler (MAS) kullanılarak etkin bir şekilde belirlenmiştir. Proje kapsamında Mildiyö kaynakları RHA-436, RHA-437 ve HAR-5 hatları kullanılmıştır. Bu çalışmada 6973xHar 5, 6973 x RHA 436 ve 6973 x RHA 437 kombinasyonunda elde edilen bitkiler, Hap1, Hap2, Hap3, Hap4,Hap5, Hap6, Ht636, Ors371, Ors552, Ors605 Ors716, Ors 837, Ors959, Ors965,Ors1008 ve STS10D6 SSR primerleri kullanılarak yapılan testlerde, primerlerin mildiyö hastalığına karşı ayırt edici polimorfik bantlar oluşturduğu,HAP2 ORS 552 ve STS10D6 codominant olduğu, diğer primelerin ise dominant primer olduğu belirlenmiştir. MAS yöntemi ile yapılan seçimlerden sonra yapılan mildiyö testlemeleri ile doğrulamalar yapılmıştır. Bu sonuçlara göre primerler ile tespit edilen bireylerin klasik mildiyö testi ile doğrulandığı ortaya konmuştur. Yapılan çalışmada toplam test edilen 3287 adet bitkiden 2004 tanesi hastalıklı olup buna karşın 1293 adet bitki ise muamele edilen mildiyö etmenine dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Ayçiçeği, MAS, mildiyö hastalığı, SSR primeri

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P01/01 Proje Adı Ayçiçeğinde Mildiyö Hastalığına Dayanıklı Hatların Moleküler

Markörler Yardımıyla Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Improvement of the lines resistant to mildew disease in the sunflower by molecular markers


Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Lideri TTAE,Çukurova Ünivresitesi Proje Yürütücüleri Ayşe Nuran ÇİL Başlama-Bitiş Tarihleri

Dr. Abdullah ÇİL, Dr. Göksel EVCİ, Vakkas ŞAHİN, Aylin Celile OLUK, Dr. Yıldız DOĞAN, Nergiz ÇOBAN, Hanifi BURUN(Yard. Arş.), Prof. Dr. Hakan ÖZKAN (Danışman)


2013-2017


77.000 TL

Proje Özeti: Türkiye ayçiçeği ve yağlı tohum üretimimiz yeterli olmayıp, bu açık yüksek oranda döviz ödeyerek, ayçiçeği tohumu veya ham yağ ithalatı ile giderilmektedir. Bu nedenle Türkiye bitkisel yağ üretimini arttırmak ve döviz açığını azaltmaya yönelik çalışmalar, stratejik ve ekonomik açıdan son derece önemlidir. Ayrıca ayçiçeği üretimini sınırlayan en önemli hastalıklrdan biri de mildiyö hastalığıdır. Proje kapsamında Trakya TAE ve enstitümüz tarafından yürütülen çalışmalarda geliştirilmiş ve tescile sunulmuş üstün verim ve yağ performansına sahip ancak mildiyö hastalığına hassas Şems hibrit çeşidinin restorer hattına, mildiyö hastalığına dayanıklılık (Pl8 ve Pl13) genlerin aktarılması çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada homozigot bireyler bu genlere özgün moleküler markörler (MAS) kullanılarak etkin bir şekilde belirlenmiştir. Proje kapsamında Mildiyö kaynakları RHA-436, RHA-437 ve HAR-5 hatları kullanılmıştır. Bu çalışmada 6973xHar 5, 6973 x RHA 436 ve 6973 x RHA 437 kombinasyonunda elde edilen bitkiler, Hap1, Hap2, Hap3, Hap4,Hap5, Hap6, Ht636, Ors371, Ors552, Ors605, Ors716, Ors 837, Ors959, Ors965,Ors1008 ve STS10D6 SSR primerleri kullanılarak yapılan testlerde, primerlerin mildiyö hastalığına karşı ayırt edici polimorfik bantlar oluşturduğu,HAP2, ORS 552 ve STS10D6 Kodominant olduğu, diğer primelerin ise dominant primer olduğu belirlenmiştir. MAS yöntemi ile yapılan seçimlerden sonra yapılan mildiyö testlemeleri ile doğrulamalar yapılmıştır. Bu sonuçlara göre primerler ile tespit edilen bireylerin klasik mildiyö testi ile doğrulandığı ortaya konmuştur. Yapılan çalışmada toplam test edilen 3287 adet bitkiden 2004 tanesi hastalıklı olup buna karşın 1293 adet bitki ise muamele edilen mildiyö etmenine dayanıklı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler Ayçiçeği, MAS, mildiyö hastalığı, SSR primeri

2.1.2- Ayçiçeği Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P07/03 Proje Adı Bazı Yerel Çerezlik Ayçiçeği Populasyonlarının Agro-morfolojik, Verim

ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst. Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Levent YAZİCİ (Ziraat Yük. Müh.) Proje Yürütücüleri Sezai GÖKALP (Ziraat Yük. Müh.)

Rahime KARATAŞ (Ziraat Yük. Müh.) Özge KOYUTÜRK (Ziraat Yük. Müh.) Halil Dede AKYOL (Tadım Kuruyemiş Ltd. Şti/Satın Alma Müd.) Mustafa ACAR (Karadeniz Tar. Arş. Ens. Müd.9 Dr. Gülhan ATAGÜN (Karadeniz Tar. Arş. Ens. Müd.) Prof. Dr. Güngör YILMAZ (GOP (Danışman)


01/01/2016 – 31/12/2017


01/01/2017 – 31/12/2017


2016: 75.000 TL 2017: 9.000 TL

Proje Özeti: Ülkemizdeki çerezlik ayçiçeği üretimi, yağlık ayçiçeğinde olduğu gibi ihtiyacımızı karşılamamakta, bu açık ithalatla karşılanmaktadır. Genellikle çerezlik ayçiçeği üretiminde çeşit olarak yerel populasyonların kullanılması nedeniyle birim alandan düşük verim alınmakta ve yeterince üretim sağlanamamaktadır. Birim alandan daha yüksek verim alınabilen ve pazar talepleri doğrultusunda istenilen kalite özelliklerine sahip çerezlik ayçiçeği çeşitlerinin ıslah edilmesi büyük önem taşımaktadır. Projede, Türkiye’nin farklı bölgelerinden toplanan bazı yerli çerezlik ayçiçeği populasyonları hakkında bilgi sahibi olmak, bitki ıslah çalışmalarında başlangıç materyali olarak kullanımını kolaylaştırmak ve çerezlik ayçiçeği sektörü tarafından kullanımını yaygınlaştırmak için Tokat yöresi ekolojik koşullarında agro-morfolojik, verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Projede ülkemizin farklı bölgelerinden toplanmış, kırk adet çerezlik ayçiçeği yerel populasyon ile iki adet tescilli çeşit dikdörtgen latis deneme desenine” göre, 3 tekerrürlü 4 sıra, sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm, sıra uzunluğu 5 m olarak 18.04.2017 tarihinde enstitü deneme arazisine ekimi yapılmıştır. Denemede kullanılan populasyon ve çeşitlerde dekara tane verimine ilişkin ortalama değerler 205 kg/da-571 kg/da arasında, tane boyuna ilişkin ortalama değerler 18-24 mm arasında, tane enine ilişkin ortalama değerler 7,6-9,7 mm arasında, tabla çapına ilişkin ortalama değerler 15 cm-22 cm arasında, bitki boyuna ilişkin ortalama değerler, 174 cm-224 cm arasında, 1000 tane ağırlığına ilişkin ortalamalar 110 g-165 g arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler Çerezlik ayçiçeği, karakterizasyon, adaptasyon, verim

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P04/02/01 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesine Uygun Ayçiçeği Genotiplerinin

Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Dr. Fırat SEFAOĞLU Proje Yürütücüleri Dr. Canan KAYA Başlama-Bitiş Tarihleri 2017-2021 Raporun Ait Olduğu Dönem

01 / 01 / 2017 ile 31 / 12 / 2017


2017: 12,000 2018: 15,000 2019: 17,000 2020: 18,000 2021: 11,000

Proje Özeti : 2017 yılında, 5 adet çeşit adayı ve 3 adet kontrol çeşit ile Erzurum/ merkez ve Iğdır/

merkez olmak üzere 2 lokasyonda bölge verim denemeleri ve TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma

Enstitüsü) tarafından geliştirilen, ön verim denemelerinden seçilmiş olan 7 adet hat ve 4 adet

kontrol çeşit ile Erzurum/merkez’de verim denemesi kurulmuştur.

Verim denemesi sonuçlarına göre en yüksek verim, yağ oranı ve yağ verimi KAYRA çeşidinden

(415,1 kg/da, %37,5 ve 155,7 kg/da ) elde edilmiştir. En düşük verim 17 TR 105 (224, 5 kg/da),

en düşük yağ oranı 16 TR 008 (%26,8) ve 17 TR 104 (%2,4), en düşük dekara yağ verimi ise 17

TR 105 (65, 1 kg/da) hattından alınmıştır.

Erzurum/ merkez ve Iğdır/ merkez de kurulan bölge verim Lokasyonlarının ortalamasında ise en

yüksek verim 16 TR 60 (370, 4 kg/da), en düşük verim ise 30,1 kg/da ile 16 TR62 çeşit adayından

elde edilmiştir. En yüksek yağ oranı ve yağ verimi 16 TR 66 (%34,4, 117,4 kg/da)’dan en düşük

yağ oranı ise 16 TR 67 (%30,4)’den elde edilmişken, en düşük yağ verimi 16 TR 62 (82,7 kg/da)

çeşit adayından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Yağlık ayçiçeği, Helianthus annuus, tane verimi, yağ oranı

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P04/02/02 Proje Adı Orta Karadeniz Geçit Kuşağına Uygun Ayçiçeği Genotiplerinin





Proje Lideri Mustafa ACAR Proje Yürütücüleri Şahin GİZLENCİ, Sezai GÖKALP Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017-31/12/2021


01/01/2017-31/12/2017 ( I. Dönem- Gelişme Raporu)


2017: 23.000 TL

2018: 23.000 TL

2019: 25.000 TL

2020: 31.000 TL

2021: 30.000 TL

Proje Özeti : 2017 yılı çalışmaları Amasya / Suluova ilçesi çiftçi arazisinde ve Tokat Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde gerçekleştirilmiştir. Denemelerde TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından gönderilen 4 ayçiçeği çeşidi (LG 5582, Bosfora, Kaan ve Deray) ile 8 çeşit adayı (16 TR 005, 16 TR 010, 16 TR 55, 16 TR 56, 17 TR 100, 17 TR 101, 17 TR 102 ve 17 TR 103) kullanılmıştır.

Amasya lokasyonunda verim bakımından ilk üç sırayı LG 5582, Bosfora çeşitleri ile 17 TR 102 çeşit adayı almıştır. Denemenin verim ortalaması 229,4 kg/da olarak hesaplanmış olup, 17 TR 102 ve 16 TR 010 çeşit adayları deneme ortalama verimini geçmiştir.

Tokat lokasyonunda verim bakımından ilk üç sırayı LG 5582, Bosfora çeşitleri ile 17 TR 102 çeşit adayı almıştır. Denemenin verim ortalaması 286,2 kg/da olarak hesaplanmış olup, 17 TR 102 ve 16 TR 010 çeşit adayları deneme ortalama verimini geçmiştir.

Anahtar Kelimeler Ayçiçeği, çeşit adayı, verim

2.2.-Ülkesel Kolza Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

2.2.1-Ülkesel Kolza Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No Proje Adı Karadeniz Bölgesi Kolza Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Lideri Şahin GİZLENCİProje Yürütücüleri Mustafa ACAR , Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019Raporun Ait Olduğu Dönem 01./09./2016 ile 31/10/2017 arası ( III. Gelişme Raporu) Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

2015: 42.400

2016: 42.400

2017: 42.400

2018: 42.400 2018: 42.400

Proje Özeti : Kolza ıslahı projesinin amacı verimli, kaliteli ve hastalıklara zararlılara dayanıklı, yağ oranı yüksek, erüsik asit oranı eser (%2’nin altında) glikosinolat oranı 30 mikromolün altında olan saf hat, sentetik çeşit ve F1 hibrit kolza çeşitleri ile üstün özelliklere sahip (biyotik tolerant veya dayanıklılık özelliliğinde olan, kaliteli, heterosis veya heterobeltiosis yönünden pozitif özellik gösteren) hat veya yarı yol materyalleri geliştirmektir. Geliştirilen bu saf hat , sentetik çeşit veya hibrit çeşit adayları özel sektör tohum firmalarının kullanımına açılarak devredilmesi düşünülmektedir. Kendileme işlemine devam edilmiştir. Bu amaçla çeşitli kademelerdeki hatların ekimleri yapılarak, çiçeklenme öncesinde kendileme torbaları ile kapatılacaktır.S1 kademesinde 71 adet, S2 kademesinde 151 adet, S3 kademesinde 194 adet, S4 kademesinde 70 adet, S5 kademesinde 14 adet, S6 kademesinde 42 adet, S7 kademesinde 210 adet ve saf hat seleksiyonunda 492 materyalin ekimi gerçekleştirilmiştir. Sentetik çeşit ıslahı ve saf hat seleksiyon çalışmaları kapsamında, S7 kademesine kadar gelmiş morfolojik yönden ön plana çıkmış 20 saf hatta (455, 460, 509, 510, 574, 591, 592, 600, 620, 656, 658, 660, 664, 725, 737, 738, 756, 757, 862 ve 898) tohum çoğaltma işlemi yapılmıştır. Çiçeklenme dönemi öncesinde 20 hattın her birisinin üzeri mermer şah bez ile kapatılarak izole edilmiştir. Sentetik çeşit ıslah çalışmaları, seleksiyon kriterlerine gore ön plana çıkmış, S7 kademesine kadar kendilenmiş 10 saf hat (KT 3, KT 4, KT 2, KT 8, KT 20, KT 25, KT 28, KT 33, KT 39 ve KT 46) sapa kalkma dönemi, çiçeklenme dönemi, harnup dönemi, olgunlaşama dönemi gibi kriterler dikkate alınarak, altı adet farklı sentetik çeşit elde edilmiştir. Bunun için 10 adet kendilenmiş hat rastgele beşer hatlı altı gruba ayrılmıştır. Her gruba giren hatlardan eşit miktarlarda alınan kendilenmiş tohumlar karıştırılarak altı adet beşer hatlı “Sentetik-0” adı verilen hat karışımları elde edilmiş ve bunlar, K1-0, K2-0, K3-0, K4-0, K5-0 ve K6-0 olarak isimlendirilmiştir (Tablo 3). Kendilenmiş hat karışımları, birinci generasyon sentetik çeşitleri elde etmek üzere her bir parsel 6 metre boyunda olup, 6’şar sıradan oluşan parsellere 20 cm sıra aralığında deneme mibzeri ile ekim yapılmıştır. Sapa kalkma döneminde her bir parsel üzerine ayrı ayrı mermerşah örtü kapatılarak dışarıdan toz alması önlenmiştir. Her bir grup içerisinde tozlanmayı arttırmak amacıyla bitkiler çiçeklenme döneminde el ile sallanarak gerçekleştirilmiştir. (Bu yöntemde işçiliğin çok ve uzun zaman alması sebebiyle bundan sonra her grup içerisinde tozlanmayı arttırmak amacıyla bambus arıları salınacaktır.) Hasat işlemleri parsel biçerdöveri ile 30 Haziran 2016 tarihinde her bir parsel için ayrı ayrı yapılmıştır. Elde edilen sentetik çeşit adayları K1-1, K2-1, K3-1, K4-1, K5-1 ve K6-1olarak adlandırılmıştır. Sentetik çeşit geliştirmek amacı ile 6 farklı kombinasyon ve 3 standart çeşit (NK Caravel, Artoga ve Süzer) ile 2016-17 üretim sezonunda verim denemesi kurulmuştur. Anahtar Kelimeler Kolza, verim, sentetik çeşit, saf hat

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/04-1 Proje Adı Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları ProjesiProjeyi Yürüten Kuruluş

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Menemen-İZMİR


TAGEM

Proje Lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri Mehmet ALDEMİR, Ayşegül ALTUNOK MEMİŞ Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


01/01/2017 ile 31/12/2017 Dönemi.


2014: 15000 TL, 2015: 16000 TL, 2016: 17000 TL, 2017:18000 TL, 2018: 19000 TL TOPLAM BÜTÇE: 85000 TL

Proje Özeti: Ülkemizde yıllık bir milyon tonu aşan bitkisel yağ açığının kapatılabilmesi için, halen üretimde bulunan yağ bitkilerinin kalite ve kantitelerinin artırılması çalışmalarının yanı sıra, üretimde yeni yağ bitkilerinin yer alması arayışı içine de girilmiştir. Yağ açığımızın kapatılmasına katkıda bulunmak ve kolza üretimini artırmak amacıyla; sorun olan hastalık etmenleri, zararlılar ve diğer stres koşullarına dayanıklı ya da toleranslı yüksek verimli çeşitlerin geliştirilmesi; yetiştirme teknikleri ve diğer tüm disiplinlerde çok yönlü olarak araştırmaların yürütülmesi; kolza bitkisinin Ege Bölgesi tarımındaki yerinin araştırılması ve elde edilecek araştırma bulgularının üreticilere hızlı bir şekilde iletilmesini sağlamak projenin ana amacını oluşturmaktadır. Projede bu yıl; çeşit adaylarımız ETAE-K-19.1 ve ETAE-K-23.1’nında yer aldığı Çeşit Tescil Denemesi kurulmuştur. Tesadüf Blokları Deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak 26.10.2016 tarihinde kurulan denemede sulama uygulanmamıştır. Yapılan değerlendirmede en düşük verim değeri 454,8 kg/da ile TKK16 4 çeşidinden; en yüksek verim değeri ise 564,9 ve 570,5 kg/da ile TKK16 2 ve TKK16 5’den elde edilmiştir. 1000 tane ağırlığı değerleri 3,39 g (TKK16 9) ile 3,98 g (TKK16 6) arasında tespit edilmiştir. Olgunluk bakımından ise çeşitler arasında 15 gün fark olduğu saptanmıştır. Fizyolojik olum gün sayısının 190,3 gün (TKK16 2) ile 204,3 gün (TKK16 3) arasında değişim gösterdiği gözlenmiştir. Bitki boyu değerleri en kısa olarak 187,1 cm ile TKK16 2’de, en uzun olarak da 219,8 cm ile TKK16 8’den elde edilmiştir. Bitkide yan dal sayısı en az 4,95 adet ile TKK16 7’de en fazla ise 7,70 adet ile TKK16 2’de saptanmıştır. Bitkide harnup sayısı en az 253 adet ile TKK16 7’de en fazla ise 511 adet ile TKK16 5’te saptanmıştır. Harnupta tane sayısı en az TKK16 6’da (23,91), en fazla ise TKK16 5’de (30,38) saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kolza, Brassica napus L., Kanola, Islah, Genetik, Adaptasyon, Agronomi, Verim, Çeşit, Kolza teknolojisi, Yağ asitleri kompozisyonu, Kolza hastalık- zararlı ve yabancı otları, Verim, Verim komponetleri.

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P01/03 Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Kolza Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Karadeniz ve Merkez Tarımsal Araştırma Enstitüleri, N.K.Ü. ve M.K.Ü. Ziraat Fakülteleri, Trakya'daki Tarım İl Müdürlükleri, Önder Çiftçi Birliği

Proje Yürütücüleri Dr. Sami SÜZER (Proje Lideri) Yardımcı Araştırıcılar Dr.Turhan KAHRAMAN (Laboratuvar Bölüm Başkanı)

Nilay DALKILIÇ, Ziraat Mühendisi (Bitki Salığı) Başlama - Bitiş Tarihi 2015-2019 (2017, Projenin 3. yılıdır) Projenin Toplam Bütçesi 2015: 24.500 TL, 2016: 25.000 TL, 2017: 30.000TL

2018: 31.500 TL, 2019: 37.000 TL Toplam: 148.000 TL Proje Özeti: Projenin amacı; Trakya koşullarına uygun, adaptasyon kabiliyeti yüksek, kışa dayanıklı, tane dökmeyen, verimi ve yağ oranı yüksek, yağında %1'in altında erusik asit, küspesinin her gramında 20 mikromolin (mmol) altında glukozinulat içeren kolza (Brassica napus L.) hat ve çeşitlerini modifiye bulk ve sentetik çeşit geliştirme gibi ıslah yöntemleriyle geliştirmektir. Geçmiş dönemde, başlangıçtan bu yıla kadar yapılan çalışmalarda; kolza gözlem ve ıslah bahçelerinde uygun ebeveynler arasında 2004-2016 yılları arasında toplam başarılı olarak 270 melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. Enstitümüzde şimdiye kadar yapılan kolza ıslah araştırmaları sonucu geliştirilen 10’larca umutvari hattan 2012 yılında Süzer ve 2017 yılında Samibey çeşitleri tescil ettirilmiştir. Bu dönemde (2016-2017); ıslah projesi kapsamında 64 çeşitli kolza gözlem bahçesi, ıslah ve melezleme çalışmalarında gen kaynağı olarak kullanılmıştır. Melezleme çalışmalarından elde edilen 4 adet F7, 6 adet F6, 6 adet F5, 10 adet F4, 10 adet F3, 14 adet F2 ve 17 adet F1 kademesindeki toplam 67 hatla ıslah bahçesi oluşturulmuş ve 2017 yılı kolza çiçeklenme döneminde başarılı olarak 20 yeni kışlık kolza melezi kombinasyonu yapılmıştır. Tescil, Tübitak-1001 ve Enstitümüz ait umutvari hatların bulunduğu 3 ayrı kolza çeşit verim denemesi tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrür olarak başarı ile yürütülmüştür. Enstitümüzde geliştirilen tescilli Süzer ve Samibey kolza çeşitlerinden örtü altında ıslahçı tohumu üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kolza, ıslah, melez, hat, kışlık, verim, deneme, yağ

2.3. Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

2.3.1-Ülkesel Soya Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD14/A04/P01/06-1 Proje Adı Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Mehmet ERDOĞMUŞ Proje Yürütücüleri Meral ERGİN, Serkan YILMAZ Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013-31/12/2018


01/01/2017-31/12/2017 ( IV. Gelişme Raporu)


2014: 27000 TL

2015: 27500 TL

2016: 28000 TL

2017: 28500 TL

2018: 29000

TL Proje Özeti: Soya dünyadaki bitkisel yağların ve yüksek proteinli hayvan yemlerinin başlıca kaynağıdır. Tohumlarında %18-22 arasında yağ, %35-45 arasında protein içeren soya; yüksek hazmolunabilme niteliği ile yem rasyonu hazırlamada sıkça kullanılan bir ham maddedir. Türkiye’de yağ açığının yanında, hayvansal ürünlere olan talep artışı ve hayvancılıktaki gelişmelere paralel olarak hayvan yemi ihtiyacı da artmaktadır. Bu nedenle soyanın ithalatı, ham yağ yanında tane ve küspe olarak da yıldan yıla artış göstermektedir. Tarımsal sanayinin geliştirilmesinde ana rol oynayabilecek soyanın üretimi bu nedenle arttırılmalıdır. Soya üretimini arttırmak iki yolla mümkündür. Birincisi üretim alanlarının arttırılması, ikincisi ise üretime alınacak çeşitlerin çiftçilerin arzuladığı özelliklere ve yüksek verim potansiyeline sahip olmasıdır. Bu proje ile ülkemiz genelinde yüksek verim potansiyeline sahip, ana ve ikinci ürüne uygun, yatmaya dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler doğrultusunda Enstitümüzde, 1999 yılından itibaren aralıksız devam eden melezleme ve seleksiyon çalışmaları neticesinde 2017 yılı itibariyle 16 kombinasyonda melezlemeler yapılmış ve 1294 tohum elde edilmiştir. F1 aşamasında kendilemeler iptal edildikten sonra toplam 11 kombinasyondan 52 adet melez tek bitki elde edilmiştir. F2 kademesinde 11 kombinasyonda tek bakla nesli seleksiyonu, F3 kademesinde 16 kombinasyonda tek bakla nesli seleksiyonu ve F4-F5 kademesinde 6 ve 7 kombinasyonda Tek Bitki Seleksiyon Metodu uygulanmış sırasıyla 229 ve 225 adet tek bitki seçilmiştir. F6 kademesinde, bu sene iyi özellikteki 23 hat seçilerek bir sonraki yılın ön verim denemelerini oluşturmak üzere sıralar halinde harmanlanarak muhafazaları sağlanmıştır. 2017 yılı ön verim denemelerinde 22 hat ve verim denemelerinde 17 hat kontrol çeşitlerle birlikte denemeye alınmış ve bu hatlardan ümitvar görülenler harmanlanarak muhafaza altına alınmıştır. Bölge verim denemesi Samsun(Ambarköprü) ve Bafra lokasyonlarında yürütülmüş ve 7 çeşit adayından ümitvar görülen 3 hat Ülkesel Verim Denemelerinde değerlendirilmek üzere diğer Enstitülere gönderilecektir.

Anahtar Kelimeler Soya, kombinasyon, verim, aday çeşit

DEVAM EDEN PROJE Proje No: Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Soya Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Pınar ÇUBUKÇU

Yardımcı Araştırmacılar Dr. A. Korhan ŞAHAR- Dr. C. Aylin OLUK

Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018

Projenin Toplam Bütçesi: 2014:16000 TL 2015: 16000 TL 2016: 16000 TL 2017: 16000 TL 2018: 16000 TL

Proje Özeti: Bu proje, soyada ikinci ürün koşullarına uygun, yüksek verimli ve kaliteli çeşit geliştirme amacıyla 2014-2018 yılları arasında yürütülmek üzere planlanmıştır. Proje kapsamında melezleme çalışmaları, açılan materyallerin seçimi, çeşit verim denemeleri, ön verim ve bölge verim denemeleri yürütülmektedir. 2017 yılında, melezleme ve ara kademedeki hatlarda tek bitki seçimleri yapılmıştır. Islah amacına uygun seçilen ebeveynlerle oluşturulan 26 yeni kombinasyonla melezleme yapılmış ve 111 adet melez bakla elde edilmiştir. Melezlemeden sonra açılan generasyonlarda pedigri seleksiyon yöntemi uygulanarak F3 kademesinde 33, F4 kademesinde 29, F5 kademesinde 95 tek bitki seçimi yapılmıştır. Toplu olarak hasat edilen durulmuş 29 hat ile, önümüzdeki yıl ön verim denemeleri kurulacaktır. 2017 yılında, ikinci ürün koşullarında kurulan verim denemesinde ÇU04-53 verim ve protein oranı bakımından öne çıkmıştır. Ayrıca, ana ürün ve ikinci ürün koşullarında birer adet gözlem bahçesi kurulmuştur. Ulusal Soya Araştırma Laboratuvarı- ABD’den getirtilen 24 adet materyal gözlem bahçesinde ekilmiş, 8 tanesinin Çukurova bölgesi için uygun olmadığı tespit edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE Proje No

Proje Adı Ege Bölgesi Soya Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



-

Proje Lideri Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL Proje Yürütücüleri Dr. Damla UNCUER

Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018


01.01.2017-31.12.2017


2014: 14 500 TL 2015: 16 000 TL 2016: 17 500 TL 2017:18 500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı bölgeye ve ikinci ürün ekimlerine uygun, erkenci, yüksek verimli soya çeşitleri geliştirmektir. Projede erkenci çeşitler ile melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde bitkide bakla sayısı fazla olan, iri taneli, dik gelişen, uzun boylu, erkenci, bakla çatlaması olmayan tek bitkiler seçilmiştir. İkinci ürün koşullarında yürütülen denemeler 70 cm sıra arasında 5 m uzunluğundaki parsellere 4 sıralı olacak şekilde tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemelerde standart çeşit olarak Umut2002, Cinsoy, Altınay, Nova çeşitleri yer almıştır. On hat ve 4 çeşit ile kurulan Soya Verim Denemesi 1’de en yüksek tane verimi dekara 447 kg ile ETA 37 hattına ait olmuştur. Deneme ortalaması 390 kg/da’dır. Bitki boyu yönünden ETA134, 149 cm ile en yüksek değere sahip olmuştur. Bu hat tane verimi yönünden de dekara 424 kg ile ikinci sırada yer almıştır. Olgunlaşma süresi yönünden en erkenci hat 110 gün ile ETA92’dir. Protein oranı yönünden en yüksek değere sahip olan hat %38,8 ile ETA94’tür.Yedi hat ve 4 çeşit ile kurulan Soya Verim Denemesi 2’de en yüksek tane verimi ETA89 hattına (440 kg/da) aittir. Bu hat yüz tane ağırlığı (22 g) en yüksek değere sahip olmuştur. Bitki boyu yönünden 126 cm ile yüksek bir değere sahiptir. Deneme ortalaması dekara 363 kg/da’dır. ETA90 109 günlük olgunlaşma süresi ile en erkenci hat olmuştur, tane verimi dekara 326 kg’dır. Protein oranı yönünden en yüksek değere sahip olan hat %36,8 ile ETA50’dir. Yedi hat ve 4 çeşit ile kurulan Soya Verim Denemesi 3’te en yüksek tane verimi ETA 93 hattına ait olmuştur (450 kg/da). Deneme ortalamasının (379 kg/da) üzerinde 2 hat yer almıştır. İlk bakla yüksekliği yönünden Altınay çeşidi ETA 171 hattı ile aynı grupta yer alarak 24 g ile yüksek bir değere sahip olmuştur.

Anahtar Kelimeler Soya (Glycine max L.), , melezleme, ikinci ürün soya, erkenci çeşit


TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-4

Projenin Adı

Marmara Bölgesi Soya Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri - Islah) Yardımcı Araştırıcılar Dr. Turhan KAHRAMAN (Lab. - Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017 – 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 2015 2016 2017 2018 20.000 21.000 22.000 23.000 24.000

Proje Özeti : Bu yıl, Melez-Gözlem bahçesi ekimi ve açılan materyal (F populasyonu) yapılamamıştır. Bu nedenle, çalışmalar verim denemeleri üzerinde yoğunlaştırılmıştır. Bu yıl (2017) 12 materyali kapsayan bir adet ana ürün verim denemesi Edirne Merkezde kurulmuştur. Denemelerde İLKSOY, TRAKSOY, MERSOY, ARISOY, MONA, SA-88 ve BLAZE çeşitleri kontrol olarak ekilmişlerdir. Bu yıl deneme alanı kumsal olduğu için, tane verimleri olumsuz etkilenmiştir. Denemeden alınan verimler, 197-354 kg/da arasında değişim göstermiştir. En yüksek verimi 354 kg/da ile enstitümüz tarafından geliştirilen TRE-S04-02-211120T pedigrili hat vermiştir. Tüm standart çeşitleri sadece 2 hat geçebilmiştir. En yüksek verimi sağlayan hattın önceki yıllara ait performansı iyi olduğundan, bu hattın “SOYANAM” ismiyle çeşit tescil’e ve üretim izni için başvuru yapılması kararlaştırılmıştır. Denemede yer alan materyallerde yapılan yağ analiz sonuçları, % 13 nem üzerinden, % 22.3-24.2 arasında değişim göstermiştir. Yağ oranlarının yüksek olması, protein oranlarını düşürmüştür. Protein oranları ise, yine % 13 nem üzerinden, % 26.3-29.3 arasında değişim göstermiştir. II.ürün verim denemesi; 28.06.2017 tarihinde 12 çeşitle kurulmuştur. Hasat sonunda, MERSOY çeşidi, 261 kg/da ile ilk sırayı almıştır. İLKSOY çeşidimiz 258 kg/da ile ikinci sırada yer almıştır. TRAKSOY çeşidi ise, 254 kg/da ile 3. Sırada yer almıştır. Bu sonuçlar, Enstitümüz tarafından geliştirilen ve tescil ettirilen İLKSOY, TRAKSOY ve MERSOY çeşitlerinin, Trakya bölgesinde II. Ürün olarak da ekilebileceğini göstermiştir. Ayrıca, 1 adet Ana ürün Soya Çeşit Tescil Verim Denemesi, TTSM adına kurulmuş ve sonuçları gönderilmiştir. Çeşit geliştirme-Islah çalışmaları olarak, melez bahçesi ekimi yapılmadığından, bu yıl Melezleme yapılamamıştır. Açılan materyal ekimi de yapılmamıştır. Ayrıca, tescilli çeşitlerimiz İLKSOY, TRAKSOY ve MERSOY çeşitlerimizden ELİT (ıslahçı materyali) kademede tohumluk üretimi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Soya, Trakya-Marmara, Islah

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A/04/P01/06-08 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Soya (Glycine Max L.) Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Lideri Ramazan KELEŞ Proje Yürütücüleri Dr. Hasan KOÇ, Berat DEMİR, Murat Nadi TAŞ Başlama-Bitiş Tarihleri

Ocak 2014- Aralık 2018


2017


2014 : 20.000TL 2015 : 21.000TL 2016 : 22.000TL 2017 : 23.500TL 2018 : 24.000TL

Proje Özeti: Orta Anadolu Bölgesi koşulları için; erkenci, yatmaya dayanıklı, yüksek verimli, başta protein oranı olmak üzere besin değeri yüksek ve adaptasyon kabiliyeti iyi olan çeşitleri geliştirmek amaçlanmıştır. Devam eden ıslah projesi statüsündeki üçüncü dönemi olan 2014-2018 yılları çerçevesinde, gerek adaptasyon gerekse ıslah çalışmaları mevcut materyaller ile yürütülürken, materyaller bulundukları ıslah kademesine bağlı olarak farklı tekerrür sayısında ve deneme deseninde 5 Mayıs 2017 tarihinde BDUTAE merkez arazilerinde ekilmişlerdir. Islah çalışmalarında kapsamında; Gözlem Bahçesindeki, dört farklı populasyondan 74 adet genotip içerisinden 31 adet genotip Önverim denemesi kademesine, Verim denemesi kademesinde mevcut 7 adet genotip ise Bölge verim denemesi kademesine aktarılmıştır. 2012 yılında tescil ettirilen “Çetibey” çeşidi ve 2015 yılında tescil başvurusunda bulunulan 3 adet genotipin 2017 yılında üretimleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Soya, ıslah, çeşit, verim, kalite

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-2 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi



Proje Lideri Dr. Şerif KAHRAMAN Proje Yürütücüleri Dr. Şerif KAHRAMAN Başlama-Bitiş Tarihleri

01/ 01/ 2014 - 31/ 12 / 2018


01/01/2017 - 31/12/2017


2014 - 8.600TL 2015 – 9.550TL 2016-11.000 TL 2017 – 12.450 TL 2018 – 13.400 TL Toplam-55.000 TL

Proje Özeti: Projenin 4.cü yılı olan 2017’de, tohum materyali olarak 2016 yılında kurumumuzda negatif seleksiyon yapılan hatlar (KA12-12, KA12-13, KA12-14, KA12-15) F5 kademesinde ekilmiş ve bu hatlardan 9 adet tek bitki (KA12-12-1, KA12-12-2, KA12-13-1, KA12-14-1, KA12-15-1, KA12-15-2, KA12-15-3, KA12-15-4, KA12-15-5) seçilerek F6 materyali olarak aktarılması sağlanmıştır. Ayrıca tohum materyali olarak 3 hat (KA 08-03-1, KA 08-09-1, KA 08-09-2 hatlarımız) ve 7 standart çeşit (Arısoy, Blaze, Bravo, Gapsoy-16, May 5312, SA-88 ve UMUT-2002) ile ana ürün verim denemesi yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine gör 3 tekerrürlü olarak yürütülen denemede, parsel uzunlukları 5 metre, her parsel 70 cm sıra arası mesafesinde, 4 sıra olacak şekilde yürütülmüştür. Ekim 12 Mayıs 2017 tarihinde yapılmıştır. Ekimle birlikte dekara 15 kg DAP (6.9 saf fosfor, 2.7 kg saf azot, 18-46-0) gübresi verilmiştir. Üst gübre olarak 10 kg saf azot verilmiştir. Hasat 17 Ekim 2016 tarihinde yapılmıştır. Denemede: genotiplerin tane verimleri arasındaki fark istatistiki olarak %5’e göre önemli bulunmuştur. Genotiplerin verim değerleri 281.8 kg/da (KA 08-09-2) ile 400.6 kg/da (May 5312) arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler Islah, soya, genotip, tane verimi

DEVAM EDEN PROJE Proje No: TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-5

Proje Başlığı

Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Lideri Mehmet KOCATÜRK

Proje Yürütücüleri Abdullah KADİROĞLU, Metin Durmuş ÇETİN


Projenin Toplam Bütçesi: 110.000 TL (2014:20.000 2015:21.000 2016:22.000 2017:23.000 2018:24.000)

Proje Özeti: İkinci ürüne uygun olan bölgemizde ikinci ürün ve/veya ana ürün olarak yetiştirilebilen üstün verimli, erkenci, kaliteli ve hastalık-zararlılara dayanıklı soya (Gylcine max) çeşitleri geliştirmek ve bu çeşitlere ait agronomik özellikleri belirlemektir. Ayrıca, çiftçi şartlarında demostrasyon ekimleri yaparak üreticilere ıslah edilen soya çeşitlerini yerinde göstermek ve soya ekilişini arttırmaktır. 2017 yılında, tesadüf blokları deneme desenine göre, 3 tekerrürlü olarak ana ürün ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri ve 4 tekerrürlü olarak çeşit tescil denemeleri kurulmuştur. Ana ürün çeşit verim denemelerinde 60, ikinci ürün çeşit verim denemelerinde 32 adet soya hattı değerlendirmeye alınmıştır. Yürütülen denemelerde ATAEM-7, Batem-Erensoy, Arısoy ve Umut-2002 çeşitleri kontrol çeşit olarak kullanılmıştır. Ana ürün çeşit verim denemelerinde çeşitlerin verimleri 220-364 kg/da arasında, İkinci ürün çeşit verim denemelerinde çeşitlerin verimleri 210-366 kg/da arasında değişmiştir. Tohum yenileme ve materyal muhafazası için melez bahçesi ve gözlem bahçesi kurulmuştur. Önceki yılların melezleme çalışmalarından elde edilen açılan materyallerde seleksiyon çalışmaları yürütülmüştür. Elde edilen tohumlar zarflara konularak 2018’de ekilmek üzere muhafaza altına alınmıştır. Ayrıca, tescilli ATAEM-7, Batem-Erensoy ve Mitchell çeşitlerinin elit ve orijinal kademede tohumluk üretimleri yapılmış ve 2018 yılı elit tohumluk üretimi için 500 adet tek bitki seçilmiştir.

BİLGİ Proje No 113O086 Proje Başlığı

Soyada İkinci Ürün Koşullarına Uygun Erkenci, Yüksek Verimli ve Kaliteli Çeşit Islahı Ve Yeni Melez Populasyonların Oluşturulması

Proje Lideri Mehmet KOCATÜRK Proje Yürütücüleri Dr. Abdullah KADİROĞLU, Doç. Dr.Emre İLKER Başlama- Bitiş Tarihleri 15/07/2013-15/03/2017 Proje Bütçesi 339.580 TL Kurum Payı (Varsa) Toplam: 21.580 TL Kalan: 21.580 TL Diğer Kurum Bütçesi Proje Özeti: Bu proje; ikinci ürün olarak yetiştirilen soyada yüksek verimli ve kaliteli ikinci ürüne uygun, erkenci çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Soyada geççilikten kaynaklanan geç hasat kurutma ve depolama problemlerini ortaya çıkarmaktadır. Bu yüzden üreticinin ve sanayicilerin işlerini kolaylaştırma ve maliyetini düşürme amaçlanmıştır. Bu yolla soya fasulyesinin ülke çapında yaygınlaşması da hedeflenmiştir. Bu amaçlara ulaşmak için ileri kademedeki erkenci soya hatları farklı lokasyonlarda test edilerek ikinci ürüne uygun erkenci soya çeşit adaylarının belirlenmesi, geliştirilmiş olan ara kademedeki (F3 ve F5 generasyonu) erkenci soya hatlarının farklı lokasyonlarda seleksiyon çalışmaları ve tarla denemelerine alınması, yeni oluşturulacak melezleme programları ve ikinci ürün koşullarında yapılacak olan seleksiyonlarla, erkenci, yüksek verimli ve kaliteli yeni hatların geliştirilmesidir. Ayrıca ikinci ürün bölgeleri için uygun olan erkenci çeşit adaylarının ve hatlarının ana ürün koşullarına da uygunluğunun belirlenmesi projenin yaygın etkisini artıracaktır. Projenin ilk bölümünde TAGEM bünyesindeki Araştırma Enstitülerinin geliştirmiş olduğu takriben 27 adet ileri kademedeki erkenci hatlar II. Ürün bölgelerindeki 4 lokasyonda (Adana, Antalya, Şanlıurfa ve İzmir) ve ana ürün bölgelerindeki yine 3 lokasyonda (Samsun, Bursa ve Konya) kurulan tarla denemelerinde denenmiş ve verim ve kalitelerine göre en uygun hatlar çeşit adayı olarak seçilmiştir. İkinci bölümde projede yer alan kuruluşların takriben ara kademedeki ıslah materyalleri (F5 generasyonu) ile üç yıl boyunca ikinci ürün ve ana ürün bölgelerindeki lokasyonlarda seleksiyon ve tekerrürlü tarla denemeleri yapılarak II. ürüne ve ana ürüne uygun ümitvar hatlar seçilmiştir. Projenin üçüncü bölümünde projeye katkıda bulunan bazı kuruluşların melez populasyonlarından geliştirilen erken generasyon materyali (F3 generasyonu) içerisinden hem ikinci ürün bölgelerindeki lokasyonlar için hem de ana ürün bölgelerindeki lokasyonlar için uygun olan ıslah materyallerinin oluşturulması sağlanmıştır. Projenin dördüncü bölümünde ise II. ürüne uygun hatlar arasında farklı melez kombinasyonlar oluşturularak yeni ıslah çalışmaları için geniş bir genetik tabanlı populasyon elde edilmiştir. Farklı lokasyonlardan gelen sonuçların değerlendirilmesi neticesinde ümitvar bulunan Batem-223 ve Batem-306 hatları için tescil başvurusu yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/06-3 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları




TAGEM

Proje Lideri Dr. Erdal ERBİL Proje Yürütücüleri Dr. Mehmet KARAKUŞ

Halil HATİPOĞLU Dr. Servet ABRAK Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ARSLAN


2014-2018


01.01.2017 – 31.12.2017


2014 2015 2016 2017 2018 13.000 14.000 15.000 16.000 17.000

Proje Özeti: Soya, uygun bir ekolojiye sahip olan Ülkemizde, Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ikinci ürün olarak da yetiştirilmektedir. Ana ve ikinci ürün soya tarımında optimum verimin alınabilmesi için öncelikle bölge koşullarına uygun çeşidin tespit edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla yürütülen projede, soya tarımında, bölgemiz için gerek ana ürün, gerekse ikinci ürün ekimlerinde yüksek verimli ve vejetasyon süresi en uygun çeşitlerin seleksiyon yolu ile elde edilmesi amacıyla bu proje yürütülmektedir. 2017 yılı soya ekim sezonunda hem ana ürün hem de ikinci ürün olarak GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Gündaş araştırma istasyonunda gözlem bahçesi kurulmuştur. Her iki dönem ekimlerinde F7 kademesindeki 5 hattan (KA08-03, KA08-06, KA08-07, KA08-08, KA08-09) melezleme materyalinden oluşan tek bitki sıralarından pozitif seleksiyonla seçimler yapılmıştır. Ana üründe 50 bitki sırası, ikinci üründe 19 adet tek bitki sırası gelecek yıla aktarılmıştır. 2018 yılında kurulacak olan ön-verim denemesi, seçilen hat sayısına ve tohum miktarına bağlı olarak uygun bir deneme deseni ile Gündaş araştırma istasyonunda yürütülecektir. Ön-verim denemelerinde yer alan hatların tane verimi başta olmak üzere bin tane ağırlığı, yatma durumları, olum zamanlarına göre belirlenecektir. Verim ve bölge verim denemeleri ilimizin farklı iklim özelliklerine sahip lokasyonlarda yürütülecektir. Denemelerde tane verimi, bitki boyu, bin tane ağırlığı, bitkide bakla sayısı, ilk bakla yüksekliği ve yatma durumları belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler Soya, Şanlıurfa, Islah, GAP, Verim

2.4. Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi Araştırmaları DEVAM EDEN PROJE

Proje No Proje Adı Ege Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri Ayşegül ALTUNOK MEMİŞ, Mehmet ALDEMİR Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Raporun Ait Olduğu Dönem 01/01/2017 ile 31/12/2017 Dönemi. Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

2014: 10000 TL, 2015: 11000 TL, 2016: 12000 TL, 2017:13000 TL, 2018: 14000 TL TOPLAM : 60000 TL

Proje Özeti: : Proje kapsamında; 1982-1988 yılları arasında adaptasyon çalışmaları yürütülmüştür. Ülkemizde tescilli susam çeşitlerinin sayıca az, verim potansiyeli ve agronomik özellikler bakımından istenilen düzeyde olmaması nedeniyle 1991 yılında Susam Islah Programı başlatılmıştır. 1999 yılında beş adet beyaz susam çeşidi (Kepsut 99, Cumhuriyet 99, Osmanlı 99, Tan 99, Orhangazi 99) ve 2012 yılında saf sarı ve açık sarı tohum renginde SARISU ve TANAS susam çeşitleri tescil ettirilmiştir. Susam üretimini artırmak amacıyla; bölgenin ve ülkemizin değişik ekolojilerin de birinci ve ikinci ürün susam tarımına uygun, sulu ve kuru koşullarda yüksek verim potansiyeline sahip, beyaz ve sarı tane renginde, susam tarımında önemli sorun olan hastalık etmenlerine ve diğer stres koşullarına dayanıklı ya da toleranslı, yüksek verimli, tüketici istekleri ve makineli hasada uygun çeşitlerin geliştirilerek üretime sunulması projenin ana amacını oluşturmaktadır. Genetik - Islah Çalışmaları: Bu yıl çalışmalarında; proje amaçları doğrultusunda 12.04.2017 tarihinde Çeşit Verim Denemesi ve Gözlem Bahçesi kurulmuştur. Çıkışlar 03.05.2017 tarihinde gerçekleşmiştir. Denemelerde 3 sulama uygulanmıştır. Susam ÇVD: Ana ürün koşullarında yürütülen çeşit verim denemesinde, üzerinde çalışılan özellikler bakımından çeşit adayları/çeşitlerin istatistiksel bakımdan farklı olduklarını ve bazı tüylü, sık kapsüllü ve bol dallı hatların ümitvar olduğu ortaya konmuştur. Denemede erkencilik bakımından yapılan değerlendirmede materyallerin min. 39 gün, mak. 43 günde çiçeklendiği; min. 105 gün - mak. 108 gün arasında olgunlaştığı gözlenmiştir. Materyallerin bitki boyu değerlerinin 124,7 cm - 147,5 cm arasında; 1000 tane ağırlıklarının 3,28 - 3,61g arasında; tane veriminin ise 191 - 269 kg/da arasında değişim gösterdiği saptanmıştır. Yapılan gözlemler ve değerlendirmede, bazı hatların (TUR-S-331, TUR-S-345, TUR-S-351 ve TUR-S-352) ümitvar olduğu sonucu elde edilmiştir. Susam Gözlem Bahçesi: Ticari istekler doğrultusunda seleksiyon çalışmaları devam etmiştir. 75 hat ve 7 standart çeşidin yer aldığı gözlem bahçesinde erkencilik bakımından yapılan değerlendirmede materyallerin min. 39 gün, mak. 50 gün ve ort. 43 günde çiçeklendiği; min. 103 gün - mak. 118 gün arasında ve ort. 107 günde olgunlaştığı gözlenmiştir. Materyallerin bitki boyu değerlerinin min 106,10 cm - mak. 176,40 cm ort. 138,77 cm; 1000 tane ağırlıklarının ise min. 2,20 - mak. 4,50 g, ort. 3,30 g ve tek bitki verimi değerlerinin ise min. 10,0 g - mak. 184,0 g arasında değişim gösterdiği ve ort. 79,23 g olduğu saptanmıştır. Demonstrasyon Çalışmaları: Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında bu yıl Balıkesir de 2 ve Muğla da 5 lokasyonda demonstrasyon çalışmaları yürütülmüştür. SARISU çeşidimizin yer aldığı çalışmalarda %11,1 ile %129,41 artış sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sesamum indicum L., Susam, Islah, Genetik, Agronomi, Adaptasyon, Susam teknolojisi, Susam hastalık- zararlı ve yabancı otları, Verim, Verim komponetleri.

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TA/00/02/02/01 Proje Başlığı Batı Akdeniz Susam Islah Çalışmaları Proje Lideri Şeymus FURAT Proje Yürütücüleri Dr. Abdullah Kadiroğlu Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Proje Bütçesi 2014 2015 2016 2017 2018

7.000 7.400 7.800 8.200 8.600 Kurum Payı (Varsa) Toplam: Kalan: Diğer Kurum Bütçesi (Varsa)

Proje Özeti (2017 Yılı Faaliyetleri dahil): Tüm susam ekimleri BATEM’in tarla bitkileri bölümüne ait 6 nolu parselde yapılmıştır. Ana ürün Çeşit Verim Denemesinde ortalama dane verimi yönünden çeşitler arası farklılıklar istatistiki olarak % 1 seviyesinde önemli bulunmuştur. Ortalama dane verimi için farklı olan çeşitler 5 grup oluşturmuşlardır. 29/9-1-2 ve B-2/1 hatları ümitvar bulunmuştur. İkinci ürün Çeşit Verim Denemesinde ortalama dane verimi yönünden çeşitler arası farklılıklar istatistiki olarak % 5 seviyesinde önemli bulunmuştur. Ortalama dane verimi için farklı olan çeşitler 6 grup oluşturmuşlardır. Ant-33/2 ve 7/10-10-1 hatları ümitvar bulunmuştur. Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler: Bu yılki verim denemelerinde öne çıkan hatlarla verim denemeleri kurulacak ve bu materyallerde seleksiyon ile yeni melezlemeler yapılacaktır.

2.5. Ülkesel Aspir Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

2.5.1. Ülkesel Aspir Islah Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/10-1 Projenin Adı Marmara Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Proje Yürütücüleri Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri - Islah) Yardımcı Araştırıcılar

Tuğba Hilal ÇİFTÇİGİL (Zir.Yük.Müh.- Bitki Sağlığı) Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar - Yağ Analizi)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017 – 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 2015 2016 2017 2018 15.000 16.000 17.000 18.000 19.000

Proje Özeti : Bu dönem, 78’i Oleik ve 134’u da Linoleik tip olmak üzere toplam 212 adet materyal, gözlem-melez bahçesi olarak ekilmiş ve üzerinde gerekli gözlemler alınmıştır. Yapılan bu gözlemler sonucunda; Oleik tiplerde; çiçeklenme sürelerinin 78-90 gün; olgunlaşma sürelerinin 107-119 gün; bitki boyunun 60-111 cm; tabla sayısının 5-13 adet; bin tane ağırlığının 27-53 g; yağ oranlarının % 6 nem üzerinden % 25.0-42.4; Linoleik tiplerde ise; çıkış sonrası yaşanan olumsuzluklar nedeniyle, Linoleik tiplerde hasat-harman yapılamamıştır. Sadece, bir yıl sonra ekilecek materyallerden tek bitki tohumu alınmıştır. Verim denemeleri olarak; 2 adet Oleik tip ve Linoleik tip Ön Verim denemesi kurulmuştur. Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ lokasyonlarında Aspir bölge verim denemeleri kurulmuş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Oleik aspir ön verim denemesinde, verimler dekara 306-451 kg arasında değişmiştir. Bir hat 451 kg/da ile ilk sırayı almıştır. Yağ oranları ise, % 6 nem üzerinden % 29.4-34.9 arasında değişmiştir. En yüksek yağ oranı % 34.9 ile bir başka hattan, en düşük yağ oranı ise, yine % 29.4 ile bir başka hattan alınmıştır. Linoleik aspir ön verim denemesinde ise, verimler dekara 304-495 kg arasında değişmiştir. Bölge verim denemelerinde ise; Edirne lokasyonunda bir hattımız dekara 610 kg verimle ilk sırayı almıştır. 3 lokasyonun birleşik analizlerinde, tane verimleri 299-402 kg/da arasında değişiklik göstermiştir. Standart çeşit olan LİNAS’ı, iki hat geçmiştir. Yağ oranları, % 6 nem üzerinden % 28.2-33.8 arasında değişim göstermiştir. En yüksek yağ oranı % 33.8 ile ASOL standart çeşidinden alınmıştır. Oleik ve linoleik tipte toplam 12 adet melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. Oleik tipte Ekilen 114 adet “F” populasyonlarından ise, toplam 82 adet tek bitki seçilmiştir. Linoleik tipte ekimi yapılan 176 adet “F” populasyonlarından ise, toplam 100 adet tek bitki seçilmiştir. Seçilen tüm tek bitkiler ayrı ayrı hasat ve harman edilmiş, önümüzdeki yıl (2018) bir üst kademe olarak ekilmek üzere kayıtlara geçirilmiştir. Bunların yanında, Kış şartlarına dayanıklı aspir ıslah çalışmaları da devam ettirilmektedir. Bu amaçla, 28 adet materyal gözlem bahçesi şeklinde ekilmiş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Ayrıca, tescilli Linoleik tip çeşidimiz olan “LİNAS” Oleik tip çeşidimiz olan “OLAS’ ve üretim izinli olan Oleik tip çeşidimiz “ASOL”dan elit kademede tohumluk üretimi de yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Aspir, Trakya-Marmara, Islah, Oleik, Linoleik, Yağ

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P01/01 Proje Adı Aspir Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Lideri Zir. Yük. Müh. İlhan SUBAŞI Proje Yürütücüleri Dr. Yusuf ARSLAN

Dr. Fatma KAYAÇETİN Dr. Banu EFEOĞLU Dr. Hümeyra YAMAN Zir. Yük. Müh. Oğuzhan AYDIN Zir. Yük. Müh. Hatice ERMİŞ Gıda Yük.Müh. Asiye SEİS SUBAŞI Kimya Yük.Müh. Seda KÜLEN

Başlama-Bitiş Tarihleri 2016 - 2021 Raporun Ait Olduğu Dönem 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

1.YIL: 71.781 TL 2.YIL: 7.500 TL 3.YIL: 12.500 TL

Proje Özeti: Projemizin amacı; bölge şartlarına uygun, adaptasyon kabiliyeti, verim potansiyeli, yağ oranı ve kalitesi yüksek, dikenli-dikensiz, oleik-linoleik tip, erkenci-geçci, soğuğa ve hastalığa toleranslı aspir çeşitleri geliştirmektir. Bu amaçla denememiz 180 hat ve standart olarak 7 yerli aspir çeşidi ile ilkbaharda nisan ayının ilk haftasında, Augmented Deneme Desenine göre Ankara-Haymana lokasyonuna kurulmuştur. Buradan; bitki başına tabla sayısı, yan dal sayısı, bitki boyu, bin tohum ağırlığı, dekara tohum verim ve yağ oranı gözlemleri alınarak istatistik analizler yapılmıştır. Yapılan analizlerde tüm gözlemler arasında önemli farklılıklar ortaya çıkmıştır. Hatlarımızdan tabla sayısı bakımından 61 hat, yan dal sayısı bakımından 74 hat, bitki boyu bakımından 85 hat, bin tohum ağırlığı bakımından 71 hat, verim bakımından 49 hat, yağ oranı bakımından ise 98 hat standart çeşit ortalamalarını geçmiştir. Materyallerin yağ asidi kompozisyonları ve protein oranları analizleri devam etmektedir. Tüm bu özellikler açısından öne çıkan hatlar arasında farklı kombinasyonlar oluşturularak melezleme çalışması yapılmakta ve böylece ıslah materyalindeki varyasyon artırılmaktadır. 2017 yılında 20 melez kombinasyonu ile melezlemeler yapılmıştır. Soğuğa tolerans çalışmaları için Ankara-Haymana lokasyonuna Augmented Deneme Desenine göre sonbaharda ekim ayının ilk haftası materyallerin ekimi yapılmıştır. Burada materyallerin kışı geçirme durumları gözlemlenerek elde edilecek soğuğa toleranslı hatlar laboratuvar koşullarında teste tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler Aspir, çeşit ıslahı, Carthamus tinctorius L., soğuk toleransı.

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/10-2 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Dr. Hasan KOÇ Proje Yürütücüleri Dr. Ahmet Güneş, Birol Ercan, Seydi Aydoğan Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/01./2017 ile 01/01/2018 arası


2014-14000 2015-15000 2016-16000 2017-17000 2018-18000

Proje Özeti: 2017 yılında tescilli çeşitler( Balcı, Linas, Göktürk,Dinçer, Montalo )ve 11-1,13-2-c,106-2,89-1-c,91-2 hatları ebeveyn olarak kullanılarak melez bahçesi oluşturulmuştur. Pedigri ıslah metodu gereği seleksiyona F2 kademesinden başlanmıştır. F

1 kademesinde 15,Açılan kademelerde (F

2-F

5)

122,Gözlem bahçesinde 12 adet materyalimiz mevcuttur. Ön Verim denemesine 5 adet hat aktarılmıştır. Önceki yıllardan seçilen 15 hat ve 5 standart(Balcı, Dinçer, Linas, Olas, Göktürk) çeşitle verim ve ön verim denemesi kurulmuştur. Ön verim denemesinde tohum verimi bakımından standart çeşitlerin ortalamasını geçen hat sayımız ise iki adettir. Yağ oranı bakımından ise standart çeşitler ortalamasını geçen hat sayısı ise 7’ dir. Yağ verimi değerleri bakımından ise standart çeşitler ortalamasını geçen hat sayısı ise 3’ dür. Bölge verim denemesinde tohum verimi bakımından ele alındığında, standart çeşitler ortalamasını geçen hat sayısı ise 4 adettir. Yağ oranı bakımından değerlendirildiğinde, standart çeşitler ortalamasını geçen hat sayısı ise 7 adettir. Yağ verimi değerlerinde ise standart ortalamasını geçen hat sayısı ise 4 adettir. 2016 yılı ekim ayında soğuğa tolerans yönünden daha önceki yıllarda yapılan seleksiyon neticesinde elde edilen 12 adet hat ve 5 adet standart çeşitle verim denemesi kurulmuş, en düşük sıcaklık -22 derece olmasına rağmen, kar örtüsü sebebiyle hatlar ve çeşitler soğuktan etkilenmediği için diğer ölçümler dikkate alınmamıştır. Yapılan analizler sonucunda kışa toleranslı hatların yağ oranları %27-31 arasında değiştiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Aspir, ıslah, yağ oranı, yağ verimi, seleksiyon

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P01/04 Proje Adı Geçit Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Dr. Arzu KÖSE Proje Yürütücüleri Ferda Ç. KOŞAR Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12. 2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.01.2017 – 31.12. 2017


88.000 TL

Proje Özeti: Bu projenin amacı üretici, tüketici, sanayici isteklerine uygun yeni çeşitler geliştirerek bunları üretim zincirine katmaktır. Araştırmada materyal olarak; kuruluşumuzda geçmiş yıllarda yürütülen aspir ıslah çalışmaları sonrasında elde edilen materyal, yurt dışından gen bankası aracılığı ile temin edilen hat/çeşitler, çiftçi populasyonları ve melezleme çalışmaları sonucunda elde edilen hatlar kullanılmaktadır. Proje kapsamında yürütülen ıslah araştırmalarında seleksiyon, melezleme ve mutasyon ıslah metotları kullanılmaktadır. Seleksiyon ıslahı metodu ile farklı genotipler arasından kalite ve verim kriterleri bakımından çevreye en iyi uyumu gösteren bireyler seçilmeye çalışılmakta olup tek bitki seleksiyon ıslahı yöntemi uygulanmaktadır. Melezleme (kombinasyon) ıslahı çalışmalarında bir yada birkaç birey ya da genotiplere dağılmış özelikleri bir tek bireyde bir araya getirmek hedeflenmektedir. Bu amaçla özellikleri önceden belirlenmiş ıslah hedeflerine uygun atalar melezleme işlemine alınmakta olup mevcut varyasyondan yararlanılmaya çalışılır. Kuruluşumuzda, aspir melez çalışmalarına 2005 yılında başlanmıştır. Islah hedefleri doğrultusunda her yıl melezleme işlemleri devam etmektedir. 2017 yılını içine alan dönemde 35 kombinasyonda melezleme işlemlerine devam edilmiştir. Bu yılda F1, F2, F3, F4, F5, F6, F7 generasyonuna ait materyal üzerinde çalışmalar devam etmiştir. 2007 yılında başlayan mutasyon ıslahı çalışmaları ile elde edilen materyal verim denemelerinde değerlendirilmiştir. Islah araştırmaları sonucunda elde edilen ileri çıkmış hat ve standart çeşitlerden oluşan verim denemeleri kuru şartlarda yürütülmüştür. Ayrıca Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Enstitüsü tarafından kuruluşumuza gönderilen yazlık tescil denemeleri yürütülmüştür Anahtar Kelimeler Aspir, çeşit, ıslah

YENİ TEKLİF PROJE

Proje No Proje Adı Ankara Ekolojik Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.)

Çeşit ve Hatlarının Farklı Ekim Zamanlarındaki Performanslarının Belirlenmesi (Doktora)


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü


TAGEM

Proje Lideri Zir. Yük. Müh. Oğuzhan AYDIN Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2019-31/12/2020 Raporun Ait Olduğu Dönem


2019:12.150 TL 2020: 11.050 TL

Proje Özeti: Ülkemiz, gerek yağlı tohum gerekse bir endüstriyel ürün olarak yağ açısından büyük ölçüde dışa bağımlı durumdadır. Ülkemizde bitkisel yağ üretimine katkıda bulunabilmek ve bitkisel yağ açığını ortadan kaldırabilmek amacıyla alternatif yağ bitkileri arasında ülkemizde önemli bir potansiyel olarak görülen aspir bitkisinin tarımının yaygınlaştırılması ve veriminin artırılması için yapılacak çalışmalar üzerinde önemle durmak gerekmektedir. Projemizin amacı; bölgemizde farklı ekim zamanlarının aspir çeşitleri ve hatlarında verim ve kaliteyi nasıl etkilediğini araştırmaktır. Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan aspir çeşitlerinin soğuğa toleransları düşük olduğu için kışları ılıman geçen bölgelerin haricinde kışlık ekimleri yapılamamaktadır. Yapılan birçok araştırma göstermektedir ki kışlık ekimler verim ve kaliteyi olumlu yönde etkilemektedir. Bu projede 6 farklı ekim zamanında; 4 adet tescilli çeşit (Linas, Balcı, Dinçer, Göktürk) ve Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 1 hat ve Enstitümüz tarafından geliştirilen 5 adet hat olmak üzere toplam 10 genotip materyal olarak kullanılacaktır. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulacaktır. Deneme süresince çeşit ve hatlarda bitki boyu, yan dal sayısı, tabla sayısı, 1000 dane ağırlığı, ana tabla çapı, ana tablada tohum sayısı, kabuk oranı, dekara verim, yağ oranı ve yağ verimi ölçüm ve gözlemleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Aspir, (Carthamus tinctorius L.), ekim zamanı, kışlık ekim, verim

SONUÇLANAN PROJE Proje No Proje Adı Aspir Çeşitlerinin Uygun Ekim Zamanının ve Yetiştirme Tekniklerinin

Diyarbakır İli Üreticilerine Yayımı Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı

Proje Lideri Dr. Şerif KAHRAMAN Proje Yürütücüleri Dr. Şerif KAHRAMAN Başlama-Bitiş Tarihleri

01/ 01/ 2015 - 31/ 12 / 2017


01/ 01/ 2015 - 31/ 12 / 2017


2015-14.400TL, 2016-14.800 TL, 2017-15.600 TL Toplam-55.000 TL

Proje Özeti: Islah çalışmaları sonucu geliştirilen yeni çeşitlerin ve yetiştirme tekniği çalışmaları sonucunda elde edilen yeni teknolojilerin tarımsal yayım metotları ile üreticiye ulaştırılması, Araştırmacı- Yayımcı- Üretici arasındaki bağın güçlendirilmesi zorunludur. Aspirde, araştırma çalışmaları sonucu en uygun ekim zamanı, elde edilen yeni çeşit ve üretim metotlarını, tarımsal yayım metotlarını kullanarak kısa sürede çiftçilere aktarmak, çiftçilerin üretimi konusunda yabancı olduğu aspir bitkisini tanıtmak ve böylece ilimiz çiftçilerinin en uygun zamanda ve yetiştirme tekniklerini kullanarak aspir üretiminde birim alandan daha fazla yağ ve tane verimini almak amacıyla yürütülmüştür. Proje, Diyarbakır Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğüyle işbirliği içinde yürütülmüştür. Proje kapsamında; yayımcıların eğitimi, çiftçi toplantıları, çiftçi inceleme gezileri, tarla günleri ve basılı yayınlar ile çiftçilerin bilgilendirilmesi yapılmıştır. Ayrıca ülkemizde yürütülen ıslah çalışmaları sonucunda ıslah edilen Balcı, Remzibey 05, Dinçer, Linas ve Olas aspir çeşitleri ile Müdürlüğümüz deneme alanında ve köylerde çiftçilerin tarlalarında toplam sekiz demonstrasyon kurulmuş 3 adet tarla günü düzenlenmiştir. Anahtar Kelimeler Aspir, çeşit, eğitim, demonstrasyon

2.6. Ülkesel Yerfıstığı Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P01/12-1 Proje Adı Batı Akdeniz Yerfıstığı Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü


TAGEM

Proje Lideri Dr. Abdullah Kadiroğlu Proje Yürütücüleri Mehmet Kocatürk Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Raporun Ait Olduğu Dönem

2018


Proje Özeti: Tüm yerfıstığı ekimleri BATEM’in tarla bitkileri bölümüne ait 6 nolu parselde 11.05.2017’de yapılmıştır. Önceki yıllardaki denemelerde öne çıkan hatlarla iki paralelde 2 adet çeşit verim denemesi ve açılan materyallerden selekte edilen hatlarla 1 adet çeşit ön verim denemesi, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. 2. Paralel denemeleri ekimden 138 gün sonra ve diğer tüm denemeler ise ekimden 159 gün sonra hasat edilmiştir. Tüm çeşit verim denemeleri sonucunda, 159 gün hasatta PI-596514 ve A.Mat-2A; 138 gün hasatta PI-420333 ve A.Mat-5A; hem 138 ve hem 159 gün hasatta ise A.Mat-1, A.Mat-7A, A.Mat.-7B hatları ümitvar bulunmuştur. Çeşit ön verim denemesinde ise A.Mat-10A, A.Mat-9B, A.Mat-8B ve A.Mat-11 hatları ümitvar bulunmuştur. Ayrıca, 2 kombinasyonda melezleme ve açılan materyallerde ise tek tohum nesline göre seleksiyon çalışmaları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/17/A07/P04/11/01

Proje Başlığı Doğu Akdeniz Bölgesi Yerfıstığı Islah Çalışmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Ayşe Nuran ÇİL

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Abdullah ÇİL, Vakas ŞAHİN, Dr. Yıldız DOĞAN, Nergiz ÇOBAN, Hanifi BURUN(Yrd. Arş.), Hatice YÜCEL(Kalite Analizleri), Zeynep ÜÇDAĞ(Yrd.Arş.)


Projenin Toplam Bütçesi 104.000,00 TL Proje Özeti: Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.), besin değerinin üstün ve tüketiminin çok değişik şekillerde olabilmesi nedeniyle diğer yağlı tohumlar arasında farklı yer edinmiş olup, insan beslenmesinde gerek enerji ve gerekse protein açıklarının karşılanmasında kullanılabilecek gıda maddelerinin en başta gelenlerinden biridir. Yerfıstığı; dünya genelinde bir yağ bitkisi olarak değerlendirilmesine karşın ülkemizde çerezlik olarak tüketilmektedir. Oysaki yerfıstığı, yağ oranının yüksek olması nedeniyle (%40-60) ülkemizdeki yağ üretimini artırabilmek için değerlendirebileceğimiz önemli potansiyel yağ bitkilerinden biridir. Aynı zamanda çerezlik olarak da önemli bir döviz kaynağımız olma şansına sahiptir. Türkiye’de henüz yağ sanayine istenilen seviyede girememiş olan yerfıstığı üretimimiz; ülke ihtiyacını karşılayacak ve bir kısmını da ihraç edebilecek durumdadır. Türkiye yerfıstığı üretiminde ilk sırayı Akdeniz Bölgesi almakta ve neredeyse tamamına yakın bir kısmı (%93,69) bu bölgede üretilmektedir. Bunu sırasıyla Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi izlemektedir. Bölgemizde son yıllarda yerfıstığında ekim alanı hızlı bir şekilde artmasına paralel olarak çerezlik tüketime ve yağ sanayinin kullanımına uygun yüksek yağ oranına sahip verimli çeşitlerin bulunmaması önemlilik arz etmektedir. Yürütülmesi hedeflenen yerfıstığı ıslah projesinde İntrodüksiyon ile temin edilen materyallerin adaptasyon kabiliyetlerinin belirlenmesi, köy popülasyonlarında seleksiyon yapılması ve melezleme yöntemleri ile varyasyon oluşturulacaktır. Melezleme ıslahında açılan generasyonlarda tek bitkilerin seçiminde modifiye bulk seleksiyon yöntemi uygulanacaktır. Bu projenin amacı, klasik ve modern bitki ıslahı yöntemleri kullanılarak, ülkemizin ihtiyaç duyduğu çerezlik tüketime ve yağ sanayinin taleplerine uygun, yüksek tohum verimi, yağ ve protein oranı yüksek, oleik tip raf ömrü uzun yerfıstığı çeşitlerini geliştirmektir.

3. Patates 3.1.1. Patates Islah Çalışmaları

3.1. Ülkesel Patates Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P01/02

Proje Adı Orta Anadolu Patates Islahı


Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Levent Abdullah ÜNLENEN

Proje Yürütücüleri Murat NAM, Uğur PIRLAK, Abdurrahman CAĞLI, Tuğba ÖZKAN, Ali KARATAŞ, Ömer GÜÇ, N. Arzu GÜRBÜZ, Cem Serdar CERİT, Cansu FERHANOĞLU, N.Oğuz DEMİR

Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2016-31.12.2020


2016-2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2016: 253.600,00 TL 2017: 57.250,00 TL 2018: 59.000,00 TL 2019: 52.250,00 TL 2020: 51.750,00 TL

Proje Özeti Türkiye patates üretim alanı ve üretim miktarı açısından dünyanın önde gelen ülkelerinden

birisi olup, yıllık ortalama 140.000 ha alanda patates üretimi yapılmakta ve yaklaşık 500.000-550.000 ton tohumluk kullanılmaktadır. Bununla birlikte sertifikalı tohumluk kullanım oranı ancak %10 civarındadır. Oysa yüksek nitelikli tohumluk kullanımı, verimlilik üzerine diğer tarla bitkilerine göre patateste çok daha etkili olmaktadır. Çünkü patatesin yumru ile vejetatif yolla çoğaltılması, birçok zararlı ve hastalık etmenlerinin daha kolay taşınmasına neden olmakta, yumrular olumsuz koşullara daha dayanıksız olmaktadırlar. Ülkemizde patates üretiminde sertifikalı tohumluk kullanımının az olmasının en önemli nedeni, sağlıklı işleyen bir tohumluk üretim sisteminin bulunmaması ve tohumluk sektörünün tamamen dışa bağımlı olmasıdır. Dışa bağımlılığın temel nedeni ise üretim programında milli bir patates çeşidimizin bulunmamasıdır. Ülkemizde 1972 yılından itibaren yeni çeşitler tescil edilmeye başlanmıştır. 2014 yılı itibarı ile tescilli 126 çeşitten, Nif hariç diğerlerinin tamamı yurt dışından getirtilmiştir. Tescil edilen Nif çeşidi ise tohumluk programında yer almamaktadır. Ülkemizde sanayilik ve yemeklik olarak yetiştirilebilecek, farklı olum gruplarında çeşitlere gereksinim duyulmaktadır.

Bu proje ile ülkemize uyumlu ve yüksek verimli yerli çeşitlerin geliştirilmesi, çeşit geliştirme süresinin doku kültürü yöntemi kullanılarak kısaltılması, geliştirilen yeni çeşitlerin temel tohumluklarının doku kültürü ile çoğaltılarak daha kısa sürede çiftçi kullanımına sunulması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler Patates ıslahı, klonal seleksiyon, doku kültürü

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM / TBAD/12/A04/P04/002 Projenin Adı Patateste Termoterapi ve Kemoterapi İle Virüs Eradikasyonu Üzerine Ön

Araştırmalar Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr.Gün KIRCALIOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Çiğdem KAYA , Ahmet KALIN

Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2017 3 yıl


2015-2017 : 50.000 TL

Proje Özeti: İthal tohumluğa bağlı patates bitkisinde son yıllarda yerli çeşit geliştirme projeleri başarıyla yürütülmekte ve yeni çeşitler üretimde yerini almaktadır. Bu kapsamda Ege Bölgesi Patates Islahı Projesi altında geliştirilen ileri klonlarımızın, doku kültürü ile temel tohumluklarının üretimi çalışmaları da devam etmektedir. Ancak doku kültüründe meristem kültürüyle oluşturulan in vitro stoklardan süper elit yumruların üretimi aşamasında, virüs etmenlerinin eradikasyonunda sorunlar gözlenmektedir. Hastalıklardan ari temel tohumluk üretiminde zaman ve işgücünü azaltan, pratik olarak uygulama imkanı olan ek uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu proje ile in-vitro materyalde ve yumrularda kemoterapi ve termoterapi uygulamalarının PVY ve PVS virüslerinin tekli ve ikili enfeksiyonlarına olan etkileri incelenmiştir. Materyal olarak Agria çeçiti ve 2008062 no’lu klon kullanılmış olup kemoterapi uygulamasında antiviral ajan Ribavirin 3 farklı doz halinde uygulanmıştır. Elisa testi sonuçlarına göre kemoterapi uygulamasının PVS virüsüne etkisi %100 olarak bulunmuştur ancak PVY için bu oran % 10 nu geçmemiştir. Termoterapi uygulaması ise yumruları 30 0/370 8/16 fotoperiod uygulamasında 4,6 ve 8 hafta bekleterek gerçekleştirilmiştir. Termoterapi uygulamalarının tümü PVS virüsünde % 100 etkili bulunurken , 8.hafta termoterapi uygulamasında Elisa sonuçlarına göre PVY virüsünün eradikasyonunda %30 oranında bir başarı elde edilmiştir. Sonuç olarak her iki yöntem , özellikle termoterapi yöntemi virüs eradikasyonunda başarılı sonuçlar vermiştir. Farklı sıcaklık ve ışık süreleri ile etkinliklerinin değerlendirilmesine devam edilmelidir. Kemoterapi ise tek başına değil, termoterapi ile kombine olarak uygulanmalıdır.

Anahtar Kelimeler: patates, patates virüsleri, kemoterapi, termoterapi, nüklear stok

DEVAM EDEN PROJE Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P04/002 Proje Adı: Ege Bölgesi Patates Islahı Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Dr. Gün KIRCALIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar:

Dr. Çiğdem Kaya, Dr.Ali PEKSÜSLÜ, Dr.Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Dr. Özge YILDIZ , Uzm.Ahmet KALIN

Başlama-Bitiş Tarihleri 2017 - 2021 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017/31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2017 yılı :200.000 TL Proje Özeti: Projenin ilk yıllarında “Ülkesel Tohumluk Patates Üretim Sisteminin Geliştirilmesi “ projesi kapsamında oluşturulan melezler ıslah programına aktarılmış, bu süreçte 30 farklı kombinasyondan yaklaşık 13.000 kombinasyon değerlendirilmiştir. Üç çeşit tescil aşamasındadır. Ege Bölgesi Patates Islahı Projesi ıslah ve doku kültürü ile temel tohumluk üretimi aşamalarından oluşmaktadır. 2017-2021 diliminin ilk yılı melezleme ve 1. Klonal Generasyon oluşturma faaliyetlerine ayrılmıştır. Klonal generasyon aşamalarında kalite analizleri de yapılmaktadır. Sürekli proje kapsamında, 2017 yılı hedeflerinin tamamı gerçekleşmiştir. Bozdağ lokasyonunda 22 CIP klonu ve 7 çeşit ile melez bahçesi oluşturulmuş 15 kombinasyondan 8300 botanik tohum elde edilmiştir. 4200 tohum fide generasyonunu oluşturacak şekilde küçük saksılara aktarılmıştır. Önceki yıllarda geliştirilmiş ileri klonlarda kalite analizleri tamamlanmıştır. Çipslik, parmak patateslik kalite değerleri, kuru madde içerikleri ve parsel verim değerleri birlikte değerlendirilmiş, 3 ileri klonun ön plana çıktığı görülmüştür. Doku kültürü faaliyeti olarak çeşit adaylarının ve değerlendirme aşamasındaki ileri klonların temtohumluklarının üretilmesine devam edilmiştir. Özel sektöre nüklear stok ve in-vitro bitkicik matersatışı da gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ege Bölgesi, patates, ıslah, parmak patates, çipslik ,verim

DEVAM EDEN PROJE Proje No: TAGEM/TBAD/15/A04/P04/01 Proje Adı Mutasyon Islahı Yöntemiyle Patates Çeşit Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş

Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


1- Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK-SANAEM) 2- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Lideri Abdurrahman CAĞLI Proje Yürütücüleri

Uğur PIRLAK, L. Abdullah ÜNLENEN, Murat NAM, Ali KARATAŞ, Cansu FERHANOĞLU ( Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü) Süreyya ŞEKERCİ, Dr. Zafer SAĞEL, Dr. Hayrettin PEŞKİRCİOĞLU (TAEK-SANAEM) Prof.Dr.Halis ARIOĞLU (Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019


2016-2017

Projenin Toplam Bütçesi

65.850,00TL (2010- 9.650, 2011- 12.200, 2012- 13.000, 2013- 15.000, 2014- 16.000, 2015-35.000, 2016-20.000, 2017-15.000)

Proje Özeti: Bu çalışma, bölgeye adaptasyonu yüksek, verimli patates çeşitleri Mutasyon Islahı yöntemiyle geliştirilerek yöre çiftçisine sunulması amacıyla yürütülmeye başlanmıştır. Proje çalışmalarına 2005 yılında başlanmış ve çalışma 2017 yılında da devamlı proje kapsamında planlandığı gibi yürütülmüştür. Araştırma dönemi içerisinde 25.05.2017 tarihinde Enstitü arazisine ve 29.05.2017 tarihinde Gülşehir/Nevşehir lokasyonuna 4 Mutasyon klonu ve 4 standartlı; sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm olacak şekilde dört tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak her parsel 2 sıra ve her sırada 27’ şer yumru olacak şekilde deneme kurulmuştur. Dikim elle yapılmıştır. Dikim sırasında tohumluklar crusier ve celest tohum ilacı ile ilaçlanmış, bitkilerin gelişimleri boyunca hastalık ve zararlılara karşı 10-15 gün arayla %20 Mosplan, Propineb 70 WP, Tropper 72 WP, Dursban 4 kimyasal ilaçları kullanılmıştır. Tabana 100 kg/da oranında (15-15-15)gübresi atılmış daha sonra 50 kg/da oranında yağmurlama sulama ile A.S. gübresi uygulanmıştır (10,5 kg/da N). Bitki gelişimi boyunca ihtiyaç duyulan zamanlarda yağmurlama sulama yöntemiyle sulama yapılmıştır. Çıkış sayısı ve bitki gözlemleri alınmış, bu veriler düzenli olarak kaydedilmiştir. Enstitü arazisinde 19.10.2017 tarihinde, Gülşehir/Nevşehir lokasyonunda ise 27.10.2017 tarihinde hasat yapılmıştır. Niğde lokasyonunda MUT-49 klonu 3787 kg/da, Marfona standart çeşidi 3667 kg/da ve MUT-261 no’lu klon 3530 kg/da ile A grubunda yer almışlardır. MUT 655 no’lu klon ise 2315 kg/da ile D grubunda son sırada yer almıştır. Nevşehir lokasyonunda ise yine MUT-49 klonu 5842 kg/da ile A grubunda ilk sırada, Agria standart çeşidi 5731 kg/da ile AB grubunda ve Marfona standart çeşidi 5670 kg/da ile AB grubunda ilk sıralarda yer almışlardır. Yine MUT 655 no’lu klon ise 2787 kg/da ile D grubunda son sırada yer almıştır. Lokasyonlar ortalamasında ise yine MUT-49 klonu 4815 kg/da ile A grubunda ilk sırada, MUT 655 no’lu klon ise 2551 kg/da ile D grubunda son sırada yer almıştır. Anahtar Kelimeler: Patates ıslahı, mutasyon ıslahı, klon, doku kültürü.

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/17/A07/P04/01/02Proje Adı Bazı Patates (Solanum tuberosum L.)Genotiplerinin Verim, Kalite

ve Alternaria’ya Dayanıklılık Bakımından Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst. Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Zir.Yük.Müh. Özge KOYUTÜRK Proje Yürütücüleri Zir.Yük.Müh. Rahime KARATAŞ

Dr. Başak ÖZYILMAZ Zir.Yük.Müh. Levent YAZİCİ Zir.Yük.Müh. İlker POLAT Prof. Dr. Güngör YILMAZ Prof. Dr. Nejdet KANDEMİR Prof. Dr. Yusuf YANAR Dr. Necmettin Oğuz DEMİR Tuğçe USLU Nilüfer AKÇİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2017- 31/12/2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/01/2017 – 31/12/2017


2017 – 11.000 TL 2018 – 5.000 TL 2019 – 19.000 TL 2020 – 22.000 TL

Proje Özeti: Patateste yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla, Tokat ekolojik koşullarında yürütülecek bu araştırmada, 2015 yılında yapılan melezleme çalışmalarında geliştirilen A3/15 x Bafana, T5/4 x Bafana, Başçiflik Beyazı x Lady Olympia kombinasyonlarına ait melez tohumlar kullanılarak sanayilik, çok amaçlı kullanıma uygun, erkenci, orta erkenci, yüksek verimli ümitvar klonlar tespit edilecektir. Bu aşamadan sonra seçilen klonlarda; verim ve kalitede önemli kayıplara neden olan erken yanıklık Alternaria solani (Ell. ve G. Martin) Sor. hastalığına ait gen bölgeleri ve dayanıklılık durumları DNA markörleri kullanılarak moleküler düzeyde belirlenecektir.

2017 yılında; Melez tohumların ekimi, fide üretimi ve yumruların elde edilmesi aşaması tamamlanmıştır. Kombinasyonlara ait melez bitkilerin yumruları tek tek incelenmiş ve yapılan negatif seleksiyonlar sonucunda 3 kombinasyonda toplam 1380 adet klonun bir sonraki dönem tarla generasyonuna aktarılması uygun görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Solanum tuberosum L., DNA markörleri, patates ıslahı, Alternaria solani, seleksiyon, klon

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Patates İleri Islah Klonlarının Sağlıklı Başlangıç Materyalinin

Üretilmesi ve Potansiyel Azot Etkinliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Erzurum Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM (yeni teklif)

Proje Lideri Dr. Canan KAYA Proje Yürütücüleri Dr. Fırat SEFAOĞLU

Zir. Yük. Müh. Meryem BAYRAKTUTAN Zir. Yük. Müh. Gülten KAÇAR AVCI

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2019-31/12/2023 Raporun Ait Olduğu Dönem

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨)

2019:77.800 2021:21.100 2023:17.350 2020:24.700 2022:14.950

Proje Özeti: Bu proje, Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi kapsamında elde edilmiş olan ileri ıslah klonlarından, tescil çalışmaları ve tohumluk üretiminde kullanılacak materyalin biyoteknolojik yöntemlerle geliştirilmesi amacıyla, 2019-2023 yılları arasında yürütülecektir. Melezleme çalışmalarıyla elde edilmiş olan klonlar, değişik ıslah kademelerinde 8-10 yıl süreyle değerlendirilmişlerdir. Tarla koşullarında yürütülen çalışmalar nedeniyle başta virüs hastalıkları olmak üzere pek çok hastalığa maruz kalmışlardır. Bu nedenle, sağlıklı başlangıç materyalinin elde edilmesi meristem kültürü tekniğiyle invitro stok materyalinin üretilmesi çalışmaların ilk basamağını oluşturacaktır. İn vitroya alınan klonların virüs varlıkları serolojik test yöntemiyle (DAS-ELISA-Double Antibody Sandwich Enzyme Linked Immuno Assay-ELISA˝ belirlenecektir. Virüsle bulaşık bulunan klonlar elektroterapi yöntemiyle virüsten arındırılmaya çalışılacaktır. İkinci aşamasındaysa klonların azota karşı spesifik tepkileri, invitro ve saksı çalışmalarıyla belirlenecektir. Materyal olarak virüsten arındırılmış in vitro bitkiler kullanılacaktır. Azotlu gübreler, Dünyada ve Ülkemizde en yaygın kullanılan besin elementleridir ve ıslah çalışmaları kapsamında genotiplerin performansları yüksek azot koşullarında belirlenmektedir. Ancak bu gübrelerin ekosistem üzerindeki olumsuz etkileri ise her geçen gün artmaktadır. Bu kapsamda yürütülecek çalışmalar neticesinde seleksiyonlarda etkili olabilecek biyoteknolojik tarama yöntemi ıslah çalışmalarına entegre edilmiş olacaktır. Önerilen proje 2016-2020 Araştırma Master Planı stratejik amaç ve hedeflerine uyumlu ve disiplinler arası bir Ar-Ge projesidir. Bu projeyle elde edilecek materyal, gelecekte başka çeşitlerin geliştirilmesinde ve tohumluk üretimlerinde kullanılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P04/01/01 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Canan KAYA Proje Yürütücüleri Dr. Fırat SEFAOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri

2017-2021


01/ 01/2017 ile 31/12 /2017 arası

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨)

2017:28.000 2019: 17.000 2021: 19.000 2018: 14.000 2020:18.000

Proje Özeti:

Doğu Anadolu Bölgesi koşullarına uygun, verimli patates çeşitleri geliştirmek projenin temel amacını oluşturmaktadır. Patates üretiminde sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için ülkemiz ekolojik koşullarına uygun yeni çeşitlerin geliştirilmesi ve sertifikalı tohumluk üretimlerinin yapılması önem arz etmektedir. Patates ıslah çalışmaları yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin edilen genotipler ile yapılan melezlerden üretilen gerçek patates tohumları (GPT) ile başlamakta, klonal çoğaltım ve seleksiyon çalışmaları ile devam etmektedir.

Proje çalışmaları 2017 yılında 1 adet bölge verim denemesi (BVD), 2 adet klon verim denemesi (KVD), 3 adet ön verim denemesi (ÖVD) denemesi, erken generasyon seleksiyonu ( generasyon-3) ile ümitvar klonların tarla, sera ve laboratuar koşullarında çoğaltımından oluşmuştur. Ayrıca bölge verim denemesine alınan klonlar Bitlis/Ahlat lokasyonunda üretici koşullarında değerlendirilmiştir. BVD kapsamında Van GoghxHermes.16 nolu klon tescile aday olarak belirlenmiştir. Erken generasyon seleksiyonları kapsamında yaklaşık 374 adet klon generasyon-3 seleksiyon çalışmalarına tabi tutulmuş ve 267 adet klon hasat edilmiştir. Erken generasyon materyaline ait değerlendirmeler devam etmekte olup, seçilecek materyal 2018 yılında ön verim denemeleri kapsamında değerlendirilecektir.

Doku kültürü çalışmaları kapsamında tescile aday klonların (Van Gogh x Soleia.59, Granola x Soleia.6, K1[93409(Baraka x Granola) x 90613 (Baraka x Famosa)], Panda x Anais.26) hızlı çoğaltımları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

3.1.2. Patates Yetiştirme Tekniği Çalışmaları DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/17/A07/P04/01/04 Proje Adı Niğde Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste

Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Proje Lideri Ömer GÜÇ Proje Yürütücüleri Uğur PIRLAK, L. Abdullah ÜNLENEN, Murat Nam, , M. Emin

ÇALIŞKAN, Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2012- Aralık 2021 Raporun Ait Olduğu Dönem 2016-2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2017 yılı- 24.000 TL, 2018 yılı- 27.000TL, 2019yılı- 32.000 TL, 2020 yılı- 33.000 TL, 2021 yılı- 37.000 TL

Proje Özeti: Bu araştırma ile Niğde koşullarında, en verimli ve ekonomik ekim nöbeti sistemi ile halen dikim frekansı oldukça yüksek olan patates bitkisi için en uygun dikim frekansının belirlenerek, bölge topraklarının daha dengeli kullanımı yanında, hastalık ve zararlı gelişiminin daha etkin kontrolünün sağlanması amaçlanmaktadır. Araştırma çalışmalarında Niğde bölgesinde uygulanabilecek 18 farklı ekim nöbeti sistemi incelemeye alınmıştır. Niğde Patates Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında oluşturulan sabit parseller üzerinde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak 2002-2016 yıllarında yürütülmüştür. Patatesin üst üste dikimi ile patatesin içinde bulunduğu ekim nöbeti sistemlerindeki Patatesin verim durumu, kalitesi ve ekim nöbeti sistemlerinin ortalama brüt gelirleri ve net gelirleri incelenmiştir. Üst üste patates dikiminin yapıldığı parseller; diğer parsellere göre verim başta olmak üzere; ortalama yumru ağırlığı, kuru madde, ve pazarlanabilir yumru oranı en düşük seviyede gerçekleşmiştir. Iskarta yumru oranında ise, diğer münavebe sistemlerine göre belirgin artış gözlenmiştir. Hastalık ve zararlılar yönünden yapılan gözlemlerde patateste bitki paraziti nematodlar açısından olumsuz bir durumla karşılaşılmamıştır. Toprak altı zararlılarından haziran böceği larvası zararı ile karabacak hastalığı zararı üst üste patates dikim alanında daha yoğun olarak tespit edilmiştir. Proje çalışmalarında döngünün tamamlandığı münavebe sistemlerinden (mısır, soya fasulyesi, patates) (fasulye, sarımsak, patates) ve (patates,patates) sistemlerinde en yüksek net gelirlere ulaşılmıştır. Çalışmada 2002-2017 yılları arası münavebe sistemlerinin toplam gelir ve net gelirleri incelendiğinde; münavebe sistemlerinden (Mısır-soya fasulyesi-patates), (patates-macarfiği-mısır), (fasulye-sarımsak-patates),(patates-buğday-fasulye)ve (patates-buğday-fasulye-mısır) sistemleri ilk 5 sırayı oluşturarak en yüksek net gelirlere ulaşılmıştır. (patates,patates) münavebe sistemi ise 6. sırada yer almıştır. Her ekim nöbeti sistemi içerisinde, ikili, üçlü, dörtlü ve altılı olarak döngüsünü tamamlayan ekim nöbeti sistemlerinde topraktaki değişmeleri izlemek açısından, bitki besin elementlerinin durumu ve hastalık zararlıların seyri yönünden toprak analizleri yaptırılmıştır. 2017 yılı sonbaharında, 2018 yılı içerisinde hasat edilmek üzere çakılı sabit parsellere buğday, macar fiği, kolza ekim ve dikimleri yapılmıştır. 2018 yılı Nisan ve Mayıs Patates, kabak, bezelye, soya fasulyesi, fasulye, ayçiçeği ve mısır ekim ve dikimleri yapılarak münavebe sisteminin döngüsünün devam etmesi sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Patates, ekim nöbeti, dikim frekansı, brüt gelir, net gelir

DEVAM EDEN PROJE Proje No:

TAGEM/TBAD/13/A04P04702

Proje Adı Ana Ürün Patates Üretiminde Azotlu Gübre Uygulamalarının Optimizasyonu Üzerine Araştırmalar

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş

----

Proje Lideri Ömer GÜÇ Proje Yürütücüleri

Uğur PIRLAK, N.Arzu GÜRBÜZ, Ali KARATAŞ, Tuğba USLU, N. Oğuz DEMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2013 – 31 Aralık 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013 - 10.000,00 TL 2014 - 5.000,00 TL

2015 - 5.000,00 TL 2016 - 5.000,00 TL 2017 - 0,00 TL

Proje Özeti: Bu proje ile Niğde koşullarında yemeklik ve sanayilik patates üretiminde uygun azotlu gübre miktarı, gübre formu ve uygulama zamanının belirlenerek etkin bir azotlu gübre uygulama programı oluşturulacaktır. Proje çalışmalarında; ana ürün patates üretiminde azot uygulamalarının optimizasyonunu sağlamak amacıyla üç farklı alt proje halinde yürütülen projenin ile farklı azot dozlarının yemeklik ve sanayilik patates çeşitlerinin yumru verimi ve kalitesine etkisinin belirlenmesi amacıyla proje çalışmalarına 2017 yılında da devamlı proje kapsamında planlandığı gibi yürütülmüştür. Denemede Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma parsellerinde yürütülmüştür. Her denemede taban gübresi olarak, 10kg P2O5 hesabıyla Triple Süper Fosfat gübresi ve 10kg K2O uygulanmıştır. Çalışmada tek azot dozu (1 nolu alt projenin sonuçlarına göre) ve bir gübre formu (2 nolu projenin ilk yıl sonuçlarına göre) 40 azot dozu ve Amonyum Sülfat gübresi kullanılmıştır. Uygulama şekli olarak topraktan, yağmurlama sulama suyu ve damla sulama ile birlikte; farklı zamanlarda yapılacak gübre uygulamaları karşılaştırılmıştır. Alınan gözlemler neticesinde patatesin damla sulama sisteminde verim, yemeklik yumru oranı, bitki başına yumru sayısı, bitki başına yumru verimi, ortalama yumru ağırlığı ve ekonomik gelir açısından en yüksek verime ulaşıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler Patates, azot dozu, azotlu gübre formu, uygulama zamanı.

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P01/01

Proje Adı Patates Mini Yumru Üretiminde Aeroponik ve Topraklı Ortam Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurları Yönleriyle Karşılaştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


-

Proje Lideri Tuğba ÖZKAN

Proje Yürütücüleri L. Abdullah ÜNLENEN, Murat NAM, Ömer GÜÇ, Abdurrahman CAGLI

Başlama-Bitiş Tarihi 01.01.2016-31.12.2018


2016-2017


2016: 84.950 TL 2017: 59.000TL 2018: 43.000 TL

Proje Özeti: Patates üretimi, ithal anaç tohumlardan elde edilen tohumların dikimleri ile gerçekleştirilmektedir. Patates bitkisinin verimini belirleyen ana etkenlerden birisi kullanılan tohumluğun kalitesidir. Doku kültürü yöntemiyle elde edilen fidelerden tohumluk üretiminde geleneksel topraklı ortam dikim yönteminin yanı sıra sağladığı avantajlar nedeniyle son yıllarda aerofonik yöntem sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Aerofonik metotla çoğaltım tohum çoğaltmanın en hızlı yöntemlerinden biridir. Bu çalışmada 2016-2018 yılları arasında Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde serada yürütülmektedir. Denemede olgunlaşma süreleri farklı 3 çeşit; Marabel, Agria, Onaran 2015 patates çeşitleri kullanıldı. Çalışmada 2 farklı deneme yürütülmektedir.

1-Aeroponik ve Topraklı Ortam Karşılaştırma Denemeleri 2-Aeroponik ve Topraklı Ortam Denemelerinden Elde Edilen Farklı İrilikteki Yumruların

Verim ve Verim Unsurları Yönünden Karşılaştırılması Denemeleri Aeroponik ve Topraklı Ortam Karşılaştırma Denemeleri: Aeroponik ve Topraklı Ortam denemeleri 2016 ve 2017 yıllarında tesadüf bloklarda bölünmüş parseller deneme düzeninde 4 tekerrürlü olarak kuruldu. Ana parsellerde yetiştirme ortamı alt parsellerde ise dikim sıklığı ve alt-alt parsellerde çeşitler olacak şekilde kuruldu. 10 × 10 cm dikim sıklığı normuna göre 100 adet bitki ve 20 ×20 cm normuna göre de 25 adet in vitro bitki dikildi. Aeroponik yetiştirme tekniği ile üretilen mini yumru sayısı daha yüksek bulunmuştur. Aeroponik ve Topraklı Ortam Denemelerinden Elde Edilen Farklı İrilikteki Yumruların Verim ve Verim Unsurları Yönünden Karşılaştırılması Denemeleri: Bu deneme 2016 yıllında elde edilen 10-30 mm ve 30 mm üzeri mini yumrular kullanılarak sıra arası 50 cm, sıra üzeri 15 cm, her sırada 10 yumru olacak şekilde çift sıralı olarak tül seralarda tarla denemesi kuruldu. Denemeler tesadüf bloklar deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Bu çalışma ile ülkemizin tohumluk patates ihtiyacını karşılamak amacıyla aeroponik ve topraklı ortamlarda, tohumluk patatesin verim ve verim unsurları belirlenerek mini yumru üretiminde aeroponik yöntemin avantajlarının tespit edilmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler Patates, Mini Yumru Üretimi, Aeroponik, Topraklı Ortam, Doku Kültürü

BİLGİ Proje Adı Geliştirilen Yerli Patates Çeşitlerinin ve Yetiştirme Tekniklerinin

Niğde, Nevşehir ve Konya Bölgesi Üreticilerine Yayım Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

1-Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 2-Niğde-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: 3-Nevşehir-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: 4-Konya-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü:

Proje Lideri Tuğba ÖZKAN Proje Yürütücüleri 1-Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü: N. Oğuz DEMİR, Ali

KARATAŞ, Ömer GÜÇ 2-Niğde-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: Hasibe Yaramancı 3-Nevşehir-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: Derya ŞAHİN 4-Konya-İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: Osman KARACA

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016/31.12.2017 (24 Ay) Raporun Ait Olduğu Dönem

2015-2017

Projenin Toplam Bütçesi: 30.240 TL Proje Özeti: Ülkemiz için önemli bir besin kaynağı olan patatesin verimini artırmak ve bölgeye uyum sağlayacak yerli çeşitlerin patates üreticilerine tanıtılması ve yayımının gerçekleştirilmesi amaçlandı. Bu proje Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı ile birlikte yürütüldü. Kurumumuzun tescil çalışmaları sonucunda tescil edilen iki yerli patates çeşidi “Onaran 2015” ve “Fatih” projede kullanıldı. Bu çalışma 2016 yılında aşağıda belirlenen bölgelerde çiftçi eğitimleri ve anket çalışmaları yapıldı. 2017 yılında ise anket çalışmalarının yapıldığı bölgelerde demonstrasyonlar kuruldu. Niğde- Konaklı, Nevşehir- Şahinefendi de Tarla günleri düzenlendi. Bu proje ile patates tarımı ile ilgili maliyetleri azaltmak, ülkemiz iklim koşullarına adapte olan yerli çeşitlerin kullanımı yaygınlaşmasını ve tohumluk anlamında dışa bağımlılığı azaltmak amaçlanmıştır.

BİLGİ Proje Adı Patates İleri Islah Hatlarının Meristem Kültürüyle Yenilenmesi

ve Farklı Lokasyonlardaki Performanslarına Göre Yerli Çeşitlerin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi


Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Lideri Prof. Dr. Güngör YILMAZ (GOÜZF) Alt Proje Yürütücüsü Abdurrahman CAĞLI (NPAEM) Araştırmacılar

Yasin Bedrettin KARAN (Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi) Uğur PIRLAK ( Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü)


Proje Bütçesi 644.000 Proje Özeti: Araştırmada, GOÜZF ve NPAEM tarafından geliştirilen 20 adet çeşit adayı konumundaki klonun, meristem kültürüyle mini yumrularının üretilmesi, bunların özel koşullarda çoğaltılarak, Tokat, Niğde ve Adana şartlarındaki, erken, normal ve geç dönem performanslarına göre çeşit adaylarının tescile sunulmaları amaçlanmaktadır. Projede üç adet iş paketi bulunmaktadır. Bunlar, a) çeşit adaylarının tohumluklarının meristem kültürüyle yenilenmesi, b) Elde edilen mini yumruların çoğaltılması c) Farklı lokasyon ve üretim mevsimlerindeki performanslarının belirlenerek, tescil aşamasına getirilmesidir. Çalışmanın hedefi, Türkiye’nin patates çeşidi ihtiyacı ve temel tohumluk gereksinimi bakımından dışa bağımlılığının azaltılması ve kendi tohumluk üretim sistemini kurmasının sağlanmasıdır. Proje çalışmalarına 2015 yılında başlanmış ve çalışma 2017 yılında da devamlı proje kapsamında planlandığı gibi yürütülmüştür. Araştırma dönemi içerisinde 29.05.2017 tarihinde Enstitü arazisine ve 25.05.2017 tarihinde Gülşehir/Nevşehir lokasyonuna 19 çeşit adayı ve 5 standartlı; sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm olacak şekilde dört tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak her parsel 2 sıra ve her sırada 27’ şer yumru olacak şekilde adaptasyon denemeleri kurulmuştur. Dikim elle yapılmıştır. Enstitü arazisinde 20.10.2017 tarihinde, Gülşehir/Nevşehir lokasyonunda ise 27.10.2017 tarihinde hasat yapılmıştır. Niğde lokasyonunda PAİ-8-1-6 klonu 4590 kg/da, Lady Olympia standart çeşidi 4523 kg/da ve PAİ-8-9-63 klonu 44507 kg/da ile A grubunda ilk sırada yer almışlardır. GOÜ 8/34 no’lu klon ise 2103 kg/da ile J grubunda son sırada yer almıştır. Nevşehir lokasyonunda ise Lady Olympia standart çeşidi 5590 kg/da ile A grubunda ilk sırada, GOÜ 6/28 klonu 5399 kg/da ile AB grubunda ve Agria standart çeşidi 5366 kg/da ile ABC grubunda ilk sıralarda yer almışlardır. Yine GOÜ 8/34 no’lu klon ise 2608 kg/da ile M grubunda son sırada yer almıştır. Lokasyonlar ortalamasında ise 5059 kg/da ile Lady Olympia standart çeşidi A grubunda ilk sırada yer alırken, 4970 kg/da ile PAİ-8-1-6 klonu yine A grubunda ikinci sırada, GOÜ 6/28 klonu 4845 kg/da ile AB grubunda üçüncü sırada yer almıştır. GOÜ 8/34 no’lu klonu ise 2355 kg/da ile J grubunda son sırada yer almışlardır. Anahtar Kelimeler: Patates ıslahı, klon, meristem kültürü, adaptasyon.

4.Ülkesel Pamuk Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 4.1.Ülkesel Pamuk Islahı ve Biyoteknoloji Alt Projesi

4.1.1.Ege Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/05 Proje Başlığı Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitleri Geliştirilmesinde

Diallel Melezleme Yönteminin Kullanılması Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Süleyman ÇİÇEK-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 5.000 TL 2016: 6.500 TL

2014: 5.500 TL 2017: 7.000 TL 2015: 6.000 TL

Proje Özeti:

Çalışmada, Diallel melezleme tekniği ile oluşturulan populasyondan, lif verimi bölge standart çeşitleri ile eşdeğer, lif kalitesi standart çeşitlerden daha yüksek yeni pamuk çeşitleri geliştirilmesi hedeflenmektedir. Proje materyalini bu projenin ilk ayağını oluşturan ve 2007 ile 2011 yılları arasında yürütülmüş olan projeden elde edilen tek bitki ve bulk sıraları oluşturmaktadır.

2017 yılında proje materyalini oluşturan F9 kademesindeki 4 adet Diallel melez hatları, 2 adet Geri melez (GM1F8) hatları ve 5 adet geri melez (GM2F7 ) hatları ile bölge standart çeşitleri olarak ( Gloria, Carmen, Flash, STV 373 ve SG 125) çeşitleri kontrol olmak üzere 08.05.2017 tarihinde tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı ve 4’er sıralı olarak ekilmiştir. Mevcut üç kombinasyonda yer alan 11 adet hatlar standart çeşitlerin verim ve lif kalite özellikleriyle de kıyaslanarak proje amacına uygun hat seçimi gerçekleştirilmiştir.

2018 yılı itibariyle düz melez F9, Geri melez (GM1F8) ve geri melez (GM2F7) kombinasyonlarından oluşan proje sonlandırılmıştır. Proje çıktısı olarak 2017 yılında SC 2009 ve SC 2079 olmak üzere 2 adet pamuk çeşidi tescil edilmiştir. Diğer kalan düz melez ve gerimelez hatlar içerisinden iyi olan hatlar ileriki dönemde tescil denemelerine sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Diallel melezleme, Verim, Lif kalitesi

DEVAM EDEN PROJE

Proje No: TAGEM/TA/00.03.01.03

Proje Başlığı Ege Bölgesi Standart Pamuk Çeşitlerinin Muhafaza Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Süleyman ÇİÇEK-Ziraat Yüksek Mühendisi

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ÇOBAN -Ziraat Yüksek Mühendisi

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 Projenin Toplam Bütçesi: 2015: 7.000 TL 2018: 9.000 TL

2016: 7.500 TL 2019: 10.000 TL 2017: 8.000 TL

Proje Özeti:

Proje materyalini Pamuk Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen çeşitlerden, ES 1, ES 2, SC 2009 ve SC 2079 çeşitleri oluşturmuştur. Materyalde belirtilen çeşidin morfolojik özelliklerini taşıyan, hastalıklı olmayan bitkiler seçilerek bazı agronomik ve lif teknolojik özellikleri tespit edilmekte ve bu özellikler yönünden iyi durumda olan ve çeşidin özelliklerini temsil eden bitkiler, her bir bitki bir döl sırası oluşturacak şekilde ekilmektedir. Sıralar 12 m uzunluğunda, her 10 sırada bir bu çeşitlerin kontrolleri konularak ve hasat zamanına yakın, döl sıraları içinden ELİT tohumluk üretmek amacıyla, solgunluk (Verticillium dahliae Kleb.) hastalığına yakalanmamış, normal gelişme periyodunu devam ettiren, aşırı boylanmayan ya da çok kısa olmayan, bitki standı iyi, çeşit özelliklerini temsil eden döl sıraları seçilmektedir. Seçilen döl sıraları çırçır randımanı ve lif teknolojik özellikleri yönünden de irdelenerek, bu özellikleri en iyi olan döl sıraları bulk yapılmak üzere tekrar gözden geçirilmektedir.

Materyal ve metod kısmında anlatılan işlemler yerine getirilmiş ve yeterli miktarda elit tohumluk üretilmiştir. 2018 yılında döl sıralarını oluşturacak olan tek bitkiler yeterli miktarda ve çeşit özellik belgesindeki değerlerine uygun olarak seçilmiştir. Diğer seçilen döl sıraları ise gelecek yıllar için gerekli olan elit tohumluk üretiminde kullanılmak üzere bulk edilerek hazırlanmıştır. Projenin 2018 yılındaki materyalini oluşturacak olan çeşitler Enstitü kurulunca tohumluk ihtiyacına göre daha sonra belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Muhafaza Islahı, Verim, Tohumluk Sınıfı

DEVAM EDEN PROJE

Proje No Proje Adı Pamukta Tuzluluk Stresine Dayanıklı Çeşitlerin Belirlenmesi ve Genetik

Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş

Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Tülay EMREBAŞ PAE [email protected] Proje Yürütücüleri Süleyman ÇİÇEK PAE [email protected]

Mehmet ÇOBAN PAE [email protected] M.Koray ŞİMŞEK PAE [email protected] Halil DÜNDAR PAE [email protected] Nazife ÖZKAN PAE [email protected] Murat ÖZEN PAE [email protected]


01.01.2018-31.12.2022


Başlangıç dönemi


1.yıl:54.250 2.yıl:132.750 3.yıl:87.200 4.yıl: 83.900 5.yıl:54.500

Proje Özeti: Pamuk, gerek insanlara sağladığı istihdam imkânları ve gerekse insanlığa sunduğu yararlardan dolayı önemli bir endüstri bitkisi olarak değerlendirilmektedir. Bu bitkiden daha etkin bir faydalanma sağlayabilmek ve üstün ekonomik özelliklere sahip çeşitlerin geliştirilmesi çalışmalarında; çeşidin adaptasyon bölgesi, agronomik özellikleri, verim ve kalitesinin yanı sıra bu unsurları temelde etkileyen genetik yapının belirlenmesi ve ıslah programlarında kullanılabilme olanaklarının araştırılması önem arz etmektedir. Bu amaçla: ilk olarak genetik stokta bulunan çeşitlerimizin tuzluluğa hassas ve dayanıklılık bakımından laboratuvar koşullarında denemeye alınacaktır. Deneme laboratuvar ve sera şartlarında , tesadüf bloklarında deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülecektir. 210 pamuk çeşidimizde laboratuvar koşullarında priming işlemi yapılacak ve 100+10 pamuk çeşitleriyle (Gossypium hirsutum L.), POX, CAT, SOD analizleri yapılacaktır. Klorofil içeriği, bitki sıcaklığı gibi fizyolojik özellikleri ile bitkisel özellikler,. Toprakta ise tekstür, EC (tuzluluk) değerlerine bakılacaktır. 210 pamuk çeşitlerinde özellikleri bilinenlerin Dna’sı izole edilerek 400 adet SSR primeri ile moleküler ve genotipik çalışmalar yürütülecektir. Analizler NTSYS ile yapılacaktır. Anahtar Kelimeler Tuzluluk, Stress, Genom Karakterizasyonu

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/04 Proje Adı Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Gama Işınının (Cobalt 60)

Mutasyon Etkisinin Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş

Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü– Nazilli/AYDIN



Proje Lideri Mehmet ÇOBAN Proje Yürütücüleri Süleyman ÇİÇEK Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013-31/12/2017


01/01/2017-31/12/2017


2013: 7.950 2014: 4.950 2015: 4.500 2016: 5.500 2017: 7.100

Proje Özeti: Bu çalışmada Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) türüne ait Nazilli 663 ve İpek 607 çeşitlerine 2013 yılında farklı dozlarda mutagen Gama Işınını (Cobalt 60) uygulanmıştır. 2017 yılında, bir önceki yıl her bitkiden alınan tek çenet tohumlar M5 olarak 12 metre sıra uzunluğunda, 0.2 metre ve 0.7 metre sıra arası mesafede 20 sıralı olarak ekim 13.05.2017 tarihinde yapılmıştır. Beş ayrı dozda (200, 250, 300, 350, 400 gray) gama ışını uygulanmış M5 tohumlarından gelişen bitkilerden vejetasyon periyodu boyunca fenolojik gözlemler alınmıştır. Birinci el hasat 20 Ekim 2017 tarihinde yapılmıştır. Ayrıca her sıradaki bitkilerden tek çenet alınıp gelecek yılın M6 tohumluğu hazırlanmıştır. Ekilen tek bitkilerin sıra hasadı yapılmış, verim ve randıman değerleri tespit edilmiştir. Yapılan gözlemler neticesinde mutasyon etkilerinin azalmakta olduğu gözlenmiştir. Vejetasyon periyodunda bazı bitkilerde yaprak deformasyonu, bazı çiçeklerde şekil bozuklukları ve bitki formunda değişiklikler gözlemlenmiştir. Hasat sonrası bazı tohumlarda havsızlaşma olduğu gözlemlenmiştir. Vejetasyon periyodunda koza sayısı ve bitki formu itibariyle verimli olan bitkiler seçilmiştir. Seçimi yapılan tek bitkiler 2018 yılında tek sıralı olarak tesadüf bloklarında augmented deneme desenine göre bölge standart çeşitleri ile birlikte birer sıra olarak ekilecektir. Anahtar Kelimeler: Pamuk, mutasyon, gamma ışını, Cobalt 60

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P02/01Proje Adı Bazı Pamuk (Gosspium ssp.) Genotiplerinin Çoklu Dizi (line x tester)

Melezlerinde Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı ve Adaptasyon Çalışmaları




TAGEM

Proje Lideri Nazife ÖZKAN Proje Yürütücüleri Dr.Volkan SEZENER, Süleyman ÇİÇEK, Tülay EMREBAŞ, Sergül

ÇOPUL, Özlem YILDIRANCAN, Ömer KÜÇÜK, BÜLENT Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2020


01-01-2017 31-12-2017


18.000-18.000-18.000-18.000-18.000=90.000 TL

Proje Özeti: Türkiye sahip olduğu özgün ekolojisi ile pamuk tarımı için oldukça uygun bir konumdadır. Ancak üretimi yapılan pamuk çeşitleri içerisinde, yerli çeşitlerin oranlarının giderek azalması, birçok üründe olduğu gibi pamuk tohumluğu bakımından da bizi dışarıya bağımlı hale getirmek üzeredir.

Bu çalışmada; Ege Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne uygun; verimli, lif kalitesi yüksek ve Verticillium solgunluğuna tolerant yerli pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca ulaşmak için F5 ve F8 kademesinde bulunan ileri pamuk hatları ile yeni oluşturulmuş melez popülasyonlar materyal olarak kullanılmıştır..Proje iki ana iş paketinden oluşmaktadır..

1. İş Paketi: İleri Hatların Çeşit Verim Denemeleri

Pamuk ileri hatları, denemeye alınarak, verimli, lif kalitesi yüksek ve Verticillium solgunluğa tolerant hatlarla çeşit geliştirme çalışmalarımız sürdürülmüştür.

2. İş Paketi: Melezleme Çalışmaları

Projenin hazırlık kısmında, gerekli literatür çalışmaları yapılmış ve daha önceden yapılan çalışmalar incelenerek farklı karakterleri bakımından ön plana çıkmış ebeveynler belirlenmiştir. 2015 yılında melezleme çalışmaları yapılmıştır.

Melezlemeler Çoklu dizi (line x tester) analiz yöntemine uygun olarak gerçekleştirilecektir. Melezlemeler sonucunda elde edilen genotipler içerisinden seleksiyon yapılmıştır.

Bu çalışma sonucunda yerli pamuk çeşitlerinin pamuk ekim bölgelerinde ekim alanı oranının artırılması ve uzun dönemde pamuk tohumculuğunda dışarıya bağımlılığın azaltılması amaçlanmaktadır.

2017 yılı Çalaışmaları:F2’’de tek bitki seçimleri yapılmıştır ve İleri hat adaptasyon denemesi yürütülmüştür. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Verim, Lif Kalite, Verticillium Solgunluğu, Line X Tester

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/ TA /07/05/02/001 Proje Başlığı Pamukta Genetik Stok ve İntrodüksiyon Materyali ile Çeşit

Geliştirme Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Volkan Sezener Yardımcı Araştırmacılar Mehmet Çoban Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti:

Projenin 2015 ve 2016 yılları içerisinde; Tübitak’ın 1003 projeleri kapsamında kabul edilen 214O074 Numaralı projesi kapsamındaki 200 adet yeni Genetik Stokun tüm Agro-Morfolojik özellikleri ile biyotik ve abiyotik stres faktörlerine olan tepkileri saptanmıştır. Elde edilen değerler sonucunda; 3 adet Verticillium Solgunluk hastalığına tolerant, 3 adet Böceklere tolerant, 3 adet Kuraklık Stresine tolerant, 3 adet Yüksek Sıcaklık Stresine tolerant genotip ve 3 adet Lif Kalitesi Yüksek genotip olmak üzere toplam 15 adet pamuk genotipi belirlenmiştir. İncelemeler sonucunda seçilen bu genotipler baba ebeveyn olarak, ülkemizdeki farklı pamuk üretim bölgelerinde yüksek verim potansiyeline sahip standart çeşitler ise baba ebeveyn (Ba 440, Dpl 332, Dpl 499, Candia, Carisma, Edessa, Gloria, Lydia, St 468, St 498) olarak kullanılarak, 2017 yılında melezleme çalışmaları yapılmıştır. Melezleme bahçesi Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde ekilmiş ve tüm melezleme işlemleri Ülkemizin her bölgesindeki araştırmacıların katılımı ile bu lokasyonda gerçekleştirilmiştir.

2017 yılında kurulan Çeşit Verim Denemesi’nin materyali; Ülkemizde Pamuk Araştırması ile ilgili tüm Araştırma kurumlarından sağlanmıştır. Denemeye alınan ileri hatların karşılaştırılması için ülkemizde yaygın olarak ekimi yapılan ticari çeşitler ve kontrol çeşit olarak seçilmişlerdir. Denemeler 2017 yılında Nazilli ve Sarayköy lokasyonlarında, tesadüf blokları deneme deseninde ve 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Yetiştirme dönemi boyunca kültürel işlemler zamanında ve tekniğine göre yapılmış ve gerekli gözlemler zamanında alınmıştır. Hasat öncesi bitkide koza sayısı (adet), bitki boyu (cm), tek koza kütlü ağırlığı (g), odun dalı sayısı(adet), meyve dalı sayısı (adet) gibi fenolojik gözlemlerin tamamı alınmış, hasat sonrasında Kütlü ve lif verimi (kg/da), çırçır randımanı (%), erkencilik oranı (%) ve lif kalite özelliklerinin tamamı saptanmıştır. Alınan gözlemler sonucunda Pamuk Araştırma Enstitüsü’nde ıslah edilmiş 3 adet pamuk genotipinin tescile aday olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Genetik Stok, İntrodüksiyon, Tesadüf Blokları, Adaptasyon

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/02 Proje Başlığı Pamuk Islahında, Moleküler Teknolojileri Kullanarak

Verticillium Solgunluğuna Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi. Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Volkan SEZENER – Pamuk Araştırma Enstitüsü Yardımcı Araştırmacılar Tülay EMREBAŞ – Pamuk Araştırma Enstitüsü

Mehmet ÇOBAN– Pamuk Araştırma Enstitüsü Sergül Çopul – Pamuk Araştırma Enstitüsü Orhan Arpacı – Pamuk Araştırma Enstitüsü

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017- 30.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 300.000 Proje Özeti:

Bu çalışma Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde 2013 yılında başlatılmıştır. Projenin konusu, moleküler pamuk ıslahını verticillium dayanıklılığı için gerçekleştirmektir. Çalışmada seçilen; SSR, SNP ve AFLP işaretleyici sistemlerini kullanılarak Verticiliuma dayanıklılık için belirlenen lokusları saptamak ve bu QTL’ler ile işaretleyiciye dayalı seleksiyon yaparak hedef genomik bölgeleri arzu edilen çeşitlere aktarmak amaçlanmıştır.

Bu amaçla 2012 yılında Giza 45 ile Nazilli 84 pamuk çeşitleriyle melezlemeler yapılmıştır. 2012 yılının Kasım ayında F1 tohumları elde edilmiş ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin kontrollü sera koşullarına ekilmiştir. Generasyon atlatma tamamlanarak F2 melez tohumları elde edilmiştir. 2013 yılının Mayıs ayında F2 bitkilerine ait tohumlar tek sıra halinde ekilmiştir. Ekilen sıralar çiçeklenme döneminden sonra etiketlenmiş ve DNA analizleri için yaprak örneği alınmıştır. 2013 yılı Ekim ve Kasım aylarında 100 adet F2 sırası ve bu sıralardan 10’ar tek bitki seçilmiştir.

2014 yılı Ocak ayında, F2 tek bitkilerine ait tohumlar, V.dahliae Kleb.’e karşı duyarlılıklarının tespiti amacıyla, PAE’nun iklim odasında testlenmeye başlanmıştır. Testleme, tesadüf parselleri deneme tekniğinde 4 tekerrürlü olarak yapılmıştır. F2 tek bitkilerine ait tohumlar 2014 yılının Mayıs ayında PAE’nin V.dahliae Kleb etmeninin yoğun olarak bulunduğu Altıntoprak arazisine ekilerek, tek koza yöntemi ile generasyon ilerletme işlemi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen materyal 2015 yılında düz sıralar halinde ekilmiş ve gözlenebilen tüm agro-morfolojik veriler saptanarak tek bitki seçimleri gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında seçilen tek bitki tohumları, 2016 yılında düz sıralar halinde ekilmiştir. 2017 yılında; projenin moleküler kısım çalışmalarından gelecek sonuçlar ile geriye yönelik seleksiyon yapılması planlanmıştır. Seçilen yaprak örnekleri ile moleküler çalışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Verticillium dahliae Kleb., Biyoteknoloji, Markör, SSR

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/03 Proje Adı Pamukta (Gossypium hirsutum L.) In Vitro Kültür Tiplerinin Farklı

Eksplant Kaynaklarından Tam Bitki Rejenerasyonlarının Sağlanması Üzerine Etkileri


Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN



Proje Lideri Mehmet ÇOBAN Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Aynur GÜREL

Dr. Volkan SEZENER Tülay EMREBAŞ Begüm AKYOL Alpaslan Şevket ACAR


01.01.2013-31.12.2016


2017


2013: 45.000 TL 2015: - 2014: 40.000 TL 2016: 10.000 TL

Proje Özeti: Laboratuvar çalışmalarına bitki materyali temin etmek amacıyla Nazilli 143 ve Özbek 100 çeşitleri 18.05.2016 tarlaya ekilmiştir. Ege Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü laboratuvarında anter ve kallus kültürü çalışmaları yapılmıştır. Anter ve izole mikrospor kültürleri için uygun tarak boyutu 4-6 mm olarak tespit edilmiştir. Tarladan elde ettiğimiz materyal için uygun sterilizasyon protokolleri tespit edilmiştir. Uygun boyuttaki taraklardan oluşturulan Anter kültürlerinde sağlıklı kallus oluşumları elde edilmiş, hücre süspansiyon kültürleri henüz oluşturulamamıştır. Nazilli 143 ve Özbek 100 çeşitlerinin tohumlarının yüzey sterilizasyonları yapılarak ½ MS ortamında çimlendirilerek kallus teşviki için bir alt kültüre alınabilmiştir. Kallus kültürleri için laboratuvar şartları optimize edilmiştir. Özbek-100 çeşidinden; Karanlık kültür koşulunda (%95), Fotoperiyot kültür koşulunda (%75), Ön uygulamanın gerçekleştirilmesi koşulunda (%100) kallus rejenerasyonları elde edilirken Nazilli-143 çeşidinden Ön uygulama olması durumunda (%0), Karanlık koşulda (%100) kallus rejenerasyonları elde edilmiştir. Çalışmamızda elde edilen embriyo rejenerasyonları ise Özbek-100 çeşidinde; Ön uygulamanın gerçekleştirilmemesi (%24), Ön uygulama (%48), Karanlık koşulu (%31,67), Fotoperiyot koşulu (%0), Nazilli-143 çeşidinde; Ön uygulama (etkisiz) ve Fotoperiyot koşulu (%25,33) etkili bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Doku kültürü, kallus kültürü

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P02/ Proje Adı Resiproksuz Diallel Melez Popülasyonlarında Verim, Verim Unsurları ve

Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Mehmet ÇOBAN Proje Yürütücüleri Süleyman ÇİÇEK Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2014 – 31/12/2018


01/01/2017 – 31/12/2017


2014: 6.900 TL 2015: 7.400 TL 2016: 7.900 TL 2017: 8.400 TL 2018: 8.900 TL

Proje Özeti: Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde yürütülen bu araştırmaya GSN-12, Şahin 2000, BA 308, Lider ve Delcerro çeşitlerinin resiproksuz diallel analiz yöntemine uygun olarak 2011 yılında melezlenmesi ile başlanmıştır. 2016 yılında F6 kademesindeki seçilen bitkiler tek sıralı olarak 13.05.2017 tarihinde ekimi yapılmıştır. F6 kademesindeki bitkiler 12 m uzunluğunda ikişer sıralı olarak ebeveynleri ile birlikte ekilmiştir. Yetiştirme dönemi boyunca kültürel işlemler zamanında ve tekniğine göre yapılmış ve gerekli gözlemler zamanında alınmıştır. Hasat öncesi bitkide koza sayısı (adet), bitki boyu (cm), tek koza kütlü ağırlığı (g) gibi fenolojik gözlemlerin tamamı alınmış, hasat sonrasında Kütlü ve lif pamuk verimi (kg/da), çırçır randımanı (%) ve lif kalite özelliklerinin tamamı saptanmıştır. Her bir genotipten tarla şartlarında ümitvar olarak gözlemlenerek; verim, verim unsurları da dikkate alınarak tek bitki ve sıra seleksiyonları yapılmıştır. Seçilen tek bitkiler ve sıra hasatları 16-20 Ekim 2017 tarihleri arasında hasat edilmiştir. Verim ve lif kalite özellikleri dikkate alınarak seçimi yapılacak tek bitkiler bölge standart çeşitleri ile birlikte tesadüf blokları deneme desenine göre 2018 yılında ekimi yapılarak değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Pamuk, melezleme, diallel

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P02/ Proje Adı Tür İçi ve Türler Arası Pamuk (Gossypium spp.) Melezlerinde Haploit

Bitki Eldesi İçin Anter Kültürü Olanaklarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Mehmet ÇOBAN Proje Yürütücüleri Prof.Dr. Aynur GÜREL

Yrd.Doç.Dr. Meltem BAYRAKTAR Araş.Gör.Begüm AKYOL Pervin GÜNTÜRKÜN KIR


01/01/2014 – 31/12/2018


01/01/2017 – 31/12/2017


2017 : 42.100 2018 . 28.700

Proje Özeti: Proje kapsamında Coker 312 çeşidi standart çeşit olmak üzere, türler arası (Claudia x Giza45) ve tür içi (Şahin 2000 x BA 308) melezlemeler sonucu elde edilen F2 bitkileri ile bunların ebeveynlerine ait tohumlar Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme tarlasında 12.05.2017 ve 3 Temmuz 2017 tarihlerinde her bir genotip 12 m uzunluğunda dörder sıra olarak ekilmiştir. Denemeler toplam 8 genotip ile soğuk ön uygulamalı ve uygulamasız, aydınlık ve karanlık olmak üzere 3 farklı besin ortamında kültüre alınmıştır. Denemeler 3 tekerrürlü olarak kurulmuş olup her bir tekerrür ortalama 27 anter içermiştir. Pamuk bitkisinde anter ve izole mikrospor kültürü için, geç tetrat ya da erken tek çekirdekli mikrosporları içeren tomurcukların boyutu 4-5 mm olarak belirlenmiş ve kurulan denemeler için bu boyuttaki çiçek tomurcukları kullanılmıştır. Çiçek tomurcuklarına gerçekleştirilen ön uygulamaların anter kültürü üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla tomurcukların bir kısmı kültüre alma işleminden önce 3 gün süreyle +40C’de bekletilmiştir. Materyaller yüzey sterilizasyonu için ilk olarak %70’lik etil alkolde 1 dakika ve daha sonra %0,1’lik HgCl2 solüsyonunda 10 dakika çalkalanmış ve 3 defa saf su ile durulama yapılmıştır. İnce uçlu bisturi ile flamentlerinden ayrılan anterler hazırlanan ortamlarda kültüre alınmıştır. Denemeler üç tekerrürlü olarak tesadüf parselleri deneme desenine göre kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, doku kültürü, anter kültürü

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P02/01 Proje Adı Farklı Ekim Alanlarına Uygun Yerli Pamuk Hatlarının Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM / Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Lideri Özlem YILDIRANCAN-Ziraat Yüksek Mühendisi Proje Yürütücüleri Dr. Volkan SEZENER – Güven BORZAN Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015/31.12.2019


01.01.2017/31.12.2017


2015:17250 2016:17450 2017:20400 2018:22800 2019:33000

Proje Özeti: Pamuk tarımındaki rekabet gücümüzün artırılabilmesi, tarım ve tekstil endüstrilerinin taleplerinin karşılanabilmesi amacıyla ülkemizde milli sermayenin oluşturduğu güçlü bir pamuk ıslahı sektörüne ve bunun sonucunda oluşacak rekabet gücü yüksek, üstün özellikler içeren milli pamuk çeşitlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sebeple güçlü ıslah programlarına ve geniş bir taban populasyona ihtiyaç vardır. Bu çalışmada Ege Bölgesi (Nazilli,Söke,Sarayköy,Bergama,Torbalı,Manisa) ve Doğu Akdeniz – GüneyDoğu Anadolu Bölgelerine (Kahramanmaraş,Hatay,Şanlıurfa, Diyarbakır) uygun; lif kalitesi iyileştirilmiş ve yüksek verimli milli pamuk çeşitlerinin geliştirilebilmesi amaçlanmaktadır. Bu projede tamamen öz sermaye ile milli pamuk çeşitlerinin ıslahı sağlanacaktır. Özellikle Ege Bölgesi pamuk alanlarında ekilen pamuk çeşitlerinin neredeyse tamamına yakının (% 93.4) yabancı orijinli olduğunu görülmekte ve bu durum ülkemizin diğer pamuk üretimin bölgeleri ile de benzerlik göstermektedir. Tüm pamuk üretim bölgelerinde yaygın ekim alanına sahip pamuk çeşitlerinin yabancı firmalara ait olması; diğer bitkilerde olduğu gibi önümüzdeki yıllarda stratejik öneme sahip pamuk tohumculuğunda da dışarıya bağımlı kalma olasılığını artırmaktadır. Bu çalışma sonucunda yerli pamuk çeşit veya çeşitlerinin pamuk ekim bölgelerinde ekim alanı oranının artırılması ve uzun dönmede pamuk tohumculuğunda dışarıya bağımlılığım asgari düzeye indirilmesi, daha sonra verim artışına ek olarak lif kalitesi iyileştirilmiş milli çeşitlerin üretime alınması ulusal ekonomiye büyük avantajlar sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler Pamuk, Pamuk Islahı, Milli Çeşit Islahı , Lif kalitesi, Verim

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P02/02 Proje Adı Kuraklığa Dayanıklı Pamuk Çeşitlerinin Belirlenmesi ve Bu

Genotiplerden Kuraklığa Dayanıklı Yerli Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi




TAGEM

Proje Lideri Özlem YILDIRANCAN-Ziraat Yüksek Mühendisi Proje Yürütücüleri Dr. Volkan SEZENER –Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015/31.12.2019


01.01.2017/31.12.2017


2015:23250 2016:19450 2017:22400 2018:24800 2019:28000

Proje Özeti: Bitkisel üretimde stres; bitkinin yaşadığı ortamda bir veya birden fazla etkenin, büyüme ve gelişmeyi olumsuz yönde etkileyerek, verim düşüklüğü ile sonuçlanmasıdır. Bitkide strese neden olan etmenler; biyotik kökenli olabildiği gibi (hastalık oluşturanlar ve zararlılar); tuzluluk, kuraklık, düşük ve yüksek sıcaklıklar, besin elementlerinin eksiklik veya fazlalıkları gibi abiyotik kökenli de olabilmektedir. Tarımsal faaliyetlerde kullanılan su miktarı verimi belirleyici temel etmenlerden biridir ve pamuk kuraklığa karşı morfolojik, biyokimyasal ve moleküler olarak strese karşı yanıtlar geliştirmiştir. Glikofit olarak pamuk bitkisi, abiyotik streslere karşı diğer birçok bitkiye göre daha yüksek tolerans göstermektedir.Kuraklık stresine karşı dayanıklılık mekanizmaları üzerine pamuk bitkisinde çalışmalar etkin olarak sürdürülmektedir ve kuraklığın pamuk üzerindeki etkileri yaygın ve çeşitlidir. Kuraklık gibi aşırı çevre koşulları, pamuğun büyümesini, gelişmesini, üretkenliğini, verimini ve lif kalitesini etkilemektedir. Dünya pamuk üretimleri incelendiğinde;kuraklık stresi nedeniyle pamuk üretiminin azalması beklenmektedir . Benzer şekilde Pakistan'da pamuk üretimi, kuraklık ve yüksek sıcaklık nedeniyle önceki yıla göre 14.4 M balya üretimine karşı% 34 düşerek sadece 9.68 M balyaya gerilemiştir (Dawn news, 2016). Tüm bu göstergeler Dünya pamuk üretiminin strese karşı hazırlıklı olmasını gerektirmektedir ve gelecekteki belirsiz koşullardan dolayı stres toleranslı pamuk çeşitleri üretmek de gereklidir. Öte yandan, gelecekteki kuraklık senaryolarına karşın stres toleranslı pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi oldukça önemlidir. Diğer bir deyişle büyümenin erken evrelerinde karşılaşılacak abiyotik strese karşı toleranslı çeşitler verim potansiyeli bakımından diğer çeşitlere göre daha stabil olacaktır. Proje; TAGEM kapsamında pamukta kuraklığa karşı toleranslı çeşit geliştirme konusunda son teknolojilerin ülkemizde kullanılacağı önemli projelerden birisidir. Bu proje kapsamında iklim değişiklikleri karşısında Pamuk Araştırma bünyesinde ülkemizde gerçekleşmesi beklenilen kuraklığa karşı hazırlıklı olunması bakımından klasik ıslah yöntemleri kullanılarak genetik toleranslığın bulunacağı çeşitlerin geliştirilmesi sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler Kuraklığa Dayanıklı Pamuk, Milli Çeşit,Su Stresi ,Abiyotik Stres

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P02/02 Proje Adı Batı Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Yeni Pamuk Çeşitlerinin

Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Metin Durmuş ÇETİN Proje Yürütücüleri İbrahim ÇELİK, Mehmet KOCATÜRK,

Dr. Volkan SEZENER, Sedat SÜLLÜ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2016- 31.12.2020


2017


2016 2017 2018 2019 2020 15.000 TL. 20.000 TL. 20.000 TL. 20.000 TL. 20.000

Proje Özeti: "LinexTester" yöntemi kullanılarak; 5 adet bölgede yetiştirilen ticari çeşit ana olarak ve 8 adet çeşidin baba olarak belirlenmesi ile 40 adet melez kombinasyonu oluşturulmuş ve melezlemeler bu yıl için de tekrarlanmıştır. 5 adet ana olarak kullanılacak çeşitler; Elsa, Gloria, SG125, DP396, St373 8 adet baba olarak kullanılacak çeşitler; Özbek 100, GSN12, Antalya hattı, Stonvillel 468, Fibermax 832, Claudia, Lydia, Carisma şeklinde olmuştur. İleri kademe hatlarda da kademe ilerletimi yapılmış ve verim denemeleri kurulmuştur. Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler: 2018 yılı çalışmalarımızda; melez kombinasyonlarından seleksiyonlar gerçekleştirilerek ileri kademe için materyal oluşturulacaktır. Yine ileri kademe hatlardan verim denemeleri ve yeni melezlemeler gerçekleştirilecektir. Anahtar Kelimeler

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Ege Bölgesi Koşullarında Uzun Lifli Pamuk Islah Çalışmaları




TAGEM

Proje Lideri Nazife ÖZKAN Proje Yürütücüleri Dr. Volkan SEZENER, Koray ŞİMŞEK, Tülay EMREBAŞ, Halil

DÜNDAR Başlama-Bitiş Tarihleri

2019-2023


2018


45.0000-35.000-35.000-35.000-35.000=185.000

Proje Özeti:

Pamuk; çırçır, tekstil, yağ, yem ve kâğıt sanayilerinin hammaddesi durumundadır. Dünyada uzun elyaf pamuklu üreten ülkeler Mısır, Sudan, Birleşik Devletleri (Batı'da Pima pamuğu ve güneybatıda uzun elyaf pamuk yetiştirilir.) ve Batı Çin’dir. En çok bilinen iki uzun elyaf pamuk Mısır ve Pima pamuğudur.

Verimleri ve çırçır randımanlarının düşük olmasıyla birlikte vejetasyon süresinin daha uzun olması yüzünden Türkiye’de uzun elyaflı pamuk üretimi yapılmamakta ve yıllık ortalama 5-6 bin ton uzun elyaflı pamuk ülkemize ithal edilmektedir. Bu projenin amacı; Ülkemiz üretim alanlarına uygun uzun elyaflı pamuk genotiplerinin ıslahıdır. Projeden elde edilecek uzun elyaflı pamuk genotipleri ile Tekstil endüstrimizin ihtiyacı olan uzun elyaflı pamukların ithalat oranı düşürülecek ve Ülkemiz pamukları lif kalitesi bakımından Dünya Piyasalarında yeni bir boyuta taşınacaktır. Proje çıktıları; Ülkemizin Dünya’da yeni bir marka konumuna getirilmesi projenin temel hedefleri arasında yer almaktadır.

Projenin amaçlarına ulaşabilmek için iki iş paketi tasarlanmıştır. 1.iş paketi; Ana ebeveyn olarak Claudia, Gloria, Sezener76, Baba ebeveyn olarak Earlipima, Crumpled, Giza59, AcalaSJ1, Giza45, Deltapine12 çeşitleri ile LineXTester analiz yöntemine uygun olarak melezleme çalışmaları yapılacaktır ve ümitli melez popülasyonlarla çeşit geliştirme çalışmamız devam ettirilecektir. 2. İş paketi- Daha önceki ıslah çalışmalarından elde edilmiş lif kalitesi yüksek, uzun elyaf standartlarına giren, Pamuk F3 melez popülasyonları da projenin ikinci iş paketinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Uzun lif, Lif Kalite, LinexTester,Verim

YENİ TEKLİF PROJE

Proje No Proje Adı Bazı Yerli Pamuk Genotiplerinde Adventif Sürgün Rejenerasyonu

Sistemi Oluşturma ve Bazı Böcek ve Herbsitlere Dayanıklı Transgenik Genotip Geliştirilmesi




TAGEM

Proje Lideri Tülay EMREBAŞ PAE [email protected] Proje Yürütücüleri Serkan URANBEY Ankara Üniversitesi, Tarla Bitkileri

Bölümü[email protected] Hüseyin DEMİRCİ Uşak Üniversitesi, Ziraat ve Doğa Bilimleri [email protected]


01/01/2019-31.12.2021


Teklif


Proje Özeti: Tarımsal ve ekonomik açıdan önemli olan bitkilere gen aktarımı yapılarak farklı özelliklere sahip birçok bitki çeşidi elde edilmektedir. Bitkisel üretimde biyoteknoloji uygulamaları daha çok çeşit geliştirme, herbisitlere dayanıklılık, böceklere dayanıklılık, hastalık dayanıklılık, ekstrem çevre koşullarına dayanıklılık ve besin madde bileşiminin zenginleştirilmesi veya raf ömrünün artırılması üzerinde yoğunlaşmıştır. Tarla tarımı yapılan birçok ülkede zararlı böceklere dayanıklı transgenik bitkilerin elde edilmesinde farklı böceklere karşı mücadele yöntemi halini almıştır. Günümüzde böceklere dayanıklı çeşitlerin hemen tamamı böceklere karşı toksik protein üreten cry genlerini içermektedir. Bu çalışmada Cry1A eninin ülkemizde üretilen pamuk çeşitlerine aktarılması hedeflenmiştir. Bu şekilde cry genleri sadece böcek ısırıldığında aktif hale gelecek ve yüksek orana protein üretmesi sağlanmış olacak. Bitkinin yaralanmaya yaprak, kök, koza, ve tohum gibi organlarında cry proteinleri ya üretilmeyecek yada son derece düşük seviyede üretilecektir. Bu durum çevreye ve hedef dışı organizmalara olan etkisi azaltılmış olacak ve cry proteini üretimi engellenmiş olacaktır. Pamuk Araştırma Enstitüsünde tescil ettirilmiş olan 28 çeşit bu çalışmada kullanılacaktır. Çalışmamız Pamuk araştırma laboratuvarlarında ve serasında sürdürülecektir. İlk olarak 28 pamukta çeşidinde sürgün rejenerasyonlarına bakılacaktır. Ayrıca AoPR1 ve CaM 35S promotörünün kontrolü altındaki cry1Ac geni rejenerasyonları yüksek bulduğumuz ve kurumumuzda tescil ettirilen pamuk çeşitlerine glifosinat amonyum herbisitine toleranslılığı sağlayan bar geniyle birlikte aktarılacaktır. Anahtar Kelimeler Pamuk, genetiği değiştirilmiş bitkiler, gen transferi, cry1a geni, AoPR

geni, Bar geni böceklere dayanıklılık, herbisitlere dayanıklılık

DEVAM EDEN PROJE

Proje No Proje Adı Pamukta Tohum Kabuğu Nepsi ve Lif kalite Özelliklerinin Tekrarlamalı

Seleksiyon Yöntemi ile İyileştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Pamuk Araştırma Enstitü Müdürlüğü


Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi- Teknik Destek

Proje Lideri Şerife BALCI Proje Yürütücüleri

Feride ÖNCAN SÜMER- Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Prof. Dr. Aydın ÜNAY- Adnan Menderes Üniversitesi- Tarla Bitkileri Bölümü Özkan TAŞAGİREN- Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


01.01.2017- 31.12.2018


01.01.2017-31.12.2017


2017- 53.400 2018-51.400

Proje Özeti: Tekstil sanayinde kullanılan ham maddenin kalitesi ile nihai ürünün kalitesi arasında

doğrudan bir ilişki vardır. Lif kalite özellikleri yanında; tohum kabuğu nepsi tekstil sanayisi bakımından çok önemli bir özelliktir. Tohum kabuğu neps miktarının fazlalığı, lifin görünümünü ve kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir (Tekinsen, 2005). Yapılan ıslah çalışmalarında tohum kabuğu nepsi değerlerinin dikkate alınması pamukta verimin yanısıra kalitenin de artışına neden olacaktır. Bu çalışmada bölgede yaygın olarak ekilen ve kütlü verimi bakımından tercih edilen çeşitlerde başta tohum kabuğu nepsi özelliği olmak üzere kalite özelliklerinin iyileştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada tekrarlamalı seleksiyon ıslah yöntemi kullanılarak bu özellik bakımından populasyondaki gen frekansının artırılması amaçlanmıştır.

Projede lif teknoloji laboratuvarı gözlem sonuçlarına göre tohum kabuğu nepsi özelliği yönünden öne çıkan Stoneville-468, Carisma ve Flash çeşitleri baba; Gloria, Claudia, Carmen ve Julia çeşitleri ana olmak üzere 7 anaç kullanılmıştır. Bu anaçlardan ana olarak belirlenen çeşitler (Gloria, Claudia, Carmen ve Julia) tohum kabuğu nepsi yönünden olumlu özelliklere sahipken, baba olarak belirlenen çeşitler (Stoneville-468, Carisma ve Flash) tohum kabuğu nepsi yönünden olumsuz olarak ön plana çıkmaktadır. Deneme Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne ait uygulama tarlasında 2017-2018 yılları arasında gerçekleştirilecektir. Çalışma 2 yıl olarak planlanmıştır. 2017 (1.yıl) yılında anaçların melezlenmesiyle elde edilmiş olan F2 materyalinden alınan gözlemlere göre lif teknolojik özellikler ve tohum kabuğu nepsi açısından en üstün sonuçları gösteren en iyi 10 tek bitki seçilmiş ve kendi aralarında yarım diallel olarak melezlenmiştir. Bitkilere ait lif teknolojik özellikler yanında, tohum kabuğu nepsi özelliklerinin analizi yapılmaktadır.

Anahtar

Kelimeler Pamuk, Lif kalitesi, Tohum kabuğu nepsi, Tekrarlamalı seleksiyon.

DEVAM EDEN PROJE

Proje No: TAGEM/TBAD/16/A04/P02/03 Proje Başlığı

Doğu Akdeniz Bölgesinde Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Lif Kalitesi Yüksek ve Verimli Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü -ADANA Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Hacer KAYA KOCATÜRK Yardımcı Araştırmacılar Ayten DOLANÇAY, Sedat SÜLLÜ, Dr. Selma KAYA, Yeşim Şahin

Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2020 Projenin Toplam Bütçesi:

2016: 20 000 TL 2017: 20 000 TL 2018: 20 000 TL 2019: 20 000 TL 2020: 20 000 TL

Proje Özeti: 2005 yılında başlamış ve üçüncü 5 yıllık dönemi yürütülmekte olan bu çalışma, Doğu Akdeniz Bölgesi için pamuk tohumculuk sektöründe rekabet gücü yüksek, verim ve lif kalitesi yönüyle üstün çeşit geliştirmek amacıyla yürütülmektedir. Sürekli ıslah projesi olarak devam eden projede melezleme ıslahı ve mutasyon ıslahı olmak üzere iki çalışma yürütülmektedir. Melezleme çalışmalarında öncelikle verimli, yüksek lif kalitesine sahip çeşitler elde etmek hedeflenmekte, çalışmanın sürekliliğinin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmaktadır. Proje kapsamında yürütülen ıslah çalışmaları sonucunda; iki adet pamuk çeşidi 2014 yılında (ADN 123 ve ADN 811), üç adet pamuk hattı (ADN 413, ADN 710 ve ADN 712) ise 2015 yılında tescil edilmiştir. Bu çeşitlerden; ADN 123 çeşidinin SET Tohumculuk A.Ş’ne, ADN 712’nin Ceyhan Tohumculuk Ltş.’ne tohumluk üretim ve satış hakkı royalti bedeli karşılığı devredilmiştir. Ayrıca melezleme ıslahı programından geliştirilmiş olan ADN 701 kod’lu hattın 2017 yılında tescil denemelerinde yer alabilmesi için başvurusu yapılmıştır. Çalışmada, 2012 yılından itibaren her yıl tescile sunulabilecek hatların mevcut olduğu ıslah döngüsü oluşturulmuş bulunmaktadır. Ayrıca enstitüler arası materyal değişiminin gerekliliği doğrultusunda melezlemelerden elde edilen materyal, diğer enstitülere gönderilmektedir. Aynı zamanda proje kapsamında varyasyon elde etmek amacıyla bir mutasyon çalışması sürdürülmektedir. Bu çalışma içinde havsız tohumlu bitkiler elde edilmiş olup havsız tohum özelliğinin kalıtımı ve sürdürülebilmesi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk (Gossypium hirsutum L.), melezleme ıslahı, verim, lif kalitesi, gamma ışını, mutasyon, havsız tohum

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P02/04 Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Yürütücü Kuruluşlar Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANAProjeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Sedat SÜLLÜ

Yardımcı Araştırıcılar Hacer KAYA, Ayten DOLANÇAY Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2019 Projenin Toplam Bütçesi 2016: 11450 2017: 13050 2018: 14650 2019:16450 2020:

17900 TOPLAM: 73500 Tl. Proje Özeti Çeşit Verim Adaptasyon Programı: Bölge Çeşit Verim Denemesi, F(6) ,F(5) ve F(2) hatlarının ekimleri 22.04.2017 tarihlerinde ekilmiştir. Adana lokasyonunda denemelere ait tüm çıkışlar 01.05..2017 tarihinde sağlanmış, 25-26/05/2017 tarihlerinde denemelerin seyreltmeleri yapılmıştır. 05-25/05/2017 tarihleri arasında traktör(1. ve 2. çapalama) ve el çapaları yapılmıştır. 13/06/2016 tarihinde Bölge denemelerin üst gübrelemesi yapılmıştır. 21-26.09.2017 tarihleri arasında hasatlar yapılmıştır. Bölge Çeşit Verim Denemesinde ; kütlü verimleri 439-591 Kgda-1 , çırçır randımanları % 37-44, lif verimleri 166-240 Kgda-1 arasında değişmiştir. F2 , F5 ve F6 kademelerindeki yeni melez soylar ekilerek kademe ilerletilmesi sağlanmıştır. F6 kademesimdeki hatların ; kütlü verimleri 256-700 Kgda-1 , çırçır randımanları % 37-46, lif verimleri 99-323 Kgda-1 arasında değişmiştir. F5 kademesimdeki hatların ; kütlü verimleri 395-630 Kgda-1 , çırçır randımanları % 38-47, lif verimleri 163-282 Kgda-1 arasında değişmiştir. F2 kademesindeki hatların her birinden 100’er tek bitki seçilmiş, çırçır randıman ve lif kalite özelliklerine gore gerekli seçimler yapılarak F3 kademesine aktarılacaklardır. Denemelere ve İleri Kademelerdeki materyalin lif analizleri halen devam etmektedir. Muhafaza Programı:

Enstitümüz tarafından geliştirilerek tescili yapılmış ve muhafazası yapılan çeşitlerden her yıl seçilen tek bitkiler, koza lif analizleri yapılmak suretiyle, muhafaza edilen çeşitle aynı özelliklerini gösterenlerden Modifiye Edilmiş Latin Kare Deneme Deseninde deneme oluşturulacaktır. Diğer taraftan bir önceki yıldan oluşturulmuş olan sıralar arasından orijinal çeşitle aynı özellikleri gösterenler karıştırılarak geniş alanlarda üretilip, mevcut çeşidin elit kademedeki tohumluğu elde edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Pamuk (Gossypium hirsutum L.), melezleme ıslahı, verim, lif kalitesi


Proje Başlığı Pamukta Melezleme Islahı İle Çeşit Geliştirme Ve Adaptasyon Araştırmaları

Yürütücü Kuruluşlar Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü -ADANA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Ayten DOLANÇAY

Yardımcı Araştırıcılar Zeki NASIRCI, Hacer KAYA KOCATÜRK, Sedat SÜLLÜ, Bülent ÇETİN, Ömer KÜÇÜK, Gülşen BUZUK, Yusuf Güzel DEMİRAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2019 Projenin Toplam Bütçesi 428,250 Proje Özeti :

Pamukta Islah çalışmaları yürüten 3 TAGEM enstitüsü Adana DATAEM, Şanlıurfa GAP TAE ve Diyarbakır GAP UTAEM ile AYER Tohumculuk tarafından 2015 ile 2019 yılları arasında yürütülecek projede DATAEM, TAGEM adına proje koordinatörlüğünü yürütmektedir. Bütün pamuk bölgeleri için yerli yeni melez pamuk çeşitleri geliştirmeyi amaçlayan bu proje aynı zamanda pamuk ıslahında kamu özel sektör işbirliği ile yürütülen ilk projelerden biri olma özelliğini de taşımaktadır. Proje çerçevesinde 1. Aşamada 2010 yılında 100 yeni melez kombinasyon oluşturulmuş, oluşturulan popülasyonların F1 ve F4 döl kuşakları zıt sezonunda Kosta Rika’da yetiştirilmiştir. Zıt sezon üretimlerinin yapılması ile ıslah süresi 2 yıl kısaltılmıştır. Bütün melez popülasyonlarda pedigri seleksiyon yöntemi kullanılmıştır. Zıt sezon üretimi sırasında hiçbir popülasyonda teksel bitki, döl sıra ve hatlarda herhangi bir seleksiyon ve değerlendirme yapılmamış sadece populasyonlarda genarasyon atlatılmıştır. F2, F3 ve F5 döl kuşağındaki teksel bitki , döl sıra ve hat seleksiyonları ile tip dışı temizlikleri 3 farklı lokasyondaki enstitü tarlalarında gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında F6 ve F7 generasyonuna kadar adaptasyon ve performans testleri sadece 3 enstitü tarlasında yapılırken, 2016 yılında 157 TYS ve 33 TYD F7 ıslah hatları ile GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 6 set halinde Adaptasyon denemeleri kurulmuş. 36 TYA F8 ıslah hattı ise Ege (Aydın), Akdeniz (Adana) ve GAP (Şanlıurfa) olmak üzere 3 pamuk bölgesinde çiftçi şartlarında Adaptasyon denemelerine alınmıştır. 3 lokasyonda yürütülen denemelerden elde edilen veriler ışığında Şubat 2017’de TYA 193, TYA 340 ve TYA 366 çeşitleri tescile verilerek üretim izni alınmış olup söz konusu çeşit adaylarının üretim ve satış hakları ise Özel Sektöre devredilmiştir.2017 yılında ise 19 TYA F9 ıslah hattı yine Aydın, Adana ve Şanlıurfa’da adaptasyon denemelerine alınmıştır. GAP bölgesi için geliştirilen 85 TYS ve 8 TYD F8 hattı ise Koruklu/Şanlıurfa ve Akçakale/Şanlıurfa’da adaptasyon denemelerine alınmıştır. Yürütülen denemelerden elde edilen sonuçlara göre bazı çeşit adayları için TTSM’ye başvurulacaktır.

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM Proje Adı Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Pamuk Çeşitlerinin Solgunluk

Hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.)’na Duyarlılıklarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Doğan GÖZCÜ Proje Yürütücüleri Dr.Hale GÜNAÇTI, Betül GÜRKAN, Güven BORZAN Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

2017


2015: 5.000 TL, 2016: 5.500 TL, 2017: 6.000 TL 2018: 6.500 TL, 2019:7.00 TL ; Toplam: 30.000 TL

Proje Özeti: Bölgemizde pamuk tarımını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında Verticillium solgunluğu (Verticillium dahliae Kleb.) gelmektedir. Bu nedenle solgunluğa dayanıklı veya tolerant ticari pamuk çeşitlerinin tespit edilmesi ve bunların kullanımı ile hastalıktan kaynaklanan kayıpların en aza indirilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışma ile bazı pamuk çeşit ve çeşit adaylarının solgunluk hastalığına karşı duyarlılıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada üçü kontrol olmak üzere toplam 16 pamuk çeşit ve çeşit adayı kullanılmıştır. Çeşitler ve çeşit adayları ile solgunluk hastalığı ile bulaşık Enstitü arazide tarla denemesi ve iklim odasında koşullarında saks denemesi kurularak yürütülmüştür. Tarla denemesi tesadüf blokları, saksı denemesi ise tesadüf parselleri deneme deseninde kurulmuştur. Saksı denemelerinde Vd11 (yaprak dökmeyen patotip) ile PYDV6 (yaprak döken patotip) izolatları suni inokulasyonlarda kullanılmıştır.

Çalışmanın 2017 yılı verilerine göre pamuk çeşitlerinin yaprak, gövde kesiti ve saksıda hastalık şiddeti ortalama değerlerine göre çeşitler arasındaki farklılığın önemli olduğu, en yüksek hastalık şiddeti değeri duyarlı kontrol Beren çeşidinde, en düşük hastalık şiddetinin ise tolerant kontrol Teks çeşidinde elde edilmiş ve iklim odası çalışmaları da benzer sonuçlar vermiştir. Pamuk çeşit ve hatları kütlü verim değerleri bakımından karşılaştırıldığında standart kontrol ST 468 (480 kg/da) ilk sırada bunu 396 kg/da ile tolerant kontrol Teks çeşidi izlemiştir. En düşük kütlü verimi 109 kg/da ile duyarlı kontrol Beren çeşidinden elde edilmiştir. Lif verim değerleri kütlü verim değerleri ile paralellik göstermiştir. Çırçır randımanı bakımından % 41.4 ile Lima ve Edessa (% 41.1) çeşitleri en yüksek randıman değeri ile ilk sırada yer almış, en düşük randıman değeri ise % 34.3 ile Beren çeşidi ve Şanlı (% 34.8) çeşit adayından elde edilmiştir. Çeşit ve çeşit adayları 100 tohum ağırlığı bakımından karşılaştırıldığında, en yüksek 13.2 gr ile Adana-1/1, Şanlı (12.5) ve Furkan (12.4 gr) çeşit ve çeşit adaylarında, en düşük ise 8.0 gr ile duyarlı kontrol Beren çeşidinde elde edilmiştir.Ayrıca, denemeye alınan pamuk çeşit ve çeşit adaylarının bazı lif kalite kriterleri üzerine solgunluk hastalığının etkisine bakılmıştır. Anahtar Kelimeler Pamuk, Verticillium solgunluğu, duyarlı, tolerant, Kahramanmaraş

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/17/A07/P5/02-01-13 Proje Adı Bazı Pamuk (G. Barbadense L. x G. Hirsutum L.) Genotiplerinin Verim

Ve Çırçır Randımanlarının Melezleme Islahı İle İyileştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal AraştırmaEnstitüsü Müdürlüğü


Proje Lideri Güven BORZAN Proje Yürütücüleri Bayram Ali ARIKAN Başlama-Bitiş Tarihleri

Ocak 2017-Aralık 2021


01/01/2017-31/12/2017


2017: 18000 TL 2018: 19000 TL 2019: 20000 TL 2020: 21000 TL 2021: 22000 TL TOPLAM : 100000 TL

Proje Özeti: Başta tekstil endüstrisi olmak üzere 50’den fazla sanayi kolunun en önemli hammaddesini oluşturan pamuk; tohumlarında % 17-24 oranında yağ bulundurması ile yağ sanayi yönünden de çok önemli bir konuma sahiptir. Yağı çıkarıldıktan sonra geriye kalan küspesi iyi bir hayvan yemidir. Bu ve benzeri kullanım alanları ile pamuk, dünyanın en önemli tarımsal, endüstriyel ve ticari ürünlerinden birisidir.

Dünya tekstil piyasasında Türkiye’nin rekabet gücünün arttırılması için ilk hedefi; kaliteli ham madde üretiminin yurtiçinden sağlanması olmalıdır. Bu proje ile pamuk tarımındaki rekabet gücümüzün artırılabilmesi hem çiftçilerimizin ve hem de tekstil endüstrisinin taleplerinin karşılanabilmesi için rekabet gücü yüksek, üstün özellikler içeren yerli pamuk çeşitleri geliştirmek hedeflenmiştir. Önerilen bu proje ile üstün lif kalitesine sahip (Lif uzunluğu: 33 mm ve üzeri, Lif mukavemeti: 35 g/teks ve üzeri, Lif inceliği: 3.9-4.5 mic. arasında) fakat verim ve çırçır randımanı bakımından ülkemizde ağırlıklı olarak ekilen çeşitlerden bu özellikleri yönüyle geride olan genotiplerin bu olumsuz özelliklerini gidermek amaçlanmaktadır. Bu amaç için kuruluşumuz tarafından yürütülen ve sonuçlandırılan Türler Arası Melezleme ile Güneydoğu Anadolu Bölgesine Uygun Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi” isimli projede öne çıkan 7 adet F9 genotipi(Ana)(Line) ile 2 adet verim ve çırçır randımanı yüksek Claudia ve St-468(Baba)(Tester) çeşitleri bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Çalışma 2017-2021 yıllarında Kahramanmaraş koşullarında yürütülecek olup, 2017 yılında çoklu dizi (line x tester) ve geri melez (BC) yöntemine uygun olarak melezlemeler yapılmıştır. Melezleme işlemi yoğun çiçeklenme dönemi başlangıcından sonuna kadar devam ettirilmiştir.(Haziran Sonu-Ağustos başı süresince). Emaskülasyon işlemi; her gün, öğleden sonra 15:00-19:00 saaatleri arasında; tozlama işlemi ise takip eden günün 09:30-11:30 saatleri arasında yapılmış ve melezlenen çiçekler etiketlenmiştir. Bu işleme planlanan tohum miktarına yetecek melez koza elde edilinceye kadar devam edilmiştir. Standart çeşitlerin baba(tester) olarak ve 7 adet F9 genotipinin ana(line) yer aldığı çalışmada 2018 yılında yapılacak çoklu dizi varyans analizi ile GUY ve ÖUY yüksek olan kombinayonlar belirlenecek ve belirlenen kombinasyonlarla yöntemine göre çalışma devam ettirilecektir.

Anahtar Kelimeler K.Maraş, Pamuk, Melezleme, Line x Tester

DEVAM EDEN PROJE

Proje No Proje Adı Maraş-92 ve Furkan Pamuk Çeşitleri Muhafaza Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal AraştırmaEnstitüsü Müdürlüğü


Proje Lideri Güven BORZAN Proje Yürütücüleri Bayram Ali ARIKAN Başlama-Bitiş Tarihleri



01/01/2017-31/12/2017


2015: 5000 TL 2016: 5000 TL 2017: 5000 TL 2018: 5000 TL 2019: 5000 TL TOPLAM : 25000 TL

Proje Özeti: Bu çalışmada; Maraş-92 ve Furkan pamuk çeşitlerinin soy arılığını sürdürmek ve dereceli tohumluğunu hazırlamak amaçlanmaktadır. Erşan-92 çeşidinin milli çeşit listesinden çıkmasından dolayı ve Furkan çeşidinin ise Sertifikalı 2 kademesi oluşmadığından bu çeşitlerde deneme kurulmamıştır. Maraş-92 çeşidinde ise, çeşide ait 36 soyla “Augmented” desenine göre 6 tekerrürlü olarak ve çeşidin orijinal, sertifikalı-1 ve sertifikalı-2 kademedeki tohumlukları kontrol olarak kullanılmak suretiyle 22/05/2017 tarihinde ekilmiş ve 23/10/2017 tarihinde hasat edilmiştir. Hasattan önce öncelikle sıra seçimi yapılmış daha sonra da bu sıralar içerisinden tek bitki seçimleri yapılmıştır. Tek bitki seçimlerinde çeşit morfolojisine uygunluk, solgunluğa dayanıklılık, verim v.b. durumları dikkate alınmıştır. Parseller tek sıralı; 70 cm. sıra arası ve 12 m. boyundadır. Çalışmada; Maraş-92 çeşidinden 17 adet sıra ve bu sıralardan 78 adet tek bitki seçilmiştir. Furkan çeşidinde ise tohumluk üretim parselinden 101 adet tek bitki seçilmiştir..

Anahtar Kelimeler K.Maraş, Pamuk, Muhafaza, Islah

DEVAM EDEN PROJE Proje No Proje Adı Pamukta Bazı Fizyolojik Parametreler ile Verim ve Lif Kalite

Özelliklerinin Su Stresi Koşullarında Değerlendirilmesi (Doktora) Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü


Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Proje Lideri Özlem AVŞAR Proje Yürütücüleri Danışman: Doç.Dr. Emine KARADEMİR Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017 -31/12/2018


2017 yılı


2017:25.000 TL 2018:15.000 TL

Proje Özeti: Kuraklık pamuk tarımında bitki gelişimini ve verimliliği sınırlayan en önemli faktördür. Bu çalışma ile su stresinin farklı yaprak tipine sahip pamuk çeşitlerinde bazı fizyolojik parametreler, verim ve lif teknolojik özellikleri üzerine etkisi belirlenerek pamuk ıslah ve fizyoloji çalışmalarına katkı sunulması amaçlanmaktadır. Çalışma Diyarbakır ili GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi deneme alanında yürütülmüş ve bitki materyali olarak Stoneville 468, FiberMax 832 ve Kartanesi pamuk çeşitleri kullanılmıştır. Deneme, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurgulanmıştır. Ana parselleri sulama uygulamaları (I100-I75-I50) alt parselleri ise çeşitler oluşturmuştur. Proje 2017 yılında başarı ile yürütülmüş olup elde edilen bulgular şu şekildedir: Kütlü pamuk verim değerlerinin 512 kg/da (I 100) ile 222 kg/da (I 50), bitki boyu değerlerinin 88 cm (I 50) ile 112 cm (I 100), klorofil içeriği değerlerinin 51.52 (FiberMax832) ile 46.53 (Kartanesi), transpirasyon oranı değerlerinin 6.98 (I 100) ile 5.54 (I 50), çırçır randımanı değerlerinin 38.43 (FiberMax832) ile 43.17 (STV468) arasında olduğu görülmüştür. Fizyolojik parametrelerden olan stoma iletkenliği değeri uygulamalar arasında en yüksek 0.32 ile I 75 konusundan, çeşitler arasında ise 0.30 ile en yüksek Kartanesi çeşitinden elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler pamuk, bitki fizyolojisi, su stresi

BİLGİ Proje No TAGEM-BS-15/04-02/02-05 Proje Adı Pamuk Islah Projeleri Sonucunda Elde Edilmiş Olan Ümitvar İleri

Hatların Verticillium dahliae Kleb. Solgunluğuna Duyarlıklarının Belirlenmesi




Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Proje Lideri Özlem AVŞAR Proje Yürütücüleri Betül kolay, Aysel Bars Orak, Pınar Sağır Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2016 -31/12/2017


2017 yılı


2016:15.000 TL 2017:15.000 TL

Pamukta solgunluk hastalığı( Verticillium dahliae Kleb.) ülkemizde ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde önemli verim kayıplarına yol açan yaygın bir hastalıktır. Verticillium’a karşı başarılı ve ekonomik bir kimyasal mücadele olanağı henüz bulunmamaktadır. Proje ile kurumumuz tarafından ileri aşamalara getirilmiş verim ve kalitesi yüksek genotiplerin verticillium hastalığına toleransının belirlenmesi amaçlanmaktadır. 2017 yılında proje başarı ile yürütülmüş ve kütlü pamuk verim değeri bakımında 8/1 ve 5/7 nolu hatlarınn ön plana çıktığı görülmüştür. Çırçır randıman değerlerinin %44 ile %40, 100 tohum ağırlığı değerlerinin 9.9 gr ile 13.3 gr, gövde kesiti hastalık indeks değerlerinin 3.11 ile 0.40, yeşil aksam (%5-10) hastalık indeks değerlerinin 0.97 ile 0.50, yeşil aksam (%50-60) hastalık indeks değerlerinin 0.52 ile 1.2 arasında olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler Pamuk, Solgunluk hastalığı, Verticillium dahliae, genotip

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P02/06 Proje Adı Yüksek Sıcaklık Stresine Tolerant Pamuk Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Betül KOLAY Proje Yürütücüleri Özlem AVŞAR, Yusuf Güzel DEMİRAY Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015 - 31/12/2017


2017


1. Yıl:10,000 2. Yıl:12,500 3. Yıl:15,000

Proje Özeti: 2017 yılında; bir önceki yıldan aktarılan 26 hat 4 adet Kontrol çeşitle (AGC 208, SJ-U 86, DP 499 ve STV 468) birlikte tesadüf blokları deneme desenine göre ekilmiştir. Ekim 11 Mayıs 2017 tarihinde mibzerle yapılmıştır. İncelenen parametrelerden en yüksek Kontrol çeşidi; Bitki boyu parametresinde 1 hat, Odun dalı parametresinde 11 hat, Meyve dalı parametresinde 1 hat, Koza sayısı parametresinde 6 hat, Toplam kütlü veriminde 9 hat, İlk el kütlü oranında 5 hat, Stoma iletkenliğinde 11 hat geçmiştir. Verim, fizyolojik özellikler ve lif kalite parametreleri yönünden öne çıkan hatlar belirlenerek uygun Kontrol çeşitlerle birlikte 2018 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre ekimi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Pamuk, yüksek sıcaklığa tolerans, fizyolojik özellikler

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P02/07 Proje Adı GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Çift Melez Yöntemi ile

Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş



Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)

Proje Lideri Zir. Yük. Müh. Yusuf Güzel DEMİRAY Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015 / 31/12/2019


2017 Yılı Gelişme Raporu


2015 2016 2017 2018 2019 8.000 9.000 10.000 11.000 12.000

Proje Özeti: Ülkemiz açısından stratejik bir öneme sahip pamuk bitkisinin, verim, erkencilik ve lif kalite özellikleri başta olmak üzere üretim tekniği yönünden önemli olan özelliklerini bir genotipte toplayabilmek amaçlanmaktadır. Çift melez yöntemi ile GAP bölgesine uygun verimli ve lif kalite özellikleri üstün erkenci pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler Pamuk, Çift Melez, Kütlü Verim, Çırçır Randımanı, Lif Kalite

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P02/02-002 Proje Adı GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Şanlıurfa Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Lideri Bülent ÇETİN Proje Yürütücüleri Ömer KÜÇÜK, Ayçin AKSU ALTUN, Nazife ÖZKAN Başlama-Bitiş Tarihleri 2018 - 2022 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017 - 31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL)

2018 2019 2020 2021 2022 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000

Proje Özeti: Türkiye'deki toplam pamuk ekim alanının yaklaşık % 58’i Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde (Şanlıurfa % 43,3: TÜİK) bulunmaktadır. Enstitünün ağırlıklı çalışma alanı olan Harran Ovası ve bölgedeki diğer pamuk ekim alanları düşünüldüğünde, bugüne kadar GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları 3 dilim şeklinde yürütülmüş ve bu çalışmalar sonucunda enstitümüz tarafından ÖZKAN, UGUR, ZN 243 ve GAPEYAM-1 çeşitleri tescil edilmiştir. Ayrıca diğer enstitülerle birlikte ortaklaşa yürütülen çalışma sonucunda ADN P01 ve May Agro Tohumculuk ortaklığı ile MAY 344, MAY 355, MAY 455, MAY 505, TMK 122 ve TMN 18 çeşitleri tescil edilmiştir. Ayrıca 3 hattımız tescil aşamasındadır. “GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları” adlı projedeki F8 kademesindeki üç hattımız için TTSM’ ye tescil başvurusunda bulunulmuştur. GAP bölgesinde yüksek verim potansiyeli yanında kaliteli elyaf özelliklerine sahip ve halen üretim alanlarında ekilmekte olan çeşitlere alternatif yeni çeşitlerin geliştirilmesi projenin temel amacıdır. 2017 yılında yapılanlar: 2010 yılında yapılan melezleme çalışmasındaki; F7 kademesindeki hatlarla tekerrürlü verim denemesi kurulmuştur. Ayrıca F7 kademesindeki hatlar 8’er sıra ekilip hatların durulmuşluğu kontrol edilmiştir. (GM1F6) ve (GM2 F5) kademesindeki hatlar ekildi, tek sıra seçimleri yapıldı.

2016 yılında yapılan melez kombinasyonları çalışmasındaki F1 populasyonu olarak

ekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

BİLGİ Proje No TAGEM/ TSKAD Proje Adı Bazı Yeşil Gübreleme Bitkilerinin Bakteri Aşılaması İle Organik

Tarımda Kullanılmasının Renkli Pamuğun Verim ve Kalitesi Üzerine Etkilerinin Araştırılması (Doktora)




TAGEM

Proje Lideri Müslüm COŞKUN Proje Yürütücüleri Yard.Doç.Dr. A. Gülşah BENGİSU (Danışman) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.09.2017 – 31.12.2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.09.2017-31.12.2017

Proje Özeti: Günümüzde, Dünya genelinde stratejik organik ürünlerimizin başında gelen organik pamuğa talep her geçen gün artmaktadır. Bu talebe karşılık organik pamuk çalışmalarıyla, üreticinin istediği, pratikte kullanılabilen düşük maliyetli ve sürdürülebilir biyolojik gübrelerin geliştirilmesi beklentisi mevcuttur. Bitkisel gelişim performansını en yüksek düzeye çıkarabilmek amacıyla; rizosferdeki farklı mikroorganizmaların aracılığıyla biyolojik gübre eldesi umutvar görünmektedir. Son yıllarda bitkisel gelişmeyi teşvik edici ve artırıcı Azotobacter, Bacillus, Rhizobium, Staphylococcus, Enterobacter, Klebsiella ve Azospirillum Pseudomonas gibi bakterilerle ilgili yapılan çalışmalarda olumlu sonuç alınmıştır. Bitkisel gelişime katkı sunan rizobakteriler, değişik türdeki bir çok bitkiye olumlu katkı mekanizmalarından dolayı;biyolojik gübre amaçlı olarakta kullanılabilmektedir. Son dönemlerde organik bitkisel üretim sisteminde, biyolojik gübreler, oldukça ihtiyaç duyulan bir girdi özelliğindedir. Her biri farklı ekolojik koşulllara uyum sağlayabilmiş mikro organizma türlerinin, etkin oldukları, bitki türlerinin belirlenmesi; acilen organik bitki besleme talebi olan bölgesel ve ülkesel organik tarım sektörü için önem arz etmektedir. Bu nedenlede GAP Bölgesinin en önemli stratejik ürünlerinden olan organik pamuğun ihtiyaç duyduğu ve en kolay ulaşılabilecek ve uygulanabilecek olan yeşil gübreleme bitkilerinden adi fiğ, yem bezelyesi ve mercimeğin mevcut yarayışlılıklarını daha fazla artıracak olan çalışmalara ihtiyaç vardır Mercimek, Yembezelyesi ve Adi Fiğ yeşil gübrelemenin topraktaki olası olumlu değişim, biyolojik azot fikseri özellikleriyle teşvik edecek olan rizobakteriler uygulamalarıyla; GAP Bölgesindeki yüksek sıcaklığında, rizobakterilerinin söz konusu yeşil gübreleme bitkilerindeki çimlenme kök, yeşil aksam verimi, topraktaki azot ve mikrobiyolojik aktivite oranlarındaki farklılıkların incelenmesinin yanısıra; renkli organik pamuğun verim ve kalitesine olan etkileride incelenecektir, Devamlı pamuk ekilen tarımsal alanlardaki çok az miktarda uygulama alışkanlığı olan yeşil gübreleme ara bitkilerinin rizobakteriler aracılığıyla artırılmış olumlu yanları ile hem sürdürülebilir çevreci biyo girdilerin yayılımı sağlanacak hemde maliyetin düşürülmesine katkı sunabilecektir. Bu anlamda ülkemiz için ekonomik katma değeri yüksek stratejik ürünlerinden organik renkli pamuk üretiminde, yeşil gübreleme bitkilerinde beklenen azot artırıcı özellikleri ucuz, sürdürülebilir ve aktive edici özelliklerinin kullanılması büyük önem taşımaktadır. GAP Bölgesindeki üreticilerce bilinen ve geleneksel olarak kullanılacak olan adi fiğ , yem bezelyesi ve mercimek bitkilerine, bakteri aşılaması uygulamasıyla; yeşil gübreleme bitkilerinin; bitki beslemeyi kolaylaştırıcı, sürdürülebilir ve ucuz girdi gibi beklentilerle ulusal ekonomiye katkıda bulunulabilecektir. Anahtar Kelimeler Organik Renkli Pamuk, Yeşil Gübreleme, Bakteri Aşılama

SONUÇLANAN PROJE ÖZETİ Proje No Proje Adı Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite

Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş

Pamuk Araştırma Enstitüsü/NAZİLLİ


İzmir Ticaret Borsası Söke Ticaret Borsası

Proje Lideri Dr.Feride ÖNCAN SÜMER Proje Yürütücüleri Şerife BALCI

Özkan TAŞAGİREN Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2016 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/01/2014-31/12/2016


2014:4.100,00+2.000(İTB)+2.000(STB) 2015:5.050,00+2.200(İTB)+2.200(STB) 2016:6.400,00+3.000(İTB)+2.300(STB)

Proje Özeti: Pamuk lifinin kalitesi, genotipik faktörler, çevresel faktörler veya çoğu zaman her iki faktörün interaksiyonu ile ortaya çıkmaktadır. Bu güne kadar yapılan çalışmalarda, lif uzunluğu, lif mukavemeti ve lif inceliği gibi önemli kalite kriterleri üzerine daha çok genotipik faktörlerin etkisi bulunurken, elyaf parlaklığı, elyaf sarılık değeri ve yabancı madde içeriği gibi kriterler üzerine daha çok hasat şekli ve hasat koşulları gibi çevresel etmenlerin etkili olduğu bildirilmiştir. Ülkemizde Ege, Çukurova, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri pamuk üretimi yapılan alanları içermektedir. Bu alanlarda bölgeler arasında olduğu gibi bölge içinde de bazı iklimsel ve çevresel farklılıklar bulunmaktadır. Ayrıca bölgelerde farklı çeşitler üretildiği gibi bölge içindeki havzalarda da lif karakterleri farklı çeşitler üretilebilmektedir. Bu çeşitlerin genotipik özellikleri havzalarda üretilen ürünlerin farklı kalite değerlerinde olmasına neden olmaktadır. Bunun yanında son yıllarda ülkemiz pamuk üretim alanlarında makinalı hasadın yaygınlaşması, makinalı hasatta hasat öncesi ve sonrası yapılan ilave uygulamalara bağlı olarak bazı kalite değişiklikleri görülebilmektedir. Bu çalışma örnekleme çalışmaları ve çeşit performans denemeleri olmak üzere iki başlık altında yürütülecektir. Çeşit performans çalışmalarında bölgede % 5 ve üzerinde ekimi yapılan çeşitler tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak ekilecek verim ve kalite karşılaştırmaları yapılacaktır. Örnekleme çalışmalarında ise belirlenen 5 önemli havzadan (Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes Havzaları ve Söke Ovası) 25’er adet el ve makine ile toplanmış pamuklardan olmak üzere 50’şer adet balyadan pamuk numunesi alınacaktır. Alınan örnekler HVI ve AFİS cihazlarında lif analiz testleri yapılarak elde edilen veriler tesadüf parsellerinde 2 faktöriyelli faktöriyel deneme deseninde analiz edilecektir Bu çalışma sonucunda bölgelerde ekilmekte olan pamuk çeşitleri, çırçır randımanı ve fiziksel özellikleri açısından karşılaştırılırken, aynı zamanda havzalardan yapılan örnekleme çalışmaları ile bölgenin lif kalite dağılımları ve hasat yöntemlerinin kalite parametreleri üzerine etkisi saptanacaktır. Bu çalışmada, oluşturulacak veri tabanı elektronik ortamda iplik sektörünün hizmetine sunulacaktır.

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite

Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş



İzmir Ticaret Borsası Söke Ticaret Borsası

Proje Lideri Dr.Feride ÖNCAN SÜMER Proje Yürütücüleri Şerife BALCI; Özkan TAŞAGİREN Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2019-31.12.2021


2019:53.000,00+4.000(İTB)+3.000(STB) 2020:60.000,00+3.000(İTB)+3.000(STB) 2021:61.000,00+3.000(İTB)+3.000(STB)

Proje Özeti: Pamuk lifinin kalitesi, genotipik faktörler, çevresel faktörler veya çoğu zaman her iki faktörün interaksiyonu ile ortaya çıkmaktadır. Bu güne kadar yapılan çalışmalarda, lif uzunluğu, lif mukavemeti ve lif inceliği gibi önemli lif kalite kriterleri üzerine daha çok genotipik faktörler etkisi bulunurken, elyaf parlaklığı, elyaf sarılık değeri ve yabancı madde içeriği gibi lif kalite kriterleri üzerine daha çok hasat şekli ve hasat koşulları gibi çevresel etmenlerin etkili olduğu bildirilmiştir.

Ülkemizde pamuk üretimi Ege, Çukurova, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yapılmaktadır. Pamuk üretim bölgeleri arasında olduğu gibi bölge içinde de bazı iklimsel ve çevresel farklılıklar bulunmaktadır. Ayrıca bölgelerde farklı çeşitler üretildiği gibi bölge içindeki havzalarda da lif karakterleri farklı çeşitler üretilebilmektedir. Bu çeşitlerin genotipik özellikleri havzalarda üretilen ürünlerin farklı lif kalite değerlerinde olmasına neden olmaktadır. Bunun yanında son yıllarda ülkemiz pamuk üretim alanlarında makinalı hasadın yaygınlaşması, makinalı hasatta hasat öncesi ve sonrası yapılan ilave uygulamalara bağlı olarak bazı lif kalite özelliklerinde değişiklikleri görülebilmektedir.

Bu çalışmada Ege bölgesinde üretilen pamukların bölge ve havzalar bazında kalite değerlerinin saptanması ve karşılaştırılması, bölgenin lif kalitesinin düşük olduğu havzaların tespit edilmesi ve kaliteye ilişkin sorunların araştırılması ve kalitenin iyileştirilmesi yönünde çalışmaların yürütülmesi ile havzalarda ekilen çeşitlerin verim ve kalite performanslarının ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Bu çalışma örnekleme çalışmaları ve çeşit performans denemeleri olmak üzere iki başlık altında yürütülecektir. Çeşit performans çalışmalarında bölgede % 5 ve üzerinde ekimi yapılan çeşitler tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak ekilecek verim ve kalite karşılaştırmaları yapılacaktır. Örnekleme çalışmalarında ise belirlenen 5 önemli havzadan (Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes Havzaları ve Söke Ovası) toplanmış pamuklardan olmak üzere 50’şer adet balyadan pamuk numunesi alınacaktır. Alınan örnekler HVI ve AFİS cihazlarında lif analiz testleri yapılarak elde edilen veriler tesadüf parsellerinde 2 faktöriyelli faktöriyel deneme deseninde analiz edilecektir

Bu çalışma sonucunda bölgelerde ekilmekte olan pamuk çeşitleri, çırçır randımanı ve fiziksel özellikleri açısından karşılaştırılırken, aynı zamanda havzalardan yapılan örnekleme çalışmaları ile bölgenin lif kalite dağılımları ve hasat yöntemlerinin kalite parametreleri üzerine etkisi saptanacaktır. Bu çalışmada, oluşturulacak veri tabanı elektronik ortamda iplik sektörünün hizmetine sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Lif kalitesi, Veri tabanı, Ege Bölgesi

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Kuraklık Stresinde Potasyumun Pamuğun (Gossypium Hirsutum L.) Bazı

Morfolojik, Fizyolojik ve Biyokimyasal Özellikleri Üzerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş

Pamuk araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Tagem

Proje Lideri Dr Nazan UZUN Proje Yürütücüleri M. Niyazi KIVILCIM, M. Koray ŞİMŞEK, Ali GÜLER, Akın AYVAZ,

Ali İVGİN Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2019 - 31.12.2020


Yeni teklif


2019: 236.708 2019: 127.460

Proje Özeti: Pamuğun temel besin maddelerinden biri olan potasyum (K) pamuğun büyüme, gelişme, metabolizma ve verim oluşum süreçlerinde önemli etkisi ile birlikte çevresel stres koşulları altında bitkilerin hayatta kalmasında da önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada kuraklık stresinin pamuk (Gossypium Hirsutum L.) üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmada potasyumun etkisi incelenecektir. Bu amaçla çalışmada iki farklı sulama (%100, tam sulama ve %50, su stresi) konusu, üç farklı potasyum (0-15-30 kg K2O da-1) dozu ve iki farklı pamuk ( kuraklığa hassas-Celia; kuraklığa tolerant-Nazilli M-342) çeşitinde ele alınacaktır. Çalışma 2019-2020 yılında saksı denemesi ve 2020-2021 yılında ise arazi denemesi olarak 3 tekrarlamalı olarak, tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre yürütülecektir. Saksı denemesinde (yüksekliği=65,5cm çapı=72 cm) her 5 adet saksı bir konuyu temsil edecek şekilde, tarla denemelerinde ise her bir parsel alanı 33,6 m2 (6m×0,7m×8 sıra) olacak şekilde deneme planlanmıştır. Çalışmada pamuk bitkisinin verim ve verim bileşenleri, fotosentez, klorofil içeriği, enzim içeriği, prolin içeriği, hidrojen peroksit (H2O2) içeriği, absisik asit, K element konsantrasyonu ve absisik asit ve antioksidan biyosentezi ile ilgili genlerin transkripsiyon seviyeleri analiz edilecektir. Lif kalitesi özelliklerinden ise lif inceliği (mm) ve lif uzunluğu (mic), lif kopma dayanıklılığı (g tex-1), üniformite (%), kısa lif içeriği (%) ve lif esnekliği (%), olgunluk (%), parlaklık (Rd) ve sarılık (+b) belirlenecektir. Toprakta ise tekstür, EC (tuzluluk), toprak reaksiyonu (pH), kireç, organik madde, azot (N),fosfor (P) ve potasyum (K) belirlenecektir. Elde edilen veriler istatistiki analizlerle değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler Pamuk, Kuraklık Stresi, Potasyum, Fizyolojik ve Biyokimyasal

Özellikler

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P02/03-3 Proje Başlığı

Antalya’da İkinci Ürün Pamuk Tarımı Olanaklarının Araştırılması

Proje Lideri Dr. Metin Durmuş ÇETİN Proje Yürütücüleri İbrahim ÇELİK, Önder KABAŞ, Mehmet KOCATÜRK, Musa

KUZGUN, İmdat KESKİN Başlama- Bitiş Tarihleri 01/05/2014-29/02/2016 Proje Bütçesi 10.000 TL.

Kurum Payı (Varsa) Toplam: Kalan: Diğer Kurum Bütçesi (Varsa)

Proje Özeti:

Korumalı tarım, özellikle verim ve maliyet açısından çiftçilerin ilgisini çekecek ve uygulaması yaygınlaşacak olan bir tarım tekniğidir ve bu durum birçok bilimsel çalışma ile ispatlanmıştır. Toprak erozyonunu büyük oranda azaltması ve biyolojik aktiviteyi artırarak doğal yapıyı koruması bakımından da tüm kamuoyunun gündeminde yerini alması beklenen bir tarımsal uygulamadır.

Bu çalışma, Antalya’da, 2. ürün pamuk tarımında farklı toprak işleme ile ekim yöntemlerinin; verim ve verim bileşenlerine, mekanizasyonun etkisi belirlenerek, en uygun toprak işleme yöntemlerinin tespit edilmesi amacıyla, 2015-2016 üretim sezonunda, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde yürütülmüştür.

İki farklı toprak işleme yönteminin (anıza direk ekim ve geleneksel toprak işleme) ve 4 pamuk çeşidi ve 2 pamuk hattının kullanılacağı bu çalışma, tesadüf blokları deneme deseninde bölünmüş parsellere göre yürütülecektir. Deneme sonunda bazı bitkisel özelliklerin yanında tarım makinaları ve işletmecilik açısından yakıt tüketimi, işgücü gereksinimi ve maliyet unsurları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler : İkinci ürün, Pamuk, Geleneksel ekim, Anıza ekim

DEVAM EDEN PROJE Proje No Proje Adı Salisilik Asidin Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Kuraklığa Bağlı

Fizyolojik Parametreler ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri M.Koray ŞİMŞEK-Ziraat Yüksek Mühendisi Proje Yürütücüleri Mehmet DEMİRTAŞ- Ziraat Yüksek Mühendisi

M. Niyazi KIVILCIM- Ziraat Yüksek Mühendisi Halil DÜNDAR-Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Nazan UZUN


01.01.2014-31.12.2017


01.01.2017/31.12.2017


2014: 45.00 TL, 2015: 15.000 TL, 2016:15.000 TL

Proje Özeti: Bu çalışma 2017 yılında, Büyük Menderes havzası Nazilli Ovasında sulanabilir koşullarda, 70 cm x 15 cm ekim sıklığında, 4 sıralı, 10 m uzunluğundaki parsellerde, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada materyal olarak kullanılacak Nazilli 84-S pamuk çeşidi ana parsellerde A sınıfı (Class A Pan) kaptan ölçülen buharlaşma değerlerinin % % 100’ü, % 75’i, % 50’si, %25’i miktarlarında sulama yapılarak ve hiç sulamadan kuraklık stresi oluşturulmuş, alt parsellerde ise çiçeklenme başlangıcından itibaren 2 kez 0 mmol, 0,1 mmol, 0,25 mmol, 0,50 mmol, 0,75 mmol, 1,0 mmol ve 2,0 mmol salisilik asit yapraktan uygulanmıştır. Denemede farklı doz ve kuraklık seviyelerinde salisilik asit uygulaması ile kuraklığa bağlı bazı morfolojik ve fizyolojik parametrelerde ortaya çıkabilecek değişikliklerin belirlenmesi, lif kalitesi üzerine etkisi ve salisilik asidin kuraklığa töleranslık yönünden etkisi belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler Anahtar Kelimeler: Pamuk, Salisilik asit, kuraklık stresi

SONUÇLANAN PROJE

Proje No TBOT – 2011 - 03 Proje Adı Büyük Menderes ve Menemen Ekolojik Koşullarının Organik

Doğal Renkli Bazı pamuk Çeşitlerinde Verim ve Lif Kalitesi Üzerine Etkilerinin Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü/ANKARA Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi. Menemen/İZMİR

Proje Lideri M. Niyazi KIVILCIM Proje Yürütücüleri Halil DÜNDAR, Ülfet ERDAL, Vural KARAGÜL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2012–31/12/2016 Raporun Ait Olduğu Dönem

2012 - 2016


2012 2013 2014 2015 2016 40.000 TL 40.000 TL 40.000 TL 40.000 TL -

Proje Özeti: Proje kapsamında 2012-2016 yıllarında Sarayköy/Denizli ve Menemen/İzmir lokasyonlarında Emirel, Akdemir, Nazilli DT-15, Aydın 110 ve Nazilli 84-S pamuk çeşitleri ile tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü tarla denemeleri kurulmuştur. Parsel alanı ekimde 8 sıra x 0.70 m x 12 m = 67,2 m²; hasatta 4sırax0.70mx12m=33,6m²’uygulanmıştır. Denemelerde ekim öncesi ve hasat dönemi toprak örnekleri alınarak analiz edilmiştir. Denemelerde pamuk ekiminden önce organik yeşil gübreleme amacıyla 12,5 Kg/da adi fiğ, 4 kg/da arpa karışık olarak ekilmiştir. Kış periyodunda yetişen fiğler pamuk ekimi öncesi diskaro ile parçalanıp yeşil gübre olarak toprağa karıştırılmıştır. Yeşil gübreleme ile birlikte 7 Kg/da saf azot(N) hesabı ile organik ticari gübre uygulanmıştır. Projenin 3. Yılında münavebe ürünü olarak organik buğday ekilip yetiştirilmiştir. Buğday verimleri Menemen’de 430 Kg/da, Sarayköy’de 345 Kg/da olmuştur. Deneme sulamaları toprak ve bitkilerin su isteklerine göre yapılmıştır. Zararlılara karşı mücadelede organik tarım yönetmenliğine uygun olarak organik preparatlar kullanılmıştır. Pamuklar elle iki seferde hasat edilmiştir. Denemede yer alan çeşitlerin kütlü pamuk verimi(Kg/da), erkenciliği(%), çırçır randımanı(%R) ve lif verimi(Kg/da), 100 Tohum ağırlığı(g); lif nep içeriği, lif uzunluğu, lif inceliği, lif kopma dayanıklılığı; lif renk kuvveti(K/S), renk parlaklığı(L*), renk yeşil-kırmızı(a*), renk mavi-sarı(b*), renk doygunluk(c*), renk beyazlık derecesi(TİNT.CID D65/10) değerleri saptanmıştır. Kütlü verimleri Emirel-Akdemir-Nazilli DT 15-Aydın 110-Nazilli 84 S çeşitlerinde sıra ile 224,4-268,5-263,1-245,5-247,5 Kg/da olmuştur. Elde edilen veriler MSTATC istatistik programda değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler Organik doğal renkli pamuk, renk, verim, Büyük Menderes

Havzası, Menemen Ekolojik koşulları

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Pamukta Hasat Sırasında Nem Oranları ile Depolama Süresinin Lif

Kalitesine Olan Etkilerinin Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş



Söke Ticaret Borsası Söke Ziraat Odası

Proje Lideri Dr.Feride ÖNCAN SÜMER Proje Yürütücüleri Şerife BALCI

Özkan TAŞAGİREN Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2019-31.12.2021


Yeni Teklif Proje


2019:66.400,00(TAGEM)+3.000,00(STB)+2.000,00(SZO) 2020:30.400,00(TAGEM)+3.000,00(STB)+2.000,00(SZO) 2021: (TAGEM)+3.000,00(STB)+2.000,00(SZO)

Proje Özeti: Ege Bölgesinde Büyük Menderes Havzası ve Söke Ovasında yaklaşık 56.000 ha alandan 280.000 ton (İTB rekolte rap., 2016) kütlü pamuk üretimi yapılmaktadır. Bu alanda pamuk hasadı büyük ölçüde makine ile gerçekleşmektedir. Makinalı hasat ile kısa sürede geniş alanlarda hasat imkanı sağlanmasına karşın bazı yıllarda hasat sezonunda meydana gelen yağışlar bu durumu olumsuz etkilemektedir. Yağışın meydana gelmesinden önce artan hava nemi, kütlü neminin artmasına neden olmakta ve % 12 yi aşan kütlü neminde hasat gerçekleşmektedir. Yüksek nem içeriğindeki kütlülerde uzun süreli depolanma ve çırçırlama faaliyetlerinde kurutmada özen gösterilmediği takdirde elyaf kalitesinde düşme ve yabancı madde oranında artışlar gözlenmektedir. Bölge pamuklarında hasat esnasında hava nemi ile kütlü nemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla 3 yıllık çalışma planlanmıştır. Çalışmanın ilk yılında bölgede farklı ovalardan (Söke-Koçarlı ve Nazilli) hasat esnasındaki hava nemi ve kütlü nemi ölçümleri alınacaktır. Aynı zamanda bölgede 3 farklı çırçır fabrikasındaki kütlülerden örnekleme ile nem tayinleri yapılacaktır. İkinci yıl alınan örneklere ilişkin nem ölçümlerine ait veriler ile hava nemi arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi yapılacaktır. Çalışmanın diğer kısmında depolamada elyaf kalite özelliklerindeki kayıpları belirlemek amacıyla birinci yılda farklı nemlerde (6,5-7,0-7,5-8,0-8,5) balyalar lisanslı depoculuk tarafından depolanacaktır. Bu balyalarda 2 sene boyunca farklı zamanlarda (0-3-6-9-12.-15.-18.-21 ve 24 Aylarda) elyaf örnekleri alınacak ve USTER 1000 cihazında kalite özellikleri ölçümlenecektir. 2 yıl bekletilen balyalardan alınan örneklere ilişkin elyaf kalite özelliklerine ait veriler 3. Yılda değerlendirilecektir. Bu çalışma ile bölgede makine ile toplanan kütlü pamukların nem dağılımları ölçümlenecek, kütlü nemi ile havanın nisbi nemi arasındaki ilişki belirlenecektir. Ayrıca depolama ile farklı nem değerine sahip balyalarda elyaf kalite özelliklerinin değişimi ortaya konulacaktır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, kütlü nemi, çevre nemi, depolama, elyaf nemi, lif kalitesi

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı GAP Bölgesi Koşullarında Yüksek Sıcaklığa Tolerant Pamuk

Çeşitlerinin ve İleri Hatların Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Şanlıurfa

Projeyi Destekleyecek Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Müslüm COŞKUN Proje Yürütücüleri Bülent ÇETİN

Ömer Emre BALYEMEZ Mehmet ÇOBAN Doç.Dr.Osman ÇOPUR (Danışman) Prof.Dr. Sema BAŞBAĞ (Danışman)


01/01/2019-31/12/2020



185.000.00

Proje Özeti:

Sıcaklık günümüzde ve yarınlarımızda, yaşamımızı ve tarımsal üretimi tehdit potansiyeline sahip önemli bir felakettir. Yapılan birçok araştırma ve inceleme sonucunda Türkiye'nin birçok bölgesinde sıcaklık artış eğiliminin arttığı ve gelecekte günümüze kıyasla daha sık, daha şiddetli ve uzun süreli aşırı sıcaklıkların yaşanacağı beklenmektedir. Ülkemizde sıcaklık stresine karşı geliştirilmiş çeşit sayısı sınırlı olup, yabancı orjinli çeşitlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Dolayısıyla, pamuk tohumluğu bakımından Türkiye, büyük ölçüde dışarıya bağımlı bulunmaktadır. GAP Bölgesi, uygun iklim ve toprak yapısıyla pamuk tarımına elverişli koşulları taşımasına karşın birçok tarla bitkilerinde olduğu gibi pamuk yetiştiriciliğinde de ağırlıklı olarak yurt dışından introdüksiyon ile ülkemize getirilen yabancı kaynaklı pamuk genotipleri kullanılmaktadır. Günümüz koşullarında özel sektör, dış kaynaklı çeşit adaylarının tohumlarını, ülkemizde üretim izni alarak çoğaltmakta ve geniş alanlarda ekimini sağlamaktadır. Söz konusu bu özel sektör çeşitleri de genellikle; biyotik ve abiyotik streslere tolerantlık yönünden problemler oluşturmaktadır. Pamuk üretimindeki yerkürenin ısınma ve yüksek sıcaklığın etkisini minimize etmenin bir yolu da, yüksek sıcaklık stresine tolerant pamuk çeşitlerini geliştirebilmektir. Projedeki çalışmaların sonucunda; yüksek sıcaklık stresine tolerantlılık açısından mevcut güncel çeşitlerin dayanıklılık durumları belirlenerek ilgili kurum ve üretici sektörüyle paylaşılırken kullanılan ileri hatlarında sıcaklık tolerantlık durumu sonraki çalışmalarının devamını sağlamada katkı sunacaktır.

Anahtar Kelimeler GAP Bölgesi, Pamuk,Yüksek Sıcaklık, Tolerantlılık

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VE GENETİK KAYNAKLAR ARAŞTIRMALARI PROJE DEĞERLENDİRME TOPLANTISI PROGRAMI

05-09 Şubat 2018


I.OTURUM 14:00-15:30

Başkanlık Divanının Oluşturulması Doç. Dr. Burcu TARIKAHYA HACIOĞLU

Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Programı 2017 Değerlendirmesi

TAGEM Sunu

Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurum Proje Durumu

YENİ TEKLİF PROJELER

Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU

Türkiye Tohum Gen Bankası’nda Bulunan Yabani Buğday Genetik Kaynaklarının (Triticum spp.) Fenotipik ve Moleküler Sitogenetik Karakterizasyonu

Ankara TARM

Yeni

Merve YILMAZ

Beypazarı, Ayaş ve Nallıhan İlçelerinde Yayılış Gösteren Bazı Nadir Endemik Bitkilere Ait Üretim Çalışmaları ve Koleksiyon Bahçesi Oluşturulması

Ankara TARM

Yeni

Gülcan CANİK Bazı Çok Yıllık Aethionema Sp. Türlerinin Toplanması Ve Ex-Situ Muhafazası

Beykoz BBGAMM

Yeni

Fulya YÜCEOL Türkiye Valeriana L. (Caprifoliaceae) Cinsinin Taksonomik Revizyonu

Antalya BATEM

Yeni

Kahve Arası 15:30-15:50

II.OTURUM 15:50-18:00

Dr. Ayfer TAN Genetik Çeşitliliğin Çiftçi Elinde Korunması Emekli Sunu

Hülya KAYA Türkiye’de Geleneksel Zeytin, Zeytincilik Teknikleri ve Terimlerinin Derlenerek Kayıt Altına Alınması

Bornova ZAE

Yeni

Oktay SEZGİN

Zeytinde Korunmaya Değer Anıtsal Nitelikli Ağaçların Belirlenerek Tanımlanması ve Envanterinin Oluşturulması

Bornova ZAE

Yeni

Çiğdem CEREN Ulusal Zeytin Koleksiyon Bahçesinin Hatay İli Koşullarında Kurulması Ve Geliştirilmesi

Hatay ZAE

Yeni

Fatma Belkıs ESİMEK Doğu Akdeniz Bölgesi’nde İncir Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Alata BKAE

Yeni


I.OTURUM 09:00-10:30

Dr. Serdar ERKEN Gül (Rosa sp.) Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Yalova ABKMAE

Yeni

Bengü ESMER

TAGEM Genetik Kaynakları Veri Tabanı ve İş Süreçleri Yönetim Sistemi (Türkiye Bitkisel Ürün Çeşit/Tip Elektronik Veritabanı) (Ulusal Dijital Herbaryum Veritabanı)

Ankara TARM

Devam Yeni

Turgay SEĞMEN

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi-III 1.Alt proje: Elma Genetik Kaynakları 2.Alt proje: Armut Genetik Kaynakları 3.Alt proje: Ayva Genetik Kaynakları 4.Alt proje: Kiraz Genetik Kaynakları 5.Alt proje: Vişne Genetik Kaynakları 6.Alt proje: Erik Genetik Kaynakları 7.Alt proje: Ceviz Genetik Kaynakları

Eğirdir MAE

Devam Yeni

Mustafa BİRCAN Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Badem Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Alata BKAE

Devam Yeni

Dr. Güçer KAFA Doğu Akdeniz Bölgesinde Avokado Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi ve Morfolojik Karakterizasyonu (II. aşama)

Alata BKAE

Devam Yeni

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Prof. Dr. Selim Sualp ÇAĞLAR

Bir çeşit mi, bin çeşit mi? Ne kadar varyasyon o kadar sürdürülebilirlik

Hacettepe Üni.

Sunu

Mehmet UZUN

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Alt Proje1: Antepfıstığı Alt Proje 2: Badem Alt Proje 3: Ceviz Alt Proje 4: Zeytin

Gaziantep AAE

Devam Yeni

DEVAM EDEN PROJELER

Bitki Genetik Kaynakları

Uz. Lerzan AYKAS Bitki Genetik Kaynaklarının Generatif (Ex Sıtu, Tohum) Muhafazası

İzmir ETAE

Devam

Dr. Erdinç OĞUR Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları

İzmir ETAE

Devam

Dr. Erdinç OĞUR İzmir İlinde Bulunan Nadir, Endemik ve Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Toplanması, Ex Situ Muhafazası

İzmir ETAE

Devam

Dr. Necla TAŞ Türkiye Bitkisel Yerel Çeşit Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi ve Envanterinin Çıkarılması

İzmir ETAE

Geçen yılın yeni teklifi

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Prof. Dr. Zeki AYTAÇ Ülkemizde Astragalus L. Cinsinin (Fabaceae) Genel Durumu

Gazi Üni. Sunu

Uzm. Lerzan AYKAS Bitki Genetik Kaynaklarının Dökümantasyonu İzmir ETAE

Devam

Dr. Erdinç OĞUR Ulusal Gen Bankası Herbaryumu Revizyonu İzmir ETAE

Devam

Dr. Kürşad ÖZBEK Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Muhafazası Ankara TARM

Devam

Dr. Kürşad ÖZBEK Türkiye Tohum Gen Bankası Ulusal DNA Barkotlama Projesi

Ankara TARM

Devam

Kerem YÜKSEL Serik (Antalya) İlçesinde Etnobotanik Araştırmalar BATEM

Geçen Yılın Yeni Teklifi

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Meyve-Asma Genetik Kaynakları

Dr. Erol KÜÇÜK

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje 1: Meyve Genetik Kaynakları Çalışmaları Alt Proje 2: Kocayemiş (Arbutus spp.) Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Karakterizasyonu (Ege Dilimi) Alt Proje 3: Badem (Prunus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

İzmir ETAE

Devam

Dr. Erol KÜÇÜK Kestane (Castanea sativa Mill.) Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu Ve Değerlendirmesi

İzmir ETAE

Devam

Dr. Adnan DOĞAN

Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi-II Alt Proje1:Elma Alt Proje 2:Armut Alt Proje 3: Kiraz Alt Proje 4:Şeftali/Nektarin Alt Proje 5:Ceviz Alt Proje 6: Kestane Alt Proje 7: Üzümsü Meyveler Alt Proje 8: Kızılcık Alt Proje 9: Zeytin Alt Proje 10: Hünnap Alt Proje 11: Bazı Kestane Çeşit ve Genotiplerinin Yalova Koşullarında Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Yalova ABKMAE

Devam

Hülya KAYA Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Karakterizasyonu

Bornova ZAE

Devam

Osman KAVAK Dr. Hasan PINAR Dr. Güçer KAFA M. Erdem KİRAZ

Çatı Proje: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt Proje1:Keçiboynuzu

Alata BKAE

Devam

Mustafa BİRCAN

Alt Proje 2:Badem Alt Proje 3: Avokado Alt Proje 4:Yenidünya Alt Proje 5:Pikan Cevizi

Tijen BAHAR Mersin İlinde Doğal Yayılış Gösteren Stachys L. ve Salvıa L. Cinslerine Bağlı Bazı Türlerin Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması

Alata BKAE

Devam


I.OTURUM 09:00-10:30

Doç. Dr. Serdar Gökhan ŞENOL

Tozlaşma Mekanizmaları Ve Tozlayıcı Gruplar Ege

Üni.Herb.Uyg.Arşt.Merk.

Sunu

Nedim GÜLTEKİN Duygu ÖZELÇİ Tahir MACİT Makbule YANAR

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Değerlendirilmesi Alt Proje1:Kayısı Alt Proje 2:Dut Alt Proje 3: Kızılcık Alt Proje 4: Alıç Alt Proje 5: İğde

Malatya KAE

Devam

Ertuğrul İLİKÇİOĞLU Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Amygdalus arabica Olivier’in Toplanması, Karakterizasyonu ve Muhafazası

Gaziantep AAE

Devam

Arzu AYAR İncir (Ficus carica L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Aydın İAE

Devam

Mehmet ÇİÇEK

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje 1 : Güneydoğu Anadolu Bölgesi İncir (Ficus carica L.) Genetik kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi Alt Proje 2 :Güneydoğu Anadolu Bölgesi Badem (Amygdalus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Diyarbakır GAPUTAEM

Devam

Hüseyin VURGUN Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

Erzincan BKAE

Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. İbrahim Kürşat ÖZYURT

Çatı proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları Alt Proje 1: Elma Alt Proje 2: Armut Alt Proje 3: Kiraz Alt Proje 4: Erik Alt Proje 5: Kuşburnu Alt Proje 6: Kızılcık

Tokat OKGKTAE

Devam

Dr. İdris MACİT Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Samsun KTAE

Devam

Hüseyin İrfan BALIK Selda KAYALAK BALIK

Çatı proje: Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları Alt Proje 1: Fındık Alt Proje 2: Karayemiş

Giresun FAE

Devam

Tamer UYSAL

Çatı Proje: Asma Çeşit ve Anaç Genetik Kaynakları Araştırmaları Alt Proje 1: Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması Alt Proje 2: Uluslararası Asma Çeşit/Anaç Koleksiyonunun Oluşturulması ve Muhafazası

Tekirdağ BAE

Devam

Metin KESGİN Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması

Manisa BAE

Devam


III. OTURUM 14:00-15:30

Doç. Dr. İsmail EKER Dünyanın ilk elektronik kampüs doğal florası: İbuflora Abant İzzet Baysal Üni.

Sunu

Osman ÖZATAR Doğu Akdeniz Asma Gen Kaynaklarının Belirlenmesi ve Muhafazası

K.Maraş DAGKTAE

Devam

Hasan KOÇ Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Malatya KAE

Devam

Kürşat Alp ASLAN Güneydoğu Anadolu Bölgesi Asma Genetik Kaynakları Gaziantep

AAE Devam

İsmail ESMEK Doğu Anadolu Bölgesi Asma Genetik Kaynakları Erzincan BKAE

Devam

Duran KILIÇ Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Asma Genetik Kaynakları Tokat

OKGKTAE Devam

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Sebze-Süs Bitkileri Genetik Kaynakları

Uz. Seyfullah BİNBİR

Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

İzmir ETAE

Devam

Dr. Gülay BEŞİRLİ

Soğan (Allium cepa L.) Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Yenilebilir Soğan (Allium cepa L.) Genetik Kaynaklarının Toplanması, Karakterizasyonu ve Muhafaza Araştırma Projesi

Yalova ABKMAE

Devam

Dr. Levent KESKİN Bazı Yerel Hıyar (Cucumis sativus) Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karekterizasyonu ve Değerlendirilmesi

Antalya BATEM

Devam

Hüseyin NAMAL Türkiye ve KKTC’deki Enginar (Cynara spp.) Genotiplerinin Toplanması ve Morfolojik Karakterizasyonlarının Belirlenmesi

Antalya BATEM

Devam

Fatih ERDOĞAN

Çatı Proje: Yerel Sebze Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi Alt Proje: Göller Bölgesinde Yerel Kavun Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu ve Seleksiyon Yoluyla Islahı

Eğirdir MAE

Devam

İsmail KARA Geçit Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Eskişehir GKTAE

Devam


I.OTURUM 09:00-10:30

Kemal ÇUKADAR Çatı Proje: Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje: Doğu Anadolu Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Erzincan EBKAE

Devam

Zakine KADIOĞLU Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti(Ara sonuç)

Erzincan BKAE

Devam

Mualla AYDIN Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Sebze Genetik Kaynakları Araştırmaları

Tokat OKGKTAE

Devam

Dr. Neşe ADANACIOĞLU

Makro Mantar Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

İzmir ETAE

Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Mustafa Kemal SOYLU Pleurotus Türlerinin Toplanması, Morfolojik Karakterizasyonu, Spor ve İzolatlarının Gen Kaynağı Olarak Muhafazası

Yalova ABKMAE

Devam

Dr.Gülden HASPOLAT Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE

Devam

Halil İbrahim TUZLACI İstanbul’un Doğal Geofitlerinin Yayılış Alanlarının Belirlenmesi ve Korunması İçin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi

Beykoz BBGAMM

Devam

Elif KÖKSALAN

Kahramanmaraş Merkez İlçeleri Doğal Florasında Bulunan Salep Orkide Türlerinin Teşhisi, Yayılış Alanlarının Tespiti ve Bunların Bitki Besin Maddesi Kapsamlarının Belirlenmesi

K.Maraş DAGKTAE

Geçen yılın yeni teklifi


III. OTURUM 14:00-15:30

Tahıl Genetik Kaynakları

İsmail SEVİM Tahıl Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir

ETAE Devam

Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL

Yemeklik Tane Baklagil Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

İzmir ETAE

Devam

Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU

Lens Mill. (Leguminosae) Cinsinde Genetik Çeşitliliğinin Belirlenmesi ve Korunması

Ankara TARM

Devam

Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları

Dr. A. Şemsettin TAN Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE

Devam

Dr. Erdinç OĞUR Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

İzmir ETAE

Devam

Çiğdem BOZDEMİR Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Karakterizasyonu ve Muhafazası

Ankara TARM

Devam

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Prof.Dr. Ahmet ÇABUK Endüstriyel mikrobiyolojide potansiyel çalışmalar Eskişehir

Osmangazi Üni.

Sunu

Dr. Fethullah TEKİN GAP Yöresi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırması Projesi

Diyarbakır GAPUTAE

M Devam

Yem Bitkileri Genetik Kaynakları

Ergül AY Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi İzmir ETAE

Devam

Gazi ÖZCAN Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri Baklagil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Konya BDUTAE

Devam

Dr. Mehmet Fatih YILMAZ

K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi

K.Maraş DAGKTAE

Devam

Mustafa UZUN Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Erzurum DATAE

Devam

09 Şubat 2018 Cuma

I.OTURUM 09:00-10:30

SONUÇLANAN PROJELER

Prof. Dr. Galip AKAYDIN

Sistematik Botanikte Çalışma Konuları Hacettepe

Üni. Sunu

Uz. Seyfullah BİNBİR

Bazı Domates (Solanum lycopersicum L.) Genetik Kaynaklarının Agromorfolojik Karakterizasyonu ile Meyve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

İzmir ETAE

Sonuç

Erdal ORMAN

Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik ve Moleküler Tanımlanması (Doktora Projesi)

Yalova ABKMAE

Sonuç

İsmail KARA Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları

Eskişehir GKTAE

Sonuç

Şaban IŞIK Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Konya BDUTAE

Sonuç

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Muzaffer ÖZDEMİR

Doğu Akdeniz Florasında Bulunan; Ada Çayı (Salvia spp.), Oğul Otu (Melisa officinalis L. Subsp. İnodora) ve Dağ Çayı ( Sideritis spp.) Türlerinin Toplanması, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

K.Maraş DAGKTAE

Sonuç

Ajlan YILMAZ

Çatı proje: Ülkemizde Pistacia Türlerinin Tanımlanması ve Yayılım Alanlarının Belirlenmesi Alt proje: Pistacia atlantica Desf ‘in Tanımlanması, Yayılımların Saptanması ve Bazı Tiplerinin Muhafazaya Alınması

Gaziantep AAE

Sonuç

Ajlan YILMAZ

Gaziantep İlinde Tohumdan Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Gaziantep AAE

Sonuç

Tamer UYSAL Türkiye Asma Genetik Kaynakları Veritabanı ve Web Sitesinin Oluşturulması (1 yıl uzatma isteyecek)

Tekirdağ BAE

Sonuç


III. OTURUM 14:00-15:30

Genel Değerlendirme

Dilek ve Temenniler

Kapanış

YENİ TEKLİF PROJELER

Proje No Proje Adı Türkiye Tohum Gen Bankası’nda Bulunan Yabani Buğday Genetik

Kaynaklarının (Triticum spp.) Fenotipik ve Moleküler Sitogenetik Karakterizasyonu




TAGEM

Proje Lideri Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU Proje Yürütücüleri Burcu TARIKAHYA HACIOĞLU, Ayten SALANTUR, Dilek

İNCEKÖSE BAĞLAN, Mine AYDIN, Fatma Ruveyda ALKAN, Metin TUNA, Gülsemin Savaş TUNA


01/01/2019-31/12/2021



1.Yıl: 158500 TL 2.Yıl: 24500 TL 3.Yıl: 12000 TL

Proje Özeti:

Günümüzde kültürü yapılan modern buğday çeşitlerinde genetik çeşitlilik azalmakta, dünyada ve ülkemizde ıslah çalışmalarında buğdayın yabani akrabaları gen kaynağı olarak önem kazanmaktadır. Ayrıca biyoteknoloji alanındaki gelişmeler gen kaynaklarının önemini artımakta, genetik farklılığa sahip progenitör türlerin ıslahta kullanımı yaygınlaşmaktadır. Ülkemizin gen bankası koleksiyonlarında bulunan buğday ve diğer bitki genetik kaynakları stratejik bir öneme sahiptir. Ancak bu kaynakların kullanılması ve değerlendirilmesi için, aksesyonlara ait bilgilerin tam ve doğru olarak dokümantasyonu ön koşuldur.

Toplama çalışmaları ya da üretim-yenileme faaliyetleri sırasında adlandırma hataları veya karışıklıkların olması sık rastlanan bir durumdur. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde 1960’lı yıllarda oluşturulmaya başlanan genetik kaynak koleksiyonlarının tanımlama bilgilerinin doğrulanması ve karakterizasyonu acil bir ihtiyaçtır.

Önerilen bu projede Flow Sitometri Metodu ile Türkiye Tohum Gen Bankası’nda bulunan, ülkemizin değişik yörelerinden toplanmış buğday genetik kaynaklarına ait 321 aksesyonun çekirdek DNA içeriklerinin belirlenmesi ve ploidi analizi ile tür teşhisinde kullanımı amaçlanmaktadır. Ayrıca proje kapsamında fenotipik karakterizasyon da gerçekleştirilecektir. Önerilen proje sonunda türe özgü olan çekirdek DNA içeriği bilgilerine göre gruplara ayrılmış olan taksonlar ayrıca taksonomik olarak da tanımlanarak teşhislerinin doğruluğu teyit edilmiş olacaktır. Bu proje kapsamında Flow Sitometri ile gen bankasındaki bazı buğday türlerine ait çekirdek DNA içeriğinin belirlenmesi, gen bankalarındaki genetik materyallerin ıslah öncesi karakterizasyonu için iyi bir örnek çalışma olacak ve bu alanda çalışan araştırıcılar için referans teşkil edecektir. Sunulmuş olan bu araştırma projesi ile gen bankalarımızda bulunan zengin genetik kaynak koleksiyonlarımızın araştırma ve ıslah programlarında kullanımı için temel bilgilerin elde edilmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler Flow Sitometri, çekirdek DNA içeriği, Triticum, gen bankası, bitki genetik kaynakları

Proje No Proje Adı Beypazarı, Ayaş ve Nallıhan İlçelerinde Yayılış Gösteren Bazı Nadir

Endemik Bitkilere Ait Üretim Çalışmaları ve Koleksiyon Bahçesi Oluşturulması





Proje Lideri Peyzaj Yüksek Mimarı Merve YILMAZ Proje Yürütücüleri Dr. Özlem MAVİ İDMAN

Yasemin SEYMAN Şahin ÇİMEN Mine AYDIN Dr. Meral PEŞKİRCİOĞLU

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2019 31.12.2021



2019:50.000 TL, 2020:40.000 TL, 2021: 18.000 TL

Proje Özeti:

Otsu bitkilerin çoğunlukta olduğu çayır ve step ekosistemleri biyolojik çeşitlilik açısından büyük öneme sahiptir. Tarımdan sanayiye birçok sektöre önemli katkılar sağlayan bu ekosistemler endemik tür çeşitliliği açısından da dikkat çekicidir. Özellikle Ayaş, Nallıhan ve Beypazarı yörelerindeki yaygın jipsli step ekosisteminde endemizm oranı oldukça yüksektir. Biyolojik çeşitlilik bakımından önemli bir yere sahip olan bu yörede, Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tehlike kategorileri hassas (VU) ve kritik tehlikede (CR) olan endemik taksonlar bulunmaktadır. Bu araştırma kapsamında, Ayaş, Nallıhan ve Beypazarı yörelerinde bulunan 12 nadir endemik taksonun yetişme alanları ve özellikleri belirlenecek, yayılım alanları tanımlanacak ve Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak yetişme alanları haritalandırılacaktır. Ayrıca, bu taksonların tohum ve çelik ile üretim yöntemleri denenecektir. Üretim yöntemleri ile elde edilen bitkilerin morfolojik gözlemleri yapılacak, olası farklılıklar saptanacaktır. Denemeler sonucunda elde edilen üretim materyallerinin Türkiye Milli Botanik Bahçesi’nde belirlenecek uygun alanlara plantasyonu ile taksonların ex situ korumalarının sağlanması planlanmaktadır. Aynı zamanda, yapılan araştırma ve gözlemler doğrultusunda, katılım odaklı bir anlayış benimsenerek, eğitim seminerlerinin düzenlenmesi ve tehlike altındaki endemik bitkilerin korunması ve canlandırılması konularında farkındalık oluşturulması da hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler Biyoçeşitlilik, botanik bahçesi, çimlendirme, coğrafi bilgi sistemleri, ex situ muhafaza.

Proje No:

Proje Başlığı

Bazı Çok Yıllık Aethionema Sp. Türlerinin Toplanması Ve Ex-Situ Muhafazası

Projeyi Yürüten Kuruluş Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Gülcan CANİK

Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. M. Halil İbrahim TUZLACI, Zir. Yük. M. Burak ASLANSOY, Zir. Yük. M. Aylin GÜÇLÜ ÖZDEMİR, Zir. Yük. M. Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2019 - 31/12/2021

Projenin Toplam Bütçesi: 2019: 54.500 TL 2020: 38.900 TL 2021: 23.700 TL

Toplam:117.100 TL

Proje Özeti Orta Anadolu’da orman vejetasyonun oluşmasına olanak sağlayacak kadar yağış alamayan, kurak karasal iklim bölgelerinde yetişen ot toplulukları step formasyonunu oluşturmaktadır. Bu formasyon, süs bitkisi sektörü açısından farklı kullanım imkanları olabilecek çeşitli bitki türlerini içermektedir. Brassicaceae familyasına ait bazı çok yıllık Aethionema türleri genellikle marn, alçıtaşı (jips), kireç içeren kurak topraklarda yetişen özellikleriyle kaya ve kuru duvar bahçeleri, çatı ve teras bahçeleri ve yer örtücü olarak uygun kullanımlara sahiptir ve peyzaj değeri yüksek bitkilerdir. Bu çalışmanın amacı, step formasyonunu karakterize eden Aethionema türlerinin survey çalışmasının yapılması, ana bitkilerden çelik alınması, türlerin ex-situ muhafazası, koleksiyon bahçesi oluşturulması, İstanbul koşullarında adaptayon ölçümlerinin yapılarak kurakçıl peyzaj uygulamalarına kazandırılması, adaptasyon sağlayan Aethionema türlerinden kurum arazisinde oluşturulacak kaya ve kuru duvar bahçeleriyle düzenlenecek eğitimlerle farkındalık oluşturarak türlerin tanınmasını sağlamaktır. Köklenme başarısı gösteren türlerin saksı dikimleri yapılacak, türlerde vejetasyon dönemi boyunca morfolojik ve fenolojik gözlemler yapılacaktır. Bu projenin hazırlanmasında; günümüzde su kaynaklarının ekonomik kullanımlarının giderek önem kazanması, arid koşullara dayanım gösteren endemik kurakçıl karakterdeki Aethionema türleri konusunda kapsamlı bir ex-situ muhafaza içerikli çalışmaya rastlanmamış olması etkili olmuştur. Bunlara ilave olarak, çalışılacak türlerden, 8’i endemik, iki’si EN (tehlikede), dört’ü LR(nt) (tehdit altında), üç’ü LR(cd) (koruma önlemi gerektiren) olması nedeniyle de koruma altına alınması önemli görülmektedir.

Proje No Proje Adı Türkiye Valeriana L. (Caprifoliaceae) Cinsinin Taksonomik Revizyonu Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Fulya YÜCEOL Proje Yürütücüleri Fulya YÜCEOL, Ali A. DÖNMEZ (Danışman) Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2019-31.12.2020


Yeni teklif


1. Yıl= 52.550 2. Yıl= 39.550

Proje Özeti: Valeriana L. taksonlarının tıbbi amaçlı kullanımları uzun zamandır biliniyor olmasına rağmen Türkiye’de yetişen türlerinin taksonomisi oldukça eksik materyal ve literatür bilgisine dayanmaktadır. Bu proje çalışması ile Valeriana cinsinin Türkiye’de yetişen tüm taksonlarının taksonomik revizyonu yapılacaktır. Bu proje kapsamında ayrıntılı arazi çalışmaları ile her türün farklı populasyonlarından örnekler toplanacak, habitat incelemeleri ve örneklerin doğal ortamdaki özellikleri gözlenip, fotoğrafları çekilecektir. Arazi çalışmaları sürecinde taksonların yerel kullanımları, yerel isimleri ve diğer olası etnobotanik özellikleri araştırılacaktır. Türkiye’deki ve yurtdışındaki önemli herbaryumlarda bulunan örnekler incelenecek, ulaşılamayan herbaryumlardan ise digital görüntüleri üzerinden çalışma yapılacaktır. Bu çalışmalara ilave olarak uygun türlerin çoğaltma çalışmaları da yapılacaktır. Bu çalışma kapsamında araziden topladığımız ya da diğer araştırıcılar tarafından daha önce toplanmış örnekler ayrıntılı olarak incelerek türlerin betimleri daha fazla materyale dayalı olarak yeniden düzenlenecekir. Taksonların adlandırılması tip örnekleri ve orjinal betimler doğrultusunda adlandırmaları bakımından yeniden değerlendirilecektir. Morfolojik çalışmalar temelinde türlerin morfolojik özellikleri daha ayrıntılı olarak belirlenecek ve böylece cinsin biyolojisi hakkında ayrıntılı araştırma yapılacaktır. Morfolojik karakterler sayısallaştırılarak numerik taksonomik çalışma yapılacaktır. Türleri ayırım için teşhis anahtarı hazırlanacak, türlerin habitat ve diğer ekolojik özellikleri Türkiye dağılışı literatür, herbaryum ve kendi arazi çalışma sonuçlarımıza dayalı olarak daha güvenilir olarak belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler Revizyon, Taksonomi, Valeriana

Proje No Proje Adı Türkiye’de Geleneksel Zeytin, Zeytincilik Teknikleri ve Terimlerinin

Derlenerek Kayıt Altına Alınması Projeyi Yürüten Kuruluş

Zeytincilik Araştırma Enstitüsü


TAGEM

Proje Lideri Hülya KAYA Proje Yürütücüleri Dr.Mehmet HAKAN, Dr. Melek VERAL, Erkan SUSAMCI, Önder

ERALP, Aişe DELİBORAN, Dr. Songül ACAR, Oktay SEZGİN, Doç.Dr. Elif KOPARAL, Ali Ertan İPLİKÇİ


01.01.2014-31.12.2018



2019: 12.500 TL 2020:5500 TL 2021:5500 TL2022:5500 TL 2023:11000 TL

Proje Özeti: “Geleneksel bilgi” yerli insanlar/yerli/yerel topluluklar veya bir ülkenin/ülkelerin öğretileri, öğrenmeleri, uygulama yöntemleri, inovasyonları, becerileri ve uzmanlıkları olarak işaret edilmektedir. Türkiye zeytinin orjin merkezi olması nedeniyle geleneksel bilgi açısından oldukça zengindir. Tarihçesi binlerce yıl önceye dayanan geleneksel bilgiler özellikle halk ilaçlarında kendini göstermektedir. Ne var ki, sanayileşme ve kentleşme ile birlikte artık kullanılmayan ve sonraki nesillere aktarılması için gereken önem gösterilmeyen bu bilgiler unutulmaya yüz tutmaktadır. Türkiye’nin de taraf olduğu Biyoçeşitlilik Sözleşmesi ile Genetik Kaynakların korunmasına ilişkin esaslar belirlenmiştir. Geleneksel bilgi ve folklorun korunmasına ilişkin ise ülkelerde farklı hukuki düzenlemeler mevcuttur. Türkiye’de iç hukuk düzenlemelerinde ise genetik kaynakların in situ ve ex situ korunmasına yönelik çalışmalar bulunmakta olup, geleneksel bilgi ve folklorun korunmasına yönelik çalışmalar hala devam etmektedir. Enstitümüzce yaptığımız arazi çalışmalarında ve çiftçi ziyaretlerinde bölgedeki geleneksel zeytin yetiştiriciliği, zeytin ürünleri ve diğer kullanım alanları ile ilgili çok farklı yöntemlerin, kelime ve kavramların kullanıldığı tespit edilmiştir. Ancak bu veriler ile ilgili toplu bir kaynak bulunmamakta ve bu bilgilerin kaybolduğu gözlenmektedir. Türkiye’de geleneksel yöntemlerle üretim yapılan zeytinlikler, üretim tesisleri, yerel halk ve müzeler çalışmanın materyalini oluşturmaktadır. Çalışma ile geleneksel zeytinciliğe ait bilgiler bilgi derleme formu ile kayıt altına alınacak ve uygulamalar fotoğraflanacaktır. Daha sonra elde edilen bilgiler kitap haline getirilerek yayınlanacaktır.

Anahtar Kelimeler Zeytin, Geleneksel, Türkiye

Proje No

Proje Adı Zeytinde Korunmaya Değer Anıtsal Nitelikli Ağaçların Belirlenerek Tanımlanması ve Envanterinin Oluşturulması


Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Oktay SEZGİN


Dr. Nurengin METE Dr. Öznur ÇETİN Dr. Melek GÜRBÜZ VERAL Dr. Latife ERTEN Hülya KAYA Uğur GÜLOĞLU Nurcan ULUÇAY Songül ACAR Furize TOPAKLI Çiğdem CEREN


01/01/2019 - 31/12/2023


2017 - 2018


2019: 40.000 TL / 2020: 21.000TL / 2021: 20.000TL 2022: 20.000TL / 2023: 20.000TL

Proje Özeti:

Türkiye, zeytin gen kaynakları yönünden önemli bir merkez olup ıslahçılar açısından ilgi çekici bir potansiyele sahiptir. Zeytin genetik çeşitliliği durağan olmayıp sürekli kendisini yenileyen bir süreç içerisindedir. Ancak sosyal, ekonomik ve çevresel nedenlerle yaşlı zeytin ağacı biyoçeşitliliğinin sürdürülebilirliği tehdit altında bulunmaktadır. Özellikle hızlı kentleşme, dekara verimi yüksek çeşitlerin tercih edilmesi, sadece birkaç çeşit üzerinden yeni plantasyonların kurulması ve doğal genotiplerin kontrolsüz aşılanması nedeniyle zeytin genetik çeşitliliği erozyona uğramaktadır. Ayrıca yaşlı zeytin ağaçları gövdelerinin kendine has sanatsal ve görsel şekli insanlarda hayranlık uyandırmakta, bu yaşlı ağaçlar peyzaj sektöründe ticarete konu olmakta doğal habitatlarından uzaklaştırılmaktadır.

Zengin bir ekolojik mirasa sahip olan ülkemizde anıtsal özelliğe sahip, yıllara meydan okumuş birçok yaşlı zeytin ağacı bulunmaktadır. Ancak Anadolulu olan bu ölmez ağaçların envanter tespiti ve çeşitlerinin belirlenmesine yönelik kapsamlı bir çalışma günümüze kadar yapılmamıştır. Doğal yetişme ortamlarında bu milli gen zenginliğimizi tanımlama, koruma ve gelecek kuşaklara aktarma amacıyla yapılacak bu çalışmada, Türkiye Florasında Bulunan Anıtsal ve Korunmaya Değer Yaşlı Zeytin Ağaçlarının sistemli bir envanteri çıkarılacak, kataloğu oluşturulacak, çeşitleri tespit edilecek ve zeytin çeşitlerinin yüzyıllar önce Anadolu’da ki yayılış izi ve bölgelerdeki en yaşlı ağaçlar tespit edilecektir. Ayrıca bu ağaçların yaş tespitine yönelik yeni bir metodoloji geliştirmek hedeflenmektedir. Bu çalışma ülkemizin zeytin gen kaynağı merkezi olduğuna dair somut, zeytin çeşitlerinin Anadolu’daki yayılışı ile ilgili çok değerli veriler sunarak yaşlı zeytin ağaçları biyoçeşitliliğinin bilimsel çalışmalarda kullanımını ve sürdürülebilirliğini sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler Anıt Ağaç, Zeytin, Gen Kaynağı, Yaşlı Ağaç

Proje No Proje Adı Ulusal Zeytin Koleksiyon Bahçesinin Hatay İli Koşullarında Kurulması

ve Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Hatay Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Çiğdem CEREN

Proje Yürütücüleri Cemile KAPLAN (HZAE) Murat ÇELİK (HZAE) Hülya KAYA (ZAE) Dr. Melek Gürbüz VERAL (ZAE) Oktay SEZGİN (ZAE) Firuze TOPAKLI (ZAE)


01.01.2019 31.12.2023



1.Yıl 43.000 2.Yıl 32.500 3. Yıl 34.500 4.Yıl 27.500 5. Yıl 22.500 (Toplam 160.000)

Proje Özeti: Zeytin (Olea europaea); yüzyıllardır milyonlarca insanın geçim kaynağı ve değerli bir besin

maddesi olmuştur. Akdeniz iklim kuşağında yayılma gösteren zeytinin gen merkezi içinde Hatay, Kahramanmaraş ve Mardin illeri yer almaktadır. Ülkemiz 173 milyonu aşan ağaç varlığı ve ortalama 1.730.000 ton tane zeytin üretimi ile dünyanın en önemli zeytin üreticisi ülkeleri arasındadır. Akdeniz Bölgesinde zeytin yetiştiriciliği için uygun ekolojik şartlara sahip bir il olan Hatay; üretimde 1. sırada yer almaktadır. Hatay ili ve çevresinde çoğunlukla Halhalı (Hatay), Saurani, Sarı Haşebi, Karamani, Gemlik ve az da olsa Ayvalık zeytin çeşitleri yetiştirilmekte olup, yetiştirilen zeytinlerin %90 kadarı yağlık, geri kalan %10’luk kısmı ise sofralık olarak değerlendirilmektedir.

Ülkemizde 91 adet tescilli çeşit yer almaktadır. Bununla birlikte, zeytinciliğe ülkemizden birkaç bin yıl sonra başlayan ülkelerdeki çeşit varlığının bizden çok fazla olduğu görülmektedir. Ülkemiz bu denli yoğun bir populasyona sahip olmasına karşın, tescilli çeşit sayısının ise bu denli düşük olması yeni çalışmalar yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Bu proje çerçevesinde, Hatay Zeytincilik Araştırma Enstitüsü arazisinde Türk zeytin çeşitlerini içeren, Zeytin Arazi Gen Bankası’nın kurulması amaçlanmaktadır. Kurulacak bu bahçe ile genetik kaynakların korunması ve muhafazasına katkı sağlanarak, yeni çalışmalara kaynak oluşturmak hedeflenmektedir. Projenin bir sonraki aşamasında ise; Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde var olan yeni yerel zeytin genotipleri tespit edilecek ve bu genotipler tanımlanmaları yapıldıktan sonra gen bankasına dahil edilecektir.

Anahtar Kelimeler Zeytin, Olea europaea, Çeşit, Koleksiyon, Gen Bankası, Hatay

Proje No: Proje Başlığı

Doğu Akdeniz Bölgesi’nde İncir Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Fatma Belkıs ESİMEK

Proje Yürütücüleri Zir.Müh. Hasan ÇELEN Zir.Yük.Müh. Gülşen DURAKTEKİN Zir. Müh. Hürü ALTAN Zir.Yük.Müh.Cengiz TÜRKAY Zir.Yük.Müh.Arzu AYAR(İncir Araştırma Enstitüsü) Zir.Yük.Müh.Mesut ÖZEN(İncir Araştırma Enstitüsü) Prof.Dr.Ayzin KÜDEN(Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2019 31/12/2023

Projenin Toplam Bütçesi: 102.500

Proje Özeti

Tüm dünyada genetik materyallerinin muhafazası ve değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. “Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Kullanılması” hakkındaki yönetmelikte vegetatif materyalin farklı ekolojileri temsil edecek yörelerde, kurulacak koleksiyon bahçelerinde muhafazasının sağlanması ve materyalin emniyeti açısından her örneğin en az iki ayrı koleksiyon bahçesinde muhafaza edilmesinin gereği belirtilmiştir. Meyve- bağ genetik kaynakları materyalini tür bazında koleksiyon bahçelerinde muhafaza etmesi gereken birinci ve ikinci derecede sorumlu enstitüler belirlenmiştir. İncir Araştırma Enstitüsü Genetik Kaynaklar parselinde “İncir Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme” Projesi kapsamında toplam 273 dişi ve 58 erkek çeşit veya tipe ulaşılmıştır. Dublikasyonun II. Derece sorumlu kuruluş olan Alata Bahçe Kültürleri Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından yapılması planlanmıştır.

Bu proje ile Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Tarsus Lokasyonu’na ait arazide İncir Araştırma Enstitüsü İncir Genetik Kaynakları Koleksiyon Bahçesinde yer alan dişi ve erkek incir çeşit veya tiplerinin dublikasyonu yapılacaktır. Oluşturulacak genetik kaynaklar parseli için 273 dişi 58 erkek çeşit veya tip incir fidanı kullanılacaktır. İncir fidanları 6x4 m dikim aralıkları ile 3 tekerrürlü olarak dikilecektir. Proje için toplam 24.000 m2 alan ayrılacaktır. Çalışma toplam 993 ağaç üzerinde ve beş yıl boyunca yürütülecektir. Sulama damlama sulama yöntemiyle yapılacaktır. Deneme süresince gözlemler yapılarak fidan gelişimleri takip edilecektir

Anahtar Kelimeler: İncir, Ficus carica L., Genetik Kaynakların Korunmas

Proje No:

Proje Başlığı Gül (Rosa L.) Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü-YALOVA


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Serdar ERKEN

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Fatih GÜLBAĞ Dr. Yılmaz BOZ Uğur CAYMAZ Prof. Dr. Hasan ÖZÇELİK

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2019 – 31/12/2023

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2019: 42.200 TL; 2020: 42.200 TL; 2021: 32.200 TL; 2022: 32.200 TL; 2023: 32.200 ; Toplam: 181.000 TL

Proje Özeti

Güller geçmişten günümüze kadar bahçelerde, peyzaj alanlarında kullanılmış, saksılı bitki ve kesme çiçek olarak da değerlendirilmiştir. Aynı zamanda bazı türlerinin petal yaprakları parfümeri, kozmetik ve gıda endüstrisi için aromatik yağ kaynağı olarak kullanılmaktadırlar. Yine gülün bazı türlerinin meyveleri (kuşburnu) gıda sanayisinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Rosaceae familyasına ait olan gülün (Rosa L.) dünya üzerinde 130-200 türü bulunmaktadır. Türkiye’de ise 45 gül taksonu yayılış göstermektedir. Süs bitkisi, kozmetik-parfümeri ve gıda sanayinde kullanılan gülün dünyada yaklaşık 30.000'in üzerinde çeşidi bulunduğu rapor edilmektedir.

Gülün önemli gen merkezlerinden biri olarak kabul edilen ülkemizde doğal olarak yetişen türler,

aynı zamanda türler arası ve tür içi yapay veya doğal melezlemelerle meydana gelmiş çeşit ya da yerel genotipler, çeşitli amaçlarla yurt dışından getirilmiş birçok tür ve çeşit bulunmaktadır. Bu çalışmada; Türkiye’de yayılış gösteren gül türleri, türler arası/tür içi yapay/doğal yollarla melezlenmiş ya da mutasyona uğrayarak meydana gelmiş gül tür, çeşit ya da yerel genotipleri, çeşitli yollarla yurtdışından ülkemize getirilmiş gül tür/çeşitler ile eski bahçe/modern gülleri ve ıslah çalışmalarında kullanılabilecek ümitvar olan gül tiplerini bir araya getirerek sürdürülebilir bir şekilde korumak ve özelliklerini belirlemek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Gül, Rosa spp., genetik kaynaklar

DEVAM YENİ PROJELER

ARA SONUÇ

Proje No TAGEM\TBAD\15\A01\P05\001 Proje Adı Türkiye Bitkisel Ürün Çeşit/Tip Elektronik Veri Tabanı Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü/Türkiye Tohum Gen Bankası


TAGEM

Proje Lideri Bengü KOYUNCU Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015-31.12.2017


2016-2017


2015 2016 2017 3.00 3.00 3.00

Günümüzde bilişim teknolojileri ülkelerin gelişmişliklerini etkileyen önemli faktörler arasında yer almaktadır. Bu gün devrimsel nitelikte değişmelere neden olan bilişim teknolojileri sayesinde bilgiler milyonlarca insana hızlı bir şekilde ulaşabilmektedir. Bulunan araştırma sonuçlarını yayınlamak ve gelişen yeni teknolojilerin uygulamaya aktarılmasını sağlamak TAGEM ‘in görevleri arasında yer almaktadır. TAGEM projelerinin çıktılarından elde edilen bitkisel üretime ait çeşitler, çeşit özellikleri, hastalıkları ve mücadele yöntemleri, ülkemizdeki yayılış haritaları, ülkemize ekonomik katkısı gibi araştırma konularını ulusal ve uluslar arası dergi, sempozyum ve kongreler aracılığıyla yayınlamaktadır. Ancak TAGEM bünyesinde bahçe ve tarla bitkileri ıslah Ar-Ge çalışmalarının çıktılarını dijital arama motorları ile yayınladığı, gerek yurtiçi gerek yurtdışında tarımla ilgilenenlerin tekbir tarım portalında sorunlarını tartışıp, sorunlarına cevap bulabilecekleri yeni teknolojilerden haberdar olabilecekleri yeni Ar-Ge çalışma konularının doğmasına fırsat yaratabilecek bir ortam ülkemizde bulunmamaktadır. TAGEM tarafından geliştirilen bahçe ve tarla bitkileri ıslah Ar-Ge verilerin paylaşılabileceği, aynı konuda çalışan araştırmacıları bir araya getirebilecek ve yeni projeler oluşturmasına katkı sağlamak amacıyla oluşturulmuş bu portal, internetin olduğu her yerden ulaşılabilmesi amacıyla web tabanlı olarak hazırlanacaktır. Yazılım geliştirme metodolojileri arasında bulunan Agile Scrum metodolojisi kullanılacaktır. Bu sayede her aşamada kullanıcıların önerileri ve istekleri dikkate alınarak yazılım ve tasarım geliştirilmiş olacaktır. Projenin yayına verilmesi için hesaplanan süre 36 aydır. Bu süre içinde verilerin toplanması, analizi, sistemin veritabanının analizi, portalın web tasarım analizi ve yayına verilmesini kapsamaktadır. Proje araştırmadan çok geliştirme projesi olma niteliği taşımaktadır. Proje çıktısı olarak hazırlanacak portal ve veritabanı sayesinde ulaşabileceğimiz istatistiki bilgiler yer almaktadır. Portal içerisinde ülkemizde yapılan tarımsal birtakım Ar-Ge faaliyetleri tüm dünyada bilinecek ve büyük bir farkındalık yaratacaktır. Ayrıca bitkisel üretime ait oluşmuş ya da yeni oluşacak olan çeşit özellikleri, hastalık ve zararlıları, yayılış haritaları, ülkemize ekonomik katkısı gibi konular ortak bir paydada toplanıp tüm dünya tarafından izlenebilir olacaktır.

Anahtar Kelimeler Bilişim teknolojileri, Web Tabanlı Yazılım, Web Portalı, Bitkisel Ar-Ge Çalışmaları, Agile Scrum Metodolojisi

ARA SONUÇ

Proje No Proje Adı Ulusal Dijital Herbaryum Veritabanı Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM


01.01.2016-31.12.2018


2016-2017


2016: 46.700 TL 2017: 8.000 TL 2018:30.500 TL

Türkiye, coğrafi ve ekolojik koşullar nedeniyle zengin bir bitki biyoçeşitliliğine ve yüksek endemizm oranına sahiptir. Her dönem ve disiplin, kendi bilgi birikimi ve teknolojisiyle, elde edilen değerli örnekleri ve bunlara ait bilgileri derlemeye, kayıt altına almaya, korumaya ve yönetmeye çabalamıştır. Günümüzde bu çabaya bilgisayarlar, yazılımlar, veritabanları, dijital kameralar, GPS sistemleri ve internet de dâhil olmuştur.

Dünya üzerindeki bitkilerin dağılışları ve yaşam ortamlarıyla ilgili bilgilere ulaşmanın bir yolu da herbaryumlardır. Ülkemizde bulunan herbaryumlar genellikle üniversitelerimiz bünyesinde kısıtlı imkânlarla kurulmuş ve çoğu herbaryumda örnek sayısı yetmiş beş binin altındadır. Diğer ülkelerdeki ulusal herbaryumlarda bu sayılar milyonlarla ifade edilmektedir. Türkiye’de de herbaryum çalışmalarını, etkin bir şekilde kullanılabilmesi için kayıt altına alınması ve geniş kapsamlı veri tabanlarının araştırmacıların kullanımına açılması büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda teklif edilen bu proje, 2013 yılından beri aktif olarak çalışan Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Dijital Herbaryum Kataloğunu, TAGEM bünyesinde bulunan enstitü ve çeşitli kurum/kuruluşların herbaryum örnekleri ile genişletilerek ulusal hale getirme amacını taşımaktadır. Bunun yanında;

Yayında olan web portalımızın yapılacak farkındalık çalışmaları ile kullanımını artırmak, Tohum Gen Bankalarımızdaki herbaryum çalışmalarının bir proje altında toplanarak sürekli

olmasını sağlamak, Mevcut olan web portalının Admin Panelini çok kullanıcı girişini sağlayacak şekilde revize

etmek gibi hedefleri de taşımaktadır. Projede ön hazırlık çalışmaları kapsamında, tasarlanan yazılım sistemi, anlık veri kayıt-

sorgulama gibi işlemlerin hızlı, güvenli ve esnek yapılabilmesi için nesne tabanlı programlama dili olan Microsoft C# Asp.Net 4.0 ile geliştirilmiştir. Veritabanı, ER-modeli ile tasarlamış ve veritabanı olarak Microsoft SQL Server R2 programı seçilmiştir. Proje süresince öncelikle TAGEM bünyesindeki herbaryumlar dijital ortama aktarılıp (hazırlanacak olan Yönetim Paneli ile) daha sonra çeşitli kurum ve kuruluşlarla düzenlenecek protokoller ile veritabanımızın genişletilmesi sağlanacaktır. Herbaryum örneklerinin dijital ortama aktarılmasıyla ilgili çalışmalar proje ekibi tarafından yürütülecektir. Bunu yanında proje sonunda bir çalıştay düzenlenerek sistemimizin farkındalığı artırılacaktır. Proje ile ülkesel anlamda yeni teknolojilerle yapılmış, kullanıcı dostu, esnek ve geniş çaplı bir veritabanı eksikliği giderilecektir.

Anahtar Kelimeler Sanal Herbaryum, Dijital Herbaryum, Herbaryum, Bitkisel Veritabanı, İlişkisel Veritabanı, Bitkisel Biyoçeşitlilik

YENİ TEKLİFİ

Proje No Proje Adı TAGEM Genetik Kaynakları Veri Tabanı ve İş Süreçleri Yönetim

Sistemi (Türkiye Bitkisel Ürün Çeşit/Tip Elektronik Veri Tabanı) (Ulusal Dijital Herbaryum Veritabanı)




TAGEM


01.01.2018-31.12.2022


2017-2018


2018 2019 2020 2021 2022 65.00 6.00 6.00 6.00 21.00

Genetik kaynak, bugün veya gelecek için gerçek ve potansiyel değer taşıyan işlevsel kalıtım birimleri içeren materyal olarak tanımlanmaktadır. (Anonim,2012) Dünya nüfusundaki hızlı artış, ulusları genetik kaynaklarını korumaya ve bu konudaki haklarını artırmak amacıyla mevcut verileri dokümante ederek saklamaya itmektedir. Bakanlığımızın görevleri arasında bulunan Genetik Kaynakların (GK) yönetimi ile ilgili hedef ve politikaları belirlemek ve Bakanlık adına genetik kaynakları korumak, geliştirmek, erişim ve bunlardan doğacak yararların adil ve eşit paylaşımını, izleme ve denetleme çalışmalarını ve sürdürülebilir kullanımını sağlayacak tedbirleri almak üzere düzenlemeler yapmak yer almaktadır. Projemizin amacı; bu önemli çalışmalara ait tutulan her türlü bilgiyi uluslararası dokümantasyon kurallarına uygun olarak standart hale getirmek ve merkez bir veri tabanına aktarmaktır. Bu amaçla kurulacak olan Veri tabanı Yönetim Sistemi’nde Asp.Net 4.0 framework altyapısı ve 2008 MySQL R2 veri tabanı yazılım araçları kullanılacaktır. Yazılım sistemi internetin olduğu her yerden ulaşılabilmesi amacıyla web tabanlı olarak tasarlanacaktır. Sistem, yazılım geliştirme yöntemleri arasında bulunan Agile Scrum metodolojisi ve çok katmanlı yazılım mimarileri kullanılarak geliştirilecektir. Bu sayede her aşamada kullanıcıların önerileri ve istekleri dikkate alınarak geliştirilecek olan sistem esnek bir yapıya sahip olacaktır. Projenin yayına verilmesi için hesaplanan süre 60 aydır. Bu süre Genel Müdürlüğümüzde bulunan Genetik Kaynakları çalışan tüm enstitülerin verilerinin toplanması, standart hale getirilmesi, analizi, veri tabanının analizi/kurulması ve sistemin yayına verilmesini kapsamaktadır. Proje araştırmadan çok geliştirme projesi olma niteliği taşımaktadır. Proje hedefi ülkemiz genetik kaynaklarıyla ilgili kaydedilen bilgilerin standart halde dokümantasyonu düzenlemek, uluslararası yapılacak olan sözleşmelere ön hazırlık yapmak (uluslararası standartta veri hazırlama), gelecek nesillere aktarılacak bilgi birikiminin korunmasını sağlamak, enstitülerin (genetik kaynak çalışmalarını) iç işlerini elektronik hale getirerek kaynakların yönetimini düzenlemek ve birçok araştırma ve ıslah projesine destek sağlamaktır. Hazırlanacak olan TAGEM Genetik Kaynakları Veri Tabanı ve genetik kaynak çalışan enstitülerin iç işlerini düzenleyecek olan Elektronik Yönetim Sistemi projemizin çıktıları arasında yer almaktadır. Ülkemizin genetik kaynak mirasına sahip çıkması, bu bilgileri araştırmacılar ve gelecek kuşaklara doğru aktarılabilmesi, proje bitimiyle genetik kaynaklarla ilgili veri tabanının oluşturulması nedenleri ile projenin önemi büyüktür.

Anahtar Kelimeler Genetik Kaynaklar, Dokümantasyon, İlişkisel Veri tabanı, Web Tabanlı Yazılım, Agile Scrum Metodolojisi

ARA SONUÇ

Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/003 Proje Adı Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme

Araştırma Projesi-II 1. Alt proje: Elma Genetik Kaynakları 2. Alt proje: Armut Genetik Kaynakları 3. Alt proje: Ayva Genetik Kaynakları 4. Alt proje: Kiraz Genetik Kaynakları 5. Alt proje: Vişne Genetik Kaynakları 6. Alt proje: Erik Genetik Kaynakları 7. Alt proje: Ceviz Genetik Kaynakları


Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Eğirdir


TAGEM

Proje Lideri Turgay SEYMEN Proje Yürütücüleri Dr. Şerif ÖZONGUN, Figen AKYÜZ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013 – 31.12.2017 (Sürekli Proje)


01.01.2013 – 31.12.2017


2013(30.000), 2014(30.000), 2015(20.000), 2016(25.000), 2017(20.000)

Proje Özeti: Kurumumuz elmada 1. derecede, armut, ayva, erik, kiraz, vişne ve cevizde 2. derecede ex-situ muhafazadan sorumludur. Materyal üzerinde UPOV formlarına göre tanımlama işlemleri, fenolojik, morfolojik gözlem ve ölçümler yapılmıştır. Projenin bu diliminde mevcut bahçelerde hastalık ve ağır toprak şartları sebebiyle fert kayıplarının artması, yeni genotiplerin dahil edilmesine imkan tanıyacak bir arada ve tek tip bahçeler oluşturmak ve araştırma faaliyetlerinin daha sağlıklı yürümesi için 3’er fertten yeni bahçelerin tesis işlemleri gerçekleştirilmiştir. Diğer araştırma projelerine materyal desteği sağlanmış ve elde edilen güncel veriler bilimsel platformlarda paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler Türkiye, genetik kaynaklar, meyve, ex-situ muhafaza

YENİ TEKLİFİ

Proje No Proje Adı Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme

Araştırma Projesi-III 1. Alt proje: Elma Genetik Kaynakları 2. Alt proje: Armut Genetik Kaynakları 3. Alt proje: Ayva Genetik Kaynakları 4. Alt proje: Kiraz Genetik Kaynakları 5. Alt proje: Vişne Genetik Kaynakları 6. Alt proje: Erik Genetik Kaynakları 7. Alt proje: Ceviz Genetik Kaynakları


Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Eğirdir


TAGEM

Proje Lideri Turgay SEYMEN Proje Yürütücüleri Dr. Şerif ÖZONGUN, Figen AKYÜZ, Yadigar KAŞIK Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2018 – 31.12.2022 (Sürekli Proje)


YENİ TEKLİF


2018(30.000), 2019(23.000), 2020(21.000), 2021(20.000), 2022(20.000)

Proje Özeti: Pek çok meyve türünün anavatanı sınırları içerisine giren Türkiye’de hızlı kentleşme, sanayileşme ve buna benzer nedenlerden dolayı meyve genetik kaynaklarının kaybolması söz konusudur. Tüm dünyada genetik kaynağı materyalinin planlanması, muhafazası ve değerlendirilmesi büyük önem kazanmıştır. Çünkü genetik materyalin kaybolması, genetik çeşitliliğin de kaybolmasına sebep olmaktadır. Türkiye, 3 bitki coğrafya bölgesinin (Akdeniz, Avrupa-Sibirya, İran-Turan) buluşma noktasında bulunması, Avrupa ve Asya arasında köprü ve göç yolu üzerinde yeralması ve birçok ürünün kültüre alınma merkezi olması sebebi ile yüksek bir bitki zenginliğine sahiptir. Bu zenginliğin kaybolmaması ve değerlendirilmesi gelecek nesiller adına bize düşen bir görevdir. Gelecekte hem çeşit hem de ıslah materyali olarak önemli olabilecek materyallerin muhafazası, toplama işlemlerine devam edilmesi ve materyallerin özelliklerinin belirlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Proje kapsamında armut, ayva, elma, erik, kiraz, ceviz ve vişne meyve türlerinde birinci ve ikinci derecede sorumlu kuruluş olarak 7 türde her çeşit/tip’den 3’er bitkinin sağlıklı bir şekilde ex-situ şartlarında korunması sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler Türkiye, genetik kaynaklar, meyve, ex-situ muhafaza

ARA SONUÇ

Proje No Proje Başlığı Çatı Proje: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının

Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt proje:1- Badem

Projenin İngilizce Başlığı Roof Project: Conservation and Evaluation of Fruit Genetic Resources in the Eastern Mediterranean Region, Morphological and Molecular Characterization Subproject: 1- Almond


Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Mustafa BİRCAN

Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ÜNLÜ, Dr.Davut KELEŞ, Dr.Ajlan YILMAZ, Yrd.Doç.Dr. Hasan PINAR, Doç..Dr. Aydın UZUN

Başlama- Bitiş Tarihleri 2012-2018 Projenin Toplam Bütçesi 30.000 TL Proje Özeti

Ülkemizde ve özellikle Ege Bölgesinden sonra Akdeniz Bölgesinde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan

badem ekonomik olarak büyük öneme sahiptir. Özellikle verimsiz ve engebeli arazilerin değerlendirilmesi ve olumsuz toprak koşulları ile kuraklığa dayanımından dolayı az girdi kullanımı ile uygun olmayan tarım alanlarının kullanımı bakımından önemli bir üründür. Son yıllarda yoğun talepler oluşmuş ve ülkemizdeki mevcut badem çeşitlerinin dışında alternatif çeşitlerin talepleri söz konusudur. Bölgeler ve farklı iklim koşullarına diğer bitkilerde olduğu gibi badem çeşitlerinin de adaptasyonu farklı olmaktadır. Bu yüzden bölge ve iklim koşullarına uygun çeşit ve tiplerle bahçelerin tesisi büyük önem arz etmektedir. Bu yüzden badem ıslah programlarının hazırlanarak yeni çeşitlerin ıslah edilmesi ve yeni çeşitlerle bahçe tesis edilmesi önemlidir. Islah proğramını oluşturmadan mevcut genetik kaynakların değerlendirilerek elde edilen veriler doğrultusunda sorunlara çözüm olabilecek ıslah programının hazırlanması ön şarttır.

Buradan hareketle bu çalışmada Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü ve Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü’nce daha önceden seleksiyon ıslahı ile elde edilmiş badem genotiplerinin aşılı fidanları elde edilmiş olup; 2018 yılı ilkbaharında araziye dikilecektir. Projenin 2. aşamasında da badem genotiplerinin pomolojik analizleri, UPOV kriterlerine göre morfolojik karakterizasyonu, fenolojik gözlemlerle birlikte moleküler olarak tanımlanması yapılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Badem, genetik kaynak

YENİ TEKLİFİ


Çatı Proje: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt proje:1- Badem



Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü, Erciyes Üniversitesi

Proje Lideri Mustafa BİRCAN

Proje Yürütücüleri Mustafa ÜNLÜ, Dr.Davut KELEŞ, Dr.Ajlan YILMAZ, Yrd.Doç.Dr. Hasan PINAR, Doç..Dr. Aydın UZUN


Projenin Toplam Bütçesi: 66.600 TL

Proje Özeti

Ülkemizde ve özellikle Ege Bölgesinden sonra Akdeniz Bölgesinde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan badem ekonomik olarak büyük öneme sahiptir. Özellikle verimsiz ve engebeli arazilerin değerlendirilmesi ve olumsuz toprak koşulları ile kuraklığa dayanımından dolayı az girdi kullanımı ile uygun olmayan tarım alanlarının kullanımı bakımından önemli bir üründür. Son yıllarda yoğun talepler oluşmuş ve ülkemizdeki mevcut badem çeşitlerinin dışında alternatif çeşitlerin talepleri söz konusudur. Bölgeler ve farklı iklim koşullarına diğer bitkilerde olduğu gibi badem çeşitlerinin de adaptasyonu farklı olmaktadır. Bu yüzden bölge ve iklim koşullarına uygun çeşit ve tiplerle bahçelerin tesisi büyük önem arz etmektedir. Bu yüzden badem ıslah programlarının hazırlanarak yeni çeşitlerin ıslah edilmesi ve yeni çeşitlerle bahçe tesis edilmesi önemlidir. Islah proğramını oluşturmadan mevcut genetik kaynakların değerlendirilerek elde edilen veriler doğrultusunda sorunlara çözüm olabilecek ıslah programının hazırlanması ön şarttır.

Bu çalışmanın 2. aşamasında da 2018 yılı ilkbaharında araziye dikilecek olan badem genotiplerinin pomolojik analizleri, UPOV kriterlerine göre morfolojik karakterizasyonu, fenolojik gözlemlerle birlikte moleküler olarak tanımlanması yapılacaktır.

ARA SONUÇ

Proje No: TAGEM/ Proje Başlığı

Avokado Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Moleküler ve Morfolojik Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Güçer KAFA

Yardımcı Araştırmacılar Übeyit SEDAY, Onur UYSAL, Dr. Sefa POLATÖZ, Dr. Süleyman BAYRAM, Mustafa ÜNLÜ, Deniz SANAL


Projenin Yıllara Göre Bütçesi:

75.000 TL

Proje Özeti:

BATEM bünyesinde mevcut bulunan Avokado Genetik kaynaklarında yer alan 49 avokado çeşidi çoğaltılmış ve muhafaza parselinin tesisi için hazır hale getirilmiştir. Ayrıca moleküler tanımlama çalışmaları yapılmış ve bu amaçla SRAP marker sistemi kullanılmıştır. SRAP analizlerinde toplam da 10 primer kombinasyonu kullanılmış ve sonuçlarından toplam 60 DNA bant profili elde edilmiştir. Elde edilen DNA bant profillerinden 34 tanesinin polimorfik olduğu gözlenmiştir. SRAP primer kombinasyonları ile yapılan çalışma sonucundaki genel polimorfizm oranı ise %59.05 olarak hesaplanmıştır. SRAP analizleri sonucu oluşturulan dendrogram incelendiğinde benzerlik oranının 0.84-1.00 arasında değiştiği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Avokado, Genetik Kaynaklar

YENİ TEKLİFİ

Proje No: TAGEM/ Proje Başlığı

Doğu Akdeniz Bölgesinde Avokado Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi ve Morfolojik Karakterizasyonu (II. aşama)

Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Güçer KAFA

Yardımcı Araştırmacılar Onur UYSAL, Dr. Sefa POLATÖZ, Dr. Süleyman BAYRAM


Projenin Yıllara Göre Bütçesi:

22.500 TL(2019); 15.000 TL(2020); 20.500 TL(2021); 21.000 TL(2022); 25.000 TL(2023)

Proje Özeti:

Türkiye’de subtropik meyveler önemli bir potansiyele sahiptir. Yeni meyve türlerine olan eğilim gün be gün artmaktadır. Son yıllarda Akdeniz bölgesinde avokado ilgi çeken bir meyve türüdür. Bu anlamda yapılan çalışmalar Türk çiftçilerine önemli avantajlar sağlamıştır. Yapılan çalışmalarda çok sayıda bitkisel materyal elde edilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında amaç mevcut avokado gen kaynaklarının Alata lokasyonunda ex-situ korumaya alınması ve kurulacak parseldeki genotiplerin morfolojik karakterizasyonunun yapılmasıdır. Hali hazırda BATEM bünyesinde Avokado Genetik Kaynakları kapsamında 49 çeşit ve tip muhafaza edilmektedir. Avokado Genetik Kaynaklarının korunması anlamında 2. Derece sorumlu olan Alata BKAE’de, BATEM ile eşgüdüm sağlamak ve Avokado çalışmalarına zemin oluşturmak adına parsel kurulumu ve morfolojik karakterizasyon yapılması amaçlanmıştır. Özellikle projenin birinci aşamasında yaşanan kış soğukları ve bundan kaynaklanan zararlanmalar Antalya koşullarına göre daha korunaklı olan Alata BKAE’de bir Avokado Genetik Kaynak Muhafaza parselinin var olmasının elzem olduğunu göstermiştir.

ARA SONUÇ


Meyve Genetik Kaynakları Alt Proje 1 : Antepfıstığı Genetik Kaynakları Alt Proje 2 : Badem Genetik Kaynakları Alt Proje 3 : Ceviz Genetik Kaynakları Alt Proje 4 : Zeytin Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Entitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Mehmet UZUN

Proje Yürütücüleri Ertuğrul İLİKÇİOĞLU, Kürşat Alp ASLAN, Uz. Kamil SAPKAYA

Başlama- Bitiş Tarihleri 1985-

Projenin Toplam Bütçesi: 7.796

Proje Özeti

Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma Müdürlüğünü; antepfıstığı, bağ ve badem çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Çalışma grubu 2001 yılı toplantısında; Ceviz ve mahalli Zeytin çeşitleri genetik kaynaklarının muhafazası görevini de Müdürlüğümüze vermiştir. Grubun kararı ile 2007 yılında projemiz “Bağ Genetik Kaynakları” ve “Meyve Genetik Kaynakları” olarak ikiye ayrılmıştır.

Bu güne kadar 37 antepfıstığı dişi çeşiti, 17 antepfıstığı tipi, 8 antepfıstığı erkek çeşiti ile 9 Pistacia türü ve 1 melez tür bulunmaktadır.

Bademin; 47 çeşidi ve çeşit adayı, 98 tipi ve 11 türü bulunmaktadır. Cevizin; 7 çeşidi ve 4 genotipi, Zeytinin; 2 çeşidi muhafazaya alınmıştır. Bu kaynaklar yapılacak çalışmalara veri tabanı oluşturacaktır.

YENİ TEKLİFİ


Meyve Genetik Kaynakları Alt Proje 1 : Antepfıstığı Genetik Kaynakları Alt Proje 2 : Badem Genetik Kaynakları Alt Proje 3 : Ceviz Genetik Kaynakları Alt Proje 4 : Zeytin Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Entitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Mehmet UZUN

Proje Yürütücüleri Ertuğrul İLİKÇİOĞLU, Kürşat Alp ASLAN, Uz. Kamil SAPKAYA


Projenin Toplam Bütçesi: 2018:8000 TL 2019:9000 TL 2020:10000 TL 2021:10000 TL 2022:11000 TL

Proje Özeti

Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma Müdürlüğünü; antepfıstığı, bağ ve badem çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Çalışma grubu 2001 yılı toplantısında; Ceviz ve mahalli Zeytin çeşitleri genetik kaynaklarının muhafazası görevini de Müdürlüğümüze vermiştir. Grubun kararı ile 2007 yılında projemiz “Bağ Genetik Kaynakları” ve “Meyve Genetik Kaynakları” olarak ikiye ayrılmıştır.

Bu güne kadar 37 antepfıstığı dişi çeşiti, 17 antepfıstığı tipi, 8 antepfıstığı erkek çeşiti ile 9 Pistacia türü ve 1 melez tür bulunmaktadır.

Bademin; 47 çeşidi ve çeşit adayı, 98 tipi ve 11 türü bulunmaktadır. Cevizin; 7 çeşidi ve 4 genotipi, Zeytinin; 2 çeşidi muhafazaya alınmıştır. Bu kaynaklar yapılacak çalışmalara veri tabanı oluşturacaktır. Gerek görülen genotipler gen parseline

ilave edilip, kültürel bakım işleri yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER

Proje No TAGEM/IY/96/17/02/007 Proje Adı Bitki Genetik Kaynaklarının Generatif (Ex Sıtu, Tohum) Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Uz. Lerzan AYKAS Proje Yürütücüleri Dr. Necla TAŞ, Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Dr. Erdinç OĞUR, Dr.

Selay ELDOĞAN, Kader KURŞUNKIRCI, Tekniker Tevfik TAYLAN, Soner MEŞREFOĞLU, Tekniker Tevfik TAYLAN, Laborant Soner MEŞREFOĞLU Tekniker Naif DENİZ


2014-2018 dönemi (Sürekli proje, 5 yıllık dilim,)


2017


554.000 TL (2014: 100.000 TL 2015: 105.000 TL 2016: 111.000 TL 2017: 116.000 TL 2018: 122.000 TL)

Proje Özeti: Bu projenin temel amacı, Türkiye orijinli, ortodoks nitelikte tohumlara sahip Bitki Genetik Kaynaklarına (BGK) ait örnekleri, generatif olarak gen bankası ortamında, orta ve uzun süre muhafazasını sürdürmek için gerekli teknik ve bilimsel çalışmaları yürütmek, böylece araştırıcıların ve gelecek kuşakların kullanımına sunmak üzere elde bulundurmaktır. BGK’na ait tohum örnekleri, 00C’de orta süreli aktif koleksiyon ve -200C’de uzun süreli baz koleksiyon olmak üzere iki set halinde korunmaktadır. 2017 yılı çalışmaları Muhafaza öncesi testler: Kurutmaya alınan 1838 adet örnekte muhafaza öncesi rutubet ve çimlenme analizleri yapılıp canlılık testleri yürütülmüştür. Muhafaza: Üretim-yenileme programlarından 655, toplama programlarından 39, diğer kuruluşlardan 1144 adet olmak üzere toplam 1838 adet tohum örneği, gen bankasına girişi yapılarak orta ve uzun süreli muhafazaya alınmıştır. Materyal Değişimi: Ulusal Gen Bankasından yurtiçi kuruluşlara 947 adet materyalin dağıtımı yapılmıştır. Herbaryum: Herbaryum envanterinin yeniden düzenlemesi çalışmaları devam etmiştir. Yıl içerisinde toplanan 300 adet yeni bitki örneğinin herbaryumları hazırlanmış, toplam örnek sayısı 35.630’e ulaşmıştır. Eğitim: Enstitümüz ve Uluslararası Tarımsal Eğitim ve Araştırma Merkezi (UTAEM) işbirliğiyle 08-12 Mayıs 2017 tarihlerinde “5.Uluslararası Gen Bankası Yönetimi ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunumu” eğitimi gerçekleştirilmiştir

Anahtar Kelimeler Ex situ muhafaza, tohum gen bankası, arazi gen bankası, tohum fizyolojisi, ortodoks tohum, aktif koleksiyon, baz koleksiyon, canlılık/çimlenme testleri

Proje No TAGEM/17/A07/P09/009 Proje Adı Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak

Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Erdinç OĞUR Proje Yürütücüleri Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Başlama-Bitiş Tarihleri

Sürekli proje (5 yıllık dilim, 01.01.2017- 31.12.2021 dönemi)


01.01.2017-31.12.2017


120.000 TL 2017: 70.000 2018: 30.000 2019: 10.000 2020: 5.000 2021: 5.000

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Ülkemizdeki bitki biyoçeşitliliğin kriyoprezervasyon teknikleriyle uzun süreli güvence altına

alınmasına yönelik çalışmaları hedefleyen mevcut proje çalışması bu bağlamda, Gömeç, Genotip74 ve Çandarlı nane (Mentha piperita L.) yerel çeşitleri ile Kastamonu-Taşköprü ve Balıkesir-Savaştepe sarımsak (Allium sativum L.) yerel çeşitlerinin kriyoprezervasyon teknikleriyle uzun süreli germplazm muhafazasına yönelik çalışmaları sürdürmektedir. Çalışmalardan elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, yerel nane çeşitlerinden oldukça yüksek oranda rejenerasyon elde edilmiş olup sarımsak yerel çeşitlerinde ise yöntemin optimizasyonu sürdürülmektedir. 2017 proje döneminde nane yerel çeşitlerinin kriyoprezervasyon çalışmalarından elde edilen yüksek canlılık ve rejenerasyon oranları; G-74 çeşitinin kriyoprezervasyonu için en ideal PVS2 uygulama süresi 60 dakikadır ve kriyoprezervasyon sonrası % 80 canlılık ve % 72.7 oranında rejenerasyon elde edilmiştir, Çandarlı çeşitinin kriyoprezervasyonu için en ideal PVS2 uygulama süresi 60 dakikadır ve kriyoprezervasyon sonrası % 90 canlılık ve % 80 oranında rejenerasyon elde edilmiştir, Gömeç çeşitinin kriyoprezervasyonu için en ideal PVS2 uygulama süresi 75 dakikadır ve kriyoprezervasyon sonrası % 50 canlılık ve rejenerasyon elde edilmiştir. Yerel sarımsak çeşitlerinde ise droplet vitrifikayon çalışmalarında her iki tür için %20 rejenerasyon oranı gözlenmiştir fakat literatür çalışmalarında zor türler için geçerli olabilecek bir rejenerasyon oranı sağlanmasına karşın yöntem değiştirilerek (vitrifikasyon ve enkapsülasyon-vitrifikasyon) bu oran yükseltilmeye çalışılmaktadır ve Balıkesir-Savaştepe yerel çeşidinde % 32 gibi bir oran vitrifikasyon denemelerinde elde edilmiştir ve bu bağlamda çalışmalar sürdürülmektedir.

Anahtar Kelimeler Nane, Sarımsak, Kriyoprezervasyon, PVS2, Rejenerasyon

Proje No Proje Adı İzmir İlinde Bulunan Nadir, Endemik ve Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin

Toplanması, Ex Situ Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Erdinç OĞUR Proje Yürütücüleri Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Uzm. Lerzan Gül AYKAS Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2014-31.12.2018


01.01.2017-31.12.2017


170.000 TL 2014: 45.000 2015: 30.000 2016: 30.000 2017: 32.000 2018: 33.000

Proje Özeti: İzmir farklı iklimsel özellikleri jeolojik ve jeomorfolojik oluşumları, kendine has toprak-kaya yapısı ve sulak alanlarıyla birçok endemik ve nadir bitkiye ev sahipliği yapmaktadır. Projede İzmir yöresinde nadir, endemik ve tehdit altında olan bitki taksonlarının doğal yayılış alanları saptanacak ve tehlike kategorilerindeki değişiklikler belirlenecektir. Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre, hedef türlerin IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri’ne göre yeniden değerlendirilmesine katkı sağlanacaktır. Türler üzerinde tehdit oluşturan unsurlar belirlenerek, koruma önlemleriyle ilgili önerilerde bulunulacaktır. Endemik bitkilerin sınıflandırılması, tehlike kategorileri ve bunların ex situ ve in-situ muhafazaları araştırılacaktır. Projenin 2017 yılı çalışma döneminde, İzmir ili ve çevresinde survey ve toplama programları düzenlenmiş ve toplam 150 örnek toplanmıştır. Yayılış alanları, GPS verileri, lokasyonları, habitatları veri tabanına işlenmiştir. Toplanan herbaryum örnekleri takson düzeyinde tanımlanmıştır. Tanımlanan örneklerden 21 adedi endemik, 1 adedi nadir, 9 adedi endemik yada nadir olmayıp farklı IUCN tehlike kategorilerinde olan toplam 31 adet hedef tür teşhis edilmiştir. Ayrıca Herbaryum örneği alınan yörelere, tohum bağlama döneminde yeniden gidilerek 17 örneğe ait tohum örneği toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler İzmir, Endemik, Nadir, Tehlike Kategorisi(IUCN), ex situ ve in-situ

Proje No Proje Adı Türkiye Bitkisel Yerel Çeşit Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi ve

Envanterinin Çıkarılması Projeyi Yürüten Kuruluş

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/İZMİR


TAGEM/BÜGEM

Proje Lideri Dr. Necla TAŞ Proje Yürütücüleri Dr. Gün KIRCALIOĞLU, Kader KURŞUN KIRCI, Umut ÖZER, Selay

DOĞAN, Naif DENİZ, Soner MEŞREFOĞLU, Tefik TAYLAN, Erdinç OĞUR


01.01.2018-31.12.2022


01.01.2017-31.12.2017


2018 2019 2020 2021 2022 Toplam 66500 66100 76500 85100 88800 383000

Yerel çeşit çeşitliliği özellikle ıslah edilmiş çeşitlerin yaygınlaşması, yerel çeşit tohumluk satışının yasak olması nedeniyle giderek azalmaktadır. Ülkemizde yetiştirilen yerel çeşitlere ait tam bir liste mevcut olmayıp, şu an hangilerinin yetiştirildiği ya da tamamen kaybolduğu tam anlamıyla bilinmemektedir. Yerel çeşitlerin bir şekilde kaybolması yöre halkının bu yerel çeşitle ilgili geleneksel bilgilerinin de kaybolmasına yol açacaktır. Bu nedenle ülkemiz yerel çeşit çeşitliliğinin mevcut durumunu ortaya koyma, koruma ve sürdürülebilirlik faaliyetlerin planlanmasında kapsamlı bir envanterin oluşturulması ilk adımdır. Projenin genel amacı ülkemizdeki yerel çeşit envanterinin çıkarılarak Türkiye bitkisel yerel çeşit (YÇ) çeşitliliğinin güncellenmesi; gelecekteki survey ve toplamaların daha verimli yürütülmesi, yerel çeşitlerin sistematik in situ ve ex situ korunmasını ortaya koymak, değişiklikleri izlemek (genetik erozyonun değerlendirilmesi dahil), gıda güvenliğini ve değişen pazar taleplerinin karşılanmasında kullanımlarını artırmak için gerekli temel verilerin sağlanmasıdır. Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM) tarafından tüm bölgeleri kapsayacak şekilde ülkesel bitkisel yerel çeşit envanterinin hazırlanması talep edilmiştir. Bu kapsamda 2017 yılı Araştırma Yürütme Komitesinde (AYK) projenin Güdümlü Proje olmasına karar verilmiştir. Güdümlü proje teklifinin hazırlanması, Güdümlü Proje Yürütme Ekibi (GPYE) ve Güdümlü Proje Yönetim Komitesini (GPYK) belirlemek üzere 05 Aralık 2017 tarihinde Genel Müdürlüğümüz’de ilgili araştırma enstitüleri ve BÜGEM temsilcileri ile proje çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda konu uzmanı araştırıcılara proje tanıtımı ve yerel çeşitlerin tanımlayıcı özellikleri konusunda olmak üzere iki sunum yapılmıştır. Projede yer alacak ürün grubu ve yerel çeşit tanımlayıcı özellikleri ile ilgili karşılıklı fikir alışverişinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler Yerel çeşit, yerel çeşit envanteri, ulusal yerel çeşit yönetim planı, yerel

çeşit genetik kaynakları

Proje No TAGEM/IY/96/17/05/002 Proje Adı Bitki Genetik Kaynaklarının Dokümantasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Uz. Lerzan AYKAS Proje Yürütücüleri Dr. Necla TAŞ, Dr. Neşe ADANACIOĞLU, Dr. Erdinç OĞUR, Dr.

Selay ELDOĞAN, Kader KURŞUNKIRCI, Tekniker Tevfik TAYLAN, Soner MEŞREFOĞLU, Tekniker Tevfik TAYLAN, Laborant Soner MEŞREFOĞLU Tekniker Naif DENİZ


2014-2018 dönemi (Sürekli proje, 5 yıllık dilim,)


2017


377.000 TL 2014: 102.000 2015: 85.000 2016: 70.000 2017: 60.000 2018: 60.000

Proje Özeti: Projenin amacı Türkiye orjinli bitki genetik kaynaklarının (BGK) survey, toplama, üretim/yenileme, muhafaza, karakterizasyon ve değerlendirme çalışmalarına ait bilgilerini, uluslararası standartlara uygun olarak derlenmesi, işlenmesi saklanması, bilgi dökümlerinin yapılması, veri tabanlarının oluşturulması, raporlanması ve kataloglanması Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ve diğer program paketleri yardımıyla veri analizlerinin gerçekleştirilmesidir. BGK konusunda yürütülen çalışmalara ve araştırmalara ilişkin farklı kaynaklardan derlenen ve standart olarak kaydedilip işlenen veri setlerinin, bağlantılı veri tabanı sistemleri ile dokümantasyonu Veri Tabanı Yönetim Sistemi içinde yapılmaktadır. BGK dokümantasyon çalışmaları 1964 yılında başlamış olup, 1979 yılından itibaren projelendirilmiştir. 2017 yılında sürvey ve toplama programları sırasında toplanan ve üretim/yenileme programlarından gelen 1797 adet BGK örneği yıl içerisinde esas kayda alınmıştır. Yurt içi ve yurt dışı kuruluşlara dağıtımı yapılan 947 adet örneğe ait bilgilerin dökümü yapılmıştır. 2017 yılında, muhafazaya alınan ve ilgili formlara işlenen 1797 adet BGK örneğine ait muhafaza bilgileri derlenerek bilgi işlem çalışmaları yürütülmüştür. 2017 yılında dağıtımı yapılan 947 adet örneğin miktar değişiklik verileri ilgili formlara işlenmiştir. Bakanlığımıza bağlı Araştırma Enstitülerinin arazi gen bankalarında muhafaza edilen meyve-bağ genetik kaynakları materyalinin mevcut durumlarının tespiti, oluşturulan Arazi gen bankası veri tabanına aktarılması ve Ulusal Bitki Genetik Kaynakları Merkezi Veri Tabanı ile ilişkilendirilmesi çalışmalarına devam edilmiştir. ECPGR Solanaceae ve Tane Baklagil Genetik Kaynakları Çalışma Grubu çalışmaları kapsamında sorumlusu olduğumuz “Avrupa Capsicum Veri Tabanında” ve “Avrupa Lens Veri Tabanında” güncelleştirme çalışmalarına devam edilmiştir. Anahtar Kelimeler Bitki genetik kaynakları, dokümantasyon, veritabanı, veritabanı yönetim

sistemi, veri yönetimi, Coğrafi Bilgi Sistemi

Proje No TAGEM/17/A07/P09/002 Proje Adı Ulusal Gen Bankası Herbaryumu Revizyonu Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Erdinç OĞUR Proje Yürütücüleri Uz. Lerzan AYKAS, Umut ÖZER, Tefik TAYLAN, Dr. Selay DOĞAN Başlama-Bitiş Tarihleri



01.01.2017-31.12.2017


120.000 TL 2017: 40.000 TL 2018: 30.000 TL 2019: 20.000 TL 2020: 20.000 TL 2021: 10.000 TL

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Doğadan doğru bir şekilde toplanan bitkilerin, önemli özelliklerini kaybetmeksizin kurutulup karton üzerine tespit edilerek muhafaza edilen bitki ya da bitki kısımlarından oluşan koleksiyonlara

herbaryum denir. Herbaryum yapmanın çok farklı amaçları olsa da genel olarak bitkiyi tanımak,

bitkinin varlığını kanıtlamak, bitkiye ulaşılmasının mümkün olmadığı zamanlarda elde hazır materyal bulunmasını sağlamak, bir alanın florasını ortaya koyup tehlike altında olan tür yada populasyonların korunmasını sağlamak olarak ifade edilebilir

Dünya Herbaryum İndeksinde (Index Herbariorum) ‘IZ’ kısa adı ile kodlanan Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) Herbaryumu, ETAE ve diğer enstitülerimizde yürütülen proje çalışmalarında toplanan bitki örneklerinin, uluslararası standartlarda uzun süreli saklandığı bir herbaryumdur. Proje kapsamında, öncelikle IZ herbaryumunda teşhisi yapılmamış olan örneklerin, çeşitli kaynakların kullanılmasıyla bilimsel adı bulunarak teşhisi yapılacaktır. Ayrıca tanımlaması yapılan örnekler fotoğraflanarak, TAGEM dijital herbaryumuna aktarılacaktır.

2017 yılı içerisinde enstitümüz bünyesinde yürütülen projeler kapsamında 300 adet herbaryum örneği toplanmıştır. Herberyum örneklerinin teşhisi yapılmış olup herbaryum kayıtlarına geçilmiştir.

Geçmiş yıllara ait herbaryum örneklerinin revizyon çalışmalarına devam edilmiş olup uluslar arası standartlara uygun olarak 30 cm en ve 42 cm boyda beyaz renkte kartonlar üzerine su bazlı bantlar kullanılarak yapıştırılmıştır.

Projenin en önemli amaçlarından biri olan TAGEM dijital herbaryumuna veri aktarılması gerçekleştirilmiştir. TAGEM dijital herbaryumundaki Ulusal Gen Bankası Herbaryumu kayıt sayısı 5439 örneğe çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler herbaryum, dijital herbaryum, bitki teşhisi

Proje No TAGEM-TA-03-09-01-07 Proje Adı Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş

TARM


TAGEM

Proje Lideri Dr Kürşad Özbek Proje Yürütücüleri Rukiye MURAT DURAN

Nurgül SARI Canan YAĞCI TÜZÜN Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU Dilek İNCEKÖSE BAĞLAN Fatma Ruveyda ALKAN Durmuş DENİZ Bengü KOYUNCU Mine AYDİN


01.01.2014-31.12.2018


01.01.2017 ile 31.12.2017 arası


502.000

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Projenin amacı bitki genetik kaynaklarının toplanması, muhafazası, karakterizasyonu ve araştırma projelerine materyal sağlamaktır. Projenin materyalini Türkiye’ de yetiştirilen tarla bitkileri genetik kaynakları materyali (yerel çeşitler/köy populasyonları, kültür bitkilerinin yabani akrabaları, doğada mevcut diğer yabani türler ve geçit formları) ıslah edilmiş/geliştirilmiş çeşitler ve bazı önemli karakterlere sahip ıslah hatları, yurt dışından introdüksiyon yoluyla yurdumuza getirilen araştırma materyaline ait tohumlar, endemik ve öneme sahip diğer bitki genetik kaynakları ile bunlara ait herbaryum örnekleri oluşturmaktadır. Projenin metodolojisinde, bitki genetik kaynaklarının ex- situ korunmasına yönelik uluslararası standartlar izlenmektedir (FAO 2014). Projenin başlangıç yılından bu yana bitkisel biyoçeşitlilik üzerine birçok çalışma gerçekleştirilmiştir. 1988 yılından beri süre gelen toplama, muhafaza ve karakterizasyon projeleri ile önemli çalışmalara imza atılmıştır. Türkiye Tohum Gen Bankasının hizmete açıldığı 2 Mart 2010’ da muhafaza materyali ortalama 10.000 civarında iken 2017 yılı itibarı ile 64361’e ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler Bitki Genetik Kaynakları, Tohum Gen Bankası

Proje No TAGEM/17/A07/P09/016 Proje Adı Türkiye Tohum Gen Bankası Ulusal DNA Barkodlama Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

TARM


TAGEM

Proje Lideri Dr. Kürşad ÖZBEK Proje Yürütücüleri Ayşe Yıldız, Bengü Koyuncu, Fatma Rüveyda Alkan, Durmuş Deniz,

Fatmagül Maraş Vanlıoğlu, Tuğçe Uslu, Burcu Gündüz Ergün Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017-31.12.2021


01.01.2017-31.12.2017


300.000

Bu projenin amacı, ülkemiz bitki genetik kaynaklarının moleküler düzeyde tanımlanması, bu tanımlama bilgileri esas alınarak kayıt altına alınması, bu yolla bitki genetik kaynaklarının uluslararası kullanımından doğacak yararların paylaşımı sistemine destek vererek, ulusal genetik kaynaklarımız üzerindeki haklarımızın korunmasıdır. Bu amaçla öncelikli olarak endemik türlerden başlanmak üzere örnekleme yapılacak, alınan örnekler TTGB bünyesinde kurulan dna ve doku gen bankasına aktarılacaktır. Söz konusu veriler kurulmakta olan TTGB Ulusal DNA Barkod Veri Tabanında depolanacaktır. Projede Moleküler Tanımlama; DNA İzolasyonu, DNA Konsantrasyonunun Ayarlanması, DNA Kalite Jel Elektroforezi, Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR), Saflaştırma (Pürifikasyon) ve DNA Dizi Analizi şeklinde; Biyoenformatik analizler ise; Dizileme sonrası kalite kontrol, filtreleme, tekrar-dizileme, Çoklu hizalama ile çeşitliliğin gösterilmesi /incelenmesi, Barkod bilgilerinin, var olan kütükle ve taksonomik bilgilerle birleştirilmesi, Uluslararası veri tabanlarında tarama, var olan bilgilerin tespiti ve iyileştirilmesi şeklinde gerçekleşecektir. Proje hedefleri doğrultusunda Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, BATEM, EXPO 2016 Antalya sergi alanından toplamda 244 türden 346 örnek alınarak TTGB doku koleksiyonuna kaydedilmiştir. İleriki yıllarda gerek bakanlığımız gerekse özel sektörün elinde bulunan endemik türlere ilişkin örneklemeler devam edecektir.

Anahtar Kelimeler DNA barkodlama, endemik tür

Proje No - Proje Adı Serik (Antalya) İlçesinde Etnobotanik Araştırmalar Projeyi Yürüten Kuruluş

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Kerem YÜKSEL Proje Yürütücüleri - Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2018-31/12/2020


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2018: 20000 2019: 15000 2020: 5000

Proje Özeti: Çalışma Serik (Antalya) ilçesinde halkın faydalandığı doğal bitkileri belirlemek ve bu bitkilerin kullanım çeşitliliğini ortaya koymak amacıyla yapılacaktır. Bu proje Serik ilçesine bağlı mahallelerde yürütülmeye başlanacak daha sonra başta Girit Türkleri ve Yörükler olmak üzere farklı etnik gruplara ait mahalleler üzerinde yoğunlaşılacaktır. Kaynak kişilerle görüşülecek ve ortaöğretim öğrencilerine anket çalışması uygulanacaktır. Arazi çalışmaları ve kaynak kişi görüşmeleri esnasında fotoğraf ve video çekimleri gerçekleştirilecektir. Toplanan bitkiler kurutularak herbaryum materyali haline getirildikten sonra tür teşhisi gerçekleştirilecektir. Etnobotanik kullanımlar (gıda, halk tıbbı, hayvan yemi, yakacak, vb.) kayıt altına alınacaktır. Akdeniz Bölgesinde yapılmış bir doktora tezi mevcut değildir. Ayrıca Serik ilçesinde yapılmış genel etnobotanik içerikli bir çalışma bulunmaması yapılacak olan proje çalışmasının özgün değerini artırıcı niteliktedir. Yapılacak projenin literatüre ve özellikle gıda, farmakoloji ve ziraat alanlarında yapılacak olan çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler Etnobotanik, Serik, Antalya

Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı

Çatı Proje: Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Alt Proje 1: Meyve Genetik Kaynakları Çalışmaları Alt Proje 2: Kocayemiş (Arbutus spp.) Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Karakterizasyonu (Ege Dilimi) Alt Proje 3: Badem (Prunus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş ETAE


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Erol KÜÇÜK

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Andaç ÇAVDAR Zir. Yük. Müh. Celal ŞAFAK Dr. Mehmet TUTAR Zir. Yük. Müh. Deniz AKSOY Fatih ÇAĞIR Dr. Müge ŞAHİN Zir. Yük. Müh. Salih GÖKKÜR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018


Proje Özeti Anadolu; günümüzde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan meyve türlerinin önemli bir kısmının gen merkezi; bazı meyve türlerinin ise genetik çeşitlilik merkezidir. Meyve genetik kaynaklarındaki çeşitlilik; kültür çeşitlerinin kullanımının yaygınlaşması, yabani ve yerel çeşitlerde aşılama uygulamaları, ormancılık uygulamaları, şehirleşme gibi nedenlerden doları sürekli erozyona maruz kalmaktadır. Bu çeşitliliğin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için, meyve genetik kaynaklarının surveyi, toplaması, yerinde (in situ) ve arazi gen bankalarında (ex situ) muhafaza edilmesi ve değerlendirmesi yönündeki çalışmalar Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde (ETAE) 1964 yılından beri sürdürülmektedir. TAGEM bünyesinde meyve genetik kaynakları konusunda çalışan enstitüler arasında türler bazında muhafazadan birinci, ikinci derecede ve bazı türler için ise, yöresel muhafazadan sorumlu enstitüler belirlenmiş ve koordinasyon oluşturulmuştur. ETAE, erik, vişne, badem, kestane, nar ve ayva türlerinde muhafazadan 1. derecede sorumlu kuruluş; şeftali genetik kaynakları muhafazasında ise 2. dereceden sorumlu kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bu araştırma projesi kapsamında ETAE’nin muhafazasından sorumlu olduğu türlerde, mevcut örneklerin arazi gen bankalarında muhafazası sürdürülmekte; yeni survey, toplama programları gerçekleştirilmektedir. Arazi gen bankasında mevcut olan ve yeni alınan bazı örneklerde de değerlendirme çalışmaları sürdürülmektedir. Proje kapsamında 2017 yılında; • Arazi gen bankasında bulunan mevcut örneklerin muhafazası, bakımı, kültürel işlemleri, • Erik genotiplerinde parsel yenileme faaliyetleri, • Vişne genotipleri için parsel yenileme faaliyetleri; • Ayva genotiplerinde materyalin bir bölümü için parsel yenileme faaliyetleri, • Ayva türünde survey programları • 1 adet Eğitim programı gerçekleştirilmiştir.

Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Kestane (Castanea sativa Mill.) Genetik Kaynaklarının Toplanması,

Muhafazası, Karakterizasyonu Ve Değerlendirmesi Projeyi Yürüten Kuruluş ETAE


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Erol Küçük

Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. Celal ŞAFAK Dr. Andaç ÇAVDAR Zir. Yük. Müh. Deniz AKSOY Dr. Mehmet TUTAR Fatih ÇAGIR Dr. Müge ŞAHİN Zir. Yük. Müh. Salih GÖKKÜR Dr. N. Mükerrem ÇELİKER (BZMAE) Zir. Yük. Müh. Barbaros ÇETİNEL (BZMAE) Dr. Tevfik Turanlı (BZMAE)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018


Proje Özeti Kestane (Castanea sativa Mill.), Akdeniz havzasında yayılım gösteren bir türdür. Kestanenin anavatanı ile ilgili yapılan birçok yayında, bu türün orijin merkezinin Türkiye olduğu ve buradan kültüre alınmış bir tür olarak Avrupa’ya yayıldığı belirtilmektedir. Gen merkezi olduğumuz bu türde, mevcut çeşitlilik gerek ülkemizde gerekse yayıldığı diğer ülkelerde, zaman içerisinde tehlike altına girmiştir. Kestane kanseri (Cryphonectria parasitica (Murr.) Barr.) başta olmak üzere, ormancılık uygulamaları ve aşılamalar bu türün genetik çeşitliliğini etkileyen en önemli tehdit unsurlarıdır. Bu çalışma ile kestane genetik kaynaklarının toplanması, arazi gen bankalarında muhafaza altına alınması, karakterizasyonu, değerlendirme çalışmalarının yapılması ve bu türün genetik çeşitliliğinin korunması amaçlanmaktadır. Projede 2017 yılı çalışmalarında;

Çöğür yetiştiriciliği, muhafaza edilen materyalin ve aşılı fidanların bakım faaliyetleri,

İzmir Orman Bölge Müdürlüğü ile “Kestane Genetik Kaynakları” çalışmalarında kullanılmak amacıyla, Karagöl mevkiinde 5,35 ha büyüklüğünde bir sahanın kullanım protokolü imzalanmıştır. Arazi hazırlık çalışmaları kapsamında diri örtü temizliği, riper ile derin işleme, taş ve kayaların temizliği, arazi muhafaza çiti yapılması çalışmaları,

04-15 Aralık 2017 tarihleri arasında ise bu araziye 500 adet çöğür ve genotiplerden, 200 adet aşılı fidan dikimi gerçekleştirilmiştir.

Proje No: TAGEM/TBAD/B/18/A7/P9/09 Proje Başlığı

Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi-III Alt Projeler:

1. Elma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

2. Armut Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

3. Kiraz Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

4. Şeftali/Nektarin Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

5. Ceviz Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

6. Kestane Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

7. Üzümsü Meyveler Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

8. Kızılcık Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

9. Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

10. Hünnap Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Dr. Adnan DOĞAN

Yardımcı Araştırmacılar Selma ÖZYİĞİT, Dr. M. Emin AKÇAY, Dr. Zeynep ÖZDEMİR EROĞLU, Dr. Nesrin AKTEPE TANGU, Erdal ORMAN, Dr. Mehmet BAŞ, Sevgi POYRAZ ENGİN, Dr. Burhan ERENOĞLU, Ayşe FİDANCI, Emre BİLEN


Projenin Toplam Bütçesi:

95.000 TL 2017: 30.000 TL; 2018: 20.000 TL; 2019: 15.000 TL; 2020: 15.000; 2021: 15.000 TL

Proje Özeti Bitki genetik kaynakları, biyolojik çeşitlilik önemli kaynak niteliğinde olup bir bitki türünün gen havuzundaki kalıtsal bilginin çeşitliliğini ve zenginliğini ön plana çıkarmaktadır. Bu türlerin korunması, geleceğin bitkisel üretiminin güvence altına alınması bakımından oldukça önemlidir. 2017 yılı içerisinde geçen yıl tesis edilen yeni elma ve armut genetik kaynak parsellerinde genotiplere terbiye sistemleri uygulanmıştır. Dönem içerisinde Kiraz ve Ceviz genetik parselinin yenilenmesi amacıyla 2016 Ağustos ayında yapılan aşılamalardan elde edilen fidanların sökümü gerçekleştirilmiştir. Üzümsü meyveler alt projesinde çilek, ahududu, böğürtlen, frenk üzümü türlerinde fenolojik dönemler fotoğraflanmış ve kayıt altına alınmıştır. Kırmızı frenküzümü türünde 1 genotipin tescili için başvuru yapılmıştır. Tüm türlere ait parsellerde gerekli kültürel işlemler gerçekleştirilmiştir. Türkiye, Dünya kestane üretiminde ilk sıralarda yer alan bir ülkedir. Kestanede ilk bilimsel seleksiyon çalışmaları Marmara Bölgesinde 1975 yılında Yalova ABKMAE’de başlatılmıştır. Enstitü kestane genetik kaynakları parselinde muhafaza altında bulunan koleksiyonda zaman içerisinde kestane dal kanseri ve mürekkep hastalığı nedeniyle birçok çeşitte bitki kayıpları söz konusudur. Bu araştırmanın öncelikli amacı, meydana gelen bitki kayıplarını önlemek ve kestane genetik kaynaklar parselinin yenilenmesini sağlamaktır. Ayrıca seleksiyon çalışmaları ile yeni bulunan bazı genotiplerin ve yabancı kaynaklı bazı hibritlerle birlikte toplam 26 genotipin, Yalova koşullarındaki verim ve kalite özelliklerini kıyaslayarak, üreticiye bazı yeni çeşitleri önermek ve yeni genotiplerin tescilini yapmaktır. İlk olarak 2015 yılında bitkisel materyalin temini sağlanan projede, Fransa’da INRA tarafından geliştirilmiş olan hibrit çeşitler: (Marigoule 15, Maraval 74, Bouche de Betizac). Daha önceki seleksiyon çalışmalarında seçilmiş ve önerilmiş çeşitler: (Osmanoğlu, Sarıaşlama, Hacıömer, Mahmutmolla, Alimolla, Dursun Kestanesi, Sarı Kestane, Aşı Kestane (Gavur Aşı), Kara Mehmet, Firdola, Hacı İbiş, Seyrekdiken) Marmara Bölgesinde ilk kez denemesi yapılacak yerel çeşit ve genotiplerden: Öküzgözü, Kadir Hoca, Kızılcık, Derekızık. Karadeniz Bölgesinden selekte edilen çeşitler: (Erfelek, Ersinop, Ünal, Serdar). ve Ege Bölgesinden selekte edilen çeşitlerden : (Nazilli 2-5, Nazilli 7-3, Nazilli 23-1). 2016 yılı sonbaharında yukarıda belirtilen kestane çeşit ve genotiplerinden 7x7 m dikim mesafeleri ile 3tekerrürlü ve her tekerrürde 3 fidan olacak şekilde kapama kestane bahçesi kurulmuştur. Kestane plantasyonunda gerekli teknik ve kültürel işlemler düzenli yapılarak dönemsel olarak morfolojik gözlem ve analizlerle proje yürütülmektedir.

Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.

Proje Başlığı

Bazı Kestane Çeşit ve Genotiplerinin Yalova Koşullarında Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Yalova ABKMAE


Tagem, Uludağ Üniversitesi

Proje Yürütücüsü Erdal ORMAN

Yardımcı Araştırmacılar Özlem UTKU, Cevriye MERT


Projenin Toplam Bütçesi: 2014:8.000.TL 2015:3000.TL 2016:3000.TL2017:3000 ..TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Türkiye, Dünya kestane üretiminde ilk sıralarda yer alan bir ülkedir. Kestanede ilk bilimsel seleksiyon çalışmaları Marmara Bölgesinde 1975 yılında Yalova ABKMAE’de başlatılmıştır. Enstitü kestane genetik kaynakları parselinde muhafaza altında bulunan koleksiyonda zaman içerisinde kestane dal kanseri ve mürekkep hastalığı nedeniyle birçok çeşitte bitki kayıpları söz konusudur. Bu araştırmanın öncelikli amacı, meydana gelen bitki kayıplarını önlemek ve kestane genetik kaynaklar parselinin yenilenmesini sağlamaktır. Ayrıca seleksiyon çalışmaları ile yeni bulunan bazı genotiplerin ve yabancı kaynaklı bazı hibritlerle birlikte toplam 26 genotipin, Yalova koşullarındaki verim ve kalite özelliklerini kıyaslayarak, üreticiye bazı yeni çeşitleri önermek ve yeni genotiplerin tescilini yapmaktır. İlk olarak 2015 yılında bitkisel materyalin temini sağlanan projede, Fransa’da INRA tarafından geliştirilmiş olan hibrit çeşitler: (Marigoule 15, Maraval 74, Bouche de Betizac). Daha önceki seleksiyon çalışmalarında seçilmiş ve önerilmiş çeşitler: (Osmanoğlu, Sarıaşlama, Hacıömer, Mahmutmolla, Alimolla, Dursun Kestanesi, Sarı Kestane, Aşı Kestane (Gavur Aşı), Kara Mehmet, Firdola, Hacı İbiş, Seyrekdiken) Marmara Bölgesinde ilk kez denemesi yapılacak yerel çeşit ve genotiplerden: Öküzgözü, Kadir Hoca, Kızılcık, Derekızık. Karadeniz Bölgesinden selekte edilen çeşitler: (Erfelek, Ersinop, Ünal, Serdar). ve Ege Bölgesinden selekte edilen çeşitlerden : (Nazilli 2-5, Nazilli 7-3, Nazilli 23-1). 2016 yılı sonbaharında yukarıda belirtilen kestane çeşit ve genotiplerinden 7x7 m dikim mesafeleri ile 3tekerrürlü ve her tekerrürde 3 fidan olacak şekilde kapama kestane bahçesi kurulmuştur. Kestane plantasyonunda gerekli teknik ve kültürel işlemler düzenli yapılarak dönemsel olarak morfolojik gözlem ve analizlerle proje yürütülmektedir.

Proje No TAGEM/TA/08/06/01/012 Proje Adı Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası ve

Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş

Zeytincilik Araştırma Enstitüsü


Proje Lideri Hülya KAYA Proje Yürütücüleri Filiz SEFER, Mehmet HAKAN, Nurengin METE, Öznur ÇETİN, Uğur

GÜLOĞLU, Nurcan ULUÇAY, Melek VERAL, Hande Yılmaz DÜZYAMAN, Halil KÖKTÜRK, Kenan ALTAN


01.01.2014-31.12.2018


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2014: 41.500 TL 2015:16500 TL 2016:16500 TL2017:16500 TL 2018:11000 TL

Proje Özeti: Zeytinin anavatanı Akdeniz Havzası’nın doğusu olduğu bilinmektedir. Buradan yayılım gösteren zeytin ağacı günümüzde bütün Akdeniz Havzasında yetiştirilmektedir. Dünya üzerinde 2000 den fazla zeytin çeşidi olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye zeytin gen merkezi olması nedeniyle genetik çeşitliliği ile oldukça yüksek bir potansiyele sahiptir. Diğer zeytinci ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de botanik tanımlaması yapılmamış, agronomik ve teknolojik özellikleri yeterince bilinmeyen çok sayıda zeytin tipi bulunmaktadır. Ülkemizde zeytin genetik kaynakları ile ilgili ilk çalışmalar 1968 yılında başlanılmıştır. Tüm zeytinci bölgeler taranarak çeşitler toplanıp Enstitüye getirilmiş ve 1980 yılından itibaren tiplerde tanımlama çalışmaları tamamlanmıştır. Morfolojik tanımlaması yapılan çeşitler tescil edilmiştir. Daha sonra 2009 yılından itibaren tekrar survey çalışmalarına başlanmış ve toplama çalışmaları devam etmektedir. Zeytin arazi gen bankasında 91 çeşit, 37 tip ve 33 yabancı çeşit bulunmaktadır. Bu çalışma ile İzmir ili Kemalpaşa ilçesinde bulunan Zeytin Arazi Gen Bankası’nın muhafazası gerçekleştirilmekte, surveyler ile yeni tipler toplanmakta ve Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Bornova kampüsüne arazi gen bankasının dublikasyonu oluşturulmuştur. Getirilen tiplerde tanımlama çalışmalarına başlanılmıştır. Ayrıca toplanan tiplerden Çanakkale orjinli “Hanım Parmağı” isimli zeytin çeşidi tescil ettirilerek resmi kimlik kazanması sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler Zeytin, Arazi Gen Bankası, Karakterizasyon


Çatı Proje:Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt proje:1- Keçiboynuzu 2- Badem 3- Avokado 4- Yenidünya 5-Pikan cevizi



Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi.

Proje Lideri Osman KAVAK (Keçiboynuzu) Dr.Güçer KAFA (Avakado) M.Erdem KİRAZ (Yenidünya) Mustafa BİRCAN( Badem, Pikan cevizi)

Proje Yürütücüleri Mustafa ÜNLÜ, Dr.Davut KELEŞ, Filiz BAYSAL, Dr.Ajlan YILMAZ, Übeyit SEDAY, Onur UYSAL, Dr.Sefa POLATÖZ, Süleyman BAYRAM, Deniz SANAL, Halil GÜR, Bülent İŞÇİMEN, Nesrin KARATAŞ, Seyla TEPE, Mehmet ÖZDEMİR, Doç. Dr. Aydın UZUN, Prof.Dr. Aytekin POLAT, Doç Dr. Bilge YILDIRIM YILMAZ, Prof.Dr.Turgut YEŞİLOĞLU


Projenin Toplam Bütçesi: 2014:3.000 TL 2015: 5.000 TL 2016:15.000 TL 2017:6.000 TL 2018:6.000 TL (Bu rakamlar pikan için)

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) 1- Keçiboynuzu: 2017 yılında surveyle tespit edilen genotiplerden aşı kalemleri alınarak çöğürler

aşılanmıştır. Aşılı fidanlar ilkbaharda araziye aktarılacaktır. Daha önce gözden kaçan bazı bölgelerden 56 tipten DNA örnekleri alınarak moleküler karakterizasyona devam edilmiş ve önceki tespit edilen tiplerden meyve örnekleri alınarak pomolojik analizleri yapılmıştır.

2- Badem: 2016 yılında aşılanan fidanlar 2018 yılı ilkbaharında araziye tesadüf blokları deneme desenine göre 3 yinelemeli olarak dikilecektir. Eksik genotiplerin de aşılama çalışmaları 2018 yılı sonbaharında yapılacaktır.

3- Avokado: BATEM bünyesinde mevcut bulunan Avokado Genetik kaynaklarında yer alan 49 avokado çeşidi çoğaltılmış ve muhafaza parselinin tesisi için hazır hale getirilmiştir. Ayrıca moleküler tanımlama çalışmaları yapılmış ve bu amaçla SRAP marker sistemi kullanılmıştır.

4- Yenidünya: 2017 yılı Nisan ayında aşılamaları tamamlanan fidanların bakım işlemleri yürütülmüştür. 2018 yılı ilkbaharında fidanlar araziye aktarılacaktır.

5- Pikan cevizi: 2017 yılı nisan ayında aşılanan genotipler, 2018 yılı ilkbaharında araziye tesadüf blokları deneme desenine göre 3 yinelemeli olarak dikilecektir.

Proje No TAGEM /17/A07/P09/001 Proje Adı “Mersin İlinde Doğal Yayılış Gösteren Stachys L. ve Salvıa L.

Cinslerine Bağlı Bazı Türlerin Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması”


Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü


Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü

Proje Lideri Tijen BAHAR Proje Yürütücüleri Ayşen ULUN, M. Murat HOCAGİL Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017-31/12/2019


2017


2017:10000 – 2018:8000 – 2019:8000

Proje Özeti: Bu çalışma ile Mersin ilinde doğal yayılış gösteren Stachys L. ve Salvıa L. cinslerine

bağlı bazı türlerin, doğal yayılış alanlarındaki mevcut durumunun belirlenmesi, kullanım olanaklarının araştırılması ve kültüre alma çalışmalarının yapılması amaçlanmıştır. Seçilen 8 materyalin mevcut durumunun tespiti yapılacak, alanda lokasyonları belirlenip, tohum alınabilen ve toplanabilen tohumları, gen bankalarında muhafaza edilecektir. Çimlendirme ve köklendirme çalışmalarıyla da kurum arazisinde muhafaza altına alınmaya çalışılacaktır.

2017 yılında literatür taramaları ve 500-1500 m rakımları arasındaki bölgede survey çalışmaları yapılmıştır. Arazi survey çalışmalarında toplanan türlerin yetişme ortamı özelliklerini ortaya koymak amacıyla, yöneyi; kuru veya ıslak alanda, güneşli/gölgeli alanda bulunma, ağaç altı, çalılık ya da çayır alanlarda bulunma durumları, grup yada tek olma, gibi veriler kayıt altına alınmıştır. Alanda doğal olarak yetişen bitki türleri teşhis için; örnek alma ve fotoğraf çekme yoluyla örneklenmiştir. Örnekler, bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde ve teşhise yardımcı kısımlarını (yaprak, gövde, kök vb) içerecek şekilde alınmıştır. Nisan,Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında arazi çalışmalarında toplanarak, deneme alanına getirilen bitkiler saksılanmış fakat yüksek sıcaklıklar nedeniyle çoğunluğu yaşatılamamıştır. Toplanan verilerle tür teşhis çalışmaları devam etmektedir. Ancak projede çalışılan türlerin hem endemik olması, hem bazı türlerin risk durumlarının yüksek olması, hem de tohum bağlamaması ve son yıllarda artan iklim değişikliğine bağlı olarak bitkilerin vejetasyon dönemlerinin farklılaşması bitki toplama ve tür teşhis çalışmalarını etkilemektedir. Bu nedenle bir sonraki vejetasyon döneminde yıl boyunca arazi survey çalışmaları planlanmıştır.

Anahtar Kelimeler Salvia, Stachys.

Proje No

Proje Başlığı Çatı Proje:Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- Malatya

İşbirliği Yapılan Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu

Proje Yürütücüsü Kayısı:Nedim GÜLTEKİN Dut: Duygu ÖZELÇİ Kızılcık: Tahir MACİT Alıç: Makbule YANAR İğde: Makbule YANAR


Yusuf BAYINDIR, Cemil ERNİM, Makbule YANAR, İsmail BİRGİN, Yılmaz UĞUR, Sibel KILIÇARSLAN, Erdoğan ÇÖÇEN, Tahir MACİT Remzi KOKARGÜL, Kadir ÖZTÜRK, Prof. Dr.Tuncer TAŞKIN, Prof. Dr. Ali DÖNMEZ, Prof. Dr. Sezai ERÇİŞLİ

Başlama- Bitiş Tarihleri Devamlı

Proje Bütçesi

Proje Özeti: Kayısı Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: Proje kapsamında 2017 yılında pomolojik analizler yapılmış ve kayıt altına alınmıştır. Genotiplerin meyve ağırlığı 11.56 ile 73.5 g, SÇKM % 6.9 ile 25.8, asitlik % 0.16 ile 2.82 ve pH 2.07 ile 5.4 arasında bulunmuştur. Hasat tarihleri 2 Haziran ile 14 Eylül arasındadır. Gen kaynakları materyallerinin Akçadağ kampüsüne taşınması maksadıyla fidan üretimi yapılmıştır. Yıllık bakım ve kültürel uygulamalar düzenli olarak yapılmıştır. 2018 yılında bazı genotiplerin fenolojik gözlemleri ve pomolojik ölçümleri yapılacak, duplikasyon parselinde eksik olan genotipler tamamlanacak, sürvey çalışmalarına devam edilecek, yıllık bakım işleri düzenli bir şekilde yapılacaktır. Kızılcık Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: 2017 yılı içerisinde, Kızılcık Genetik Kaynakları parselinin bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yerine getirilmiştir. Genetik kaynaklar parselinde yer alan genotipler de kimyasal, morfolojik ve fenolojik gözlem ve analizler yapılmıştır. Ayrıca genotipler de moleküler karakterizasyon çalışmalarına da başlanmıştır. Akçadağ kampüsün de kurulacak dublikasyon parseli için aşı ile çoğaltma çalışmaları devam etmektedir. Dut Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: Dut Genetik Parselinin yıllık bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yapılmıştır. Gümüşhane, Tunceli ve Kayseri İllerinde survey çalışmaları yapılmıştır. Gümüşhane İlinden 1, Tuncelin İlinden 1, Kayseri İlinden 3 genotip tespit edilmiştir. Tespit edilen genotiplerde işaretleme yapılarak kayıtları alınmış ve 2016 yılı içerisinde aşı ile çoğaltılarak genetik kaynaklar parseline dahil edilmiştir. Ulukale ve Ayaş genotiplerimizin tescil süresi tamamlanarak Milli Çeşitl Listesi’nde yayınlanmıştır. Dört genotipimizin ise tescil süreci devam etmektedir. Akçadağ’a kurulacak dublikasyon parseli için eksik genotiplerin tamamlanması çalışmalarına devam edilmiştir. Alıç Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: 2017 yılı içerisinde Alıç Genetik Parselinin yıllık bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yapılmıştır. Gümüşhane ve Giresun illerinde daha önceki yıllarda tespit edilen ve aşıları tutmayan genotiplerde aşı kalemleri alınarak çoğaltma çalışmaları yapılmıştır. Meyve döneminde (Ekim), Kastamonu illinde survey çalışmaları yapılıp, 6 genotip belirlenmiştir. Belirlenen genotiplerde pomolojik, kimyasal, fenolojik ve morfolojik gözlem – analizler yapılıp, tür tespitleri için herbaryum çalışmalarına başlanmıştır. İğde Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi: 2016 yıllında çalışmaları başlayan proje kapsamında, daha önce belirlenen 10 genotipten haziran ayı içerisinde yeşil çelik alınarak köklendirme çalışmaları yapılmıştır. Çoğaltılan çelikler 2018 yılı içerisinde iğde genetik kaynakları muhafaza parseline aktarılacaktır. Yine proje kapsamında Malatya illinde (Arguvan, Yazıhan, Akçadağ, Hekimhan) survey çalışmaları yapılıp 11 genotip belirlenmiştir. Belirlenen genotiplerin bilgileri kayıt altına alınıp, meyve örnekleri alınmıştır. Alınan meyve örneklerinde morfolojik, pomolojik, kimyasal analizler yapılmıştır. Ve 2018 yılı içerisinde genotiplerin çelik ile çoğaltma çalışmaları yapılacaktır.

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/002 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Amygdalus arabica Olivier’in

Toplanması, Karakterizasyonu ve Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş

Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Proje Lideri Ertuğrul İLİKÇİOĞLU Proje Yürütücüleri Mehmet Fatih BATMAZ, Mehmet UZUN, Ahmet ŞAHAN

Yrd. Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2019


01.01.2017 – 31.12.2017


2016: 7.796 TL 2017: 6.500 TL 2018: 6.500 TL 2019: 5.500 TL

Proje Özeti: Ülkemizdeki doğal kaynakların önemi her geçen gün daha iyi anlaşılmakta, doğal kaynakların

kaybolmaması için yapılan çalışmalar artmaktadır. Güneydoğu Anadolu’nun birçok ilinde görülen Amygdalus arabica Oliv. (Arap bademi) badem

türü hakkında ülkemizde yapılan çalışmalar çok azdır. Proje çalışmaları çerçevesinde Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki iller taranacak, A. arabica’nın

yetiştiği yerler belirlenecek, değişik tiplerin UPOV kriterlerine göre tanımlaması yapılacaktır. Farklı özellikteki tipler Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Genetik Kaynaklar parselinde koruma altına alınacaktır.

Proje sonucunda, bu meyve türünün tanımlanması, dağılımlarının saptanması, bazı fizyolojik özelliklerinin belirlenmesi ve Ex situ korumaya alınması ile doğal kaynaklarımızdan birinin kaybolması önlenecek, proje çıktıları bundan sonra yapılacak çalışmalara veri tabanı olacaktır.

2017 yılı içerisinde Arap bademi tiplerinin yerlerinin belirlenmesi amacıyla Gaziantep, Kilis, Adıyaman illerinin tamamı, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa illerinin bir kısmı taranarak 55 yeni genotip işaretlenmiştir. Belirlenen bu genotiplerin yerleri, koordinatları, bulunduğu yükseklikler ve bazı özellikleri kayıt altına alınmıştır.

2018 yılında Kahramanmaraş ve Şanlıurfa illerinde sörvey çalışmalarına devam edilecek belirlenen tiplerin fenolojik, morfolojik ve pomolojik ölçüm ve değerlendirmeleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Proje No TAGEM/TA/10/06/01/01 Proje Adı İncir (Ficus carica) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme

Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

İncir Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Proje Lideri Arzu AYAR Proje Yürütücüleri Mesut ÖZEN, Aytekin BELGE, Selim ARPACI,

M.Ali KARGICAK Başlama-Bitiş Tarihleri

2015-2018


01.01.2017- 31.12.2017


68,000TL (13,000-13,000-13,000-16,000-13,000)

Proje Özeti: İncir dişi genetik kaynakları bahçesi; 1975-1979 yılları arasında Anadolu’da; Karadeniz, Marmara, İç Anadolu, Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Geçit Kuşağı Bölgelerinden yapılan survey ve seleksiyon çalışmaları sonucunda; Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Müdürlüğünden 23 (2004), GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma Eğitim Merkezi Müdürlüğünden Diyarbakır yöresinde yapılan survey çalışmaları sonucunda 2 tipin (2009) fidanları Müdürlüğümüz koleksiyon bahçesine dikilerek toplam 273 çeşit ve tiple tesis edilmiştir. Diyarbakır yöresinden getirilen 9 tip genetik kaynaklarına dahil edilmiştir (2011). Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından selekte edilen Bursa Siyahı’nın 8 tipinin çelikleri Müdürlüğümüz araştırma parsellerine dikilmiştir (2009). Erkek incir genetik kaynakları parseli oluşturulmaya1960’lı yıllarda başlanmış, 2013 yılında, Havran’da (8 tip), Bayındır’da (3 tip) yapılan surveyler ile koleksiyona yeni çeşit/tipler dahil edilerek 58 tip genetik kaynakları parselinde tesis edilmiştir. 2017 yılında Mustafa Kemal Üniversitesinden getirilen 12 adet yerel çeşit/ tip eklenerek 70 çeşit/ tipte ulaşılmıştır. Bu parselde 58 tozlayıcının morfolojik ve pomolojik özellikleri belirlenmiştir (2016). Projede, incir genetik kaynakların koruma altına alınması, zenginleştirilip, sürdürülebilirliğinin sağlanması, getirilen çeşit ve tiplerin bölgesel değerlendirilmesi sağlanacak ve bu çalışmalara devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler İncir, seleksiyon, Ficus carica, incir yetiştiriciliği

Proje No: TAGEM/17/A07/P09/012 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik kaynakları Araştırma

Projesi Alt Proje 1: Güneydoğu Anadolu Bölgesi İncir (Ficus carica L.) Genetik kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi Alt Proje 2 : Güneydoğu Anadolu Bölgesi Badem (Amygdalus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Gap Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü-DİYARBAKIR

Projeyi destekleyen Kuruluş İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-AYDIN Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-İZMİR Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü-DİYARBAKIR

Proje Yürütücüsü Mehmet ÇİÇEK Yardımcı Araştırmacılar Murat KAYA, Kenan ÇELİK, Arzu AYAR, Dr. Erol KÜÇÜK, Yrd.

Doç. Dr. Zafer AKTÜRK Başlama ve Bitiş Tarihleri 2017-2021 Projenin Toplam Bütçesi 41.000 TL Proje Özeti Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Doğal koşullarda yetişen incir tiplerinden umutlu görülenleri seçmek ve bunlarla yapılacak çoğaltma, bu araştırmanın en önemli gerekçelerinden birini oluşturmaktadır. 2017 yılında daha önce Kurumumuz (GAPUTAEM) meyve genetik kaynakları arazi parsellerine dikilen 9 farklı incir tipinden (02-TT-30, 21-05-026, 21-05-027, 47-02-010, 56-KU-13, 63-07-135, 72-HA-20, 73-CZ-8, 79-PLT-60) ve 21 farklı badem tipinden (02-BSN-15, 02-BSN-18, 02-TT-20, 02-BSN-40, 02-BSN-41, 21-EG-152, 21-KH-114, 21-DC-429, 27-OĞ-53, 27-OĞ-54, 47-MNS-21, 47-MM-22, 47-MM-41, 47-MB-96, 56-KU-12, 56-AY-15, 56-AY-16, 56-KU-17, 63-HBV-52, 73-Sİ-11, 79-PO-65) meyve örnekleri alınmıştır. Bunların bazı önemli meyve özellikleri incelenmiştir.

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/007 Proje Adı Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu

ve Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Erzincan


TAGEM

Proje Lideri Hüseyin VURGUN Proje Yürütücüleri H.Murat ÜNLÜ, İsmail ESMEK, Prof.Dr. Rafet ASLANTAŞ, Dr.Salih

KESKİN, Zakine KADIOĞLU, Tevhit GEÇİM, Birol KARADOĞAN, Mürüvvet PAMİR, Özkan BOZBEK, Selahattin ALBAYRAK


2016-2020


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2016: 30.000 2017: 20.000 2018: 15.000 2019: 15.000 2020: 15.000

Proje Özeti

Doğu Anadolu Bölgesi’nde yayılış gösteren ılıman iklim meyve türleri, geçit formları, yöresel veya gelişmiş çeşitlerin sürveyi, toplanması, muhafazası, değerlendirilmesi, üretimi, bilgilerin işlenmesi ve gerektiğinde bu bilgilerin araştırıcılara sunulması amacıyla proje çalışmalarına, 1994 yılında başlanılmış ve projeye ait 1998, 2004, 2010 ve 2015 yıllarında olmak üzere dört adet ara sonuç raporu sunulmuştur. Projenin başlangıcından bugüne kadar yapılan sürvey çalışmaları sonucu, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Gümüşhane, Artvin, Van, Bitlis illerinde yayılış gösteren 137 armut, 117 elma, 43 dut, 38 erik, 27 kiraz, 12 kuşburnu, 12 badem, 10 kayısı, 9 ayva, 4 şeftali, 1 vişne genotip’inden Kuruluş (Bahçeliköy Beldesi) arazisinde her genotipten 3 ağaç olacak şekilde koleksiyon bahçelerine aktarılmıştır.

Ardahan, Sivas ve Erzurum il, ilçe köylerinde 2017 yılı sürvey programında 25 elma, 7 armut, 3 erik, 1 şeftali, 2 vişne, 5 dut, 10 ayva ve 1 badem genotipinden aşı kalemi getirilerek aşılama çalışması yapılmıştır.

Yapılan sürvey çalışmaları sonucu tespit edilen genotiplerden üretim materyalleri alınarak, aşılama çalışmaları tamamlandıktan sonra, dut 6x6 m, elma, armut, kiraz, kayısı, şeftali, erik, ayva, vişne 5x4m, kuşburnu 2x2 mesafe ile her tipten 3 fidan, kuşburnu 5 fidan olacak şekilde koleksiyon bahçelerine aktarılmaktadır.

Anahtar Kelimeler Genetik-Kaynak, Meyve, Doğu-Anadolu, Ex-situ-Muhafaza

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/016 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

1. Alt proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Elma Genetik Kaynakları Araştırmaları 2. Alt Proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Armut Genetik Kaynakları Araştırmaları 3. Alt Proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Kiraz ve Mahlep Genetik Kaynakları Araştırmaları 4. Alt Proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Erik Genetik Kaynakları Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İ. Kürşat ÖZYURT Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Duran KILIÇ Z. Selcen ÖZMEN Dr. Aslı YILMAZ Mualla AYDIN

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12.2020 Proje Bütçesi 2016: 16.000 TL 2017: 16.000 TL 2018: 16.000 TL

2019: 16.000 TL 2020: 16.000 TL

Proje Özeti

Bu proje kapsamında 2017 yılı içerisinde 4 alt proje yürütülmüştür. Survey, tespit, muhafaza bahçelerine aktarma ve karekterizasyon çalışmaları alt projeler bazında aşağıda sunulmuştur.

1. Alt Proje: Elma Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Bu alt proje kapsamında 2017 yılı içerisinde yapılan survey çalışmaları sonucunda, 1 elma tipi tespit edilmiş ve

muhafaza bahçelerine aktarılmak için aşılanmıştır. 2016 yılında aşılanan fidanlar sökülerek tasnifleri yapılmış ve muhafaza bahçesine dikilmiştir.

2. Alt Proje: Armut Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Bu alt proje kapsamında yapılan survey çalışmaları sonucunda 2017 yılı içerisinde 1 armut tipi tespit edilmiş ve

muhafaza bahçelerine aktarılmak için aşılanmıştır. 2016 yılında aşılanan fidanlar sökülerek tasnifleri yapılmış ve muhafaza bahçesine dikilmiştir.

3. Alt Proje: Kiraz ve Mahlep Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Bu alt proje kapsamında 2017 yılı içerisinde survey çalışmalarına çıkılmış, 2 mahlep tipi tespit edilmiş ve

aşılanmıştır. Ayrıca meyve örneği alınabilen 4 kiraz tipinin karekterizasyonu UPOV kriterlerine göre yapılmıştır. 2016 yılında aşılanan fidanlar sökülerek tasnifleri yapılmış ve muhafaza bahçesine dikilmiştir.

4. Alt Proje: Erik Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Bu alt proje kapsamında 2017 yılı içerisinde survey çalışmalarına çıkılmış, 4 erik tipi tespit edilmiş ve tamamı muhafaza bahçelerine aktarılmak için aşılanmıştır. 2016 yılında aşılanan fidanlar sökülerek tasnifleri yapılmış ve muhafaza bahçesine dikilmiştir. Ayrıca meyve örneği alınabilen 7 erik tipinin karekterizasyonu UPOV kriterlerine göre yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Meyve Genetik Kaynakları, Toplama ve Muhafaza, Karekterizasyon, Tokat-Amasya

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A01/P01/002

Proje Başlığı

Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. İdris MACİT

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nilüfer AKSU USLU, Erol AYDIN, Ercan ER, , Prof.Dr. Leyla DEMİRSOY, Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY, Prof.Dr. Ümit SERDAR, Selda BALIK, Dr. Burhan ERENOĞLU, Erol KÜÇÜK



01/01/2017 - 31/12/2017

Projenin Toplam Bütçesi: 2017: 29 000 TL 2018: 29 000 TL 2019: 27 000 TL 2020: 27 000 TL 2021: 26 000 TL

Proje Özeti Devamlı bir çalışma olan projenin I. Dilimi 2008-2012 yılları arasında ve II. Dilimi 2013-2016 yılları

arasında yapılmıştır. Proje 7 alt projeden oluşmaktadır. Bunlar Trabzon hurması, Kocayemiş, Kiraz-Vişne, Elma, Kestane, Anaç özellikli Kiraz, Vişne ve Mahlep ile Karayemiş türlerine ait alt projelerdir. Bunlardan Trabzon hurması ve kocayemiş, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün 1. derecede sorumlu olduğu projelerdir. Kiraz-vişne tip ve anaçlık kiraz, vişne ve mahlep, elma ile kestane projesi bölgesel olarak yürütülmektedir. Karayemiş, Fındık Araştırma Enstitüsü'nün 1. derecede sorumlu olduğu, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazi gen bankasında yedek parseli bulunan alt projedir.

Bu çalışma ile Karadeniz Bölgesi florasında var olan meyve türlerine ait farklı tiplerin belirlenmesinin yanı sıra ülkesel düzeyde de çalışmalar hedeflenmiştir. Bununla birlikte belirlenen materyalin çoğaltılarak arazi gen bankasında muhafaza altına alınması ve karakterizasyonlarının yapılması amaçlanmıştır.

Meyve genetik kaynakları üzerinde yapılan bu çalışmalar sonucunda, muhafaza edilen özellikleri belirlenmiş materyaller değişik özellikler bakımından ıslah çalışmalarında kullanılabilecektir.

2017 yılında; 37 adet elma, 53 elma, 86 Trabzon hurması, 75 karayemiş, 21 kocayemiş ve 80 kiraz, 27 mahlep, 26 vişne olmak üzere toplam 441 adet çeşit/genotipin Enstitü arazisinde ‘Meyve Genetik Kaynaklar Parseli’nde muhafazası devam etmiştir. 2017 yılında tüm türlerde fenolojik gözlemlerin alınmıştır. Kestane fidanlarında çoğaltım işlemine devam edilmiştir. Diğer türlerden de aşılanıp da tutmayan eksik tip ve çeşitlerin çoğaltımı yapılmıştır. Trabzon hurması, kiraz, anaçlık kiraz-vişne-mahlepte yeni kurulan genetik kaynaklar parsellerinde kültürel bakım işlemleri devam etmiştir. Kirazda karakterizasyon çalışmasının büyük bir bölümü tamamlanmıştır. Kocayemişte çoğaltım çalışmaları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler; kiraz, Vişne, Mahlep, Karayemiş, Kestane

Proje No:

Proje Başlığı Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje: Fındık Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma Enstitüsü


TAGEM

Proje Lideri Hüseyin İrfan BALIK

Proje Yürütücüleri Selda KAYALAK BALIK, Prof. Dr. Salih KAFKAS


Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 5.000 TL 2015: 8.000 TL 2016: 9.000 TL

2017: 10.000 TL 2018: 12.000

Proje Özeti: Yurdumuz fındığın anavatanı olması özelliğiyle oldukça zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bununla beraber, son yıllarda yalnızca ticari değeri olan çeşitlere yönelme, hızlı kentleşme, doğal afetler ve daha birçok farklı nedenlerle çok zengin olan fındık genetik kaynağı varlığımız hızla erozyona uğramaktadır. Bu nedenle, ülkemizde yayılış gösteren yöresel veya gelişmiş çeşitlerin ve yabani tip veya formların surveyi, toplanması, muhafazası ve değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Fındık Araştırma Enstitüsü’nde fındık genetik kaynakları ile ilgili çalışmalar 1969 yılında başlamıştır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucu tespit edilen, farklı özelliklere sahip fındık genotiplerinden 430 tanesi Fındık Araştırma Enstitüsü Arazi Gen Bankasında muhafaza edilmektedir.

2017 yılında Ordu ili İkizce, Ünye, Çaybaşı, Fatsa, Ulubey, Gürgentepe, Gölköy, Aybastı ve Kabataş ilçeleri ile Giresun ili Tirebolu ve Espiye ilçelerinde survey yapılmıştır. Çalışmalar sonucunda tespit edilen Ordu ilinde 7, Giresun ilinde ise 2 genotipten incelenmek üzere meyve örnekleri ve çoğaltmak üzere de dip sürgünleri alınmıştır.

Geçmiş yıllarda yapılan surveyler sonucunda tespit edilen genotiplere ait fidanlar araziye aktarılmıştır. Bu amaçla FAE arazisinde yaklaşık 2 da’lık üretim parseli sökülerek, 3x4 m mesafelerle fidanların dikimi gerçekleştirilmiştir.

Arazi gen bankasının KTAE’de (Samsun) dublikasyonunun oluşturulması amacıyla çalışmalara başlanmış ve 369 genotip Samsun lokasyonuna taşınmıştır.

Arazi gen bankasında muhafaza edilen genotiplerle ilgili güncel envanter bilgileri koordinatör kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne gönderilmiştir.

2018 yılında Artvin ilinde surveye çıkılacak ve sonuç raporu hazırlanacaktır.

Proje No Proje Adı Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje: Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Selda KAYALAK BALIK Proje Yürütücüleri Hüseyin İrfan BALIK, Çiğdem KÖSE, Özlem BOZTEPE, Tuğba

ER, Dr. İdris MACİT Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 12.200TL 2015: 12.200 TL 2016: 12.200 TL

2017: 12.200 TL 2018: 12.700 TL Proje Özeti: Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi ile ‘Karadeniz Bölgesi Karayemiş Seleksiyonu’ projesi sonucu elde edilen 78 karayemiş tipinin uzun yıllar muhafazası amaçlanmaktadır. Seleksiyon çalışmasıyla Karadeniz Bölgesi taranarak Artvin’den 3, Rize’den 6, Trabzon’dan 14, Giresun’dan 13, Ordu’dan 23, Samsun’dan 7, Bolu’dan 8 ve Sakarya’dan 4 farklı tip olmak üzere 78 karayemiş bitkisi belirlenmiştir. Belirlenen bu bitkilerden çelikler alınarak sera ortamında köklendirilmiştir. Elde edilen bitkilerden her tipten 3’er adet olmak üzere Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (Giresun) ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun) bahçelerinde olmak üzere 2000 yılında farklı iki ekoloji de seleksiyon parselleri kurulmuştur. Bu proje ile Giresun ve Samsun’daki seleksiyon parsellerindeki bitkilerin korunması düşünülerek gelecek yıllarda Karayemiş konusunda yapılacak çalışmalara materyal olarak sunulması amaçlanmaktadır. Bu proje ile ülkemizde belirlenen farklı Karayemiş tipleri ve elde edilen yabancı çeşitler oluşturulan arazi gen bankalarında genetik kaynak olarak muhafaza altına alınmış olacaktır. Böylece ileride yapılacak olan ıslah çalışmaları başta olmak üzere çeşitli araştırmalar için de tanımlanmış kaynak materyal temin edilmiş olacaktır. Karayemişin ülkemizde ve dünyada yeni tanınan bir meyve türü olduğu düşünülürse bu projenin önemi daha iyi anlaşılacaktır. Proje ile tehdit altındaki doğal kaynaklarımızın korunması ve muhafazası sağlanacaktır. Proje sonucunda ümit var görülen tiplerin tescil çalışmaları yapılarak yetiştiricilere yeni bir ürün çeşidi kazandırılarak ekonomilerine katkı sağlayacaktır. 2017 yılında projede planlanan şekilde Giresun ve Ordu illerinde surveyler gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen surveylerde tespit edilen karayemiş genotiplerinden meyve ve yaprak örnekleri alınarak pomolojik analiz yapılmıştır. 2018 yılında Artvin ili ve ilçelerinde survey planlanmaktadır.

Proje No TAGEM/TBAD/15/A01/P01/005 Proje Adı Çatı Proje:Asma Çeşit ve Anaç Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje 1:Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve Tanımlanması


Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü


Proje Lideri Tamer UYSAL Proje Yürütücüleri Ahmet Semih YAŞASIN Onur ERGÖNÜL

Zeliha ORHAN ÖZALP Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015 - 31/12/2019


01.01.2017-31.12.2017


2015:8.000 2016:8.000 2017:8.000 2018:8.000 2019:8.000

Proje Özeti: Ülkemizin bitkisel çeşitlilik açısından mevcut potansiyeli, ıslah çalışmalarına ve araştırma çalışmalarına kaynak sağlamaktadır. Bu projede ülkemizin asma genetik kaynaklarının belirlenmesi, toplanarak milli koleksiyon bağında muhafaza edilmesi, üzüm genotiplerinin envanterlerinin veri tabanında kayıt altına alınması, ampelografik ve moleküler karakterizasyonlarının yapılması amaçlanmaktadır.

Dönem içerisinde Çanakkale ili Eceabat ilçesinden 17 genotipten aşı kalemleri alınmış, aynı yıl içerisinde arazide anaç üzerinde aşıları yapılarak materyal muhafaza altına alınmıştır. Ayrıca Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü’nde kurulan dublikasyon bağına materyal olarak 141 genotipten aşı kalemleri alınarak teslim edilmiştir.

Asma genetik kaynakları çalışma grubu olarak Antepfıstığı Araştırma Ensitüsü’nde toplanılmıştır. Gaziantep ile Kahramanmaraş illerindeki koleksiyon bağları yerinde gezilerek incelenmiş, proje çalışmaları hakkında gerekli bilgi alışverişi yapılmıştır. Bunun yanı sıra Kilis ilinde survey çalışması yapılmış, ildeki bağcılık ve çeşit potansiyeli yerinde gözlemlenmiştir. Şanlurfa ili GAPTAEM’de ilin yerel çeşitlerinden oluşan koleksiyon parseli de yerinde görülmüş ve materyalin sorumlu enstitülerde muhafaza edilmesi yönünde gerekli iletişim sağlanmıştır.

Milli koleksiyon bağında bulunan materyalin Türkiye Meyve-Bağ Genetik Kaynakları Veri Tabanındaki bilgileri güncellenerek kayıt altına alınmıştır.

Yıl içerisinde Antalya’da yapılan “International Symposium on Biodiversity and Edible Wild Species” sempozyumuna yerel çeşitler ve değerlendirilme şekilleri konulu poster bildiri ile katılım sağlanmıştır. Koleksiyon bağlarımızda kültürel bakım işlemleri, destek sistemlerinin oluşturulması, budama gibi yapılması gereken işlemler gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler Asma, Üzüm Çeşidi ve Tipi, Genetik Kaynak, Koleksiyon Bağı

Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/010 Proje Adı Çatı Proje:Asma Çeşit ve Anaç Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje 2: Uluslararası Asma Çeşit/Anaç Koleksiyonunun Oluşturulması ve Muhafazası


Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü


Proje Lideri Tamer UYSAL Proje Yürütücüleri Bekir AÇIKBAŞ Serkan CANDAR Tezcan ALÇO

Onur ERGÖNÜL Ahmet Semih YAŞASIN Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 31/12/2019


01.01.2017-31.12.2017


2013:10.000 2014:17.00 2015:17.000 2016:16.000 2017:20.000 2018:-- 2019:--

Proje Özeti: Projede yabancı üzüm çeşitleri ile anaçlarının koleksiyon bağında muhafaza altına alınması, öncelikle ıslah çalışmaları olmak üzere araştırma projelerine materyal sağlanması ve tanımlama çalışmalarında referans alınan çeşitlerden faydalanılması amaçlanmaktadır. 2017 yılında bağın destek sistemi oluşturulmuştur. Eksik fidanların tamamlanması amacıyla anaç üzerine kalem aşısı yapılmıştır. 5 adedi bağda bulunmayan çeşitlerden olmak üzere 14 çeşitten aşılı fidanlar elde edilmiş ve 2018 yılında bağa dikilecektir. Yıl içerisinde proje ve çeşit isimleri bağda tabelalanmıştır. UTAEM ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü uygulama bağında bulunan yabancı çeşitler taranmıştır. UTAEM bağında yeni, farklı çeşit tespit edilmemiştir. Üniversite uygulama bağında ise 5 adet çeşit tespit edilmiş olup 2018 yılında aşı kalemleri alınacaktır. Proje için 2017 yılı PDT’nda önerilen değişiklikler (proje ismi, proje süresi, proje yürütücüleri) AYK’da onaylanmış ve “Asma Çeşit ve Anaç Genetik Kaynakları Araştırmaları” çatı projesinin alt projesi olarak kabul edilmiştir. Anahtar Kelimeler Asma, Üzüm Çeşidi, Anaç, Genetik Kaynaklar, Koleksiyon Bağı

Proje No TAGEM-TBAD-16.A01.P01.012 Proje Adı Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Muhafazası ve

Tanımlanması Projeyi Yürüten Kuruluş

Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Metin KESGİN Proje Yürütücüleri Ebru T.ÖZCAN, Yıldız DİLLİ, Naci YILDIZ, M. Sacit İNAN, Akay

ÜNAL, Şermin ÇELİK, Fulya KUŞTUTAN, Burak BAYBAŞ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2016 - 31.12. 2020


01.01.2017 – 31.12.2017


2016 31.500

2017 22.000

2018 24.500

2019 26.000

2020 31.500

Asmanın anavatanı olan Anadolu’da yıllar içinde oluşan varyasyonlar nedeniyle çok zengin, yerel çeşit/tip olarak genetik kaynağa rastlanmaktadır.

Uzun yıllar içinde oluşan genetik çeşitlilik, doğadaki kendiliğinden ve insan eliyle oluşturulan değişimler nedeniyle yok olma tehdidiyle karşı karşıyadır. Genetik kaynakların belirlenmesi, muhafazası ve tanımlanması ülkesel sorumluluğumuzdur.

Bu gerekçe ve amaçla yürütülmekte olan proje kapsamında görevli kuruluşlardan 1. Öncelikli kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve 2. Öncelikli kuruluş Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile diğer 5 araştırma kuruluşu tarafından koordineli şekilde çalışmalar yürütülmektedir.

2017 yılı faaliyetleri;

A. Türkiye Asma Genetik Kaynakları Dublikasyon Parselinin Oluşturulması; kapsamında Tekirdağ Asma Genetik Kaynaklar parselinden 143 adet daha yerel tipten fidan üretimi için kalem alınmıştır. 1103 P anacına aşılma ve fidanda dönüştürme işlemleri yapılmış ve fidanlar elde edilmektedir. Dublikasyon parselinde dikim için hazırlıklar yapılmış olup, fidan elde edilmesi beklenmektedir.

Önceki yıllarda dikimi yapılan dublikasyon parselinin bakımı yapılmakta olup, direk dikimi, tel çekimi, sulama sistemi kurulması işlerinin yanında parselde görülen eksik asmaların belirlenmesi ve fidan elde edilmesi çalışmaları devam etmektedir.

B. Ege Bölgesi Genetik Kaynaklar parselindeki materyalin tanımlanması; Parselde bulunan tipler üzerinde yıllık kapasitemiz ölçüsünde planlanan miktarlarda ampelografik tanımlama işlemlerine devam edildi.

Manisa Celal Bayar Ünv. İle işbirliği geliştirildi, yeni sistem genetik tanılama(GBS) yöntemine göre tanılama işlemi başlatıldı. Sekanslama işlemleri ABD Wisconsin-Madison Üniversitesi Biyoteknoloji Merkezinde gerçekleştirilecektir.

Parselden alınan örnekler kurutulup muhafaza edilmektedir, oda iklimlendirilmesi yapıldı, Yaprak numuneleri alımı ve kurutulma işlemleri devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler Asma, Üzüm Çeşidi ve Tipi, Genetik Kaynak, Koleksiyon Bağı


Doğu Akdeniz Asma Gen Kaynaklarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş DAGTEM (Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü) KAHRAMANMARAŞ



Proje Yürütücüsü Osman ÖZATAR

Yardımcı Araştırmacılar Serkan ARAS Dr. Muhammet GÜNDEŞLİ

Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2017-Aralık 2021


01/01/2017-31/12/2017 Arası

Projenin Toplam Bütçesi: 2017:23.500 , 2018: 23.500 , 2019: 23.500 , 2020: 18.500 , 2021: 18.500 , TOPLAM: 107.500

Proje Özeti: Ortadoğu ve Akdeniz gen merkezleri içerisinde yer alan Anadolu zengin bir genetik kaynak potansiyeline sahiptir ve bir çok meyve türünün orjini olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle bağcılık kültürü çok eski zamanlara dayanan ve başarılı şekilde yapılan bir tarımsal üretim koludur. Genetik kaynakların yok olmasını önlemek amacıyla ülkemizde genetik kaynakların toplanmasına yönelik çalışmalara son yıllarda büyük önem verilmiş ve bazı bölgelerimizde bu çalışmalar başarıyla yürütülmektedir. Bu çalışmalara yardımcı olmak amacıyla proje kapsamındaki bölgelerde belirlenen 132 adet yerel çeşitlerden alınan kalemler enstitü alanında korumaya alınmıştır. Söz konusu materyaller Milli Koleksiyon Bağı’na ( Tekirdağ) gönderilecektir. Enstitü arazisinde tesis edilen muhafaza bağı içerisindeki genetik kaynakların omcalardan ürün alınmaya başlandıktan sonra bunların sofralık, şıralık ve kurutmalık özellikleri incelenecektir. Ayrıca daha önce ampelografik çalışmaları yapılmamış çeşitlerde tescile esas olan karakterlerle ampelografileri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Bağ, Asma, Genetik Kaynak.

Proje No

Proje Başlığı Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-MALATYA


TAGEM Manisa Bağ.Arş. Enst. Müd Tekirdağ Bağ.Arş. Enst.Müd Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilecik Şeyh Edebalı Üniversitesi

Proje Yürütücüsü Hasan KOÇ


Nihat ÖZKAN-- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Adil GEZER-- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Hatice ŞAHİNER ÖYLEK-- Kayısı Araştırma Enst. Müd. Mustafa Sacit İNAN- Manisa Bağ.Arş. Enst. Müd Ahmet Semih YAŞASIN- Tekirdağ Bağ.Arş. Enst. Müd Yrd.Doç.Dr.Adem YAĞCI- Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yrd.Doç.Dr.Hayri SAĞLAM Bilecik Şeyh Edebalı Ünv.


Proje Bütçesi 61.000 TL Proje Özeti: Ülkemiz asmanın anavatanı içerisinde yer alması sebebiyle geniş bir asma çeşit varyasyonuna sahiptir. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde olduğu gibi Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerinde de çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu yöredeki mevcut çeşit zenginliği kanser başta olmak üzere, floksera, ormancılık uygulamaları, son zamanlarda önemi daha da artan değişen çevre koşulları ve küresel ısınma nedeniyle tehlike altına girmiştir. Bu faktörlerin etkisiyle geçmişte bağlarıyla, pekmez ve pestilleri ile ünlü olan bu yöredeki bağ alanları azalmış, verimlilik düşmüştür. Kaybolma riski ile karşı karşıya kalan yöresel çeşitlerimizin muhafaza altına alınarak, koleksiyon parseli oluşturmak üzere bu çalışma 5 yıllık çalışma şeklinde planlanmıştır. Proje kapsamında bu yöreler vejatasyon dönemi içerisinde gezilip, çeşitler tespit edildi.Daha sonra koleksiyon parselinde çeşitlerin fenolojik, pomolojik ve verim kriterleri takip edilerek kaydedildi.1.Aşamada proje sahasında yapılan survey sonucunda farklılık gösteren omcaların koordinat bilgileri alınarak işaretleme yapılmıştır. Omcalara ait özellikler ön ampleografi değerlendirme formuna işlenmiştir. Yıllık gözlem sonuçları kayıt edilmiş ve kalemler araziden alınarak müdürlüğümüz Battalgazi kampüsündeki bağ fidanı aşılama ünitesinde aşılanmıştır. Kolleksiyon bağına dikimi yapılan çeşit ve tipler Çift T Telli terbiye sisteminde Guyot terbiye şeklinde tesis edildi. Bağ 3,5X 2 m mesafe aralıklarında tesis edildi. 2017 yılı içerisinde Kolleksiyon bağında yıllık bakım ve kültürel uygulamalar yapıldı. Kuruyan omcalar tesbit edilerek aşılanıp parsele aktarıldı..Terbiye şekline uygun budama ve bakım yapıldı.

Proje No

TAGEM/TBAD/12/A01/P01/006

Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Asma Genetik Kaynakları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Kürşat Alp ASLAN Proje Yürütücüleri Kamil SARPKAYA, Mehmet UZUN, Yrd. Doç. Gültekin ÖZDEMİR,

Prof. Dr. Ali ERGÜL Başlama-Bitiş Tarihleri

2017-2021


01/01/2017 ile 31/12/2017


25.000 TL.

Proje Özeti:

Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu, 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğünü antepfıstığı, badem ve bölgesel bağ çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Bu projede genel amaç; ıslah ve diğer araştırma programlarınca kullanılacak materyalin toplanması ve korunması olduğundan, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan 117 üzüm çeşit ve tipi Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Dr. Ahmet Münir Bilgen İşletmesinde muhafazaya alınmıştır.

Bölgemizdeki daha önce alınmamış olan Şırnak ve Adıyaman illerinden tip ve çeşitlerden aşı kalemleri temin edilmiş fidan üretimi yapılarak yerlerine dikilmiştir. Bağ genetik kaynakları parseli yeni getirilen çeşit ve tiplerin telli terbiye sistemi kurulmuştur. Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü tarafından 2010 yılına kadar bölge illerine ait toplam 40 adet üzüm çeşidi ve tipi muhafaza altına alınmış iken bu sayı 2017 yılında ise 117 e yükseltilmiştir. Ayrıca genetik kaynaklarında bulunan bunlardan 50 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyoteknoloji Bölümünde moleküler markör teknikleri ile tanımlanması yapılmıştır. Geri kalan 67 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin moleküler tanımlanması ise 2018 yılında yapılacaktır. Önümüzdeki yılda Adıyaman ve Diyarbakır illerine ait yerel çeşitlerden alınamamış olan kalemler alınarak fidan üretiminden sonra Gen Kaynakları havuzuna dikim işlemleri gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Bağ Genetik Kaynakları, Üzüm, Çeşit

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/015 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Asma Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Duran KILIÇ Yardımcı Araştırmacılar

Zir. Yük. Müh. Bülent BAŞARAN, Zir. Müh. Hüseyin TOPAL, Dr. İ. Kürşat ÖZYURT, Zir. Yük. Müh Yalçın KAYA, Zir. Müh. Kaya ASTAN, Prof. Dr. Rüstem CANGİ, Yrd. Doç. Dr. Adem YAĞCI

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12.2020 Proje Bütçesi 2016: 10.000 TL 2017: 10.000 TL 2018: 10.000 TL

2019: 10.000 TL 2020: 10.000 TL

Proje Özeti

Üzüm üreticileri genellikle son yıllarda bağlarında standart üzüm yetiştiriciliğini tercih

etmektedir. Yöresel çeşitler bölgede filoksera zararlısının yayılması, köyden kente göç ve farklı

nedenlerden dolayı yok olmaktadır. Son yıllarda ülkemizde genetik zenginliklerimizin yok olmasını

önlemek amacıyla çalışmalar başarıyla yürütülmektedir.

Bu proje ile kurumumuzun çalışma alanı içerisinde bulunan Tokat, Sivas, Çorum, Kayseri,

Amasya ve Yozgat illerinde bağ genetik kaynakları toplanacaktır. Ayrıca; toplanan yöresel tip ve

çeşitler genetik kaynak muhafaza bağına aktarılacaktır. Bu bağda hem üzüm çeşitleri koruma altına

alınacak hem de çeşitlerin değerlendirilme özellikleri belirlenecektir.

2017 yılında proje kapsamında, 2016 yılında Çorum ve Yozgat illerinde yapılan survey

çalışmalarında belirlenen 35 adet yöresel üzüm çeşidinin fidan üretimleri gerçekleştirilmiştir.

Amasya ili Merzifon ilçesinde yapılan survey çalışmalarında iki adet üzüm tipi belirlenmiş ve

belirlenen bu yöresel üzüm tiplerinden kış dinlenme döneminde kalemler alınarak 2018 yılında fidan

üretimleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Asma, genetik kaynak, çeşit, Tokat, Çorum, Yozgat

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/008 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Asma Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Erzincan Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri İsmail ESMEK

Proje Yürütücüleri Nalan Nazan KALKAN, Birol KARADOĞAN, Hüseyin VURGUN, Hakan Murat ÜNLÜ, Selahattin ALBAYRAK

Başlama-Bitiş Tarihleri 2016-2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2016:9.000; 2017:9.000; 2018:9.000; 2019:9.000;2020: 9.000

Proje Özeti

Proje çalışmalarına 1994 yılında başlanılmış olup, 1984 yılından itibaren Kuruluşumuz’da yürütülen “Bağ Bölgeleri İçin Standart Üzüm Çeşitlerinin Saptanması Uygulama Projesi” kapsamında tespit edilerek muhafaza altına alınan 20 adet genotip projeye aktarılmış ve 2002 yılında 24 adet genotip ile Kuruluş(Bahçeliköy) arazisinde muhafaza bağı tesis edilmiştir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yayılış gösteren asma türleri, geçit formları, yöresel veya gelişmiş çeşitlerin sürveyi, toplanması, muhafazası, değerlendirilmesi, üretimi, bilgilerin işlenmesi ve gerektiğinde bu bilgilerin araştırıcılara sunulması projenin amaçlarını oluşturmaktadır. Yapılan sürvey çalışmaları sonucu, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Artvin ve Gümüşhane illerinde yayılış gösteren 68 üzüm tipi, Kuruluş (Bahçeliköy Beldesi) arazisinde 2x2 m mesafe ile her tipten 5 omca olacak şekilde koleksiyon bağına aktarılmıştır.

Rapor dönemi sürvey programı kapsamında, Sivas ilinde 29 adet genotip; Ardahan ilinde, 2 genotip ve Erzurum ilinde 3 genotip; Erzincan ilinde 10 adet genotip tespit edilmiş ve işaretlemeleri yapılmıştır. Adı geçen genetik materyallerle ilgili ön bilgiler (genotiplere ait bazı morfolojik özellikler, hasat zamanı, yetiştirildiği toprak yapısı, koordinat verileri, rakım vb) formlara işlenmiştir.

Proje teklifinde belirtilen OIV kriterleri yönünden, ampelografi yapılmasına imkan sağlayan, Herci ve Karagahet genotiplerinde ampelografik tanımlama çalışmaları ve muhafaza bağında gerekli kültürel bakım işlemleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Genetik Kaynak, Bağ, Doğu Anadolu, Ex-situ-Muhafaza.

Proje No : TAGEM/BB/98-17-02-003 Proje Adı: Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi (TL): TOPLAM: 165.000 TL 2017 Bütçesi: 34.500 TL Proje Yürütücüleri: Dr. Seyfullah BİNBİR, Sevgi MUTLU, Uz. Mehmet Asım HAYTAOĞLU, Dr. Ayşe KAHRAMAN Proje özeti:

Gelişen tekniklerin yardımıyla ivme kazanan çeşit geliştirme çalışmaları ve son yıllarda izlenen tohumluk politikaları, yurdumuza birçok yeni çeşidin girmesine katkıda bulunmuştur. Yeni çeşitlerin, olumlu katkıları yanında köy çeşitlerinin ve primitif varyetelerin erozyona uğratılmasına neden olma gibi, çok önemli olumsuzlukları da bulunmaktadır. Çünkü primitif varyeteler ve köy çeşitleri gelecekteki araştırmalarda başvurulabilecek, bazı konulardaki potansiyelleri henüz aydınlatılamamış eşsiz kaynaklardır. Bu çalışma ile çeşitli nedenlerle kaybolma tehlikesi bulunan üretici elindeki sebze yerel populasyon veya çeşitlerinin toplanması, üretilmesi, muhafazası ve değerlendirilmesine çalışılacaktır. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankası’nda toplanmış veya yeni toplanacak yerel sebze populasyon veya çeşitlerinin tanımlanması yapılacak, daha sonrada bunların değerlendirilerek ıslah programlarına aktarılmasına çalışılacaktır. Bu kaynaklara sahip çıkmak, onları özenle korumak, gelecek kuşaklara ve tüm insanlığa aktarmak projenin amacıdır.

Proje kapsamında 2017 yılında yapılan çalışmalar aşağıdaki gibidir.

Üretim/Yenileme Çalışmaları:

Bu yıl çalışmaları içinde 26 adet domates, 24 adet biber ve 7 adet bamya materyalinde üretim-yenileme yapılmıştır.

Karakterizasyon Çalışmaları:

2017 yılında üretim yenilemesi yapılan; 26 adet domates, 24 adet biber populasyonunun karakterizasyonu yapılmıştır.

Proje No: TAGEM/TBAD/B/18/A7/P9/09

Proje Başlığı

SOĞAN (Allium cepa L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ Yenilebilir Soğan (Allium cepa L.) Genetik Kaynaklarının Muhafaza Ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Proje Yürütücüsü Dr. Gülay BEŞİRLİ

Yardımcı Araştırmacılar Dr. İbrahim SÖNMEZ Uz. Mehmet ŞİMŞEK Dr. Barış ALBAYRAK


Projenin Toplam Bütçesi: 2013: 30 000TL 2014:25 000 TL 2015:20 000 TL 2016: 20 000 TL 2017: 20 000L

Proje Özeti: Bu projenin amacı; ülkemiz yenilebilir soğan materyallerini toplamak (Tohum ve soğan-baş), toplanan materyallerin UPOV kriterleri doğrultusunda özelliklerini belirlemek, toplanan materyallerin tohum üretimini yapmak gen bankalarına paralellerini göndermek, piyasaya hibrit çeşitlerin hakim olması ile kaybolmaya yüz tutmuş lokal çeşitlerin koruma altına alınmak, Türkiye soğanları veri tabanını oluşturmak, ileriye dönük, yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere saf hatların oluşturulmasıdır. 2012 yılında başlatılan projede Marmara, Ege, Orta Karadeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde materyal toplama çalışmaları yapılmıştır. Bu yıl Kırıkkale, Hatay, Gaziantep ve Kilis İllerinde materyal toplama işlemi gerçekleştirilmiştir.

Toplanan materyallerin baş olması durumunda UPOV kriterleri doğrultusunda özellikleri belirlenerek dikimleri yapılmış ve tohum üretim çalışmaları başlatılmıştır. Tohum olarak toplanan materyallerde önce fide elde etmek üzere 2018 Ocak ayında tohum ekimi yapmak üzere hazırlıklar yapılmıştır. 2017 yılında tohum üretimi yapmak üzere dikilen materyallerde izolasyon kabinleri içerisinde tohum üretimi gerçekleştirilmiştir.


Bazı Yerel Hıyar (Cucumis sativus L.) Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu


Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- ANTALYA



Proje Lideri Dr. Levent KESKİN (Dr. Esra CEBECİ)

Proje Yürütücüleri Dr. Volkan GÖZEN, Dr. Esra CEBECİ

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2016- 15/01/2019


2016: 2000, 2017: 2000, 2018: 26 000, TOPLAM: 30 000

Proje Özeti (2017 Yılı Faaliyetleri dahil): Bu proje ile farklı bölgelerden temin edilen bazı yerel hıyar (Cucumis sativus L.) genotiplerinin morfolojik ve moleküler olarak karakterizasyonunun yapılması planlanmıştır. Bu amaçlarla hazırlanan proje 2016-2019 yılları arasında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Sebzecilik ve Süs Bitkileri Bölümü sera ve laboratuvarlarında yürütülecektir. Araştırmada bitkisel materyal olarak ülkemizin farklı bölgelerinden temin edilen 54 adet genotip ile Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü gen havuzundan temin edilen 36 adet yerel hıyar genotipi kullanılacaktır. Bu çalışma ile yaklaşık 90 adet genotipte moleküler ve morfolojik karakterizasyon yapılacak ve böylece gen havuzunun tanımlanması sağlanacaktır. Ayrıca projenin nihai hedefine uygun olarak tanımlanan gen havuzu ileriki dönemlerde yapılacak olan ıslah çalışmalarında kullanılabilecektir. Bu amaçlarla 2016 yılında başlatılan projede günümüze kadar yapılan çalışmalar arasında, bitkisel materyallerin temin edilerek enstitüye getirtilmesi ve tohum çoğaltımı amacıyla yapılan ekim, dikim, kendileme ve tohum çıkarma çalışmaları ile UPOV kriterlerinde yer alan 20’ye yakın karakterde yapılan gözlemler yer almaktadır. Önümüzdeki yıl, tohum ekim, fide dikim ve kendileme çalışmalarının yanı sıra moleküler çalışmalarda kullanılacak DNA örneklerini elde etmek için bitki örnekleri alınacak, DNA izolasyonlarının tamamlanmasının ardından moleküler karakterizasyon işlemleri yapılacaktır.

Proje No: TAGEM/17/A07/P09/005 Proje Başlığı

Türkiye ve KKTC’deki Enginar (Cynara spp.) Genotiplerinin Toplanması ve Morfolojik Karakterizasyonlarının Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- ANTALYA



Proje Lideri Hüseyin NAMAL (Dr. Levent KESKİN)

Proje Yürütücüleri Dr.Levent KESKİN,Fulya YÜCEOL, Orçun ÇINAR ,Nurtaç ÇINAR, Adnan HACIKÜÇÜK, Prof.Dr.Önder TÜRKMEN, Prof Dr. Mustafa PAKSOY, Prof.Dr. Ramazan Süleyman GÖKTÜRK

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2017- 31/12/2021

Projenin Toplam Bütçesi: 45000

Proje Özeti (2017 Yılı Faaliyetleri dahil): Cynara cinsi olan enginarın yabanilerinin kökeni buzul çağına kadar dayanmaktadır. Yabani enginar

sahra çölünden Akdeniz havzasının güney bölgesine yayıldığı ve hala yabani tür ve formların buralarda bulunduğu bilinmektedir. Örneğin; C. syriaca, C. cyrenaica, C. cornigera C. baetica, C. algarbienis, C. humilis C. auranitica, Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ve Suriye’nin güney batısına özgü olan bu tür küçük bitkileriyle karakterize olmuştur ve Liberya yarımadasına has olan C. syriaca ile karıştırılmaktadır. Türkiye ve K.K.T.C literatürlerde enginarın gen kaynakları arasında gösterilmektedir. Sağlık açısından da son yıllarda önemli bir yere sahip olan Enginarın üretim alanı hızla artmaktadır. Daha önceki yıllarda Cynara syriaca Boiss, Cynara cardunculus L. ve Cynara scolymus L. Arasında melezlemeler yapılmış ve yüksek oranda hibritler elde edilmiştir.. Çalışmada materyal olarak Cynara auranitica Post., C.cardunculus L.subsp.cardunculus, C.cardunculus L. subsp. flavescens Wiklund. taksonlarına ait Türkiye ve KKTC florasında doğal olarak yetişen ve köy tipi enginar bitkilerinin ovorileri (meme), dip sürgünleri ve tohumları kullanılacaktır. Projede Türkiye’den 18 lokasyon ve KKTC’den 3 lokasyon olmak üzere toplam 21 lokasyondan en az 21 populasyon BATEM’e ait Kocayatak Sebzecilik birimindeki arazilerde dikimi yapılacaktır. 2017 yılında Proje kapsamında KKTC’deki farklı lokasyonlardaki enginar arazileri ve yabanilerinin bulunduğu alanlarda işaretlemeler yapılmıştır. Ada’da özellikle yerli yabani tiplerin bulunduğu lokasyonlara ağırlıklı olarak gidilmiştir. Ayrıca Türkiye’de de belli başlı lokasyonlarda araziler gezilmiş ve buralardan toplanan örneklerden bir koleksiyon bahçesi kurulmaya başlanmıştır.

Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler: 2018 yılında Türkiye’deki diğer lokasyonlar gezilerek materyal temini yapılacak ve KKTC’deki işaretlenen arazilerden örnekler toplanarak koleksiyon bahçesi kurma işlemi devam edecektir.


Proje Başlığı

Çatı Proje: Yerel Sebze Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi Alt Proje: Göller Bölgesinde Yerel Kavun Genotiplerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu ve Seleksiyon Yoluyla Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma Enstitü Müdürlüğü - Eğirdir

Proje Yürütücüsü Dr. Fatih ERDOĞAN

Yardımcı Araştırıcılar Şeyma Reyhan ERDOĞAN, Yusuf ÖZTÜRK, Bilal YALÇIN, Prof. Dr. Mustafa PAKSOY(Danışman), Prof. Dr. Önder TÜRKMEN (Danışman)

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2015 31.12.2018


2015 2016 2017 2018

15000 5000 2000 1000

Proje Özeti

Genetik kaynakların yok olmadan gen bankalarında muhafaza altına alınması bir ülkenin sürdürülebilir tarımı için son derece önemlidir. Özellikle gen kaynaklarının toplanması ve tarımsal üretime katkı sağlaması konularında uluslararası düzeyde çok önemli çalışmalar yapılmaktadır.

Türkiye, Anadolu'dan Japonya'ya kadar uzanan flora içerisinde genetik kaynakları ile önemli bir bitki olan kavunun ikincil gen merkezleri arasında yer almaktadır (Pitrat ve ark., 1999). Küresel iklim değişikliği ile birlikte oluşan kuraklık gibi çevresel etmenler son yıllarda kavunda verimliliği sınırlandırmaktadır.

Göller bölgesi Akdeniz iklimi ile karasal iklim bölgeleri arasında geçit kuşağı özelliğine sahiptir. Pek çok bahçe bitkisinde olduğu gibi kavun içinde uygun ekolojik koşullara sahiptir. Bölgede kavun yetiştiriciliği kısmen ticari kaygılardan uzak yerel çeşitlerle yapılmaktadır. Bu yerel genetik zenginliğin muhafaza altına alınması, tanımlanması ve ıslah programlarına kaynak oluşturması son derece önemlidir. Bu proje kapsamında Göller Bölgesinden derlenen 105 adet yerel kavun genotipi kayıt altına alınmış olup 2 yıl kendileme yapılarak kademe ilerlemesi (S2 kademesi) yapılmıştır. 2018 yılın da kademe ilerlemesi ve 48 IPGR kriterine göre morfolojik ölçüm ve gözlemler yapılacaktır. Ayrıca moleküler yöntemlerle tanımlanması yapılacaktır. Bu çalışmayla, havza yerel kavun genetik kaynaklarının özelliklerinin belirlenmesi ile içlerindeki benzer tiplerin elemine edilmesi sayesinde, gen bankalarının ve ıslahçıların iş gücü ve masraflarını büyük ölçüde azaltılmış olacaktır.

Proje No TAGEM/TBAD/14/A01/P01/005 Proje Adı Geçit Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR


TAGEM

Proje Lideri İsmail KARA


Nejla ÇALIŞKAN Seda DOĞAN Dr. Sali FİDAN Şule SARIÇAM Lerzan Gül AYKAS A.Taner KILINÇ Nurten LÖKOĞLU


01.01.2014-31.12.2018


01.01.2017-31.12.2017


2014 2015 2016 2017 2018 25 000 35 000 40 000 42 000 44 000

Proje Özeti: Geçit Bölgesinde yer alan Afyonkarahisar, Uşak, Denizli, Eskişehir, Kütahya ve

Bilecik illerinde yetiştiriciliği yapılan yerel sebze tohum örneklerinin toplanması çalışmasında, 2017 yılında; Afyonkarahisar’ın Dazkırı, Uşak’ın Banaz ve Sivaslı, Denizli’nin Acıpayam, Çameli, Çal, Tavas ile Beyaağaç ilçe ve köylerinden 225 adet tohum örneği toplanmıştır. Toplanan tohum örnekleri ETAE Gen Bankasına gönderilmiştir. Önceki yıllarda yapılan çalışmalarda toplanan ve miktarı az olan tohum örneklerinin tohum çoğaltma çalışmaları da yapılmıştır. 2018 yılında Uşak ve Burdur illerinde tohum örneği toplama çalışmalarına devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler Sebze Genetik Kaynakları, toplama çalışması,

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/004 Proje Adı Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Doğu Anadolu Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi(Alt proje)


Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ERZİNCAN


TAGEM

Proje Lideri Kemal ÇUKADAR Proje Yürütücüleri Zakine KADIOĞLU, Serdar TUNCER Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2019


2017


2016 9200 TL 2017 9350 TL 2018 10600 TL 2019 4350 TL TOLAM 33500 TL

Proje Özeti: Ülkemizde olduğu gibi bölgemizde de sebze genetik kaynakları bakımından zengin bir potansiyele sahiptir. Bölgemizde sebze üretimi, uzun yıllardan beri üreticilerin kendi elde ettikleri tohumlarla yapıldığı için, birçok karakter bakımından farklı yerel çeşit ve popülasyonların oluşmasına neden olmuştur. Ancak son yıllarda bu yerel çeşit ve popülasyonların yerini ticari çeşitler almaya başlanmıştır. Genetik kaynaklarımızın muhafaza altına alınmadığı takdirde kaybolup gitmesinin kaçınılmaz olduğu görülmektedir. Bu nedenle bölgemizde sebze genetik kaynakların toplanarak muhafaza altına alınması için bu proje planlanmıştır. Çalışmalarımız 2016 yılında Kars ve Ardahan illerinde yürütülmüş surveyler sonucu 15 farklı türe ait 44 sebze tohum örneği toplanmıştır. 2017 yılı çalışmalarımız Sivas ilinde yürütülmüş yapılan surveyler sonucundatoplam 438 materyal toplanmıştır. Surveyler sonucu toplanan tohum örnekleri muhafaza altına alınması amacıyla Menemen Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ndeki Ulusal Gen Bankasına gönderilmiştir. 2018 yılı survey çalışmaları Gümüşhane ve Bayburt illerinde yürütülecektir.

Anahtar Kelimeler Domates, biber, genetik kaynakları, toplama, karakterizasyon

Proje No: TAGEM/TA/11/06/01/006

Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Erzincan


TAGEM

Proje Lideri Zakine KADIOĞLU

Proje Yürütücüleri Kemal ÇUKADAR, Meral ASLAY, N. Nazan KALKAN, Hüseyin VURGUN, Nihal ERTÜRK



2014-2017


1.Yıl; 5000TL 2. Yıl; 8000TL 3. Yıl; 9000TL 4. Yıl; 12.000 TL

Proje Özeti

Bu proje ile sebze olarak tüketilen doğal bitki türlerini tespit etmek, teşhislerini yaptırmak, kullanım şekillerini belirlemek, bitkilerden muhafaza amacı ile tohum örnekleri alınarak bu materyalleri erozyona uğratmadan gelecek nesillere aktarmak amaçlanmıştır.

Bu amaçla yapılan çalışmalarımız; Iğdır. Ardahan, Kars ve Ağrı illerinde 2014-2017 yıllarında yürütülmüş, Erzurum ve Erzincan illerinde çalışmalar devam etmiştir. Bu dönemde bu illerde toplamda tür bazında 26 familyada 186 adet bitki türünün sebze olarak kullanıldığı tespit edilmiştir Tespit edilen bu bitkilere ait 126 türün tohum örneği toplanmıştır. Toplanan bitkilerin herbaryumları hazırlanıp teşhisleri yaptırılmıştır Bu bitki türlerinin daha çok Asteracea, Lamiceae, Polyogonocea ve Apiceae familyalarına ait olduğu görülmüştür.. Bu bitkilerin yöresel adları, bulunduğu yerin adresi, rakımı, enlem ve boylamları, yetiştikleri ortamın toprak yapıları, bitkinin kullanılan kısımları, kullanım şekilleri öğrenilerek kayıt altına alınmıştır.

Çalışmamızda, Yöre halkı tarafından bu bitkilerin, kök, gövde, sürgün, çiçek, dal, yaprak, tohum ve yumru gibi kısımlarını sebze olarak tüketildiği, bitkinin yenilen kısımlarının yöreden yöreye farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bölgede tespit edilen bu bitki türleri taze olarak tüketildiği gibi, kurutarak, salamura edilerek, turşuya işlenerek, dondurularak veya konserve şeklinde muhafaza ederek uzun süre tüketilmektedir. Yöre halkı tespit edilen bitkileri genellikle, çiğ (salata), yemek, sarma, çorba, börek içi, turşu, reçel olarak değerlendirmektedir. Bu bitki türlerinden bazılarının ise aynı zamanda, baharat olarak, tat ve koku vermek için, çay olarak ve tedavi amacı ile de kullanıldığı tespit edilmiştir.

Çalışmalarımıza; 2018-2022 yılları arasında, Malatya, Sivas, Gümüşhane ve Bayburt illerinde sebze olarak kullanılan yabani bitki türlerin tespiti çalışmalarına devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu Bölgesi, Yabani Bitkiler, Sebze

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/006 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Sebze Genetik Kaynakları

Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- TOKAT

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mualla AYDIN-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Dr. İ. Kürşat ÖZYURT- Ziraat Yüksek Mühendisi

Dr. Duran KILIÇ - Ziraat Yüksek Mühendisi Hüseyin TOPAL - Ziraat Mühendisi

Başlama-Bitiş Tarihleri 2016 – 2020 Projenin Toplam Bütçesi 2016: 6000 TL - 2017: 8000 TL - 2018: 8000 TL

2019: 7000 TL - 2020: 6000 TL Proje Özeti Tarımın gelişmesinde en önemli rolü oynayan bitki ıslahının esasını, genetik kaynaklardaki çeşitlilik oluşturmaktadır. Bir ülkenin sahip olduğu yerel köy çeşitleri, yeni çeşitlerin geliştirilmesi için gerekli ıslah materyalleridir. Özellikle son zamanlarda yaşanan çevre sorunları, toprak erozyonu, şehirleşme ve teknoloji gibi nedenlerle genetik materyallerin birçoğu yok olmuş ve yok olmaya devam etmektedir. Bitkisel üretimde devamlılık, bu materyallerin koruma altına alınmasıyla mümkün olacaktır. Bu nedenle zengin bir çeşitliliğe sahip olan ülkemizin bu kaynaklarını koruması sürdürülebilir tarım ve yaşam için mutlak bir gerekliliktir.

Bu çalışma ile Enstitünün görev ve sorumluluk alanına giren Tokat, Amasya illeri, ilçeleri ve bunlara bağlı köyler gezilerek üreticilerin ellerindeki kaybolma tehlikesi bulunan yerel sebze populasyon veya çeşitlerinin toplanması ve muhafazası sağlanarak tanımlanması yapılacaktır. Bu çeşit veya populasyonların değerlendirilmek üzere ıslah programlarına aktarılması sağlanacaktır. Aynı zamanda toplanacak materyalin bir kısmı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde bulunan Gen Bankasına teslim edilerek Türkiye’de mevcut bitkisel çeşitliliğin günümüzden geleceğe aktarılmasına katkıda bulunulacaktır.

Proje kapsamında 2017 yılında Tokat ve Amasya illerinde yapılan survey çalışmalarında toplam 22 adet yöresel sebze popülasyonları toplanmış ve toplanan tohumlar Enstitüde muhafaza altına alınmıştır. 2018 yılında survey ve muhafaza çalışmalarına devam edilecek aynı zamanda toplanan tohumlardan miktarları az olanlarda üretim çalışmalarına başlanacaktır.

Proje No TAGEM/17/A07/P09/010 Proje Adı MAKRO MANTAR GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMA

PROJESİ Projeyi Yürüten Kuruluş

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE)


TAGEM

Proje Lideri Dr. Neşe ADANACIOĞLU Proje Yürütücüleri Dr. Erdinç OĞUR, Uzm. Lerzan AYKAS, Umut ÖZER

Mustafa Kemal SOYLU, Tefik TAYLAN, Soner MEŞREFOĞLU, Doç Dr. Fatih KALYONCU (Danışman)


Sürekli proje (üçüncü 5 yıllık dilim, 01.01.2017-31.12.2021)


01.01.2017-31.12.2017


120.000 TL. 2017: 70.000 2018: 30.000 2019: 10.000 2020: 5.000 2021: 5.000

Proje Özeti: Mantarlar gıda, kozmetik, endüstri, tıp ve ilaç sanayinde çok geniş kullanım alanına sahip

olması yönüyle yüksek ekonomik değer taşımaktadır. Türkiye sahip olduğu flora ve iklim koşulları nedeniyle değişik ortamlarda yetişen doğa mantarları yönünden oldukça zengindir. Bu proje ile ülkemiz makro mantar türlerinin ve yayılış alanlarının belirlenmesi, mantar genetik kaynaklarının muhafaza altına alınarak gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmektedir. Sürekli proje olarak yürütülen projede Ege ve Güney Marmara Bölgelerine öncelik verilmiştir.

2017 yılında 63 fungaryum örneğinin teşhisleri yapılmış olup, 30 familyaya ait 44 cins ve 55 tür tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen toplama çalışmaları sonunda ETAE-Fungaryum’undaki materyal sayısı 1305’e ulaşmıştır. Doku kültürü yoluyla misel kültürü eldesi ve bunların uzun dönem muhafazasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiş olup yıl içerisinde 22 mantar kültürü elde edilmiştir. Elde edilen kültürler, +4°C’ta muhafazaya alınmıştır. Pleurotus genusu (P. ostreatus, P eryngii, P. cystidiosus) ve Agrocybe cylindirica’ya ait misel kültürleri -196 °C’ta sıvı azot içerisine muhafazaya alınmıştır. Muhafazaya alınan kültürlere yeniden canlandırma testleri uygulanmıştır. Ayrıca, Pleurotus genusuna ait misel kültürleri agar disklerine ve buğday tanelerine sardırılarak -80°C’ta muhafazaya alınmıştır. Önümüzdeki yıl içerisinde elde edilen tüm kültürlerin iki paralelli olarak, -80°C’ta derin dondurucuda ve -196°C’ta sıvı azot içerisinde uzun dönem muhafazaya alınması planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler Mantar, genetik kaynaklar, fungaryum, muhafaza

Proje No TAGEM/TBAD/ Proje Başlığı Pleurotus Türlerinin Toplanması, Morfolojik Karakterizasyonu, Spor ve

İzolatlarının Gen Kaynağı Olarak Muhafazası Projenin İngilizce Başlığı

Collection of Pleurotus species, morphologic characterization and Preservation of Spores and Pure Cultures as a Genetic Resources


Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Mustafa Kemal SOYLU


Dr. Neşe ADANACIOĞLU Prof. Dr. H. Hüseyin Doğan Prof. Dr. Hulusi MALYER

Başlama- Bitiş Tarihleri 2016-2019 Projenin Toplam Bütçesi

65.000

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Ülkemiz birçok bitki türünde olduğu gibi doğal mantarlar bakımından da oldukça zengin bir genetik

çeşitliliğe sahiptir. 2422 Makro mantar türü mevcuttur. Bunların büyük bir çoğunluğu kültürü yapılan mantarların da yer aldığı basidiomycetes sınıfına aittir.

Dünya’da makroskopik mantar olarak tanımlanan tür sayısı 20.000’dir ve 20 mantar türünün yetiştiriciliği yaygın olarak yapılmaktadır. Türkiye doğal genetik zenginliğinin aksine kültüre alınan mantar türü sayısı birkaç türden ibarettir.

Dünyada doğal ve kültürü yapılan mantarların kültürleri gen bankalarında saklanırken, ülkemizde yabani mantar kültürlerin saklandığı kapsamlı bir gen kaynağı mevcut değildir.

Proje kapsamında, Dünya’da ve Türkiye’de üretim miktarı bakımından ikinci sırada yer alan Pleurotus cinsine ait türler toplanmaktadır. Morfolojik özelikleri belirlenerek tür tespitleri yapılmaktadır. Mantar örneklerinin spor izleri alınmakta ve mantar örneklerinden dokularında saf kültürler elde edilmektedir. 2017 yılında 178 adet fungarium örneği, 173 adet izolat ve 175 adet spor izi elde edilmiştir.

Ayrıca, Mantarlar kurutularak, fungariumda saklanmaktadır. Spor izleri 4 ºC’de, elde edilen kültürler 4 ºC’de, düşük sıcaklıkta (-80 ºC) ve ultra düşük sıcaklıkta (-196 ºC) gen kaynağı olarak saklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Mantar kültür koleksiyonları, spor, mantar, muhafaza

Proje No TAGEM/TA/08/06/01/015 Proje Adı Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Lideri Dr. Gülden HASPOLAT Proje Yürütücüleri Ümran ŞENEL Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Raporun Ait Olduğu Dönem 2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

2014 2015 2016 2017 2018 24000 24000 20500 15700 14300 98500 TL

Proje Özeti: Projede; süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek genetik varlığın saptanması ve muhafazası, ilerideki ıslah çalışmalarında yeni kullanım amaçlarına uygun genetik stok bulundurulması ve ekonomik öneme sahip, süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek türlerin kullanılabilme olanaklarının araştırılmasına yönelik materyal temini amaçlanmaktadır. 2017 yılında mevcut vejetatif materyalde yıllık bakım işlemleri, üretim yenileme, karakterizasyon, bitki toplama çalışmaları yapılmıştır. Bitkiler Aydın ve İzmir civarından toplanmıştır. Didim Akköy’den

Hyancinthus tohumları ve soğanları toplanmıştır. Urla Barbaros köyünden kasımpatı çelikleri ve Aster tohumları getirilmiştir. Bu tohumlar ekilerek yenilenmiştir. 2016 yılında Urla Uzunkuyu Köyü’nden getirilmiş olan ancak az miktarda oldukları için bankaya teslim edilememiş bahçe güzeli tohumlarında üretim yenileme çalışmaları yapılmıştır. Üretimleri gerçekleştirilmiş tohumlar Bitki Genetik Kaynakları Bölümü’ne teslim edilmiştir. Aydın Ortaklar köyü civarından kasımpatı çelikleri ile akşam sefası tohumları ve yöresel adı cimcime olan bitkiye ait az sayıda tohum alınmıştır. Bu tohumların üretimi yapıldıktan sonra tohumlar Bitki Genetik Kaynakları Bölümü’ne teslim edilecektir. Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nden Irıs türleri temin edilmiştir.

Proje No


Proje Başlığı

İstanbul’un Doğal Geofitlerinin Yayılış Alanlarının Belirlenmesi ve Korunması İçin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi


Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi


TAGEM

Proje Yürütücüsü

Halil İbrahim TUZLACI

Yardımca Araştırmalar

Zir. Yük. Müh. Fatih KEBELİ Dr. Eda AKSOY Zir. Yük. Müh. Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU Zir. Yük. Müh. Mehmet YILMAZ

Başlama ve Bitiş Tarihleri

01/01/2016 ile 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi 2016: 30 000 TL 2017: 25 000 TL 2018: 5000 TL Toplam : 60.000 TL

Proje Özeti : 2017 yılı boyunca toplam 28 gün arazi çalışması yapılmıştır. Bu arazi çalışması sonucu toplam 270 bitki örneği toplanarak koleksiyon alanında bulunmayan türler ex-situ muhafazaya alınmış koleksiyonda bulunan türler ise teşhis amacıyla 3 er örnek yöntemine uygun bir şekilde kurutularak herbaryum materyali haline getirilmiştir. Canlı bitki örnekleri ise habitatına uygun olarak hazırlanmış karışımlar içeren 7 litrelik plastik saksılara dikimi gerçekleştirilmiştir. Yıl içerisinde saksıya dikilmiş olan bitki örnekleri ile ilgili gereken bakım işlemleri (sulama, yabancı ot mücadelesi vb. ) gerçekleştirilmiştir. Aban İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Botanik Bölümü Herbaryumunda proje danışmanı Doç. Dr. İsmail EKER gözetiminde yıl içerisinde toplanan bitki örnekleri incelenmiş, yapılan teşhisler neticesinde 14 familyaya ait toplam 37 takson tespit edilmiştir.

Proje No: TAGEM / TA /08 / 06/ 01 / 014 Proje Başlığı: TAHIL GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMA PROJESİ Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: İsmail SEVİM Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Riza ÜNSAL, Dr. Hatice GEREN, Nedim ACAR, Aydın İMAMOĞLU, Seda PELİT, Ergül AY ÖZTÜRK

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 - 2018 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017/31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi:

2014- 24.675 TL 2017- 30.285 TL 2015- 26.125 TL 2018- 32.460 TL 2016- 28.225 TL

Proje Özeti: Bu projeye ait çalışmalar, Enstitü'nün kuruluş ile başlamış, 1979 yılından itibaren ayrı bitki guruplarına dayalı ülkesel proje şeklinde sürdürülmüştür. Proje çerçevesinde yapılan çalışmalar sonucunda yurdumuzdan toplanan on binden fazla örnek tanımlanarak uzun süreli muhafazaya alınmıştır.1055 Zea mays tohum örneğinde karakterizasyon çalışması tamamlanmıştır. Ayrı bir proje olarak hazırlanmasına rağmen, bu proje içinde değerlendirilen 193 Avena sp. tohum örneğinde karakterizasyon/değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. 1997–1998 döneminde 119 Hordeum sp. tohum örneğinde karakterizasyon çalışması sonuçlandırılmıştır.

Bu yıl, buğday genetik kaynakları çalışmaları kapsamında ulusal gen bankasından 108 adet tohum örneği alınmıştır. Tüm materyalde çıkış sağlanmış olup, buğday tohum örnekleri uzun süreli muhafaza için ulusal tohum gen bankasına teslim edilmiştir. Bu örnekler üzerinde fenolojik gözlemler ve hastalık gözlemleri alınmıştır. Mısır Genetik Kaynakları çalışmalarında ise; 11 adet mısır tohum örneğinde üretim/yenileme çalışması yapılmış 3 adedinde tohum elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Tahıl,genetik kaynaklar, muhafaza, bitki toplama, üretim, değerlendirme

Proje No TAGEM / TA / 08 / 06 / 01 / 007 Proje Adı Yemeklik Tane Baklagil Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



-

Proje Lideri Dr. Eylem Tuğay Karagül Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


01.01.2017-31.12.2017


2014: 12 950 TL 2015: 14 625 TL 2016: 17 200 TL 2017: 19 200 TL 2018: 22 050

Proje Özeti: Projenin amacı, nohut (Cicer arietinum L.), mercimek (Lens culinaris L.), bakla (Vicia

faba L.), bezelye (Pisum sativum L.), kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.), börülce (Vigna ungiuculata L.), türlerine ait genetik kaynaklarını toplamak, üretim yenileme yapmak, karakterizasyon ile bu kaynakların özelliklerini belirleyerek ön ıslah materyali olarak değerlendirilmesine katkıda bulunmaktır. Projenin bu döneminde toplama programlarından gelen baklagil türlerine ait örneklerin ve “Biyoçeşitlilik ve Bitki Genetik Kaynakları Bölümünde” muhafaza altındaki baklagil türlerinde miktarı yetersiz olan ve çimlenme yeteneği düşen örneklerin çoğaltımı yapılmıştır. Yemeklik baklagil türlerinden fasulye (Phaseolus vulgaris L.), börülce (Vigna ungiuculata L.), bezelye (Pisum sativum L.) ve nohut (Cicer arietinum L.) türlerinde üretim yenileme yapılmıştır. Bu amaçla 80 fasulye örneği 0,70 cm sıra arasında 2 m uzunluğundaki parsellere tohum miktarına göre 1-2 sıra olarak ekilmiştir. Fasulye üretim yenileme işlemi Bozdağ arazisinde gerçekleştirilmiştir. Ekilen örneklerden 16 adedinde çıkış gerçekleşmemiştir. Çimlenme yeteneği düşmüş olan tohumlarda çok az miktarda tohum elde edilmiş olup, bu populasyonların ekimi tekrar yapılacaktır. 83 adet nohut (Cicer arietinum L.) örneği 2 m’lik sıralarda 1 sıra olarak ekilmiştir. 19 populasyonda çıkış gerçekleşmemiştir. 10 börülce (Vigna ungiuculata L.) örneği 2 m uzunluğundaki parsellere 1-2 sıra olarak ekilmiştir. Üç populasyonda çıkış gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler Nohut (Cicer arietinum L.), Fasulye (Phaseolus vulgaris L.), Börülce (Vigna ungiuculata L.), Bezelye (Pisum sativum L.)

Proje No TAGEM/17/A07/P09/003 Proje Adı Lens Mill. (Leguminosae) Cinsinde Genetik Çeşitliliğinin Belirlenmesi

ve Korunması Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017-31/12/2019


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


1. Yıl 30.000 TL 2. Yıl 10.000 TL 3. Yıl 10.000TL

Proje Özeti:

Bu çalışmanın temel amacı; Lens Mill. cinsine ait taksonların yüksek çözünürlüklü sekans verisi kullanılarak genetik çeşitliliğinin belirlenmesi ve koruma çalışmalarında genetik çeşitliliğe dayanan stratejilerin ortaya konmasıdır. Çalışmanın materyalini; Lens Mill. Cinsine ait ülkemizde yayılış gösteren bitki taksonlarına ait örnekler oluşturmaktadır.

Bitki genetik çeşitliliğinin moleküler ve morfolojik analizler ile değerlendirilmesi, bitki ıslahı ve koruma programları için çok önemli bilgiler sağlar. Dünyada ve özellikle ülkemizde tarla bitkilerinin yabani akrabaları ile ilgili kapsamlı genetik analizlere gereksinim vardır.

Arazi çalışmalarında Lens Mill. cinsine ait taksonlardan tohum, herbaryum ve DNA örnekleri toplanacaktır. Genetik analizler, RAD-seq yöntemi ile elde edilen yüksek çözünürlüklü sekans verileri kullanılarak yapılacaktır. Genetik haritalama ile elde edilen veriler, taksonların filogenetik ve filocoğrafik ilişkilerini belirlemekte kullanılacaktır. Bitki örnekleri ve yabani populasyonlardan alınan tohumlar seralarda yetirilecek, hem bu bitkiler hem de herbaryum örneklerinden morfolojik gözlemler alınacaktır. Tüm bu verilerin analizi, Türkiye’de Lens cinsine ait genetik çeşitliliğin belirlenmesinde kullanılacaktır. Bu çalışmanın sonuçları, genetik, taksonomi, biyolojik koruma ve aynı zamanda mercimek ıslahı alanında çalışan araştırmacılar için faydalı olacaktır. Aynı zamanda bu çalışmanın bitki genetik kaynaklarının korunması ve kullanımı konusunda yapılacak sonraki çalışmalara bir model oluşturacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler Lens cinsi, mercimek, genetik çeşitlilik, genetik haritalama, genetik

kaynaklar, biyolojik koruma, tarla bitkilerinin yabani akrabaları

Proje No TAGEM/IY/96/17/05/001 Proje Adı Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



-

Proje Lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri Ayşegül ALTUNOK MEMİŞ, Mehmet ALDEMİR Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


01/01/2017 ile 31/12/2017 Dönemi.


2014: 20000 TL, 2015: 100000 TL, 2016: 10000 TL, 2017:11000 TL, 2018: 12000 TL TOPLAM BÜTÇE: 153000 TL

Proje Özeti: : Ülkemiz, kültür bitkilerinin farklılaşma merkezlerinden "Ortadoğu Merkezi" ve "Akdeniz Merkezi" içinde yer almaktadır. Dolayısıyla, birçok bitki türlerinde olduğu gibi, endüstri bitkileri grubuna giren türler içerisinde de geniş bir varyasyon göstermektedir. Bu varyasyon, gerek ıslah çalışmaları gerekse diğer bitkisel araştırmalar için genetik kaynak niteliği taşımaktadır. Bu proje ile, endüstri bitkileri grubuna dahil türlerin, öncelikler esas alınarak surveyinin yapılması, toplanması, miktar ve canlılığını arttırmak için üretilip/yenilenmesi, karakterizasyonu, değerlendirilmesi ve uzun süreli muhafazası amaçlanmaktadır. Proje kapsamında N. tabacum L., C. sativa L., B. napus L., H. annuus L., L. usitatisimum L., Beta sp. L., S. indicum L., Papaver sp. L., Carthamus sp. L., P. anisum L. ve A. hypogaea L. türleri başta olmak üzere 1968-2016 yılları arasında toplam olarak 7348 tohum ve 273 herbaryum örneği toplanmıştır. 1991-2016 yılları arasında endüstri bitkileri türlerinde 3555 örneğin üretim / yenileme (Ü/Y) çalışmaları yapılarak, ETAE Ulusal Tohum Gen Bankasında uzun süreli muhafazaya alınmıştır. 1991-2016 döneminde 6 türde (Beta L., H.annuus L., S. indicum L., L. usitatisimum L., P. somniferum L. ve N. tabacum L.) toplam olarak 2590 örnekte yapılan karakterizasyon ve değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Dönem Bulguları:Toplama Çalışmaları: Projenin dördüncü yılında toplama çalışmaları kapsamında toplam olarak 17adet materyal toplanmıştır. Üretim / Yenileme Çalışmaları: Bu yıl, 11 adet susam , “Türkiye yağlık ve çerezlik ayçiçeği

(helianthus annuus l.) genetik kaynaklarının karakterizasyonu ve değerlendirilmesi” tübitak 3001 projesi kapsamında 79 adet yağlık ve 1 adet süs ayçiçeği, ayrıca 2 adet çerezlik ayçiçeği ve 9 adet tütün örneğinin üretim/yenilemeleri yapılarak, üretilen örnekler uzun süreli muhafazaya alınmak üzere ETAE - BGK Bölümüne aktarılmıştır. Karakterizasyon / Değerlendirme Çalışmaları:“Türkiye Yağlık Ve Çerezlik Ayçiçeği (Helianthus Annuus L.) Genetik Kaynaklarının

Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi” TÜBİTAK 3001 projesi kapsamında ETAE Ulusal Tohum Gen Bankasından temin edilen 79 adet yağlık ve 1 adet süs ayçiçeğinde UPOV ve IPGRI tanımlama listesinde yer alan 43 karakter dikkate alınarak karakterizasyon çalışması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, üretim yenilemesi gerçekleştirilen 6 adet tütün karakterizasyon çalışması UPOV tanımlama listesinde yer alan 35 karakter dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Proje No TAGEM/TBAD/16/A01/P01/008 Proje Adı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Erdinç OĞUR Proje Yürütücüleri Dr. Ünal KARİK, Fatih ÇİÇEK, Dr. İlknur KÖSOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri



01.01.2017-31.12.2017


75.000 TL 2016: 15.000 TL 2017: 15.000 TL 2018: 15.000 TL 2019: 15.000 TL 2020: 15.000 TL

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Pek çok tıbbi bitki, doğadan toplanarak yerel halk tarafından kullanılmakta veya ihraç

edilmektedir. Bu nedenle birçok endemik tıbbi bitki türü tamamen yok olmakta veya yok olma sınırına gelmiş bulunmaktadır. Tıbbi bitki zenginliklerimizi korumak, doğadan toplamaları engellemek için ekonomik olanlarını üretime almak, ayrıca tüm tıbbi bitki tür ve populasyonlarını toplayarak Ulusal Gen Bankasında muhafazaya almak gerekmektedir. Proje kapsamında, 2017 yılında Erzincan, Gümüşhane, Bayburt, Van, Bitlis, Mardin, Şanlıurfa ve Hatay illerinde survey ve toplama programı yürütülmüştür. Survey ve toplama programı çerçevesinde108 adet herbaryum ve 54 adet tohum örneği toplanmıştır. 60 herbaryum örneğinin tanımlaması yapılmıştır. Toplanan örneklerin uçucu yağ oranları ve bileşenleri belirlenmiştir. Ulusal Tohum Gen Bankasından Alkanna cinsine ait 1 tür de 3 populasyon, Isatis cincine ait 3 tür de 17 populasyon, Datisca cinsine ait 1 türde 1 populasyon, Reseda cinsine ait 2 tür ve 8 popülasyon, Rubia cinsine ait 1 tür ve 8 populasyon gen bankasından üretim yenileme ve karakterizasyon çalışması yapılmak üzere teslim alınarak çimlendirilmiş ve tarlaya şaşırtılmıştır. 2015 yılındaki survey ve toplama programı çerçevesinde Antalya’dan toplanan endemik bir tür olan Sideritis congesta (Tıp sektöründe kullanım alanı bulunmaktadır) bitkisi 2016 yılı içerisinde fideleri oluşturulmak suretiyle 2017 yılında ise başarılı bir şekilde kültüre alınmıştır.

Anahtar Kelimeler Ulusal Gen Bankası, Tohum, Üretim yenileme, Kültüre alma, Sideritis congesta

Proje No TAGEM/TBAD/14/A01/P01/009 Proje Adı Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Karakterizasyonu ve Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Proje Yürütücüleri Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Dr. Kürşad ÖZBEK Zir Müh. Rukiye Murat DURAN Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN Uzm. Nazım TANRIKULU


01/01/2014-31/12/2017


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2014:5000 2015:6000 2016:7000 2017: 4000

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek)

6 Mart tarihinde tek yıllık bitkilerin torf dolu kasalara ekimi gerçekleşmiş uygun olmayan hava şartları nedeniyle araziye şaşırtılmaları önceki yıla göre gecikmiştir. 2017 yılında- bir önceki yıl ile kıyasladığımızda- havaların soğuk geçmesi (özellikle Ocak ve Şubat ayında görülen aşırı düşük sıcaklıklar) ve ilk üç ay kaydedilen yetersiz yağış çıkışlarda ve bitki gelişiminde sıkıntılara neden olmuştur. Genel olarak bu durum bitkilerin vejetatif gelişme eğilimi göstermeleri nedeniyle ilk çiçek tomurcuğu oluşturma, ilk çiçeklenme tarihlerinin 2016 yılı tarihlerine nisbeten yaklaşık bir ay daha geç olmasına dolayısıyla generatif dönemin gecikmesine yol açmıştır. Ayrıca bu durum bitki boyunda, ilk çiçeklenme - % 50 çiçeklenme ile ilk tohum bağlama - % 50 tohum bağlama dönemi arasındaki sürenin kısalmasına da neden olmuştur. Sıcaklığın ve nisbi nemin düşük olması, yılın ilk aylarında bazı bitkilerde ölüme neden olarak bitki sıralarda boşluklar meydana getirmiş, çiçeklenme zamanında esen sıcak rüzgarlar ve yetersiz yağış döllenmeyi ve tane tutmayı azaltarak verimi düşürmüştür. Bazı bitkilerde tohum/meyve/kapsül sayısında ve boyutunda azalmaya neden olmuştur. Haziran ayında görülen aşırı yağış da bazı bitkilerin çiçeklerini dökmesine, tohum bağlamaya hazırlanan bazı bitkilerde de küflenme ve çürümelere neden olarak tohum oluşumunu ya tamamen yada kısmi olarak engellemiştir. Digitalis purpurea, Epilobium angustifolium ve Tanatecum parthenium bitkilerinde çıkış kaydedilememiştir. Digitalis lanata, Thymus cilicicus, Thymus citriodorus ve Urtica urens bitkilerinden hiç tohum alınamazken, 14 tanesi tek yıllık olmak üzere toplam 68 bitkiye ait fenotipik ve agro-morfolojik gözlemler alınmıştır. İki tanesi (Valeriana officinalis ve Calendula officinalis) projede olmayan 55 bitkinin herbaryumları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Tıbbi ve Aromatik Bitkiler koleksiyon bahçesi, fenotipik ve

agromorfolojik gözlemler, herbaryum

Proje No TAGEM/17/A07/P09/013

Proje Adı GAP Yöresi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırması Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi


TAGEM

Proje Lideri Dr. Fethullah TEKİN

Proje Yürütücüleri Ahmet EFE (Kimya Mühendisi), Orçın ÇINAR (Kimya Mühendisi), Doç. Dr. Özlem ÖZBEK (Biyolog), Ersin KILINÇ (Kimyager), Prof. Dr. Nezahat AKPOLAT, Doç. Dr. Nida Özcan (Tıp Doktoru), Prof Dr. Temel ÖZEK (Kimyager), Dr. Banu AVCI (Gıda Mühendisi)

Başlama ve Bitiş Tarihi 2017-2021


2016 - 2017

Projenin Bütçesi Yıllar 2017 2018 2019 2020 2021 Toplam Bütçe(TL) 15000 15000 10000 5000 5000 50000

Dönem Bulguları: Proje kapsamında yer alan bitkilerle ilgili yaş herba, kuru herba, drog herba, hasat indeksi analizleri yapılmıştır. Deneme kapsamında bazı bitkilerin biçimlere göre ve taze uçucu yağ oranları ve uçucu yağın bileşen analizleri yapılmıştır. DNA dizi analizleri, Aktivite testleri, Anti mikrobiyal , ve insektisit uygulamaları ve ontogenetik varyabilite çalışmaşarı devam etmektedir. Anahtar kelimeler: Ontogenetik varyabilite, Drog herba, Uçucu yağ, Uçucu yağ bileşenleri

Proje No TAGEM/IY/96/17/02/002 Proje Adı Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Ergül AY Proje Yürütücüleri Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Ali Alptekin ACAR Dr. Hülya OKKAOĞLU


2014-2018


2017 Gelişme


2014: 10000 TL 2017: 17000 TL 2015: 15000 TL 2018: 18000 TL 2016: 16000 TL

Proje özeti: Çok çeşitli nedenlerle erozyona uğrayan ve kaybolma tehlikesi bulunan yem bitkisi türlerinin toplanması, üretilmesi ve uzun süreli muhafaza altına alınması, buna bağlı olarak var olan materyalin, bitki üzerinde çalışan araştırıcıların hizmetine sunulması ve daha ileri aşamalarda gelecek kuşaklara yem bitkileri bakımından zengin bir genetik stok bırakılması projenin amaçlarını oluşturmaktadır. Yem bitkilerinin toplanması, üretilmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları 1964 yılında başlatılmıştır. 1978 yılından itibaren, Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi kapsamında çalışmalar sürdürülmektedir. Yem bitkileri genetik kaynaklar çalışmaları kapsamında bugüne değin 14 Cins üzerinde 11 423 adet örneğin üretim yenilemesi gerçekleştirilmiştir. Yem bitkilerinde yapılan toplama çalışmaları sonucu 3 familyada, 28 cinse ait 254 türde 6 569 adet tohum örneği Ulusal Gen Bankası’nda muhafaza altına alınmıştır. 2016-2017 yılında 102 adet Pisum materyalinin üretim yenilemesi yapılmış ve agronomik özellikleri değerlendirilmiştir. Önceki yıl tohum verimi yeterli olmayan 12 adet Lathyrus materyali üretim-yenileme programına tekrar alınmış ve üretimleri gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bitki genetik kaynakları,Lathyrus, Yem bezelyesi

Proje No TAGEM/17/A07/P09/006 Proje Adı Orta Anadolu ve Güney-Doğu Geçit Bölgeleri Baklagil Yem Bitkileri

Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Gazi Özcan Proje Yürütücüleri Mehmet Tezel, R.Çağatay Arıcı, Cevat Eser Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017-31.12.2021


01.01.2017-31.12.2017


2017-30000, 2018-30000, 2019-20000, 2020-10000, 2021-10000

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Proje, ülkemiz genetik çeşitliliğinin kaybolma risklerine karşı toplama ve değerlendirme amaçlı olarak tasarlanmıştır. Bu kapsamda belirlenmiş olan 6 cins ve 9 tür baklagil yem bitkisine ait tohumların Orta Anadolu ve geçit bölgeleri doğal alanlarından toplama, üretim yenileme ve karakterizasyon çalışmaları yürütülecektir. Projenin 2017 yılı faaliyetleri kapsamında, Konya ili dahilindeki 13 ilçeye (Kadınhanı, Ilgın, Doğanhisar, Akşehir,Beyşehir, Hüyük, Seydişehir, Bozkır, Ahırlı, Hadim, Taşkent, Güneysınır ve Akören) ait alanlarda toplama çalışmaları yapılmıştır. Bu bölgelerde bulunan, mezarlıklar, mera ve orman alanları, göl, dere, çeşme ve yol kenarları gibi sahalarda arama ve toplama işlemleri yapılmıştır. Toplam olarak belirtilen alanlarda 44 nokta işaretlenmiştir. Kaydedilen noktalarda, cinslere göre; Medicago 34, Onobrychis 2, Trifolium 29, Hedysarum 14, Lotus 26, Lüpen 1 adet olmak üzere, toplam 106 adet materyal toplanmıştır. Toplanan materyaller 2018 yılı içerisinde serada çimlendirilecek, ocak usulünde tarlaya şaşırtılarak gözlem alımlarına başlanacaktır. Diğer taraftan toplama çalışmalarına devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler Baklagil Yem Bitkileri, Genetik kaynaklar, Toplama, Muhafaza, Kaba

yem, Orta Anadolu


Proje Adı K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi


Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / KAHRAMANMARAŞ


Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)

Proje Lideri Dr. Mehmet Fatih YILMAZ Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Rukiye KARA, Abdullah Yasin DALKILIÇ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2014 – 31.12.2018


01.01.2017-31.12.2017


2014: 10.000 TL, 2015: 10.500 TL, 2016: 11.000 TL, 2017: 11.500 TL, 2018: 12.000 TL

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Proje de 2014 yılında K.Maraş İli ve İlçelerinde, farklı topoğrafik ve coğrafik özelliklere sahip lokasyonlarda survey çalışmaları ve yer tespiti yapılmış, bu çalışmalar sırasında yonca (Medicago sp. L.), korunga (Onobrychis sp. L.), fiğ (Vicia spp. L.), üçgül (Trifolium sp. L.), mürdümük (Lathyrus sp. L.), gazalboynuzu (Lotus sp.L.) ve çemen (Trigonella sp. L.) türlerine ait bitkiler çiçeklenme döneminde herbaryum amacıyla toplanmış, toplanan bitkilere ait koordinatlar alınarak daha sonra olgunlaşma döneminde tohum toplanmıştır. Projenin ikinci yılında (2015) bitkisel materyal ve tohum toplama çalışmalarına devam edilmiştir. 2015 yılında toplanan bitkilerden elde edilen tohumlar 2016 yılının Mart ayından itibaren saksılara ekilmek suretiyle çoğaltılmıştır. Çıkış gerçekleştirmeyen materyallerden tohum toplamak amacıyla Nisan-Temmuz aylarında arazi çıkışları yapılarak yeniden tohum toplanmaya çalışılmıştır. Toplanan ve herbaryumları yapılan bitkilerden bir kısmının cins ve tür teşhisleri Kayseri Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Kürsüsü’nde yapılmıştır. Projenin dördüncü yılında elde edilen tohumlar 2017-2018 sezonu için birer metre ve ikişer sıra ekilmiştir. 2018 yılı içerisinde çıkış yapan bitkilerde morfolojik gözlemler yapılarak tohumlar gen bankaları için yeterli miktarda çoğaltılmaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler Baklagil yem bitkileri, Morfolojik özellikler, Biyolojik ve tarımsal

özellikler, Genetik muhafaza

Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/012 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma

Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Mustafa UZUN Proje Yürütücüleri M. Merve ÖZGÖZ, S. Emre DUMLU, Erdal AKSAKAL, Murat ATICI,

Kadir TERZİOĞLU, Dr.Şerafettin ÇAKAL, Ayten TAVLAŞ, Dr. Pınar UYSAL


01.01.2013 – 31.12.2017


01.01.2017 – 31.12.2017


2013 2014 2015 2016 2017 14000 15500 17200 19100 21200

Ülkemizde makineli tarımın gelişmeye başladığı 1950 yıllarından beri 12–13 milyon hektardan fazla

çayır ve mera sürülerek tarla haline getirilmiştir. Biyolojik çeşitlilik, başta gıda olmak üzere insanların

temel ihtiyaçlarını karşılamasında vazgeçilmez bir yere ve öneme sahiptir. İnsan faaliyetleri sonucu

oluşan kirlilik kadar, doğal kaynakların sürekli ve yanlış kullanımı nedeniyle küresel biyolojik

çeşitliliğin 2020 yılına kadar %20’sinin kaybedileceği tahmin edilmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi

çayır ve mera alanları birçok yem bitkisinin gen kaynağı durumundadır. Florada bulunan, arzulanan

buğdaygil ve baklagil yem bitkileri bozulmuş terk edilmiş çayır mera alanlarının rehabilitasyonu için

önemli bir potansiyele sahiptir. Bu çalışma ile Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mera alanlarında bulunan

gerek ot gerekse mera tipi olarak değerlendirilebilecek yem bitkilerinin toplanması ve

değerlendirilmesi amaçlamaktadır. Daha önce yapılan çalışmalarda tespit edilen, yörede en fazla

rastlanan ve yem değeri yüksek olan türlerin tohumlarının toplanmasına dikkat edilecektir. Projenin

2013-2017 yılları arasındaki diliminde 222 adet baklagil yem bitkisi, 265 adet buğdaygil yem bitkisi

olmak üzere toplam 487 adet yem bitkisi türü toplanmıştır. Bu rapor döneminde gözlem parsellerinde

yer alan bitkilerden gerekli gözlemler alınmıştır. 2015 yılında, buğdaygil familyasından, 16 adet türe

ait tohumlar Ulusal Gen Bankasına transfer edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Mera Islahı, Çeşit Geliştirme, Yem Bitkisi, Gen Kaynakları Muhafazası

SONUÇLANAN PROJELER

Proje No : TAGEM/TBAD/15/A01/P01/004 Alt Proje Adı: Bazı Domates (Solanum lycopersicum L.) Genetik Kaynaklarının Agromorfolojik Karakterizasyonu ile Meyve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Çerçeve Proje Adı: Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2015-2017 Projenin Toplam Bütçesi (TL): TOPLAM: 15.000 TL 2017 Bütçesi: 5.000 TL Proje Yürütücüleri: Dr. Seyfullah BİNBİR, Prof. Dr. İbrahim DUMAN Proje özeti:

Domates (Solanum lycopersicum L.), dünyada büyük miktarlarda üretimi yapılan, Solanaceae familyasına ait bir sebze türüdür. Ülkemiz domatesin anavatanı olmamakla birlikte çeşitlilik merkezidir. Üç yıl sürdürülen bu çalışmanın ilk yılında; Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ulusal Tohum Gen Bankası’nda bulunan, 1973-2011 yılları arasında, 7 bölgeyi kapsayan, 60 farklı ilden toplanmış, 170 adet domates populasyonu ve 10 adet ticari çeşidin 30 agromorfolojik özellik yönünden karakterizasyonu yapılmıştır. İncelenen karakterlerin minimum, maksimum, ortalama değerleri ve frekans yüzdeleri belirlenmiştir. Domates örneklerinde yapılan Ana Bileşen Analizinde, oluşan varyasyonun %75,57’si 9 ana bileşende toplanmış ve bu varyasyonun oluşmasında 27 özellik etkili olmuştur. Populasyonlar arasında büyük bir varyasyonun olduğu gözlenmiştir. Kümeleme Analizi sonucunda ise başlıca 3 ana gurup oluşmuş ve bu üç ana gurubun altında ilk gurupta 7, 2.grupta 3 ve 3. gurupta 3 adet olacak şekilde toplam 13 adet alt gurup yer almıştır. Daha sonra deneyimli panelistler tarafından tat, lezzet ve aroma yönünden en çok beğenilen 25 adet ve en az beğenilen 2 adet aksesyon belirlenmiştir. Çalışmanın 2. ve 3. yıllarında da ilk deneme yılında seçilen bu aksesyonların ilk yıl 3, ikinci yıl 6 kontrol çeşitle birlikte denemeleri kurularak verim ve bazı kalite analizleri (meyve eni, boyu, ağırlığı, sertlik, suda çözünebilir kuru madde, titre edilebilir asitlik, C vitamini, pH, elektriksel iletkenlik, L, a, b, Hue, Kroma değerleri) gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonunda; verim yönünden G 2, G 21, G 25, G 33, G 87, G 119, G 160, G 168 ve meyve sertliği yönünden G 25, G 29, G 78, G 84, G 168 aksesyonlarının öne çıktığı saptanmıştır. Seçilen domates populasyonlarının meyve ağırlığı, meyve eni ve boyu açısından da birçok tüketiciye hitap edebilecek şekilde geniş bir yelpaze oluşturduğu gözlenmiştir. suda çözünebilir kuru madde, titre edilebilir asitlik, suda çözünebilir kuru madde/titre edilebilir asitlik değeri, C vitamini, pH ve EC değerinde olduğu gibi, incelenen renk parametrelerinde de çeşitlere göre daha üstün olan çok sayıda aksesyonun olduğu belirlenmiştir. Bu materyallerin ıslah programlarında kalitenin iyileştirilmesi yönünden kaynak olarak kullanılabilecekleri düşünülmektedir.

Proje No .TAGEM/TBAD/14/A01/P01/002

Proje Başlığı Bazı Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik Ve Moleküler Karakterizasyonu

Projenin İngilizce Başlığı Agro-Morphological And Molecular Identification Of Some Local Walnut Genotypes

Projeyi Yürüten Kuruluş Yalova ABKMAE


TAGEM

Proje Yürütücüsü ERDAL ORMAN

Yardımcı Araştırmacılar Serra HEPAKSOY (Tez Danışmanı)


Projenin Toplam Bütçesi 20.000 TL

Proje Özeti Türkiye, ceviz genetik kaynaklarının toplanması ve muhafaza edilmesinde birinci derecede sorumlu olan Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Ceviz Genetik Kaynakları Parselinde 120’nin üzerinde genotip koruma altındadır. Bu araştırmada, ceviz genetik kaynakları parselinde bulunan ve henüz uluslararası standartta tanımlama çalışmaları yapılmamış olan genotiplere yer verilmiştir. Marmara bölgesinden 24, Akdeniz Bölgesinden 5, Karadeniz Bölgesinden 7, Doğu Anadolu Bölgesinden 3, Güneydoğu Anadolu, Ege ve İç Anadolu Bölgelerinden de 1’er adet olmak üzere, toplam 42 adet yerli ceviz genotipinin iki yıl süreyle yapılan morfolojik, fenolojik gözlemleri, ve pomolojik analizleri 36 ayrı UPOV kriterlerine göre tanımlanmıştır. İncelenen ceviz genotiplerinde meyve ağırlıkları 7.51-32.70 g, iç ağırlıkları 4.68-17.30 g, iç oranları % 29.10-74.47 ve kabuk kalınlıkları 0.36-1.74 mm arasında bulunmuştur. Ayrıca genotipler arasındaki genetik benzerliği ortaya çıkarmak amacıyla ISSR DNA moleküler markör tekniği uygulanmıştır. Kullanılan 25 adet ISSR primerinden toplam 194 bant elde edilmiş, bunların 155 adedi polimorfik bulunmuştur. Genotiplerin benzerlik indeksi ise 0,21 ile 0,83 oranı arasında değişmiştir. Salto/6 ile 144/84 genotipleri birbirlerine en yakın, Franquette ile 65/C116 ise genetik olarak birbirine en uzak genotipler olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler: Ceviz, Moleküler, Fenoloji, Pomoloji, ISSR

Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/013 Proje Adı Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM



Nejla ÇALIŞKAN Seda DOĞAN Dr. Ayfer TAN Lerzan Gül AYKAS Dr. Onur KOYUNCU


01.01.2012-31.12.2016 (2017- 1 Yıl Ek Süre)


01.01.2017-31.12.2017


2012 2013 2014 2015 2016 34 000 30 000 30 000 30 000 30 000

Proje Özeti: 2007-2017 yılları arasında yürütülmüş bu proje ile geçit bölgesinde yer alan

Afyonkarahisar, Uşak, Denizli, Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde doğal olarak yayılış gösteren ve yetiştiriciliği yapılan tıbbi ve aromatik bitkilerin tespit edilmesi, karakterizasyonlarının yapılması çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sonucunda; 97 familyaya ait 975 taksonun varlığı belirlenmiştir. Bu taksonlardan 1337’sinin herbaryum örneği hazırlanmış, 163’ünün tohumları toplanmıştır. Herbaryum ve tohum örnekleri ETAE Gen Bankasına gönderilmiştir. Araştırma alanında varlığı belirlenen 975 taksonun bazı anatomik, morfolojik, ve korolojik özellikleri belirlenerek ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere karakterizasyonları yapılmıştır. Alanda belirlenen taksonların lokalite bilgileri de (koordinat, yükselti, habitat vb.) kaydedilmiştir. 975 bitkiden 102’sinin IUCN kriterlerine göre endemik olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler Tıbbi ve Aromatik Bitkiler, Biyoçeşitlilik, Genetik Kaynaklar, Geçit Bölgesi


Proje Adı Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çokyıllık Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi (Research of genetic resources of perennial pasture grass species grown in drylands of the Central-South Anatolian Region)





Proje Lideri Şaban Işık

Proje Yürütücüleri Ahmet Güneş, Gazi Özcan, Şeref Aksoyak Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2012-31.12.2017


01/03/2017 ile 22/12/2017 arası


2012 yılı:15000TL;2013 yılı:12000TL;2014 yılı:10000TL;2015 yılı:10000TL;2016 yılı10000TL Toplam:57000TL

Özet:

Ülkemiz doğal florası yem bitkileri türlerince de oldukça zengin olmasına rağmen, ihtiyaç duyulan tohumlar büyük oranda yurt dışından ithal edilerek karşılanmaktadır. Ancak farklı iklim ve çevre koşullarında üretilen bu tohumların Bölgemizde oluşturulan doğal ve yapay meralar için ne kadar uygun olduğu tartışmalıdır. Bu nedenle yem bitkileri türlerinin doğal alanlardan toplanması ve kültüre alınma olanaklarının araştırılarak tohumlarının çoğaltılması, ıslah yönünden önem taşıyan özelliklerinin belirlenmesi ülkemiz için önemli bir konudur.

Bu projenin amacı Orta Güney Anadolu Bölgesi doğal alanlardan bazı önemli mera buğdaygil

yembitkisi türlerinin toplanması, muhafaza edilmesi ve bunların çeşit geliştirme çalışmalarında kullanım olanaklarının araştırılmasıdır. 2012 yılında başlamak üzere Bu proje ile Enstitü sorumluluk alanına giren Orta Güney Anadolu Bölgesi doğal alanlardan bazı buğdaygil yem bitkileri türlerinin toplanması, bunların morfolojik ve bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, bitki türlerinin tohumlarını çoğaltarak, muhafazası, bölgeye ve benzeri ekolojik koşullara uyumlu çeşit/çeşitler geliştirilmesi için Türkiye Gen Bankaları ve ıslahçıların kullanımına verilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler Çayır, mera yem bitkileri, buğdaygil, ıslah

Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/012 Proje Adı Doğu Akdeniz Florasında Bulunan; Ada Çayı(Salvia sp.), Oğul Otu

(Melissa officinalis L. spp. İnodora) ve Dağ Çayı (Sideritis sp.) Türlerinin Toplanması, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi





Proje Lideri Muzaffer ÖZDEMİR Proje Yürütücüleri Kerim KARATAŞ, M. Akif ÇINKIR Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2012 – 31.12.2017


01.01.2012 – 31.12.2017


2012: 5.500 2013:5000 2014:5000 2015:5000 2016:5000 2017:-

Proje Özeti: Proje 2012 yılında başlamıştır. Proje süresince doğal floradan bulduğumuz 23 adet ada çayı, beş adet dağ çayı ve bir adet oğul otu bitkilerinin çiçekli örnekleri bulunmuş, herbaryum örnekleri alınmış, tür teşhisleri ve karakterizasyon çalışmaları tamamlanmıştır. Bu türler üzerinde yapılan üretim olanaklarının araştırılması kapsamında, tohum örnekleri alınabilen türlerde tohumla çoğaltma, tohum örneği olmayanlarda taze sürgünlerinden alınan çelikle çoğaltma yönünde çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Tohum öneklerinde normal ekilenlerde çimlenme gözlenmezken, 5000 ppm GA çözeltisinde 24 saat bekletildiğinde % 95 çimlenme başarısı sağladıkları gözlenmiştir. İlkbahar sürgünlerinden alınan çeliklerde, köklendirme ortamına aktarılmadan 0,005 IBA çözeltisinde 8 sn muamele edilmiş ve köklendirme ortamına dikimleri yapılmıştır. Çeliklerde köklenme oranında ise % 80 gibi yüksek bir değer elde edilmiştir. 2017 yılında alınan ek sürede ise KSÜ Orman Fakültesinden Tolga Ok hocanın katkılarıyla son üç tür listeye eklenmiştir. Türlere ait toplama formları ve karakterizasyon formlarının da tamamlanmasıyla proje çalışmaları tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler Salvia sp. Sideritis sp. Melissa officinalis sbp. inodora, Kahramanmaraş, Doğu Akdeniz Bölgesi, Karakterizasyon

Proje No TAGEM/TA/11/06/01/005 Proje Başlığı Çatı proje: Ülkemizde Pistacia Türlerinin tanımlanması ve Yayılım Alanlarının

Belirlenmesi Alt proje: Pistacia atlantica Desf ‘in Tanımlanması, Yayılımların Saptanması ve Bazı Tiplerinin Muhafazaya Alınması

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Ajlan YILMAZ

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kamil SARPKAYA, Nergiz ÇOBAN Başlama- Bitiş Tarihleri 2014 – 2016 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 11000 2015: 12000 2016:11000

Proje Özeti

Ülkemiz antepfıstığı yetiştiriciliği açısından dünyada önemli bir potansiyele sahiptir. Sahip olduğu üretim

alanları yanı sıra antepfıstığının yabani türleri açısından da zengindir. Diğer meyve türlerinde olduğu gibi antepfıstığından da mevcut doğal kaynakların önemi, bunların tanımlanması ve korunması ile ilgili çalışmalar ülkemizde olduğu gibi farklı ülkelerde de gerçekleştirilmektedir. Ülkemizin Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgelerine ait birçok illerinde farklı rakımlarda taşlık ve kayalık alanlarında yayılım gösteren Pistacia atlantica Desf’in tek gövde üzerinde ve 2-3 m gibi farklı boylanan tipleri bulunmaktadır.

Bu proje ile P. atlantica’nın değişik tiplerinin tanımlaması, yayılımları saptanması ve muhafazaya alınmasıyla ile korunmaya alınması amaçlanmıştır.

Yapılan çalışmalar sonucunda ülkemizde; Mersin, Denizli, Aydın, İzmir, Manisa, Çanakkale ve Balıkesir illerinde P. atlantica Desf. ‘nin yayılım tespit edilmiştir. Belirlenen tiplerden alınan yaprak ve meyve örnekleri ile 10 adet tipin P. atlantica Desf. olduğu tespit edilmiştir. Tespit edilen tiplerden alınan aşı kalemleri sera içerisinde antepfıstığı çöğürlerine aşılanmış ve aşısı tutan bitkiler kurumumuza ait Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesi’nde bulunan “Genetik Kaynaklar Parseli ”ne dikimi yapılarak muhafaza altına alınmıştır.

Yapılan çalışmalar sonucunda P. atlantica Desf. ‘nin tanımlanması, dağılımın saptanması ve muhafazaya alınma işlemleri gerçekleştirilmiş olup sonraki çalışmalara veri tabanı ve materyal kaynağı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Pistacia atlantica, Anaç, Yayılım Alanları, Muhafaza, Biyolojik Çeşitlilik

Proje No Tagem/TBAD/15/A01/P01/002 Proje Başlığı Gaziantep İlinde Tohumdan Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.)

Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projenin İngilizce Başlığı Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Ajlan YILMAZ

Yardımcı Araştırmacılar Cem BİLİM, Sibel AKTUĞ TAHTACI, Hatice GÖZEL, Nergiz ÇOBAN, Ahmet ŞAHAN, Dr.Kamil SARPKAYA, Arş. Gör. Başak ÇINAR, Prof.Dr. İzzet AÇAR, Prof.Dr. Yeşim OKAY

Başlama- Bitiş Tarihleri 2015 – 2017 Projenin Toplam Bütçesi 9 000 TL Proje Özeti

Bu çalışmada, Gaziantep ili ve ilçelerinde doğal olarak yetişen bademler arasında çerezlik potansiyele sahip olan genotiplerin toplanması, muhafazası ve karakterizasyonu amaçlanmıştır. Proje kapsamında Gaziantep ili Araban ve Yavuzeli ilçelerinde yapılan çalışmalar Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalında Doktora Tezi olarak yürütülmüştür. Yürütülen bu çalışmada; Araban ve Yavuzeli ilçelerindeki genotipler, geç çiçeklenme, taze meyve ( çağla) ve çerezlik potansiyeline göre, diğer ilçelerdeki genotipler ise sadece çerezlik potansiyele göre değerlendirmeye alınarak genotiplerin toplanması, tanımlanması ve muhafazası gerçekleştirilmiştir. Yapılan değerlendirmelere göre geç çiçeklenme açısından; Araban ilçesinde 5, Yavuzeli ilçesinde 7 genotip, taze meyve (çağla) açısından; Araban ilçesinde 5, Yavuzeli ilçesinde 6 genotip, çerezlik yönünden ise Araban ilçesinde 3, Yavuzeli 3, Şehitkamil 4, Şahinbey 5, Oğuzeli 7 genotip karakterizasyonu yapılarak aşılama yolu ile Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesi’nde bulunan “Genetik Kaynaklar Parseli ”ne dikimi yapılarak muhafaza altına alınmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda Gaziantep ili ve ilçelerinde doğal olarak yetişen bademlerin tanımlanması, toplanması ve muhafazaya alınma işlemleri gerçekleştirilmiş olup sonraki çalışmalara veri tabanı ve materyal kaynağı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Gaziantep, badem, genetik kaynaklar, iç meyve, taze meyve

Proje No TAGEM/17/A07/P09/007 Proje Adı Türkiye Asma Genetik Kaynakları Veritabanı ve Web Sitesinin

Oluşturulması Projeyi Yürüten Kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Tamer UYSAL Proje Yürütücüleri Serkan CANDAR Turgay KIRAN Ahmet Semih YAŞASIN

Onur ERGÖNÜL Bengü KOYUNCU Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.01.2017-31.12.2017


2017:22.500

Proje Özeti: Projede asma yerel çeşit zenginliğimizin kayıt altına alınması yanı sıra uzun yıllardır mevcut envanter ve karakterizasyon bilgilerinin çeşitlerin resimleri ile birlikte web sayfasına aktarılarak kullanıcıların faydalanması amaçlanmaktadır. Dönem başında ışık kutusu hazırlanmış ve 177 genotipin sırasıyla sürgün ucu, olgun yaprak ve salkımların fotoğraflama işlemleri yapılmıştır. Her fotoğraf üzerine genotipin adı, kimlik numarası, proje adı ve kurum logosu yerleştirilmiştir. Aynı zamanda seçilen çeşitlerin envanter bilgileri, ampelografik verileri, morfolojik verileri oluşturulmuştur. Envanter bilgilerinde; genotipin adı, varsa menşei ve sinonimi, toplandığı il, ilçe, köy/mahalle, mevki, toplama yerinin yükseklik ve koordinatları, bağ sahibinin adı ve iletişim bilgileri, surveyin yapıldığı tarih yer almaktadır. Morfolojik özelliklerinde ise yetiştiği lokasyonda toplama esnasında kayıt edilen salkım ve tane şekli, tane rengi, tadı, kabuk kalınlığı, tane içi ve çekirdek durumu, olgunlaşma zamanı bilgileri bulunmaktadır. Ampelografi verilerinde; koleksiyona dahil edilip verim yaşına gelmiş omcalarda metot gereği incelenen sürgün ucu, genç sürgün, çiçek, genç yaprak, olgun yaprak, salkım ve tane özelliklerinin bakıldığı karakterizasyon verileri bulunmaktadır. Moleküler özelliklerde ise moleküler karakterizasyonu yapılmış olan genotiplerin bilgileri kayıt altında tutulacaktır. Web sitesinin anasayfa tasarımı yapılmış olup anasayfada proje ve personel hakkında bilgi, veritabanı, bize ulaşın ana bölümleri ile girilen özelliklere gore genotipleri tarama kategorileri bulunmaktadır. Web sayfası Türkçe ve İngilizce dillerinde tasarlanmıştır. Anahtar Kelimeler Vitis, Asma Genetik Kaynakları, Veritabanı, Web Sitesi

T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇAYIR MERA ve YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI

PROJE DEĞERLENDİRME TOPLANTISI (05 Şubat 2018-08 Şubat 2018)

05 Şubat 2018 Pazartesi 10:00-12.30: Ortak Açılış Programı

YEMEK ARASI 12.30 – 14.00 I. OTURUM 14.00 – 15.30

Grup/Proje Lideri

Proje / Sunu Başlığı Kurum Projenin Durumu

Ayfer ŞAHİN Açılış Konuşması, Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

TAGEM Bilgi

Şerafettin ÇAKAL AFA Koordinatör

2017 yılı Çayır Mera ve Yem Bitkileri Çalışmalarının Değerlendirmesi

DATAEM

Bilgi

TTSM 2017 Yılı Çayır Mera - Yem Bitkileri ve Yeşil Alan Çim Bitkileri Çeşit Tescil Denemeleri

TTSM Bilgi

BÜGEM Çayır - Mera Daire Başkanlığının Çalışmalarının Genel Değerlendirmesi

BÜGEM Bilgi

Nihan YENİLMEZ ARPA

Türkiye’nin Bozkır Ekosistemlerinin Korunması ve Sürdürülebilir Yönetimi Projesi

FAO Bilgi

Metin AYDOĞDU

Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi Projesi

TBMAEM Bilgi

Ara 15.30 – 15.50 II. OTURUM 15.50 – 18.00

Dr. Armağan KARABULUT ALOE

Türkiye Tarım Ekosistemleri ve Hizmetleri Atlası: Mera ve Yem Bitkilerine Dayalı Ülkesel Hayvancılık Ekosistemleri Mekânsal Dağılım Modellemesi

TBMAEM Yeni Teklif

Dr. C. Aylin OLUK

Çukurova Bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen bazı baklagil ve buğdaygil yem bitkilerine özel yakın kızılötesi (NIRs) kalibrasyonlarının geliştirilmesi

DATAEM Yeni Teklif

Feyza Döndü GÜNDEL

Çukurova’da Suni Mera Tesisi Ve Ot Üretimi Amacıyla Bazı Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkilerinin Yonca İle Uygun Karışım Oranlarının Belirlenmesi

DATAEM Yeni Teklif

06 Şubat 2018 Salı I. OTURUM 09.00 – 10.30

Süreyya Emre DUMLU

Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Bazı Bitki Formasyonlarının Yem Üretimlerinin ve Kalitelerinin Belirlenmesi

DATAEM Yeni Teklif

Pınar UYSAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Gazal Boynuzu (Lotus Sp.) Islah Projesi

DATAEM Devam

Erdal AKSAKAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Korunga Islah Çalışması

DATAEM Devam

Ayten TAVLAŞ Buğdaygil Yem Bitkileri Islah Çalışmaları

DATAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Prof. Dr. Yaşar KARADAĞ (Rektör Yrd.)

“Yem Bitkilerinde Kalite Tayini ve Kullanım Alanları”

Muş Alparslan Üniversitesi

Bilgi

Kadir TERZİOĞLU

Erzurum Koşullarında Kışlık ve Yazlık Olarak Ekilen Bazı Brassica Türlerinin Ot Ve Tohum Verim Performansları Üzerinde Bir Araştırma

DATAEM Devam

Murat ATICI Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Yonca Islah Çalışmaları

DATAEM Devam

Mustafa UZUN Doğu Anadolu Bölgesi Çayır Mera Alanlarında Bulunan Yem Bitkilerinin Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması

DATAEM Devam

YEMEK ARASI 12.30 – 14.00

III. OTURUM 14.00 – 15.30

Doç. Dr. Songül SEVER MUTLU

“Sıcak iklim Çim bitkilerinin Islahı” Akdeniz Üni. Peyzaj Mimarlığı

Bilgi

Pınar UYSAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

DATAEM Devam

Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Çim Bitkilerinde Çeşit Geliştirme ETAEM Devam

Feyza Döndü GÜNDEL

Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı

DATAEM

Devam

Ara 15.30 – 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Prof. Dr. Metin TUNA

“Flow sitometri ile yem bitkisi genetik kaynaklarının karakterizasyonu”

Namık Kemal Üni. Zir. Fak.

Bilgi

Ülfet ERDAL Ege Bölgesi Koşullarında Organik Hayvan Yemi Üretiminde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması

ETAEM Sonuç

Ahmet Korhan ŞAHAR

Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Soya Çeşitlerinde Farklı Hasat Dönemlerinin Kuru Ot ve Hasıl Verimleri ile Katkı Maddelerinin Soya Silaj Kalitesi Üzerinde Etkileri

DATAEM

Sonuç

Necda ÇANKAYA

Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları

KTAEM Devam- Sonuç

07 Şubat 2018 Çarşamba I. OTURUM 09.00 – 10.30

Dr. İlker İNAL Yonca (Medicago sativa L.) Islah Araştırmaları

DATAEM Adana

Sonuç

Berna EFE Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Yonca Islah Araştırmaları

TBMAEM Devam


Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yembitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi ve Mera ıslahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması - 1. Alt Proje: Kılçıksız Brom Islah Çalışmaları -2. Alt Proje: Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları -3. Alt Proje Sarı Çiçekli Gazalboynuzu Islah Çalışmaları- 4. Alt Proje: Mavi Ayrık Islah Çalışmaları -5. Alt Proje: Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları

ETAEM Devam

Cengiz KURT Trakya Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları -1. Alt Proje: Fiğ Islah Çalışmaları Alt Projesi -2. Alt Proje: Yem Bezelyesi Çalışmaları Alt Projesi

TTAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Doç. Dr. Ramazan ACAR

"Meraların ıslahında çalı formasyonu yem bitkilerinin yeri"

Selçuk Üni. Zir. Fak.

Bilgi

A. Kadir ATALAY

Dört Kanatlı Tuz Çalısının (Atriplex canescens push nutt.) Sivrihisar Ertuğrul Köyünde Mera Islah Çalışmalarında Kullanımı

GKTAEM Bilgi

Berna EFE Korunga Islah Projesi TBMAEM Devam Gazi ÖZCAN Fiğ Islah Araştırmaları BDUTAEM Devam


III. OTURUM 14.00 – 15.30

Prof. Dr. Uğur BİLGİLİ

Türkiye’de Kaliteli Kaba Yem Açığının Kapatılmasında Sıcak İklim Tahıllarının Yeri

Uludağ Üniv. Ziraat Fak. (Dekanı)

Bilgi

Dr. İlker İNAL Çukurova Koşullarında, Farklı Sıra Aralıklarında Bazı Bitki Düzenleyicilerinin Yonca (Medicago sativa L.)’nın Tohum Verimine ve Bitkisel Özelliklere Etkisi

DATAEM Sonuç

Ramazan Çağatay ARICI

Orta Anadolu Şartlarına Uygun Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Çeşitlerinin Geliştirilmesi

BDUTAEM Devam

Sezai GÖKALP Tokat ve Sivas Ekolojik Koşullarında Farklı Sıra Arası Mesafesi ve Tohumluk Miktarlarının Gazal Boynuzu (Lotus Corniculatus L.) Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri

OKGKTAEM Devam

Ara 15.30 – 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Prof. Dr. Kağan KÖKTEN

"Silaj Bitkileri ve Silaj Yapım Tekniği"

Bingöl Üni. Zir. Fak.

Bilgi

Dr. İlker ERDOĞDU

Buğdaygil Yem Bitkilerinde Çeşit Geliştirme Çalışmaları

GKTAEM

Devam

Seyithan SEYDOŞOĞLU

Diyarbakır Koşullarında Suni Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkilerinin Verimi ve Kalitesinin Belirlenmesi

GAP UTAEM

Devam

Berna EFE Macar Fiği (Vicia panoca Crantz.) Bitkisinde Gama Işını Uygulaması İle Mutasyon Islahı

TBMAEM Devam


Ege Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları - 1. Alt Proje: Yonca Islah Çalışmaları - 2. Alt Proje: Fiğ Islah Çalışmaları - 3. Alt Proje: İtalyan Çimi Islah Çalışmaları - 4. Alt Proje: İskenderiye Üçgülü Islah Çalışmaları

ETAEM Devam- Sonuç

08 Şubat 2018 Perşembe I. OTURUM 09.00 – 10.30

Doç. Dr. Mustafa AVCI

"Yoncada Sonbahar Dormansisi ve Önemi"

Niğde Ö. Halisdemir Üni.

Bilgi

Şaban IŞIK Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çok Yıllık

BDUTAEM Bilgi

Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Berna EFE

Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları -Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

TBMAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Berna EFE Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bazı Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirmek

TBMAEM Devam


Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi ve Mera Islahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması

ETAEM Devam

Seyithan SEYDOŞOĞLU

Diyarbakır Koşullarında Karışım Oranı ve Biçim Zamanının Yem Bezelyesi + Tahıl Karışımında Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri

GAP UTAEM

Devam

YEMEK ARASI

12.30 – 14.00

YENİ ARAŞTIRMA KONULARI VE PROJELERİN BELİRLENMESİDİLEK VE ÖNERİLER

KAPANIŞ

Proje No Proje Adı Türkiye Tarım Ekosistemleri ve Hizmetleri Atlası: Mera ve Yem

Bitkilerine Dayalı Ülkesel Hayvancılık Ekosistemleri Mekânsal Dağılım Modellemesi




TAGEM

Proje Lideri Dr. Armağan KARABULUT ALOE Proje Yürütücüleri Dr. Murat Güven TUĞAÇ, Dr. Ediz ÜNAL, Dr. Hakan YILDIZ,

Metin AYDOĞDU, Dr. Meral PEKŞİRCİOĞLU, K. Aytaç ÖZAYDIN, Muharrem CİHAN, Harun TORUNLAR, Dr. Nihal CEYLAN, Osman AYDOĞMUŞ, Dr. Oya AKIN, Dr. Erol KARAKURT, Berna EFE, Dr. Engin ÜNAY, Esra ESİNA, Koray ALBAYRAK


01/01/2019 - 31/12/2020


2017


380.000 TL. (2019: 203.000 TL. 2020: 177.000 TL.)

Artan nüfus yoğunluğuna karşılık tarımsal ekosistemleri korumak, hizmetlerini ve gıda güvenliğini sürdürülebilir kılmak gerekmektedir. Türkiye’de çayır ve meralar tarımsal ekosistemlerin önemli bölümünü oluşturmakta ve Türk tarım ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Bu nedenle yetiştirilen hayvan varlığı, mera varlığı, otlatma kapasitesi, yem bitkileri üretimi bileşenlerinin tümünü kapsayan meraya ve yem bitkilerine dayalı hayvancılık ekosistemlerinin bir bütün olarak ele alınması önem arz etmektedir. Hayvancılık ekosistemlerinin bütünsel bir yaklaşımla ele alınması için sistem bileşenlerinin alansal dağılımları hakkında erişilebilir güvenilir bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Nitekim Türkiye’de bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetleri tarımsal havza sınıflarına göre alan bazlı desteklenmekte ve tarım politikaları geliştirilmektedir. Bu çalışma kapsamında Türkiye’de meraya ve yem bitkilerine dayalı hayvansal üretim faaliyetlerinin diğer bir değişle meraya ve yem bitkilerine dayalı hayvancılık ekosistemlerinin mekânsal dağılım modellemesi yapılacak ve tarımsal havza alanları içinde daha detaylı olarak harita bazlı bilgi üretilmeye çalışılacaktır. Mekânsal veri madenciliği büyük veri setlerinde mekânsal olmayan tablo verilerinin (örneğin il, ilçe, çiftlik bazında düzenlenmiş tablo verilerin) mekânsal harita verileri ile (iklim, topografya, toprak, arazi kullanımı, uydu görüntüleri vb.) ilişkilendirilmesini, tablo verilerin alana yayılmasını sağlayan ve mekânsal veri setleri arasındaki ilişkileri araştıran bir dizi istatistiksel modellemeyi kapsar. Bu istatistiksel modellemeler kümeleme (clustering), coğrafi yakınlık, küçük alan verilerinden büyük alan verileri hesaplama, büyük alan verilerinin küçük alanlara dağıtılması, benzer alanların birleştirilmesi, mekânsal trendlerin belirlenmesi gibi farklı matematiksel fonksiyonları, robust regresyon modelleri ve ileri teknikleri gerektirir. Bu ileri mekânsal modelleme teknikleri kullanılarak hayvan varlığı, mera ve yem bitkileri envanter tablo verileri, mekânsal harita verileri ile coğrafi bilgi sistemleri ortamında (iklim, topografya, toprak, arazi kullanımı vb.) ilişkilendirilerek hayvancılık ekosistemleri bileşenlerinin tematik haritaları oluşturulacaktır. Raster veri modelleme teknikleri ile birim mera alanına düşen hayvan yoğunluğu, mevcut durak verileri

otlatma kapasitesi bilgileri yardımı ile potansiyel risk altındaki mera alanları (hotspots) belirlenecek ve haritaları üretilecektir. Alana özgü otlatma kapasitesi, yem bitkisi üretimi alanı, miktarı ve birim alandaki hayvan yoğunluğu arasındaki dengeler araştırılacak ve sonuçlar haritalandırılacaktır. Bu çalışma kapsamında elde edilmesi planlanan haritalar ve coğrafi veri platformu mevcut web portalının güncellenmesi ile öncelikle GTHB’ın ilgili kuruluşlarına, araştırma enstitülerine tam erişim haklarıyla ve sonra üreticiler, akademisyen, STK ve özel sektöre farklı erişim haklarıyla sunulabilecektir. Bu yolla proje sonuçlarının ülkemizde doğal mera korunumu çalışmalarına, doğal ve yapay meralara ilişkin tarımsal havzalar bazında düzenlenen destekleme politikalarını üretmeye yönelik alana özgü bilgi sunacağı; hayvancılığın geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, alan bazlı et ve süt arz-talep dengelerinin araşrırılması, yerli hayvan genetik kaynaklarının yerinde korunması ve geliştirilmesi, hayvancılık politikalarının etkinliğinin arttırılması ve hayvan hastalıklarıyla mücadelede hastalık yayılımı hakkındaki çalışmalara da katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Proje No Proje Adı Çukurova Bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen bazı baklagil ve

buğdaygil yem bitkilerine özel yakın kızılötesi (NIRs) kalibrasyonlarının geliştirilmesi




TAGEM

Proje Lideri Dr. C. Aylin OLUK Proje Yürütücüleri Hatice YÜCEL, Dr. İlker İNAL, Feyza Döndü GÜNDEL, Ertan

YAZGAN Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2019- 31/12/2020


2018


62.900 TL. (2019: 26.904 TL. 2020: 35.996 TL.)

Kalite analizlerinde hızlı, güvenilir ve çevre dostu teknolojilere olan ilgi gittikçe artmakta, buna bağlı olarak da geleneksel metotlara alternatif çeşitli teknolojiler geliştirilmektedir. Geleneksel metotlar birçok cihaza ve kimyasala bağımlılıklarının yanısıra mutlaka bir uzmana ihtiyaç duyulan zaman alıcı metotlar olduğu bilinmektedir. Günümüzde kalite analizlerinde geleneksel metotlara alternatif yaygın kullanım alanı olan teknolojilerden birisi de yakın kızılötesi (NIR) spektroskopisidir. Gıdaların kalitesinin belirlenmesinin yanısıra tarım, kimya sanayisi, eczacılık gibi birçok alanda da kullanılabilmektedir. Hayvansal üretimde kaliteli kaba yem üretimi için vazgeçilmez olan yem bitkileri ıslah çalışmalarında çok yüksek sayıda materyalle çalışılmaktadır. Son zamanlarda, ıslah programları seçimler sadece morfolojik özellik ve verim açısından değil, kalite özellikleri yönünden de yapılmaktadır. Islah programlarının yürütüldüğü dönemde kalite açısından seleksiyon yapılması durumunda, klasik yöntemlerle kalite analizleri çok zaman ve işgücü almaktadır. Özellikle yem bitkilerinde yılda/sezonda birkaç biçim alındığı da düşünüldüğünde, bu gerçektende çok yoğun bir maliyet ve işgücü gerektirmektedir. Kalite açısında yapılacak bir seleksiyonda, kalite analizlerinde yeterince yararlanılmamaktadır. Bu projede 3 adet sıcak mevsim buğdaygil (rodosotu, adi yalancı darı, sorgum) ve 3 adet serin mevsim baklagil (aküçgül, yaygın fiğ ve yonca) yem bitkileri için NIR spektroskopisinde, içeriğinde ham protein, kurumadde, kül, ADF (Acid Detergent Fiber), NDF (Neutral Detergent Fiber) parametreleri olan spesifik kalibrasyon modelleri geliştirilecektir. Minimum numune hazırlığı ile yem bitkileri için doğru istatistiksel modelleme yapılarak uygun kalite analiz sonuçları verilebilecektir. Böylece özellikle ıslah çalışmalarında verimin yanı sıra kalite açısında yapılacak seleksiyon çalışmalarında daha fazla materyalle çalışılacak olması, bir çok kalite paremetrelerinin çok kısa sürede sonuçlanacak olması, enstitüde ve bölgede yapılacak diğer çalışmalara da katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler NIR, Baklagil Yembitkileri, Buğdaygil Yembitkileri, Kalite

Proje No Proje Adı Çukurova’da Suni Mera Tesisi Ve Ot Üretimi Amacıyla Bazı Sıcak

Mevsim Buğdaygil Yem Bitkilerinin Yonca İle Uygun Karışım Oranlarının Belirlenmesi




TAGEM

Proje Lideri Feyza Döndü GÜNDEL Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Veyis TANSI Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2019 - 31/12/2021


2017


47.950 TL. (2009: 15.850 TL. 2020: 15.400 TL. 2021: 16.700 TL. = 47950)

Araştırma ile suni mera tesisleri için adi yalancıdarı (Paspalum dilatatum) yonca (Medicago sativa), ot üretimi için Rodos otu (Chloris gayana) yonca karışımlarında, uygun karışım oranları belirlenecektir. Adi yalancıdarının yonca ile uygun karışım oranlarının belirlenmesiyle yonca oranından kaynaklanan hayvan kayıpları azaltılacak, suni meraların otlatma kapasiteleri, verim ve kaliteleri artırılabilecektir. Rodos otunun yonca ile uygun karışım oranlarının belirlenmesi ile de yeşil yem döneminin uzatılması, yaz döneminde yüksek verimli ve kaliteli ot elde edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada iki ayrı deneme kurulacaktır. Denemelerden biri adi yalancıdarı + yonca, diğeri Rodos otu + yonca karışım oranları üzerine olacaktır. Araştırmada adi yalancıdarı ve yoncanın 7, Rodos otu ve yoncanın 7 farklı karışım oranları incelenecektir. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulacak ve Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde (Adana) 2018-2020 yılları arasında 3 yıl süre ile yürütülecektir. Araştırma ile yeşil yem döneminin uzatılarak kaba yem açığının azaltılması, mevcut potansiyelden daha iyi yararlanılması, hayvancılığın daha ekonomik hale getirilmesi, bu konudaki araştırma ve literatür eksikliğinin giderilmesi hedeflenmektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında Enstitü koordinatörlüğünde yürütülen Mera Islahı ve Amenajmanı projeleri ile uygulamaya aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler Sıcak mevsim buğdaygil yem bitkileri, Rodos otu, adi yalancıdarı, yonca, suni mera, karışım oranı, ot verimi, kalite

Proje No TAGEM / 1Y–96 /11.01.010 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları

-Korunga Islah Çalışması Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Erdal AKSAKAL Proje Yürütücüleri Kadir TERZİOĞLU, Şerafettin ÇAKAL, S. Emre DUMLU, Dr.

Pınar UYSAL, M. UZUN, Ayten TAVLAŞ, Murat ATICI, M. Merve ÖZGÖZ


01/01/2013 - 31/12/2017


2017


4.000 TL.

Denem alanında 2015 yıllarında kurulan yeni ıslah blokunda gerekli gözlemler alınmıştır (bitki boyu, sap kalınlığı, dal sayısı, yan dal sayısı). Ortalama verilere göre bitki boyu 22-94 cm, sap sayısı 8-71 cm, , yan dal sayısı 4-8 adet, ana sap kalınlığı 1,41 ile 5,34 mm arasında değiştiği gözlemlenmiştir. Ayrıca çiçek rengi pembe-eflatun, bitki habitusunun ise 1, 2, 8 nolu hatlarda dik diğerlerinin ise yarı yatık olduğu tespit edilmiştir (Elçi ve Açıkgöz 1993).

Anahtar Kelimeler Korunga, Islah, Çeşit, Mera

Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/007 Proje Adı Buğdaygil Yem Bitkileri Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Ayten TAVLAŞ Proje Yürütücüleri Erdal AKSAKAL, S. Emre DUMLU, M. Merve ÖZGÖZ, Mustafa

UZUN, Kadir TERZİOĞLU, Dr. Pınar UYSAL, Murat ATICI Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 31/12/2017


2017


71.000 TL. (2013: 44.750 TL. 2014: 7.500 TL. 2015: 7.250 TL. 2016: 5.750 TL. 2017: 5.750 TL.)

Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan zengin gen kaynaklarının kullanılarak yüksek verimli ve bölge şartlarına uygun, kuru ot üretimi, mera ıslahı, suni çayır ve mera tesisleri için kullanılabilecek Koyun yumağı, Kelp kuyruğu, Otlak ayrığı, Parlak ot ve Domuz ayrığı yembitkilerinden çeşit geliştirmek amaçlanmaktadır. Koyun yumağı: 75 adet popülasyon kullanılmaktadır. Popülasyonlardan oluşturulan gen bahçesinden seçilen genotiplerden ploidi seviyeleri esas alınarak üç farklı polikros parseli oluşturulmuştur. Alınan tohumlar kullanılarak Erzurum ve Pasinler lokasyonlarında bölge verim denemeleri kurulmuştur. Çayır Kelp kuyruğu: 47 adet popülasyon kullanılmaktadır. Popülasyonlardan oluşturulan gen bahçesinden seçilen genotiplerden ploidi seviyeleri esas alınarak dört farklı polikros parseli oluşturulmuştur. Alınan tohumlar kullanılarak Erzurum ve Pasinler lokasyonlarında bölge verim denemeleri kurulmuştur. Otlak ayrığı: 16 adet popülasyon kullanılmaktadır. Popülasyonlardan oluşturulan gen bahçesinden seçilen genotiplerden ploidi seviyeleri esas alınarak iki farklı polikros parseli oluşturulmuştur. Alınan tohumlar kullanılarak Erzurum ve Pasinler lokasyonlarında bölge verim denemeleri kurulmuştur. Adi parlak ot: 37 adet popülasyon kullanılmaktadır. Bu popülasyonlardan oluşturulan gen bahçesinden seçilen genotiplerden ploidi seviyeleri esas alınarak iki farklı polikros parseli oluşturulmuştur. Alınan tohumlar kullanılarak Erzurum ve Pasinler lokasyonlarında bölge verim denemeleri kurulmuştur.

Domuz ayrığı: 12 adet popülasyon kullanılmaktadır. Popülasyonlardan oluşturulan gen bahçesinden seçilen genotipler kullanılarak polikros parseli oluşturulmuştur.. Elde edilen tohumlar kullanılarak Erzurum ve Pasinler lokasyonlarında bölge verim denemeleri kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Proje No TAGEM /1Y–96 /11.01.010 Proje Adı Erzurum Koşullarında Kışlık Ve Yazlık Olarak Ekilen Bazı

Brassica Türlerinin Ot Ve Tohum Verim Performansları Üzerinde Bir Araştırma




TAGEM

Proje Lideri Kadir TERZİOĞLU Proje Yürütücüleri Erdal AKSAKAL, Şerafettin ÇAKAL, S. Emre DUMLU, Dr.

Pınar UYSAL, M. UZUN, Ayten TAVLAŞ, Murat ATICI, M. Merve ÖZGÖZ


01/01/2016 - 31/12/2018


2017


6.000 TL.

Bu çalışmada, Erzurum koşullarında kışlık ve yazlık olarak ekilen yem tipi Brassica türlerinin yeşil ot, kuru madde ve tohum verimlerinin iki büyüme mevsiminde (2016-2017 ve 2017-2018) belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada materyal olarak iki yem şalgamı (Brassica rapa L.) çeşiti, bir aday hat (Lenox, Polybra and EAMS), bir Etyopya hardalı (Brassica carinata Braun) çeşiti (Winter Alaska) ve iki Hint hardalı (Brassica juncea (L.) Czern.) çeşiti (Drusnaja ve Fekete) kullanılmaktadır. Bazı Brassica türleriyle yapılan çalışmamızda kullanılan çeşitlerin hiç biri kıştan çıkamamış bitkilerin tamamı ölmüştür. İlkbaharda yapılan ekimlerde ise bitkiler sapa kalmadığı ve yumru bağlamadığı için gözlem yapılamamıştır.

Anahtar Kelimeler Brassica rapa L., Brassica carinata Braun, Brassica juncea (L.) Czern.), ot verimi, tohum verimi

Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/006 Proje Adı Yonca Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Murat ATICI Proje Yürütücüleri Süreyya Emre DUMLU, Erdal AKSAKAL, Mustafa UZUN,

Kadir TERZİOĞLU, Şerafettin ÇAKAL, M. Merve ÖZGÖZ, Ayten TAVLAŞ, Pınar UYSAL


01/01/2017 - 31/12/2021


2017


87.000 TL. (2017: 17.050 TL. 2018: 14.800 TL. 2019: 16.950 TL. 2020: 18.900 TL. 2021: 19.300 TL.)

Bu çalışma, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 1987 tarihinden şimdiye kadar yürütülen yonca ıslah çalışmalarının devamı şeklinde planlanmıştır. Genetik kaynakları projesinden ıslah kademesine aktarılan hatlar üzerinde yapılan incelemeler ve değerlendirmeler neticesinde amaca uygun seçilen 30 yatık-yarıyatık genotipler üzerinde yürütülecektir. Bir önceki proje diliminde çoklu melez testi için Pasinler lokasyonunda tesis edilen polikros parselinden her bitkiye ait klonlardan yeterli tohum miktarına ulaşıldığında 2016 yılında döl kontrol testleri için denemelere başlanması planlanmaktadır. Yeterli tohum elde edilemediği takdirde 2017 yılında yeniden tohum alınacaktır. Mayıs 2017’de kış çıkışları kontrol edilmiştir. Şaşırtılan fidelerin 83/720 yaklaşık %89’unun kıştan çıkamadıkları tespit edilmiştir.13 Haziran 2017 tarihinde döl kontrol test parselinde bulunan 33 adet hattan klonlar alınmıştır. 2017 Haziran ayında parselin bakım ve sulama işlemleri yapılmıştır. Temmuz ayının 3. Haftasında yabancı ot kontrolü yapılmıştır. Otlatma denemeleri 15 Ağustos 2017 tarihinde gerçekleştirilmiş ardından sulama yapılmıştır. Rejenerasyon kabiliyeti yüksek, yarı yatık habituslu ve yeterli sayıda kuvvetli fidesi bulunan 12 adet hat (1, 68-10, 52-5, 31-12, 84-20, 64-24, 7, 8, 67-16, 82-12, 55-12, 74-5) kaydedilmiştir. İleri çıkan mevcut hatlar ile 4 Ekim 2017 tarihinde polycross parseli Latin kare deneme desenine göre (12 x 12) Pasinler Deneme İstasyonunda başarı ile tesis edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Mera tipi yonca, habitus, yarı yatık yonca, yonca ıslah

Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/007 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Çayır-Mera Alanlarında Bulunan Yem

Bitkilerinin Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Mustafa UZUN Proje Yürütücüleri M. Merve ÖZGÖZ, S. Emre DUMLU, Erdal AKSAKAL, Murat

ATICI, Kadir TERZİOĞLU, Dr. Şerafettin ÇAKAL, Ayten TAVLAŞ, Dr. Pınar UYSAL


01/01/2016 - 31/12/2020


2017


97.000 TL. (2016: 15.000 TL. 2017: 17.500 TL. 2018: 19.000 TL. 2019: 21.500 TL. 2020: 24.000 TL.)

Yıllardan beri sürdürülen aşırı otlatma ve bilinçsiz kullanım, mera vejetasyonun da ki arzulanan türlerin yok olmasına ve biyolojik çeşitliliğin süratle daralmasına neden olmaktadır. Verimliliğin önemli ölçüde yitirmiş, potansiyel erozyon kaynağı haline gelmekte olan meralarla ilgili ıslah tedbirlerinin alınması kaçınılmazdır. Bu tip aşırı oranda yıpranmış meraların ve terkedilmiş marjinal alanların ıslahında kullanılabilecek en etkili yöntemlerden biriside üstten tohumlamadır.

Doğu Anadolu Bölgesi birçok önemli yem bitkisinin gen merkezi konumundadır. Özellikle mera ıslahında kullanılabilecek otlatmaya ve çevresel streslere dayanıklı bitki tipleri mevcut değildir. Yurdumuzda konu ile ilgili olarak yapılan çalışmalar yok denecek düzeydedir. Bu tür çalışmalarda ot üretimine yönelik olarak geliştirilmiş yem bitkileri kullanıldığından, başarılı ve sürdürülebilir bir mera vejetasyonu oluşturulamamıştır. Bölge florasında mevcut bitki türleri, bölge koşullarına adaptasyon kabiliyetlerinin yüksek olmasından dolayı, bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. 2017 yılında Baklagil familyasından 22 ve Buğdaygil familyasında 52 adet olmak üzere toplam 74 adet bitkiye ait tohum toplanmıştır. Bu dönemde 6 adet Medicago sativa 7 adet Agropyron cristatum 6 adet Dactylis glomerata 13 adet Festuca ovina bitkisinin çoğaltımı yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Mera Islahı, Çeşit Geliştirme, Yem Bitkisi, Gen Kaynakları Muhafazası

Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/005 Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları

-Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Pınar UYSAL Proje Yürütücüleri Kadir TERZİOĞLU, S. Emre DUMLU, Mustafa Merve ÖZGÖZ,

Mustafa UZUN, Erdal AKSAKAL, Murat ATICI Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 31/12/2017


2017


40.500 TL.

Projede materyal olarak yerel yem bezelyesi popülasyonları kullanılmıştır. Yem bezelyesi ıslah hatlarının geliştirilmesinde tek bitki seleksiyon metodu kullanılmıştır. Yıllara göre değişiklik arz etsede, kontrol çeşidi olarak Ürünlü, Ulubatlı, Kirazlı, Töre, Gölyazı, Özkaynak ve Taşkent çeşitleri kullanılmıştır. 2016 yılı itibariyle Yerel popülasyonların değerlendirilmesi ile ileri çıkan 9 hat geliştirilmiştir. Yapılan denemeler sonucu ümit var olarak görülen 11,43 ve 45 nolu hatlar üzerinde çalışmalar yoğunlaştırılmış olup yapılan çalışmalarar sonucunda 11,43 nolu hatlar için tescil başvurusu yapılmıştır. Ayrıca Tescil başvurusu yapılan hatların tohum çoğaltma çalışmalarına devam edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Yem Bezelyesi, Islah

Proje No TAGEM/TA/11/11/01/006 Proje Adı Çim Bitkileri Çeşit Geliştirme Projesi




TAGEM

Proje Lideri Ali Alptekin ACAR Proje Yürütücüleri Dr. Hüseyin ÖZPINAR, Ergül AY, Dr. Hülya OKKAOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2016 - 31/12/2020


2017


90.000 TL.

Değişik çim bitkileri türleri üzerinde ıslah çalışmalarına başlanması ülkemiz çim bitkileri sektörü için kaçınılmaz bir gereklilik olmuştur. İngiliz çimi çeşit adayının ve diğer adayların saksılara klonlama ve bakım işlemleri yapılmıştır. 2017 yılında çeşit adayımızın (ETAE LP 1) tescil denemeleri(FYD) tamamlanmış, GÖKTÜRK ismi ile tescil ettirilmiştir.

Anahtar Kelimeler İngiliz çimi

Proje No Proje Adı Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Feyza Döndü GÜNDEL Proje Yürütücüleri Arif AKTAŞ, Dr. İlker İNAL, Dr. Celile Aylin OLUK, Efgan

AKÇALI, Prof. Dr. Rüştü HATİPOĞLU (Danışman), Doç. Dr. Selahattin ÇINAR (Danışman), Doç. Dr. Mustafa AVCI (Danışman)


01/01/2017 - 31/12/2021



35.000 TL. (2017: 7.000 TL. 2018: 7.000 TL. 2019: 7.000 TL. 2020: 7.000 TL. 2021: 7.000 TL.)

Bu araştırma ile Çukurova ekolojik koşullarına uygun, ot verimi ve kalitesi yüksek, mera tesisinde kullanılabilecek Rodos otu (Chloris gayana Khunt) ve adi yalancıdarı (Paspalum dilatatum Poir.) çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle, tescil edilmiş çeşitler, doğal vejetasyondan toplanacak ekotipler ve diğer kaynaklardan sağlanacak materyal kullanılarak yeterli genetik varyasyon oluşturulacaktır. Bunlardan ıslah amacına uygun olanlardan seleksiyon yapılarak çeşit tescil işlemleri ile tohumluk üretimi aşamalarına geçilecektir.

Anahtar Kelimeler Rodos otu, adi yalancıdarı, ıslah, sıcak mevsim buğdaygiller

Proje No Proje Adı Ege Bölgesi Koşullarında Organik Hayvan Yemi Üretiminde

Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM, BÜGEM

Proje Lideri Ülfet ERDAL Proje Yürütücüleri Nuri CANDAN, Bülent GÜRÜN, Şener ÖZÇELİK, İlkay

ÖZDEMİR, Dr. Hülya HANOĞLU, Prof. Dr. İhsan YAŞA, Prof. Dr. Alev HALİKİ, Prof. Dr. Hülya ÖZELÇAM, Prof. Dr. A. Esen ÇELEN, Prof. Dr. Metin ALTINBAŞ, Yrd. Doç. Dr. Nedim ÇETİNKAYA


01/01/2013 - 31/12/2017



137.890 TL.

Bu proje, organik hayvan yemi yetiştiriciliğinde aynı sezon içinde hayvanların tüm besin madde gereksinimlerini karşılayacak iki farklı münavebe sisteminden oluşmaktadır. Her iki sistemde de kaba yem, enerji yemi, protein yemi ve silaj olacak şekilde planlanmıştır. Deneme 4 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme deseninde UTAEM’in Menemen Ovasında yer alan Ortaköy deneme arazisinde kurulmuştur. Parseller 2,8m X 5m = 14 m2 olup, her parsel arasında 1,5 m mesafe bırakılmıştır. Parsellerden ekim öncesi toprak örneği alınarak verimlilik analizleri yapılmış ve her bitkiye ihtiyacı olan bitki besin maddesi uygulanarak her iki münavebe sisteminde bitkilerin hasatları yapılmıştır. Projenin ilk yılında mısır parsellerinde hastalık nedeniyle ürün alınamadığı için projenin 1 uzatılmasına karar verilmiştir. 5.yıl her iki münavebe sistemine ait olan ilk bitkilerin) ekimleri yapılıp hasatları elde edilmiştir. İlk yıllarda elde edilen mısır dane, mısır silaj, soya ve pamuk çiğit verimlerine göre 2017 yılı elde edilen verimler artış göstermiştir. Bu sonuçlar organik Sonuç raporunda değerlendirilerek sunulacaktır. Deneme konuları I.Münavebe Sistemi I II III 1. Yıl Fiğ/yulaf+mısır(dane) , Fiğ/tritikale+pamuk , Üçgül+ mısır (silaj) 2. Yıl Arpa +2. Ürün mısır Üçgül+Silaj mısır , Fiğ/tritikale+pamuk 3. Yıl Fiğ/yulaf+mısır(dane) Fiğ/tritikale+pamuk Üçgül+ mısır (silaj) 4. Yıl Arpa +2. Ürün mısır Üçgül+Silaj mısır Fiğ/tritikale+pamuk 5, Yıl Fiğ/yulaf+mısır(dane) , Fiğ/tritikale+pamuk , Üçgül+ mısır (silaj) II.Münavebe Sistemi I II III 1. Yıl Fiğ/tritikale+soya Üçgül+ silaj mısır Fiğ/yulaf+mısır 2. Yıl Fiğ/yulaf+mısır (dane) Tritikale +2.Ürün soya Üçgül+ mısır 3. Yıl Fiğ/tritikale+soya Üçgül+ silaj mısır , Fiğ/yulaf+mısır 4. Yıl Fiğ/yulaf+mısır (dane) Tritikale +2.Ürün soya Üçgül+ mısır

5, Yıl Fiğ/tritikale+soya Üçgül+ silaj mısır Fiğ/yulaf+mısır

Anahtar Kelimeler

Proje No TAGEM (Doktora Çalışması) Proje Adı Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilen Soya

Çeşitlerinde Farklı Hasat Dönemlerinin Hasıl Verime ve Katkı Maddelerinin Silaj Kalitesine Etkileri




Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Proje Lideri Dr. Ahmet Korhan ŞAHAR Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Şeyda Zorer ÇELEBİ Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015 - 31/12/2017



11.000 TL.

Bu çalışmada ikinci ürün şartlarında yetiştirilen soya çeşitlerinde üç farklı olgunluk döneminde yapılan hasadın hasıl verimine ve silaj katkı uygulamalarının soya silaj kalitesi üzerine etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Adasoy, Derry ve Yeşilsoy soya çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. Hasıl verimi ve kalitesinin belirlendiği tarla denemesi tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede hasat dönemleri; tam çiçeklenme (R2), hızlı bakla oluşumu (R4) ve maksimum tohum oluşumu (R6) olarak alınmıştır. Silaj fermantasyon özelliklerinin belirlenmesi aşamasında deneme, tesadüf parselleri deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür ve silaj katkı materyali olarak melas, tahıl kırması ve inokulant kullanılmıştır. Silajlar 60 gün fermantasyona bırakılmış sonra silaj kalite analizleri yapılmıştır. Tarla denemesinden elde edilen verilere göre, bitki boyu 106,5-203,5 cm, yeşil ot verimi 1904,2-6035,0 kg/da arasında belirlenmiş ve en yüksek değerler Derry çeşidinden ve R4 ve R6 hasat dönemlerinden alınmıştır. Ham protein oranı % 8,0 ile % 22,6 arasında değişmiş, Adasoy ve Yeşilsoy çeşitlerinin en yüksek ham protein oranına sahip olmuşlardır. Silaj fermantasyon özelliklerinin incelendiği laboratuvar çalışmasında; pH3,12 ile 5,62, kuru madde oranı % 18,15 ile % 34,87, laktik asit % 1,17 ile 4,82 arasında değişmiştir. En düşük pH değeri Derry çeşidinde, R6 hasat döneminde ve melas uygulamasından alınmıştır. En yüksek kuru madde oranı Derry çeşidinde, R6 hasat dönemini ve melas ile tahıl katkı uygulamalarından; en yüksek laktik asit Adasoy çeşidinde, R6 hasat dönemi ve melas ile tahıl katkı uygulamalarından elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre hasıl verim açısından Derry çeşidi, kalite açısından ise Yeşilsoy ve Adasoy çeşitleri ön plana çıkmıştır. Silaj yapımında, R6 döneminde hasat edilmesi ve melas yada tahıl katkısı uygulanmasıyla soyadan kaliteli bir silaj elde edilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler Hasat dönemi, İkinci ürün, Silaj kalitesi, Silaj katkıları, Soya, Verim

Proje No TAGEM/TA/00/11/01/009 Proje Adı Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Necda ÇANKAYA Proje Yürütücüleri Kadir İSPİRLİ, Fatih ALAY Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 31/12/2017



60.000 TL. (2013: 15.000 TL. 2014: 12.000 TL. 2015: 12.000 TL. 2016: 11.000 TL. 2017: 10.000 TL.)

Projenin amacı; projenin önceki diliminde bölge verim denemeleri sonucunda üstün performans gösteren yem bitkisi hatlarında çeşit tescil ettirmek ve yeni yem bitkilerinde ıslah çalışmalarına başlayarak hem mera karışımlarında hem de hayvancılıkla uğraşan çiftçilerimizin kullanabileceği yem bitkisi çeşitleri geliştirmektir.

Projenin önceki diliminde yarı kardeş aile seleksiyonu ıslah yöntemiyle geliştirilen tek yıllık buğdaygil yem bitkisi (İtalyan çimi= Lolium multiflorum L.), tek yıllık baklagil yem bitkisi (Gelemen üçgülü= Trifolium meneghinianum Clementi) ve çok yıllık baklagil yem bitkisi (Çayır üçgülü= Trifolium pratense L.) popülasyonlarından birer tanesi tescil amacıyla 2015 yılında TTSM’ ye gönderilmiştir. Tek yıllık buğdaygil denemeleri sonuçlandırılmış ve tescili beklenmektedir. Tek yıllık baklagil ve çok yıllık baklagil yem bitkilerinin tescil denemeleri devam etmekte olup tescile sunulan yem bitkisi popülasyonlarının tohum muhafaza ve çoğaltma çalışmaları devam etmektedir.

Samsun, Tokat, Amasya ve Ordu illerinden toplanan iki adet çok yıllık buğdaygil yem bitkisi (Domuz ayrığı=Dactylis glomerata, Kamışsı yumak=Festuca arundinacea), bir adet çok yıllık baklagil yem bitkisi (ak üçgül= Trifolium repens L.) genotiplerinde yapılan morfolojik karakterizasyon sonucu yem tipinde ve mera tipinde olabilecek 40’ ar popülasyon belirlenmiştir. Erken ilkbahar döneminde belirlenen bu popülasyonların herbirinden 10’ ar klon alınarak viyollere dikilmiştir. Viyollerdeki bitkiler kök gelişimlerini tamamlamaya başladıklarında arazide işaretlenen alanlara (Buğdaygillerde=80x70 cm; baklagilde= 150x150 cm) şaşırtılmıştır. Araziye şaşırtılan klonlarda kültürel ve kimyasal bakım ve mücadele çalışmaları devam etmiş, eksilen bitkilerin yerine yeni klonlar alınarak Ekim sonu Kasım ayı başında tarlaya şaşırtılmıştır. Araştırma sentetik varyete ıslah yöntemine göre sürdürülecektir.

Ayrıca, Tohumluk, Tescil ve Sertifikasyon Merkezi’ nden gönderilen İtalyan çimi, yem bezelyesi, hayvan pancarı ve çayır üçgülü (Bafra, Çarşamba ve Tokat lokasyonlarında) tescil denemeleri yürütülmüş; sonuçlar ilgili kuruma gönderilmiştir. Bafra lokasyonunda; tescilli fiğ çeşidimizin ıslahçı materyali, gelemen üçgülü aday hattımızın ve tek yıllık buğdaygil aday hattımızın tohumluk üretimleri ile Çarşamba deneme istasyonunda çayır üçgülü aday hattımızın tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Ak üçgül, Kamışsı Yumsk, domuz ayrığı, çayır üçgülü

Proje No Proje Adı Yonca (Medicago sativa L.) Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. İlker İNAL Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Celal YÜCEL, Arif AKTAŞ, Feyza Döndü GÜNDEL,

Hatice YÜCEL Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 30/12/2017



136.000 TL.

Bu araştırma ile bölgenin ekolojik koşullarına uygun, ot verimi ve kalitesi yüksek ot tipi ve mera tipi yonca çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle, tescil edilmiş çeşitler, hatlar, introdüksiyon materyali ve doğal vejetasyondan toplanan örneklerle 2002 yılında başlatılan çalışmalar sonucunda, tarla tarımı içerisinde ot üretimi amacıyla kullanılabilecek yüksek verimli sahil tipi bir yonca çeşidi geliştirilmiş ve 2011 yılında tescil ettirilerek “Nimet” ismi ile milli çeşit listesine girmiştir.. Yine bu proje kapsamında suni mera tesisi ve doğal meralarının ıslahında kullanılabilecek mera tipi yonca çeşitlerinin de geliştirilmesi amacıyla kaynak populasyondan otlatmaya uygun yonca hatları ile, otlatmaya temel oluşturmak amacıyla 2008 yılında tekrarlamalı bir deneme kurulmuştur. 2010 yılı Nisan ayında ot eldesi amacıyla yapılan ilk biçimden yaklaşık 10 gün sonra birim alandaki bitki sayıları yapılmıştır. Daha sonra parseller Güney sarı ırkı sığırlarla ağır ve sürekli olarak sezon sonuna kadar otlatılmıştır. Otlatma sonlandırıldıktan sonra parsellerde yine bitki sayımları yapılmıştır. 2011 yılı Nisan-Ekim dönemi içerisinde parseller tekrar otlatılmıştır. Bu süreç sonunda otlatmaya toleranslı yonca hat/genotipleri tespit edilmiştir. Bundan sonraki süreçte belirlenen bu genotipler bir araya getirilerek ve vejetatif olarak çoğaltılarak polycross pareselleri oluşturulmuştur. Polycross parsellerinden seçilen hatlarla 2 adet çeşit adayı 3 adet çeşit ile TUBİTAK 113O121 nolu proje kapsamında Adana ve İzmir’de bölge verim denemelerine alınmıştır. Denemeler 2015 ve 2016 yıllarında Adana ve İzmir lokasyonlarında, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemeler ot ve tohum verimleri için ayrı ayrı kurulmuştur. DATAE Y-1 ve DATAE Y-2 çeşit adayları ile Özpınar, Altiva ve Magnum-5 çeşitlerinin yer aldığı denemelerde, İzmir lokasyonunda 2 yıllık ortalama yeşil ot verimleri 12.134-13.734 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek değer Özpınar, DATAE Y-2 ve DATAE Y-1 genotiplerinden elde edilmiştir. Adana lokasyonunda ise yeşil ot verimleri 9.704-10.954 en yüksek verimler yine DATAE Y-2, Özpınar ve DATAE Y-1 genotipinden elde edilmiştir. İzmir lokasyonunda elde edilen 2 yıllık ortalama kuru madde verimleri 2484-2887 kg/da, Adana lokasyonunda ise 2126-2381 kg/da arasında değişmiştir. Her iki lokasyonda da Özpınar ve DATAE Y-1 en yüksek verime ulaşmışlardır. İzmir lokasyonunda tohum verimleri 56,2-65,4 kg/da, Adana lokasyonunda ise 27,9-33,8 kg/da arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler Yonca, sentetik çeşit, verim, kalite, otlatma

Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/006 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları

-Yonca Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Sabahaddin ÜNAL Proje Yürütücüleri Berna EFE, Hacer MİNTAŞ Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015 - 31/12/2019


2016-2017


38.500 TL. (2015: 13.500 TL. 2016: 5.800 TL. 2017: 6.100 TL. 2018: 6.400 TL. 2019: 6.700 TL.)

Bu projen amacı bölgemiz şartlarına iyi adapte olabilecek kuru ot verimi yüksek, kaliteli çeşitler geliştirmektir. Bu çalışma, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün Haymana/İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. Aynı çalışma, yurtiçi ve yurtdışı gen bankalarından, tohum toplama gezilerinden temin edilen materyal üzerinde yapılmıştır. Yabancı döllenen bitkilerde uygulanan ıslah metotlarından toptan seleksiyon ıslahı uygulanmaktadır. “Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirme” projesinde kuru koşullarda yürütülen mera tipi yonca çalışmaları bu proje içerisinde yürütülmeye başlamıştır. Sulu koşullardaki çalışmalar ile iki adet çeşit adayı tescile sunulmuş ve tescil denemeleri tesis edilmiştir. Kuru koşullardaki çeşit adaylarının bölge verim denemeleri “Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitkisi Çeşitlerinin Islahı (TÜBİTAK-1003) Projesi” kapsamında tesis edilmiştir. Aynı proje kapsamında toplama ve gözlem bahçeleri oluşturma çalışmaları yapılmıştır. 2016-2017 sezonunda, sulu koşullardaki yonca çalışmaları sonucu Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü’ne başvurusu yapılan çeşit adaylarının tescil denemesinin birinci yıl gözlem değerleri alınmıştır. Kuru koşullardaki çeşit adaylarının bölge verim denemeleri ikinci yıl gözlemleri alınmış ve iki yıllık sonuçlar değerlendirilmiştir. Bölge verim denemesi sonuçları doğrultusunda iki çeşit adayının tescile sunulması planlanmıştır. 2015-2016 sezonunda tesis edilen gözlem bahçesinden fenolojik, morfolojik ve tarımsal gözlemler alınmış ve değerlendirilmiştir. Ayrıca 2015-2016 sezonunda toplanan materyalin gözlem bahçesi oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler Yonca gözlem bahçesi, morfolojik özellik, fenolojik özellik

Proje No TAGEM/TA/01/04/01/003 Proje Adı Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yem bitkisi Türlerinde Çeşit

Geliştirilmesi ve Mera ıslahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması




TAGEM

Proje Lideri Ali Alptekin ACAR Proje Yürütücüleri Dr. Hüseyin ÖZPINAR, Ergül AY, Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ


01/01/2014 - 31/12/2018


2017 Gelişme


362.000 TL.

Bu proje beş alt projeden (Kılçıksız Brom Islah Çalışmaları, Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları, Mavi Ayrık Islah Çalışmaları, Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları ve Sarı Çiçekli Gazal Boynuzu Islah Çalışmaları) oluşmaktadır. Her beş projenin de amacı; Ege Bölgesi ve benzeri ekolojik koşullara uyumlu ve yüksek verimli çeşit geliştirmek, geliştirilen çeşitlerin tohumluklarını üretmek ve mera ıslahında kullanılma durumlarını belirlemektir.. I. ALT PROJE: KILÇIKSIZ BROM ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR Bromus inermis bölge verim denemelerinin üçüncü yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. Her iki adayın ETAE-KB-8, ETAE-KB-9 elit bahçeleri yenilenmiş, elit tohumu üretilip, tescil başvurusu yapılacaktır. II. ALT PROJE: DOMUZ AYRIĞI ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Dactylis glomerata bölge verim denemelerinin üçüncü yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. Her iki adayın ETAE-DA-1 ve ETAE-DA-2 elit bahçeleri yenilenmiş, elit tohumu üretilip, tescil başvurusu yapılacaktır. III. ALT PROJE: MAVİ AYRIK ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Agropyron intermedium bölge verim denemelerinin üçüncü yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. Her üç adayın ETAE-MA-1, ETAE-MA-2 ve ETAE-MA-3 elit bahçeleri yenilenmiş, elit tohumu üretilip, tescil başvurusu yapılacaktır. IV. ALT PROJE: KAMIŞSI YUMAK ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Nilüfer isimli çeşidimize ait orijinal tohum üretimi yapılmıştır. V. ALT PROJE: SARI ÇİÇEKLİ GAZALBOYNUZU ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Gazal boynuzu (Lotus corniculatus L.) bölge verim denemelerinin üçüncü yıl verileri alınmıştır. Elit tohum üretimi yapılmıştır. Her iki adayın ETAE-GB-1 ve ETAE-GB-2 elit bahçeleri yenilenmiş, elit tohumu üretilip, tescil başvurusu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Domuz ayrığı, Kılçıksız brom, Mavi ayrık, Kamışsı yumak, Sarı çiçekli Gazal boynuzu

Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/004Proje Adı Trakya Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları


Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Cengiz KURT Proje Yürütücüleri Şahinde ŞİLİ, Cemile KARAMAN GEZENOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 31/12/2017


Ekim 2013- Eylül 2017


56.900 TL. (2013: 10.000 TL. 2014: 11.500 TL. 2015: 12.900 TL. 2016: 12.500 TL. 2017: 10.000 TL.)

Yapılması planlanan bu çalışmada tabii vejetasyonda bulunan arzulanan yem bitkilerinin tohumlarının toplanıp, muhafaza edilmeleri, bu türlerin etkili bir şekilde çoğaltılma yoluna gidilmesi ve bazı özelliklerinin geliştirilerek yine bölge meralarının ıslahında kullanılacak çeşitlerin ıslahı hedeflenmiştir. Bu projeyle, yem bitkilerinde ortaya çıkan ve önümüzdeki yıllarda daha da artacak olan kaliteli tohumluk ihtiyacını karşılamak üzere ihtiyaç duyulan yem bitkileri çeşitlerinin geliştirilmesi ve kaliteli tohumluk talebinin karşılanması için tohumlukların üretimi amaçlanmaktadır. 1998 yılında Icarda kanalıyla elde edilen 630 adet fiğ materyalinden, 2014-2016 üretim yılı içersinde seçilen 4 ümitvar genotip standart çeşitler ekimi gerçekleştirilmiştir. Öne çıkan 2 Aday Çeşit 2016 yılı içerisinde tescile sunulmuştur. Seleksiyon yöntemiyle elde edilen aday (TTAE-YB2010) yem bezelyesi tescili sunulmuş olup tescil denemeleri devam etmektedir. Çayır Mera Yem bitkileri Şubesi olarak devam eden yem bezelyesi melezleme çalışmaları devam etmektedir. Yem bezelyesinde 2016 yılında ekimi yapılan 36 melez hattın çalışması devam etmiştir. 2017 yılında ekimi yapılan F5 kademede 22 genotip, F4 kademede 12 genotipte seleksiyon çalışmaları devam etmiştir. Yem bezelyesi denemesinde farklı sayıda genotipten oluşan verim denemesinde yeşil ot verim çalışmaları devam etmiştir. Yaygın fiğ çalışmaları 2017 yılında devam etmiş yaygın fiğ verim denemesi Tesadüf Blokları deneme desenini göre kurulmuş olup denemede yeşil ot ve kuru ot verimleri alınmıştır. 2016-2017 üretim yılında Yaygın Fiğ ümitvar 4 genotip, Yem Bezelyesinde de F5 kademede 22 genotip, F4 kademede olacak şekilde 12 genotip ekimi gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Yem bitkileri, Islah, Genotip, Verim

Proje No TAGEM/TBAD/14/A03/P02/003 Proje Adı Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM


01/01/2014 - 31/12/2018


2016-2017


58.000 TL.

Bu çalışmanın amacı bölge şartlarına adapte olan dane ve ot verimi yüksek, kaliteli çeşit geliştirmektir. Çalışma 1988 yılında başlatılmış olup yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan temin edilen oldukça geniş materyal üzerinde çalışılmış ve 15 adet çeşit geliştirilmiştir. Çalışmada introdüksiyon ve seleksiyon ıslah yöntemleri uygulanmıştır. Beyaz çiçekli Macar fiğinde 2013 yılında KANSUR ismiyle yeni bir çeşit tescil edilmiştir. Bu programa melezleme çalışmalarıyla devam edilmektedir. Bu çerçevede Macar fiği ve yaygın fiğde melezleme çalışmalarına başlanmıştır. Macar fiğinde melezleme ve toptan seçme ıslah yöntemi olarak uygulanmaktadır. Macar fiğinde melezlemede ana ve baba bitki olarak, tohum verimi düşük, 1000 dane ağırlığı düşük (45 gr), ot verimi yüksek, beyaz çiçekli, geçci olan Tarm Beyazı-98 çeşidi ile tohum verimi yüksek, 1000 tane ağırlığı yüksek (55 gr), pembe çiçekli, erkenci olan Anadolu Pembesi-2002 çeşidi kullanılmıştır. Yaygın fiğde bakla çatlatmayan çeşit geliştirmek için geri melezleme işlemi yürütülmektedir. Dolayısıyla ana bitki olarak Alınoğlu-2001, Ayaz-08 çeşitleri, baba bitki olarak bakla çatlatmayan L-1731, L-1732 hatları ile Dicle çeşidi kullanılmıştır. 2016-2017 sezonunda, yazlık melezleme çalışmaları çerçevesinde melezleme çalışmalarına devam edilmiştir. Gözlem bahçesinde açılan materyal incelenmiş, F4 kademesinden F6’ya kadar götürülecek materyalle üçüncü geri melezlemede kullanılacak materyal seçimi yapılmıştır. Kışlık melezleme çalışmalarında ise melezlemeye devam edilmiş, açılan materyal incelenmiş ve F4 kademesinde seçim yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Yaygın fiğ, Macar fiği, Tüylü fiğ, Tüylü meyveli fiğ, Koca fiğ ve Mürdümük

Proje No TAGEM/TBAD/17/A07/P7/002 Proje Adı Korunga Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Sabahaddin ÜNAL Proje Yürütücüleri Berna EFE, Hacer MİNTAŞ, Aydemir BARIŞ, Cenk YÜCEL Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017 - 31/12/2021


2016-2017


35.000 TL. (2017: 12.000 TL. 2018: 6.000 TL. 2019: 6.000 TL. 2020: 6.000 TL. 2021: 5.000 TL.)

Bu projeyle verim ve kalite özellikleri iyi, adaptasyon kabiliyeti yüksek korunga çeşidi ya da çeşitleri geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Projede toptan seleksiyon ıslah yöntemi uygulanmaktadır. Projenin ilk aşamasında izole alanlarda tohum üretimleri yapılan korunga deneme materyalleriyle ön verim denemesi tesis edilmiş ve mevcut materyallerin performansları tespit edilmiştir. Ön verim sonuçlarına göre standart çeşitlerin üzerinde verim sağlayan materyallerle bölge verim denemesi “Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitkileri Çeşitlerinin Islahı (TÜBİTAK-1003) Projesi kapsamında tesis edilmiştir. Projenin devamlılığının sağlanması hususunda, “Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitkisi Çeşitlerinin Islahı (TÜBİTAK-1003) Projesi” kapsamında toplama ve gözlem bahçeleri oluşturma çalışmaları yapılmaktadır.

2016-2017 sezonunda, bölge verim denemesinin ikinci yıl gözlemleri alınmış ve değerlendirilmiştir. Deneme sonuçlarına göre L-1403 ve L-1407 numaralı materyallerin yeterli tohumluk üretimi yapıldıktan sonra tescile başvurulması planlanmaktadır. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde korunga kök kurdu zararlısının belirlenmesi için daha önce tesisi yapılan denemede tür teşhisi yapılmıştır. Bölgede Bembecia scopigera türü saptanmış ve Sphenoptera carceli türünün bulunmadığı belirlenmiştir. L-1402, L-1403, L-1407, L-1730, L-1733 numaralı materyaller ile Özerbey-03 kontrol çeşitlerinin yer aldığı bir deneme ekimi Bembecia scopigera türünün tercihinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yeni tesis edilen gözlem bahçesinden fenolojik, morfolojik, tarımsal gözlemler alınmış ve değerlendirilmiştir. Ayrıca 2015-2016 sezonunda toplanan materyalin gözlem bahçesi tesis edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Onobrychis sativa, Bembecia scopigera, toptan seleksiyon

Proje No TAGEM/17/A05/P7/005 Proje Adı Fiğ Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Gazi ÖZCAN Proje Yürütücüleri Mehmet TEZEL, R. Çağatay ARICI, Cevat ESER,

Berat DEMİR, M. Sait KARACA Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017 - 31/12/2021



90.000 TL. (2017: 30.000 TL. 2018: 16.000 TL. 2019: 15.000 TL. 2020: 15.000 TL. 2021: 14.000 TL.)

Proje, ülkemiz kaba yem açığının giderilmesi hedefine dönük olarak, Orta Anadolu koşullarına uygun yeni fiğ (macar fiği, adi fiğ, koca fiğ) çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla başlatılmıştır. Bu kapsamda, Orta Anadolu ve Geçit bölgelerinde bulunan yerel popülasyonlar ile yurtiçi ve yurtdışı hatların temin edilmesi, teksel seçme prosedürü ile ıslah çalışmalarının yapılması ve çeşit tesciline gidilmesi hedeflenmiştir. 2017 yılı itibariyle mevcut hat/popülasyon sayıları, Macar fiğinde 41, Koca fiğde 27, Adi fiğde ise 52 adettir. 2016-2017 yılı Macar fiği bölge verim denemeleri Konya ve Karapınar lokasyonlarında yürütülmüştür. 18 materyal ve 3 standartla yürütülen deneme sonucunda iki hattımız AHİ ve HAN isimleri ile tescile sunulmuştur. Adi fiğ verim denemeleri Konya Merkez arazilerimizde yürütülmüştür. Deneme 24 hat ve 3 standart ile yürütülmüştür. 2018 bahar döneminde seçilen materyaller ile bölge verim denemeleri kurulacaktır. 2017-2018 güz döneminde macar fiği bölge verim denemesi 15 hat ve 3 standart ile Konya Enstitü merkez arazilerinde kurulmuştur. Aynı dönemde, 41 adet Macar fiği ve 27 adet koca fiğ hat ve populasyonuna ait tek bitki sıralarının ekimi gerçekleştirilmiş olup, 2018 yılında seleksiyon çalışmalarına devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler Macar fiğ, Adi fiğ, Islah, Çeşit, Kaba yem

Proje No Proje Adı Çukurova Koşullarında, Farklı Sıra Aralıklarında Bazı Bitki

Düzenleyicilerinin Yonca (Medicago sativa L.)’nın Tohum Verimine ve Bitkisel Özelliklere Etkisi


Adana - Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Dr. İlker İNAL Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Mustafa AVCI, Doç. Dr. Celal YÜCEL, Arif AKTAŞ,

Feyza Döndü GÜNDEL, Hatice YÜCEL, Dr. Fatih Mehmet YILMAZ


01/01/2013 - 30/12/2015



61.500 TL.

Bu araştırma ile, Ülkemizde yem bitkileri yetiştiriciliğinin en büyük sorunlarından birisi olan kaliteli tohumluk açığının giderilmesi amacıyla, Adana ve Kahramanmaraş şartlarında, yoncanın (Medicago sativa L.) en uygun sıra aralığı mesafesinin saptanması, tohumluk hasadında kaliteyi düşüren bitkilerin yeşil aksamlarının tohum hasadı öncesinde azaltılması için uygun yaprak döktürücü (defoliant) veya bitki kurutucunun (desiccant) belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2013-2015 yılları arasında, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme deseninde, 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede ana parselleri, 4 farklı sıra arası mesafesi (25, 50, 75 ve 100 cm), alt parselleri ise; yaprak döktürücü (Thidiazuron+ Diuron) uygulaması, bitki kurutucu (Ethephon) uygulaması, parseldeki bitkilerin tohum olgunlaştırdığı dönemde biçilerek toprak üzerinde doğal kurutulması ve kontrol parseli olarak da hiçbir uygulama yapmadan, parseldeki bitkiler tohum olgunlaşmasını tamamlandıktan tohumların hasat edilmesi olmak üzere 4 farklı uygulama oluşturmuştur. Adana lokasyonunda tohum verimleri 2013, 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla 52,60 kg/da, 83,96 kg/da ve 49,86 kg/da olarak saptanmıştır. 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde en yüksek tohum verimi 70,33 kg/da ile 25 cm sıra aralığında, en düşük verim ise 51,79 ile 100 cm sıra aralığından elde edilmiştir. Uygulamalardan elde edilen 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde istatistiki olarak önemsiz farklarla yaprak döktürücü (67,36 kg/da), bitki kurutucu (66,96 kg/da), Olgunlaşmadan sonra doğrudan hasat (66,62 kg/da), en düşük verimin ise olgunlaşma döneminde biçip kurutulduktan sonra harmanlanması uygulamasından (47,63 kg/da) elde edildiği saptanmıştır. Kahramanmaraş lokasyonunda tohum verimleri 2013, 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla 67,77 kg/da, 52,60 kg/da ve 36,29 kg/da olarak saptanmıştır. 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde en yüksek tohum verimi 59,20 kg/da ile 25 cm sıra aralığında, en düşük verim ise 44,85 ile 100 cm sıra aralığından elde edilmiştir. Uygulamalardan elde edilen 3 yıllık ortalama verimler incelendiğinde en yüksek değerin Olgunlaşmadan sonra doğrudan hasat (57,78 kg/da), en düşük verimin ise olgunlaşma döneminde biçip kurutulduktan sonra harmanlanması uygulamasından (43,73 kg/da) elde edildiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler Yonca, tohum verimi, yaprak döktürücü, bitki kurutucu.

Proje No TAGEM/17/A05/P7/005 Proje Adı Orta Anadolu Şartlarına Uygun Mürdümük (Lathyrus sativus L.)

Çeşitlerinin Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Ramazan Çağatay ARICI Proje Yürütücüleri Mehmet TEZEL, Gazi ÖZCAN, Şaban IŞIK, Cevat ESER, M. Sait

KARACA, Sümeyra HAMZAOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015 - 31/12/2019



38.000 TL. (2015: 13.000 TL. 2016: 6.000 TL. 2017: 6.500 TL. 2018: 6.500 TL. 2019: 6.000 TL.)

90 adet Ön Verim Denemesi kademesine aktarılan materyalden; Tekerrürlü Dememe kurmaya yeterli miktarda tohumluğu bulunan 34 adet Hat ile 2 tekerrürlü, Eksik Bloklar Deneme Deseninde, 4 standart ile deneme tertiplenmiş olup,5 m x 0.20 m x 6 sıra şeklinde; Tekerrürlü Deneme kurmaya yeterli miktarda tohumluğu bulunmayan 56 adet Hat ile de 3 blok 4 çeşit olacak şekilde Augmented deneme deseninde tertiplenmiş olup, 5 m x 0.20 m x 6 sıra şeklinde 20 Ekim 2016 tarihinde ekimleri yapılmıştır.Ekim de dekara 15 kg DAP atılmıştır. 20 Ekim 2016 yılında ekilen 90 adet genotip den öne çıkan 47 adet genotip (kıştan çıkış,boy,kapatma durumu,ot verimi,tohum verimi vs.) seçilmiştir ve bu materyaller ön verim ve verim kademelerine aktarılmıştır. Seçilen 47 adet materyalden ; Verim Denemesi : 21+ 4(standart) Ön Verim Denemesi 1: 12 + 4(standart) Ön Verim Denemesi 2: 14 + 4(standart) olacak şekilde 3 farklı deneme Tesadüf Blokları Deneme Desenin de 5 m uzunluğundaki parsellere 20 cm sıra aralığında 6 sıra olacak şekilde deneme mibzeriyle 10.10.2017 tarihinde ekilmiştir. Ayrıca seçilen 16 adet tek bitki ve Antalya BATEM ’den gelen 99 materyal tek bitki sırasına aynı tarih de ekilmiştir. Tek bitkiler ise 5 m uzunluğunda 20 cm sıra üzeri olacak şekilde elle ekilmiştir.

Anahtar Kelimeler Mürdümük, hat, popülasyon, tek bitki

Proje No TAGEM / TBAD /16 / A 03 / P 01 / 002 Proje Adı Tokat ve Sivas Ekolojik Koşullarında Farklı Sıra Arası Mesafesi

ve Tohumluk Miktarlarının Gazal Boynuzu (Lotus Corniculatus L.) Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri


Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Sezai GÖKALP Proje Yürütücüleri Tahsin TAŞYÜREK, Hüseyin TOPAL, Levent YAZICI, Ö. Faruk

NOYAN, Özge KOYUTÜRK, Rahime KARATAŞ, Prof. Dr. Yaşar KARADAĞ (Danışman)


01/01/2016 - 31/12/2018


01/01/2017 – 31.12.2017


30.300 TL. (2016: 9.400 TL. 2017: 9.900 TL. 2018: 11.000 TL.)

Bu proje ile önemli bir baklagil yem bitkisi olan gazal boynuzunda, Sivas ve Tokat ekolojik koşullarında farklı sıra aralıkları ve tohum miktarı uygulamalarının ot verimi, tohum verimi ile önemli kalite parametreleri üzerine etkisi incelenerek optimal koşullar belirlenecektir. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde üç tekrarlamalı olarak yürütülmektedir. Tarla denemelerinde 0,5, 1,0, 1,5, 2,0 kg/da olmak üzere 4 farklı tohum miktarı alt parsellere, 4 farklı sıra arası mesafesi uygulamaları (20, 40, 60, 80 cm ) ana parsel olacak şekilde ekim yapılmıştır. Sivas lokasyonun da yaşanan don ve dolu olayları nedeniyle deneme 21 Nisan 2017 tarihinde yeniden tesis edilmiştir. Tokat lokasyonunda araştırmada elde edilen bulgulara göre, incelenen farklı sıra arası mesafesi ve tohum miktarı uygulamalarının gazal boynuzunda; yeşil ot verimi, bitki boyu, ana sap kalınlığı, ana sap sayısı, bitkide bakla sayısı, tohum verimine etkisinin istatistiki anlamda önemli olduğu, baklada tane sayısı ve tohum bin tane ağırlığına etkisinin istatistiki anlamda önemsiz olduğu belirlenmiştir. Araştırmamızda tohum miktar x farklı sıra arası mesafeleri uygulamasının ikili etkisi yalnız bitki boyu değerinde önemli olurken incelenen diğer özelliklere olan etkisi istatistiki anlamda önemli bulunmamıştır. En yüksek yeşil ot verimi değerleri (4000.6 - 3901.0 kg/da)1.0 - 1,5 kg/da, tohum miktarı 20 ve 40 cm sıra arası mesafeleri uygulamasında elde edilirken en yüksek tohum verimi 40 cm sıra arası ve 1,0 kg/da tohum miktarında 47.86 kg/da olarak elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Gazal boynuzu, sıra arası, tohum miktarı, ot verimi, tohum verimi, kalite

Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/003 Proje Adı Buğdaygil Yem Bitkilerinde Çeşit Geliştirme Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Dr. İlker ERDOĞDU Proje Yürütücüleri A. Levent SEVER, A. Kadir ATALAY, Celalettin AYGÜN, Prof.

Dr. Hayrettin KENDİR (Danışman), Prof. Dr. Metin TUNA (Danışman)


01/01/2015 - 31/12/2019



46.000 TL. (2015: 12.000 TL. 2016: 10.000 TL. 2017: 9.000 TL. 2018: 8.000 TL. 2019: 7.000 TL.)

2015 yılında çalışmalarına başlanan proje kapsamında 2013 yılı sonundan tamamlanmış olan “Eskişehir’de Doğal Alanlardan Bazı Buğdaygil Yem Bitkileri Türlerinin Toplanması ve Islah Yönünden Önem Taşıyan Özelliklerinin Belirlenmesi” konulu proje çalışmaları ile elde edilen materyal ve bilgi kullanılarak otlak ayrığı (Agropyron cristatum) ve domuz ayrığı (Dactylis glomerata) türlerinde ıslah çalışmaları yürütülmektedir. 2016 yılında, 2015 yılında kurulan elit bahçelerindeki bitkilerden düzenli bakım ve sulama şartlarında tohum alınmıştır. Daha sonra elit bahçesine seçilen her bitkiden eşit miktarda tohum içeren tohum karışımı elde edilmiştir. Seçilen bitkilerin birbirini eşit olarak tozladıkları elit bahçelerinden alınan bu tohum karışımı 2016 grup kararları ve AYK kararları doğrultusunda 2. toptan seçmenin yapılacağı gözlem bahçelerini oluşturacak bitkileri yetiştirmek üzere 2016 Eylül ayında serada viyollere ekilmişlerdir.

Yetiştirilen bu fidelerle otlak ayrığı (Agropyron cristatum) ve domuz ayrığı (Dactylis glomerata) türleri için 1000 bitkiden oluşan gözlem bahçeleri 2. toptan seçmenin yapılması için 2017 Mayıs ayında kurulmuştur. 2017 boyunca bu gözlem bahçelerinde düzenli bakım ve sulama şartlarında bitkiler yetiştirilmiştir. 2018 yılında bu gözlem bahçelerinde gözlem ve ölçümler ile seçimler gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler Buğdaygil, toplama, ıslah, klon, otlak ayrığı, domuz ayrığı

Proje No TAGEM/17/A07/P7/004Proje Adı Diyarbakır Koşullarında Karışım Oranı ve Biçim Zamanının Yem

Bezelyesi + Tahıl Karışımında Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri Projeyi Yürüten Kuruluş

Diyarbakır - GAP Uluslar Arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Dr. Seyithan SEYDOŞOĞLU Proje Yürütücüleri Gökhan GELİR, Belgizar ÇAM Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017 - 31/12/2018


2016 - 2017


32.000 TL. (2017: 10.000 TL. 2018: 22.000 TL.)

Proje ülkemizde yeterince ekim alanı bulamayan yem bezelyesinin, karışım sistemleri dâhilinde avantaj yaratarak ekim alanlarını artırmak, uygun biçim zamanlarının ve farklı karışım oranlarının yem bezelyesi ve tahıl (arpa-tritikale) karışımlarının ot verimi ve kalitesi üzerindeki etkilerini belirlemektir. Araştırma materyali olarak, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından tescil edilen yem bezelyesi (GAP Pembesi) ve arpa (Altıkat) çeşitleri, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından tescil edilen tritikale (Karma 2000) çeşidi kullanılmıştır. Deneme GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü arazisinde 2016-2017 yıllarında tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Hasatlar Mayıs ve Haziran aylarında yapılıp tüm parametreler alınmıştır.

Anahtar Kelimeler Yem bezelyesi, arpa, yeşil ot verimi, tritikale

Proje No TAGEM/TBAD/14/A03/P02/003 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları

-Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş

Ankara - Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM


01/01/2014 - 31/12/2018


2016-2017


29.000 TL. (2014: 5.000 TL. 2015: 5.500 TL. 2016: 6.000 TL. 2017: 6.500 TL. 2018: 6.000 TL.)

Bu çalışmanın amacı bölge şartlarına adapte olan dane ve ot verimi yüksek, kaliteli çeşit geliştirmektir. Çalışma 1988 yılında başlatılmış olup yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan temin edilen oldukça geniş materyal üzerinde çalışılmış ve 15 adet çeşit geliştirilmiştir. Çalışmada introdüksiyon ve seleksiyon ıslah yöntemleri uygulanmıştır. Beyaz çiçekli Macar fiğinde 2013 yılında KANSUR ismiyle yeni bir çeşit tescil edilmiştir. Bu programa melezleme çalışmalarıyla devam edilmektedir. Bu çerçevede Macar fiği ve yaygın fiğde melezleme çalışmalarına başlanmıştır. Macar fiğinde melezleme ve toptan seçme ıslah yöntemi olarak uygulanmaktadır. Macar fiğinde melezlemede ana ve baba bitki olarak, tohum verimi düşük, 1000 dane ağırlığı düşük (45 gr), ot verimi yüksek, beyaz çiçekli, geçci olan Tarm Beyazı-98 çeşidi ile tohum verimi yüksek, 1000 tane ağırlığı yüksek (55 gr), pembe çiçekli, erkenci olan Anadolu Pembesi-2002 çeşidi kullanılmıştır. Yaygın fiğde bakla çatlatmayan çeşit geliştirmek için geri melezleme işlemi yürütülmektedir. Dolayısıyla ana bitki olarak Alınoğlu-2001, Ayaz-08 çeşitleri, baba bitki olarak bakla çatlatmayan L-1731, L-1732 hatları ile Dicle çeşidi kullanılmıştır. 2016-2017 sezonunda, yazlık melezleme çalışmaları çerçevesinde melezleme çalışmalarına devam edilmiştir. Gözlem bahçesinde açılan materyal incelenmiş, F4 kademesinden F6’ya kadar götürülecek materyalle üçüncü geri melezlemede kullanılacak materyal seçimi yapılmıştır. Kışlık melezleme çalışmalarında ise melezlemeye devam edilmiş, açılan materyal incelenmiş ve F4 kademesinde seçim yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Yaygın fiğ, Macar fiği, Tüylü fiğ, Tüylü meyveli fiğ, Koca fiğ ve Mürdümük

Proje No TAGEM/TBAD/16/A03/P01/004 Proje Adı Macar Fiği (Vicia pannonica Crantz.) Bitkisinde Gama Işını

Uygulaması İle Mutasyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Berna EFE Proje Yürütücüleri Sabahaddin ÜNAL, Hacer MİNTAŞ, Dönüş ERMİŞER Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2016 - 31/12/2020


2016-2017


35.000 TL. (2016: 7.000 TL. 2017: 7.000 TL. 2018: 7.000 TL. 2019: 7.000 TL. 2020: 7.000 TL.)

Bu projeyle Macar fiğinde mutasyon ıslahı yolu ile genetik varyasyon oluşturmak ve bu varyasyon içerisinden yeni çeşitler geliştirmek amaçlanmıştır. Projede Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen, Anadolu Pembesi 2002, Oğuz 2002 ve Tarm Beyazı-98 Macar fiği çeşitleri materyal olarak kullanılmaktadır. Islah yöntemi olarak Mutasyon ıslahı uygulanmaktadır. Deneme materyaline fiziksel mutagen gama ışını Co60 kaynağı ile 0,40, 60, 80 ve 100 Gy dozları uygulanmıştır. M1 ile M2 bitkilerinde bazı morfolojik gözlemler yapılmıştır. M3 bitkilerinde M1 ve M2 sonuçları da dikkate alınarak bitki seçimi gerçekleştirilmiştir. M4 bitkilerinde de morfolojik gözlem sonuçlarına göre bitki seçimi yapılmıştır. Aynı zamanda materyalin tohumluk üretim işlemi de yürütülmüştür. 2014-2015 sezonunda gözlem bahçesindeki mevcut M5 materyali üzerinde yapılan gözlemler neticesinde seçilen materyaller performanslarının belirlenmesi için verim denemelerine alınmıştır. 2015-2016 sezonunda üç adet verim denemesi ekimi yapılmıştır. Ancak çıkışlar üniform olmadığından denemelerden bir tanesi iptal edilmiş, bir diğerinde de tekerrürün bir tanesi iptal edilmiştir. Bu üç adet verim denemesi 2016-2017 sezonunda yeniden değerlendirilmek üzere tekrar ekilmiştir. 2016-2017 sezonunda verim denemelerinde bazı gözlemler alınmış ve değerlendirilmiştir. 2017-2018 sezonu için mutant hatların tohumluk üretimlerinin yapılması ve daha sonra verim denemesi kurulması planlanmıştır.

Anahtar Kelimeler Fiziksel mutagenler, gama ışını, Macar fiği

Proje No TAGEM/TA/00/11/01/011 Proje Adı Ege Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Hüseyin ÖZPINAR Proje Yürütücüleri Ali Alptekin ACAR, Ergül AY, Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ ,

Dr. Hülya OKKAOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013 - 31/12/2017


2013-2017 (5 YILLIK SONUÇ)


195.000 TL.

Proje Özeti: Bu proje dört alt proje; Yonca Islah Çalışmaları, Fiğ Islah Çalışmaları, İtalyan Çimi Islah Çalışmaları, İskenderiye Üçgülü Islah Çalışmaları ve Yem bezelyesi ıslah çalışmalarından oluşmaktadır. Ege Bölgesi ekolojik koşullarına uygun, ot ve tohum verimleri yüksek ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi projelerin amacıdır. 1967 yılında başlayan ıslah çalışmaları sonucu bugüne kadar; 10 adet adi fiğ, 3 adet macar fiği, 2 adet tüylü fiğ, 2 adet koca fiğ, 2 adet yonca, 1 adet acem üçgülü, 1 adet İskenderiye üçgülü, 1 adet arı otu, 1 adet İtalyan çimi ve 1 adet kamışsı yumak çeşitleri olmak üzere toplam 24 adet yem bitkisi çeşidi tescil ettirilmiştir. 1979 yılında Ürem 79 adi fiğ, Menemen 79 ve Efes 79 tüylü fiğ, Egebeyazı 79 macar fiği, 1982 yılında Kubilay 82, Demet 82 acem üçgül, Efe 82 tek yıllık çim, 1997 yılında Bergama 97, Ulucak 97 adi fiğ, 1999 yılında Cumhuriyet 99, Selçuk 99 adi fiğ, 2004 yılında Alsancak yonca, 2005 yılında Bozdağ ve Dikili koca fiğ, 2010 yılında Soner, Alper, 2013 yılında Doruk ve Ürkmez adi fiğ, Özpınar yonca, 2017 yılında Enes ve Final macar fiği, Efsane iskenderiye üçgülü, Feyza arı otu çeşitleri tescil ettirilmiştir.

1. ALT PROJE: YONCA ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR

2013 yılında çeşit tescil denemeleri tamamlanan ‘Özpınar’ yonca çeşidi tescil ettirilmiştir.

Çeşit adaylarımız ETAE 3, ETAE 4 ve ETAE 5’e ait bölge verim denemeleri yürütülmüş ve elit tohum üretimleri yapılmıştır.

Alsancak ve Özpınar çeşitlerinin elit bahçelerinden izolasyonlu koşullarda S0 tohumu alınmıştır. Özpınar çeşidinin orijinal tohumluk üretimi yapılmıştır.

Alsancak ve Özpınar çeşitlerimize ait elit bahçemiz yenilenmiştir. Bölge verim denemelerinde başarılı sonuçlar alan ETAE 4 ve ETAE 5 sentetik çeşit adaylarının elit bahçesi kurulmuştur.

2. ALT PROJE: FİĞ ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR

2013 yılında ‘Doruk’ ve ‘Ürkmez’ adları ile fiğ çeşitleri tescil edilmiştir. Adi fiğ bölge verim denemesinde yüksek performans gösteren ETAE VS 6 ve ETAE

VS 8 no’lu hatlar tescil denemelerine alınmış olup ilk yılı tamamlanmıştır. Tescilli

çeşitlerimizden Alper, Cumhuriyet, Selçuk, Doruk ve Ürkmez’in tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir.

ETAE VP 4 ve ETAE VP 7 no’lu Macar fiğ çeşit adaylarının çeşit tescil denemeleri tamamlanmış olup ENES ve FİNAL isimleriye tescil olmuştur.

3. ALT PROJE: İTALYAN ÇİMİ ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR İtalyan çimi ıslah çalışmalarında ETAE LM 80 ve ETAE LM 60 çeşit adaylarına ait

elit tohumluk üretimleri yapılmıştır. ETAE LM 60 no’lu adayımızın çeşit tescil denemelerinin ilk yılı, ETAE LM 80’in ise çeşit tescil denemeleri tamamlanmıştır.

4. ALT PROJE: İSKENDERİYE ÜÇGÜLÜ ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Proje çerçevesinde yürütülen çalışmalarda İskenderiye üçgülünde geliştirilen yüksek verimli, çok biçimli ETAE TA 30 no’lu adayımızın çeşit tescil denemelerinin 2. yılı tamamlanmış EFSANE ismiyle tescil ettirilmiştir. Çeşidimizin elit tohumluk üretimi yapılmıştır.

5. ALT PROJE: YEM BEZELYESİ ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Hülya OKKAOĞLU Ulusal Gen Bankası ve yurtiçi değişik kaynaklardan temin edilen 171 adet populasyon 3 adet standart çeşitle Augumented deneme desenine göre kurulmuştur. Tohum verimi açısından öne çıkan 24 populasyon, her populasyondan 30 tek bitki olacak şekilde ıslah bahçesi oluşturulmuştur.

Arı otu ıslah çalışmalarında, ETAE AO 5 no’lu adayımıza ait çeşit tescil denemelerinin ikinci yılı tamamlanmıştır. FEYZA ismiyle tescil ettirilmiştir. Çeşidimizin elit tohumluk üretimi yapılmıştır.

Ayrıca bu rapor döneminde bazı çeşitlerimize ait elit ve orijinal tohum üretimleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Yonca, adi fiğ, macar fiği, İskenderiye üçgülü, arı otu, yem

bezelyesi

Proje No TAGEM/TBAD/15/A03/P01/001 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bazı

Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirmek Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM


01/01/2015 - 31/12/2019


2016-2017


17.500 TL. (2015: 4.000 TL. 2016: 4.000 TL. 2017: 3.500 TL. 2018: 3.000 TL. 2019: 3.000 TL.)

Bu çalışmanın amacı mera ıslahında kullanılabilecek yem bitkisi çeşidi geliştirmektir. Farklı kaynaklardan sağlanan çok sayıda materyalle yürütülen bu çalışmada, toptan seçme metodu uygulanmış ve çeşit adayları belirlenmiştir. Potansiyel öneme sahip yonca, otlak ayrığı ve kılçıksız brom bitki türlerinde çalışmalar yoğunlaştırılmış, olup, otlak ayrığı ve kılçıksız brom türlerindeki çeşit adayları tescil aşamasındadır. Yonca türündeki çalışmalar “Yonca Islah Araştırmaları” projesi kapsamında devam etmektedir. Projenin devamlılığının sağlanması amacıyla Türkiye Tohum Gen Bankası ve Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden materyal temini yapılmıştır. Ayrıca “Mera Tipi Çok Yıllık Yem Bitkisi Çeşitlerinin Islahı (TÜBİTAK-1003)” projesi kapsamında toplama çalışmaları yapılmaktadır. 2016-2017 sezonunda Türkiye’deki ilk kılçıksız brom çeşidi proje kapsamında Ünal 17 ismiyle tescil ettirilmiştir. G-465 numaralı materyalin tescil denemesi tesis edilmiştir. G-466 numaralı rizomlu çeşit adayının da tohum üretim çalışmaları tamamlandıktan sonra tescil işlemine başlanması gerçekleştirilecektir. Yeni tesis edilen gözlem bahçelerinde fenolojik, morfolojik ve tarımsal gözlemler alınmış ve değerlendirilmiştir. 2015-2016 sezonunda toplanan materyalin gözlem bahçeleri oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler Kılçıksız brom, otlak ayrığı, domuz ayrığı, kamışsı yumak

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER ) ARAŞTIRMALARI PROJE DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

(05/09 Şubat 2018)


I. OTURUM 14:00-15:30

Proje Lideri/Sunan

Proje Sunum Adı Kurum Projenin Durumu

Aydın KARAKUŞ

Grup Koordinatörü Sunumu TAGEM BİLGİ

Ahmet B. TINMAZ

Proje Koordinatörü Sunusu ABKMAE BİLGİ

Prof. Dr. Hakan ÖZER

Kekik (Thymusspp.): Botaniği, Önemi, Kullanımı, Tarımı

ATAÜ BİLGİ

Ara 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Ahu ÇINAR Stevya’nın (Stevia rebaudiana Bertoni) Ülkemiz Farklı Bölgelerine Adaptasyonu ve Sentetik Çeşit Geliştirilmesi

BATEM DEVAM EDEN

Esra ALIM Mersinde (Myrtus communis L.) Çeşit Geliştirme Projesi

BATEM YENİ TEKLİF

Dr. Arzu BAYIR YEĞİN

Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Kocayemiş (Arbutus unedo L.) ve Sandal (Arbutus andrachne L.)’ın Toplanması, Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

BATEM DEVAM EDEN

Dr. Fatma U. BAYAR

Antalya Florasında Yetişen Adaçayı (Salvia spp.) Türlerinde Seleksiyon Islahı ( II. Aşama)

BATEM DEVAM EDEN


I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. Fatma UYSAL BAYAR

Antalya Koşulların Zencefil (Zingiber Officinale )’İn Farklı Yetiştirme Koşullarında Bazı Kalite Ve Verim Parametrelerinin Belirlenmesi

BATEM DEVAM EDEN

Fulya YÜCEOL Orthurus heterocarpus (Boiss.) Juz Bitkisinin Bazı Morfolojik ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması

BATEM DEVAM EDEN

Prof. Dr. İsa TELCİ

Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üzerine Yapılan Çalışmalar, Dünü, Bugünü ve Geleceği

SDÜ BİLGİ

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Kadriye YÜKSEL

Enkapsüle Edilen Origanum minutiflorum ve Citrus sinensis Uçucu Yağları ve İzole Edilen Karvakrol’ ün in Vitro Salım Davranışlarının Belirlenmesi

BATEM DEVAM EDEN

Muslime TANRİSEVEN

Pelargonium graveolens L’Hér Uçucu Yağının Antikandidal Aktivitesinin Araştırılması

BATEM YENİ TEKLİF

Orçun ÇINAR Farklı Depolama Koşullarının ve Depolama Süresinin Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitki Yağlarının Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

BATEM DEVAM EDEN

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Dr. Muharrem GÖLÜKCÜ

Kantaron Yağı Üretim Aşamasında Yer Alan Bazı Parametrelerin Optimizasyonu

BATEM DEVAM EDEN

Dr. Fatih Alpay VURAN

Kadife Çiçeğinden (Tagetes erecta L.) Lutein Pigmentinin İzole Edilerek Saflaştırılması

BATEM YENİ TEKLİF

Doç. Dr. Murat DEMİRBİLEK

Enkapsülasyon HÜ BİLGİ

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Fethullah TEKİN

Boya Bitkileri Araştırma Projesi GAPUTAEM DEVAM EDEN


GAP Yöresi Kapari (Capparis sp.) Geliştirme Projesi GAPUTAEM DEVAM EDEN

Dr. Reyhan B. BAĞDAT

Adaçayı (Salvia officinalis L.) Islah Araştırmaları TARM

DEVAM EDEN


Meyan (Glycyrrhiza glabra L.) Islah Araştırmaları GAPUTAEM

DEVAM EDEN

Dr. Reyhan B. BAĞDAT

Orta Anadolu Bölgesi Kekik Islah Araştırmaları TARM DEVAM EDEN


I. OTURUM 09:00-10:30

Prof. Dr. İlkay E. ORHAN

Bitkilerin Enzim İnhibitörlerinin Keşfindeki Rolü GAZI Ü BİLGİ

Çağla ÇOLAK

Türkiye Gölsoğanı (Leucojum aestivum L.) Populasyonlarının Karakterizasyonu, Verim ve Tıbbi Özellikleri Yönünden Üstün Klonların Geliştirilmesi

BBÇGAEM DEVAM EDEN

Hasan ASLANCAN

Lavandula angustıfolia Mill. Çeşit ve Tiplerinin Farklı Bölge Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi

MAREM DEVAM EDEN

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Rafet SARIBAŞ Farklı Gül Anaçlarının Yağ Gülü (Rosa Damascena Mill.)’nde Kullanılabilirliğinin Araştırılması

MAREM SONUÇ

Dr. Ahmet GÜNEŞ

Karabuğday Islah Projesi BDUTAEM DEVAM EDEN

Prof. Dr. Murat TUNÇTÜRK

Doğu Anadolu Bölgesinde Çemen Bitkisiyle İlgili Yapılan Bazı Çaşılmalar

YYÜ BİLGİ

Dr. Emel DEMİR

Tıbbi- Aromatik Olarak Değerlendirilebilecek Ihlamur (Tilia sp.) Genotiplerinin Tespit Edilmesi ve Kimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi

KTAE DEVAM EDEN


III. OTURUM 14:00-15:30

Muzaffer ÖZDEMİR

Farklı Lavanta Çeşitlerinin Kahramanmaraş Koşullarına Adaptasyonlarının ve Bazı Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi.

DAGKTAE DEVAM EDEN

Çiğdem BOZDEMİR

Orta Anadolu Bölgesi Çörekotu (Nigella sativa L.) Islah Araştırmaları

TARM DEVAM EDEN

Prof. Dr. Murat KARTAL

Aromaterpi'de Kullanılan Yağlar ve Türkiye'nin Potansiyeli

BAVÜ BİLGİ

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Hatice Mehtap ERAYMAN

Kahramanmaraş Doğal Florasında Bulunan Salep Orkide Türlerinin Hidroponik Sistemde Yetiştirilme Olanaklarının Araştırılması

DAGKTAE YENİ TEKLİF

Ahmet Bircan TINMAZ

Yalova ve Çanakkale Koşullarında Şeker Otu (Stevia Rebaudiana Bertoni) Bitkisinin Adaptasyonu ve Fide Yetiştirme Optimizasyonu

ABKMAE DEVAM EDEN

Ahmet Bircan TINMAZ

Salep üretiminde kullanılan orkidelere alternatif Olan Konyak bitkisinde (Amorphophallus konjac) adaptasyon çalışmaları

ABKMAE SONUÇ


I. OTURUM 09:00-10:30

Yalçın KAYA 24-Epibrassinolide Hormonunun Bazı Nane (Mentha spp.) Türlerinin Morfolojik Ve Fizyolojik Parametrelerine Etkisinin Belirlenmesi

ABKMAE BİLGİ

Yrd.Doç.Dr. Faheem S. BALOCH

Türk Defne Gen Havuzun Hareket Eden Genetik Bölgeler Kullanarak Genetik Karaktarizasyonu

İBÜ BİLGİ

Mehmet TUTAR Sakız (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) İçin Uygun Pistacia Anaçlarının Belirlenmesi

ETAEM DEVAM EDEN

Fatih ÇİÇEK Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Seleksiyon Islahı

ETAEM DEVAM EDEN

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Dr.İlknur Kösoğlu

Türkiye Florasında Yayılış Gösteren Bazı Çivitotu (Isatis spp. L.) ve Kökboya (Rubia tinctorum L.) Türlerinin Morfolojik Karakterizasyonu, Agronomik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

ETAEM YENİ TEKLİF

Dr. Ünal KARIK Ege Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çeşit Geliştirme Çalışmaları

ETAEM DEVAM EDEN

Fatih ÇİÇEK Defne (Laurus nobilis L.) Seleksiyon Islahı

ETAEM DEVAM EDEN


III. OTURUM 14:00-15:30

Prof. Dr. Temel ÖZEK

Tıbbi ve Aromatik Bitkilerden Ürün Elde Edilmesi Araştırmalarında ve Kalite Kontrolündeki Son Gelişmeler

EAÜ BİLGİ

Dr. Ünal KARIK Salep Orkidelerinde Yumru Verimini Artırma Olanaklarının Araştırılması

ETAEM DEVAM EDEN

Dr. Ünal KARIK Şevketi Bostan (Scolymus hispanicus L.)’da Verim ve Kalite Optimizasyonu

ETAEM DEVAM EDEN

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Başak ÖZYILMAZ

Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Temin Edilen Tatlı Rezene ve Çörekotu Hat ve Populasyonlarının İncelenerek Ümitvar Hatların Belirlenmesi

OKGKTAE SONUÇ

Levent YAZİCİ Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Haşhaş Islah Projesi

OKGKTAE DEVAM EDEN

Rahime KARATAŞ

Karabuğdayın (Fagopyrum esculentuntum Moench) Tokat Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarının ve Sıklıklarının Verim Unsurlarına Etkisi

OKGKTAE DEVAM EDEN

09 Şubat 2018 Cuma

I. OTURUM 09:00-10:30

Ferda Ç. KOŞAR Ülkesel Haşhaş Islah Projesi GKTAE DEVAM EDEN

Nejla ÇALIŞKAN

Safran (Crocus sativus L.) Bitkisinde Mutasyon Islahı ve Sulamanın Safran ve Soğan Verimine Olan Etkisinin Araştırılması

GKTAE DEVAM EDEN

İsmail KARA Ülkesel Kimyon Islah Çalışmaları GKTAE DEVAM EDEN

Nejla ÇALIŞKAN

Safran (Crocus sativus L.)’da Farklı Soğan (Korm) Büyüklükleri İle Organik Kaynaklı Azot Dozlarının Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri (Doktora)

GKTAE DEVAM EDEN

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

İslim KOŞAR GAP Bölgesi Çörek Otu (Nigella sativa L.) Islah Projesi

GAPTAE DEVAM EDEN

Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU

İstanbul Florasında Doğal Yayılış Gösteren Bazı Geofitlerin Fitokimyasal Kompozisyonu ve Antioksidan Kapasitesi

BBÇGAEM DEVAM EDEN


III. OTURUM 14:00-16:00

Ensdüstri Bitkileri Araştırma Programlarında Genel Değerlendirme ve Program Hedeflerine Uygun Yeni Araştırma Konularının ve İşbirliği İmkanlarının Görüşülmesi

Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler

Kapanış

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM / TBAD / 16 / A04 / P06 / Proje Adı Stevya’nın (Stevia rebaudiana Bertoni) Ülkemiz Farklı

Bölgelerine Adaptasyonu ve Sentetik Çeşit Geliştirilmesi 0Projeyi Yürüten Kuruluş

BATEM


TAGEM

Proje Lideri Dr. Ahu ÇINAR Proje Yürütücüleri Dr. Saadet Tuğrul Ay, Kadriye Yüksel, Orçun Çınar, Dr. Arzu

Bayır Yeğin, Dr. Emine Topuz Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2016- 31.12.2020


01.01.2017-31.12.2017


2016: 50.000 2017: 7.000 2018: 7.000 2019: 7.000 2010: 7.000

Proje Özeti: Anavatanı Güney Amerika olan Stevia rebaudiana (stevya, bal otu, şeker otu) bitkisi, 1887 yılında Güney Amerikalı doğa bilimci Antonio Bertoni tarafından keşfedilmiştir. Asteraceae familyasında yer alan bitki, nemli ortamı sever, ortalama 25 oC sıcaklıkta yetişir ve 60-90 cm kadar boylanmaktadır. Kuzey Amerika’da tespit edilen 80’den, Güney Amerika’da ise 200’den fazla türü olduğu belirtilmektedir. Stevya ekstresinin ana bileşenleri steviosid, rebaudiosid-A ve steviol molekülleridir. Paraguay ve Brezilya'da yüzyıllardan beri tatlandırıcı ve tedavi edici özellikleri nedeniyle kullanılan stevya Japonya'da da otuz yılı aşkın bir süredir milyonlarca kişi tarafından tatlandırıcı ve gıda katkısı olarak kullanılmaktadır. Kurutulmuş haldeki şeker otu yaprakları normal şekerden 10-15 kat daha tatlıdır. İşlenerek toz haline getirilmiş stevya, normal şekerden 200-300 kat daha tatlıdır. Kalorisi olmayan stevya bitkisi kan şekerini arttırmamaktadır. Stevyanın insülin duyarlılığını ve hatta salınımını arttırıcı etkilerinin olduğunu gösteren bazı araştırmaların varlığı diyabet tedavisinde kullanımını destekler niteliktedir. Stevya, son yıllarda birçok ülkede üreticilerin dikkatini çekerek introdüksiyon materyali olarak üretilmeye başlamıştır. Türkiye’de de birçok bölgede meraklı çiftçiler ve firmalar tarafından üretimi yapılmakla beraber adaptasyonu ve ürün kalitesi ile ilgili çalışmalar sınırlıdır. Bu araştırma ile ülkemize farklı kaynaklardan getirilen stevya populasyonlarının altı farklı lokasyonda (Antalya, Yalova, İzmir, Eskişehir, Tokat, Şanlıurfa) adaptasyonu ve ülkemizde stevya üretiminde kullanılabilecek standart sentetik çeşit geliştirilmesi hedeflenmektedir. Sekiz farklı kaynaktan sağlanan stevya çeşidi ile üç tekerrürlü tesadüf parselleri deneme desenine uygun olacak şekilde deneme kurulmuştur. Daha sonra farklı bir kaynaktan sağlanan çeşit de az sayıda fide olması nedeni ile tek parselle denemeye eklenmiştir. Toplam 1072 genotipte boy, dallanma ve ağırlık ölçümleri yapılmış, glikozit içeriği için yaprak örnekleri alınıp kurutulmuştur. Tek bitkilerden elde edilen ve herba verimini doğrudan ekileyen bitki boyu ve bitki ağırlığı verilerine göre 218 genotip seçilerek glikozit analizleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen steviosit ve rebaudiosit-A miktarlarıyla Reb-A/Stevioside oranı değerlendirilerek bu genotiplerden 41’i seçilmiştir. Bu yıl yapılan çalışmalarda seçilen 41 genotipten üçü kurumuş olduğu için örnek alınamamıştır. 38 genotipin boy, dallanma ve yaprak ağırlığı ölçümleri yapılmış, içerik analizleri için örnek alınmıştır.

Anahtar Kelimeler Stevia rebaudiana, stevya, ıslah, sentetik çeşit

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/17/A07/P06/12 Proje Adı Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Kocayemiş (Arbutus

unedo L.) ve Sandal (Arbutus andrachne L.)’ın Toplanması, Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi


BATEM


TAGEM

Proje Lideri Dr. Arzu BAYIR YEĞİN Proje Yürütücüleri Dr. Ahu ÇINAR, Demet YILDIZ TURGUT, Uzman Biyolog

Nurtaç ÇINAR Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2017-31.12.2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.01.2017-31.12.2017


35.000 TL

Proje Özeti: Ericaceae ailesinin bir üyesi olan Arbutus L. cinsi içinde yer alan Arbutus unedo L. (kocayemiş) ve Arbutus andrachne L. (sandal ağacı) ülkemizin doğal florasında bulunan türlerdir. Her iki türde Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Anadolu kıyılarında yaygın bir şekilde mevcuttur. Yapılan bilimsel çalışmalar çoğunlukla süs bitkisi olarak kullanılan A. unedo meyvelerinin yüksek oranda C ve E vitamini, fenolik bileşikler, karotenoidler gibi antioksidan bileşiklerini önemli oranda içerdiğini ve bu bileşiklerin sağlık üzerine olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Kurutulmuş bitki yaprakları tanen ve arbutin bakımından zengin olduğu için bundan hazırlanan çay, Anadolu’da halk arasında rahim krampları tedavisinde kullanılmaktadır. Aynı zamanda, A. andrachne’nin de gövde kabukları ve yaprakları değişik tedavilerde kullanılmaktadır. Bu çalışmada Antalya doğal florasında yetişen kocayemiş ve sandal ağacı bitkisinin farklı kısımlarının bazı fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin belirlenmesi ve ümitvar tiplerin seçilmesi amaçlanmıştır. Ülkemizde doğal olarak yetişen, üstün özelliklere sahip (yüksek C vitamini, fenolik ve flavonoid madde, antioksidan ve antimikrobiyal aktivite) genotiplerin tespit edilmesiyle bu türlerin farklı kısımlarının tüketiminin ve kullanımının arttırılması ve katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülmesine katkı sağlanacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler Arbutus L., fenolik madde, antioksidan ve antimikrobiyal aktivite

YENİ TEKLİF Proje No Proje Adı Mersinde (Myrtus communis L.) Çeşit Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM)


Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM)-Orman Genel Müdürlüğü- (Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü)

Proje Lideri Esra ALIM Proje Yürütücüleri Orçun ÇINAR, Dr. Fatma UYSAL BAYAR, Dr. Arzu BAYIR YEĞİN, Dr.

Sevda POLAT, Kadriye YÜKSEL, Ayşe TANIR, Asuman YERDELEN


01/01/2019-31/12/2023



64.500,00

Akdeniz maki topluluğunun en önemli tıbbi bitkilerinden biri olan mersin (Myrtus communis L.) Akdeniz ve Ege bölgelerinde olmak üzere Türkiye’nin tüm sahil şeridinde 500 m rakıma kadar yetişmektedir. Mersin bitkisinin doğada siyah ve beyaz meyveli olarak iki formu bulunmaktadır. Son yıllarda hem meyve hem de uçucu yağ özelliklerinden dolayı mersin bitkisine olan talep artmıştır. Ancak ticari olarak üretimi yapılmadığından dolayı artan talep yerel halk tarafından doğadan toplanarak karşılanmaya çalışılmakta, fakat yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle mersinin sofralık meyve üretimine yönelik çeşit geliştirme çalışmalarının yapılması ve mersin üretiminin arttırılması oldukça önemlidir. Proje kapsamında ülkemizde ilk defa bölgesel çapta siyah ve beyaz meyveye sahip mersin bitkileri arasında meyve özellikleri esas alınarak sofralık tüketimi amaçlayan iri meyveli, az çekirdekli ve üstün biyokimyasal özelliklere sahip genotipler belirlenecektir. Projede ilk planda ülkemizin Akdeniz bölgesinde yetişen farklı tipteki mersin bitkilerinden elde edilen fidanlardan Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde (BATEM) mersin kolleksiyon bahçesi kurulacak ve öne çıkan tipler mersin çeşit adaylarını oluşturacaktır. Ayrıca elde edilen genotipler bir sonraki aşamada yapılacak olan ıslah çalışmalarında gen havuzunun oluşumunu sağlayacaktır. Projede belirlenen bitkilere ait meyvelerin fiziksel, biyokimyasal özellikleri ile yapraklarının uçucu yağ içeriklerinin belirlenmesiyle kalite özellikleri ortaya çıkacaktır. Ayrıca projede deneme alanlarının toprak özellikleri ile meyvelerin pomolojik özellikleri ile biyokimyasal içerikleri arasındaki ilişkiler belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler Mersin, gen havuzu, meyve özellikleri, biyokimyasal özellikler, uçucu yağ

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/17/A07/P06/10 Proje Adı Antalya Florasında Yetişen Adaçayı (Salvia spp.) Türlerinde

Seleksiyon Islahı ( II. Aşama) Projeyi Yürüten Kuruluş

BATEM


TAGEM

Proje Lideri Dr. Fatma UYSAL BAYAR

Proje Yürütücüleri Dr. Muharrem GÖLÜKCÜ, Esra Alım, Nurtaç ÇINAR, Musa KUZGUN, Dr. Sabriye Atmaca Prof. Dr. Kenan TURGUT (DANIŞMAN)


01/01/2017-31/12/2019


2017 Yılı


2017: 12000, 2018:6500, 2019: 500

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Bu araştırma farklı lokasyonlardan toplanan Anadolu Adaçayı (S. fruticosa Mill.) türünde, klon seleksiyonu ıslah yöntemi ile seçilen C-klonlarının,morfolojik, fenolojik, agronomik ve kalite özelliklerini belirlemek ve içeriklere ait aylık değişimleri inceleyerek amaca uygun ürün elde etmek için doğru hasat zamanını belirlemek amacıyla yürütülmektedir. Araştırma sonucunda, Ülkemizin Anadolu adaçayı bitkisinde ihtiyaç duyulan çeşit veya çeşitlerin elde edilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada BATEM’de yürütülen ‘Antalya Florasında Yetişen Bazı Adaçayı (salvia spp.) Türlerinde Seleksiyon Islahı’ projesi ve ‘Antalya Florasında Bulunan Anadolu Adaçayı (salvia fruticosa mill.) Populasyonlarında Seleksiyon Islahı ile Üstün Özelliklere Sahip Genotiplerin Belirlenmesi’ isimli doktora tezinden seçilen 6 adet C-klonu materyal olarak kullanılmıştır. Projenin ilk yılı olan 2017’de, deneme, Antalya ekolojik koşullarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Analizler için, dikimden itibaren her ay örnek alınmıştır. Projenin devamında, analizler için her ay örnek almaya devam edilecek. Hasat ve analizler yapılarak verim ve kalite değerleri belirlenecek.

Anahtar Kelimeler Anadolu Adaçayı, C-klonu, Verim, Kalite

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/17/A07/P06/09 Proje Adı Antalya Koşulların Zencefil (Zingiber Officinale )’İn Farklı

Yetiştirme Koşullarında Bazı Kalite Ve Verim Parametrelerinin Belirlenmesi


BATEM


TAGEM

Proje Lideri Dr. Fatma UYSAL BAYAR Proje Yürütücüleri Ayşe Serpil KAYA, Dr. Özgül KARAGÜZEL, Orçun ÇINAR,

Musa KUZGUN, Dr. Sabriye ATMACABaşlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2017-31/12/2019


2017


2017: 14000, 2018: 6500, 2019: 500

Proje Özeti: Tıbbi aromatik bitkiler arasında önemli bir yere sahip olan zencefil, baharat ve tıbbi olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. Zencefil Dünya pazarında ekonomik değeri yüksek bir baharat ve tıbbi bitkidir. Tropik ve yarı tropik iklimlerde yetiştiriciliği yapılan zencefile ait ise ülkemizde yapılan herhangi bir adaptasyon çalışması bulunmamaktadır. Bu kapsamda, ithalata konu olan bu türde, adaptasyon çalışmaları önem arz etmektedir. Bu proje ile zencefilin sera ve açık alanda, farklı dikim zamanlarındaki verim ve kalite performansını belirmek, ürün desenini artırmak ve ülke ekonomisine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Denemenin ilk yılı olan 2017 yılında, 4 farklı dikim zamanında (Aralık, Ocak, Şubat, Mart), açık alan, gölgelik alan ve sera ortamında dikimler gerçekleştirilmiştir. Sulama, gübreleme vb. kültürel işlemler yapılmıştır. Aralık ve Ocak ayı dikimleri, dikimden 10 ay sonra hasat edilmiştir. Elde edilen verilere göre; bitki boyu, 110,41-121,75 cm arasında değişim gösterirken, en yüksek taze verim, 766,85 g/bitki ile sera ortamında Ocak dikiminden elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Zencefil, Adaptasyon, Farklı Dikim Zamanı

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/04 Proje Adı Orthurus heterocarpus (Boiss.) Juz Bitkisinin Bazı Morfolojik ve

Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması




TAGEM

Proje Lideri Fulya YÜCEOL Proje Yürütücüleri Saadet TUĞRUL AY, Kerem YÜKSEL, Orçun ÇINAR Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015-31.12.2019


01.01.2017 /31.12.2017


2015: 5.000 TL 2016: 8.000 TL 2017: 5.000 TL 2018: 2000 TL 2019: 1.000 TL

Proje Özeti: Bu proje ile Güney Anadolu’da bulunan ve halk arasında "karanfil", "karafil kökü" gibi isimlerle tanınan Orthurus heterocarpus (Boiss.) Juz. bitkisi ve toprakaltı kısımları morfolojik açıdan incelenecek, uçucu yağ bileşimi, toplam fenolik madde miktarı ve antioksidant aktiviteleri belirlenerek rizom, tohum ve çelikle çoğaltım olanakları araştırılarak kültüre alınması sağlanacaktır. Analizler Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Türkiye Tıbbi Aromatik Bitkiler Laboratuvarı’nda, çoğaltım çalışmaları da enstitüye ait tıbbi bitkiler serasında yürütülmektedir. Proje 2015 Ocak ayında başlamış olup, üçüncü yıl için yapılması planlanan faaliyetler gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Proje materyalini temin etmek için araziden temmuz ayında getirilen rizomlar soğuk ve nemli ortamda bir süre tutulduktan sonra eylül ayında torf + perlit karışımında saksılara dikilmiştir. Çimlendirme çalışmalarında ise tohumlara 4 farklı ön işlem (GA3 (Gibberellik asit)’ in 2000 ppm’ lik çözeltisinde 24 saat bekletme, kimyasal uygulama ( % 96 ‘lık H2SO4), sıcak su banyosunda 24 saat (45 °C) bekletme, soğuk suda bekletme (+4-6 °C buzdolabı koşullarında 48 saat) ve kontrol grubu) uygulanmıştır. Ön işlemlerden sonra tohumlar viyollere 3 tekerrürlü olarak her tekerrürde 10 ar tohum olacak şekilde torf +perlit karışımında ekilmiştir. Sisleme serasında tutulan viyollerde çimlenme gözlemleri devam etmektedir. 2018 yılında çalışma takvimine göre çalışmalara devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler Orthurus heterocarpus(Boiss.) Juz, kültüre alma, antioksidant,

fenolik madde.

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/17/A07/P06/07 Proje Adı Enkapsüle Edilen Origanum minutiflorum ve Citrus sinensis

Uçucu Yağları ve İzole Edilen Karvakrol’ ün in Vitro Salım Davranışlarının Belirlenmesi





Proje Lideri Kadriye YÜKSEL Proje Yürütücüleri Kimya Müh. Orçun ÇINAR, Gıda Müh. Fırat AYAS, Uzm.

Biyolog Muslime TANRİSEVEN, Prof. Dr. Birsen OKSAL (Danışman)


01/01/2017-31/12/2019


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


1.Yıl: 7750, 2.Yıl: 6550, 3.Yıl: 4700

Proje Özeti: Uçucu yağlar ve bunların etken maddeleri enkapsülasyonla kararlı hale getirilip, zararlı çevresel faktörlerden korunarak raf ömrü uzatılmakta ve kullanım olanakları artırılmaktadır. Çalışmamızda uygulanacak prosesler sonucunda mikro/nano düzeyde enkapsülasyon gerçekleştirilerek elde edilecek ürünlerin kontrollü salım göstermesi ve etkinlik süresinin artması beklenmektedir. Enkapsülasyon prosesi olarak, uçuculukları yüksek ve ısıya karşı duyarlı olan uçucu yağlar ve etken maddeleri için etkili bir teknik olan sol-jel yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca çalışmamızda sol-jel yöntemine alternatif olarak fiziksel yöntemlerden biri olan dondurarak kurutma (Liyofilizasyon) ve kimyasal tekniklerden moleküler inklüzyon yöntemi de uygulanarak üç yöntemle elde edilen enkapsüle ürünlerin in vitro salım davranışlarının karşılaştırılarak saptanması çalışmanın ana amacıdır. Enkapsülasyon çalışmalarında önemli bir parametre olan enkapsülasyon verimi her üç yöntemle elde edilen ürünlerde belirlenerek karşılaştırılacaktır. Projenin ilk yılında proje malzemelerinin temini ve ön çalışmalar gerçekleştrilmiştir. Çalışmada kullanılan O. minutiflorum türü ve C. sinensis uçucu yağı işbirliği yapılan kuruluş tarafından temin edilmiş olup O. minutiflorum kuru bitkisinden uçucu yağının eldesi laboratuvar koşullarında ve pilot ölçekte gerçekleştirilmiş ve karşılaştırılmıştır. Elde edilen O. minutiflorum uçucu yağında içerik ve kalite analizleri yapıldıktan sonra karvakrol etken maddesinin izolasyonu (metot optimizasyonu) ve karakterizasyonu gerçekleştirilmiştir. Uçucu yağların ve izolasyon sonucu elde elde edilen karvakrolün enkapsülasyon çalışmaları ve metotların optimizasyonu halen devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Enkapsülasyon, izolasyon, O. minutiflorum, C. Sinensis,

karvakrol, in vitro salım, sol-jel.

YENİ TEKLİF Proje No Proje Adı Pelargonium graveolens L’Hér Uçucu Yağının Antikandidal

Aktivitesinin Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş



Proje Lideri Muslime TANRİSEVEN Proje Yürütücüleri Özgül KARAGÜZEL

Kadriye YÜKSEL Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01. 2019-31.12.2022


100550

Türkler tarihsel süreç içerisinde kültür varlıkları ve geleneksel değerleri ile etkileşim içinde olduğu toplulukları etkilemiş ve bu toplulukların kültürleri üzerinde izler bırakmışlardır. Özellikle Osmanlı imparatorluğu döneminde Balkan toplulukları üzerinde olan kültürel etkinin tarihsel izleri günümüzün geleneksel ürünlerinde etkisi korumaya devam etmektedir. Ancak Osmanlı imparatorluğunun kalbi ve doğduğu topraklar olan Anadolu’da geleneksel kültürün bir parçası olan unsurlar modern teknolojilerin içerisine dahil olamadıkları ve bilimsel değerleri araştırıcılar tarafından ortaya konmadığı için günümüzde unutulmaya yüz tutmuştur. Sahip olduğu hoş koku ve aroma ile tarihsel süreçte sağlıktan sosyal yaşama her alana dahil olan ve geleneksel tatlı ve şerbet gastronomi kültürünün vazgeçilmezlerinden olan Pelargonium graveolens L’Hér, halk arasında bilinen ismi ile Itır, bu değerli unsurlardan biridir. Geraniaceae familyasına ait ve tıbbi değeri olan bu önemli türün sadece belirli bölgelerde tarihsel mirasın bir parçası olarak, gıda ürünlerinin üretim aşamalarında ve gastrointestinal sistem problemlerinin azaltılmasında sosyal hayatın parçası olarak geleneksel kullanımının varlığını sürdürmeye devam ettiği, ancak bu kullanımların günümüzde unutulmaya yüz tuttuğu bilinmektedir. Bilim ve teknolojik bilginin kullanımı ile gelenek ve gelecek arasında köprü kurulması ve kültüre ait unsurların bilimsel değerlerinin ortaya konması ve korunması oldukça önem arz etmektedir. Bu köprülerle geleneksel komponentlerin; insan, agro-ekosistem ve sağlık üçgenindeki fayda ve zararı ortaya konmuş olacaktır. Bu bağlamda Pelargonium graveolens L’Hér’e ait toprak üstü organlarının sahip olduğu aroma özellikleri, uçucu yağ içeriği ve bu uçucu yağ bileşenlerinin antimikrobiyal özellikleri birlikte dikkate alınarak değerlendirme yapılmış ve bu türün etnomedikal-geleneksel kullanımının gelecek nesillere aktarılması hedeflenerek Pelargonium graveolens L’Hér‘e ait herbanın; insan patojenlerinden Candida albicans’a karşı antimikrobial özellikleri ile önleyici olarak kullanılma potansiyelinin araştırılması hedeflenmiştir. Antikandidal aktivitenin belirlenmesinde; konak mikroçevresinde patojenin virulansını etkileyen en önemli faktörlerden olan ortam pH’ları gözönünde bulundurulacak ve bu bağlamda deneysel modeller kurulacaktır. Böylece bu fırsatçı patojenin, patojenite gösterdiği orofarinks, GİS ve ürüme sistemine ait farklı pH ortamlarında bu patojene karşı Pelargonium graveolens L’Hér uçucu yağının etkileri ortaya konacaktır. Bu modelleme ile fırsatçı patojen C. albicans’a karşı doğal-tıbbi bitki kökenli ürün geliştirmenin basamaklarından ilki aşılmış olacaktır. Aynı zamanda bu çalışma ile Itır’ın geleneksel hayattaki yerinin bilimsel değeri ile birlikte ortaya konacağı yeniden hayat bulacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler Pelargonium graveolens L’Hér, Uçucu Yağ, Itır, GC-MS-FID, Geleneksel Kullanım, Antikandidal aktivite, Candida albicans.

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/03 Proje Adı Farklı Depolama Koşullarının ve Depolama Süresinin Bazı Tıbbi

ve Aromatik Bitki Yağlarının Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Orçun ÇINAR Proje Yürütücüleri Fatih Alpay Vuran, Kadriye Yüksel, Muharrem Gölükcü, Demet

Yıldız Turgut Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2015-31/12/2017


01/01/2017-31/12/2017


2015:12.000 2016:12.000 2017:9.000

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Tıbbi bitkilerden elde edilen uçucu yağlar başta ilaç sanayi olmak üzere, kozmetik ve gıda endüstrisinde, temizlik endüstrisinde ve diğer endüstrilerde önemli ölçüde kullanılmaya başlanmıştır. Tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen yağların içerdikleri kimyasal bileşikler sayesinde antioksidan, antifungal ve antimikrobiyal özelliklere sahip olduğu yapılan birçok çalışmayla kanıtlanmıştır. Tıbbi ve aromatik bitki yağlarının içeriğindeki maddelerdeki kompozisyonun depolama sırasında zamanla değiştiği yapılan bazı çalışmalarda gözlemlenmiştir. Tıbbi ve aromatik bitki yağlarının içerisindeki bileşenlerin çok önemli etkilere sahip olmasından dolayı kompozisyonlarındaki değişmelerin oldukça önemli olduğu düşünülmektedir. Kompozisyondaki bu değişimleri minimum seviyeye indirecek optimum depolama koşullarının belirlenmesinin hem üretici hem de tüketici açısından faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada farklı depolama koşullarının bazı tıbbi ve aromatik bitki yağlarının kalite özellikleri üzerine etkileri incelenmeye çalışılacaktır. Çalışmada, farklı sıcaklıklarda depolama gerçekleştirilecek ve atmosfer basıncında depolama ve içerisinden azot gazı geçirmek suretiyle yapılacak olan depolama işlemleri ayrı ayrı uygulanacaktır. Analizler her ay yeni şişe açılarak numune almak suretiyle gerçekleştirilecektir. Ayrıca açılmış şişelerde 2 ayda bir analizler yapılmak suretiyle ürünlerin kullanıma başlanmasından sonra da ürünlerdeki değişimler incelenecektir. Tıbbi ve aromatik bitki yağlarında uçucu yağ bileşimi, yağ asitleri bileşimi, kırılma indisi, optik çevirme, peroksit sayısı gibi kalite özellikleri incelenecektir. Çalışmanın bu dönem yapılan çalışmalarında periyodik olarak açılan yağlarda kalite özelliklerini ve bunlardaki değişimleri tespit etmeye yönelik olarak analizlere devam edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Tıbbi aromatik bitkiler, uçucu ve sabit yağlar, depolama, kalite parametreleri

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/01 Proje Adı Kantaron Yağı Üretim Aşamasında Yer Alan Bazı Parametrelerin

Optimizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Muharrem GÖLÜKCÜ Proje Yürütücüleri Orçun ÇINAR, Dr. Arzu BAYIR YEĞİN, Fulya YÜCEOL, Haluk

TOKGÖZ, Dr. Fatma UYSAL, Prof. Dr. Emine BAYRAM Başlama-Bitiş Tarihleri

01/05/2016-30/11/2019


01.01.2017-31.12.2017


2016 2017 2018 2019 12.000 9.000 - -

Proje Özeti: Kantaron (Hypericum perforatum) bitkisi ve bu bitkiden elde edilen ürünler üzerine birçok çalışma bulunmaktadır. Ülkemizde ise çalışmalar kantaron yağı üzerinedir. Kantaron yağı maserasyon yöntemi ile elde edilmekte olup bu amaçla zeytinyağından faydalanılmaktadır. Ancak üretimi etkileyen birçok parametre bulunmaktadır. Bu parametreler işletmeden işletmeye farklılık göstermektedir. Elde edilen ürünlerin etken madde analizleri de yapılmadığından piyasada bulunan ürünlerde önemli farklılıklar bulunabilmektedir. Ayrıca bu bitkiden elde edilen ekstraktlarda bulunan etken maddelerin raf stabilitesinin oldukça düşük olduğu bildirilmektedir. Bu çalışma kapsamında kantaron yağı üretiminde yer alan bitki/ zeytinyağı oranı, maserasyon ortam ve süresi parametrelerinin optimize edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında ayrıca elde edilen ürünün raf stabilitesinin de yapılacak aylık analizlerle belirlenmesi amaçlanmaktadır. Projenin birinci yılında yapılan optimizasyon çalışma sonuçları etken madde açısından gölgede 30 günlük maserasyon süresinin en başarılı sonucu verdiği tespit edilmiştir. Bitki/yağ oranları değerlendirildiğin de de en yüksek bitki/yağ oranı olan %20 en etkili sonucu vermiştir. 2017 yılında birinci yıl sonunda belirlenen optimum koşullarda kantaron yağı üretim çalışmaları yapılmıştır. Üretim başlangıcında hammaddede etken madde analizi başta olmak üzere tanımlayıcı kalite parametrelerinin analizleri gerçekleştirilmiştir. Depolama stabilitesi çalışması kapsamında, hammadde özellikleri belirlenen bitkiler kullanılarak optimum koşullarda üretimi yapılan kantaron yağı örneklerinde üretim başlangıcından itibaren birer aylık periyotlarla bazı önemli kalite analizleri yapılmaya başlanmıştır.

Anahtar Kelimeler Hypericum perforatum, St. John’s wort, kantaron yağı, hiperisin

YENİ TEKLİF Proje No Proje Adı Kadife Çiçeğinden (Tagetes erecta L.) Lutein Pigmentinin İzole

Edilerek Saflaştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) - Antalya


Akdeniz Üniversitesi Gıda Güvenliği ve Tarımsal Araştırmalar Merkezi (Antalya) ve İstanbul Tarım A.Ş. (Antalya)

Proje Lideri Kimya Yük. Müh. Dr. Fatih Alpay VURAN Proje Yürütücüleri Kimya Müh. Orçun ÇINAR, Uzman Kimyager Kadriye

YÜKSEL, Kimya Müh. Tuba SEÇMEN, Ziraat Yük. Müh. M. Uğur KAHRAMAN, Uzman Kimyager Timur TONGUR


01/01/2019 - 31/12/2021



1. yıl: 26.000, 2. yıl: 28.700, 3. yıl: 23.000

Proje Özeti: Sağlıklı beslenmeye yönelik bilincin artması ile birlikte; insan sağlığı açısından önem teşkil eden birçok bileşeni en iyi şekilde korumaya yönelik yeni işleme teknikleri önem kazanmıştır. Buna bağlı olarak son yıllarda, karotenoitler, antosiyaninler ve fenolik bileşikler gibi antioksidan özellik gösteren birçok bileşenin eldesi üzerine birçok çalışma yapılmaktadır. Karotenoitler; geniş dağılımları, yapısal farklılıkları, çok çeşitli etki ve fonksiyonlarıyla doğada bulunan en önemli pigment gruplarından birini oluşturmaktadır. Sarı, turuncu, kırmızı ve turuncu bitki pigmentlerinin ana kaynağı olan karotenoitler meyve ve sebzelerde yaygın olarak bulunmaktadır. Bitkiden izole edilerek saflaştırılması planlanan lutein karotenoiti doğal bir gıda boyası olmasının yanında özellikle göz sağlığında gıda takviyesi olarak ve tavukçuluk sektöründe yem katkı maddesi olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. Dünyada ticari olarak lutein üretimi, ülkemizde de kolaylıkla yetiştirilebilen kadife çiçeği (Tagetes erecta L.) bitkisinden sağlanmaktadır. Bu çalışmada, doğal renklendirici (E161b) özelliğine sahip luteinin, kadife çiçeğinden farklı ekstraksiyon ve saflaştırma yöntemleriyle en yüksek verim ve saflıkta (en az %50 saflık) üretimi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle, satın alınacak hazır kadife çiçeği ekstraktı üzerine 1. yılda analizler yapılarak en uygun ekstraksiyon, sabunlaşma ve saflaştırma koşulları belirlenecektir. 2. ve 3. yılda ise bu uygun koşullar, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Aksu-Merkez biriminde tohumundan yetiştirilecek olan turuncu renkli Tagetes erecta L. bitkisi üzerine uygulanacaktır. Ayrıca, izole edilerek saflaştırılan luteinin dayanıklılığını test edebilmek için azot atmosferli ortamda iki farklı sıcaklıkta (25oC ve -20oC) depolama (10., 20., 30., 60. ve 90. günlerde analiz) yapılacaktır. Çalışma, bir bütün olarak ele alındığında, ülkemizde üretimi olmayan bu çok pahalı doğal renklendiricinin endüstriyel ölçekte üretimi için altyapı oluşturulacaktır.

Anahtar

Kelimeler Karotenoit, Lutein, Tagetes erecta, Ekstraksiyon, Kromatografi, Saflaştırma, Depolama

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P06/01(Devam Eden) Proje Adı Ülkesel Haşhaş Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Ferda Ç. KOŞAR Proje Yürütücüleri Dr. Arzu KÖSE Proje Danışmanı Dr. Hüseyin CAMCI Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2014 – 01.01. 2018


01.01.2017 – 31.12. 2017


2014: 15.000 TL 2015: 16.000 TL 2016: 17.000 TL 2017: 18.000 TL 2018: 19000 TL

Proje Özeti: Enstitümüzde yürütülen haşhaş ıslah çalışmalarının kışlık ekilişler şeklinde gerçekleştirilmiştir. Melez çalışmaları ile 30 kombinasyon oluşturulmuştur. Melezleme çalışmaları ile eld edilen 30 F1, 49 F2, 38 F3, 198 F4, 18 F5 ve 87 adet materyalin hasadı yapılmıştır. F4 materyali enstitümüz kalite laboratuvarında bulunan Nır cihazı ile F5 materyalinin analizleri de HPLC cihazı kullanılarak yapılmış morfin oranı yüksek seçilmiştir. Gözlem Bahçesi olarak 88 adet hat ve 2 adet standart çeşit (Hüseyinbey, Çelikoğlu) ekilmiştir. Hat ve çeşitlerin değerlendirilmesi yapıldığında kapsül verimi 222-68 kg/da, tohum verimi 214-53 kg/da, morfin oranıda % 2.16-0.71 değerler verildiği görülmüştür. nstitü arazisinde sarı, beyaz ve mavi tohumlularla verim denemeleri kurulmuştur. 11 adet beyaz tohum rengine sahip hat ve çeşitle, 12 adet sarı tohum rengine sahip hat ve çeşitle, 12 adet mavi tohum rengine sahip hat ve çeşitle 3 tekerrürlü olarak haşhaş verim denemesi yürütülmüştür. Yürütülen denemede tohum verimi, kapsül verimi, morfin oranı ve morfin verimi bakımından hat ve çeşitler arasındaki farklar istatistiki açıdan değerlendirilmeye alınmıştır.

Anahtar Kelimeler Haşhaş, Tohum Verimi (kg/da), Kapsul Verimi (kg/da), Morfin, Morfin verimi(g/da).

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/06 (Devam Eden)

Proje Adı Safran (Crocus sativus L.) Bitkisinde Mutasyon Islahı ve Sulamanın Safran ve Soğan Verimine Olan Etkisinin Araştırılması




TAGEM

Proje Lideri Nejla ÇALIŞKAN


İsmail KARA Demet UYGAN Seda DOĞAN Özgür ATEŞ Muharrem GÖLÜKÇÜ Prof. Dr. Neşet ARSLAN (Danışman)


01.01.2016-31.12.2020


01.01.2017-31.12.2017


2016 2017 2018 2019 2020 50 000 25 000 25 000 25 000 25 000

Proje Özeti: Sulama Denemesi: Deneme, KARAARSLAN safran çeşidi materyal olarak kullanılarak Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 3 tekrarlamalı olarak planlanmıştır. 3 sulama dönemi (İlkbahar, Sonbahar ve İlkbahar+Sonbahar) ile 4 sulama gün aralığı (susuz, 15 gün, 30 gün ve 45 gün) ele alınmıştır. Sulama Tarihleri: 1 Haziran, 15 Haziran, 30 Haziran, 15 Eylül, 1 Ekim, 15 Ekim 2017 Denemede ele alınan kompanentlerden çiçek sayısı 254-578 adet/7 m2, stigma uzunluğu 28-35,7 mm, yaş stigma ağırlığı 1089-2477 g/da, kuru stigma ağırlığı 272,1-619,3 g/da arasında değerler almıştır. Mutasyon Çalışması: Çalışmada olumsuz iklim koşulları nedeniyle yeterince çiçeklenme olmadığından gözlem alınamamıştır.

Anahtar Kelimeler Safran, Crocus sativus, stigma verimi, mutasyon ıslahı

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/01 (Devam Eden) Proje Adı Ülkesel Kimyon Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM



Nejla ÇALIŞKAN Seda DOĞAN Aysel YORGANCILAR Prof. Dr. Neşet ARSLAN (Danışman) Prof. Dr. Fikret DEMİRCİ (Danışman)


01.01.2013-31.12.2017


01.01.2017-31.12.2017


2013 2014 2015 2016 2017 7 000 7 500 8 000 8 500 9 000

Proje Özeti: Mevcut çeşitlerden daha yüksek tane ve uçucu yağ verimine sahip çeşit geliştirmek amacıyla önceki yıllarda seçilen 34 kimyon hattı ile EGEBİR09 ve TÜRKMEN09 çeşitleri standart olarak kullanılarak, Tesadüf Blokları Deneme Deseninde 4 tekerrürlü olarak verim denemesi kurulmuş ve yürütülmüştür. Denemenin: Ekim Tarihi : 27.03.2017 Çıkış Tarihi : 26.04.2017 Hasat Tarihi : 18.07.2017 Elde edilen veriler değerlendirildiğinde hatların bitki boyu 22,2-29,9 cm, 1000 tane ağırlığı 2,7-4,4 g, tane verimi ise 31,3-97,9 kg/da uçucu yağ oranlarının % 3,1-4,4 arasında değişim gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler Kimyon, Cuminum cyminum, tane verimi, uçucu yağ oranı

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/06 (Devam Eden)

Proje Adı Safran (Crocus sativus L.)’da Farklı Soğan (Korm) Büyüklükleri İle Organik Kaynaklı Azot Dozlarının Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri (Doktora)




TAGEM

Proje Lideri Nejla ÇALIŞKAN Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Oya KAÇAR (Danışman) Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017-31.12.2019


01.01.2017-31.12.2017


2017 2018 2019 25 000 12 500 12 500

Proje Özeti: Çalışmada farklı soğan büyüklükleri ile organik kaynaklı azot dozlarının safranın stigma ve soğan verimi ile temel bileşenleri üzerine etkilerini tespit etmek amaçlanmaktadır. Araştırma tesadüf blokları deneme deseninde faktöriyel düzene göre 3 tekrarlamalı olarak planlanmıştır. Çalışmada Karaarslan safran çeşidi kullanılmış; farklı soğan büyüklüğü (orta korm ve büyük korm), farklı gübre kaynağı (ahır gübresi ve tavuk gübresi) ile farklı azot dozları (0,5,10 kg/da N) ele alınmıştır. Denemede ele alınan tüm uygulamalar dikkate alındığında incelenen kompanentlerden, çiçek sayısı 80,7-284 adet/parsel, stigma uzunluğu 30,8-39,7 mm, yaş stigma ağırlığı 936,5- 3525,6g/da, kuru stigma ağırlığı 236,3-707,2 g/da, yaprak uzunluğu ise 10,6-19,2 cm arasında değişen değerler almıştır.

Anahtar Kelimeler Safran, Crocus sativus, stigma verimi, tavuk gübresi, ahır gübresi

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/12 Proje Adı Boya Bitkileri Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Lideri Dr. Fethullah TEKİN Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri 2016 - 2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

2017


2016 2017 2018 2019 2020 Toplam 15 000 15 000 15 000 15 000 20 000 80 000

Dönem Bulguları Boya bitkilerinden İsatis constricta Rubia tinctoria L., Reseda lutea L. ve Datisca

cannabina, boya bitkilerinin tarla ve sera koşullarında kültürüne devam etmektedir. Doğal ve kültür ortamında yetişen bazı boya bitkilerinin boya etken madde analizi ve boya uygulamaları devam etmektedir.

Rubia tinctoria L. den elde edilen 4 örnek numunenin ortalama alizarin içeriği % 1.05 olarak tespit edilmiştir. Farklı İsatis türlerinin indigo içeriği ise 225 ppm ile 388,5 ppm arasında değişmiştir. Sarı rengi veren bazı boya bitkilerinin quarcetin içeriği 0,57 ile 1375,6 ppm arasında değiştiği tespit edilmiştir. Quarcetin içeriği bakımından en yüksek değer ise Reseda lutea da tespit belirlenmiştir. 48 Ceviz meyvesi kabuğundan elde edilen numunelerin juglon içeriği 1,20 ile 267.6 ppm arasında değişmiştir. 2017 yılında boya bitkisindeki boyar madde ile topraktaki bitki besin bileşenleri arasındaki ilişkiyi belirleme çalışmaları devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler Boya Bitkileri, Juglon, Alizarin, Quarcetin, İndogo,

İzolasyon

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/06 Proje Adı GAP Yöresi Kapari (Capparis sp.) Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Fethullah TEKİN Proje Yürütücüleri İslim KOŞAR, Ersin KILINÇ, Özlem ÖZBERK Başlama-Bitiş Tarihleri 2013 - 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

2017


Yıllar 2013 2014 2015 2016 2017 Toplam Bütçe (TL) 14000 5000 5500 6000 6500 37000

Bu proje bir ıslah projesi olduğu için 5 yıllık dilimler halinde yürütülmektedir. Birinci

5 yıllık dilimi bittiği için ikinci 5 yıllık dilimine aynı materyal ve metotla 2013 yılından beri devam etmektedir. 2017 yılında da rutin bakım işlerinden budama, kök boğazı çapası, yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlı Kontrolü uygun zamanlarda gerçekleştirilmiştir. Sıra arası ve sıra üzeri mesafeler ise traktör ile çapalanmıştır. Kültüre alınan 376 adet bitkinin C vitamini içeriği belirlenmiştir. E vitamini içeriği ise ileri çıkan hatlar bazında belirlenmiştir. Karpuzcukların C ve E vitamin içeriğini belirlemek üzere her bitkiden yaklaşık olarak 50 g karpuzcuk örneği alınarak – 20 oC muhafaza edilmiştir. 2017 yılında 376 fenotipten alınan örnekteki c vitamini içeriği belirlenmiştir. Buna göre kapari tomurcuklarının C vitamini içeriği 0.48 ile 127 mg/100g arasında değiştiği tespit edilmiştir. 2017 yılında bütün bitkilerden karpuzcuklar alınarak -20 oC de muhafaza edilmiştir. Bunlarında zamanla c vitamini ve bazılarının da e vitamini analizi yapılacaktır. Ayrıca projede geliştirilen çeşit adayı tescile sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler Kapari, Çeşit geliştirme, Vitamin içeriği,

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/05 Proje Adı Meyan (Glycyrrhiza glabra L.) Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi


TAGEM

Proje Lideri Dr. Fethullah TEKİN Proje Yürütücüleri Dr. Murat Yavuz, Prof. Dr. Erdal BEDİR, Prof. Dr. Temel

ÖZEK, Doç. Dr. Gülmira ÖZEK, Dr. Süleyman YUR, Dr. Banu AVCI,

Başlama-Bitiş Tarihleri 2018- 2022


2017 Yılı


2018 – 2018 – 2020 – 2021 – 2022 20000 20000 20000 20000 20000

2017 Yılına Kadar Yapılan Çalışmaların Özeti Meyan bitkisine ait kök ve tohum materyali toplam 11 ilden ve 29 lokasyondan toplanmıştır. Materyalin toplandığı iller, toplandığı rakım ve lokalite isimleri kayıt altına alınmıştır. Lokalitelerden toplanan toprak ve bitki örneklerinin mikro ve makro analizleri yapılmıştır. Ayrıca meyan kökü örneklerinin toplam fenolik ve antioksidan analizleri de yaptırılmıştır. Doğadan toplanan kök ve tohumlar tarla koşullarında kültüre alınmıştır. Kök ve tohumla çoğaltmada her parselde iki sıra ve her sırada da 5 bitki olacak şekilde dikim gerçekleştirilmiştir.

2017 yılı yetiştirme sezonunda yapılan çalışmalar . 1. Meyan kökünden elde edilen çay ve şerbetin zamana göre glycyrrhizik asit içeriği

değişimi belirlenmiştir. 2. Doğadan toplanan ve kültüre alınan örneklerin glycyrrhizik asit içeriği belirlenerek

karşılaştırılmıştır. 3. Glycyrrhizik asit içeriği yönünden ileri çıkan hatlardan damızlık bahçesi oluşturma

çalışmaları devam etmektedir. 4. Meyan kökündeki alfa ve beta glycyrrhizik asit içerik analizleri çalışmaları devam

etmektedir. 5. Glycyrrhizik asit saflaştırılması çalışmaları için alt yapı çalışmaları devam etmektedir 6. Meyan Kökünde, Meyan Kökünün Kabuğunda, Balda ve Üzüm Pekmezinde

Sakkaroz, Fruktoz, Glikoz ve Fruktoz/Glikoz Şeker Oranları belirlenmiştir. Dönem Bulgular Doğal ortamdan toplanan köklerde glycyrhhizic asit içerinin % 0,55 ile 5,38 arasında değiştiği, ortalama olarak da 2,52 olduğu tespit edilmiştir. Kültür ortamında ise bu oran 0,6 ile 5,22 arasında değiştiği ortalama olarak 2,50 olduğu belirlenmiştir. Glycyrrhizic asit içeriği bakımından doğal ve kültür ortamından elde edilen köklerde varyasyonun yüksek olmadığı görülmektedir. Hem meyan şerbetinde hem de meyan çayında 11. Saate kadar glycyrhhizic asit içeriğinin arttığı daha sonra da azalmaya başladığı görülmektedir.

Dört örnekteki şeker oranı Fruktoz/glikoz oranı açısından değerlendirildiğinde 4 değerinin de bir birine ve 1 yakın olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler Glycyrrhizic asit, Çeşit, Aktivite testleri, DNA barkotlama

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/08 Projenin Adı Adaçayı (Salvia officinalis L.) Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT Yardımcı Araştırmacılar

Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Zir. Yük. Müh. Emel ÇAKIR Kimya Müh. Kadriye YÜKSEL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2015:3000 2016:3000 2017: 3000 2018: 3000 2019:3.000 Toplam:15.000 TL

Ön verim denemeleri 2015 ve 2016 yıllarında; 33 hat ve 4 kontrolle Augmented Design Deneme Deseni kullanılarak değerlendirilmiştir. 60x40 cm aralık mesafedeki plantasyondan her hattan tesadüfen seçilen 10 bitkide ölçüm ve analizler kaydedilmiştir. Denemede Kontrol olarak; CV Regula (İsviçre), Almanya, İsrail ve İtalya (USDA 4620659)’ ya ait popülasyonlar kullanılmıştır. Hatlara ait uçucu yaglar Enstitümüzün Tibbi ve Aromatik Bitkiler Laboratuvarindaki Neo-Clevenger cihazi ile 100 g drog yapragin 3h’ sureyle saf suda kaynatılmasıyla elde edilmiştir. Ön verim denemelerine ait birleşik analizlerden; ortalama drog herba verimi en yüksek hatlar 185, 136 ve 134 g/bitki ile 17,12 ve 19 numaralı hatlar olmuştur. Regula 155 g/bitki, deneme ve kontrol ortalamaları ise; 88 ve 105 g/bitki olarak kaydedilmiştir. Drog yaprak verimi ihracattaki önemli kriterlerden birini teşkil etmektedir. 17 nolu hat 103 g/bitki ile en yüksek drog yaprak verimine sahip olmuş, bunu 79 ve 76 g/bitki ile 19 ve 12 nolu hatlar izlemiştir. 30 ve 1 nolu hatlar % 2.04 ve % 2.02 ile en yüksek ortalama uçucu yağ oranına sahip olmuşlardır. Deneme ortalaması %1.68, kontrollerin ortalaması ise % 1.58 uçucu yağ oranına sahip olmuştur. Α-thujone oranı %20’nin altında olan hatlar 17, 23, 8, 2 ve 9 nolu hatlar olmuştur. Farklı özellikleriyle öne çıkan 17,12, 19,14, 30, 1, 23, 8 ve 2 nolu hatlardan 2018 yılında verim denemeleri kurmak ve patojenite araştırmalarını yürütebilmek amacıyla çelikler alınmış, Enstitü’ye ait kontrollü seralarda köklendirme ve bakım işlemlerine devam edilmektedir. Kökten yapılan izolasyonlarda Fusarium oxysporum, F. solani, Alternaria alternata, diğer Alternaria spp. bulunmuş ancak Fusarium spp. nin ön patojenite denemelerinde bitkilerin ölümüne neden olan patojen olmadıkları belirlenmiş olup asil patojenin: yaprak, gövde ve kök izolasyonlarından elde edilen Phytophtohora cryptogea oldugu moleküler karakterizasyonu yapilarak tespit edilmistir. Serada köklendirme işlemleri tamamlanan ümitvar hatlarda patojenite araştırmaları devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler Tıbbi adaçayı (Salvia officinalis L.), hat, yeşil herba verimi, drog herba verimi, yeşil yaprak verimi, drog yaprak verimi, fusarium spp.’ a toleraslılık, uçucu yağ oranı, uçucu yağ verimi, uçucu yağ bileşenleri.

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/17/A07/P06/11 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Çörekotu (Nigella sativa L.) Islah

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Proje Yürütücüleri Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Zir. Yük. Müh. İlhan SUBAŞI Zir. Yük. Müh. Nilüfer AKÇİ


01/01/2017-31/12/2021


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2017:4000 2018:6000 2019:7000 2020: 6000 2021:6000

2016 yılında ekilen introdüksiyon materyali ve yerli materyalden seçilen bitkilerle 2017 yılında gözlem bahçeleri (sıraların her biri 3 m boyunda ve sıra arası 25cm, sıralar arası mesafe 2,5m) oluşturulmuştur. Ekim, uygun olmayan hava şartları nedeniyle 4-5 Nisan tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Kuraklık nedeniyle bir tanesi Haziran iki tanesi de Temmuz ayı içinde olmak üzere 3 kere sulama yapılmıştır. Hasatlar 8 ve 17 Ağustos tarihinde olmuştur. Bu çalışmada ihtiyaç duyuldukça çapalama, ot alma vb. gibi bakım işleri yapılmıştır. 1- 2016 yılında kapalı tozlanan bitkilerden seçilen tek bitkilerle 1. Gözlem bahçesi oluşturulmuş ve açık tozlamaya bırakılmıştır. İçlerinden tekrar üstün görünüşe sahip tek bitkiler seçilmiştir. 2- 2016 yılı açık tozlanan bitkiler, önceki yıllardan seçilen TARM tek bitki materyalleri ile enstitünün üretme bölümünün deneme tarlasından seçilen tek bitkilerle 2. Gözlem bahçesi oluşturulmuştur. Açık tozlamaya tabi tutularak içlerinden tekrar tek bitkiler seçilmiştir. 3- 2016 yılında kapalı tozlanan bitkiler bu yılda kapalı tozlanmaya tabi tutularak içlerinden tek bitkiler seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler Çörekotu ( Nigella sativa L)., introdüksiyon materyali, kapalı tozlanma

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/14/A04/P06/02 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Kekik Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT Yardımcı Araştırmacılar Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA

Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Kimya Yük. Müh. Orçun ÇINAR Genetik Yük Müh. Fatmagül VAN MARAŞLIOĞLU Uzm. Biyolog Tuğçe USLU


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası

Projenin Toplam Bütçesi 40.000TL Proje Özeti (200 kelime)

Dünya’da en fazla kekik ihraç eden ülke Türkiye olup, Türkiye’ den son beş yılda yaklaşık 10.1-14.8 bin ton kekik ihracatından 29.4-56.3 milyon Amerikan Doları gelir elde edilmiştir. Kekik ülkemizde tarımı yapılmakta olan sınırlı sayıdaki tıbbi aromatik bitkilerimizden olup yüksek uçucu yağ ve drog verimine sahip tohumluk ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Bu proje ile Orta Anadolu Bölgesi’ne adapte olabilecek, yüksek drog verimi ve ucucu yağ oranına sahip thymol ve carvacrol kemotipinde kekik hat ve çeşitleri elde etmek hedeflenmektedir. Proje için Haymana İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde tesis edilen plantasyonda çok sayıda yerel, introdüksiyon ve melez kekik materyali bulunmaktadır.2017 yılında 33 hat 3 kontrol ile augmented design deneme desenine göre yürütülen ön verim denemesinde; Yeşil herba verimi (g/bitki), yeşil yaprak verimi (g/bitki), drog herba verimi (g/bitki), yaprak oranı (%) ve herbada kuru madde (%) oranları tespit edilmiş olup tüm parametreler istatistiki önemlilik göstermiştir. 6,16 ve 18 nolu hatlar683, 625 ve 611 g/bitki ile en yüksek yeşil herba verimine sahip hatlar olmuştur. Deneme ortalamasının 386 g/bitki, kontroller ortalaması ise 437 g/bitki olmuştur. 16, 6 ve 5 nolu hatlar drog herba verimi 251, 240 ve 280 g/bitki ile en yüksek hatlar olmuştur. 17, 5 ve 15 nolu hatlar yeşil yaprak verimi, 16, 5 ve 6 nolu hatlar drog yaprak verimi bakımından öne çıkmışlardır. Hatların uçucu yağ oranları % 2.4-5.5 arasında değişmiştir. Hatlara ait temel ucucu yağ bileşenleri carvacrol, thymol, cymene, gamma-terpinene, cis-sabinene hydrate, terpinene-4-ol olarak tespit edilmistir Hat 5 % 80’den fazla carvacrol, Hat 17 ise % 65 thymol muhteva etmektedir.

2016 yılında alınan 23 örnekle yürütülen genetik karakterizasyon araştırmalarında British Columbia Üniversitesi tarafından geliştirilen 81 ISSR primeri arasından polimorfik banttan seçilen 7 primer kullanılmıştır. Genetik olarak benzer ve farklı genotipler oluşturulan dendogramla tespit edilmiştir. 2017 yılında alınan 33 örneğin karakterizasyon çalışmaları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler İstanbul kekiği (Origanum vulgare var. hirtum), bitki boyu,

yaş ve drog herba verimi, yeşil ve drog yaprak verimi, uçucu yağ oranı ve verimi, uçucu yağ bileşenleri, thymol, carvacrol, genetik karakterizasyon.

GELİŞME RAPORU Proje No: TAGEM-TBAD/16/A04/P06/11 Proje Başlığı

Türkiye Gölsoğanı (Leucojum aestivum L.) Populasyonlarının Karakterizasyonu, Verim ve Tıbbi Özellikleri Yönünden Üstün Klonların Geliştirilmesi



TAGEM

Proje Yürütücüsü Çağla ÇOLAK

Yardımcı Araştırmacılar Fatih KEBELİ, Mehmet YILMAZ, Kamuran Ali TİMURAĞAOĞLU, Aylin Güçlü ÖZDEMİR, Yasemin İZGİ SARAÇ, Doç. Dr. Gülen İrem KAYA


Projenin Toplam Bütçesi: 2016: 30.000 TL 2017: 20.000 TL 2018: 10.000 TL 2019: 5000 2020: 2000 Toplam : 67.000 TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Projenin 2017 yılı faaliyetleri kapsamında gölsoğanı (Leucojum aestivum L.) bitkisinin yayılış gösterdiği Isparta, Konya, Bilecik ve Samsun ili olmak üzere 4 ilden 5 farklı popülasyon toplanmış ve bazı bitkisel karakteristik ölçümler alınmış ve alkaloid miktarlarına bakılmıştır.

Geçtiğimiz yıl tarlaya dikilen farklı popülasyonlara ait soğanlarda bitki gözlemleri, hasatta soğan verim ve çap artışları değerlendirilmiştir. Geçen yıl toplam dikilen 2730 soğandan 1200 soğan seçilmiştir.

Bu yıl yeni toplanan populasyonlarda ki yaklaşık 900 soğan ile geçen yıl ki dikimden seçilen 1200 soğan sonbaharda tekrar araziye seçilmek üzere dikimleri gerçekleştirilmiştir.

GELİŞME RAPORU Proje No: TAGEM/17/A07/P06/02 Proje Başlığı

İstanbul Florasında Doğal Yayılış Gösteren Bazı Geofitlerin Fitokimyasal Kompozisyonu ve Antioksidan Kapasitesi



TAGEM

Proje Yürütücüsü Kemuran Ali TİMURAĞAOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar Halil İbrahim TUZLACI - Çağla ÇOLAK - Fatih KEBELİ - Mehmet YILMAZ - Doç. Dr. Aliye Aras PERK - Doç. Dr. Esra ÇAPANOĞLU GÜVEN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2017 - 31.12.2019


2017: 40.000 TL 2018: 35.000 TL 2019: 5.000 TL Toplam : 80.000 TL

Proje Özeti

2017 yılında yapılan arazi çalışmaları sonucunda toplam 18 takson’a ait bitki örnekleri analizler için İstanbul Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesine teslim edilmiştir. Teslim edilen bitki örnekleri ile şimdiye kadar toplam fenolik madde analizleri ile toplam antioksidan kapasitenin tespitinde başarılı sonuçlar verdiği bilinen dört farklı metottan DPPH radikal yakalama süpürme yöntemi ekstraktlara uygulanmış ve sonuçlar alınmıştır.

Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde toplam fenolik madde içerikleri bakımından Tavşanmemesi (Ruscus aculeatus L.) örneği dışındaki diğer örneklerde yaprakların toplam fenolik madde içeriklerinin köklere göre daha yüksek değerlerde olduğu tespit edilirken.

Toplam antioksidan kapasitesine baktığımızda ise toplam fenolik madde miktarından farklı olarak tüm taksonlarda yaprak örneklerinin DPPH antioksidan aktivite miktarlarının kök örneklerinden daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir.

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/06 Proje Adı Lavandula angustıfolia Mill. Çeşit ve Tiplerinin Farklı Bölge

Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Hasan ASLANCAN Proje Yürütücüleri Rafet SARIBAŞ, Ahmet B. TINMAZ, Yalçın KAYA, Başak

ÖZYILMAZ, İslim KOŞAR, İbrahim Halil CÖMERT, Ahmet GÜNEŞ, Hasan KOÇ, İsmail KARA, Nejla ÇALIŞKAN, Adnan TÜLEK, Merve GÜZEL, Fatih ÇİÇEK, Ünal KARIK, Kadriye DEMİRAY YÜKSEL


01.01.2015 – 31.12.2019


2017


135.000 TL.

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Proje 2008-2013 yılları arasında yürütüp sonuçlandırdığımız, “Lavanta Adaptasyon Çalışmaları” isimli projemizin ikinci kısmıdır. Ülkemizde yetiştirilen Lavantalar içeriğindeki “camphor” maddesinin yüksekliğinden dolayı dünya parfümeri sektöründe rağbet görmeyen Lavandula X intermedia lavanta çeşitleridir. Bu projede dünya piyasalarında aranan ve birim fiyat olarak daha yüksek fiyatlarda alıcı bulabilen, Uçucu yağının bileşeninde çok az miktarda ya da hiç “camphor” bulunmayan, Lavandula angustifolia türü lavantaların performansları belirlenecektir. Deneme parselleri üç tip dört çeşit toplam yedi çeşit/tip ile Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Tokat Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Trakya Tarımsal araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde eş zamanlı oluşturulacaktır. Deneme Tesadüf bloklarında deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak planlanacaktır ve 5 yıl süre ile yürütülecektir (2015-2019).

Anahtar Kelimeler Lavanta, uçucu yağ, Lavandula angustifolia Mill.

SONUÇ RAPORU Proje No TAGEM/TA/10/05/04/002 Proje Adı Farklı Gül Anaçlarının Yağ Gülü (Rosa Damascena Mill.)’nde

Kullanılabilirliğinin Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş

Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Eğirdir/ISPARTA


TAGEM

Proje Lideri Rafet SARIBAŞ Proje Yürütücüleri Hasan ASLANCAN, Mesut ALTINDAL Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2010-31.12.2016


2010-2016


2010-8.000 TL, 2011-20.000 TL, 2012-6.00 TL, 2013-6.600 2014-10.000 TL, 2015-Bütçesiz, 2016-Bütçesiz Toplam:50.600

TL Gül süs bitkisi, kesme çiçek ve yağ gülü olarak yetiştiriciliği yapılan önemli bir kültür bitkisidir. Gül yağı eldesi için ülkemizde yetiştirilen gül türü ise dünyada “Isparta gülü”, “Şam gülü” veya “Pembe yağ gülü” olarak tanınan Rosa damascena Mill.’dir. Yağ gülü bitkisinden elde edilen gül yağı, parfüm, kozmetik, ilaç ve gıda sanayinin temel hammaddelerinden birisidir ve dünyada ticarete konu olan yüzlerce uçucu yağ arasında ilk sıralarda yer alır. Yağ gülü üretiminde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli faktörler arasında kültürel işlemler ile birlikte ekolojik koşullar, gül çiçeklerinin taşınma şekli, depolama, ön işlemler ve distilasyon tekniği bulunmaktadır. Diğer taraftan anaçların üzerine aşılanan bitkileri, verim ve kalite özellikleri bakımından etkilediği herkes tarafından bilenen bir gerçektir. Kesme gül yetiştiriciliğinde büyük oranda aşı ile üretime geçilmiş olsa da, yağ gülü yetiştiriciliğinde hala geleneksel yöntem olan çelikle üretim (kesme tekniği) kullanılmaktadır. Bu çalışma ile Ülkemizde geçmişten bu güne kadar “Kesme Tekniği” ile bahçeleri tesis edilerek üretimi gerçekleştirilen yağ gülü (Rosa damascena Mill.) bitkisi için kendine özgü klasik yetiştirme tekniğinden farklı olarak yeni bir yetiştirme tekniği yöntemi denenmiştir. Bu amaçla yağ gülü bitkisine ait aşı gözleri standart gül anaçları üzerine aşılanmış, kontrol bitkileri ve aşılı bitkiler, yetiştirme tekniği çalışmalarında yer alan çeşitli verim ve kalite kriterleri açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Rosa damascena Mill., Yağ Gülü, Anaç, Aşı, Kesme Tekniği

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/08 Proje Adı Karabuğday Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Ahmet GÜNEŞ Proje Yürütücüleri Dr.Hasan KOÇ, Dr. Şeref AKSOYAK, Şaban IŞIK,

Dr. Aysun AKÇACIK GÖÇMEN, M.Sait KARACA Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2016 - 31/12/2020


01.01.2017-31.12.2017


2016-50000 TL; 2017-25000 TL; 2018-25000 TL; 2019-25000 TL; 2020-25000 TL

Proje Özeti: Araştırmada materyal olarak kuruluşumuzda geçmiş yıllarda yürütülen karabuğday

ıslah çalışmaları sonrasında elde edilen yaygın ve tatar karabuğday hatları materyal olarak kullanılmaktadır.

Projede 2016 yılı itibariyle, yürütülen ıslah araştırmalarında ABD Tarım Bakanlığı Gen Bankasından temin edilen karabuğday ekotiplerinde seleksiyon ıslah metotu ile elde edilen hatların kullanılmasına devam edilmiştir. Proje ile farklı genotipler arasından kalite ve verim kriterleri bakımından çevreye en iyi uyumu gösteren bireylerden seçilen belirlenen 13 adet Fagopyrum tataricum ile 30 adet Fagopyrum esculentum hatlarında ekimler nisan ayı içerisinde başarıyla yapılmış ve çıkışlar gayet güzel gerçekleşmiştir. Ancak 22 Mayıs 2016 tarihinde yağan yoğun dolu nedeniyle karabuğday parselleri büyük ölçüde zarar görmüş ve karabuğday dalları kırılmıştır. Dolu zararından sonra toprak yüzeyinde kırılmadan kalan dalın üzerindeki boğumlardan karabuğdaylar tekrar dal vermek suretiyle gelişmesine devam etmiştir. Bu sayede hatlarımızdan az bir miktar tohum alınabilmiştir. 2017 yılında bu aldığımız tohumlardan tekrar hatlarda tohum çoğaltma işlemi gerçekleştirilmiştir. Sonraki yıllarda karabuğday hatları gözlem bahçesine alınacak daha sonra verim denemelerinde değerlendirilecektir. Verim denemeleri mikro, ön verim ve verim denemeleri olarak standart çeşitlerle kurulacaktır. Standartlarımıza göre öne çıkan hatlarımızın tescil işlemleri başlatılacaktır. Enstitümüzde Güneş ve Aktaş karabuğday çeşitlerinin tohumluk üretimi ve satışları devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler Karabuğday, ıslah

GELİŞME RAPORU Proje No: TAGEM/17/A07/P06/01

Proje Başlığı: Tıbbi- Aromatik Olarak Değerlendirilebilecek Ihlamur (Tilia sp.) Genotiplerinin Tespit Edilmesi ve Kimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi (Karadeniz Bölgesi)

Projeyi Yürüten Kuruluş:


Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Emel DEMİR

Yardımcı Araştırıcılar Dr.Reyhan KARAYEL,Doç. Dr. Şahane Funda Arslanoğlu, İsa Sertkaya Kadriye DEMİR, Dr. Hanife ERDOĞAN GENÇ, Uğur BİLDİRİCİ

Başlama- Bitiş Tarihleri

01/01/2017-31/12/2021 ( I. Gelişme Raporu)

Projenin Toplam Bütçesi 2017:40.000 2018: 30.000 2019: 15.000 2020: 15.000

2021: 20.000

Proje Özeti

2017 yılında başlayan projede, Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Kastamonu ve Bolu illerinde ıhlamur ağaçlarının yoğun olduğu alanlar Orman Bölge Müdürlükleri tarafından belirlenmiştir. Belirlenen bu alanlarda tür teşhisi ve rakım dikkate alınarak örnek seçimleri yapılmıştır. Örnek toplama, 13 Haziran-13 Temmuz tarihleri arasında basit rastgele örnekleme metoduna göre yapılmıştır. 2017 yılında başlayan projede, 9 il (Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Samsun, Sinop, Kastamonu ve Bolu) 13 Haziran-13 Temmuz tarihleri arasında gezilmiştir. Çalışma sonucunda toplam 63 adet ıhlamur genotipi toplanmıştır. Çiçeklenmenin olduğu Haziran–Temmuz aylarında ıhlamur alanlarının tespiti yapılmış olup, GPS ile koordinatları belirlenmiştir. Belirlenen ağaçlar işaretlenmiş ve işaretlenen ağaçlardan çiçek ve yaprak örnekleri alınıp fotoğrafları çekilmiştir. Seçilen her populasyon ve alınan her örnek numaralandırılmıştır. Ayrıca, her örneğin herbaryumu yapılarak tür teşhisinde faydalanılmıştır. Ihlamur çiçekleri, bitkinin çiçek açma zamanı olan Haziran ve Temmuz ayları arasındaki kısa evrede; ağaçlara teleskopik makasla ya da merdiven kullanmak suretiyle ulaşılarak toplanmıştır. Ayrıca, işaretlenen ağaçlardan çelikler alınmıştır. İşaretlenen her ağaçtan 20 adet çelik alınmıştır. Araziden toplanan çiçek ve yaprak örnekleri, 35 oC’de kurutularak analizlere hazır hale getirilmiştir.

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/07 Proje Adı Farklı Lavanta Çeşitlerinin Kahramanmaraş Koşullarına

Adaptasyonlarının ve Bazı Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi. Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Lideri Muzaffer ÖZDEMİR Proje Yürütücüleri Kerim KARATAŞ, Erdem ERTÜRK Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.20116 – 31.12.1019 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.01.2017-31.12.2017


2016: 9.250 2017: 9.250 2018: 9.250 2019: 9250

Proje Özeti: Proje çalışmaları 2016 yılında başlamıştır. Projede 2015 yılında Yalova ve Eğirdir’den getirilen (Lavandula X İntermedia var. hybrida türüne ait) yedi ticari çeşit lavantanın çeliklerinin köklendirilmesi neticesinde oluşturulan deneme materyali 2016 yılı mayıs ayında deneme alanına dikimleri yapılarak çalışılmaya başlanmıştır. Dikimden önce toprağa taban gübresi olarak 10 kg/da azot ve 5 kg/da fosfor uygulaması yapılmış, sulu ve susuz koşullarda kurulan iki deneme de ilk yıl eşit şekilde sulama yapılmıştır. 2017 yılın da yine her iki denemeye aynı kültürel işlemler eşit şekilde uygulanmıştır. Bitkilerde çiçeklenme görülse de materyal metotta belirtildiği gibi denemeye ait ölçüm ve tartımlar 2018-2019 yıllarında yapılacaktır. Yine susuz koşullarda değerlendirilecek olan denemeye, 2018-2019 yıllarında yağmur koşullarının dışında bir sulama yapılmayacaktır. Sulamalı koşullarda yürütülen deneme ise normal koşullarda ihtiyaca göre sulama yapılacaktır. Denemede ilk çiçek açma tarihleri ve yaprak rengi gibi bazı fenolojik gözlem ve ölçümler alınmıştır. Bu ölçüm ve gözlemler 2018 yılında projede materyal metot kısmında belirtilen ölçümler alındığında birlikte değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler Adaptasyon, Lavanta, Uçucu Yağ, Kahramanmaraş, Doğu

Akdeniz Geçit Bölgesi.

YENİ TEKLİF Proje No Proje Adı Kahramanmaraş Doğal Florasında Bulunan Salep Orkide

Türlerinin Hidroponik Sistemde Yetiştirilme Olanaklarının Araştırılması





Proje Lideri Hatice Mehtap ERAYMAN Proje Yürütücüleri Cafer Hakan YILMAZ, Esra Bulunuz PALAZ, Halil AYTOP, Elif

KÖKSALAN, Yeşim BÜYÜKÇINGIL, Alaaddin ÖZDEMİR, Zekeriye KANTARCI


01/01/2019– 31/12/2023



Toplam: 130.000 TL

Proje Özeti: Türkiye karasal orkide bakımından dünyada önemli ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemizde 24 cinse ait 49’u hibrit olmak üzere toplam 204 orkide türü yetişmektedir ve bunlardan %13’ü endemiktir. Ülkemizde bulunan karasal orkidelerin birçoğu salep yapımında kullanıldığı için bu bitkiler kullanım amacına uygun olarak “salep orkideleri” olarak adlandırılmıştır. Doğu Akdeniz Bölgesi salep orkidelerinin büyük bir çoğunluğunun yayılış gösterdiği bölgelerden biridir. Salep orkidelerinin yetiştiği önemli yerler arasında Kahramanmaraş doğal florası da bulunmaktadır. Orkidelerin yumruları gıda ve ilaç sanayinin hammaddesi olarak kullanılmaktadır. Doğada bilinçsiz yapılan sökümlerin sonucu olarak, orkidelerin nesli tehlike altına girmiştir. Enstitümüzde uygulanan bir proje kapsamında in vitro’ da çimlendirme ve bitki elde edilmesi sağlanmıştır. Ancak ne diğer ülkelerde ne de ülkemizde tarıma kazandırılması şu an için başarılamamıştır. Bu nedenle, bu bitkinin kültüre alınabilmesi için değişik ve gelişmiş tarımsal yöntemlerin uygulanması kaçınılmaz olmaktadır. Bu projenin amacı ekonomik değeri çok yüksek olan salep orkide türlerinin tarıma kazandırılmasını sağlamak için şu ana kadar yerli ve yabancı literatürlere de girmeyen bir çalışmayla; Salebin hidroponik sistemde (su kültürüyle) besleyici film tekniği (NFT) ile kültüre alınabilmesini sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş, salep, orkide, hidroponik sistem, besleyici film tekniği

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P02/002

Proje Adı GAP Bölgesi Çörek Otu (Nigella sativa L.) Islah Projesi

Proje Yürütücüsü Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa


Proje Lideri İslim KOŞAR

Proje Yürütücüleri Halil HATİPOĞLU İbrahim Halil CÖMERT Doç.Dr.A.Habip ÖZEL (Danışman)

Proje Başlama- Bitiş Tarihleri 2015-2019

Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017-31.12.2017


2015 2016 2017 2018 2019 10.000 7.500 5.000 5.000 5.000

Proje Özeti: Günümüzde tıbbi ve aromatik bitkilere olan talep her geçen gün artmaktadır. Dünya genelinde artan bu talebe karşılık teşvik çalışmalarıyla birlikte istenilen özellikleri taşıyan kaliteli bitkiler elde etmek adına ıslah programları da geliştirilmektedir. Bu araştırmaya konu olan çörekotunun yurt içi ve yurt dışı pazarda yerini alabilmesi için çeşit geliştirilmesi, istenilen verim ve kalitede ürünün eldesinin ön koşuludur. Çörekotu ıslah prjesinde, yurt içinden ve yurt dışından temin edilen Çörek Otunun Nigella sativa türü çeşit ve popülasyonları materyal olarak kullanılmıştır. Deneme GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonunda, Tesadüf Blokları Deneme Desenne göre 3 tekerrürlü olarak ekimler yapılmıştır. Ayrıca seçilen 297 tek bitkilerin ekimleri tek sıralara yapılmıştır. Hindistan’dan temin edilen çörek otu ve USDA Tarımsal Araştırma Servisinden temin edilen Ukrayna (PI 506432) Etyopya (W6-18859) Ürdün (W6- 26529, W6-26530, W6-26531), Ankara, Mardin, Konya, Şanlıurfa’dan temin edilen çörekotu hatları çoğaltma materyali olarak ekilmiştir. Parsel Eni: 1,6 m Parsel Boyu: 5 m Bloklar Arası Mesafe: 3 m Sıra Arası Mesafesi: 40 cm Parsellerdeki bitkilerin izolasyonu için; tülbent kullanılmıştır. Fenotipik tekrarlamalı seleksiyon yöntemi uygulanmıştır. Denemede fenolojik, Morfoljik ve kalite ile ilgili ilgili gözlemler alınmıştır. Anahtar Kelimeler Çörekotu, Islah, Nigella sativa

GELİŞME RAPORU Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı

Yalova ve Çanakkale Koşullarında Şeker Otu (Stevia Rebaudiana Bertoni) Bitkisinin Adaptasyonu ve Fide Yetiştirme Optimizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Yalova


Proje Yürütücüsü Ahmet Bircan TINMAZ

Yardımcı Araştırmacılar Yalçın KAYA Mükremin TEMEL Erdinç UYSAL Zühtü POLAT Orçun ÇINAR 1 Ayhan HAZNEDAR 2 Doç. Dr. Şemun TAYYAR 3 Gülnur KARAOĞLU 3 Selahattin GÜVENÇ 4

Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2017 - Aralık 2021 ( 5 YIL )


2017: 20.000TL 33.000 TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Proje kapsamında ülkemize farklı kaynaklardan getirilen 7 farklı şekerotu genotipi ile

enstitümüz bünyesinde adaptasyon denemesi kurulmuştur. Çanakkale koşullarında 4 farklı genotip ile adaptasyon denemesi kurulmuştur. Tohum hasadı ve çimlendirme çalışmaları devam etmektedir.

SONUÇ RAPORU Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır.

Proje Başlığı Salep üretiminde kullanılan orkidelere alternatif Olan Konyak bitkisinde (Amorphophallus konjac) adaptasyon çalışmaları

Projenin İngilizce Başlığı

The Adaptation Studies on Konjac, Amorphophallus konjac C.koch, as Alternative to Salep Orchids.


Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Yalova


Aksu VİTAL İstanbul Gazi Üniv. Eczacılık Fak. Ankara

Proje Yürütücüsü Ahmet Bircan TINMAZ


Yalçın KAYA, Erdinç UYSAL, Ekrem SEZİK1, Gürsel ÇETİN Zühtü POLAT, Ünal KARİK2, Başak ÖZYILMAZ3, Muzaffer Özdemir4 , Orçun ÇINAR

Başlama- Bitiş Tarihleri 1.6.2011-1.6.2017 Projenin Toplam Bütçesi 50.000 TL Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Salep orkidelerinin dondurma ve diğer gıda maddelerine tercih edilmelerinin nedeni kıvam verici olarak kullanılan glucomannanı (glukoz ve manan) içermeleridir. Salep orkidelerine alternatif olabilecek Glucomannan kaynağı olan diğer bitki ise Amorphophallus konjac’tır.

Konyak bitkisinin adaptasyon çalışmaları 5 il de tamamlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre bitkinin ülkemiz için yetiştiriciliğinin yapılabileceği, mutlak gölgeleme isteği ve başarılı yetiştiriciliğin in yapılabilmesi için toprak talepleri belirlenmiştir. Bu bitkini ülkemizde yetiştiriciliği yapılabileceği kanıtlanmıştır. Bitki adaptasyon denemesi 5 yıl süre ile tekrarlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Glucomannan, salep, konyak, Amorphophallus konjac

SONUÇ RAPORU (BİLGİ) Proje No TAGEM/17/A07/P06/04 Proje Adı 24-Epibrassinolide Hormonunun Bazı Nane (Mentha spp.)

Türlerinin Morfolojik Ve Fizyolojik Parametrelerine Etkisinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tez Çalışması)


Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / YALOVA



Proje Lideri Yalçın KAYA Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Şengül KARAMAN Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017 - 31.12.2017



10.000

Proje Özeti:

Çalışmada brassinosteroid uygulamalarının iki nane türünün (Mentha arvensis ve Mentha piperita) morfolojik ve fizyolojik parametreleri üzerine etkisi incelenmiştir. Sera şartlarında yetiştirilen bitkilere yapraktan püskürtme yoluyla 5 farklı dozda (0, 10–8, 10–7, 10–6 ve 10–5 M ) 24-Epibrassinolide (EBL) uygulanmıştır.

İncelenen parametreler EBL uygulamalarından etkilenmiştir. Her iki tür için de en uzun bitki boyu, en yüksek yaş, kuru herba ve kuru yaprak verimi, toplam yaprak alanı, klorofil miktarları ve uçucu yağ verimi 10-6 M EBL uygulamasından elde edilmiştir. Nane türlerinde yaş ve kuru kök ağırlıkları EBL uygulamasından etkilenmemiştir. 10-6 M EBL uygulaması Mentha arvensis türünde toplam fenolik madde ve uçucu yağ oranı; Mentha piperita türünde ise DPPH radikalini süpürücü etki (IC 50) bakımından en başarılı uygulama olmuştur. 10-7 M EBL dozu ise Mentha arvensis türü nanelerde IC 50 miktarı bakımından, Mentha piperita türünde ise toplam fenolik madde ve uçucu yağ oranı bakımından öne çıkmıştır.

Uçucu yağ içeriğinde Mentha arvensis’te toplam 16 bileşen tespit edilmiş olup pulegon ana bileşen olarak belirlenmiştir. Mentha piperita’da ise toplam 21 bileşen tanımlanmış, ana bileşenler olarak mentol ve menton belirlenmiştir. Pulegon, mentol ve menton oranları EBL uygulamalarından etkilenmemiştir.

Anahtar Kelimeler Nane, brassinosteroid, verim, uçucu yağ, mentol

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/006 Proje Adı Sakız (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) İçin Uygun Pistacia

Anaçlarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş



Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Bezmialem Vakıf Üniversitesi

Proje Lideri Mehmet TUTAR Proje Yürütücüleri Deniz AKSOY, Celal ŞAFAK, Andaç ÇAVDAR, Erol KÜÇÜK

Fatih ÇAĞIR Salih GÖKKÜR Müge ŞAHİN Fatih Alpay VURAN (BATEM) Prof Dr. Murat KARTAL (Bezmialem Vakıf Üniversitesi)


01.01.2011-31.12.2020


01.01.2017-31.12.2017


92.750 (2. 5 Yıllık dilim için) 2017 Bütçesi: 22.550

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Projenin ilk diliminde ülkemizde doğal yayılış gösteren Pistacia türlerinin tohum çimlenme özellikleri ve çöğür gelişme durumları incelenmiş, üzerlerine kültür sakızı aşılanarak aşı tutma oranları ve fidan gelişmeleri gözlenmiştir. Genel olarak bütün türler kolaylıkla çimlenebilmektedirler. En iyi çöğür gelişimi atlantik sakızı (P. atlantica) ve yabani sakız (P. lentiscus) türlerinde gözlenmiştir. Aşı tutması ve aşılı fidanların gelişimi bakımından Atlantik sakızı biraz daha öne çıkmaktadır. Diğer yandan eskiden aşılanmış ve ağaç haline gelmiş bitkilerde yapılan yaprak ve sakız analizlerinde uçucu yağ bakımından anaçların herhangi bir olumsuzluk teşkil etmediği belirlenmiştir. Doğada ve tarla kenarlarında kendiliğinden büyüyen Atlantik sakızı ağaçlarında çevirme aşıları denenmiş ve başarılı sonuçlar alınmıştır. Bu türün yoğun olduğu yerlerde aşılı sakızlıklar oluşturulabilecektir. Bu amaçla İzmir’in Aliağa ve Urla İlçeleri ile Muğla’nın Ula ilçesinde birer pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Aşılama yanında havai daldırma ile de fidan üretilebileceği belirlenmiş bu yöntemle yetiştirilen fidanlar kullanılarak İzmir ve Muğla İllerinde deneme bahçeleri kurulmuştur. Önümüzdeki yıllarda Aydın, Balıkesir ve Çanakkale illerinde de deneme bahçelerinin kurulması planlanmıştır. Bu denemelerden alınacak sonuçlar potansiyel sakız yetiştirme alanlarının belirlenmesinde kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler Damla Sakızı, Pistacia, Anaç, Aşı

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/005

Proje Adı Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Proje Lideri Fatih ÇİÇEK Proje Yürütücüleri Ünal KARIK, İlknur KÖSOĞLU, Mehmet TUTAR, Ali

Osman SARI, Aynur BİLGİÇ, Yasemin AKSU, Çiğdem SÖNMEZ, Sıdıka EKREN, Özge ŞİMŞEK


01.01.2012-31.12.2017


2012 (7.500), 2013 (7.500), 2014 (8.000), 2015 (9.000), 2016 (8.000)

Proje Özeti: Türkiye’nin önemli Tıbbi ve Aromatik Bitkiler (TAB) ihraç ürünlerinden birisi de adaçayıdır. İhracata giden ürünün, daha önceleri kekikte olduğu gibi hemen hemen tamamı doğadan toplama veya yurt dışından ithal edip işleme yolu ile karşılanmaktadır. Ancak yıldan yıla artan ihracat miktarı ve bilinçsiz toplamalarla doğada tahribata yol açılmaktadır. Bu da istenen miktar ve kalitede ürünün elde edilmesini zorlaştırmaktadır. İstenen özelliklerde ve miktarda adaçayı üretimi için daha önceleri birçok çalışma sonucunda belirtildiği gibi bu bitkinin kültüre alınması zorunlu hale gelmiştir. Bu projenin birinci diliminde Türkiye doğal florasında bulunan adaçayı türlerinden Salvia fruticosa Mill. (Anadolu adaçayı) türlerinden, elde edilen tohum örnekleri ekilip, yüksek verim ve kaliteye sahip bitkiler belirlenmiştir. 2. dilimde ise seçilmiş olan tek bitkilerden alınan tohumlar kullanılarak verim ve kalite yönünden üstün, aynı zamanda tohumdan üretilebilen hat geliştirilmiştir. Bu hatta ait yaş ağırlık ortalaması 1846 g/bitki, Kuru ağırlık 520 g/bitki, Kuru yaprak 261 g/bitki Uçucu yağ oranı % 3,2 olarak tespit edilmiştir. Bu hatlar çeşit haline getirilip tarımımızda yerini aldıklarında Türkiye’nin Dünya adaçayı pazarındaki payı daha da artmış ve sağlamlaşmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler Adaçayı, Salvia fruticosa, Seleksiyon

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Türkiye Florasında Yayılış Gösteren Bazı Çivitotu (Isatis spp.

L.) ve Kökboya (Rubia tinctorum L.) Türlerinin Morfolojik Karakterizasyonu, Agronomik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Proje Lideri Dr.İlknur Kösoğlu Proje Yürütücüleri Dr. Ünal KARIK, Fatih ÇİÇEK, Hicran AKAALP, Dr. Erdinç

OĞUR, Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU, Dr. Fethullah TEKİN Yard. Doç. Nazan ÇÖMLEKCİOĞLU, Yard. Doç. Gökhan ERKAN, Prof. Dr. Adem ÖNAL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2019-31/12/2023 Raporun Ait Olduğu Dönem


2019 (13.000), 2020 (52.000), 2021 (22.000), 2022 (4.500), 2023 (3.500)

Proje Özeti: Ülkemiz diğer bitki türlerinde olduğu gibi boya elde edilen bitkiler konusunda da çok

zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bu çeşitlilik tarih boyunca Türk geleneksel el sanatlarında kendine yer edinmiş ve ticari faaliyetlerin en üst sıralarında yer almıştır. Son yıllarda sentetik boyaların çevre ve sağlık üzerine olan olumsuz etkileri nedeniyle doğal boyalara olan ilgi bilimsel araştırmalara da paralel olarak artmıştır. Dünyada bu boyaların kesintisiz teminini sağlamak için hem kültüre alma hem de çeşit geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Bu projenin amacı boya bitkilerinde kültüre alma ve çeşit geliştirme çalışmalarına temel veri elde ederek yeni türlerin tarımsal üretime kazandırılması, doğal kaynaklar üzerindeki baskının azaltılarak, atıl durumdaki genetik kaynaklarımızın ön plana çıkarılmasıdır. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 2019-2024 yılları arasında yapılması planlanan bu çalışmanın materyalini “Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Projesi” kapsamında toplanmış, Ulusal Gen Bankası'nda muhafaza edilmekte olan ve toplama yapılacak bölgelerden elde edilecek kırmızı renk kaynağı (kökboya) Rubia tinctorum L. ve mavi renk kaynağı (çivitotu) Isatis tinctoria L., Isatis constricta P.H.Davis ve Isatis cappadocica subsp. Steveniana (Trautv.) P.H. Davis populasyonları oluşturacaktır. Bu popülasyonlara ait parsellerde her bir bitkide fenolojik ve morfolojik gözlemler belirlenen ölçeklere göre yapılacak. Boyama potansiyellerinin ortaya konması adına yapılacak olan toplam boyar madde analizleri Rubia türüne ait örneklerde alizarin ve purpurin cinsinden İsatis türüne ait örneklerde indigo cinsinden spektrofotometrik olarak belirlenecektir. Boyanmış örneklere, yıkamaya (TS EN ISO I05 C06 – A1S metoduna göre), tere (TS EN ISO 105 E04), su damlasına (AATCC Test Metodu 104), sürtmeye (TS EN ISO 105 X12) ve ışığa karşı (TS EN ISO 105 B02 ) renk haslık testleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Anahtar Kelimeler: İsatis, Rubia, fenoloji, morfoloji, toplam boyar madde, alizarin, purpurin, indigo,

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/15/A04/P06/01 Proje Adı Ege Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çeşit Geliştirme

Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



Proje Lideri Dr. Ünal KARIK Proje Yürütücüleri Fatih ÇİÇEK Dr. İlknur KÖSOĞLU Dr. Erdinç OĞUR Nergis

ÇELİK (Bitki Sağlığı) Orçun ÇINAR (BATEM-Kalite Analizleri) Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015-31.12.2019


01.01.2017/31.12.2017


2015 2016 2017 2018 2019 12.000 12.000 12.000 10.000 10.000

Proje Özeti: Bu çalışmanın amacı; daha önce Enstitümüzde adaptasyon, verim, kalite ve seleksiyon çalışmaları yürütülmüş ancak tescil ettirilmemiş bazı tıbbi ve aromatik bitki türlerinde çeşit geliştirmeye yönelik çalışmaların yürütülmesidir. Çalışmada ele alınan türler şevketi bostan (Scolymus hispanicus), dağçayı (Sideritis perfoliata), oğulotu (Melissa officinalis), Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa), tıbbi adaçayı (Salvia officinalis), İzmir kekiği (Origanum onites) ve ekinezya (Echinacea purpurea)’dır. Çalışma devamlı bir proje şeklinde öngörülmekte olup, yürütmekte olduğumuz diğer adaptasyon ve ıslah çalışmalarında öne çıkan ve ekonomik önemi olan türler de zamanla bu projeye dahil edilecektir. Böylece hem bölge hem de ülke çiftçisine tıbbi ve aromatik bitkilerde tarla üretimi için elzem olan standart üretim materyali sağlanarak, ülkemizin bu konudaki eksiğinin kapanmasına katkı sağlanacaktır. Proje 2015 yılında başlamış ve tescil edilecek olan (Scolymus hispanicus), dağçayı (Sideritis perfoliata), oğulotu (Melissa officinalis), Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa), tıbbi adaçayı (Salvia officinalis), İzmir kekiği (Origanum onites) ve ekinezya (Echinacea purpurea) türlerinde TTSM’nin belirlediği yönteme göre FYD denemelerine esas olacak şekilde fide dikimleri yapılmıştır. Denemelerde sulama, yabancı ot temizliği, gübreleme ve ilaçlama uygulamaları yapılmıştır. 2016 ve 2017 yıllarında FYD denemesi kurulan türlerin çiçeklenme dönemlerine göre gözlemleri alınmış, TTSM ile koordineli olarak alınan gözlemler çeşit özellik belgesini oluşturmak üzere kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler Ege Bölgesi, Tıbbi Bitkiler, Çeşit, Tescil

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/PO6/004 Proje Adı Defne (Laurus nobilis L.) Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Proje Lideri Fatih ÇİÇEK Proje Yürütücüleri Ünal KARIK, Erdinç OĞUR, İlknur KÖSOĞLU, Orçun

ÇINAR Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/01/2017 - 31/12/2017 arası


2013 (10.000), 2014 (10.000), 2015 (7.500), 2016 (7.500), 2017 (15.000)

Proje Özeti: Defne (Laurus nobilis L.) Akdeniz kökenli, herdem yeşil, ticari ve ekonomik değere sahip dioik ağaççık veya ağaçtır. Bütün Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında yabani olarak yetişir. Türkiye defnede yıllık 8.000 ton ihracat ve 23 milyon Amerikan Doları bir gelirle dünya ticaretinde % 90 civarında bir paya sahiptir. Defneye olan talep yıllar itibarıyla artarak devam etmesine karşın yıllar süren bilinçsiz faydalanma doğal popülasyonların yıpranmasına, verim açısından önemli kayıplar yaşanmasına neden olmaktadır. Bu proje ile ilk planda ülkemizin Akdeniz, Ege Marmara ve Karadeniz kıyılarından defneye ait meyve ve yaprak örneklerinin toplanarak kalite özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Toplanan meyve örneklerinden alınan tohumlarla fidanlar yetiştirilerek Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde bir defne plantasyonu kurulacaktır. Kurulan bu plantasyonda yaprak ve meyve verimi ve kalite özelliklerine göre seleksiyon gerçekleştirilecektir. En öne çıkan tipler defne çeşit adaylarını oluşturacaktır. Diğer yandan proje sonunda seçilen tiplerin seri üretimini sağlamak üzere vejetatif çoğaltım yöntemleri araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler Defne, Seleksiyon ıslahı, Laurus nobilis L

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/03 Proje Adı Salep Orkidelerinde Yumru Verimini Artırma Olanaklarının

Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş



Proje Lideri Dr. Ünal KARIK Proje Yürütücüleri Fatih ÇİÇEK Dr. İlknur KÖSOĞLU Nergis ÇELİK (Bitki Sağlığı)

Özge YILDIZ (Kalite Analizleri) Erdem KARAGÖZ (Kalite Analizleri) Dr. Barış ALBAYRAK (Kalite Analizleri) (ABKMAE) Özlem Bengü DAŞ KILIÇ (Kalite Analizleri) (ABKMAE)


01.01.2016-31.12.2020


01.01.2017/31.12.2017


2016 2017 2018 2019 2020 25.000 25.000 15.000 15.000 14.000

Proje Özeti: Bu proje Anacamptis sancta L. ve Serapias vomeracea (Burm. Fil.) Briq. salep orkidelerinde tarla üretiminde yumru sayısı ve yumru iriliğini artırmaya yönelik çalışmaları içermekte olup, bu kapsamda farklı yumru iriliklerinin, organik ve inorganik bitki besleme ürünlerinin ve generatif gelişimin önlenmesinin yumru sayısı ve iriliğine etkisi araştırılmaktadır. Proje faaliyet takviminde belirtildiği üzere projenin başlangıç yılı olan 2016 yılında üzerinde çalışılacak salep türleri olan Anacamptis sancta L. ve Serapias vomeracea (Burm. Fil.) Briq. türlerinde deneme materyali elde etmek için toplama yapılan alanlardan alınan yumrular tür teşhisi yapılmak üzere deneme alanına dikilmiştir. Yumru dikimi 2016 yılı Eylül ayında gerçekleştirilmiştir. Bitkilerde damlama sulama yapılmış, yabancı otlar elle sökülerek mücadele edilmiştir. Hastalık riskine karşı belli periyotlarda fungusit uygulaması yapılmıştır. Denemede kullanılacak materyalin teşhis edilmesi amacıyla dikimi yapılan salep yumruları 2017 yılı nisan ayında çiçeklenme döneminde teşhis edilerek iki tür Anacamptis sancta L. ve Serapias vomeracea (Burm. Fil.) Briq. Ayrı ayrı hasat edilmiştir. Daha sonra bu türler dikim zamanı olan eylül ayına kadar kuru bir ortamda muhafaza edilmiştir. 27.09.2017 tarihinde her iki salep türünde verim ve kalite denemesi kurulmuştur. Denemede bakım işlemleri devam etmekte olup, 2018 yılı nisan ayında yumruların sökümü yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Salep, Anacamptis sancta L., Serapias vomeracea (Burm. Fil.) Briq., Verim, Kalite

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/04 Proje Adı Şevketi Bostan (Scolymus hispanicus L.)’da Verim ve Kalite

Optimizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş



Proje Lideri Dr. Ünal KARIK Proje Yürütücüleri Fatih ÇİÇEK Dr. İlknur KÖSOĞLU Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ

(Kalite Analizleri) Deniz KAPLAN (Kalite Analizleri) Dr. Barış ALBAYRAK (Kalite Analizleri) (ABKMAE) Özlem Bengü DAŞ KILIÇ (Kalite Analizleri) Prof. Dr. Murat KARTAL (BVÜFM) (ABKMAE) Prof. Dr. Temel ÖZEK (AÜEFFABD) Doç. Dr. Gülmira ÖZEK (AÜEFFABD) Uz. Dr. Fatih GÖGER (AÜEFFABD)


01.01.2016-31.12.2018


01.01.2017/31.12.2017


2016 2017 2018 50.000 25.000 20.000

Proje Özeti: Bu çalışma ile farklı dönemlerde hasat edilen şevketi bostan (Scolymus hispanicus L.) bitkisinin sebze olarak değeri ve konserve sanayine uygunluğu incelenerek, farklı dönemlerde hasat edilen bitkilerin verim ve etken madde içerikleri belirlenemektedir. 2016 yılı Ağustos ayının sonunda tohum ekimi yapılmıştır. Kasım ayı sonundan itibaren Ağustos ayı sonun kadar toplam 10 hasat yapılmıştır. Hasat edilen bitkilerde yaş kök, yaş kök kabuğu, yaş odunsu kısım, kuru kök kabuğu ve kuru odunsu kısım tartımları yapılmış, bitki materyalleri öğütülerek içerik analizleri için soğuk depoda muhafaza altına alınmıştır. 2017 yılında yapılan çalışmalar neticesinde şevketibostan bitkisinde metotta belirtildiği gibi ölçüm ve gözlemler gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde yaş kök ağırlığı, yaş korteks ağırlığı ve kuru korteks ağırlığı belirlenmiştir. Bu örnekler kurutulup toz haline getirilerek analiz için soğuk depoda bekletilmiştir. Daha sonra ekstre haline getirilmiş, farklı kalite analizleri tapılmıştır. Ayrıca konserve yapımına uygunluk için alınan örneklerin duyusal analizleri gerçekleştirilmiştir. Böylece konserve yapımı için uygun dönemin belirlenmesi amacıyla yapılan duyusal test sonucunda hasat zamanlarına göre şevketibostan bitkisinde yeme kalitesinin değiştiği sonucuna varılmıştır. En uygun dönemler olarak kasım-mayıs arası ortaya çıkmış, haziran ayından itibaren korteksin yapısının ve tadının değiştiği belirlenmiştir. Yine kökte etken maddeler olan taraksesterol ve taraksesteril asetatın mayıs ayında en yüksek olduğu, yapraklarda fenolik bileşiklerin oldukça yüksek olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler Şevketi Bostan, (Scolymus Hispanicus L.), Verim, Kalite

SONUÇ RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P06/001 Proje Adı Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Temin Edilen Tatlı Rezene ve

Çörekotu Hat ve Populasyonlarının İncelenerek Ümitvar Hatların Belirlenmesi




TAGEM

Proje Lideri Dr. Başak ÖZYILMAZ

Proje Yürütücüleri Zir.Yük.Müh. Rahime KARATAŞ Prof. Dr. Güngör YILMAZ


01/01/2012- 31/12/2016


01/01/2012 – 31/12/2016


Proje Özeti: Türkiye’nin farklı bölgelerinden temin edilen tatlı rezene ve çörekotu hat ve populasyonlarının incelenerek ümitvar hatların belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın rezene populasyonunda yapılan değerlendirmelerde hatların dekara verim değerleri 368,69-239,90 kg/da arasında olmuş ve en yüksek verim Hat-5’den elde edilmiştir. Hatların uçucu yağ oranları %2,00-2,77 arasında değişmiş ve en yüksek yağ oranı Hat-6’dan elde edilmiştir. Araştırma genel olarak değerlendirildiğinde, verim bakımından Hat-1, Hat-3, Hat-5, uçucu yağ oranı bakımından Hat-1, Hat-4, Hat-6 ve Hat-8 öne çıkan hatlardır. Çörekotu popülasyonunda araştırmada sonunda elde edilen veriler doğrultusunda Tokat-12, Tokat-32, Tokat-34, Tokat-47, Tokat-48, Tokat-56, Tokat-58, Tokat-59 ve Tokat-61 hatlarından, ortalama 154,25 kg/da olan dekara verim değerinden daha yüksek verim elde edilmiştir. Sabit yağ oranı bakımından ise, %26,06 ‘dan daha yüksek yağ oranına sahip olan hatlar Tokat-21, Tokat-34, Tokat-48, Tokat-58, Tokat-59, Tokat-61ve Tokat-65 hatlarıdır. Yeni çeşit/çeşitler geliştirmek amacıyla Tokat-Kazova şartlarında yürütülen çalışmaların sonucunda 40 rezene populasyonundan sekiz rezene hattının, 54 çörekotu populasyonundan 18 çörekotu hattının öne çıktığı belirlenmiştir. Araştırma sonunda rezenede tohum verimleri 227,92-368,69 kg/da arasında değişmiş ve en yüksek değer Tokat-5’den alınmıştır. Uçucu yağ oranları %2,00-2,77 arasında değişmiş ve en yüksek uçucu yağ oranı Tokat-6’ya ait olmuştur. Çörekotunda tohum verimleri 73,47-200,97 kg/da arasında değişmiş ve en yüksek değer Tokat-58’den alınmıştır. Anahtar kelimeler: Rezene, Çörekotu, karakterizasyon

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/16/A04/P06/10 Proje Adı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Haşhaş Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enst. Müdürlüğü


TAGEM

Proje Lideri Levent YAZİCİ (Ziraat Yük. Müh.) Proje Yürütücüleri Başak ÖZYILMAZ (Ziraat Yük. Müh.)

Sezai GÖKALP (Ziraat Yük. Müh.) Prof. Dr. Neşet ARSLAN (Danışman) Prof. Dr. Güngör YILMAZ (Danışman)


01/01/2016 – 31/12/2020


01/01/2017 – 31/12/2017


2016: 6.000 TL, 2017: 12.000 TL, 2018: 12.000 TL, 2019: 12.000 TL, 2020: 12.000 TL

Proje Özeti: Türkiye birçok bitki türü için gen merkezi durumunda olup, bitkilerin çeşitliliği bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden birisidir. Bu çalışmada; farklı özellikteki dokuz haşhaş çeşidinin yarım diallel melezlerinden oluşan populasyonda, Türkiye ortalaması düşük olan kapsüldeki mevcut morfin, tebain ve noskapin oranını yükseltmek. Yaygın iç tüketimi ve ihracatı ile ülkemize döviz girdisi sağlayan haşhaş tohum verimini ve bünyesinde birçok alkaloid bulunduran haşhaş kapsül verimini artırmak amaçlanmıştır. Araştırma Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ne ait deneme arazisinde yapılacaktır. Proje 2016-2020 yıllarında 5 yıl süre ile uygulanacaktır. Projede materyaller Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nden temin edilecektir. Çalışmada, çeşitli fenolojik ve morfolojik karakterler incelenecektir. Araştırmada varyans analizi yapılarak değerlendirme yapılacaktır. Projede 2016 yılında elde edilen 48 F1 ile ebeveyn olarak kullanılan 9 çeşit 3 m boyunda 2 sıra, sıra arası 45, sıra üzeri 10 cm olacak şekilde 3 tekerrürlü olarak 16.10.2016 tarihinde enstitü deneme arazisine ekilmiştir. Kapsül verimine ilişkin ortalama değerler 106-228 kg/da arasında, kapsül sayısına ilişkin ortalama değerler 2,7-6,4 adet arasında, tohum verimine ilişkin ortalama değerler 96-295 kg/da arasında, kapsül tepecik sayısına ilişkin ortalama değerler 11,8-14,1 adet arasında, bitki boyuna ilişkin ortalama değerler 123-159 cm arasında, kapsül genişliğine ilişkin ortalama değerler 34-51 mm arasında, kapsül uzunluğuna ilişkin ortalama değerler 33-43 mm arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler Haşhaş, Papaver somniferum L., melezleme, ıslah, heterosis

GELİŞME RAPORU Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/PO5/011 Proje Adı Karabuğdayın (Fagopyrum esculentuntum Moench) Tokat

Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarının ve Sıklıklarının Verim Unsurlarına Etkisi




TAGEM

Proje Lideri Zir.Yük.Müh. Rahime KARATAŞ

Proje Yürütücüleri Dr. Başak ÖZYILMAZ Zir.Yük.Müh. Özge KOYUTÜRK


01/01/2017- 31/12/2020


01/01/2017 – 31/12/2017


2016 – 8 000 TL 2017-3 000 TL

Proje Özeti: Proje ile; Çölyak hastaları ve insan beslenmesinde önemli eksikliği görülen temel amino asitlerden biri olan lisin amino asidi içeriği yönüyle oldukça önemli olan Karabuğday’ın Tokat –Kazova ekolojik koşularında uygun ekim tarihi ve bitki sıklığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Projede 2016 yılı, Güneş çeşidinde en yüksek bitki boyu 119,2 cm, Aktaş çeşidinde ise 119,6 cm olmuştur. Ana sap çapı; Güneş çeşidinde; 8,5 mm, Aktaş çeşidinde ise 8,4 mm olduğu görülmektedir. Ölçümler sonucunda; Güneş çeşidinde en fazla dal sayısı 3,7 dal, Aktaş çeşidinde 3,8 dal ile tespit edilmiştir. En yüksek verim Güneş çeşidinde 222,2 kg/da, ve Aktaş çeşidinde 259,7 kg/da elde edilmiştir. Bin tane ağırlığında, Güneş çeşidi 2,73g, Aktaş çeşidinde 2,74 g olduğu tespit edilmiştir. 2017 yılında ise; Güneş çeşidinde en yüksek bitki boyu 125,67 cm, Aktaş çeşidinde ise 128,33 cm olmuştur. Sap çapı; Güneş çeşidinde, 8,80 mm, Aktaş çeşidinde ise 8,99 mm değerleri tespit edilmiştir. Güneş çeşidinde en fazla dal sayısı 4,40 dal Aktaş çeşidinde 4,07 dal elde edilmiştir. En yüksek verim Güneş çeşidinde 197,12 kg/da, ve Aktaş çeşidinde 228,95 kg/da tespit edilmiştir. Bin tane ağırlığı, Güneş çeşidinde 28,9g, Aktaş çeşidinde 27,8 g olmuştur. Her iki yılın verileri dikkate alındığında; Güneş çeşidinde 250 tohum/m2 ile birinci ekim zamanından, Aktaş çeşidinde ise 300 tohum/m2 ile ikinci ekim zamanından en yüksek verim elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Karabuğday, ekim sıklığı, ekim zamanı

SICAK İKLİM TAHILLARI ARAŞTIRMALARI PROJE DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

(05 ŞUBAT-08 ŞUBAT 2018)

05 ŞUBAT 2018 PAZARTESİ

ORTAK AÇILIŞ 10:00-12:30

YEMEK ARASI 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00 - 15:30

Dursun PARSAK

Açılış

TAGEM

Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

Proje lideri/Sunan

Proje/Sunum Adı

Kurum Projenin Durumu

Prof. Dr. Temel GENÇTAN

Küresel İklim Değişikliğinin Sıcak İklim Tahıllarının Üzerine Etkisi

Namık Kemal Üni.

Zir. Fak. Bilgi

Ahmet DUMAN Kütahya-Konya-Kırklareli İllerinde Tescil Edilmiş Yeni Mısır Çeşitlerinin Tanıtılması Projeleri

MAE Bilgi

ARA 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

ÜLKESEL ÇELTİK ENTEGRE ÜRÜN YÖNETİM ARAŞTIRMALARI

Ülkesel Çeltik Islah Araştırmaları

Proje lideri/Sunan

Proje/Sunum Adı

Kurum Projenin Durumu

Doç. Dr. İsmail SEZER

Turkiyede Yetiştiriciliği Yapılan Çeltik Çeşitlerinin Tane Kalite Parametrelerinin Belirlenmesi

Ondokuz MayısÜni.

Zir. Fak.Bilgi

Dr. Halil SÜREK

Trakya Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları

TTAE

Sonuç

Dr. Halil SÜREK

Trakya Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları

TTAE Devam

18-21

06 ŞUBAT 2018 SALI

I.OTURUM 09:00-10:30

Yrd. Doç. Dr. Ali Beyhan UÇAK

Center Pivot Ve Damla Sulama Sistemleriyle, İnsektisitUygulamasının Mısırda Zararlı Lepitopter Türlerine Ve Doğal Düşmanlara Karşı Biyolojik Etkisinin Araştırılması

Siirt Üniv. Ziraat Fak.

Bilgi

Serkan YILMAZ

Karadeniz Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları

KTAE

Sonuç 12-17

Serkan YILMAZ

Karadeniz Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları

KTAE

Devam 18-21

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50-12.30

Burak ÇAKMAK

Trakya-Marmara Bölgesi’nde Çeltikte (Oryza Sativa L.) Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Stabilite Analizleri (Yüksek Lisans)

TTAE

Bilgi 17-18

Dr. Halil SÜREK

Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Çeltik Islahı

TTAE

Sonuç13-17

Dr. Halil SÜREK

Hibrit Çeltik (Oryza sativa L.) Islah Araştırmaları

TTAE

Devam


III. OTURUM 14:00-15:30

ÜLKESEL SICAK İKLİM TAHILLARI ENTEGRE ÜRÜN YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI

Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları

Prof. Dr. Süleyman SOYLU

Mısır Tarımında Bilgi Paylaşımının Önemi

Selçuk Üni. Zir. Fak.

Bilgi

Rahime CENGİZ Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi

MAEM

Devam 14-18

Rahime CENGİZ - M. Cavit SEZER

Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

MAEM

Devam

14-18

Mehmet PAMUKÇU Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

BATEM

Devam

14-18ARA

15:30-15:50 IV. OTURUM

15:50-18:00 Dr. Erkan ÖZATA

Karadeniz Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Mısırda Yeni Çeşitlerin Adaptasyonu ve Yetiştirme Tekniklerinin Geliştirilmesi

KTAE

Devam 14-18

Özel Sektör İle İşbirliği Projeleri

Rahime CENGİZ

Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit Mısır Çeşit Geliştirme Projesi (2007/1)

MAE Bilgi

Dr. İbrahim CERİT

Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit Mısır Çeşit Geliştirme Projesi (2007/1)

DATAE Bilgi

Mehmet PAMUKÇU

Cin Mısırında Adaptasyon Yeteneği Yüksek, Kaliteli, Verimli, Yerli Hat ve Çeşitlerin Geliştirilmesi (TÜBİTAK 1003)

BATEM Bilgi

Dr. Şekip ERDAL Mısırda 8x8 tam diallel melez kombinasyonların lizin ve metiyonin amino asit içeriği bakımından değerlendirilmesi ve in-vivo maternal haploid tekniği ile kaliteli protein ihtiva eden katlanmış haploid mısır hatlarının geliştirilmesi (TÜBİTAK)

BATEM Bilgi

07 ŞUBAT 2017 ÇARŞAMBA

I.OTURUM 09:00-10:30

Prof. Dr. Uğur BİLGİLİ

Türkiye’de Kaliteli Kaba Yem Açığının Kapatılmasında Sıcak İklim Tahıllarının Yeri

Uludağ Üniv.

Ziraat Fak. (Dekanı)

Bilgi Dr. İbrahim CERİT

Çukurova Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

DATAE

Devam 14-18

Mehmet TEZEL

Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

BDUTAE

Sonuç 13-17

Mehmet TEZEL

Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

BDUTAE

Devam (18-21)

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30


Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı

ETAE Devam 17-21

Dr. Timuçin TAŞ

GAP Bölgesine Uygun Mısır Hat ve Çeşitlerinin Belirlenmesi

GAP TAE Devam 14-18

Şehmus ATAKUL

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mısır Adaptasyon Araştırmaları

GAP

UTAEM Devam 14-18


III. OTURUM 14:00-15:30

Ahmet DUMAN

Bursa İli Nilüfer İlçesi Yeni Tescil Edilmiş Mısır Çeşitlerinin Tanıtılması ve Yaygınlaştırılması

MAE Bilgi

Dr. M. Cavit SEZER

Bazı Şeker Mısır Genotiplerinin Genetik, Morfolojik ve Teknolojik Olarak Tanımlanması

MAE

Devam 16-17

Cem Serdar CERİT

Ülkesel Mısır Islah Biyoteknoloji Araştırmaları

MAE Devam

15-18 Bülent CENGİZ

Ülkesel Mısır Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

MAE Devam

15-18 ARA

15:30-15:50 IV.OTURUM 15:50-18:00

Ahmet DUMAN

Ülkesel Mısır Islah Materyallerinde Silaj Kalite Değerlerinin Belirlenmesi

MAE Devam

15-18 Mehmet Ali TÜRKAY

Çukurova Bölgesinde Mısır Koçan Kurdu (Sesamia Nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Mısır Islahı

DATAE

Devam 14-18

Dr. GÖNÜL CÖMERTPAY

Heterotik Grupları ve Pedigrileri Belirli Bazı Mısır Gen Kaynaklarına Ait Saf Hatlar ile Yerel Mısır Populasyonlarının Melez Mısır Geliştirmede Kullanılması

DATAE

Devam 16-20

Dr. İbrahim CERİT

Melez Mısır Islahında In-Vivo Katlanmış Haploid Tekniği İle Homozigot Hatların Geliştirilmesi (TÜBİTAK)

DATAE Bilgi

08 ŞUBAT 2018 PERŞEMBE

I.OTURUM 09:00-10:30

Dr. Timuçin TAŞ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Bazı Mısır Hatlarının Yüksek Sıcaklık ve Kuraklık Stresine Toleranslarının Belirlenmesi ( Doktora)

GAP TAE

Sonuç 15-16

Dr. Recep YAVUZ

Mısır Hatlarının Herbisitlere Toleransının Belirlenmesi

MAE

Devam 17-18

Ahmet ÖZTÜRK

Mısırda Kuraklık Stresine Toleranslı Çeşit Islahı

BATAEM

Devam 17-21

Erdal GÖNÜLAL

Konya Şartlarında Dallı Darı Çeşitlerinin Farklı Su Streslerinde Verim, Bazı Morfolojik, Fenolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora Tezi)

KTSÇMAE

Devam 16-17

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

ÜLKESEL MISIR YETİŞTİRME TEKNİĞİ ARAŞTIRMALARI

Sevda KILINÇ Diyarbakır Koşullarında Farklı Ekim Sıklığı ve Azot Dozlarının Mısır (Zea mays L.) Bitkisinde

GAP UTAEM

Devam

Sevda KILINÇ

Ana Ürün ve İkinci Ürün Olarak Bazı Şeker Sorgum Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi

GAP UTAEM

Devam 15-16

Betül KOLAY

Mısırda Farklı Dar Sıra ve Çift Sıra Yetiştirme Tekniğinin Verim, Verim Bileşenleri ve Bazı Toprak Özelliklerine Etkisi

GAPUTAEM

Sonuç 15-16


III. OTURUM 14:00-15:30

YENİ ARAŞTIRMA KONULARI VE PROJE FİKİRLERİNİN BELİRLENMESİ

ARA 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

DİLEK VE ÖNERİLER, KAPANIŞ

283

PROGRAM ADI: Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Yayım Projeleri Proje No

Proje Başlığı

Kırklareli İli Pehlivanköy İlçesi Yeni Tescil Edilmiş Mısır Çeşitlerinin Tanıtılması ve Yaygınlaştırılması

( Trakya’ya Mısırın AGA’sı Geliyor )


Pehlivanköy İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü - KIRKLARELİ

Proje Ortağı Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / SAKARYA


Eğitim Yayım Ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı


Özge UYSAL Ahmet DUMAN


Yasemin KİRAZ Recep YAVUZ


01.01.2018-31.12.2019


30.000 TL

Proje Özeti İnsanoğlunun kültüre aldığı en eski tarla bitkilerinden biri olan mısır yüksek verim alınan aynı zamanda silaj yapımında da popüler bir bitki olmasından dolayı diğer bitkilerden farklılık göstermektedir. Silajlık mısır kolay parçalanabilen karbonhidrat içeriği ve uygun sıkışma özelliği ile en kolay silolanabilen yem bitkisidir. Hayvancılık sektöründe kaba yem ihtiyacının artış göstermesi, üretim giderlerinin de % 60 – 70 lik kısmını yem girdisi oluşturduğu göz önüne alındığında işletmelerin yem üretme zarureti ortaya çıkmaktadır. Trakya Bölgesinde buğday, ayçiçek ve çeltikten sonra yoğun olarak tarımı yapılan mısır, daha çok silajlık olarak kullanılan bir tarla bitkisidir. Pehlivanköy ilçesi sınırları içerisinde hayvancılığın yaygın olması ve işletmelerin kar oranının arttırılması düşünüldüğünde kendi kaba yem ihtiyacını üretip karşılayabilen işletmelerin sayısında artış sağlanması gerekmektedir. Üretimde kalite sağlanması ve kaba yem ihtiyacının karşılanması amacıyla Kırklareli sınırları içerisinde de adapte olan silajlık mısır çeşitlerine ilgi artmaktadır. Projenin temel amacı olarak; Kırklareli İli Pehlivanköy ilçesi başta olmak üzere tüm TRAKYA üreticilerine daha önce ekim alanı bulamayan yerli silajlık mısır çeşitlerini tanıtmak, hayvansal üretimde kaba yem ihtiyacını karşılamak ve havza bazlı üretim modeline göre bölgemize uygunluk göstermesi nedeniyle silajlık mısır üretimini yaygınlaştırmak hedeflenmiştir.

284


Proje Başlığı

Yeni Silajlık Mısır Çeşitlerinin Yayımı Projesi


Akören İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü - KONYA






Nihan Emre SOYLUTÜRK Ahmet DUMAN


Yasemin KİRAZ Yakup NOGAY


01.01.2018-31.12.2019


22.000 TL

Proje Özeti Konya İlinde, TAGEM’e bağlı Araştırma Enstitüleri tarafından geliştirilen ve Türkiye’nin birçok bölgesinde kolaylıkla ekim alanı bulabilecek mısır çeşitlerinin ekimi arzu edilen düzeyde değildir. Yerli çeşitler, 3000 da ekim alanı bulunan Akören İlçesinde de yeterli düzeyde ekim alanı bulmuş değildir. İlçemizde olduğu gibi ilimizde ve Ülkemizde de yabancı sermayeli şirketlerin tohumluklarının ekim oranlarının yanında özellikle yerli mısır çeşitlerimizin ekim oranları yok denecek kadar azdır. Bu sebeple amaç ve gerekçeler;

✓ Konya İl şartlarına uygun, yüksek verim ve kalitedeki silajlık mısır çeşitlerinin belirlenmesi, tanıtılması ve üretiminin yaygınlaştırılması,

✓ Gerek bölge çiftçisinin gerekse bölgede görev yapan yayım elemanlarının Enstitülerimizin geliştirmiş olduğu yerli mısır çeşitlerini yeterince tanımaması

✓ Yapılan yayım çalışmalarının çoğu konuda yetersiz kalması ✓ Bölge çiftçisinin yetiştiricilik yaparken çeşit seçiminde doğru başlangıç noktasında

bilgi eksikliğinin olması ✓ Bilgi alışverişi toplantılarından beklenen faydaların alınamaması ✓ Hem Konya hem Akören ilçesi tarımı için geliştirilmiş olan çeşitlerimizin hedef

kitlelere tanıtılması ✓ Çiftçi için doğru başlangıç ve maksimum kazanç adına geliştirilmiş olan çeşitlerimizin

yaygınlaştırılmasının sağlanması ✓ Araştırmacı-yayımcı-üretici arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi

şeklinde sıralanabilir.

285


Proje Başlığı

Yeni Geliştirilen Silajlık Mısır Çeşitlerinin ve Değişen Yetiştirme Tekniklerinin Üreticilere Yayımı Projesi


Kütahya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü






Ahmet Nedim TOKER Ahmet DUMAN


Yasemin KİRAZ Burak UZUN


01.01.2018-31.12.2019


47.750 TL

Proje Özeti Kütahya ilinde hayvancılık işletmelerinin kaba yem ihtiyacını karşılayan ürünler arasında silajlık mısırın büyük bir öneme sahip olması ile birlikte ülkemizde mısır ekim alanlarını %97-98’e yakın bir oranda yabancı şirketlerin tohumlukları kaplamaktadır. Bu yabancı firmaların çeşitleri genellikle yurt dışında daha önceden tescil edilmiş çeşitlerdir. Yerli çeşitlerimizin ülkemiz içerisindeki ekim alanları yaklaşık %2-3 civarında olduğundan bu projenin en temel amacı mısır tohumculuğu konusunda dışa bağımlılığı azaltmaktır. Ülkemizde tescil edilmiş silajlık mısır çeşitleri çok az sayıdadır. Son yıllara kadar tescil edilen çeşitler sadece yeşil bitki verimi noktasında tescil alıyorken son yıllarda tescil edilen çeşitlerde verimin yanında kalite de çok fazla ön plana çıkmaktadır. Bu proje ile kaliteli silajlık yerli mısır çeşitlerinin yayılması sayesinde hayvan beslenmesinde de hem verim hem kalite noktasında artışların olması beklenmektedir. Aynı zamanda yetiştirme ve sulama teknikleri yıldan yıla değişmekte ve değişen teknolojiler üreticiler tarafından doğru ve bilinçli olarak uygulanmamaktadır. Bu gerekçeler doğrultusunda Kütahya iline hitap eden Enstitüler tarafından bölge koşullarına uygun olarak geliştirilen tohumları ile yerli tohuma yön verilmesi ve yine uzmanlar ışığında değişen yetiştirme ve sulama tekniklerinin üreticiye aktarılması amaçlanarak böyle bir yayım projesinin yapılması kaçınılmaz hale gelmiştir. Bunların yanında bu projeyi hayata geçirerek Büyükbaş ve Küçükbaş hayvancılıktaki yem maliyetini düşürmek, yem bitkisi tarımını özendirmek, süt üretimini arttırmak ve ilimizde silaj uygulamasını geliştirmek ve dolayısıyla da ilimiz hayvancılığının gelişmesine katkıda bulunmak amaçlanmaktadır.

286

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P04/003 Proje Adı Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE


TAGEM

Proje Lideri Dr Halil SÜREK Proje Yürütücüleri Dr. Bülent TUNA, Burak ÇAKMAK, Melis SEİDİ (Bitki

Koruma) Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013-31.12.2017


01.01.2017-31.12.2017


2013: 20.000 TL 2016: 32.000 TL 2014: 25.000 TL 2017: 35.000 TL 2015: 30.000 TL TOPLAM: 142 000 TL

Proje Özeti Projenin amacı; farklı olgunlaşma gruplarında, kısa boylu ve makineli hasada uygun, yüksek verim ve tane kalitesine sahip, hastalık ve zararlılara dayanıklı, düşük sıcaklıklara toleranslı çeltik çeşitleri geliştirmektir. Enstitümüzde, 1970 yılında başlatılan çeltik ıslah çalışmaları sonucunda, bugüne kadar introdüksiyon yolu ile 8, melezleme ile 44 ve mutasyonla 2 çeltik çeşidi geliştirilerek tescil ettirilmiştir. 2017 yılında 34 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Toplam 1640 açılan materyal, bulk ve tek bitki şeklinde ekilerek, 1482 bulk veya tek bitki şeklinde seçim yapılmıştır. Ayrıca, 34 hat ön verim denemesi ve 117 hat gözlem bahçesinde değerlendirilmek üzere seçilmişlerdir. Gözlem bahçesinde toplam 277 hat veya çeşit değerlendirilmiş ve bunlardan 31 adedi farklı amaçlar için seçilmiştir. Verim denemelerinde toplam 157 hat veya çeşit değerlendirilmiştir. Bunlardan 29 adedi, en yüksek verimli standart çeşidi, çeltik verimi yönünden geçmiştir. 2017 yılında, Edirne Merkez ve İpsala ilçeleri ile Balıkesir’in Manyas ilçesinde Çeltik Çeşit Tescil Denemesi çalışmaları yürütülmüştür. 2015 yılı sonunda, 3 adet ve 2016 yılı sonunda iki adet hat tescile aday gösterilmiştir. 2017 yılı çalışmaları sonunda, kısa boyluluk, erkencilik, yüksek verim ve hastalığa dayanıklılık gibi özellikler bakımından öne çıkan 7 hattın tescile aday gösterilmesi planlanmaktadır. Daha önce tescile aday gösterilen 2 hat, 2017 nisan ayında GEMİCİ ve BOYABATKALESİ isimleri altında tescil edilmişlerdir. 2017 yılında, 25 çeşidin 7423 kg elit ve 160 300 kg orijinal kademede tohumları üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler Çeltik (Oryza sativa L.), çeltik ıslahı, çeltik çeşidi

287

Proje No TAGEM/03/03/06/01 Proje Adı Karadeniz Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Serkan YILMAZ Proje Yürütücüleri Melih ENGİNSU, Dr. Rasim ÜNAN Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013-31/12/2017 ( Sonuç Raporu)


01/01/2013-31/12/2017 ( Sonuç Raporu)


2013: 16000 TL

2014:17000 TL

2015:18000 TL

2016: 19000 TL

2017:20000 TL

2013 yılında 14 adet F3, 35 adet F4, 24 adet F5, 30 adet F6 ve 19 adet F7 materyalinde seleksiyon yapılarak bir üst kademeye aktarılmıştır. 1 adet Verim Denemesi kurulmuştur. Samsun ve Bafra’ da Bölge Verim Denemeleri kurulmuştur, 9 hat denemeye alınmıştır. 2014 yılında açılan materyalden 10 adet F1, 10 adet F3, 1 adet F4, 87 adet F5, 31 adet F6 ve 12 adet F7 materyali seleksiyon yapılarak bir üst kademede değerlendirilmiştir. 1 adet Verim Denemesi kurulmuş, 11 hat ve çeşit denemeye alınmıştır. Samsun ve Bafra’da iki lokasyonda Bölge Verim Denemesi kurulmuştur, 10 hat ve çeşit denemeye alınmıştır. 2015 yılında açılan materyalden 16 adet F1, 9 adet F2, 12 adet F4, 2 adet F5, 45 adet F6 ve 8 adet F7 materyalinde seleksiyon yapılarak bir üst kademeye taşınmıştır. 1 adet Verim Denemesi kurulmuş, 8 hat ve çeşit denemeye alınmıştır. Samsun ve Bafra’da iki lokasyonda Bölge Verim Denemesi kurulmuştur, 15 hat ve çeşit denenmiştir. 2016 yılında açılan materyalden 24 adet F1, 17 adet F2, 9 adet F3, 5 adet F5, 2 adet F6 ve 25 adet F7 materyalinde seleksiyon yapılmıştır. 1 adet Verim Denemesi kurulmuştur, 8 hat ve çeşit denemeye alınmıştır. Bölge Verim Denemesinde 26 hat ve çeşit ile deneme kurulmuştur. 2017 yılı çalışmaları 72 kombinasyonda melezleme yapılmıştır. Açılan materyallerden 7 adet F1, 16 adet F2, 76 adet F3, 19 adet F4, 17 adet F6 ve 2 adet F7 materyalinde seleksiyon yapılmıştır. Ön verim denemesinde 13 adet genotip, verim denemesinde 10 adet genotip değerlendirilmeye alınmıştır. Bölge verim denemelerinde 3 lokasyonda kurularak 14 genotip değerlendirilmiştir ve ortalama tane verimi 730 kg/da olarak elde edilmiştir. Tane verimi bakımından en fazla verimi 786 kg/da ile KA005 nolu hatta elde edilmiştir. 2013-2017 yıllarını kapsayan proje döneminde 116 adet melez kombinasyonu yapılmıştır. 57 adet F1, 59 adet F2, 131 adet F3, 167 adet F4, 120 adet F5, 104 adet F6 ve 66 adet F7 materyali olmak üzere toplam 704 adet açılan materyal üzerinde çalışılmıştır. 5 yıllık proje döneminde 1 adet ön verim denemesinde 13 genotip, 5 adet verim denemesinde 42 genotip, 10 adet bölge verim denemesinde 136 genotip olmak üzere toplam 16 denemede 191 genotip değerlendirilmiştir ve 1 adet hat seçilerek tescile aday gösterilmiştir. Tescile aday gösterilen 200705-KA005 nolu hat 786 kg/da verim ortalaması, 800-1000 kg verim potansiyeli, 125-130 gün olum süresi, 83 cm bitki boyu ve %65 randıman ortalaması ile diğer çeşitler arasında ön plana çıkmıştır. Belirtilen hat tarla gözlemlerinde bitkinin duruşu, gelişimi, kısa boylu ve yatmaya mukavvim oluşu ile ön plana çıkmıştır ve çeşit tesciline başvurulmuştur. Anahtar Kelimeler Çeltik, verim, randıman, aday çeşit

288

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P04/002 Proje Adı Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Çeltik Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE


TAGEM

Proje Lideri Dr. Halil SÜREK Proje Yürütücüleri -- Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013-31.12.2017


01.01.2017-31.12.2017


2013: 8.500 TL 2016: 10.000 TL 2014: 9.000 TL 2017: 11.000 TL 2015: 9.000 TL TOPLAM: 47.500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; 2007-2012 yılları arasında yürütülen çalışmalarda; elde edilen IMI gurubu yabancı ot ilaçlarına dayanıklı farklı açılan materyal, geri melez popülasyonları ve saf hatlar kullanılarak, IMI gurubu yabancı ot ilaçlarına dayanıklı çeltik çeşitleri elde etmektir. Bu çeşitler, çeltiğin yakın akrabası olan, kırmızı çeltik ve konvansiyonel çeltik yabancı ot ilaçlarına direnç gösteren bazı yabancı otların kontrolünde kullanılacaktır. 2017 yılında proje çalışmalarında, 3 verim denemesinde 51 adet hat ve çeşit denenmiştir. Hatlardan 7 adedi, en yüksek verimli standart çeşidi, çeltik verimi yönünden geçmiştir. İki adet bölge verim denemsinde, 5 adet hat, çeltik verimi yönünden, standartlardan daha yüksek performans göstermiştir. Edirne’nin Meriç ve İpsala ilçeleri ile Çanakkale’nin Biga ve Balıkesir’in Manyas ilçelerinde çeşit demonstrasyonu çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, Edirne Merkez ve İpsala ilçeleri ile Balıkesir’in Gönen ilçesi olmak üzere, toplam 3 lokasyonda, IMI Çeltik Çeşit Denemesi yürütülmüştür. 2014 yılında, 5 çeşit adayı IMI hattı için tescile müracaatta bulunulmuştur. 2015 yılı sonunda iki IMI hattı ve 2016 yılı sonunda, 3 IMI hattı tescile aday gösterilmiştir. 2017 yılı sonunda 7 adet IMI hattının tescile aday gösterilmesi planlanmaktadır. 2017 yılı Nisan ayında, proje çalışmaları ile geliştirilen 5 IMI hattı, Sur CL, Özgür CL, Köprü CL, IMI 2554 CL ve IMI 2521 CL isimleri altında tescil edilmişlerdir. 2017 yılında bu çeşitlerden toplam 1600 kg elit ve 30300 kg orijinal kademede tohum üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler Çeltik (Oryza sativa L.), IMI çeltik, kırmızı çeltik, IMI grubu yabancı ot ilacı

289

Proje No

TAGEM /TBAD/ 14/A12/P03/006

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluşlar

Mısır Araştırma EM, Batı Akdeniz TAE, Doğu Akdeniz TAE, Karadeniz TAE, Bahri Dağdaş Uluslararası TAE, Ege TAE, GAP Uluslararası TAEM, GAP TAE, Adana Biyolojik Mücadele MAE. Ankara Zirai Mücadele MAE



Proje Yürütücüsü Dr.Rahime CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar

Dr.İbrahim CERİT, Mehmet Pamukçu, Dr.Şekip ERDAL, Dr.Hüseyin Özpınar, Mehmet TEZEL, Dr.Erkan ÖZATA, Dr.M.Cavit SEZER, Gazi Özcan, Mesut Esmeray, Timuçin Taş, Şehmuz Atakul



2014: 95.000 TL 2017: 80.000 TL 2015: 80.000 TL 2018: 85.000TL 2016: 75.000 TL Toplam : 415.000 TL

Proje Özeti Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi projesi ıslah, biyoteknoloji, yetiştirme tekniği, bitki sağlığı,

tescil, tohumluk, sanayi ve tarımsal ekonomi konularını kapsamaktadır. Bölgesel Mısır Islah Projeleri enstitülerin yoğunlaştıkları çalışma alanlarına bağlı olarak Melez Mısır

Islahı (Tane, Silaj, Şeker, Waxy, Cin) ve Populasyon Islahı şeklinde sürdürülmüştür. Enstitüler sahip oldukları kaynak materyallerde çalışmalarına devam ederken koordinatör enstitü tarafından oluşturulan 48 adet yeni kaynak materyal bu enstitülere gönderilmiştir. Ayrıca katlanmış haploid hatların elde edilmesi için 3 Enstitüye haploid tohum gönderilmiştir. Kromozom katlaması yapılarak kendilemeleri yapılacaktır. Kendilenmiş hatların elde edilmesi çalışmaları enstitülerdeki ıslah programlarında devam etmektedir. Islah çalışmalarını yürüten enstitülerin hatları arasında melez kombinasyonları 2009 yılından beri yapılmaktadır. Verim denemelerinde yer alan ve yeni ortak melezlerin toplam 46 adedinde tohum çoğaltımı yapılmıştır. Ortak melez mısır çeşitleri tane ve silaj amaçlı olarak çoklu lokasyonlarda 2017 yılında denemelere alınmıştır. Enstitülerin kendi hatları ile oluşturdukları tane mısır ve silaj mısır çeşitleri ise yine ortak denemelerde ve çoklu lokasyonlarda ekilmiştir. Islah çalışmalarının bir parçası olan yoklama melezleri gözlem bahçeleri enstitülerin bulundukları lokasyonlarında ekilerek değerlendirilmiş ve ümitvar hatlar seçilmiştir. Batı Akdeniz TAE ve Mısır AE nün ortak çeşidi SASA-5 tescil edilmek üzere başvurusu yapılmıştır. Mısırda kuraklığa toleranslı çeşit geliştirme çalışmaları da 2017 yılında devam etmiştir.

Mısırkurduna doğal dayanıklılığı belirleme çalışmaları için 2017 yılında 20 hat Doğu Akdeniz TAE ne gönderilmiştir. Fusarium sap ve koçan çürüklüğüne dayanıklılıklarının belirlenmesi için 30 adet genotipte inokulasyon yapılarak test edilmiştir. Mısır zararlılarının ve doğal düşmanlarının belirlenmesi çalışmaları da Marmara Bölgesinde yürütülmüştür. Irk belirleme çalışmaları devam etmektedir. Ankara Zirai Mücadele MAE tarafından yürütülen Kuzey ve Güney Yaprak Yanıklığı ırk belirleme çalışmaları da 2017 yılında tamamlanmıştır.

Ülkesel anlamda mısır hat ve çeşitlerinde tane kalitesinin belirlenmesi çalışmaları ve kendilenmiş hatların silaj kalitelerinin belirlenmesi çalışmaları 2017 yılında da yürütülmüştür. Agronomi çalışmaları bölgesel olarak yürütülmektedir.

290

Proje No TAGEM/TBAD/ 14/ A12/P03/007 Proje Başlığı Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Yürütücüsü Dr. Rahime CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar

Dr.M.Cavit SEZER, Dr.Mesut ESMERAY, Niyazi AKARKEN, Ahmet DUMAN, Bülent CENGİZ (Kalite), Zekeriya Karabulut (Kalite), Vesile URİN (Bitki Sağlığı)


01.01.2014-31.12.2018


2014: 45.000 TL 2017: 32.000 + 44.250 TL 2015: 35.000 TL 2018: 35.000 TL 2016: 30.000 TL Toplam : 221.250 TL

Proje Özeti Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları; Tane Mısır Islah Araştırmaları, Silajlık Mısır Islah

Araştırmaları, Şeker Mısır Islah Araştırmaları ve Populasyon Islah Araştırmaları olarak dört alt çalışma şeklinde yürütülmüştür.

Tane, silajlık mısır ve şeker mısır ıslah araştırmaları; kendilenmiş hat geliştirme (klasik yöntem ve in vivo maternal haploid tekniği), sentetik kaynak materyallerin oluşturulması, melez mısır yapımı ve çeşit verim denemelerinin değerlendirilmesi metodolojisinde yürütülmüştür. 2017 yılında tane ve silaj amaçlı, 836 adet materyalde kendileme çalışmaları yapılmıştır. Bu materyaller 530 farklı genetik yapı içermektedir. Hasatta 34 adet genotip 2018 yılında yoklama melezi yapılmak üzere seçilmiştir. Aynı zamanda 32 adet katlanmış haploid hat 2018 yılında yoklama melezine ve tohum çoğaltımına alınacaktır. 518 adet genotip ise bir sonraki yıl kendilemeye devam etmek üzere alınmıştır. Kendilenmiş hatların karakterizasyon ve durulma çalışmasında 664 adet hat adayında çalışmalar yapılmış, 40 adet durulmuş hat tohum çoğaltımı ve melez yapımında kullanılmak üzere seçilmiştir. 2017 yılında 405 adet durulmuş kendilenmiş hattın tohum çoğaltımı yapılmıştır. Melezleme çalışmalarında ise denemelerde yer alan ve yeni olmak üzere toplam 140 adet melez kombinasyonunun tohum çoğaltımı yapılmıştır. Waxy mısır çalışmalarında yeni katlanmış haploid hatların tohum çoğaltımı ve melezleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Waxy aday mısır çeşitlerinin verim denemeleri kurulmuştur.

Şeker mısır ıslah çalışmaları; kendilenmiş hat geliştirme, yoklama melezi yapımı, melezleme çalışmaları, üst kademeye aktarılan kendilenmiş hatlar biçiminde devam etmiştir. Şeker mısır ıslah çalışmasında 68 adet materyalde kendileme yapılmıştır. 4 adet materyal iptal edilmiştir. 186 parselde kendilenmiş şeker mısır hattının tohum çoğaltımı yapılmıştır. Yoklama melezi yapımı uygulamasında 169 adet materyal genetik kökenine göre 6 farklı test edici ile melezlenmiştir. Bazı kendilenmiş şeker mısır hatları ile önceki yıldan gerçekleştirilen melezlerin; Şeker Mısır Aday Çeşit Verim Denemesi” Diyarbakır, Konya ve Sakarya’da kurulmuştur.

Tane ve silaj amaçlı denemeler Ülkesel proje formatında yürütülmüştür. Yoklama melezi gözlem bahçeleri Lattice deneme deseninde kurularak ümitvar hatlar seçilmiştir.

Populasyon Islahında; Adapop 9c, Adapop 9d, Adapop 11a ve Adapop 12 adlı popülasyonlarımızda çalışmalar sürdürülmüştür. Adapop 9c ve Adapop 9d’de “Rekombinasyon Blokları” kurulmuş ve sonuçta Adapop 9c S1 C2 ile Adapop 9d S1 C1 materyalleri elde edilmiştir. Adapop 11a popülasyonunda “ Adapop 11a Popülasyon Verim Denemesi” Sakarya Lokasyonunda kurulmuştur. Adapop 12 popülasyonunda da benzer biçimde “ Adapop 12 Popülasyon Verim Denemesi” Sakarya Lokasyonunda kurulmuştur.

291


Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Projesi, Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları, Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Çalışmaları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Lideri Mehmet PAMUKÇU

Proje Yürütücüleri Dr.Şekip ERDAL, Ahmet ÖZTÜRK, Mustafa SOYSAL


Projenin Toplam Bütçesi 136.000 TL

Proje Özeti : 2017 Yılı proje hedefleri doğrultusunda çalışmalar sürdürülmüştür. Proje kapsamında

bulunan; -Tanelik Mısır Islah Çalışmaları, -Cin Mısır Islah Çalışmaları -Silajlık Mısır Islah Çalışmaları devam ettirilmiştir. Bu çalışmalarda ana ürün koşullarında atdişi mısır varyete grubunda 355 adet, cin mısır varyete grubunda 317 adet hatta tohum çoğaltma ve generasyon atlatma işlemi gerçekleştirilmiştir.

Ülkesel Mısır Çalışmaları kapsamında Koordinatör Enstitü tarafından gönderilen 3 adet tanelik ve 1 adet silajlık mısır verim denemeleri kurulmuş, sonuçları değerlendirilmiş ve Koordinatör Enstitüye sunulmuştur. Sarı atdişi mısır melez yapımı çalışmalarında 2016 yılında elde edilen 14 melez Tanelik Verim Denemesinde değerlendirilmiştir.

2016 yılında, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünün ve Enstitümüzün cin mısır hatları ile melez çalışması yapılmıştır. Elde edilen 20 adet melez Cin Mısır Verim Denemesi kurulmuştur.

Mevcut 2 adet tescilli cin mısır hattın ve Antcin 98 çeşidinin tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir. Tescile sunulan SASA-5 çeşidinin tohumluk üretimi de yapılmıştır.

Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünce gönderilen 2 adet Ana Ürün Hibrit ve 1 adet Silajlık Mısır Tescil Verim Denemesi kurulmuştur. Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler:

Tanelik mısır, cin mısır, silajlık mısır ıslah çalışmaları devam edilecek. Sarı atdişi mısırda ileri kademedeki hatlar ile iki adet yoklama melezi yapılacak. 2017 yılında elde edilen melezler ile 2018 yılında tanelik, cin ve silajlık mısır verim denemeleri kurulacak. Koordinatör enstitü ve Tescil ve Sertifikasyon Test Müdürlüğü tarafından gönderilen denemeler kurularak değerlendirilecek.

292

Proje No TAGEM/TA/14/A12/P03/010 Proje Adı Karadeniz Bölgesi Mısır Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Erkan ÖZATA Proje Yürütücüleri Halil KAPAR Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018 Raporun Ait Olduğu Dönem



2014: 18.000 TL

2015:18.500 TL

2016:19.000 TL

2017: 19.500 TL

2018:20.000 TL

Tane mısır, Türkiye de ve Dünyada gerek insan beslenmesi, gerek hayvan yemi gerekse sanayi de kullanılması avantajları nedeniyle tahıllar içerisinde en fazla üretilen tahıl konumundadır. Dünya`da toplam 1.5 milyar hektar tarım alanının yaklaşık 721 milyon hektarında tahıl ekimi yapılmakta, % 25.7 sinde ise tane mısır yetiştirilmektedir (FAO, 2017). Günümüzde mısır ekim alanı, tüm dünyada 184 192 053 ha ile buğday ve çeltikten sonra üçüncü, 1 038 281 ton üretim ile tahıl üretimde birinci sırada yer almaktadır.

Karadeniz Bölgesi Mısır Islahı Araştırmaları projesi kapsamında 2017 yılında Enstitü’nün Çarşamba’da bulunan deneme arazisinde; 1 adet Tane Mısır Ön Verim Denemesi, 1 adet Tane Mısır Verim Denemesi, 2 adet Ülkesel Mısır Islah Araştırma Projesi Melez Mısır Verim Denemesi, 1 adet Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları Ortak Melez Mısır Verim Denemesi, 1 adet Silajlık Ön Mısır Verim Denemesi, 1 adet Silajlık Mısır Verim Denemesi, 1 adet Ülkesel Silajlık Mısır Islah Araştırmaları Verim Denemesi, 2 adet Yoklama Melezi Verim Denemesi1 adet Ana Ürün Silajlık Mısır Çeşit Tescil Denemesi, 2 adet Ana Ürün Tane Mısır Çeşit Tescil Denemesi, 2 adet Özel Firma Verim Denemeleri ; olmak üzere toplam 15 adet deneme kurulmuş ve yürütülmüştür.

Denemelerden Verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 3 veya 4 tekerrürlü, Ön verim ve Yoklama Melezi Verim denemeleri 2 tekerrürlü Latis deneme desenine göre yürütülmüştür. Parseller 5 m boyunda, sıra arası 70 cm, sıra üzeri tane amaçlı verim denemelerinde 18 cm, silajlık verim denmesinde ise 15 cm olarak kurulmuştur. Bitki gelişme döneminde 5 sefer (dizboyu, çiçeklenme öncesi, çiçeklenme sonrası) sulama daha yapılmıştır. Denemeler ve materyallerin hasadı Ekim ayı içerisinde tamamlanmıştır. Denemelerde hasatta parsel alanı 7 m2 dir. Hasatta çeşitlerin nem oranları (%) ve tane/koçan oranları alınarak verimler % 15 nem üzerinden düzeltilerek hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler Mısır, kombinasyon, verim, aday çeşit

293

Proje No

Proje Başlığı

Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit Mısır Çeşit Geliştirme Projesi (2007/1 Tebliğ Kapsamında)


Mısır Araştırma Enstitüsü


Özel Sektör (May Agro Tohum Şti., TAREKS A.Ş ve Polen Tohum Şti.) Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Özel Sektör Yardımcı Araştırmacılar

Dr.Rahime CENGİZ, Dr.M.Cavit SEZER, Dr.Mesut ESMERAY, Niyazi AKARKEN, Ahmet DUMAN, Bülent CENGİZ (Kalite)


15.04.2015-31.12.2019 ve 15.04.2015-31.12.2017


280.500 280.500 151.000

Proje Özeti Yerli mısır çeşitlerinin üretimdeki payını arttırmak için yerli çeşit sayısının arttırılması ve

bunların çok sayıda yerli Özel Sektör Tohumculuk Şirketi tarafından büyük miktarlarda daha ucuz ve daha kaliteli üretilmesi gerekmektedir.

Bu çalışmada Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün mısır ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen, genetik yapısı durulmuş ve UPOV standartlarında özellikleri belirlenmiş hatları ile May Agro Tohum Şti., TAREKS A.Ş. ve Polen Tohum Şti. nin geliştirdiği durulmuş hatlar arasında her bir firma ile ayrı ayrı melez kombinasyonları oluşturularak, kısa sürede hibrit mısır çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Melezlemede kullanılan hatlar, daha önceden özel ve genel kombinasyon yetenekleri belirlenmiş hatlar arasından seçilmiştir. Projenin başlangıç yılında Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün 20 hattı ile firmaların 3-5 saf hattı arasında heterotik grupları, çiçeklenme ve olum süreleri gibi agronomik özellikleri de dikkate alınarak melez kombinasyonları oluşturulmuştur. 2017 yılında ise MAE’nin 40 mısır hattı ortak melez yapımı için firmaların melez kombinasyonlarını oluşturduğu lokasyonlarına gönderilmiştir.

Firmalar ile 2016 yılında oluşturulan ortak melezler 2017 yılında Sakarya, Adana, Altınova lokasyonlarında ekilmiştir. Karşılıklı tarla ziyaretleri yapılarak çeşitlerin gözlemleri alınmıştır. Deneme sonuçları değerlendirilerek seçilen çeşitler 2018 yılında bölge verim denemelerine alınacaktır. 2017 yılında elde edilen yeni aday çeşitler 2018 yılında ön verim denemelerinde en az iki lokasyonda değerlendirilecektir.

Proje sonucunda geliştirilecek çeşitler Firmalar tarafından tescil ettirilecektir. Geliştirilecek yerli hibrit mısır çeşitleri ile hem mısır tohumluğu içerisinde yerli mısır çeşitlerinin payı yükselecek hem de ülke ekonomisine önemli katkı sağlanacaktır.

294

Proje No Proje Başlığı Özel Sektör-Enstitü İşbirliği İle Yerli Hibrit

Mısır Çeşit Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Polen Tohumculuk Ltd.Şti./MANİSA


Proje Lideri Dr.İbrahim CERİT Proje Yürütücüleri Dr. Gönül CÖMERTPAY, Rüstem OYUCU Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2018 Projenin Toplam Bütçesi 305.500

Proje Özeti:. Bu çalışmada Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün mısır ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen, genetik yapısı durulmuş ve özellik belgesi UPOV standartlarında belirlenmiş hatlar ile Polen Tohumculuk firmasının geliştirdiği farklı heterojenite gruplardan gelen durulmuş hatlar arasında melez kombinasyonları oluşturularak, daha kısa sürede hibrit mısır çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Melezlemede kullanılan hatlar, daha önceden özel ve genel kombinasyon yetenekleri belirlenmiş hatlar arasından seçilmektedir. Bu kapsamda projenin başlangıcından bu yana Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitü’nün 39 hattı ile Polen Tohumculuk Ltd.Şti. firmasının 7 hattı arasında arasında, heterojenite grupları, çiçeklenme ve olum süreleri gibi agronomik özellikleri dikkate alınarak toplam 55 adet melez kombinasyonu (resiproksuz) oluşturulmuştur. Melezleme çalışmaları, Polen Tohumculuk Ltd. Şti.’nin Bergama’daki tesislerinde yapılmıştır. 2017 yılında üç lokasyonda yapılan verim denemelerinden elde edilen sonuçlara göre P-9, P-10 ve P-16 melezleri üstün performans göstermiş olup 2018 yılında bölge verim denemelerine alınacaktır. Bu çalışmayla Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında geliştirilen hatlar (ana olarak kullanılacak) ile Polen Tohumculuk firmasının geliştirdiği durulmuş (homozigot) hatlar ( baba olarak kullanılacak) melezlenerek, yüksek verimli ve kalite değerleri yüksek çeşitler geliştirilmeye çalışılacaktır. Böylece geliştirilecek yerli hibrit mısır çeşitleri ile de ülke ekonomisine önemli katkı sağlanabilecektir.

295

Proje No TAGEM/TA/09/07/03/10 Proje Başlığı Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Lideri Dr.İbrahim CERİT Proje Yürütücüleri Dr. Gönül CÖMERTPAY, M.Ali TURKAY,

Rüstem OYUCU Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 25000 TL 2015: 27000 TL

2016: 26000 TL 2017: 28000 TL 2018: 30000 TL

Proje Özeti:.Bu araştırma Çukurova Bölgesi ve diğer mısır üretim bölgeleri için tane verimi ve silaj verimi yüksek olan çeşitler geliştirmek amacıyla yürütülmektedir. Projede melez mısır çeşit geliştirme ıslah programı uygulanmaktadır. Uygulanan ıslah programında kısaca; Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında geliştirilen değişik kademedeki hatlar, Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünden gönderilen hatlar ve USDA’dan getirilen publik hatlar kullanılmaktadır. Materyal üzerinde elle tozlama yöntemi kullanılarak kendilenmiş homozigot hatlar elde edilmekte, yoklama melezi ile de hatların genel ve özel kombinasyon kabiliyetleri belirlenmektedir. Yoklama melezinde Tester olarak FrMo17 (LC), B73 (SSS) ve ADK 451(Leaming) hatları kullanılmaktadır. Kombinasyon kabiliyeti iyi olan hatlar arsında melez kombinasyonları oluşturularak, elde edilen melezler ön verim ve bölge verim denemelerine alınmaktadır. Proje kapsamında 2016 yılında ADASA 16 adıyla bir adet hibrit mısır tescil edilmiştir.

Bu dönem içerisinde S7 kademesinde 366 hat, S6 kademesinde 28 hat, S5 kademesinde 42 hat, S4 kademesinde 147 hat, S3 kademesinde 72 hat, S2 kademesinde 64 hat, S1 kademesinde 18, S0 kademesinde 48 ve USDA’dan getirilen 282 hat olmak üzere toplam 1067 adet hattın ekimi yapılmıştır. Durulmamış olan hatların generasyon ilerlemesini sağlamak amacıyla kendileme işlemi ve agronomik ölçümleri yapılmıştır. Melezleme kombinasyonlarında kullanılacak durulmuş hatların tohum çoğaltma işlemleri yapılmıştır. Durulmuş hatlar arasında 200 adet yeni melez kombinasyonu oluşturulmuştur. S4 kademesindeki 147 adet hat Fr Mo17 (LC), B73 (SSS) ve ADK 451(Leaming) test ediciler ile yoklama melezine tabi tutulmuştur. Melezleme işlemi elle tozlama yöntemiyle yapılmıştır. Bu melezler 2018 yılı içerisinde verim denemelerine alınacaktır. 2016 yılında durulmuş hatlar arasında yapılan 400 adet melez 2017 yılında 3 tekerrürlü iki sıralı olarak verim denemelerine alınmıştır. ÜMEÜYP’ gelen toplam 56 adet melez 3 tekerrürlü iki sıralı olarak verim denemelerine alınmıştır. 2016 yılında S4 kademesindeki 41 hattın FrMo17 (LC), B73 (SSS) ve ADK 451(Leaming) test edicilerle yapılan melezleri 2017 yılında 3 tekerrürlü 3 standart çeşit ile verim denemelerine alınmıştır. Gerekli ölçümler ve analizler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler mısır, ıslah, kendileme, melezleme

296


Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Lideri Mehmet TEZEL

Proje Yürütücüleri Gazi ÖZCAN, R. Çağatay ARICI, Mehmet ŞAHİN

Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2017

Raporun Ait Olduğu Dönem 01/01/2013 - 31/12/2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 93.000 TL

Proje Özeti: Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında Koordinatör enstitü olan Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü’nden materyal olarak 2013 yılında 110 adet, 2014 yılında 32 adet, 2015 yılında 50 adet, 2016 yılında çeşitli kendileme kademelerinden 22 adet materyal ve toplam 700 adet haploid tohum, 2017 yılında 48 adet yarıyol materyali ile 1500 adet haploid tohum gelmiştir. Ayrıca hatlarda tohum çoğaltma işlemleri devam etmiştir. Bazı hatlarla melezleme çalışmaları gerçekleşmiştir. Yoklama melezi çalışmaları ve yoklama melezi gözlem bahçelerinde çalışmalarımız devam etmiştir. Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında 2013 yılında 388 adet, 2014 yılında 506 adet, 2015 yılında 279 adet, 2016 yılında 385 adet 2017 yılında 425 adet materyal tek koçan sırasına ekilerek her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Şeker Mısır Islahı alt çalışmamız kapsamında ise 2013 yılında 150 adet, 2014 yılında 164 adet, 2015 yılında 145 adet, 2016 yılında 65 adet ve 2017 yılında 75 adet şeker mısır materyali yine koçan sırası şeklinde ekilip her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında; 2013-2017 yılları arasında 10 adet tane mısır, 4 adet silaj mısır ve 5 adet (ŞEKER) denemeleri kurulmuştur.

Bölge verim denemeleri için varyans analizleri yapılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Melez mısır, şeker mısır, yoklama melezi, kendilenmiş hat, adaptasyon, verim ve verim unsurları

297


Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları




Proje Lideri Mehmet TEZEL

Proje Yürütücüleri Gazi ÖZCAN, R. Çağatay ARICI, Mehmet ŞAHİN

Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2017

Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017-31.12.2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 93.000 TL

Proje Özeti: Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında Koordinatör enstitü olan Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü’nden materyal olarak 2017 yılında çeşitli kendileme kademelerinden 48 adet materyal ve 1500 adet haploid tohum gelmiştir. Mayıs ayının ilk haftasında 425 adet materyal tek koçan sırasına ekilerek her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Ayrıca hatlarda tohum çoğaltma işlemleri devam etmiştir. Bazı hatlarla melezleme çalışmaları gerçekleşmiştir. Haploid tohumlar katlama yapılarak 5 adet DH elde edilmiştir. 2017 yılında 75 adet şeker mısır materyali yine koçan sırası şeklinde ekilip her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Kasım ayının ilk haftasında kendilenen ve melezlenen mısır koçanlarının hasadı yapılmıştır. Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında;

• 42 adet tek melez ve 3 şahit çeşitten oluşan Yeni Sasa tane mısır bölge verim denemesi, • 40 adet tek melez ve 3 şahit çeşitten oluşan Tane Mısır bölge verim denemesi , • 15 adet tek melez ve 5 şahitten oluşan Tane Mısır bölge verim denemesi 1, • 12 adet tek melez ve 4 şahitten oluşan Silajlık Mısır bölge verim denemesi, • 11 adet tek melez ile 4 adet standart çeşitten oluşan Şeker Mısırı bölge verim denemesi;

kurulmuş ve amaçlarına uygun şekilde hasat ve harmanları yapılmıştır. Bölge verim denemeleri için varyans analizleri yapılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Melez mısır, şeker mısır, yoklama melezi, kendilenmiş hat, adaptasyon, verim ve verim unsurları

298

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P03/01-006 Proje Adı Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Hüseyin ÖZPINAR Proje Yürütücüleri Ergül AY

A.Alptekin ACAR Dr. Hülya OKKAOĞLU


2017-2021


2017 Gelişme


2017: 20 500 2018: 19 350 2019: 19 700 2020: 18 250 2021: 17 500

Proje Özeti Projenin amacı; Yüksek verimli, geniş uyum yeteneğine sahip hibrit silajlık mısır çeşitleri geliştirmektir. - Alt Proje: Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı 2017 yılında kendileme programında bulunan 454 adet değişik kademedeki ıslah materyalinin 443 adedinde kademe ilerlemesi sağlanmıştır. 2016 yılında elde edilen 5 adet F1 melezi ve 7 adet standart çeşit ile ana üründe Özel Kombinasyon Melezi Verim Denemesi kurulmuştur. Ege F1 -17 melezi gerek yeşil ot gerekse tane verimi açısından bazı standart çeşitlerle ilk grupta yer almıştır. 2016 yılında elde edilen 28 adet FRMo17, 25 adet FRB 73 yoklama melezinden elde edilen ileri kademe (S3-S5) hattı, ve 11 adet standart ile Latis Deneme Desenine göre 2 tekerrürlü yoklama melezi gözlem bahçesi kurulup değerlendirilmiştir. ÜMIAP kapsamında; “Ege Lokasyonu” olarak 15 adet çeşit adayı ve 5 adet standart çeşitten oluşan Ana Ürün Tanelik Mısır Çeşit Verim Denemesi kurulup değerlendirilmiştir. ÜMIAP kapsamında; 12 adet çeşit adayı ve 4 adet standart çeşitten oluşan 2. Ürün Silajlık Mısır Çeşit Verim Denemesi 04.07.2017 tarihinde kurulup 3-5.10.2017 tarihinde hasat edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ana ürün, 2. Ürün silajlık ve tanelik mısır

299

Proje No TAGEM/TA/09/07/03/005 Proje Adı GAP Bölgesine Uygun Tane ve Silajlık Çeşitlerin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ŞANLIURFA


TAGEM

Proje Lideri Dr. Timuçin TAŞ Proje Yürütücüleri Dr. Timuçin TAŞ Erdal KARADENİZ Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


01/01/2017 ile 31/12/2017


2014 2015 2016 2017 2018 10.000 11.000 12.000 14.000 14.000

Proje Özeti: Bu proje kapsamında 4 ayrı deneme yürütülmüştür. Bu denemeler; ÜMİAP Melezler Tane Verim Denemesi, ÜMİAP Yeni SASA Mısır Verim Denemesi, ÜMİAP Tane Verim Denemesi ve ÜMİAP Silaj Verim denemesidir. Bu denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak enstitümüz Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Ekimler 20-25.06.2017 tarihleri arasında yapılmıştır. Hasatlar ise tane mısır için 14-20.11.2016 tarihleri arasında yapılmıştır. Silaj mısır için tanede süt çizgisi 1/3-2/3 olduğu dönemde her çeşit için ayrı ayrı yapılmıştır. Yapılan toprak tahlilinin akabinde denemede uygulanacak gübre, 25 kg/da saf azota (10 kg/da N ekimden hemen önce 20.20.0 formunda, 15 kg/da N ise %33 A.N. formunda üst gübre olarak) ve 10 kg /da saf fosfora (tamamı ekimden hemen önce 20.20.0 formunda)

tamamlanmış olup, karık usulü olarak tane mısır denemeleri 7 defa, silaj mısır denemesi ise 6 defa sulanmıştır. Ekimde parsel büyüklüğü tane mısır ve silaj denemelerinde; 5 m x 0.7 m x 4 sıra = 14 m2 olarak, hasatlar ise 7 m2 (2 sıra) alandan yapılmıştır. Ekimde sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm olarak gerçekleşmiştir. Silaj denemesinde ise ekimde sıra üzeri mesafe 15 cm olarak ayarlanmıştır. Tane mısır denemelerinde, tane verimi yanında çeşitlerin; Çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, hasatta tane nemi ve tane/koçan oranı gibi özellikler incelenmiştir. Silaj denemesinde ise silaj verimi yanında kuru madde oranı, bitki boyu, koçan/bitki oranı ve yaprak/sap oranı gibi parametreler incelenmiştir. Ümiap melezler tane verim denemesinde; en yüksek tane verimi; ADA-16.42 (1327.11 kg/da) çeşit adayından alınırken, en düşük tane verimi ADA-16. 14 (525.55 kg/da) çeşit adayından elde edilmiştir. Ümiap yeni SASA verim denemesinde; en yüksek tane verimi; P31G98 (1466.43 kg/da) ve SASA-166 (1401.01 kg/da) çeşit adaylarından elde edilirken, en düşük tane verimi SASA-144 (624.44 kg/da) çeşit adayından elde edilmiştir. Ümiap tane verim denemesinde; en yüksek tane verimi; P31G98 (1449.90 kg/da) ve PL151-0218 (1337.64 kg/da) çeşit adaylarından elde edilirken, en düşük tane verimi Sakarya (820.44 kg/da) çeşit adayından elde edilmiştir. Ümiap mısır silaj denemesinde; en yüksek silaj verimi; P31Y43 (7376.66 kg/da) ve ADA 16.48 (7126,66kg/da) çeşit adaylarından elde edilirken, en düşük silaj verimi ADA-16.13 (5176,66 kg/da) çeşit adayından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler GAP, Mısır, Çeşit,

300

Proje No TAGEM/TBAD/14/A12/P03/002 Proje Adı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Bölge Verim ve Adaptasyon

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Şehmus ATAKUL Yardımcı Araştırmacılar Şehmus ATAKUL, Şerif Kahraman , Sevda KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi 2014- 2018 Projenin Toplam Bütçesi 150.000 TL Proje Özeti: 1.AT DİŞİ MISIR BÖLGE VERİM DENEMESİ Materyal ve Metot: Deneme, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde 2017 yıllında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller; sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm. olacak şekilde 3 sıralı ve 5 m. uzunluğunda oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar JMP istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş, ortalamalar arasındaki fark LSD (%5)’e göre yapılmıştır. Alınan gözlemler; Çiçeklenme gün sayısı, Bitki boyu, İlk koçan yüksekliği, Hasat nemi, Tane/koçan oranı, ve Tane verimi. Verim özelliği bakımından değerlerin 1247,50 kg/da ile 400,60 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri DKC6589 ve en düşük değeri ise SASA-143 hattı almıştır. 1- ŞEKER MISIR ANA ÜRÜN VERİM DENEMESİ Materyal ve Metot: Deneme, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde 2017 yıllında yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller ; sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm. olacak şekilde 4 sıralı ve 5 m. uzunluğunda oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar JMP istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş, ortalamalar arasındaki fark LSD (%5)’e göre yapılmıştır. Alınan Gözlemler :Çiçeklenme gün sayısı, Bitki boyu, İlk koçan yüksekliği, Hasat nemi, Tane/koçan oranı, Bin tane ağırlığı ve Taze verimi, Kuru Tane Verimi Deneme 14 çeşit/çeşit adayı ile Materyal ve metoduna uygun olarak ekimi yapılmıştır. Taze Koçan Verim özelliği bakımından değerlerin 1329,60 kg/da ile 717,70 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri vega ve en düşük değeri ise ŞADA 14 hattı almıştır. Kuru Tane Verim özelliği bakımından değerlerin 501,00 kg/da ile 257,40 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri ŞADA 12 ve en düşük değeri ise ŞADA 14 hattı almıştır.

301


Proje Başlığı

Bursa İli Nilüfer İlçesi Yeni Tescil Edilmiş Mısır Çeşitlerinin Tanıtılması ve Yaygınlaştırılması


Nilüfer İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü






Şehri Balım YILMAZ Ahmet DUMAN


Tarkan OKUMUŞ


01.01.2017-31.12.2018


29.500 TL

Proje Özeti Bursa İlinde, Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından geliştirilen ve Türkiye’nin birçok bölgesinde kolaylıkla ekim alanı bulabilecek mısır çeşitlerinin ekimi arzu edilen düzeyde değildir. Yabancı sermayeli şirketlerin tohumluklarının ekim oranlarının yanında özellikle yerli mısır çeşitlerimizin ekim oranları yok denecek kadar azdır. Bu sebeple amaç ve gerekçeler;

✓ Bursa İl şartlarına uygun, yüksek verim ve kalitedeki silajlık mısır çeşitlerinin tanıtılması ve üretiminin yaygınlaştırılması,

✓ Gerek bölge çiftçisinin gerekse bölgede görev yapan yayım elemanlarının Bölgemizin Enstitüsü olan Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nün geliştirmiş olduğu çeşitleri yeterince tanımaması

✓ Yapılan yayım çalışmalarının çoğu konuda yetersiz kalması ✓ Bölge çiftçisinin yetiştiricilik yaparken çeşit seçiminde doğru başlangıç noktasında

bilgi eksikliğinin olması ✓ Bilgi alışverişi toplantılarından beklenen faydaların sağlanamaması ✓ Hem Bursa hem Nilüfer İlçesi tarımı için geliştirilmiş olan çeşitlerimizin hedef kitlelere

tanıtılması ✓ Çiftçi için doğru başlangıç ve maksimum kazanç adına geliştirilmiş olan çeşitlerimizin

yaygınlaştırılmasının sağlanması ✓ Araştırmacı-yayımcı-üretici arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi şeklinde sıralanabilir.

2017 yılında, bir defa hizmet içi eğitim, bir kez STK-Önder çiftçi eğitimi, bir adet personel eğitimi gerçekleştirilerek projeye başlanılmıştır. Proje çerçevesinde birçok çiftçi eğitim toplantısı, çiftçi eğitim semineri ve çiftçi gezileri yapılmış olup 1 adet de tarla günü düzenlenmiştir. Tarla gününde projede yer alan çeşitlerin verim performansları ele alınmış ve 5 adet çeşit içerisinden AGA melez mısır çeşidinden en yüksek verim elde edilmiştir.

302

Proje No


Proje Başlığı

Bazı Şeker Mısır Genotiplerinin Genetik, Morfolojik ve Teknolojik Olarak Tanımlanması





Proje Yürütücüsü Dr. M.Cavit SEZER Yardımcı Araştırmacılar


01.01.2016-31.12.2018


2016: 20.000 TL

Proje Özeti Bu projede materyal olarak Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nün şeker mısır ıslah

programında geliştirilmiş kendilenmiş şeker mısır hatları, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünden sağlananak kendilenmiş şeker mısır hatları ile toplamda 50 adet şeker mısır hattı kullanılmaktadır. Söz konusu materyalin 40 adedi su tip şeker mısır ve 10 adedi sh tip şeker mısır hatlarıdır.

Moleküler çalışma kapsamında 2017 yılı Kasım ve Aralık ayı başlarında DNA izolasyonları gerçekleştirilmiştir. Kapillar elektroforez ekipmanı elde edilmiştir. PCR uygulaması, allel görüntülerin alınması, genetik analizler yapılacaktır. Kendilenmiş şeker mısır hatları arasındaki genetik uzaklığın belirlenmesi çalışması SSR markörleri ile yapılacaktır.

Tarla çalışmaları; morfolojik karakterlerin belirlenmesi (UPOV gözlem bahçesi), işlemi son aşamaya gelmiştir. Bütün bu değerlendirmeler ışığında hat seçimi 2018 yılı ekimden önce gerçekleştirilecektir. Seçilen hatlar ile yarım diallel melezlerin (melez bloğu / 6-11 adet arasında yarım diallel) yapımı için melez bloğu kurulacaktır. Elde edilen melezler verim denemelerinde değerlendirilecektir.

Kalite çalışmaları; bu kapsamda kendilenmiş hatlarda toplam şeker (%), protein (%), nişasta (%), ham yağ (%) analizleri yapılmaktadır. Elde edilecek melezlerde de aynı kalite parametrelerine bakılacaktır. Yine kalite kapsamında yeme kalitesi açısında şeker mısır kendilenmiş hatlarında tohum kabuğu kalınlığı ölçümü için “mikrometre” ile ölçüm yapılmıştır.

303

Proje No

TAGEM/TBAD/12/A12/P03/01-002

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Biyoteknoloji Araştırmaları





Proje Yürütücüsü Dr.Mesut ESMERAY Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Mehmet Cavit SEZER, Dr. Rahime Cengiz, Mehmet PAMUKÇU, Dr. Şekip ERDAL, Dr. Erkan ÖZATA, Mehmet TEZEL, Dr. Gönül CÖMERTPAY


01.01.2015-31.12.2018


2015: 15.000 TL 2016: 7.000 TL + (81.000 TL ek bütçe) 2017: 6.000 TL 2018: 4.000 TL Toplam : 113.000 (ek bütçe dahil)

Proje Özeti Mısır bitkisi günümüzün vazgeçilmez bir hammaddesi olma yolunda hızla

ilerlemektedir. İnsan beslenmesinin yanı sıra biyoyakıt, biyoplastik gibi sanayi alanlarında da kullanılması önemini bir kat daha arttırmıştır.

Yüksek verimli melez mısır çeşitlerinin ıslahı için yüksek uyum yeteneği gösteren genetik olarak birbirinden uzak olan kendilenmiş hatlar arasındaki melezlerden elde edilmesi olasılığı yüksek olduğu bilinmektedir. Kendilenmiş hatların genetik olarak uzak olmalarının tespiti için o hatların hangi heterotik gruba dahil olduğu ile sıkı bir ilişki içerisindedir. Farklı heterotik grupların melezlemeye alınması yüksek verimli melez mısır çeşitlerinin ıslahında büyük rol oynamaktadır. Geliştirilen kendilenmiş hatların hem morfolojik hem de DNA düzeyinde genetik farklılıklarının saptanması üzerine ayrıntılı bilgilerin ortaya konması hatlar arasında var olan genetik potansiyelin ortaya çıkarılmasına olanak sağlayacaktır.

Moleküler genetik markörler, hatlar arasındaki genetik uzaklıkların belirlenmesi ve heterotik gruplarını tahminlemek için kullanılan güçlü araçlardır.

Bu çalışma ile Enstitüler tarafından elde edilmiş olan kendilenmiş hatların genetik uzaklıklarının belirlenmesi, heterotik gruplarının tahmin edilmesi ve bu bilgiler ile melez kombinasyonlarının oluşturulmasında ıslah programlarına katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

2016 yılında kapillar elektroforez alımı için verilecek olan 81 bin TL ek bütçe yılsonunda geldiği için cihazın alımı yılsonunda gerçekleştirilmiştir. 2017 yılında Enstitülerin hatlarından melez yapımında yoğun olarak kullanılan 220 adet hattın yaprak örnekleri alınmıştır. CTAB protokolüne göre DNA izolasyonu yapılmış ve kalitesine bakılmıştır. Primer dizileme işlemleri tamamlanmış olup analizler 2018 yılında tamamlanacaktır.

304

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P03/005 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Bülent CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar

Zekariye KARABULUT


01/01/2015-31/12/2018


2015: 12.000,00 TL 2016: 8.000,00 TL 2017: 5.000,00TL + 280.000,00 TL Ek Bütçe 2018: 3.000,00TL TOPLAM: 28.000,00+280.000,00=308.000,00

Proje Özeti

Bu proje ile Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında yürütülen Mısır ıslah materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında teknolojik kalite özelliklerinin durumu belirlenmeye çalışılmıştır. 2017 yılı itibari ile proje kapsamında Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü sıcak iklim tahılları şubesi tarafından kalite laboratuvarına analizleri yapılmak amacıyla 200 adet materyal gönderilmiştir. Materyal akışı ve analizler devam etmektedir. Gönderilen tüm materyallerde fiziksel analizler 1000 tane, hektolitre yapıldıktan sonra, klasik metotla ( Etüv) rutubet analizleri yapılmıştır. Sonraki aşamada ise Kuru madde de Ham yağ (%), Nişasta (%),Protein (%) ve şeker mısır çeşit ve hatlarında bu analizler yanında şeker miktar analizleri yapılmakta ve analiz süreci devam etmektedir. 2017 yılı Ağustos ayı içerisinde NIR cihazı alımı gerçekleşmiştir. Gelen numunelerde (mısır, buğday) cihazla okumalar yapılarak kalibrasyon çalışmalarına başlanacaktır. En kısa sürede birçok parametrede ve güvenilir sonuçlar veren kalibrasyonlar geliştirilecek ve bunlar uygulamaya aktarılacaktır.

305

Proje No

TAGEM / TBAD/15/A12/P03/003

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Islah Materyallerinde Silaj Kalite Değerlerinin Belirlenmesi






Ahmet DUMAN


Rahime CENGİZ M.Cavit SEZER Niyazi AKARKEN


01/01/2015-31/12/2018


2015: 10000 TL 2016: 7000 TL 2017: 3000 TL + 50000 TL (ek bütçe) 2018: 3000 TL TOPLAM:73000

Proje Özeti Silaj verimi ve kalitesini artırmaya yönelik uygun çeşitlerin geliştirilmesi ile beraber

ülkemizde sınırlı sayıda bulunan kaliteli silajlık mısır çeşitlerinin çoğalması, mısır genetik kaynaklarını zenginleştirebilecek germplasmın oluşturulması gibi amaçları olan projemizin 2017 yılı vejetasyon dönemi gözlem ve verileri eksiksiz olarak elde edilmiştir.

Farklı Enstitülerden farklı sayılarda kendilenmiş hat araştırmamızda yer alması planlanmıştır. Antalya’da yer alan BATEM’den 1 adet materyal, Samsun’da yer alan KTAEM’nden 6 adet, Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün geliştirmiş olduğu 9 adet kendilenmiş hat materyal olarak kullanılmıştır. Bunların dışında 5 adet standardın kullanıldığı araştırmada toplam 21 adet materyal kullanılmıştır. Müdürlüğümüzde geliştirilmiş kendilenmiş hatların 5 adeti Doubled Haploid hat olup diğerleri klasik ıslahla elde edilmiş hatlardır. Kendilenmiş mısır hatlarının ve melez mısır çeşitlerinin yer aldığı projede, silajlık mısır verim denemesinde alınabilecek bütün gözlemler alınmıştır. Gözlem komponentleri Tohum Tescil Sertifikasyon ve Test Müdürlüğü’nün (TTSM) belirlemiş olduğu Mısır Teknik Talimatnamesine göre alınmış ve değerlendirilmiştir. Bunlardan bazıları çiçeklenme süresi, bitki boyu, Bitkide koçan oranı, yaprak sap oranı, yeşil bitki verimi gibi komponentlerdir. Her hat ve çeşitten tekerrür bazında örnek bitki numuneleri alınmıştır. Alınan numunelerin Müdürlüğümüzde 2011 yılında kurulan silaj kalite laboratuvarında analizleri yapılmıştır. Yapılan kalite analizleri sırasıyla Kuru Madde Oranı, Kuru Madde verimi, ADF, NDF, ADL, Ham Selüloz, Hemi Selüloz ve Ham Kül’dür.

Sonuç olarak yeşil bitki veriminde AGA çeşidi birinci gelmiştir. DH hatların yeşil bitki verimleri çok az olmuş ve son sıralarda yer almışlardır. Araştırmamızda morfolojik olarak kendilenmiş hatlardan ADK 1218, TL06B-6612-11, TK 609 hatları ön plana çıkmıştır. Kalite kriterleri açısından da aynı hatların kaliteleri ön plana çıkmış ve yüksek kaliteli sınıfında yer almıştır. Melez çeşitlerden de AGA ile ADA 523 çeşitleri yüksek kaliteli sınıfına girmişlerdir.

306

Proje No TAGEM/TA/ Proje Adı Çukurova Bölgesinde Mısır Koçan Kurdu (Sesamia Nonagrioides

Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Mısır Islahı


Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA


Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ANKARA

Proje Lideri Mehmet Ali TURKAY Proje Yürütücüleri Yeşim ŞAHİN, Vahdettin AKMEŞE Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2014 2015 2016 2017 2018 15000 16500 17000 18000 18500

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek) Not: Lütfen bu tablo içerisine başka bir tablo yapıştırmayınız. 2017 yılında dayanıklılık testine alınan denemedeki hatların hepsinin hassas grubunda yer aldığı görülmüştür. Altı popülasyondan toplamda 110 adet koçan seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler Mısır, Mısır Koçankurdu (Sesamia nonagrioides Lefebvre), Mısır Kurdu (Ostrinia nubilalis Hübn.), dayanıklı çeşit.

307

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P03/001 Proje Başlığı Heterotik Grupları ve Pedigrileri Belirli Bazı

Mısır Gen Kaynaklarına Ait Saf Hatlar ile Yerel Mısır Populasyonlarının Melez Mısır Geliştirmede Kullanılması.

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Proje Lideri Dr.Gönül CÖMERTPAY Proje Yürütücüleri Dr. İbrahim CERİT, Bülent ÇAKIR, Rüstem

OYUCU, Başlama ve Bitiş Tarihleri 2016-2020 Projenin Toplam Bütçesi 2016:12.500 TL 2017: 14.000 TL 2018:

15.000 TL 2019: 18000 TL 2020: 18500 TL (Toplam: 78000 TL)

Proje Özeti:. Mısır hem hayvan beslenmesinde hem de, insan beslenmesinde doğrudan kullanımının yanı sıra endüstride hammadde olarak kullanılabilmektedir. Geniş kullanım alanlarının olmasından dolayı bitki ıslahçılarının ilgi odağı olmuştur. Etkili bitki ıslahı ve çeşit geliştirme programları, bitki genetik çeşitliliğinin elde edilebilirliğine bağlıdır. Bu nedenle, etkili bir mısır ıslahı ortaya koyabilmek için farklı genetik kaynaklara ait materyaller kullanılarak (Amerika mısır kuşağı hatları, Arjantin, Şili, Uruguay gibi ülkelere ait genotiplerin yanında Türk yerel mısır popülasyonları) bu çalışma gerçekleştirilecektir.

1. Heterotik grupları belirli populasyonlar (sentetik populasyonlar) geliştirmek 2. Pedigri bilgilerine dayalı heterotik grupları belirli yüksek heterosis gösteren hatlar

geliştirmek 3. Yerel mısır populasyonlarını ve elit hatları kullanarak Türk yerel mısır ıslah

germplasmını oluşturmaktır. Projenin 2017 dönemi içerisinde, ilk iş paketinde üç ayrı heterotik gruba ait popülasyon

geliştirmek amacıyla, bir önceki yıl yapılmış melezler kendileme bloklarında elle tozlama yoluyla kendilendi. S1(F2) tohumları elde edildi. Çalışmanın ikinci iş paketinde heterotik tabanlı hat geliştirme amacıyla bir önceki yıl gerçekleştirilen 4 ayrı melez seti toplamda 132 melez (F1) kendileme bloklarına alındı ve bir üst generasyona aktarılmak üzere kendileme işlemleri yapıldı. Kendileme sonucunda 102 S1 (F2) (full-sib family) tohumları elde edilmiştir. 2017 yılında yine hat geliştirmek amacıyla yeni melez kombinasyonları oluşturulmuş ve 126 melez kombinasyonundan 96 adetinde tohum elde edilebilmiştir. Üçüncü iş paketinde ise önceki yıldan seçilen 42 yerel populasyona ait 132 hat koçan sıra usulü ekilmiş ve bir kısmı tarlada bir kısmı da ambar gözlemlerine göre elenmiştir. Toplamda 30 yerel popülasyona ait 76 hat bir üst generasyona aktarılabilmiştir.

308

Proje No 113O916 Proje Başlığı Melez Mısır Islahında In-Vivo Katlanmış

Haploid Tekniği İle Homozigot Hatların Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TÜBİTAK Proje Lideri Dr.İbrahim CERİT Proje Yürütücüleri Dr. Gönül CÖMERTPAY, Rüstem

OYUCU,Bülent ÇAKIR Proje Danışmanları Prof. Dr. Rüştü HATİPOĞLU

Prof. Dr. Hakan ÖZKAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2017 Projenin Toplam Bütçesi 471.700 TL Proje Özeti: Bu proje 2014-2017 yılları arasında in-vivo maternal haploid bitki üretme tekniğiyle kısa sürede homozigot hatlar elde etmek ve bu hatların SSR DNA markörüyle heterotik gruplarının belirlenmesi amacıyla Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma alanı ve Çukurova Üniversitesi Ziraat fakültesi Tarla bitkileri Moleküler genetik laboratuvarlarında yürütülmüştür. Haploid bitki elde etmede RWS, RWK-76 induzer hatları ve hatların melezi olan RWS X RWK-76 melez induzer genotipi baba (toz verici) olarak kullanılmıştır. Ana (toz alıcı) olarak ise, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü mısır ıslah çalışmaları kapsamında elde edilen 66 F1 melezinin kendilenmesiyle oluşturulan F2 açılan materyali ile 9 adet ticari çeşidin açıkta tozlanan F2’ döllerinden seçilen birer adet materyal olmak üzere toplam 75 adet F2 açılan materyal kullanılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucu 29 adet katlanmış haploid hat (KH) hat geliştirilmiştir. Geliştirilen KH hatların tepe püskülü çiçeklenme süresi (gün), bitki boyu (cm), ilk koçan yüksekliği (cm), koçan uzunluğu (cm), koçan kalınlığı (mm), koçanda tane sayısı (adet/koçan), bin tane ağırlığı gibi özellikler ile UPOV (Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Birliği) özellik belgesindeki 34 karaktere göre tanımlanması yapılmış ve katlanmış hatlar arasında incelenen özellikler açısından önemli farklılıklar olduğu saptanmıştır. Haploid çalışmaları sonucu geliştirilen hatların akrabalık derecelerini ve heterotik gruplarını belirlemek amacıyla, 29 katlanmış haploid hat ve 16 publik hat olmak üzere toplamda 45 mısır hattında SSR (Simple Sequences Repeat) DNA markör tekniği kullanılarak moleküler analiz yapılmıştır. Moleküler analizde 101 polimorfik SSR primer çifti kullanılmıştır. Toplam 371 allel tespit edilmiş ve SSR primer çifti başına allel sayısının 2 ile 11 arasında değiştiği saptanmıştır. Genotipler arası uzaklık değerlerinin 0.194 ile 0.895 arasında değişim gösterdiği tespit edilmiştir. Moleküler analizde incelenen mısır hatları kümeleme analizinde 3 grup oluşturmuştur. KH hatlar ortaya çıkan üç grubun 2.(Miscelaneous) ve 3.(lancaster ve İodent heterotik grubu) grubunda yer almıştır. Birinci grupta yer alan ve mısır Islah programlarının önemli bir grubunu oluşturan Stiff stalk heterotik grubunda hiçbir hat yer almamıştır. Sonuç olarak SSR DNA moleküler markör tekniğinin mısır ıslah materyallerini tanımlamada oldukça etkili olduğu ve İn vivo KH hat geliştirme yönteminin homozigot hatlar geliştirmek açısından oldukça etkili bir yöntem olduğu sonucuna varılmıştır.

309

Proje No TAGEM/TA/09/07/03/005 Proje Adı GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ’NDE BAZI MISIR

GENOTİPLERİNİN (Zea mays L.) YÜKSEK SICAKLIK VE KURAKLIK STRESİNE TOLERANSLARININ BELİRLENMESİ




TAGEM

Proje Lideri Dr. Timuçin TAŞ Proje Yürütücüleri Dr. Timuçin TAŞ Başlama-Bitiş Tarihleri

2015-2016


01/01/2015 ile 31/12/2016


2015 2016 8.000 2.000

Proje Özeti: : Son yıllarda Güneydoğu Anadolu Bölgesinde mısır üretim miktarları ekim alanlarına paralel artış göstermiştir. GAP projesinin dışında kalan alanlarda mısır yeraltı suları ile sulanmaktadır. Bölgede yaşanan yüksek sıcaklıklar ve yetersiz su kaynakları mısır üretimini kısıtlayıcı stres faktörleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Mısır ıslah çalışmalarında stres koşullarından (su kısıntısı ve yüksek sıcaklık) etkilenme düzeyleri ve tolerans düzeylerini belirlemede kolay, uygulanabilir, hızlı, tekrarlanabilir, ucuz ve seleksiyon kriteri olabilecek testlere ihtiyaç vardır. Bu çalışmanın amacı; bu analizler sonucunda öne çıkan mısır hat ve çeşitlerinin tespitini yapmak, morfolojik, fizyolojik ve biyokimsal gözlemler sonucunda stres ve tolerans seviyelerini belirlemek, kuraklık ve yüksek sıcaklığa karşı genotiplerin geliştirdiği tepkileri belirlemek, kuraklık ve yüksek sıcaklığa tolerans mekanizmalarını tespit etmektir. Bu amaçla Şanlıurfa koşullarında farklı araştırma enstitülerinden temin edilmiş, 17 adet saf mısır hat’ı ve bölgede yaygın ekimi yapılan 3 adet hibrit mısır çeşidi kullanılmıştır. Mısır genotipleri yüksek sıcaklıklara maruz kalması için ekimleri 15 Mayıs döneminde yapılmıştır. Mısır genotiplerine iki adet su kısıntısı (% 100, % 50) uygulanmıştır. Çalışma Tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak, 2015 ve 2016 yetiştirme sezonlarında yürütülmüştür. Ana parsellere su kısıntıları, alt parsellere mısır genotipleri gelecek şekilde çalışma dizayn edilmiştir. Çalışmada morfolojik parametreler (verim ve verim kompanetleri, çiçeklenme süreleri, bitki boyu, yaprak sayısı, yaprak alanı ve sap kalınlığı), fizyolojik parametreler (yaprak su içeriği, yaprakta kıvrılma, diklik, kuruma, yaprak sıcaklığı, klorofil içeriği, stoma iletkenliği, hücre membran zararlanması, polen canlılığı, klorofil-a,b ve karotenoid) ve biyokimyasal parametrelerde (Absisik asit içeriği, Prolin içeriği ve toplam fenol bileşik içeriği) ölçüm ve gözlemler yapılmış ve bu parametreler arasındaki ilişkiler saptanmıştır. Denemenin 2016 yılına nispeten, 2015 yılında ki düşük nisbi nem ve yüksek sıcaklık değerlerinden dolayı, verim, verim kompanetleri, morfolojik ve fizyolojik parametreler daha düşük değerler aldığı tespit edilmiştir. Her iki araştırma yılında; su kısıntısı (% 50) uygulamalarında; verim, verim kompanetleri, morfolojik ve fizyolojik parametrelerin tam sulama (% 100) uygulamalarına nazaran daha düşük değerler aldığı tespit edilmiştir. Bölgede yüksek sıcaklıklardan dolayı mısır ikinci ürün olarak temmuz ayı başı itibari ile ekimi yapılmaktadır. Araştırmada bitkilerimiz yüksek sıcaklık stresine maruz kalması için 15 Mayıs döneminde ekimleri yapılmıştır. Yüksek sıcaklıklar her iki su uygulamasında (% 100 ve % 50) bitkileri verim, verim kompanetleri, morfolojik ve fizyolojik parametreler açısından olumsuz etkilemiştir. Araştırma sonucunda ADA-9516, P32T83 ve FAMOSO hibrit mısır çeşitleri ve B-76 hattının su kısıntısı ve yüksek sıcaklık stresine toleranslı genotipler olduğu tespit edilirken, B-106, FRB-73, FrMo 17, ANT-910251 ve MAE-9301 mısır hatlarının su kısıntısına ve yüksek sıcaklıklara hassas genotipler oldukları tespit edilmiştir. Tane verimi ile verim kompanetleri ve fizyolojik parametreler arasında önemli ilişkiler saptanmıştır. Hücre membran zararlanması, klorofil içeriği ve polen canlığı gibi ölçümler stresin düzeyini ölçmede en pratik ve ucuz parametreler olarak belirlenmişlerdir. Araştırmada yapılan biyokimyasal analizlerde bitkiler genel anlamda tolerans göstermelerine rağmen, hormon seviyelerindeki artışın tane verimlerine etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Abisisk asit ve prolin gibi hormon sevilerindeki artış, bitkilerin hayatiyetlerini devam ettirmesi için bitki tarafından salgılandığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler kuraklık, sıcaklık, hat, absisik asit, prolin

310

Proje No TAGEM/TBAD/17/A07/P02/003 Proje Başlığı Mısır Hatlarının Herbisitlere Toleransının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Dr. Recep YAVUZYardımcı Araştırmacılar

Dr. Mesut ESMERAY, Zir. Yük. Müh. Vesile URİN (Bitki Sağlığı)


01.01.2017-31.12.2018

Projenin ToplamBütçesi

2017: 25.000 TL 2018: 20.000 TL Toplam: 45.000 TL

Proje Özeti Mısır üretiminde yabancı otlar ile mücadele yapılmazsa verimde önemli kayıplar

ortaya çıkmaktadır. Yabancı otlarla etkili ve yaygın mücadele herbisitler kullanılarak yapılmaktadır.

Bu araştırma ile yabancı ot kontrolünde etkili ancak mısır için tavsiye dışı olan, glpyhosate, imazamox ve glufosinate etken maddeli herbisitlerin önerilen dozlarına mısır hatlarının ve melezlerinin toleransının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

2016 yılında Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsüne ait 790 kendilenmiş mısır hattı ile yapılan ön çalışmalar sonucunda diğerlerine göre toleranslı olduğu değerlendirilen 12 kendilenmiş mısır hattı ile 2017 yılında sera koşullarında ve tarla şartlarında denemeler yürütülmüştür.

Sera koşullarında tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak 30 x 40 cm ölçülerindeki saksılara 23.03.2017 tarihinde; tarla şartlarında tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak Sakarya Kirazca İşletmesi deneme alanlarına 22.06.2017 tarihinde 12 kendilenmiş mısır hattının ekimleri yapılmıştır. Mısırın 2-4 yapraklı, yabancı otların 2-3 yapraklı olduğu dönemde glyphosate, glufosinate, imazamox ve isoxaflutole + thiencarbazone-methyl + cyprosulfamide etken maddeli herbisitler sırasıyla 300, 300, 125 ve 30 ml/da dozlarında uygulanmıştır. Tarlada Pıtrak (Xanthium strumarium L.), Darıcan (Echinochola crus-galli (L.) P.B., Semizotu (Portulaca Oleracea ) baskın yabancıot olarak belirlenmiştir. Herbisit uygulamalarını takip eden 7., 14. ve 28. gün kontrol testleri yapılmıştır. Tarla şartlarında hasat 23.10 2017 tarihinde yapılmıştır. Tarlada bitki sayısı, bitki boyu, ilk koçan yüksekliği, hasat sonrası parsel ağırlığı, nem, tane ağırlığı, koçan ağırlığı, koçan uzunluğu, koçan çapı, koçan ucu boşluğu, koçanda tane sıra sayısı ölçümleri yapılmıştır. 2017 yılında proje bütçesi ile ilaçlama kabini alınmıştır.

2018 yılında yurtdışından imi tolerant genotipler çalışmaya eklenecek, melezleme çalışmaları yapılacak, tarlada ve ilaçlama kabininde herbisit uygulamaları yapılacaktır.

Araştırma sonucunda yabancı ot mücadelesinde etkin kullanılabilecek herbisitlere toleranslı mısır hatları ile verimi ve kalitesi yüksek melez mısır kombinasyonlarının ortaya çıkarılması ve çeşit geliştirme kaynaklarının zenginleştirilmesi hedeflenmektedir.

311


Proje Başlığı Mısırda Kuraklık Stresine Toleranslı Çeşit Islahı Proje Lideri Ahmet ÖZTÜRK Proje Yürütücüleri Ahmet ÖZTÜRK, Dr. Şekip ERDAL, Mehmet PAMUKÇU, Köksal

AYDINŞAKİR, Niyazi AKARKEN, Gazi ÖZCEN, Mehmet AYDOĞDU


01.01.2017- 31.12.2021

Proje Bütçesi 2017 2018 2019 2020 2021 32.600 21.500 22.000 21.000 15.500

Kurum Payı (Varsa) Toplam: 73.000 Kalan:

Diğer Kurum Bütçesi (Varsa)

39.600

Proje Özeti (2017 Yılı Faaliyetleri dahil): Mısırda kuraklık stresi ile mücadele etmek için kuraklığa toleranslı çeşitlerin

geliştirilmesi önemli bir çalışma konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmayla, kuraklık koşullarında başarılı kendilenmiş hatların ve aday çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. 2017 ile 2021 yılları arasında yürütülecek olan bu araştırmada; genetik materyal olarak önceki dönemlerde kuraklık stresine tepkileri belirlenen saf hatlar, oluşturulan kaynak populasyonlar ve populasyonlardan çekilen aday mısır hatları kullanılmaktır. Araştırmada klasik melez mısır ıslahı yöntemi ve bu yönteme entegre edilecek in-vivo maternal haploid tekniği kullanılmaya başlanmıştır. Çalışmada yoklama melezi ve çeşit verim denemeleri kurak ve normal (sulu) koşullarda Antalya ve Konya lokasyonlarında yürütülecektir. Araştırma sonucunda ileri kademede ve saf hat düzeyinde aday kendilenmiş mısır hatları ile kuraklığa tolerant mısır çeşitlerinin geliştirilmesi ve ülkemiz tarımına sunulması hedeflenmiştir. Projede 2017 yılı içinde; S2:3 kademedeki 139 adet sarı atdişi materyalde kendileme işlemi ile generasyon atlatma

çalışması yapılmıştır. Sakarya MAEM’de 9 adet populasyon materyalinden dörder sıra ekilmiş elde edilen

bitkiler in vivo haploid tekniği ile inducer hatlar baba olarak melezlenmiş ve haploid tohumlar elde edilmiştir.

Melez verim denemesine alınmak üzere 21 adet melez kombinasyonundan tohum elde edilmiştir.

Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler: Projede 2018 yılında yapılacak çalışmalar: Genotiplerden kuraklığa toleranslı kendilenmiş mısır hatlarının geliştirilmesi kapsamında

BATEM’de yaklaşık 135-140 hatta kendileme ile generasyon atlatma çalışması yapıalcaktır,

In-vivo maternal haploid tekniği ile saf mısır hatlarının geliştirilmesi kapsamında; Sakarya MAEM’de 9 adet popülasyondan elde dilen bitkiler inducer hatlar ile melezlenecek haploid bitkiler elde edilecektir,

Genel kombinasyon yeteneği (GKY) testi için yoklama melezi yapılması kapsamında BATEM’de 100 adet hat, 2 adet tester ile melezlenecek ve buradan elde edilen tohumlar yoklama melezi verim denemesine alınacaktır,

Saf hatlar arasında melezlemelerin yapılması kapsamında BATEM’de yaklaşık 20 yeni melez kombinasyonu oluşturulacaktır,

Melez çeşit verim denemelerinin kurulması kapsamından da BATEM ve BDUTAEM’de 21 aday ve 4 standart olmak üzere 25 adet melez, melez verim denemesine alınacaktır.

312


Konya şartlarında Dallı Darının Farklı Su Streslerinde Verim,Bazı Morfolojik, Fenolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora Tezi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Proje Yürütücüsü Erdal GÖNÜLAL

Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr.Süleyman SOYLU(Danışman)



2016: 65.000 TL…… 2017: 12.000 TL Toplam:81.000 TL

Proje Özeti Dallı darı (Panicum virgatum L.) çok yıllık bir sıcak iklim (C-4) bitkisidir. Ekonomik ömrü yaklaşık 10 yıldır. Bu özelliği ile üreticiyi her yıl toprak hazırlığı, ekim ve tohumluk maliyetlerinden kurtaracağı için daha ekonomik bitkisel üretim mümkün olmaktadır. Ayrıca, genellikle düşük organik madde ve ağır bünyeye sahip topraklarımızın yıllardan beri yanlış toprak işleme ve tarım sistemlerinin doğal sonucu olarak fiziki yapısı önemli ölçüde bozulmuş, erozyona hassas alanlar artmış ve ciddi verimlilik sorunları ortaya çıkmıştır. Topraklarımızda yılların birikimi olan bozulmuş yapının düzeltilmesinde bu tür çok yıllık bitkilerin büyük önemi söz konusudur. Dallı darı yüksek ot verimi, iyi düzeyde yem kalitesi, derin kök sistemi geliştirmesi, toprağın yapısını iyileştirmesi, kuraklığa toleranslı olması, nispeten fakir yetiştirme ortamlarında gelişebilmesi ve iyi bir biyoenerji hammaddesi olması gibi olumlu birçok özelliği nedeni ile tarımsal potansiyeli ve önemi büyüktür. Biyoenerji hammaddesi yönüyle bakıldığında insan gıdası olarak kullanılan bitkilerin üzerindeki baskıyı da azaltan bir bitkidir. Bu çalışma ile Ülkemiz için yeni bir bitki olan bu bitki ile ilgili çalışmaların yeterli sayıda olmaması dikkate alınarak ilk olarak Konya’da denenen bu bitki türünün farklı su streslerindeki biyokütle verimleri, fizyolojik ve morfolojik özellikleri ile rüzgar erozyonunda önemli bir parametre olan toprak nemi ve bazı toprak fiziksel özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmış, elde edilecek verilerin çalışmanın yürütüleceği Konya gibi yarıkurak alanlar için alternetif bir enerji,yem ve toprak muhafaza bitkisi olacağı düşünülmektedir.Özellikle su stresine dayanan çeşitlerin belirlenmesi ile bölgedeki sürdürülebilir su yönetimine katkı sağlayacaktır. Çalışmada 2.yıl sonuçlandırılmıştır.

.

313

Proje No Proje Adı Diyarbakır Koşullarında Farklı Bitki Sıklığı ve Azot Dozlarının

Mısır (Zea mays L.)’da Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Sevda KILINÇ Proje Yürütücüleri Şehmus ATAKUL, Şerif KAHRAMAN, Betül KOLAY, Özlem

AVŞAR, Ramazan CEYLAN, Ahmet DUMAN Prof.Dr.Abdullah ÖKTEM


01.01.2018 / 31.12.2019


01.01.2017 ile 31.12.2017 arası


2018: 30000 TL 2019: 21500 TL Toplam: 51500 TL

Proje Özeti: Bu çalışma ile çiftçilere tavsiye edilebilecek en uygun azot dozunun ve ekim sıklığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Denememiz, Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi arazisinde 2018-2019 yıllarında 2 yıl süre ile yürütülecektir. Bitki materyali olarak ADASA 16 çeşidi kullanılacaktır. Deneme, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülecektir. Ana faktör olarak gübre dozları, alt faktör olarak ekim sıklığı ele alınacaktır. Denemede 12, 14, 16, 18 ve 20 cm sıra üzeri mesafeleri ile 15, 20, 25, 30, 35 kg N/da dozları kullanılacaktır. Toprak analiz sonucuna göre fosforun tamamı, azotun ise belirlenen miktarının 1/5’i ekimle birlikte bütün parsellere uygulanacaktır. Azotun belirlenen dozunun 4/5’i 15 günlük aralıklarla 4 farklı zamanda verilecektir

Anahtar Kelimeler mısır, azot dozu, ekim sıklığı, verim

314

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P03/001 Proje Adı Ana Ürün ve İkinci Ürün Olarak Bazı Şeker Sorgum Çeşitlerinin

Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Sevda KILINÇ Proje Yürütücüleri Şehmus ATAKUL, Şerif KAHRAMAN, Belgizar ÇAM

Prof. Dr.Yavuz EMEKLİER(Danışman) Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2015 - 31.12.2017


01.01.2017 ile 31.12.2017 arası


Toplam: 61000 TL

Proje Özeti: Araştırmada elde edilen verilere varyans analizi uygulanarak önemli bulunan veriler LSD testine tabi tutulmuştur.Araştırmada toplam 21 parametre incelenmiş olup Ana ürün pH değeri dışında bütün parametreler önemli bulunmuştur. Yeşil ot verimi ve yaprağı soyulmuş sap verimi yönünden ana üründe en yüksek değer DALE çeşidinden elde edilirken II. üründe en yüksek değer ŞUGARDRİP çeşidinden elde edilmiştir. Özsu verimi yönünden ana üründe en yüksek değer DALE çeşidinden elde edilirken II. üründe en yüksek değer GÜLŞEKER çeşidinden elde edilmiştir.Teorik etanol verimi her iki dönemde en yüksek verim DALE çeşidinden, en düşük verim ICSR 196 çeşidinden elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Şeker sorgum, ana ürün, ikinci ürün, verim, biyoetanol

315

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P03/002 Proje Adı Mısırda Farklı Dar Sıra Ve Çift Sıra Yetiştirme Tekniğinin Verim,

Verim Bileşenleri Ve Bazı Toprak Özelliklerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Betül KOLAY Proje Yürütücüleri Özlem AVŞAR, Uğur BİLGE, Şehmus ATAKUL, Kudret

BEREKATOĞLU, Sevda KILINÇ, Yener ÇELİK, Ferhat OĞURLU Danışman: Yrd.Doç.Dr. Abdullah EREN


01/01/2015 - 31/12/2017


2017


16000 TL

Proje Özeti: 2 yıllık birleşik analiz sonucunda elde edilen bulgular şu şekildedir: ADA 351 çeşidi ile kurulan denemede; bitki boyu,100 tane ağırlığı, koçan çapı, koçan uzunluğu ve sap kalınlığı parametrelerinde Kontrol 1 uygulamasından daha yüksek değerler elde edilmiştir. Bitkide koçan sayısı ve tane verimi parametrelerinde Kontrol 2 uygulamasından daha yüksek değerler elde edilmiştir. Kontrol 1 ve Kontrol 2 uygulamalarında hacim ağırlığı değeri daha düşük bulunmuştur. Protein oranı ve yağ içeriği açısından uygulamalar arasında farklılık bulunmamıştır.

Sakarya çeşidi ile kurulan denemede;100 tane ağırlığı, bitkide koçan sayısı, koçan çapı ve sap kalınlığı parametrelerinde Kontrol 1 uygulamasından daha yüksek değerler elde edilmiştir. Tane verimi parametresinde konular arasında istatistiksel farklılık bulunmamıştır.

2017 yılında sonuç raporu yazılarak proje sonlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler mısır, dar sıra, çift sıra

316

T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SERİN İKLİM TAHILLARI ARAŞTIRMALARI PROJE DEĞERLENDİRME

TOPLANTISI (05 Şubat 2018-10 Şubat 2018) 05 Şubat 2018, Pazartesi

YEMEK ARASI 12.30 – 14.00 I. OTURUM 14.00 – 15.30

Grup/Proje Lideri Proje / Sunu Başlığı Kurum Projenin Durumu

Yasemin SEYMAN Açılış Konuşması, Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

TAGEM Bilgi

Halil İbrahim GÖKDERE

2017 yılı Serin İklim Tahılları Çeşit Tescil Denemeleri

TTSM Bilgi

Savaş BELEN Buğday İnisiyatifi GKTAEM Bilgi

Ara 15.30 – 15.50 II. OTURUM 15.50 – 18.00

Ülkesel Arpa Islah Araştırmaları

Prof. Dr. Muzaffer TOSUN

"Genom Düzenleme Yöntemlerinin (CRISPR/CAS9) Bitki Islahında Kullanılması"

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sinan AYDOĞAN

İleri Yemlik Arpa Hatlarının Adaptasyonunda Farklı Seleksiyon İndeksi ve Stabilite Yöntemlerinin Kullanılması (Doktora)

TARM Yeni Teklif

Aydın İMAMOĞLU

Ege Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları ETAEM Devam Sonuç

İsmail SAYİM Ülkesel Kışlık Dilim Maltlık ve Yemlik Islah Çalışmaları Koordinasyon Projesi

TARM Devam Sonuç

İsmail SAYİM Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

TARM Devam Sonuç

06 Şubat 2018, Salı I. OTURUM 09.00 – 10.30

Soner YÜKSEL Geçit Kuşağı Arpa Islah Araştırmaları GKTAEM Devam Sonuç

Sinan BAYRAM Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam Sonuç

İbrahim KARA Arpa Islah Araştırmaları BDUTAEM Devam Sonuç

Berrin DUMLU Doğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

DATAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50

317

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Doç. Dr. Evren CABİ

Türkiye’nin Yabani Buğdayları Namık Kemal

Üniversitesi Fen Fakültesi

İrfan ÖZTÜRK Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

TTAEM Devam Sonuç

Hüseyin AYHAN GAP Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları GAP TAEM Devam

Hasan AY Çukurova Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

DATAEM

Devam


III. OTURUM 14.00 – 15.30

Ülkesel Serin İklim Tahılları Biyoteknoloji Araştırmaları

Meltem YAŞAR

Bazı makarnalık buğday(Triticum durum L.) ve yabanilerine ait genotiplerin kuraklık yönünden morfolojik, fizyolojik ve moleküler taranması

BDUTAEM Yeni Teklif

Zeynep SİREL Buğdayda Anter Kültürü Tekniği Kullanılarak Ekmeklik Buğday Hattı Geliştirilmesi

GKTAEM Yeni Teklif

Fatma Gül MARAŞ VANLIOĞLU

Bazı Triticum monococcum Genotiplerinin Mikro Besin İçerikleri için GWAS (Genom Boyu İlişkilendirme Çalışmaları) Analizi(Doktora)

TARM Yeni Teklif

Ufuk TOZLU

Soğuğa Dayanıklı Olarak Geliştirilen Buğday Genotiplerinin Aklimizasyon Sırasında Bazı Fizyolojik Parametrelerinin Belirlenmesi

DATAEM Yeni Teklif

Ara 15.30 – 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Berrin DUMLU Soğuğa Dayanıklı Buğday Genotipleri Geliştirmek İçin Anter Kültürü (Double Haploidi) Yönteminin Uygulanması

DATAEM Devam

Seda PELİT Yazlık Dilim Serin İklim Tahıllarında Anter Kültür Yönteminin Uygulanması Çalışmaları

ETAEM Devam

Seda PELİT

Ege Bölgesinde Yetiştirilen Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Genotiplerinin Anter Kültürüne Yatkınlıkları Üzerine Araştırma (2018 Başlangıçlı, sunum yapılmayacak)

ETAEM Devam

Gül İMRİZ ACC-Deaminaz Enzimini Üreten Rizosfer Bakterilerini Kullanarak Buğdayda Kuraklık Toleransının Artırılması

BDUTAEM Devam

318

(2018 Başlangıçlı, sunum yapılmayacak)

Ülkesel Çavdar Islah Araştırmaları

Şah İsmail CERİT Çavdar Islah Araştırmaları BDUTAEM Devam Sonuç

07 Şubat 2018, Çarşamba I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Bayram ÖZDEMİR

Farklı Ploidi Düzeyindeki Buğdayların (Triticum ) Mikro Element İçeriği Yönünden Değerlendirilerek, Islah Çalışmalarında Kullanılması

TARM Yeni Teklif

Selami YAZAR Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu

TARM Devam Sonuç

Selami YAZAR Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

TARM Devam Sonuç

Savaş BELEN Geçit Kuşağı Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

GKTAEM Devam Sonuç

Riza ÜNSAL Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

ETAEM Devam Sonuç

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Doç. Dr. Taner AKAR

Islahçı Haklarının Uygulamalarının Serin İklim Tahıllarında Çeşit Geliştirmeye Etkileri

Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Enes YAKIŞIR Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları BDUTAEM Devam Sonuç

Enes YAKIŞIR

İleri Kademe Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kuraklığa ve Kök Çürüklüğüne (Fusarium culmorum) Tolerans Düzeylerinin Belirlenmesi (2018 Başlangıçlı, sunum yapılmayacak)

BDUTAEM Devam

Mehmet KARAMAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam Sonuç

İrfan ERDEMCİ Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Çalışmaları

GAP UTAEM

Devam Sonuç

Hasan Orhan BAYRAMOĞLU

Karadeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Islah Araştırmaları

KTAEM Devam Sonuç


III. OTURUM 14.00 – 15.30

İrfan ÖZTÜRK Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları

TTAEM Devam Sonuç

M.Nazım DİNÇER Doğu Akdeniz Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

DATAEM Sonuç

319

Lütfü DEMİR Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

MAEM Devam

Rukiye KARA Güneydoğu Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

DAGKTAEM Devam

Ara 15.30 – 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Dr Emin DÖNMEZ Hektaş Tarım Islah Çalışmaları HEKTAŞ Bilgi

Memduh Serdar POLAT

GAP Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları

GAP TAEM Devam

Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Doğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

DATAEM Devam

Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları Dr. Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Doğu Anadolu Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları

DATAEM Devam

Dr. Emel ÖZER Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları BDUTAEM Devam Sonuç

Yılmaz YILDIRIM Geçit Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları GKTAEM Devam

08 Şubat 2018, Perşembe I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Serin İklim Tahılları Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Esra AKÇELİK Orta Anadolu Ekim Nöbeti Çalışmaları TARM Devam

Erdinç SAVAŞLI Eskişehir Koşullarında Buğdayda Azotlu Gübre Kalibrasyonu

GKTAEM Devam

Ali KOÇ

Batı Akdeniz Bölgesi Sahil Koşullarında Ekmeklik Buğdayın (Triticum aestivum L.) Uygun Ekim Zamanı ve Sıklığının Belirlenmesi

BATEM Devam

Fevzi PARTİGÖÇ Konya İlinde Kuru Koşullarda Geleneksel ve Doğrudan Ekim Yöntemlerinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması

BDUTAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Prof. Dr. İsmail Hakkı BOYACI

Dördüncü Sanayi Devrimi ve Veri Madenciliği

Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi

Oğuz ÖNDER

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAEM Devam

Halil İbrahim Fırat KON

Yeni geliştirilmiş bazı arpa çeşitlerinin azotlu gübrelemeye tepkilerinin ve ekim sıklığının belirlenmesi

TARM Devam

320

Recep KODAŞ

Ankara Ekolojik Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (1 yıl uzatma)

TARM Devam

Recep KODAŞ Yeni geliştirilmiş bazı buğday çeşitlerinin azotlu gübrelemeye tepkilerinin ve ekim sıklığının belirlenmesi

TARM Devam

Suat ÖZDEMİR

Ekmeklik Buğdayda Kuraklığa Toleransın Belirlenmesinde Kullanılan Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Parametreler ile Kök Sistem Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Tespiti (Doktora Projesi)

GKTAEM Devam


III. OTURUM 14.00 – 15.30

Ülkesel Makarnalık Buğday Araştırmaları

Musa TÜRKÖZ Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları BDUTAEM Devam Sonuç

Hatice GEREN Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

ETAEM Devam Sonuç

Selami YAZAR Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

TARM Devam Sonuç

Savaş BELEN Geçit Kuşağı Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

GKTAEM Devam Sonuç

M.Nazım DİNÇER Doğu Akdeniz Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

DATAEM Devam Sonuç

Ara 15.30 – 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Sertaç TEKDAL Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam Sonuç

Ali İLKHAN GAP Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları

GAP TAEM Devam

Ülkesel Serin İklim Tahılları Kalite Araştırmaları Arzu AKIN Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma

Enstitüsü Arpa Kalite Araştırmaları GKTAEM

Devam Sonuç

Aliye PEHLİVAN

Makarnalık Buğday Genotipleri ile Yabani Makarnalık Buğdaylar Arasındaki Melez Hatlarının Kalite Özelliklerinin ve Gluten Elektroforegramlarının Belirlenmesi (1 yıl uzatma)

TARM Devam

09 Şubat 2018, Cuma I. OTURUM 09.00 – 10.30

Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAEM Devam

321

Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Tritikale Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAEM Devam

Asuman KAPLAN EVLİCE

Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları (1 yıl uzatma)

TARM Devam


Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları (1 yıl uzatma)

TARM Devam


Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Materyali Kalite Araştırmaları (2018 Başlangıçlı, sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Yaşar KARADUMAN

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAEM Devam

Yaşar KARADUMAN

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Prof. Dr. Hakan ÖZKAN

Türkiye Orijinli Yerel Buğday ve Tescilli Buğday Çeşitlerin Moleküler Karakterizasyonu ve Bazı Genlerin Allelik Durumları

Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Turgay ŞANAL Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları (1 yıl uzatma)

TARM Devam

Turgay ŞANAL Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları (1 yıl uzatma)

TARM Devam

Turgay ŞANAL Prj. Lid:Oğuz ACAR

Biyofortifikasyonun Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Kalite Üzerine Etkisinin Araştırılması

TARM Yeni Teklif

Turgay ŞANAL

Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyali Kalite Araştırmaları (2018 Başlangıçlı, sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Dönüş ERMİŞER

Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Materyali Kalite Araştırmaları (2018 Başlangıçlı, sunum yapılmayacak)

TARM Devam

Turhan KAHRAMAN

Trakya Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

TTAEM Devam Sonuç

322

Turhan KAHRAMAN

Trakya Marmara Bölgesi Arpa Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

TTAEM Devam Sonuç


III. OTURUM 14.00 – 15.30

Arzu AKIN Yerel Buğdayların Kalite Açısından Değerlendirilmesi

GKTAEM Yeni Teklif

Dr. Safure GÜLER Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları (1 yıl uzatma)

TARM Devam

Dr. Safure GÜLER Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları (1 yıl uzatma)

TARM Devam

Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU

İzmir ve Sahil Kuşağı Yufka Üretimine Uygun Buğday Çeşit ve Hatlarının Saptanması ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi (Doktora)

ETAEM Devam

Seydi AYDOĞAN Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAEM Devam

Seydi AYDOĞAN Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAEM Devam

Ara 15.30 – 15.50

IV. OTURUM 15.50 – 18.00

Ülkesel Yulaf Islah AraştırmalarıYılmaz YILDIRIM Prj.Ld:Ali Cevat SÖNMEZ

Geçit Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları GKTAEM Devam

Mehmet ŞAHİN Yulaf Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAEM Devam

Sait ÇERİ Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları

BDUTAEM Devam Sonuç

Aydın İMAMOĞLU

Ege Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları ETAEM Devam

Turhan KAHRAMAN

Trakya-Marmara Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları

TTAEM Devam

10 Şubat 2018, Cumartesi I. OTURUM 09.00 – 10.30

Yrd. Doç. Dr. Faheem Shahzad BALOCH

Buğday Moleküler Islahında son gelişmeler: KASP

Abant İzzet Baysal Ünv. Ziraat ve Doğa Bilimleri

FakültesiÜlkesel Serin İklim Hastalık ve Zararlı Araştırmaları

Birol ERCAN Buğday ve Arpada İleri Çıkmış Hatların Hastalıklara (Pas, Sürme, Rastık ve Arpa Yaprak Hastalıkları) Karşı Test Edilmesi

BDUTAEM Devam

323

Hakan HEKİMHAN

Serin İklim Tahılları Yazlık Dilim Hastalık Araştırmaları:Arpa (Hordeum vulgare L.) Hastalık Araştırmaları

ETAEM Devam

Ara 10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50 – 12.30

Fatih ÖLMEZ

Arpada Ağbenek (Pyrenophora teres) ve Yaprak Leke (Rhyncosporium commune) Hastalıklarına Dayanıklılık İle İlişkili Moleküler Marker Geliştirilmesi

TARM Yeni Teklif

M.Erdinç ÖZKESKİN

Geçit Bölgesi Buğdayda Hastalıklara Dayanıklılık Islahı

GKTAEM Devam Sonuç

Vesile URİN Doğu ve Güney Marmara Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları

MAEM Devam


III. OTURUM 14.00 – 15.30

YENİ ARAŞTIRMA KONULARI VE PROJELERİN BELİRLENMESİDİLEK VE ÖNERİLER

KAPANIŞ

324

YENİ TEKLİF Proje No Proje Başlığı İleri Yemlik Arpa Hatlarının Adaptasyonunda Farklı

Seleksiyon İndeksi ve Stabilite Yöntemlerinin Kullanılması.

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü Sinan AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Taner AKAR (Doktora Danışmanı) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2019-31.12.2020 Proje Toplam Bütçesi 2019:40.000TL 2020:40.000TL Toplam:80.000 TL Proje Özeti: Bu projenin amacı; Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM) arpa ıslahı programı içerisinde yer alan ileri yemlik arpa genotiplerinin seçiminde kullanılacak alternatif ve daha etkili istatistik metotların belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, bölge verim denemesinin verim sonuçlarının yanında fiziksel ve kimyasal kalite değerleri de kullanılacaktır. Bu verilerin birlikte kullanılmasıyla farklı seleksiyon indeksleri karşılaştırmalı olarak irdelenecektir. Ayrıca, incelenen özelliklerde parametrik ve parametrik olmayan farklı stabilite yöntemlerinin karşılaştırılması ile arpa ıslahı çalışmalarında seleksiyon etkinliğinin artırılması ve çeşit adaylarının tescil öncesi verim ve kalite bakımından uyum (adaptasyon) sınırları belirlenecektir. Buna ek olarak, verim ve kalite unsurları için seleksiyon indekslerinin oluşturulmasında gerekli olan kalıtım dereceleri, özellikler arasındaki genetik, fenotipik ve çevresel korelasyonlar gibi bazı genetik parametreler de tahmin edilecektir. Projede TARM arpa ıslahı programı ileri kademe bölge verim denemesindeki 20 adet hat ve 4 tescilli çeşitten (Tarm 92, Tosunpaşa, Burakbey ve Larende) oluşan toplam 24 genotip Tarla bitkileri Merkez araştırma Enstitüsünün ikizce Araştırma ve uygulama çiftliği ile Enstitünün bölge verim denemelerinin kurulduğu TİGEM tarım işletmelerindeki toplam 8 lokasyonda ve iki yıl süreyle denecektir. Bu proje ile ülkemizde arpa ıslahında verim ve bazı fiziksel kalite değerlerine ilave olarak, yem kalitesini doğrudan etkileyen protein oranı, kavuz oranı ve parçacık büyüklüğü ile ham selüloz ve onun fraksiyonları olan asit ortamda çözünmeyen lifler (ADF), nötr ortamda çözünmeyen lifler (NDF) ve asit ortamda çözünmeyen ligninler (ADL) ‘de seleksiyonda değerlendirilmiş olacaktır. Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, verim, kalite, stabilite, seleksiyon indeksi, genetik

korelasyon.

325

DEVAM Proje No TAGEM/TA/03/03/03/005 Proje Adı Ege Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Aydın İMAMOĞLU Proje Yürütücüleri Seda PELİT,

Özge YILDIZ Ceylan BÜYÜKKİLECİ,


01/01/2013-31/12/2017


2016-2017


2013: 15000 TL 2014: 17000 TL 2015: 18000 TL 2016: 18500 TL 2017: 18500 TL

Proje Özeti: Arpa ıslah çalışmaları 1968 yılında başlamış olup bu çalışmalar introdüksiyon, melezleme, gözlem bahçeleri, açılan materyal, verim denemeleri ve tohumluk üretimleri ana başlıkları ile özetlenebilir.

2016–2017 üretim sezonunda Yürütülen ıslah programında ,88 adet çeşit ve 160 adet hattan oluşan ETAE arpa melez bahçeleri, 154 adet hat ve çeşitten oluşan gözlem bahçesi, 73 adet hat ve çeşitten oluşan arpa elit melez bahçesi ekimleri yapılarak gerekli gözlemler alınmıştır.

Melez programında 200 adet kombinasyon yapılmıştır. Melezlemeler yazlık x yazlık, yazlık x alternatif ve yazlık x kışlık kombinasyonlardan oluşmaktadır. Melezlemelerde verim unsurları, erkencilik ve tane kalitesinin iyileştirilmesi üzerinde durulmuştur.

Islah programında kullanılan yöntem modifiye bulk yöntemidir. Açılan materyalde F2 kademesinden F7 kademesine kadar toplam 1411 adet materyal ekilerek gerekli gözlemler alınmış olup, 3250 adedi bir ileri kademede ekilmek üzere seçilmiştir.

2 adet önverim, 2 adet verim, 2 adet bölge verim ve 1 adet ortak bölge verim denemesi ekilmiştir. Denemeler Menemen, Nazilli, Söke, Bandırma ve Karacabey lokasyonlarında yürütülmüştür.

Yürütülen denemelerde ise; Verim, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein ve tane irilik sınıflamasına göre değerlendirilmiş.

Verim denemelerinin değerlendirilmesi sonucunda da AÖVD 1 ve 2 den 20 hat , AVD-1’ den 25, 6, 8, 11, 13, 15, 16, 17 ve 23 numaralı hatlar, AVD-2’den 14, 23 ve 25 numaralı hatlar, ABVD1’ den 10, 13, 16, 17, 22, 24 ve 25 numaralı hatlar ile ABVD2’den 11 ve 19 numaralı hatlar seçilerek bir sonraki yıl verim ve bölge verim denemelerine alınmıştır.

Anahtar Kelimeler Arpa, ıslah, verim

326

SONUÇ

Proje No: TAGEM/TA/03/03/03/005 Proje Başlığı EGE BÖLGESİ ARPA ISLAH ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Yürütücüsü Aydın İMAMOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Seda PELİT, Özge YILDIZ, Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Hakan HEKİMHAN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 15000 TL 2014: 17000 TL 2015: 18000 TL

2016: 18500 TL 2017: 18500 TL

Proje Özeti: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde (ETAE) arpa araştırmaları 1968 yılından beri devam etmektedir. Ege Bölgesi için üstün verimli, sağlam saplı, yatmayan, soğuğa toleranslı arpa çeşitlerinin geliştirilmesi; araştırmaların amacını oluşturmaktadır. Yürütülen çalışmalar sonucunda 1975 yılında Gem, 1977 yılında Kaya, 1992 yılında Bornova92, 1998 yılında Süleymanbey98, Şerifehanım98, Vamıkhoca98, Akhisar98 2010 yılında Hilal, 2014 yılında ise Sancak ve Bayrak çeşitleri geliştirilmiş ve tescil ettirilerek üretimlerine başlanmıştır.

Islah programında yer alan hat ve çeşitler , bitki genetik kaynakları materyali ve uluslararası araştırma merkezlerinden temin edilen materyal projenin materyalini oluşturmuştur. Bu materyalden yapılan seleksiyonlar adaptasyon denemelerinde denendiği gibi varyasyon kaynağı olarak melezleme bahçelerinde de değerlendirilmiştir. Yaratılan genetik varyasyon içinde bölgeye uyum sağlayabilecek tipler modifiye bulk yöntemiyle seçilen durulmuş hatlar ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde denenmiş ve çeşit adayları belirlenmiştir. Çizgelge 1. Proje Döneminde Islah Programında Çalışılan Arpa Materyali

MATERYAL 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 Gözlem Bah. 458 465 677 338 475 Melez sayısı 211 246 80 213 200 F1 303 211 246 80 235 F2-F7 3604/1691 2277/1148 2203/1037 1849/1075 1411/ 2892 Kur.Den. Say.

5 7 9 10 10

2014 yılında Sancak ve Bayrak isminde 6 sıralı arpa çeşidi tescil edilerek tohumluk üretim programında yerini almıştır. 2016 ve 2017 yıllarında 6 sıralı 2 arpa hattı tescile aday gösterilmiş ve denemeleri kurulmuştur. Arpa Çeşit tescile Aday Hatların Pedigrileri Egebeyi: CEN-B/2*CA-I92//VIRINGA/3/ATACO/4/ Harma-02//11012-2/Cm67/3/ Market semple Marageh /5/ ROHADES//TB//CHZO/3/GL/COPAL/3/BAR/RHODES//GL/COME SEA003-23-0S-0S-0S-5S-6S-10S

İmbat: 80.5064//BOLDO/MJA/3/GEM SEA008-23-0S-0S-0S-5S-6S-10S

Anahtar Kelimeler Arpa, ıslah, verim

327

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/002 Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Maltlık ve Yemlik Arpa Islah

Çalışmaları Koordinasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 2013:10.000TL 2014:10.000TL 2015:10.000TL

2016:10.000TL 2017:10.000TL Toplam: 50.000 TL Proje Özeti: Bu çalışma ile arpa araştırmalarında Ülkesel Araştırma Projesi döneminde var olan koordinasyon ve işbirliğini yeniden oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve işgücü olmayan kuruluşlara destek sağlamak amacıyla ülkemiz kışlık yemlik ve maltlık arpa geliştirme çalışmalarının koordinasyonu ve düzenlenmesi amaçlanmıştır. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM) koordinatörlüğünde yürütülen bu projede 2016–2017 yetiştirme sezonunda Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nden 50 adet olmak üzere toplam F3 kademesindeki materyal kışlık dilimde çalışan araştırma enstitülerine gönderilmiştir. Yine TARM’ dan 25 ve GKTAE’den 64 adet olmak üzere toplam 91 hat/çeşitten oluşan gözlem bahçesi, aynı araştırma enstitülerine 2016-2017 sezonunda ekilmek ve değerlendirmek üzere iletilmiştir. Bunların yanında, kışlık dilimde çalışan enstitülerin bölge verim denemelerinden seçtikleri ve tescil öncesi farklı lokasyonlardaki performanslarını test etmek istedikleri materyali içeren 24 hat ve çeşitten oluşan Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi (OABVD) 11 lokasyonda ekilmek üzere enstitülere gönderilmiştir. 2016-2017 yetiştirme sezonunda deneme yerlerinden alınan verim sonuçları ilgili enstitülerle paylaşılmıştır. Denemelerin hasadından sonra verim değerleri istatistiki analize tabii tutulmuş, tüm lokasyonlardan genotipler arasında istatistiki olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Bu materyalin verim değerlerinin yanında arpa yaprak lekesi ve arpa çizgili yaprak lekesi hastalıklarına karşı sera ve tarla koşullarında hastalık testleri de yapılmıştır. Ayrıca hatların teknolojik özellikleri hakkında değerlendirme yapabilmek için her lokasyondan alınan tohum örnekleri tam analizler için Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesindeki kalite değerlendirme laboratuvarına gönderilmiştir. Projenin 2017-2018 yılı çalışmaları kapsamında değerlendirmek için TARM’dan 50 ve GKTAE’den 51 adet olmak üzere toplam 101 F3 kademesindeki materyal kışlık dilimde çalışan enstitülere gönderilmiştir. Bununla birlikte, TARM’dan 25, GKTAE’den 64 adet olmak üzere toplam 91 hat/çeşitten oluşan gözlem bahçesi kışlık dilimde çalışan araştırma enstitülerine iletilmiş ve ekimleri yapılmıştır. 2017-2018 yetiştirme sezonunda kışlık dilimde arpa ıslahında çalışan araştırma enstitülerinin hat ve standart çeşitleriyle oluşturulan (24 hat/çeşit) OABVD denemesinin setleri ilgili enstitülere gönderilmiş ve bu enstitülerin lokasyonlarında (TARM 5, GKTAE 3, BDUTAE 2, TTAE 1) ekilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ülkesel Proje, Koordinasyon, Yemlik ve maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

328

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/002 Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Maltlık ve Yemlik Arpa Islah

Çalışmaları Koordinasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN, Soner YÜKSEL,

İbrahim KARA, İrfan ÖZTÜRK, Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 2013:10.000TL 2014:10.000TL 2015:10.000TL

2016:10.000TL 2017:10.000TL Toplam:50.000 TL Özet: Bu Çalışma ile arpa araştırmalarında Ülkesel Araştırma Projesi döneminde var olan koordinasyon ve işbirliğini yeniden oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve işgücü olmayan kuruluşlara destek sağlamak amacıyla ülkemiz kışlık yemlik ve maltlık arpa geliştirme çalışmalarının koordinasyonu ve düzenlenmesi amaçlanmıştır. Proje çerçevesinde yapılan koordinasyon çalışmaları sayesinde özellikle kışlık dilimde çalışan enstitüler arasında işbirliği ve materyal paylaşımı sağlanmıştır. Bu proje çerçevesinde melezlemeler Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM) ve Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (GKTAE) tarafından yapılmıştır, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TTAE) kendi melez programını uygulamıştır. 2013-2017 Yılları arasında F3 popülasyonlarından 1087 materyal, gözlem bahçelerinden 578 materyal denemelere alınarak değerlendirilmiştir. Buna ek olarak, projede yer alan her enstitünün bölge verim denemelerinden seçilen (TARM dan 10 hat, BDTAE den 8 hat, GKTAE den 10 hat ve TTAE den 9 hat) ileri kademe hatlardan oluşan Ortak Arpa Bölge Verim Denemeleri (OABVD) yürütülmüştür. Denemelerde standart olarak Tarm-92, Akar, Burakbey, Larende, Bolayır, Harman ve İnce04 çeşitleri kullanılmıştır. Denemeler her yıl 11 lokasyonda toplamda ise 55 ayrı deneme halinde yürütülmüştür. OABVD materyallerinin Arpa Çizgili Yaprak lekesi ve Arpa Yaprak Lekesi hastalıklarına karşı reaksiyonlarını sera ve tarla koşullarında TARM patoloji bölümü tarafından test edilmiştir. Kalite testleri ise TARM’ın kalite laboratuvarında yapılmıştır. Bu süre içerisinde OABVD’de yer alan hatlardan verim, kalite ve hastalıklara dayanıklılık bakımından üstün olan 4 hat TTAE tarafından tescile verilmiş olup bu hatlardan bir tanesi HASAT ismiyle 2014 yılında, bir diğeri ise HAZAR ismiyle 2016 yılında tescil ettirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

329

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/001 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN(Islahçı), Sinan AYDOĞAN(Islahçı),

Gülden ÇETİN ÖZKAN (Biyoteknoloji) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 2013:30.000TL 2014:30.000TL 2015:30.000TL

2016:30.000TL 2017:30.000TL Toplam:150.000 TL Proje Özeti:

1. Yemlik Arpa Islah Çalışmaları Yemlik Arpa Islahı çalışmalarında amaç, Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri için bölge şartlarında geniş ölçüde uyum sağlayan, kışa, kurağa, hastalıklara, yatmaya dayanıklı, üstün verimli, iç ve dış pazar isteklerine cevap verecek kaliteye sahip yemlik arpa çeşitleri geliştirmektir. 2016-2017 yetiştirme sezonunda, Açılan Materyal, Tek başak ve Ön verim denemesinde toplam 9905 materyalin İkizce (Gölbaşı-Ankara) lokasyonunda ekimi yapılmıştır. 24 hat/çeşitten oluşan Yemlik Arpa Verim denemeleri (YAVD 1-7) İkizce lokasyonunda, 24 hat/çeşitten oluşan Yemlik Bölge Verim denemeleri (YABVD 1 ve 2) ve İleri Kademe Arpa Bölge Verim Denemeleri (İKABVD), kışlık olarak İkizce, Gözlü, Altınova, Ulaş ve Malya lokasyonlarında ekilmiştir. Gelişme dönemi boyunca gözlemleri alınan denemelerin hasadı, 2017 yılı Temmuz ayı içerisinde tamamlanmış, deneme materyalinden alınan tartım verileri istatistiki analize tabi tutulmuş ve elde edilen verim sonuçları, hastalık testlerinin sonuçları ve kalite sonuçları tescile teklif edilecek hatların belirlenmesi ve 2017-2018 yılı denemelerinin oluşturulması için kullanılmıştır. Proje kapsamında verim bakımından öne çıkan dört hat ANKA-08, ANKA-09, ANKA-10 ve ANKA-11 adıyla 2017 yılı Ağustos ayında tescile teklif edilmiştir.

2. Maltlık Arpa Islah Çalışmaları Bu çalışmanın amacı Türkiye’de malt sanayinin iç ve dış pazar isteklerine uygun kalitede maltlık arpa çeşitleri geliştirmektir. 2016-2017 yetiştirme sezonunda, önceki yılların verim ve bölge verim denemelerinden fiziksel ve morfolojik gözlemler ışığında seçilen 24 hat/çeşitten oluşan Maltlık Arpa Bölge Verim Denemesinin (MABVD) 5 seti İkizce, Gözlü, Altınova, Ulaş ve Malya lokasyonlarında kışlık olarak ekilmiştir. 24’er hat/çeşitten oluşan Maltlık Arpa Verim Denemesi ise (MAVD 1) İkizce lokasyonunda yine kışlık olarak ekilmiştir. Gelişme dönemi boyunca gözlemleri alınan denemelerin hasadı, 2017 yılı Temmuz ayı içerisinde tamamlanmış ve deneme materyali tartımlarının yapılması için ambara taşınmıştır. Tartımları tamamlanan deneme materyalinden alınan veriler istatistiki analize tabi tutulmuş ve elde edilen verim sonuçları, hastalık testlerinin sonuçları ve kalite sonuçları tescile teklif edilecek hatların belirlenmesi ve 2017-2018 yılı denemelerinin oluşturulması için kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

330

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/001 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN(Islahçı), Sinan AYDOĞAN(Islahçı),

Gülden ÇETİN ÖZKAN (Biyoteknoloji) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 2013:30.000TL 2014:30.000TL 2015:30.000TL

2016:30.000TL 2017:30.000TL Toplam:150.000 TL Özet: Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmalarının amacı Orta Anadolu ve Geçit bölgelerinin

biyotik ve abiyotik koşullarına iyi uyum sağlayan, yüksek verimli ve kaliteli yeni yemlik ve

maltlık çeşitler ile genetik materyal geliştirmek, kışlık arpa ıslahı konusunda çalışan enstitüler

arasında koordinasyon ve işbirliği sağlamaktır. Projenin 2013-2017 yılları arasında maltlık ve

yemlik arpa geliştirme çalışmalarında, projenin amaçları doğrultusunda varyasyon oluşturmak

amacıyla, uygun ebeveynler arasında melezlemeler yapılmış, açılan kademe materyali bulk

(melezlemeden sonra toptan seçme) metoduna göre doğal seleksiyon şartlarında

yetiştirilmiştir. F5 kademesine gelen materyalden tek başak seleksiyonu yapıldıktan sonra

materyal tek sıralara ekilerek buradan seçilen genotipler ön verim denemelerinde tekrarlamasız

olarak denemelere alınmıştır. Daha sonra tekrarlamalı olarak verim denemeleri ve Haymana,

Altınova, Gözlü, Malya ve Ulaş gibi farklı lokasyonlarda bölge verim denemeleri kurulmuş,

bölge verim denemelerinin sonuçlarına göre standart çeşitlerden verim, kalite ve hastalıklara

dayanıklılık bakımından üstün olan hatlar çeşit olmaları için tescile teklif edilmiştir. Bu

çalışmalar sonucunda 2013 yılında Burakbey, 2014 yılında Yalın ve 2016 yılında Tosunpaşa

çeşitleri tescil edilerek çiftçimizin hizmetine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

331

DEVAM


Proje Adı Geçit Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Soner YÜKSEL


A.Cevat SÖNMEZ (Islah), Dr.Savaş BELEN (Islah), Yılmaz YILDIRIM (Islah), Mustafa Çakmak (Islah), Dr.Yaşar KARADUMAN (Kalite), Arzu AKIN(Kalite), Aysel YORGANCILAR (Hastalık)


01.01.2013 - 31.12.2017


01.01.2017 - 31.12.2017


2018: 15000 TL 2021: 22000 TL 2019: 18000 TL 2022: 15000 TL 2020: 20000 TL

Proje Özeti: Melez bahçesinde bulunan 233 hat-çeşit kombinasyon çalışmalarında kullanılmakta ve ıslah metodu olarak modifiye bulk yöntemi uygulanmaktadır. Melezlemede her kombinasyon için 3 başak kullanılmış olup 155 yeni melez kombinasyonu yapılmıştır. 2016-2017 yılında F1 kademesi olarak ekilmiş 155 kombinasyondan 144 tanesi seçilmiş ve ayrı ayrı hasat edilerek 2017-2018 yılı çalışmalarına F2 kademesi olarak ekilmiştir. F2 ve F3 kademelerinde her kombinasyondan 150-160 başak seçilmiş, aynı kombinasyona ait başaklar bulk edilerek F3 ve F4 olarak ekimleri yapılmıştır. F3 kademesinde 29, F4 kademesindeki 256 kombinasyondan 149 tanesi seçilmiş ve bu 149 kombinasyondan 4470 tek başak seçilerek gelecek yıl çalışmalarına alınmıştır. F5 tek-başak kademesinde bulunan 2760 tek başaktan 348 hat seçilerek önümüzdeki yıl için gözlem bahçesine alınmıştır. Tüm denemeler 2016 yılı ekim ayında ekilmiş, çıkışlar normal olmuştur. Verim Denemeleri Eskişehir ve Hamidiye, Bölge Verim Denemeleri bu lokasyonlara ilaveten Uşak, Afyonkarahisar, Konya Merkez Konya Çumra, Kütahya ve Ankara (İkizce) bölgelerinde kurulmuştur. Bir adet Bölge Verim Denemeside sulu şartlarda denenmek üzere Enstitümüze ait olan Toprak-Su Lokasyonunda ekilmiştir. Bölgede verimler en düşük Afyonkarahisar lokasyonunda 223.3 ve en yüksek 650,9 kg/da ile Eskişehir lokasyonunda gerçekleşmiştir. 2016-2017 yılı Arpa Bölge Verim Denemesinden seçilen 10 adet hat tekrar denemek üzere çeşit verim denemesi olarak Eskişehir ve Hamidiye lokasyonlarına ekilmiştir. Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi 2017 yılında ikinci yıl olarak Eskişehir, Kütahya ve Uşak lokasyonlarında denemeye alınmıştır. Ayrıca EsA5252-2 kodlu hat Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğüne çeşit adayı olarak teklif edilmiştir. Anahtar Kelimeler Arpa, melez, kombinasyon, çeşit, hat, lokasyon

332

SONUÇ


Proje Adı Geçit Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Soner YÜKSEL


Dr.A.Cevat SÖNMEZ (Islah), Dr.Savaş BELEN (Islah), Yılmaz YILDIRIM (Islah), Mustafa Çakmak (Islah), Dr.Yaşar KARADUMAN (Kalite), Arzu AKIN(Kalite), Aysel YORGANCILAR (Hastalık)


01.01.2013 – 31.12. 2017


01.01.2013 - 31.12.2017


2013: 10000 TL 2016: 15000 TL 2014: 11000 TL 2017: 16000 TL 2015: 14000 TL

Proje Özeti: Proje devam eden ıslah çalışmalarının bir parçasıdır, dolayısıyla proje başlangıcında kullanılan mevcut materyalin daha üst kademelere çıkartılması zorunludur. Enstitümüzde arpa ıslah çalışmaları 1925 yılında Enstitünün kurulmasıyla başlamış, 1975 yılında Ülkesel Arpa Araştırma Projesi ve 1996 yılından itibaren Tarımsal Araştırmalar Projesi kapsamında ıslah çalışmaları yürütülmektedir. Enstitümüz hem kuruda hem suluda kışlık ve yazlık olmak üzere 12 çeşit geliştirerek ülkemiz çiftçisinin hizmetine sunmuştur. Melez bahçesinde bulunan 233 hat-çeşit kombinasyon çalışmalarında kullanılmış ve ıslah metodu olarak Modifiye Bulk yöntemi uygulanmıştır. Melezlemede her kombinasyon için 3 başak kullanılmakta olup her yıl 150-200 civarında yeni melez kombinasyonu yapılmıştır. 2013-2017 yıllarında toplam 812 kombinasyondan 720 adet F1 kademesi elde edilmiştir. Sırasıyla F2 kademesinde 488, F3 kademesinde 681, F4 kademesinde 943 kombinasyon elde edilmiştir. F4 kademesindeki 943 kombinasyondan 16455 adet tek başak seçilerek F5 kademesi olarak ekilmiştir. F5 kademesinde bulunan materyalden 2460 hat seçilerek Gözlem Bahçesi olarak ekilmiştir. Ön Verim Denemesinde 1234, Verim Denemesinde 548 ve Bölge Verim Denemesinde 120 adet hat ve çeşit denemeye alınmıştır.Verim Denemeleri Eskişehir ve Hamidiye, Bölge Verim Denemeleri bu lokasyonlara ilaveten Uşak, Afyonkarahisar, Konya (Merkez), Konya (Çumra), Kütahya ve Ankara (İkizce) bölgelerinde kurulmuştur. Bir adet Bölge Verim Denemeside sulu şartlarda denenmek üzere Enstitümüze ait olan Toprak-Su lokasyonunda ekilmiştir. 2013 yılında Ünver arpa çeşidi tescil edilmiş, 2016 yılında EsA4193-1 ve 2017 yılında EsA5252-2 kodlu çeşit adayları Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğüne teklif edilmiştir. Anahtar Kelimeler Arpa, melez, kombinasyon, çeşit, hat, lokasyon

333

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/A12/P05/008 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR



Proje Lideri Sinan BAYRAM

Proje Yürütücüleri Dr. Mehmet KARAMAN, Dr. Sertaç TEKDAL, Mahir BAŞARAN, Ferhat OĞURLU


01.01.2013 - 31.12.2017


2016-2017


2013: 15000 TL, 2014: 17000, 2015: 18000, 2016: 18500, 2017: 18500, Toplam: 87000

Proje Özeti: 2016-17 yetiştirme sezonunda F3, F4 ve F5 kademelerinde toplam 439 açılan materyal değerlendirilerek F3’ten 215 hat F4’e, F4’ten 92 hat F5’e ve F5’ten 261 adet tek başak F6’ya aktarılmak üzere seçilmiştir. 246 tek başak sırasından 148 tanesi Gözlem Bahçesi’ne aktarılmak amacıyla seçilmiştir. Gözlem Bahçesi’nden seçilen 13 hat ve ICARDA’nın setlerinden seçilen 67 hat Ön Verim Denemesi’ne aktarılmıştır. ÖVD ve ICARDA’nın verim denemesi setleri üzerinde gerekli gözlem ve kalite analizleri yapıldıktan sonra seçilen hatlar ile VD oluşturulmuştur. Birinci yılında olan VD ise, ikinci yılına aktarılmıştır. İkinci yılında olan Bölge Verim Denemesi’nin sonuçları önceki yılın sonuçları ile birleşik analize tabi tutulmuş ve tane verimi yönünden en yüksek kontrol olan Altıkat çeşidini 5 adet hat geçmiştir. Altıkat, Barış, Kendal ve Şahin-91 çeşitlerimizden toplam 2450 kg Elit Tohumluk üretilmiştir. Kızıltepe lokasyonumuzda arpa ekili alanların az ve arpanın buğdaya göre daha erkenci olmasına bağlı olarak denemelerimiz yoğun kuş zararına maruz kalmış, BVD ve Çeşit Tescil Denemeleri tane verimi yönünden değerlendirmeye alınamamıştır. En yüksek ortalama tane verimi Diyarbakır lokasyonundan elde edilmiş, bu lokasyonu Adıyaman takip etmiştir. 2017-18 yetiştirme sezonunda tüm denemeler Diyarbakır, Bölge Verim Denemeleri ve Çeşit Tescil Denemeleri ise Diyarbakır ile birlikte Kızıltepe ve Kurtalan lokasyonlarına da kurulmuş olup arpa ıslah programına devam edilmektedir. Anahtar Kelimeler Arpa, Islah, Yazlık kuşak, Güneydoğu Anadolu Bölgesi

334

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/A12/P05/008 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR



Proje Lideri Sinan BAYRAM

Proje Yürütücüleri Dr. Mehmet KARAMAN, Dr. Sertaç TEKDAL, Mahir BAŞARAN, Ferhat OĞURLU


01.01.2013 - 31.12.2017


2013-2017


2013: 15000 TL, 2014: 17000, 2015: 18000, 2016: 18500, 2017: 18500, Toplam: 87000

Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları’nın 2013-2017 yılları arasındaki 5 yıllık faaliyetleri, yıllara göre değişmekle birlikte Diyarbakır başta olmak üzere Adıyaman, Ceylanpınar, Hazro ve Kızıltepe lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu 5 yıllık süreçte F3 kademesinde toplam 1676 hat değerlendirilmiş ve 902 tanesi bir sonraki kademeye aktarılmıştır. F4 kademesinde 874 hat değerlendirilmiş olup 629 tanesi sonraki kademeye aktarılmak üzere seçilmiştir. F5 kademesinde değerlendirilen 608 hattan 2008 tane tek başak seçilmiş ve tek başak sıralarına ekilmiştir. Tek başak sıralarından seçilen yaklaşık 666 hat, gözlem bahçesinde değerlendirilmek üzere ekilmiştir. Gözlem bahçesinden seçilen 163 hat ve ICARDA’dan gelen materyallerle kurulan gözlem bahçelerinden seçilen hatlarla ön verim denemeleri oluşturulmuştur. Ön verime alınan 500 hat arasından öne çıkanlar seçilerek verim denemelerinde değerlendirilmiştir. Verim denemelerinde değerlendirilen hatlar bölgenin farklı lokasyonlarında denemeye alınarak verimi yüksek, yemlik kalitesi iyi, kuru veya sulanabilen şartlarda yetişebilecek, biyotik ve abiyotik stres koşullarına dayanıklı veya toleranslı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ekolojik şartlarına uygun yemlik arpa hatları belirlenmeye çalışılmıştır. Projenin 2013-2017 yılları kapsamında üç adet arpa çeşidi tescil edilmiştir ve tescilde bir adet aday hattımız bulunmaktadır. 2013 yılında altı sıralı “Kendal” çeşidi, 2015 yılında iki sıralı “Barış” çeşidi, 2017 yılında da iki sıralı “Hevsel” çeşidi tescil edilmiştir. 2015 yılında ıslah edilen “GAPUTAEM-01-A-2015” tescil aşamasında bulunan aday hattımızdır. Anahtar Kelimeler Arpa, Islah, Yazlık kuşak, Güneydoğu Anadolu Bölgesi

335

DEVAM

Proje No TAGEM /TBAD/13/A12/P05/012

Proje Adı Arpa Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri İbrahim KARA


Musa TÜRKÖZ, Sait ÇERİ, Dr. Telat YILDIRIM, Enes YAKIŞIR, Şah İsmail CERİT, Dr. Emel ÖZER, Meltem YAŞAR, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Muhammed GÖKALP, Birol ERCAN

Başlama - Bitiş Tarihleri 01.01.2013 - 31.12.2017

Raporun Ait olduğu Dönem 01.10.2016 - 30.09.2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 1. Yıl: 13.000 2. Yıl: 15.000 3. Yıl: 14.000 4. Yıl: 12.000 5. Yıl: 14.000

Proje Özeti:

Arpa Islahı Araştırmaları Projesi kapsamında 2016-2017 döneminde 200 adet melez bahçesi, 100 adet F1, 153 adet F2, 166 adet F3, 320 adet F4, 6600 adet başak sırası ve 390 adet gözlem bahçesi materyalleri Konya’da ekilmiştir. Ayrıca Ön Verim Denemesi 25’ er materyallik 4 deneme şeklinde tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak Konya ve Çumra’da, Verim Denemesi 42 materyalle 7x6 latis deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak Konya, Çumra ve Gözlü’de, 24 materyallik Kuru Arpa Bölge Verim Denemesi Konya, Çumra, Gözlü, Aksaray, İkizce, Ulaş, Eskişehir’de, 20 materyallik Sulu ABVD ise Konya, Gözlü ve Eskişehir’de tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak 6s x 7m parsel ebatlarında kurulmuştur. Denemelerde bitki çıkışından itibaren yapılan gözlem, ölçüm ve değerlendirmeler sonucunda seçilen materyaller bir üst kademeye aktarılmış ve standart çeşitlerin ilave edilmesiyle uygun deneme desenlerinde 2017-2018 sezonu deneme setleri oluşturulmuştur. Kuru Arpa Bölge Verim Denemesinden seçilen 17 numaralı hat “KEYKUBAD” adıyla, Sulu Arpa Bölge Verim Denemsinden seçilen 19 numaralı hat “KILIÇARSLAN” adıyla çeşit adayı olarak tohumluk tescil kurumuna gönderilmiştir.

2016-2017 dönemi için Ülkesel Proje kapsamında diğer enstitülerden, TTSM’den ve ICARDA’dan gelen deneme setleri Konya ve Çumra lokasyonlarında ekilerek denemeye alınmıştır. Denemelerle ilgili yapılan gözlem, ölçüm ve değerlendirme sonuçları ilgili kurumlara gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Arpa, Islah, Çeşit, Melez

336

SONUÇ

Proje No TAGEM /TBAD/13/A12/P05/012

Proje Adı Arpa Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri İbrahim KARA


Musa TÜRKÖZ, Sait ÇERİ, Dr. Telat YILDIRIM, Enes YAKIŞIR, Şah İsmail CERİT, Dr. Emel ÖZER, Meltem YAŞAR, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Dr. Seyfi TANER, Dr. Ramazan AYRANCI, Melek BAYRAKTAROĞLU, Muhammed GÖKALP, Birol ERCAN, İlker TOPAL, Seydi AYDOĞAN

Başlama - Bitiş Tarihleri 01.10.2013 - 30.09.2017

Raporun Ait olduğu Dönem 01.10.2013 - 30.09.2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 1. Yıl: 13 000 2. Yıl: 15 000 3. Yıl: 14 000 4. Yıl: 12 000 5. Yıl: 14 000

Proje Özeti:

Projenin 5 yıllık döneminde; 951 adet melez bahçesi, 603 adet F1, 413 adet F2, 1337 adet F3, 1242 adet F4, 13560 adet F5 başak sırası ve 2743 adet gözlem bahçesi materyalleri Konya’da ekilmiştir. Yine bu dönemde 555 adet materyal Arpa Ön Verim Denemesi olarak Konya ve Çumra’da, 218 adet materyal Arpa Verim Denemesi olarak Konya, Çumra ve Gözlü’de, 224 adet materyal ise Arpa Bölge Verim Denemesi (Sulu ABVD ve Kuru ABVD şeklinde iki deneme halinde) olarak materyal sayısına göre değişen deneme desenlerinde Konya, Çumra, Gözlü, Aksaray, İkizce, Ulaş ve Eskişehir lokasyonlarında ekimleri yapılmıştır. Denemelerde bitki çıkışından itibaren yapılan gözlem, ölçüm, analiz ve değerlendirmeler sonucunda amaca uygun olarak seçilen materyaller bir üst kademeye aktarılmıştır. Bu dönem içerisinde 3 hat (AYRANCI, KEYKUBAD ve KILIÇARSLAN adlarıyla) çeşit adayı olarak tescile sunulmuştur. Denemelerle birlikte proje kapsamında bu güne kadar tescil ettirilmiş olan arpa çeşitlerinin “Islahçı Tohumu” ve Elit Tohumluk” üretimleri her yıl yapılmıştır.

Ayrıca bu dönemde “Ülkesel Arpa Islahı Projesi” kapsamında işbirliği yapılan Ankara TARM ve Eskişehir GKTAE enstitülerinden gelen Arpa Bölge Verim Denemeleri ile Ortak Arpa Böle Verim Denemesi ve TTSM’den gönderilen Kuru, Sulu, Maltlık Arpa Tescil Denemeleri ile ICARDA’dan gelen deneme setleri bu proje kapsamında her yıl ekilerek sonuçları ilgili kurumlara gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Arpa, Islah, Çeşit, Melez

337

DEVAM Proje No: TAGEM/17/A07/P01/003 Proje Başlığı Doğu Anadolu Arpa Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Vedat BEDİRHANOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Berrin DUMLU Zeki YALÇIN

Projenin İlgili Olduğu Dönem 2016-2017 Projenin 2016 Yılı Bütçesi 12.000 TL Proje Özeti: Bölge genelinde kışlık arpa ekimleri uygun ekim zamanında yapılabilmiş, ekim sonrası yeterli yağış meydana gelmiştir. Çıkış yapan bitkiler 1 Kasımda meydana gelen yoğun kar yağışı nedeni ile 20 cm kar altında kalmıştır. Ancak Kasım ayının ilk haftası hava sıcaklıkları geceleri -7,-8, gündüz sıcaklıkları ise 4 - 5 0C’lerde seyretmiştir. Gündüz sıcaklıklarının yükselmesi kar örtüsünün kalkmasına sebep olmuş, toprakta donma çözülme meydana geldiğinden henüz çıkış yapan bitkiler zarar görmüştür. İlkbaharda sıcaklıklarının düşük olması bitki büyümesini yavaşlatmıştır. Haziranda gece sıcaklıkları 0 0C’lerde seyretmiş, bu da bitkilerin soğuk stresine girerek vejetatif gelişmelerini tamamlayamadan generatif gelişme sürecine girmelerine neden olmuştur. Tane doldurma döneminde ise sıcaklıklar mevsim normallerinin çok üzerinde seyretmiş bu da verimleri düşürmüştür. 2016-2017 yılında 7 melez kombinasyonu yapılmış, kendi melezlerimizden elde edilmiş F3 kademesindeki 5 hat, F4’e çıkarılmış, ön verim denemesinden kış zararı nedeniyle seçim yapılamamıştır. Aziziye ve Pasinler lokasyonlarında kurulmuş olan bölge verim denemesinde yer alan hat ve çeşitlerden Olgun hariç hepsi kış zararından maksimum düzeyde etkilenmiş ve tamamı elemine edilmiştir. ICARDA çalışmaları kapsamında 280 genotipten oluşan deneme Merkez lokasyonunda kurulmuştur. Bu denemede yer alan genotipler kış ve soğuk zararından etkilenmemiş veya minimum derecede etkilenmiştir. Denemeden seçilen 86 genotip arpa ön verim denemesine alınmıştır. Anahtar kelimeler: arpa, ıslah, yüksek verim

338

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/009 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Lideri Dr. İrfan ÖZTÜRK

Proje Yürütücüleri Remzi AVCI, (ıslah),Vedat Çağlar GİRGİN (Islah), Tuğba Hilal ÇİFTÇİGİL(Bitki Koruma), Banu TÜLEK (Bitki Koruma), Dr. Bülent TUNA (Tohumluk Üretim)

Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2012- Eylül 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 1/10/2016-31/12/2017


2013: 15.000 TL, 2014: 17.000 TL, 2015: 18.000 TL, 2016: 18.500 TL, 2017: 18.500 TL TOPLAM: 87.000 TL

Proje Özeti Projenin amacı; arpada verimli, yem ve malt kalitesi iyi, geniş adaptasyon

kabiliyetine sahip biyotik ve abiyotik strese dayanıklı çeşitler elde etmektir. Arpa ıslah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri kullanılmıştır. Açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmaktadır. Araştırmada; verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü kare latis deneme desenleri kullanılmıştır.

2016-2017 ekim yılında 140 genotipten oluşan melez bahçesinde toplam 98 melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde farklı kademelerde toplam 2892 popülasyon üzerinde çalışılmış, yapılan seleksiyonu sonucunda toplam 518 populasyon bulk edilirken F5A ve F6A kademelerinde 2807 tek başak ve durulma gösteren 153 hattın toptan hasadı yapılarak gözlem bahçesine aktarılmıştır. Arpa verim denemelerinde 374 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre yapılan değerlendirmeler sonucunda toplam 162 genotip seçilmiştir. Hastalık gözlem bahçesinde 163 genotip, ICARDA gözlem bahçesinde ise 352 genotipin ekim ve değerlendirmesi yapılmıştır. Proje kapsamında toplam 238 genotipin kalite analizleri tamamlanmıştır. Sladoran, Bolayır, Martı, Harman, Hasat ve Hazar arpa çeşitlerinden elit ve orijinal kademelerde 27,6 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle aday çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları, tarla günleri, çiftçi toplantıları ve panellere devam edilmiştir. 2017 yılında verim ve agronomik özellikleri iyi 1 yeni aday çeşidin tescil denemeleri başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Arpa ıslahı, genotip, verim, malt ve yemlik kalite, biyotik ve abiyotik strese dayanıklılık

339

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/009 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Lideri Dr. İrfan ÖZTÜRK




2013: 15.000 TL, 2014: 17.000 TL, 2015: 18.000 TL, 2016: 18.500 TL, 2017: 18.500 TL TOPLAM: 87.000 TL

Proje Özeti

Projenin amacı; arpada verimli, yem ve malt kalitesi iyi, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip biyotik ve abiyotik strese dayanıklı çeşitler geliştirmektir. Arpa ıslah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri kullanılmıştır. Açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmaktadır. Verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmış olup, parsel alanı 6 ve 8 m2, ekimde 500 tane/m2 tohum kullanılmıştır.

Arpa ıslah çalışmalarında 2012-2013 yılı ile 2016-2017 yılları arasında toplam 686 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Arpa açılan materyalde F1 ve F7 kademeleri arasında toplam 21.594 popülasyon üzerinde çalışılmıştır. Farklı amaçlarla kurulan 76 verim denemesinde 2080 genotipin seleksiyon özelliklerine göre değerlendirmeleri yapılmıştır. Proje dönemi içerisinde Enstitü ıslah programında kullanılmak amacı ile ICARDA’dan temin edilen 3523 genotipin yer aldığı 15 farklı deneme ve gözlem bahçesi materyali ekilmiştir. Islah programında yer alan bütün materyal ile hastalık gözlem bahçesinde toplam 1165 genotipin tarla koşullarında hastalık değerlendirilmesi yapılmıştır. Verim denemelerinde ve gözlem bahçesinde toplam 1199 genotipin kalite analizlerinin yapılmıştır. Sladoran, Bolayır, Martı, Harman, Hasat ve Hazar arpa çeşitlerinden elit ve orijinal kademelerde 92,6 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle aday çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları, tarla günleri, çiftçi toplantıları ve panellere bu proje döneminde de devam edilmiştir. 2014 yılında Hasat ve 2016 yılında Hazar çeşitleri tescil edilmiştir. Proje dönemi sonu itibarı ile 6 yeni aday çeşidin tescil denemeleri devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Arpa ıslahı, genotip, verim, malt ve yemlik kalite, biyotik ve abiyotik strese dayanıklılık

340

DEVAM Proje No TAGEM /TBAD/16/A12/P05/003 Proje Adı GAP Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Şanlıurfa



Proje Lideri Hüseyin AYHAN Proje Yürütücüleri Ali İLKHAN, Memduh Serdar POLAT, Nusret ŞEYHANLIGİL,

Aydan AYDIN Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2020


01.01.2017 – 31.12.2017


2016 2017 2018 2019 2020 18.000 11.000 11.000 11.500 11.500

Proje Özeti: 2016 – 2017 üretim sezonunda açılan materyal, 2 gözlem bahçesi, 3 adet verim denemesi ve 6 adet bölge verim denemesinde 592 adet materyalin Gündaş ve Serince lokasyonlarında ekimi yapılmıştır. Gelişme dönemi boyunca gözlemleri alınan denemelerin hasadı 2017 yılı Haziran ayı içerisinde tamamlanmıştır. Tartım ve kalite analizlerinden elde edilen değerlerin istatistiki analizleri yapılmış ve sonuçlar 2017 – 2018 üretim sezonu için denemelerin oluşturulmasında kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler Arpa, verim, kalite

341

DEVAM Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P05/01

Proje Başlığı: Çukurova Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR, ICARDA

Proje Yürütücüsü Dr. Hasan AY

Yardımcı Araştırmacılar Sait AYKANAT (ıslah), Yeşim Şahin (bitki koruma), Dr. C. Aylin OLUK (kalite)

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2012 31/12/2016 (+ 1 yıl uzatma)

Projenin Bütçesi 2012 : 7000-TL, 2013: 5000-TL, 2014 : 5000-TL, 2015: 5000-TL, 2016: 5000-TL 2017: Kurum bütçesi

Proje Özeti

2017 yılında Açılan materyalde; F5 ve F6 kademesinde 28 materyal ekilmiş 19 materyal seçilmiştir. Ön verim denemesinde 25 materyal ekilmiş 11 materyal seçilmiştir. Dane verimleri 848 ile 189 kg arasında değişmiştir. Seçilenlerin verimleri 848 ile 669 kg arasında değişirken standartların ortalamaları 648 olmuştur. Verim denemelerinde 122 materyal değerlendirilmiş 85 adet materyal seçilmiştir. Verim denemelerinden 2 yılını tamamlayan 3 adet denemeden 38 adet materyal seçilerek bölge verimlerine aktarılmıştır. İki yıllık ortalama sonuçlara göre en yüksek verim 774, en düşük 374 kg olmuştur. Seçilen 38 adet hattın verimleri; en yüksek 787 ve en düşük 531 kg/da standartların ortalaması 657 ile 478 kg/da arasında değişmiştir. Verim denemelerinde 1. yıl olarak 2 adet denenen 47 adet materyal 2. yıla olduğu gibi aktarılmıştır. 8-9 Aralık 2016 tarihlerinde denemelerin ekimi yapılmış, 2-5 Haziran 2017 tarihinde hasatları yapılmıştır. 2017 yılı şubat ayında hiç yağış olmaması denemede gelişmede duraklamalara yol açmıştır. 2012 yılından bu yana materyalde ortaya çıkmayan rastık hastalığı bu yıl kısmı kuraklıkla ortaya çıkmıştır. Doğal koşullar altında diğer hastalıkların yanı sıra rastık hastalığı yönüyle de materyali değerlendirme imkânı doğmuştur. 2017 yılında 2 adet kavuzlu; DOLUNAY (MRA17) ve AY (MRA25) ve 1 adet kavuzsuz hattın GÜLDESTE (INBYT10) tescil tescile sunularak üretim izinleri alınmış ve tescil denemelerinde denenmektedir.

342

YENİ TEKLİF

Proje No Proje Adı Bazı makarnalık buğday(Triticum durum L.) ve yabanilerine ait

genotiplerin kuraklık yönünden morfolojik, fizyolojik ve moleküler taranması





Proje Lideri Meltem YAŞAR Proje Yürütücüleri MusaTÜRKÖZ, Cevat ESER, Mehmet Said KARACA

Murat Nadi TAŞ, Gül İMRİZ, Fatih ÖZDEMİR Serpil GÜLTEKİN, Özlem Ateş SÖNMEZOĞLU


01/01/2019- 31/12/2021



306.500,00 ₺

Proje Özeti: Buğdayın insan beslenmesinde önemli yere sahip olması, araştırıcıları; verimli, kaliteli tohum üretenveçeşitli stres etmenlerine dayanıklı yeni buğday çeşitleri geliştirmeye yöneltmiştir. Günümüzde buğday ıslah programlarında yapılan biyoteknolojik uygulamalar arasında yer alan moleküler markör çalışmaları bitki ıslahının etkinliğini önemli derecede artırmaktadır (Motavei ve ark., 2007). Makarnalık buğday, dünyadaki önemli tahıllardan biridir ve genetiği ile genom organizasyonu moleküler markörler ile birçok çalışmada kapsamlı olarak çalışılmıştır. Bu çalışmalar ilgilenilen genlerin yerini belirlemek, marköre bağlı seleksiyonu kolaylaştırmak, haritaya dayalı klonlama ve karmaşık karakterlerin biyolojik temellerini anlamak açısından önemlidir (Yu ve ark., 2004). Bu çalışmada, ülkemizde önemli ürün kayıplarına yol açan abiyotik stres etmenlerinden biri olan kuraklık stresine dayanıklılık ile genetik bağlantı gösteren moleküler markörlerin elde edilmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışma sonucunda elde edilen veriler, fenotipik gözlem zorluklarının aşılarak bu strese karşı toleranslı ve hassas buğday çeşitlerinin kısa sürede ve etkin bir biçimde seçilmelerine katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler Makarnalık buğday, kuraklık, SSR, fizyoloji, morfoloji

343

YENİ TEKLİF

Proje No

Proje Adı Buğdayda Anter Kültürü Tekniği Kullanılarak Ekmeklik Buğday Hattı Geliştirilmesi





Proje Lideri Zeynep SİREL

Proje Yürütücüleri Özcan YORGANCILAR, Savaş BELEN, Aysel YORGANCILAR, M. Erkut ÖZKESKİN


01.01.2018 – 31.12. 2022



2018: 59.900 2021: 44.372 2019: 31.120 2022: 53.045 2020: 37.144

Proje Özeti: Dünyada ve Türkiye’de hemen hemen her bölgede üretimi yapılan buğday bitkisinde istenilen özelliklere sahip çeşitlerin klasik ıslah programları ile geliştirilmesi oldukça uzun sürmekte ve yoğun iş gücüne ihtiyaç duyulmaktadır. Artan taleplere cevap verecek özellikteki çeşitleri, kısa sürede ve daha az maliyet kullanarak geliştirebilecek ıslah programlarının oluşturulması son derece önemlidir. Buğdayda F2’den başlayan genetik açılımın homozigotluğa ulaşması için en az 6-7 generasyon gerekmektedir. Buna karşın, anter kültürü tekniği ile bu süreç tek bir generasyona indirgenebilmektedir. Araştırmanın amacı, Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları projesinde kullanılan F2 generasyonundaki buğday hatlarından anter kültürü yöntemi kullanarak, ıslah süresini kısaltıp kaliteli ve hastalıklara dayanıklı hatlar geliştirmektir. Anahtar Kelimeler Buğday, melez, anter, haploidi

344

YENİ TEKLİF Proje No Proje Adı Bazı Triticum monococcum Genotiplerinin Mikro Besin İçerikleri

için GWAS (Genom Boyu İlişkilendirme Çalışmaları) Analizi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Fatma Gül MARAŞ VANLIOĞLU Proje Yürütücüleri Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2019 31/12/2021


280.000 TL

Proje Özeti: Mikro besin eksikliği dünya çapında en sık görülen problemlerden biridir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde insan sağlığını önemli ölçüde etkileyen bir faktördür. Bunun başlıca sebebi insanların düşük besin içeriğine sahip tahıl esaslı gıdalar ile beslenmeleridir. Bu nedenle tahıllarda mikro besin içeriğini arttırmak öncelikli bir araştırma alanıdır. Bu noktada mikro besin içeriği konusunda geniş bir genetik varyasyona sahip olmak ve bu çeşitliliğin ıslahta kullanılması mikro besin eksikliğini en aza indirmek için önemli bir yaklaşımdır. Ekimi yapılan buğdayların mikro besin içeriklerinin genel olarak düşük olması genetik çeşitlilik oluşturmadığı için ıslahı yapılan yeni buğday çeşitlerinin de zengin mikro besin içeriğine sahip olmasını önlemektedir. Bu sorunu çözebilmek için ise mikro besin içeriği yönünden daha zengin yabani ve ilkel buğdaylar kullanılabilir. Siyez buğdayı olarak bilinen ilkel buğdaylardan Triticum monococcum mikro besin içeriği konusunda geniş bir çeşitlilik sunarak ıslah için önemli bir genetik kaynak haline gelmektedir. Bu açıdan Triticum monococcum popülasyonlarında mikro besin içeriklerinin belirlenerek ıslaha aday gösterilebilecek popülasyonların belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Bu proje ile amaçlanan dizileyerek genotiplendirme (GBS) metodu ile Genom Boyu İlişkilendirme Çalışmaları (GWAS) analizi yapılarak Triticum monococcum türlerinde mikro besin (Fe, Zn, Cu, Mn, Se, Mg ve Ca) içerikleri için aday tek nükleotid polimorfizm (SNP) bölgelerini diğer bir deyişle aday SNP markörlerini belirlemektir. Proje için gerekli olan Triticum monococcum genotipleri Türkiye Tohum Gen Bankası’ndan sağlanacaktır. Buradan alınan materyaller iki sene boyunca tarlada ekilip mikro besin içerikleri için değerlendirmeleri yapılacaktır. Şimdiye kadar Triticum monococcum’da mikro besin içerikleri için yapılan çalışmalar genel anlamda genetik varyasyonu göstermeye veya düşük verimli markörler ile niceliksel özellik lokuslarını (QTL) belirlemeye yönelik olmuştur. Bu çalışma sayesinde ilk defa bu kadar yüksek çözünürlükte genom boyu analiz yapılacak olup elde edilecek sonuçların önceki çalışmalara nazaran doğruluk oranının daha yüksek olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler Triticum monococcum, Siyez Buğdayı, SNP, GWAS, mikro besin içeriği

345

YENİ TEKLİF

Proje No Proje Adı Soğuğa Dayanıklı Olarak Geliştirilen Buğday Genotiplerinin

Aklimizasyon Sırasında Bazı Fizyolojik Parametrelerinin Belirlenmesi





Proje Lideri Ufuk TOZLU Proje Yürütücüleri Yük. Mühendis Zeki YALÇIN

Yük. Mühendis Berrin DUMLU Yük. Mühendis Handan KAVAZ Dr. Abdülkadir ÖZLÜTÜRK


01.01.2019 01.01.2020



48.600

Proje Özeti: Soğuk stresi tarımsal açıdan bitki yayılışını ve gelişimini etkileyen en önemli stres kaynaklarından birisidir. Soğuk stresi esnasında sonbahar erken, ilkbahar geç donlarına bile dayanabilen tarımsal ürünler yetiştiricilik için daha başarılı bir şekilde kullanılabilirler. Bu yüzden düşük sıcaklığa dayanıklı ürünlerin seleksiyonu sürdürülebilir tarım için çok önemlidir. Bu çalışmada buğday genotiplerinin soğuğa dayanıklılıklarının belirlenmesi için Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 24 buğday genotipi ve Türkiye’de üretimi yapılan 3 adet soğuğa direnci ispatlanmış çeşit ile 3 adet soğuğa dirençsiz çeşidin soğuk aklimizasyonu sonrasında % donma hasarı, prolin içeriği ve çözünebilir karbonhidrat içeriği belirlenecektir. Bu amaçla buğday bitkileri 20 0C’ lik sıcaklık ve yaklaşık 300 m mol m2 (16.000 lüx) ışık içeren büyütme kabinine konulacaktır. Burada 16 saat ışık 8 saat karanlık uygulanacaktır. Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen soğuğa alıştırma metodu uygulanacak -4 -11 ve -19 derecelerinden alınan yaprak örneklerinden donma hasarı, prolin, şeker ve antioksidan enzim aktiviteleri belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler Buğday, aklimizasyon, prolin, donma hasarı, antioksidan enzim

aktivitesi

346

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/005

Proje Adı Yazlık Dilim Serin İklim Tahıllarında Anter Kültür Yönteminin Uygulanması Çalışmaları





Proje Lideri Seda PELİT

Proje Yürütücüleri Aydın İMAMOĞLU, Rıza ÜNSAL


01/01/2014


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2014(6,500) 2015(7,000) 2016(8,000) 2017(8,000) 2018(9,500) Toplam 39,500

Proje Özeti

2016-17 yılı ekim sezonunda arpa ve buğday şubelerince Aralık ayında materyal ekimleri yapılmıştır. Nisan ayında tarla gözlemleri sonucu F2 materyali içerisinde başak alınmış ve donör bitkiler belirlenmeye başlanmıştır. Anterleri alınacak buğday ve arpa bitkileri fizyolojik olumlarına göre seçilerek, buğday genotiplerinden 25 adet ve arpa genotiplerinden 18 adet materyal seçim yapılarak laboratuvara getirilmiştir.

Daha sonra soğuklama isteğini karşılamak üzere +4°C de bekletilmiştir. Buğday çalışmaları Hazırlanan başlangıç besi yerlerine transfer edilmek üzere in vitro koşullarda anter alımı yapılarak her petriye bir başak gelecek şekilde konularak 28°C de karanlık inkübatör koşullarında kallus oluşturmak üzere 4 hafta bekletilmişlerdir. Süre sonunda buğday genotiplerinde kallus (embriyoid) gelişimi olmadığından çalışma sonlandırılmıştır.

Arpa çalışmaları

Alınan başaklar yüzey sterilizasyonu işleminin ardından kabinlere alınarak anter alım işlemine başlanmıştır. 0,7 M mannitol içeren ortama konarak 21 °C karanlık inkübatöre konularak 4 gün (her petriye bir başak) bekletilmiştir.

Hazırlanan başlangıç besi yerlerine transfer edilmek üzere in vitro koşullarda anterler mannitollu ortamdan, başlangıç ortamına aktarılarak 25°C de karanlık inkübatör koşullarında kallus oluşturmak üzere 5-6 hafta bekletilmişlerdir. F2 18 materyali kallus oluşumu göstermiştir. Elde edilen kalluslar rejenerasyon ortamına aktarılmıştır. Süre sonunda diğer arpa genotiplerinde kallus (embriyoid) gelişimi gözlenmemiştir.

347

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/908/001 Proje Adı Çavdar Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Şah İsmail CERİT Proje Yürütücüleri Emel ÖZER, İbrahim KARA, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Musa

TÜRKÖZ, Enes YAKIŞIR, Sait ÇERİ, Telat YILDIRIM, Meltem YAŞAR, Mehmet Sait KARACA, Mehmet ŞAHİN, Muhammet GÖKALP


2013-2017


2016-2017


67,500

Proje Özeti: Çavdar Islah Araştırmaları projesi 2012 güz döneminde çeşitli kaynaklardan elde edilen toplam 823 adet materyalin Enstitü deneme alanına 1s x 1m olarak ekimlerinin yapılmasıyla başlanmıştır. Zaman içinde alınan gözlemler sonucunda bu materyal azaltılmıştır. Ekilen çavdarlarda çıkıştan itibaren çıkış gözlemiyle beraber çeşitli gözlem, ölçüm ve değerlendirmeler yapılmıştır. 2015-2016 yılında ekilen 108 adet S3 materyali karışımı önlemek için her 20 adette bir adet arpa sırası katılarak 59 adet olarak hasatta S5 olacak şekilde ekilmiştir. Başak izalasyon çalışmaları sırasında çıkan aşırı rüzgarlar neticesinde sürekli atan torbalar yüzünden iptal edilen hatlardan alınan başaklar 194 adet S0 olarak ekilmiştir. Bunun yanında 9 adet S1 , 85 adet ise S3 ekimi yapılmıştır. Deneme maksatlı Kolhisin uygulanan daneleden 74 adet başak alınmış ve bunların da elle ekim yapılmıştır. Dönem içinde kromozom sayımı yapılacaktır. 2016 yılında ÇVD 25*4 denemesinden 15 adedi ÇBVD 15*4 olarak ekildi. ÇÖVD denem seti içinden 20*4 olarak ÇVD ve kalanlar ise 30*4 olarak ÇÖVD olarak makinalı ekimi yapıldı.

Anahtar Kelimeler Çavdar, ıslah, kendileme, verim,

348

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/908/001 Proje Adı ÇAVDAR ISLAH ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Şah İsmail CERİT Proje Yürütücüleri Dr. Emel Özer, İbrahim Kara, Mehmet Ali Çayıröz, Musa

Türköz, Enes Yakışır, Sait Çeri, Dr. Telat Yıldırım, Meltem Yaşar, Mehmet Şahin, Seyfi Taner, Melek Bayraktaroğlu, Ramazan Ayrancı, Yüksel Kaya, Oktay Okur, İlker Topal, Mehmet Sait Karaca, Muhammet Gökalp


2013/2017


01/01/2013 ile 31/12/2017 arası


67,500

Proje Özeti: Çavdar ile en son 1995 yılında çalışılmış ve Aslım 95 çeşidi geliştirilmiş ve bırakılmış, 2012 yılında proje Çavdar Gerplasm Geliştirme projesi olarak yeniden başlamıştır. Bu tarihte Alman, ABD ve Ankara gen bankaları, IWWIP buğday için Landrace Çalışmaları Kapsamında ülkemizden toplanan mahlut örnekleri içinden materyal seçimi yapılmış ve adaptasyon çalışmalarına başlanmıştır. Elde edilen materyalde tohum çoğaltma ve fizyoljik gözlemler alınıp seçimler yapılmıştır. Eldeki materyal üzerinde kendileme ile hat saflaştırma, açık tozlaşma ile tohum çoğaltma işlemleri devam etmiş ve 2015-2016 sezonunda aqmendit deneme desenine göre ve 3 lokasyonda 55 adet açık tozlaşan hattın makinalı ekimi yapılmıştır. Aynı zamanda saflaştırma çalışmaları devam etmiştir. Merkez ve İçeri Çumra değerlendirilmemiş yanlızca Gözlü lokasyonu verilerine göre seçim yapılıp tesadüf blokları ile 15 hatta ait verim denemesi oluşturulmuş, geri kalan 40 adet materyal ise latis deneme deseni ile yeniden ön verim denemesi olarak ekilmiştir. Kendileme materyali elle ekim yapılıp kardeş melezlemesi tekniği kullanılmaktadır. Zira çavdar bitkisi tam kendilemede çok depresyon gösterip 1-2 adet tohum vermektedir. Genel olarak ise onlardan bitki elde edilmesi zor olmaktadır.2016/17 sezonunda seçim yapılan hatlardan ÇBVD, ÇVD ve ÇÖVD denemeleri kurulmuştur. Makinalı ekimde toplamda 65 materyal kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler Çavdar, Kendileme, açık tozlaşma

349

YENİ TEKLİF Proje No Proje Adı Farklı Ploidi Düzeyindeki Buğdayların (Triticum ) Mikro Element

İçeriği Yönünden Değerlendirilerek, Islah Çalışmalarında Kullanılması





Proje Lideri Bayram ÖZDEMİR Proje Yürütücüleri Saime ÜNVER İKİNCİKARAKAYA Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2019 31/12/2020



80.000 TL

Proje Özeti: Buğday Poaceae (buğdaygiller) familyasında 400 cins (genus) ve 450 tür (species) dünyada ve ülkemizde en fazla ekilip, üretilen bitki cinsidir. Buğdaylar kromozom sayılarına göre üç ana grup altında toplanmaktadır. Buğdayda temel kromozom sayısı n= 7 olup, aşağıda ekimi yapılan buğday türleri yer almaktadır. I ) Diploid buğdaylar (Kaplıca buğdayları) (2n=14) Triticum monococcum. II) Tetraploid buğdaylar (Makarnalık buğdaylar) (2n=28) Triticum durum. III) Hekzaploid buğdaylar (Ekmeklik buğdaylar) (2n=42) Triticum aestivum. Hekzaploid (ekmeklik) buğdaylar a) T. aestivum, asıl ekmeklik buğdaylar b) T. compactum, topbas ekmeklik buğdaylar olmak üzere iki grupta toplanırlar. (Salamini ve ark., 2002). Yukarıda belirtilen ploidi düzeyindeki buğdayların yabani, yerel ve ticari çeşitler arasında beslenmede önem taşıyan mikro elementler yönünden farklılık olup olmadığını araştırmak, daha önce çalışılmamış olan mikro element miktarı yüksek olan çeşitlerin ıslah programında anaç olarak kullanılması önem taşımaktadır. Özellikle ticari çeşitlerde son yıllarda mikro elementler bakımında genetik havuzda bir daralma olduğu söylenmektedir. Bu çalışma sonucunda gerçekten böyle bir genetik taban daralması tespit edilirse, genetik tabanı genişletecek çeşit ve popülasyonların tespiti amaçlanmaktadır. Ayrıca biyofortifikasyon uygulaması ile mikro element verilip çeşitlerin reaksiyonu ölçülecek.

Anahtar Kelimeler Buğday, ploidi, ekmeklik, makarnalık, yabani, yerel ve ticari çeşit

350

DEVAM Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/001 Proje Başlığı: Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu Projeyi yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Selami Yazar Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Emin DÖNMEZ, Dr. Ayten SALANTUR, Bayram ÖZDEMİR, Mehmet Emin ALYAMAÇ, Gökhan Kılıç, Savaş Belen, Mustafa ÇAKMAK, Enes Yakışır, Musa Türköz, Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR, Hasan Orhan BAYRAMOĞLU, İrfan ÖZTÜRK, Lütfü DEMİR, Hasan GEZGİNÇ (TARM, GKTAE, BDUATAE, , KTAE, TTAE, MAİM, DATAE, DAKTAE)

Başlama – Bitiş Tarihleri

2013 - 2017


2013…10.000 2014….10.000 2015….10.000 2016 .. 10.000. 2017… 10.000

Proje Özeti: Bu proje ile Kışlık ekmeklik ve makarnalık buğday araştırması yapan yeterli işgücü ve alt yapısı olmayan araştırma enstitülerine destek sağlamak, para ve insan işgücünü etkili bir şekilde kullanmak, ulusal seviyede işbirliği ve koordinasyonun kurulması amaçlanmıştır. Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu projesinde 2016-2017 döneminde çalışmalar iki başlıkta “Ülkesel Serin İklim Tahılları Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları” ve “Ülkesel Serin İklim Tahılları Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları” yürütülmüştür. Açılan kademedeki materyal 495 adet ekilmiş ve seçilmiş, verim denemelerinde 12 adet hat ve çeşit bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle değerlendirilmiştir. 2017 yılında TARM, GKTAEM, TTAE ve MAİM’de melezler yapılmıştır. 2017 – 2018 yılında 800 adet açılan kademe yer alan ortak F3’ler TARM tarafından ilgili enstitülere (TARM, GKTAE, BDUATAE, , KTAE, TTAE, MAİM, DATAE, DAKTAE) dağıtımı yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik ve durum buğdayı, koordinasyon, işbirliği

351

SONUÇ Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/001 Proje Başlığı: Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu Projeyi yürüten Kuruluş





Dr. Ayten SALANTUR, Bayram ÖZDEMİR, Mehmet Emin ALYAMAÇ, Gökhan Kılıç, Savaş Belen, Mustafa ÇAKMAK, Enes Yakışır, Musa Türköz, Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR, Hasan Orhan BAYRAMOĞLU, İrfan ÖZTÜRK, Lütfü DEMİR, Hasan GEZGİNÇ (TARM, GKTAE, BDUATAE, , KTAE, TTAE, MAİM, DATAE, DAKTAE)


2013 – 2017


2013…10.000 2014….10.000 2015….10.000 2016 .. 10.000. 2017… 10.000

Proje Özeti: Bu proje ile Kışlık ekmeklik ve makarnalık buğday araştırması yapan yeterli işgücü ve alt yapısı olmayan araştırma enstitülerine destek sağlamak, para ve insan işgücünü etkili bir şekilde kullanmak, ulusal seviyede işbirliği ve koordinasyonun sağlanması amaçlanmıştır. Ülkesel Kışlık Buğday Islah Çalışmaları Koordinasyonu projesinde 2013-2017 döneminde çalışmalar iki başlıkta “Ülkesel Serin İklim Tahılları Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları” ve “Ülkesel Serin İklim Tahılları Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları” yürütülmüştür. Proje sonuç raporu döneminde Melezleme çalışmaları TARM, GKTAEM, TTAE ve MAE’de yapılmıştır. 2013 – 2017 yılında 5865 adet açılan kademe yer alan ekmeklik ve makarnalık ortak F3’ler ile Ortak Bölge Verim Denemeleri Kuru Ekmeklik, Sulu Ekmeklik ve Kuru Makarnalık setler TARM tarafından ilgili Enstitülere (TARM, GKTAE, BDUATAE, , KTAE, TTAE, MAİM, DATAE, DAKTAE) dağıtımı yapılarak materyal değişimi sağlanmıştır. TARM tarafından ilgili enstitüler tarafından geliştirilen hat ve çeşitlerden oluşan Ortak bölge makarnalık, Ekmeklik ve sulu verim denemesi hazırlanmış ve taraflara kendi çalışma bölgelerinde denenmek üzere gönderilmiştir. Dönem içinde açılan kademedeki materyal ve verim denemelerinde yer alan hat ve çeşitler bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle ilgili enstitüler tarafından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik ve makarnalık buğday, koordinasyon, işbirliği ,ıslah

352

DEVAM Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/002 Proje Başlığı: Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Yürütücüsü Selami Yazar Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emin Dönmez, Dr. Ayten Salantur, Zir.Yük.Müh. Bayram

Özdemir, Mehmet Emin Alyamaç, Gökhan Kılıç, Cuma KARAOĞLU (Bioteknoloji bölümü, Bioteknolog)

Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 – 2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013…35.000 2014….25.000 2015….28.000 2016 30.000. 2017… 32.000

Proje Özeti: Ekmeklik buğday ıslah araştırmalarında 2016-2017 döneminde çalışmalar iki farklı program (kuru şartlarda ve destek sulu koşullarda) yürütülmüştür. Kuru şartlarda yürütülen çalışmalarda 462 adet hat/çeşit ve ileri kademe hatları varyasyon kaynağı olarak kullanılarak 431 adet melez yapılmıştır. Açılan kademedeki materyal 19935 adet tek başak/populasyon ekilmiş ve 1015 adet seçilmiş, verim denemelerinde 144 adet hat ve çeşit bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle değerlendirilmiştir. Destek sulu koşullar için yürütülen ıslah çalışmasında varyasyon kaynağı olarak 96 adet hat/çeşit kullanılmıştır. Açılan kademe F1, F2, F3, F4 ve F5 kademeleri populasyon olarak, F5’den tek başak seçilerek F6’da tek başak sıraları şeklinde ekilmiştir. F6’da ekilen başak sıralarından durulmuş ve istenen özelliklere sahip olanlar bitkisel özellikleri dikkate alınarak seçilmiş, bir sonraki ıslah kademesi olan ön verim denemelerine aktarılmıştır. Ekmeklik buğday ıslah çalışmaları neticesinde 2017 yılında tescile 8 adet ekmeklik buğday adayı Ank – 30, Ank – 31, Ank – 32, Ank – 33, Ank – 34, Ank – 35, Ank – 36 ve Ank – 37 teklif edilmiştir. Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmalarının yürütüldüğü yerler İkizce, Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM), Ulaş’ da (TİM) ve Edirne olup tüm hasatlar 25 Temmuz – 25 Ağustos 2017 tarihleri arasında başarıyla tamamlanmıştır. Islah çalışması içerisinde yer alan tüm materyalin ekimleri 15 Ekim- 15 Kasım 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Bölge genelinde çıkış ve çimlenmeyi sağlayacak yeterli yağış alındığı için denemelerde yer alan materyal çıkış sağlayarak kışa girmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, ıslah, kalite, sarı pas, verim

353

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/002 Projenin Adı Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Selami YAZAR


Ayten SALANTUR, Emin DÖNMEZ, Bayram ÖZDEMİR, Mehmet Emin ALYAMAÇ, Gökhan KILIÇ Dr. Cuma KARAOĞLU (Biyoteknoloji)



2013…35.000 2014….25.000 2015….28.000 2016 30.000. 2017… 32.000

Proje Özeti: Ekmeklik buğday ıslah araştırmalarında 2013-2017 döneminde çalışmalar iki farklı program (kuru şartlarda ve destek sulu koşullarda) yürütülmüştür. Kuru şartlarda yürütülen çalışmalarda melez bahçesinde yer alan hat/çeşit ve ileri kademe hatları varyasyon kaynağı olarak kullanılmıştır. Destek sulu koşullar için yürütülen ıslah çalışmasında ülkesel kışlık buğday ıslah çalışmaları kapsamında TTAE ve MAE F3 kademesindeki açılan materyal kullanılmıştır. Açılan kademe F1, F2, F3, F4 ve F5 kademeleri populasyon olarak, F5’den tek başak seçilerek F6’da tek başak sıraları şeklinde ekilmiştir. F6’da ekilen başak sıralarından durulmuş ve istenen özelliklere sahip olanlar bitkisel özellikleri dikkate alınarak seçilmiş, bir sonraki ıslah kademesi olan ön verim denemelerine aktarılmıştır. Ayrıca bu dönemde Ekmeklik buğday ıslah çalışmalarına destek olmak amacıyla gerçekleştirilen özel melezlerde Doubled Haploid Bitki elde etme çalışmalarına devam edilmiştir. Doubled haploid bitki üretimi için, anter kültürü tekniğinin yanında embiryo kurtarma tekniğide kullanılmaya başlanmıştır. Doubled haploid bitki üretimi ile erken kademelerde homozigot bitkiler elde edilmekte, bu da daha kısa sürede durulmuş hatlar elde edilmesini sağlamaktadır. Klasik ıslah metotlarına göre (11-13 yıl süren) ıslah süresini 4-5 yıl kısaltmaktadır. Bu yöntem başarılı bir şekilde ıslah programımıza dahil edilmiştir. Proje döneminde Ekmeklik buğday ıslah çalışmaları neticesinde; 2015 yılında Ank-25 / 15, Ank-26 / 15 çeşit adayları tescile sunuldu. 2016 yılında da ‘ Şanlı’ isminde kırmızı sert daneli çeşit tescil ettirildi ve aynı yıl başarı ile Elit tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir. 2016 yılında Ank – 27 /16, Ank – 28 /16 ve Ank – 29 /16 çeşit adayları tescile sunuldu. 2017 yılında Ank – 30 / 17, Ank – 31 / 17, Ank – 32 / 17, Ank – 33 / 17, Ank – 34 / 17, Ank – 35 / 17, Ank – 36 / 17 ve Ank – 37 / 17 çeşit adayları tescile sunuldu. Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah çalışmalarının yağmura dayalı yarı kurak alanları için yapılan çalışmalar İkizce, Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM), Ulaş’ da (TİM) ve sulu koşullara uygun çeşit geliştirme çalışmaları İkizce ve Edirne de yürütülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, ıslah, kalite, sarı pas, verim

354

DEVAM


Proje Adı Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Savaş BELEN

Proje Yürütücüleri Soner YÜKSEL (ıslah), Yılmaz YILDIRIM(ıslah), A. Cevat Sönmez (ıslah), Agronomi Birimi, Hastalık Birimi, Kalite ve Teknoloji Birimi, Biyoteknoloji Birimi


01.01.2013 - 31.12.2017


01.01.2017 - 31.12.2017


2013:20000, 2014:25000, 2015:25000, 2016:28000, 2017:30000

Proje Özeti: Çalışmaların yürütüldüğü 2016-2017 yılı bitki gelişme sezonu sonbaharında ekim ayında yağış olmaması sebebiyle çıkışlar gecikmiş, alatav tehlikesi görülmüş, kasım ayının sonlarına doğru çıkışlar olmuştur. Nisan, mayıs ve haziran aylarında uzun yıllar ortalamasının 2 katı olarak gerçekleşen yağış verimi arttırmıştır. Yağışların geç gelmesi ve hava sıcaklıklarının hastalık gelişimine uygun olması sebebiyle haziran ayında külleme, sarı ve kara pas hastalıklarının doğal epidemisi görülmüştür. Melezleme çalışmaları kapsamında 2017 yılı Mayıs ayında toplam 287 kombinasyon melez yapılmıştır. Melezlemede kuru ve sulu şartlar için verim, kalite, hastalık ve bölgemiz için önem arz eden diğer karakterler dikkate alınarak kombinasyonlar oluşturulmuştur. F1 kademesindeki 305 kombinasyon ile F2-F4 kademelerindeki hatlarla, Ankara, Edirne ve Sakarya’dan gelen F3 materyalinden oluşan toplam 2103 adet popülasyon 2017 yılı için ekilmiştir.2017 yılında F4 Kademesindeki 478 kombinasyondan seçilen toplam 14500 başak F5 tek başak sıraları olarak elle ekilmiştir. 2016 F5 tek başak sıraları olarak ekilmiş bulunan 15580 tek başak sırasından 500 tanesi kuru, 400 tanesi de sulu gözlem bahçesine alınmıştır. Yapılan tüm test ve değerlendirmelerin sonuçlarına göre bu hatlar seçilerek 2017-2018 sezonu için denemelere alınmıştır. Denemelerde gözlem bahçesi kademesinden başlayarak kalite testleri, verim denemesinden başlayarak hastalık ve fizyoloji testleri yapılmıştır. Bu testlerin sonucu ve değerlendirmesi ayrı projeler olarak yürütüldüğü için burada kalite sonuçları verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler Buğday, ıslah, çeşit, hat

355

SONUÇ


Proje Adı Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş





Proje Yürütücüleri Soner YÜKSEL (ıslah), Yılmaz YILDIRIM(ıslah), A.Cevat Sönmez (ıslah), Agronomi Birimi, Hastalık Birimi, Kalite ve Teknoloji Birimi, Biyoteknoloji Birimi


01.01.2013 - 31.12.2017


01.01.2013 - 31.12.2017


2013:20000, 2014:25000, 2015:25000, 2016:28000, 2017:30000

Proje Özeti: Bu proje 2013-2017 yılları arasında 7 lokasyonda yürütülmüştür. Projede 5 yıllık süreçte toplam 1409 melez yapılmış, bunlardan açılan materyal seviyesinde (F1-F3) 2422 hat elde edilmiş, F4 kademesinde ortak F3’ten gelen hatlarla birlikte 4703 hat değerlendirilmiştir. F4 kademesinden her yıl ortalama 15000 tek başak seçilmiştir. Tek başaklardan 5 yılda yaklaşık 3500 hat kuru, 2200 hat sulu gözlem bahçesine seçilmiş ve bu kademeden itibaren kalite ve fizyoloji testleri de seçim kriteri olarak kullanılmaya başlanmıştır. Her yıl yaklaşık 300-350 hat ön verim, 110 hat ise verim denemelerinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucu ileri çıkan hatlar 7 farklı bölgede denenmiştir. Bu projenin sonucu olarak 2016 yılında Reis ekmeklik buğdayı tescil edilmiş, 2017 yılında 2 ekmeklik buğday çeşit adayı tescile sunulmuştur.


356

DEVAM

Proje No: TAGEM /TBAD/13/A12/PO1/010 Proje Adı: EGE BÖLGESİ EKMEKLİK BUĞDAY ISLAH

ARAŞTIRMALARI Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Uzm. Riza ÜNSAL Yardımcı Araştırıcılar:

Dr. Hatice GEREN, İsmail SEVİM, Nedim ACAR Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Dr. Özge YILDIZ ( Kalite), Ahmet KALIN (Hastalık)

Başlama-Bitiş Tarihleri 20013 - 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017/31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2013 Yılı: 35.000 TL 2016 Yılı: 23.000 TL

2014 Yılı: 30.000 TL 2017 Yılı: 25.000 TL 2015 Yılı: 23.000 TL

Proje Özeti: Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Araştırmaları projesi, her yıl yapılan melezleme

çalışmalarını, yurt dışından temin edilen binlerce materyalin yer aldığı gözlem bahçeleri ve açılan materyal üzerinde yapılan hastalık testleri, gözlem ve seleksiyonların yanında, bu seleksiyonlar sonucunda belirlenen çeşit adaylarının Menemen ve bölgenin değişik yerlerinde deneme kurularak bunların test edilmesi çalışmalarını içermektedir. Programın başlangıcından itibaren, 14 adet ekmeklik buğday çeşidi geliştirilmiştir. Bu çeşitler Cumhuriyet 75, Ata 81, İzmir 85, Marmara 86, Kaklıç 88, Kaşifbey 95, Basribey 95, Ziyabey 98, Gönen 98, Meta-2002, Alibey, Menemen, Efe ve Kayra’dır. Ayrıca bu çeşitlere ait elit ve orijinal kademede üretilen tohumluklar, tohumluk üreten resmi ve özel kuruluşlara royalty karşılığında üretim hakları devredilerek satılmaktadır. Üretimi yapılacak çeşitlerin miktarı gelen talepler doğrultusunda belirlenmektedir.

Sürekli proje kapsamında, 2017 yılı hedeflerinin tamamı gerçekleşmiştir. Ekmeklik buğdaıslahı aşamaları olarak; melezleme, F1-F7 kademesindeki açılan materyalde seleksiyon, verim denemeleri ve değerlendirilmesi ile 8 çeşitten toplam 41.050 kg tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir. Kalite ile ilgili çalışmalarda, fiziksel analizler yanı sıra protein oranı, Zeleny sedim, yaş-kuru glüten, glüten indeks, miksograf değerleri vb kimyasal analizlerde yapılmıştır.

Bu yıl melezleme programında 111 melez kombinasyonu yapılmıştır. Bunların 72 tanesi tekli, 39 tanesi de back cross’tur. Yapılan melez kombinasyonlarında ekmeklik kalitesinin iyileştirilmesine ve hastalığa dayanıklılık konuları üzerinde durulmuştur.

Tesadüf Blokları deneme desenine göre kurulan toplam 21 verim denemesi Menemen (İzmir), Dalaman (Muğla) ve Denizli lokasyonlarında yürütülmüştür.

Özel sektör kuruluşlarına ileri kademede toplam 6 hat stılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ege Bölgesi, ekmeklik buğday, ıslah, verim, dayanıklılık, kalite.

357

SONUÇ Proje No TAGEM /TBAD/13/A12/PO1/010 Projenin Adı Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Riza ÜNSAL


Dr. Hatice GEREN, İsmail SEVİM, Nedim ACAR Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Dr. Özge YILDIZ (Kalite), Ahmet KALIN (Hastalık), Dr. Hakan HEKİMHAN (2013 Yılı)


2013-2017


2013 Yılı: 35.000 TL 2016 Yılı: 23.000 TL 2014 Yılı: 30.000 TL 2017 Yılı: 25.000 TL 2015 Yılı: 23.000 TL

Proje Özeti: 2013 yılında melezleme programında 305 adet kombinasyon yapılmıştır. Gözlem bahçelerinde incelenen 639 hat/çeşitten 11 adet seçilmiştir. Açılan materyalde 1686 hat değerlendirilmiş, bunlardan toplam 891 hat ve tek başak seçilerek bir ileri kademeye aktarılmıştır. Verim denemeleri Menemen (İzmir), ve Söke (Aydın) lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu yıl EBVD-1, EBVD-2, EVD-2,1, EVD-2,2, EVD-1,1, EVD-1,2, EÖVD-1, EÖVD-2, EÖVD-3, EÖVD-4, EÖVD-4, EÖVD-6 ile 25 hat ve çeşitten oluşan, 2 lokasyonda kurulan YDEBVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 5 ekmeklik buğday çeşidinden (Cumhuriyet 75, Basribey 95, Kaşifbey 95, Gönen 98, Ziyabey 98) 36.500 kg tohumluk üretilmiştir.

2014 yılında melezleme programında 250 adet kombinasyon yapılmıştır. Açılan materyalde 1176 hat değerlendirilmiş, bunlardan toplam 1092 hat ve tek başak seçilerek bir ileri kademeye aktarılmıştır. Tesadüf Blokları deneme desenine göre kurulan verim denemeleri Menemen (İzmir) ve Dalaman (Muğla) lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu yıl EBVD-1, EBVD-2, EVD-2,1, EVD-1,1, EVD-1,2, EÖVD-1, EÖVD-2 ile 20 hat ve çeşitten oluşan, 2 lokasyonda kurulan YDEBVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 6 ekmeklik buğday çeşidinden (Cumhuriyet 75, Basribey 95, Kaşifbey 95, Gönen 98, Ziyabey 98 ve Meta 2002) 36.850 kg tohumluk üretilmiştir.

2015 yılında melezleme programında 138 melez kombinasyonu yapılmıştır. Bu yıl EBVD-1, EBVD-2, EVD-2,1, EVD-2,2, EVD-1,1, EVD-1,2, EÖVD-1, EÖVD-2 ve 20 hat ve çeşitten oluşan, 2 lokasyonda kurulan YDEBVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 8 ekmeklik buğday çeşidinden (Cumhuriyet 75, Basribey 95, Kaşifbey 95, Gönen 98, Ziyabey 98, Meta 2002, Efe ve Kayra ) toplam 42.740 kg tohumluk üretilmiştir. 1 ekmeklik buğday hattı Efe adı ile tescil edilmiştir.

2016 yılında melezleme programında 138 melez kombinasyonu yapılmıştır. Tesadüf Blokları deneme desenine göre kurulan verim denemeleri Menemen (İzmir)ve Dalaman (Muğla) lokasyonunda yürütülmüştür. Bu yıl EBVD-1, EBVD-2, EVD-2,1, EVD-1,1, EÖVD-1, EÖVD-2, EÖVD-3 ve EKVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 8 ekmeklik buğday çeşidinden (Cumhuriyet 75, Basribey 95, Kaşifbey 95, Gönen 98, Ziyabey 98, Meta 2002, Efe, Kayra ) toplam 127.270 kg tohumluk üretilmiştir. 1 ekmeklik buğday hattı Kayra adı ile tescil edilmiştir. 2017 yılında melezleme programında 111 melez kombinasyonu yapılmıştır. Tesadüf Blokları deneme desenine göre kurulan verim denemeleri Menemen, Dalaman ve Denizli

358

lokasyonlarında yürütülmüştür. Ön verim denemesi ise 7x7 latis deneme deseninde kurulmuştur. Üretim programında yer alan 8 çeşitten (Cumhuriyet 75, Basribey 95, Kaşifbey 95, Gönen 98, Ziyabey 98, Meta 2002, Efe, Kayra ) toplam 40.050 kg tohumluk üretilmiştir. 6 adet ileri kademe ekmeklik buğday hattı özel sektöre satılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ege bölgesi, ekmeklik buğday, ıslah, verim, hastalık, dayanıklılık, kalite

359

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/009 Proje Adı Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Enes YAKIŞIR Proje Yürütücüleri Dr. Telat YILDIRIM, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Muhammed

GÖKALP, Musa Türköz, İbrahim KARA, Dr. Emel ÖZER, Sait ÇERİ, Şah İsmail CERİT, Meltem YAŞAR, İlker TOPAL


01.01.2013 – 31.12.2017


01.10.2016 – 30.09.2017


2013: 15.000 ₺, 2014: 17.000 ₺, 2015: 18.000 ₺, 2016: 20.000 ₺, 2017: 22.000 ₺

Proje Özeti: 2016-2017 üretim sezonunda Melez Bahçesinde 226, F1-F2-F3ve F4’de toplam 1530

genotip denenmiş 141 melez yapılmış ve F1’de 185, F2’de 170, F3’de 299, F4’de 289 genotip seçilerek bir üst kademeye aktarılmıştır. F5’de denenen 204 genotipten seçilenler üst kademeye aktarılmıştır.

Gözlem Bahçelerinde kuruda 84 genotip Konya Merkez’de Augmented Deneme Deseninde ekilmiş ve kuru için 41 genotip ön verim denemelerine aktarılmıştır. Suluda 96, kuruda 290 genotip elle ekimleri yapılarak seçilenler gözlem bahçesi denemelerine aktarılmıştır.

Ön Verim Denemelerinde kuruda 84, suluda 51 genotip Latis Deneme Deseninde lokasyonlarda denenmiş, sulunun tamamı tekrar denenmek üzere, kuruda 20 genotip seçilerek verim denemelerine aktarılmıştır.

Verim Denemelerinde kuruda 20, suluda 15 genotip Tesadüf Blokları Deneme Deseninde lokasyonlarda denenmiş, sulunun tamamı tekrar denenmek üzere, kuruda 10 genotip bölge verim denemelerine aktarılmıştır.

Bölge Verim Denemelerinde kuruda 20, suluda 15 genotip Tesadüf Blokları Deneme Deseninde lokasyonlarda denenmiş, kuru için 6 genotip, sulu için tamamı yeniden denenmek üzere bölge verim denemesi olarak alınmıştır.

Yapılan değerlendirmeler sonucunda Sulu Bölge Verim Denemelerinde yer alan 3 genotip İkonya, Buhara ve Kilistra, Kuru Bölge Verim Denemelerinde yer alan 3 genotip Meke, Bayındır ve Üçok aday isimleri ile TTSMM’ye başvuruları yapılmıştır.

Tescilli çeşitlerimizin ıslahçı tohumu ve elit kademede tohumlukları üretilmiş, sertifikaları alınmış ve Üretim Bölümüne gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler Ekmeklik buğday, genotip, çeşit, deneme

360

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/009 Proje Adı Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Enes YAKIŞIR Proje Yürütücüleri Dr. Seyfi TANER, Dr. Telat YILDIRIM, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ,

Muhammed GÖKALP, Musa Türköz, İbrahim KARA, Dr. Emel ÖZER, Sait ÇERİ, Şah İsmail CERİT, Meltem YAŞAR, İlker TOPAL, Birol ERCAN, Melek BAYRAKTAROĞLU, Dr. Ramazan AYRANCI


01.01.2013 – 31.12.2017


01.01.2013 – 31.12.2017


2013: 15.000 ₺, 2014: 17.000 ₺, 2015: 18.000 ₺, 2016: 20.000 ₺, 2017: 22.000 ₺

Proje Özeti: Bu projede bilhassa Orta Anadolu ve geçit bölgelerine uygun, sulanabilen ve kuru

alanlarda yüksek verimli, kaliteli, biyotik ve abiyotik stress faktörlerine karşı toleranslı, tüketici ve sanayicinin talepleri doğrultusunda yeni ekmeklik buğday çeşitleri geliştirmek amaçlanmıştır. Melezleme ve F1 bitkilerinin elde edilmesinden sonra açılan generasyonların seleksiyonunda modifiye bulk (değiştirilmiş toptan seçme) yöntemi uygulanmıştır. Projede; özel amaçlı yapılan melezlemelerden genetik varyasyon oluşturularak elde edilen melez popülasyonlar, Ülkesel Serin İklim Tahılları Projesi kapsamında Enstitümüze gelen F3 kademesindeki popülasyonlar, ve IWWIP kaynaklı çeşit, hat ve açılan materyallerden yapılan gözlemler sonucunda uygun genotipler materyal olarak kullanılmıştır.

2012-2013 ekim sezonunda başlayan projenin 2016-2017 sezonunun sonuna kadar geçen sürede F1-F4 generasyonlarında toplam 10.901 hat denenmiştir. F5 generasyonunda F4’den toplanan tek başaklar ile 1.480 popülasyondan 35.520 tek başak denemelere alınmış ve seçilenler bir üst kademeye aktarılmıştır. Gözlem bahçelerinde 2732 genotip denenmiş, 694 genotip seçilerek bir üst kademeye aktarılmıştır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde 1073 genotip denenmiş, 447 genotip seçilerek bir üst kademeye aktarılmıştır. 2014 yılında Bozkır ismiyle 1 adet ekmeklik buğday çeşidi tescil ettirilmiştir. Ayrıca 2015 yılında Taner, Şehzade ve Akıncı, 2016 yılında Yavuz, Hara ve Tuğra, 2017 yılında Meke Bayındır, Kilistra, Buhara, İkonya ve Üçok aday isimleri ile toplamda 12 ekmeklik buğday hattı tescil ettirilmek üzere TTSMM’ye başvurusu yapılmıştır.

Tescilli çeşitlerimizin ıslahçı tohumu ve elit kademede tohumlukları üretilmiş, sertifikaları alınmış ve Üretim Bölümüne gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler Ekmeklik buğday, genotip, çeşit, deneme

361

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/011 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı


GAP Uluslar Arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü



Proje Lideri Dr. Mehmet KARAMAN, Proje Yürütücüleri Mahir BAŞARAN, Dr. Sertaç TEKDAL, Sinan BAYRAM,

Dr. İrfan ERDEMCİ Kalite: Belgizar ÇAM, Cemal HANAZAY


01.09.2016-01.09.2017


2016-2017


2013: 15000 TL, 2014: 18000 TL, 2015: 19000 TL 2016: 20000TL, 2017: 21000 TL, Toplam: 93000 TL

Proje Özeti: Çalışmanın yürütüldüğü 2016-2017 sezonunda uzun yıllar ortalamasına göre yaklaşık 30 mm daha az yağış düşmüştür. Ayrıca Ocak ve Şubat aylarında çok az yağış gerçekleşirken, Mayıs ayında genotipler fırtınaya maruz kalmıştır. Açılan materyal kademesinde (F1-F6) 1525 kombinasyon ile çalışılmış ve 521 tanesi seçilmiştir. Gözlem bahçesi aşamasında 479 genotip ile çalışılmış ve 80 tanesi seçilerek Ön Verim Denemesine aktarılmıştır. Ön verim aşamasında olan denemede toplamda 125 genotipten 14 tanesi seçilerek yeni oluşturulan verim denemesine aktarılmıştır. Birinci yılında olan verim denemesindeki 20 adet genotip tekrar verim denemesi olarak ikinci yıla aktarılmıştır. Bölge verim denemesinde yer alan 20 adet genotipten 4 tanesi tescil için ümitvar görülmüş ve tekrar denenmek üzere yeni oluşturulan bölge verim denemesine aktarılmıştır. Bölge verim denemeleri ve tescil denemeleri Diyarbakır, Adıyaman ve Kızıltepe lokasyonlarında kurulmuştur. Genotipler, morfolojik ve fizyolojik gözlemler sonrasında, tane verimi, kalite ve hastalık değerleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Ekmeklik buğday, verim ve kalite

362

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/011 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı





Proje Lideri Dr. Mehmet KARAMAN, Proje Yürütücüleri Dr. Hüsnü AKTAŞ, Dr. İrfan ERDEMCİ, Dr. Enver KENDAL,

Mahir BAŞARAN, Dr. Sertaç TEKDAL, Sinan BAYRAM, Kalite: Belgizar ÇAM, Evrim ŞATANA, Cemal HANAZAY


01.09.2013-01.09.2017


2013-2017


2013: 15000 TL, 2014: 18000 TL, 2015: 19000 TL 2016: 20000TL, 2017: 21000 TL, Toplam: 93000 TL

Proje Özeti: Çalışmanın yürütüldüğü 2013-2017 yıllarında açılan materyal kademesinde (F1-F6)’de 5320 materyalden 1483, gözlem bahçesi aşamasında 3295 genotipten 560, ön verim, verim ve bölge verim aşamasında 2638 genotipten, 400 genotip seçilmiştir. Bölge verim denemeleri ve tescil denemeleri Diyarbakır, Hazro, Adıyaman, Kızıltepe, Ceylanpınar, Küçük Köy lokasyonlarında kurulmuştur. Genotipler, morfolojik ve fizyolojik gözlemler sonrasında, tane verimi, kalite ve hastalık değerleri dikkate alınarak seçilmiştir. 2013-2017 sezonlarında, 2013 yılında Dinç, 2014 yılında Tekin, 2015 yılında Kale ekmeklik buğday çeşitleri tescil ettirilmiştir. Ayrıca 2015 yılında tescile teklif edilen ve henüz tescil sürecinde olan Aday-12 ekmeklik buğday çeşidi geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler Ekmeklik buğday, verim ve kalite

363

DEVAM

Proje No Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Araştırmaları

2. Alt Proje: Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Çalışmaları


GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müd.



Proje Lideri Dr. İrfan ERDEMCİ Proje Yürütücüleri Dr. Mehmet KARAMAN, Mahir BAŞARAN

Kalite: Belgizar, Evrim ŞATANA Başlama-Bitiş Tarihleri

2014 - 2017


2016 - 2017


Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kuzey kesimleri ile komşu geçit illeri (Malatya, Elazığ)’nde içinde bulunduğu ve bölge buğday ekim alanlarının yaklaşık %25-30’unu oluşturan alanlara yönelik daha çok orta erkenci, kışa dayanıklı, yüksek verimli ve kaliteli fakültatif buğday çeşitleri geliştirmek ve bölge çiftçisine sunmak amacı ile bu proje yürütülmüştür. 2016-2017 yetiştirme sezonu çalışmaları Diyarbakır ve Elazığ lokasyonda yürütülmüştür. 2016-2017 yetiştirme sezonu ıslah çalışmaları kapsamında 20 melez kombinasyonu yapılmış, Açılan Materyal kademesinde (F3+ F4+F5+F6 ) toplam 174 popülasyon, Gözlem bahçesi kademesinde 165, Verim kademelerinde ise 83 genotip ile çalışılmıştır. F6 kademesindeki materyalden 115 tek başak seçilerek tek başak sıraları oluşturulmuştur. Verim ve bazı kalite değerleri bakımında öne çıkan; Gözlem bahçelerinde 19, ÖVD’ de 20 ve verim denemelerinde 20 genotip olmak üzere toplam 59 genotip seçilerek bir ileri kademeye aktarılmıştır. Diyarbakır ve Elazığ lokasyonlarında yürütülen VD’sinin ortalama verimleri sırasıyla 500.7 ve 735.8 kg/da olurken, BVD’ sinin ortalama verimleri 558.6 kg/da ve 687.4 kg/da olarak gerçekleşmiştir. İki lokasyoda yürütülen verim denemelerin ortalamalarına göre hem verim hem kalite parametreleri (HL, PO, BTA ve Z SDS ) bakımından Elazığ lokasyonu daha öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler Geçit bölgesi, fakültatif buğday, çeşit, ıslah, lokasyon

364

SONUÇ Proje No Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Araştırmaları

2. Alt Proje: Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müd.



Proje Lideri Dr. İrfan ERDEMCİ Proje Yürütücüleri Dr. Mehmet KARAMAN, Mahir BAŞARAN

Kalite: Belgizar, Evrim ŞATANA Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 - 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

2014 - 2017


Proje Özeti: Bu proje ile enstitünün sorumluluk alanına giren ve önemli bir buğday ekiliş alanına sahip olan ova bölgeleriyle dağlık yüksek rakımlı bölgeler arasında kalan geçit alanlarında daha çok orta erkenci, kışa dayanıklı, yüksek verimli ve kaliteli fakültatif buğday çeşitlerine yönelik ıslah çalışmaları başlatmak, biotik ve abiotik streslere dayanıklı yeni çeşitler geliştirmek ve bölge çiftçisine sunulmaktır. Proje materyali; yerel köy popülasyonları, ulusal buğday genetik kaynakları materyali, işbirliği yapılan enstitülerin ıslah materyalleri, Uluslararası Araştırma Merkezlerinden temin edilen materyalden oluşturmuştur. Çalışmalar Diyarbakır, Malatya, Elazığ ve Muş lokasyonlarında yürütülmüştür. Bulgular: Dört yıllık (2014-2017) proje süresince melezleme, açılan materyal, gözlem bahçeleri, ön verim, verim ve bölge verim kademelerinde çalışmalar yapılmıştır. Proje süresince toplam 129 farlı kombinasyonda melezleme yapılmıştır. Açılan Materyal kademesinde (F2.....F5) 1325, Tek Başak kademesinde 1532, Gözlem Bahçelerinde 628, Ön verim Denemelerinde 199, Verim Denemelerinde 150 ve Bölge Verim denemelerinde ise 75 adet materyal değerlendirilmiştir. Çalışmalar sonucunda lokasyonlar arasında farklılıkların olduğu ve farklı lokasyonlarda farklı genotiplerin öne çıktığı görülmüştür. 2014 yılında Diyarbakır, Malatya ve Muş lokasyonlarında yürütülen denemelerde Malatya lokasyonunda kuraklıktan sonuç alınmaz iken Diyarbakır ve Muş lokasyonların ortalama verimleri sırasıyla 285 ve 309 kg/da olmuştur. 2015 yılında Diyarbakır lokaysonunda yürütülen verim denemelerin ortalaması 698 kg/da ve Malatya lokasyonun 443 kg/da olmuştur. 2016 ve 2017 yılında Diyarbakır ve Elazığ lokasyonlarında yürütülen denemelerin verim ortalaması sırasıyla 600, 365, 533 ve 711 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Diyarbakır lokasyonu daha çok verim bakımında öne çıkarken, Elazığ ve Malatya lokasyonları kalite parametreleri bakımında öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler Geçit bölgesi, fakültatif buğday, çeşit, ıslah, lokasyon

365

DEVAM Proje No TAGEM/TA/00/01/04/015

Proje Adı Karadeniz Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları





Proje Lideri Hasan Orhan BAYRAMOĞLU Proje Yürütücüleri Cemal ŞERMET, Türkan DÜNDAR Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013-31/12/2017


01/01/2017-31/12/2017 (V. Gelişme Raporu)


2013: 21.200 TL

2014:22.300 TL

2015:23.200 TL

2016: 24.000 TL

2017:27.000 TL

Karadeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Araştırmaları projesi kapsamında 2017 yılında Samsun Gelemen,Bafra ve Çarşamba. Amasya Gökhöyük ve Tokat İllerinde 19 adet deneme 17 adet gözlem bahçesi kurulmuştur. Gözlem Bahçeleri ;

48.IBWSN, 10.STEMRRSN, 17.FHBSN, 25.ISEPTON, HRWSN, KHPKN, SPKN, KPKN, Sep.Diff., Pm Diff., OBVD-B, OBVD-KA, TÇ-Ekmeklik, TÇ- Makarnalık, TÇ-Tritikale, TÇ-Yulaf, TÇ-Arpa dir. Verim Denemeleri ;

Verim Denemesi-1 (VD.1) 25*4 Bafra Verim Denemesi-2 (VD.2) 25*4 Bafra Bölge Verim Denemesi-1 (BVD.1) 25*4 Sam/ Bafra/Ams/Tkt Bölge Verim Denemesi-2 (BVD.2) 25*4 Sam/ Bafra Ortak Bölge Verim Denemesi (OBVD-SE) 12*4 Bafra Yazlık Dilim Bölge Verim D. (YDBVD) 12*4 Amasya Çeşit Tescil Denemesi (Makarnalık) 5*4 Sam/Çar/Bafr/Ams/Tkt 23.HRWYT 50*2 Bafra 36.ESWYT 50*2 Samsun 19.IWWIT-IRR 40*2 Samsun 16.AYT-IRR 150*1 Samsun Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 veya 4 tekerrürlü ve 5m X 1.2m

boyutlarındaki 6m2 lik parsellere 6 sıralı olarak kurulmuştur. Ekim Ekim Kasım aylarında , hasat ise temmuz ayı içerisinde yapılmıştır. Verim ortalamaları üzerinden en yüksek verim Bölge verim denemesi-2 nin (BVD-2) 17 nolu hattında (FRANCOLIN#1/BLOUK#1) 858 kg ile oluşmuştur. Bölgede yoğun şekilde kök çürüklüğü epidemisi gelişmiştir.

Anahtar Kelimeler Buğday, verim, aday çeşit

366

SONUÇ

Proje No TAGEM/TA/00/01/04/015

Proje Adı Karadeniz Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları





Proje Lideri Hasan Orhan BAYRAMOĞLU Proje Yürütücüleri Cemal ŞERMET, Türkan DÜNDAR Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2013-31/12/2017


01/01/2013-31/12/2017


2013: 21.200 TL

2014:22.300 TL

2015:23.200 TL

2016: 24.000 TL

2017:27.000 TL

Karadeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Araştırmaları projesi kapsamında 2013- 2017 döneminde değişik kademelerde 3574 açılan materyal üzerinde çalışılmıştır. Samsun Gelemen,Bafra ve Çarşamba. Amasya Gökhöyük ve Tokat İllerinde toplam 62 adet deneme 96 adet gözlem bahçesi kurulmuştur.

Denemelerde aşağıda melezleri verilen hatlar başarılı görülmüştür. Tescil aşamasında olan iki hat vardır.

B.HASHİTA / YAMAMA

SPN/NAC//ATTILA/3/SHARK/F4105W2.1

MV.MA//SULTAN95/HK183

TOSUNBEY/TAHİROVA 2000

TOSUNBEY/TAHİROVA 2000

GELİBOLU/149R92 RECAİBEY

BABAX/Lr42//BABAX*2/3/PAVON7S3,Lr47 MİLAN/6/KAUZ*2/4/CAR//KAL/BB/3/NAC/5/KAUZ

FRANCOLIN#1/BLOUK#1

WBLL1*2/KURUKU/4/BABAX/LR42//BABAX*2/3/KURUKU

Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 veya 4 tekerrürlü ve 5m X 1.2m boyutlarındaki 6m2 lik parsellere 6 sıralı olarak kurulmuştur. Ekim Ekim Kasım aylarında , hasat ise temmuz ayı içerisinde yapılmıştır. Bölgede yoğun şekilde kök çürüklüğü epidemisi gelişmektedir.

Anahtar Kelimeler Buğday , verim, aday çeşit

367

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/015 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Edirne Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr. İrfan ÖZTÜRK



Projenin Toplam Bütçesi 2013: 25.000 TL, 2014: 27.000 TL, 2015: 32.000 TL, 2016: 33.000 TL, 2017: 35.000 TL TOPLAM: 152.000 TL

Proje Özeti

Projenin amacı; ekmeklik buğdayda verimli, kalitesi iyi, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, soğuğa, kurağa ve bölgede yaygın olan hastalıklara dayanıklı yeni çeşitler geliştirmektir. Islah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri, açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmaktadır. Verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmıştır. 2016-2017 yılında ıslah çalışmaları kapsamında toplam 158 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde farklı kademelerde 719 popülasyon, 4115 başak sırası olarak olmak üzere toplam 4834 popülasyon üzerinde çalışılmıştır. Yapılan seleksiyonda 601 popülasyon bulk edilirken, 3372 başak ve 371 durulmuş hat seçimi yapılmıştır. Farklı amaçlı toplam 41 verim denemesinde 750 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre değerlendirme sonucunda toplam 255 genotip seçilmiştir. IWWIP programı kapsamında 1802 genotipin yer aldığı 9 farklı nörseriden 90 genotip seçilmiştir. CIMMYT'ten temin edilen 6 gözlem bahçesinde 777 genotip ekilmiş ve 173 genotip ıslah programı için seçilmiştir. Hastalık gözlem bahçesinde 384 genotip tarla koşullarında hastalık değerlendirilmesi yapılmıştır. Verim denemelerinde 503 genotipin kalite analizlerinin yapılmıştır. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle yeni çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları bu dönemde de devam etmiştir. Toplam 11 ekmeklik buğday çeşidinden yaklaşık 191 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. 2017 yılında 2 yeni çeşidin tescil denemeleri başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Buğday ıslahı, genotip, verim, kalite, biyotik abiyotik strese dayanıklılık

368

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/015 Projenin Adı Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Edirne Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr. İrfan ÖZTÜRK



Projenin Toplam Bütçesi 2013: 25.000 TL, 2014: 27.000 TL, 2015: 32.000 TL, 2016: 33.000 TL, 2017: 35.000 TL TOPLAM: 152.000 TL

Proje Özeti

Projenin amacı; ekmeklik buğdayda verimli, kalitesi iyi, adaptasyon kabiliyeti yüksekp, soğuğa, kurağa ve bölgede yaygın olan hastalıklara dayanıklı yeni çeşitler geliştirmektir. Buğday Islah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri, açılan materyalde ise modifiye bulk metodu kullanılmıştır. Verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmış olup, parsel alanı 6 ve 8 m2, ekimde 500 tane/m2 tohum kullanılmıştır. 2012-2013 yılı ile 2016-2017 yılları arasında ıslah çalışmaları kapsamında toplam 842 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde F1 ve F7 kademeleri arasında toplam 23,308 popülasyon üzerinde çalışılmıştır. Farklı amaçlı kurulan toplam 174 verim denemesinde 4044 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre değerlendirmeler yapılmıştır. IWWIP programı kapsamında beş yıllık proje dönemi içerisinde 12.136 genotipin yer aldığı 972 farklı deneme gözlem bahçesi ve tohumluk üretim materyali ekilmiştir. Enstitü ıslah çalışmalarında kullanılmak amacıyla CIMMYT'ten temin edilen 27 gözlem bahçesinde 3030 genotip ekimi yapılmıştır. Islah programı kapsamında yer alan bütün materyalin yanında hastalık gözlem bahçesinde 2122 genotip tarla koşullarında hastalık değerlendirilmesi yapılmıştır. Verim denemelerinde ve bazı ıslah materyalinde 2345 genotipin kalite analizlerinin yapılmıştır. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle yeni çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları 5 yıllık dönemde devam etmiştir. Farklı yıllarda farklı sayıda olmak üzere toplam 12 ekmeklik buğday çeşidinden 1800 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. 2014 yılında Saban, 2015 yılında Köprü ve 2016 yılında Yüksel çeşitleri tescil edilmiştir. Proje dönemi sonu olan 2017 yılı itibarı ile 5 yeni aday çeşidin tescil denemeleri devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Buğday ıslahı, genotip, verim, kalite, biyotik abiyotik strese dayanıklılık

369

SONUÇ

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Doğu Akdeniz Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projenin İngilizce Başlığı

Eastern Mediterranean Region Bread Wheat Breeding Research


Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet Nazım DİNÇER Yardımcı Araştırmacılar

Dr. Şadiye YAKTUBAY, A. Alpaslan EZİCİ, Dr. Murat Reis AKKAYA, Dr. Celile Aylin OLUK, Yeşim ŞAHİN, Dr. Hasan AY


2013-2017


203 700 TL

Proje Özeti: 2013–2017 yılları arasında Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitü Müdürlüğü arazisinde mevcut çeşitlerden daha verimli, kaliteli ve hastalıklara dayanıklı çeşit geliştirmek amacıyla çalışmalar yürütülmüştür. 2013–20017 yılları arasında yapılan melez sayısı 1407 adettir. Açılan materyal kademesinde 24.200 hat ekilmiş ve 20.369 hat seçilmiştir. Gözlem bahçelerinde 5492 hat veya çeşit değerlendirilerek bunların 479 adedi bir sonraki yıla aktarılmıştır. Ön verim denemeleri Augmented deneme desenine göre Doğankent lokasyonunda kurulmuş olup, ekilen hat sayısı 2161 seçilen hat sayısı 453’tür. Ön verim denemelerinde verimler 396-1191 kg/da, arasında gerçekleşmiştir. Verim denemeleri üç tekerrürü olarak Doğankent lokasyonunda ekilmiş olup ekilen hat sayısı 1075, seçilen hat sayısı 334’tür. Verim denemelerinde verimler 450 -1116kg/da arasında değişmiştir. Bölge Verim denemelerinde en düşük verim 232 kg/da ile 2013 yılında Ceyhan’da, en yüksek verim ise 1.108 kg/da ile 2017 yılında Doğankent’te elde edilmiştir. Proje sonucunda 2013 yılında Seri 2013, Altın Başak ve Gökkan çeşitleri; 2014 yılındaYakamoz çeşidi, 2015 yılında Altınöz çeşidi ve 2017 yılında Ekinoks ve Candaş olmak üzere7 ekmeklik buğday çeşidi tescil edilmiştir. Seri 2013, Altın Başak, Gökkan,Yakamoz ve Altınöz çeşitlerimin tohumluklarının üretim ve satışlarını kapsayacak şekilde özel firmaya devirleri royality karşılığı yapılmıştır. Ayrıca 2017 yılında 5 adet ekmeklik buğday çeşit adayının tescil denemelerine alınması gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, kahverengi pas, sarı pas, septorya, kalite, seleksiyon

370

DEVAM

Proje No TAGEM /TBAD/14/A12/P01/001 Proje Başlığı Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Lütfü DEMİR Yardımcı Araştırmacılar

İzzet ÖZSEVEN, Şinasi ORHAN, Gamze CANIGENİŞ, Bülent CENGİZ (Kalite), Zekeriya KARABULUT(Kalite)


01/01/2014-31/12/2018


2014 24000 TL 2015 25000 TL 2016 25000 TL

2017 26000 TL 2018 28000 TL

Proje Özeti Bölgemiz, ekolojik özelliklerinin sağladığı yüksek verim potansiyeli yanında

hastalıkların doğal olarak gelişmesinden dolayı ıslah çalışmaları açısından da önem arz etmektedir. Projenin amacı Ülkemizin yazlık ve geçit bölgeleri için yüksek kalite ve verimde, hastalıklara ve yatmaya dayanıklı, yetiştirme tekniği karakterleri yönünden üstün çeşitler ve hatlar geliştirmektir.

2016-2017 sezonunda ıslah çalışmalarının yürütüldüğü lokasyonlardaki yağış durumu Sakarya’da 770,8 mm, Pamukova’da 560,8 mm Karacabey’de 552,8 mm ve Bandırma’da 625,2 mm olarak gerçekleşmiştir. Lokasyonlardaki ekilişler 28 Ekim-26 Kasım arası gerçekleşmiştir. Başaklanma 21 Nisan’da başlayıp 5 Mayıs’a kadar sürmüştür. Sarı pas 13 Mayıs itibariyle maksimum seviyeye ulaşmış ve hassas çeşitlerde önemli verim kayıplarına yol açmıştır. Külleme ve kahverengi pas geç gelmiş ve etkili olmamıştır. Mayıs ve Haziran ayındaki yağışlar başak yanıklığı hastalığı (Fusarium sp.)’nın etkili olmasını sağlamıştır.

Gözlem bahçeleri ve açılan materyalden 14275 materyal incelenerek 3725’si bir üst kademeye, 333’ü ise verim denemelerine aktarılmıştır. 7 lokasyonda yürütülen 44 verim denemesinde 714 hat ve çeşit yer almış ve bunlardan 256’sı bir üst denemeye aktarılmıştır. Ülkesel proje kapsamında 613 adet melez gerçekleştirilmiş, 396 adet F2 materyali ise çoğaltılarak, 10 enstitüye gönderilmiştir.

ÖVD’den 659,0 kg/da, VD’den 751,9 kg/da, beyaz taneli yazlık BVD’lerden 712,3 kg/da, kırmızı taneli yazlık BVD’lerden 728,5 kg/da ve kışlık BVD’lerden 708,8 kg/da ortalama verim alınmıştır. Kalite çalışmaları kapsamında ise 2135 numunede Zeleney SDS, Protein, Sertlik, BDA ve Hlt Ağ. Analizleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler buğday, ekmeklik, ıslah, çeşit

371

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-002 Proje Adı Güneydoğu Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (Onikişubat / KAHRAMANMARAŞ)



Proje Lideri Rukiye KARA Proje Yürütücüleri Hasan GEZGİNÇ, Murat ÇALIŞKAN, Zekeriya KANTARCI Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017 – 31.12.2021


01.01.1017-31.12.2017


2017: 85000 TL 2018: 10000 TL 2019: 9000 TL 2020: 9000 TL 2021: 9000 TL

Proje Özeti: Bölge koşullarına uyumlu, hastalıklara dayanıklı, kaliteli, yüksek verimli ekmeklik buğday çeşitlerini geliştirmek ve bu çeşitlerin elit, orijinal tohumluklarını üretmek bu projenin amaçlarını oluşturmaktadır. 2016-17 yılı Kahramanmaraş Merkez lokasyonunda F3 generasyonlarında toplam 707 materyalin ekimi yapılmıştır. İstenilen özelliklere göre tercih edilen 141 materyal seçilerek bir üst kademe olan F4 kademesine aktarılmıştır. Ayrıca F4 kademesinde ekilen 147 materyalden de 64 adet materyal seçilerek F5 kademesine aktarılmıştır. 62 adet F5 populasyondan ise 20 başak sırasının seçimi yapılmıştır. Uluslararası araştırma kurumlarından gelen CIMMYT (15 HTWYT, 37 ESWYT, 24 HRWYT, 24 SAWYT, 46 IDYN) deneme setlerine ait denemeler kurulmuş ve 500 materyalin ekimi yapılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda bölge koşullarına uygun özellik gösteren 74 adet materyal verim denemelerine alınmıştır. Kahramanmaraş Göksun lokasyonunda F3 generasyonlarında toplam 100 materyalin ekimi yapılmıştır. İstenilen özelliklere göre tercih edilen 23 materyal seçilerek bir üst kademe olan F4 kademesine aktarılmıştır. Ayrıca F4 kademesinde ekilen 42 materyalden de 25 adet materyal seçilerek F5 kademesine aktarılmıştır. Seçilen materyallerde sarı, kahverengi ve kara pas hastalığı görülen hatlar yoğun bir seleksiyona tabi tutulmuştur. Bu şekilde seçilen 33 adet materyal ön verim denemesine alınmıştır. Advanced Yield Trial kapsamında ekimi yapılan 125 genotip içerisinden de sonuçlara göre erken başaklanan, bitki boyu kısa ve tane verimi iyi olan 21 hattın seçimi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler buğday, ekmeklik, ıslah, çeşit

372

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/008 Proje Adı Gap Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Memduh Serdar POLAT Proje Yürütücüleri Ali İLKHAN, Hüseyin AYHAN, Nusret ŞEYHANLIGİL,

Aydan AYDIN Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2020


01.01.2017 – 31.12.2017


2015 2016 2017 2018 2019 7.000 13.000 13.000 13.000 10.000

Proje Özeti: 2016-2017 Ekiliş sezonunda denemeler; 4 adet bölge verim denemesi, 8 adet verim denemesi, 7 adet gözlem bahçesi ve açılan materyal setleri şeklinde kurulmuştur. Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2018 yılı denemelerine alınmışlardır.

Anahtar Kelimeler Buğday, verim, kalite

373

DEVAM Proje No: TAGEM/17/A07/P01/002 Proje Başlığı Doğu Anadolu Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Berrin DUMLU

Vedat BEDİRHANOĞLU Zeki YALÇIN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2017-2021 Projenin 2017 Yılı Bütçesi 25.000 TL Proje Özeti: Ekim sonrası çıkış yapan bitkiler 1 Kasımda meydana gelen yoğun kar yağışı nedeni ile 20 cm kar altında kalmıştır. Ancak Kasım ayının ilk haftası hava sıcaklıkları geceleri -7,-8, gündüz sıcaklıkları ise 4 - 5 0C’lerde seyretmiştir. Gündüz sıcaklıklarının yükselmesi kar örtüsünün kalkmasına sebep olmuş, toprakta donma çözülme meydana geldiğinden henüz çıkış yapan bitkiler zarar görmüştür. İlkbaharda sıcaklıklarının düşük olması bitki büyümesini yavaşlatmıştır. Haziranda gece sıcaklıkları 0 0C’lerde seyretmiş, bu da bitkilerin soğuk stresine girerek vejetatif gelişmelerini tamamlayamadan generatif gelişme sürecine girmelerine neden olmuştur. Tane doldurma dönemindeki yüksek sıcaklıklar verimleri düşürmüştür. 2016 yılında 54 melez yapılmış, açılan materyalde 1173 hattan 1508(bulk), 715(pedigri) hat; gözlem bahçelerinde 723 genotipten 72 hat seçilmiştir. Kuru verim denemeleri Aziziye lokasyonunda kurulduğundan iptal edilmiştir. Sulu denemelere bir kez sulama yapılmıştır. SVD ortalama verimleri 262,4 kg/da; KBVD Pasinler ortalama verimi 258,9, Erzincan ortalama verimi 455,6 kg/da; SBVD’nin Pasinler verimi 348,3, Erzincan verimi ise 583,2 kg/da olmuştur. İleri ıslah hatlarının protein oranları %14’ün üzerinde; zeleny sedimantasyon değerleri 25-45 ml arasında, 1000 tane ağırlıkları 30-35 g arsında, hektolitre ağırlıkları ise 80 kg’ın üzerinde değerlere sahip olmuştur. Yine materyalin büyük çoğunluğunun -17 ve -19 0C’lerde dayanıklılık gösterdiği belirlenmiştir. Aynı zamnda F1 kademesindeki 24 hat ile double haploidi çalışmalrı devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Buğday, ıslah, soğuğa dayanıklılık, kalite

374

DEVAM

Proje No: TAGEM/17/A07/P01/004 Proje Başlığı Doğu Anadolu Tritikale Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Berrin DUMLU

Vedat BEDİRHANOĞLU Zeki YALÇIN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2017-2021 Projenin 2017 Yılı Bütçesi 6.000 TL Proje Özeti: Bölge genelinde kışlık arpa ekimleri uygun ekim zamanında yapılabilmiştir. Toprakta yeterli nemi bulup çıkış yapan bitkiler 1 Kasımda meydana gelen yoğun kar yağışı nedeni ile 20 cm kar altında kalmıştır. Ancak Kasım ayının ilk haftası hava sıcaklıkları geceleri -7,-8, gündüz sıcaklıkları ise 4 - 5 0C’lerde seyretmiştir. Gündüz sıcaklıklarının yükselmesi kar örtüsünün kalkmasına sebep olmuş, toprakta donma çözülme meydana geldiğinden henüz çıkış yapan bitkiler zarar görmüştür. İlkbaharda sıcaklıklarının düşük olması bitki büyümesini yavaşlatmıştır. Haziranda gece sıcaklıkları 0 0C’lerde seyretmiş, bu da bitkilerin soğuk stresine girerek vejetatif gelişmelerini tamamlayamadan generatif gelişme sürecine girmelerine neden olmuştur. Tane doldurma döneminde ise sıcaklıklar mevsim normallerinin çok üzerinde seyretmiş bu da verimleri düşürmüştür. Aziziye’de değerlendirilmemiş olan kuru denemeler 2017 yılında tekrar kurulmuştur. 2017 yılında 17 melez kombinasyonu yapılmış, açılan materyalde 268 hat üzerinde çalışılmış 93 hat bulk, 864 hat pedigri metoduyla seçilmiştir. Aziziye lokasyonunda kurulmuş olan verim ve bölge verim denemeleri istatistiki olarak değerlendirilmemiş ancak iyi olan hatlar verim ve bölge verim denemelerine aktarılmıştır. Bölge Verim Denemesinin Pasinler ortalama verimi 261,3, Erzincan lokasyonu ortalama verimi 593,7 kg/da olmuştur. İleri çıkmış ıslah materyal kalite açısından değerlendirildiğinde protein oranları %14’ün üzerinde; 1000 tane ağırlıkları 25-33 g arasında, hektolitre ağırlıkları ise 75-80 kg arasında değerlere sahip olmuştur. Anahtar Kelimeler: Tritikale, ıslah

375

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P09/002 Proje Adı Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Emel ÖZER Proje Yürütücüleri Şah İsmail ÇERİT, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Meltem YAŞAR,

Sait ÇERİ, Enes YAKIŞIR, Musa TÜRKÖZ, İbrahim KARA, Dr. Telat YILDIRIM, Muhammed GÖKALP, Murat Nadi TAŞ, Sümeyra HAMZAOĞLU


2013-2017


2016-2017


2013: 22.000 TL 2014:22.000.TL 2015:12.000 TL 2016:11.000TL 2017: 10.000 TL

Proje Özeti: Ülkesel Tritikale Islah araştırmaları projesinin 5. Yılı olan 2016-2017 ekim dönemin de çalışmanın yürütüldüğü vejetasyon periyodunda (Ekim-Haziran) toplam yağış 337,4 mm olarak gerçekleşmiştir. Uzun yıllar ortalaması 297.3 mm iken 2016-2017 vejetasyon döneminde uzun yılların % 18.2 üstünde yağış gerçekleşmiştir. Ortalama sıcaklık değerlerine baktığımızda uzun yıllar ortalaması vejetasyon döneminde 8.2 0C iken 7,02 0C olarak gerçekleşmiştir. 2016-2017 vejetasyon döneminde uzun yıllara ortalamasına göre daha düşük bir sıcaklık olduğu anlaşılmaktadır. Devam eden projenin 2016-2017 sezonuna ait genel değerlendirmesi hakkında bilgiler; TMB sinde 101 adet hat ve çeşit kullanılmıştır. Yapılan melezleme çalışmaları sonucunda 113 adet F1 materyali, 66 adet TF2 makinalı olarak 6SX6M olarak Merkez kuru araziye, 26 adet TF2 ise elle ekim arazisine 2Sx1M olarak ekilmiştir. 92 adet TF3, 111 adet TF4, 22 popülasyon toplam 528 adet TF5, 200 adet TGB-1 ve 188 adet TGB-2 deneme setleri ekimi yapılmıştır. TÖVD deneme seti iptal edilmiştir. 20 hat-5 çeşit 4 tekerrürlü olarak TVD (Merkez-Çumra-Gözlü)-TBVD (Merkez, Çumra Gözlü, Aksaray, İzmir, Eskişehir, Erzurum ve Sakarya) deneme setleri 6Sx7M makine ile ekimleri gerçekleştirilmiştir. Toplamda 1618 materyalde çalışmalar yürütülmüştür. TVD çalışmaları 3 lokasyon deneme sonuçlarına göre deneme ortalaması, min ve max verimler sırasıyla; 332,0-331,1-218,0 kg/da; 458,2-482,0-363,2 kg/da elde edilmiştir. TBVD çalışmaları 4 lokasyondan alınan sonuçlara göre değerlendirilmiş olup, deneme ortalaması, min ve max verimler sırasıyla; 129.7-86.6-159.4 kg/da; 206.1-141.4-294.1 kg/da;88.6-53.1-123.1 kg/da; 526.8-428.2-690.1 kg/da elde edilmiştir. 2016-2017 yılı TBVD deneme setinde bulunan TBVD-13 nolu hat ANKA adı ile TTSMM’ne tescil için başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler Tritikale, Hat, Çeşit, Verim, Kalite

376

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P09/002

Proje Adı Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

KONYA BAHRİ DAĞDAŞ ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ



Proje Lideri Dr. Emel ÖZER Proje Yürütücüleri Şah İsmail ÇERİT, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Meltem YAŞAR,

Sait ÇERİ, Enes YAKIŞIR, Musa TÜRKÖZ, İbrahim KARA Dr. Telat YILDIRIM, Dr. Aysun Göçmen AKCAÇIK İlker TOPAL, Oktay OKUR, Melek BAYRAKTAROĞLU Dr. Seyfi TANER, Dr. Ramazan Ayrancı


30.09.2013-30.09.2017


2013-2017


2012-2013:17.000, 2013-2014:15.000, 2014-2015:15.000 2015-2016:15.000, 2016-2017:15.000

Proje Özeti: 2002 yılından bu yana devam eden Ülkesel Tritikale Islah Araştırmalarına ilk olarak çeşit adaptasyonu ile başlanmış olup, 2002 yılında melezleme çalışmaları ilave edilerek çalışma alanı genişletilmiş olup çalışmalar melezleme ile devam etmektedir. Ülkemiz hububat üretiminde yeri giderek artan tritikalenin yeni çeşit geliştirme ve farklı çevresel faktörlere uyumluluğunun araştırılması kapsamında çalışmalar yürütülmüştür. Yüksek verimli ve marjinal koşullara uygun çeşitlerin geliştirilmesi ve Ülke çapında yayılması ana proje amacıdır. Melezleme ile başlayan, acılan materyaller ve ileri kademe ıslah materyalleri olarak yürütülen tritikale ıslah çalışmalarında yıllar bazında; 2012-2013;817 adet, 2013-2014;1168 adet, 2013-2014;1053 adet, 2014-2015; 961 adet, 2016-2017:1214 toplamda 5213 adet tritikale ıslah materyali ile çalışmalar yürütülmüştür. Tritikale ıslah çalışmalarıyla kapsamında yapılan faaliyetlerden elde edilen materyaller araştırıcılar tarafından tohum mevcudiyetine göre F3 deneme materyali paylaşımı yapılmıştır. Proje de materyal değişimi kapsamında yer alan Eskişehir-Geçit Kuşağı TAE, Erzurum-Doğu Anadolu TAE, Sakarya-Mısır AE ve İzmir-Ege TAE enstitülerine her yıl düzenli olarak Bölge verim deneme setleri yollanmış ve deneme sonuçları paylaşan Enstitülerden temin edilmiştir. 1987 den günümüze 4 çeşit tescil ettirilmiştir: TATLICAK-97, MELEZ-2001, MİKHAM-2002 ve ALPERBEY. Tatlicak-97 ve MIKHAM-2002 tritikale çeşitlerinin tohumluk üretim hakları tohum üretici kuruluşlara devredilmiştir. 2013-2017 dönemi Proje kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda 2015 yılında ÖZER ve İVRİZ adayları, 2016 yılında ise ANKA Tritikale adayı tescile sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler Tritikale, Islah, Çeşit

377


Proje Adı Geçit Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Yılmaz Yıldırım

Proje Yürütücüleri Savaş BELEN (ıslah), Mustafa ÇAKMAK (ıslah), Soner YÜKSEL (ıslah), A.Cevat Sönmez (ıslah), Kalite ve Teknoloji Birimi(Yaşar KARADUMAN,Serap TÜRKÖLMEZ)


01.01.2014-31.12.2018




49.000 TL. 2017 yılı(12.000)

Proje Özeti: Tüm denemeler ve açılan kademeler 2016 yılı ekim ayında ekilmiş, çıkışlar kışa girmeden önce tamamlanamamıştır. Ocak Şubat dönemi sıcaklıkları mevsim normallerinin gerçekleşmiştir, bitki gelişimleri yavaş olmuştur. Sonradan gelen sıcaklıklarla denemelerde hat bazlı bir fark oluşturmasa da az miktarda bir gelişim farkı tespit edilmiştir Nisan Mayıs ve Haziran ayı sonlarına kadar yağış, sezon boyunca eşit dağıldığı için kuraklık sorunu oluşmamıştır. Hami diye lokasyonumuz Zabrus zararından dolayı gözlem bahçesi iptal edilmiştir. Bu yılki denemeler verim ve kalite yönüyle değerlendirilmiştir. Projeye 2014 senesinde başlanıldığından itibaren açılan materyal olarak Bahri Dağdaş Uluslar arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Serin İklim Tahılları Biriminden 2016 yılında F3 kademesinde materyal gönderilmediğinden Eskişehir Merkez lokasyonunda ekimi yapılamamıştır. 2016 yılı TÖVD ve TGB denemelerinden durulmadığına inandığımız 30 kadar hat dan başak toplanarak 1000 tek başak F5 kademesinde ekilmiştir 2016 yılı F5 kademesindeki hatlardan 110 kombinasyondan 3500 tek başak sırasından 2016yılı Tritikale TGB kademesinde 350 hat ve çeşitten oluşan Triticale gözlem bahçesi ekilmiştir. 2016 yılı TGB kademesindeki denemeden 150 hat ve çeşitten oluşan TÖVD ekilmiştir. 2016 yılı TÖVD kademesindeki denemeden 25 hat ve çeşitten oluşan TSVD ekilmiştir. 2016 yılı yine TÖVD kademesindeki denemeden 25 hat ve çeşitten oluşan TKVD ekilmiştir.

Anahtar Kelimeler Tritikale, kalite, ıslah, test, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

378

DEVAM Proje No 96/01/04/005-006 Proje Adı Orta Anadolu’da Ekim Nöbeti Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Musa Karaçam Proje Yürütücüleri Esra Akçelik, Dr. Muzaffer Avcı, Recep Kodaş, H.İbrahim Fırat Kon


1984-Sürekli


…/10/2016 -…/12/2017


2015:55.000TL 2016:11.000TL 2017:11.000TL 2018:11.000TL 2019:11.000TL

Proje Özeti: Orta Anadolu bölgesinde hakim ürün buğday, hakim ekim nöbeti sistemi de nadas-buğday sistemidir. Proje buğday üretimini azaltmadan nadas alanlarından yararlanmayı amaçlamaktadır. Nadası kaldırmaya yönelik ikili ekim nöbetlerinde iki tarla (blok) kullanılmaktadır. Biri

alternatif ürünlere diğeri buğdaya ayrılmaktadır ve her yıl bu ürünler yer değiştirmektedir.

Böylece her yıl ekim nöbetlerinden bütün ürünlere ait verimler elde edilmektedir. İkili ekim

nöbetinde dokuz farklı uygulama bulunmaktadır. Bunlar, nadas-buğday, arpa-buğday, yulaf-

buğday, pelemir-buğday, yaygın fiğ-buğday, yazlık mercimek-buğday, nohut-buğday, ayçiçeği-

buğday ve aspir-buğday ekim nöbetleridir. Bu yılki verim değerleri ekim nöbetlerine göre

farklılık arz etmiştir (p<0.05) . Buna göre nadas ve yazlık fiğden sonra gelen buğday verimleri

yüksek olmuştur. Hasat indekslerine bakıldığında yazlık fiğden sonra gelen buğdayda en yüksek

olmuş bunu nadas ve yulaftan sonra gelen buğday izlemiştir.

Nadası dört yılda bire düşüren dörtlü ekim nöbeti araştırmasında ise dört tarla(blok)

kullanılmakta biri nadasa, diğeri alternatif ürünlere, diğer ikisi de nadası ve alternatif bitkileri

izleyen buğdaya ayrılmıştır. Böylece her yıl alternatif ürünlerden ve buğdaydan veriler

alınmaktadır. Her bir bloğun içinde beş farklı ekim nöbeti bulunmaktadır. Bunlar; 1. Nadas-

buğday-nadas-buğday, 2. Nadas-buğday-ayçiçeği-buğday, 3. Nadas-buğday-yazlık mercimek-

buğday, 4. Nadas-buğday-arpa-buğday, 5. Nadas-buğday-pelemir- buğday’dır. Bu yıl da çoğu

yıllarda olduğu gibi nadası izleyen buğday verim değerlerinde ekim nöbetlerine göre istatistiksel

açıdan farklılık bulunmamıştır. Pelemir/buğday/nadas/buğday ve arpa/buğday/nadas/buğday

ekim nöbetinden en yüksek verim alınmıştır. Ön bitkileri izleyen buğday verimlerinde de bu yıl

istatiksel açıdan fark bulunmamıştır. Nadas/buğday/pelemir/buğday ve

nadas/buğday/nadas/buğday ekim nöbetinden en yüksek verim alınmıştır.

Anahtar Kelimeler Ekim nöbeti, nadas, buğday, yazlık mercimek, ayçiçeği, nohut, yazlık fiğ, pelemir, aspir, yulaf.

379


Proje Adı Eskişehir Koşullarında Buğdayda Azotlu Gübre Kalibrasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR



Proje Lideri Dr.Erdinç Savaşlı

Proje Yürütücüleri Dr.Oğuz Önder, Zir.Müh. Ramis Dayıoğlu, Zir.Yük.Müh. Didem Özen, Zir.Yük.Müh. Suat Özdemir, Dr.Yaşar Karaduman, Dr. Özgür Ateş

Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2015- 2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

1.10.2016 - 1.10.2017


2016:7 250TL, 2017:7 250TL,2018:7 250 TL, 2019:7 250 TL,2020:7 250 TL

Proje Özeti: Dünyada son yıllarda giderek yaygınlaşan mevsim-İçi azotlu gübre yönetim sistemlerinin uygulamaya aktarılması amacıyla gerekli kalibrasyon denklemleri elde edilerek, çiftçi tarlalarında bu uygulamaların hem tane kalitesi hem de azot ekonomisi açısından etkilerinin belirlenmesi çalışmaları devam etmektedir.

Bu amaçla, kuru ve sulu koşullarda 4 farklı buğday çeşitleri ile kuruda 0,3,6,9,12 ve 15 kgN/da ve suluda 0,4,8,12,16 ve 20 kgN/da azot dozlarında, Tesadüf Blokları Faktöriyel deneme deseninde çalışmalar yürütülmüştür. Kuru ve sulu koşullar için 2017 yılına ait kalibrasyon denklemleri elde edilmiştir. 2017 yılı tane verim sonuçları değerlendirildiğinde; kuru koşullarda 3 yerde yürütülen KKD28 lokasyonunda azotlu gübre doz uygulamasında ortalama 531 kg/da tane verimi, KKD29'da denemesinde ortalama 593 kg/da ve KKD30'da ise ortalama 230 kg/da tane verimi elde edilmiştir. Sulu şartlarda 3 yerde yürütülen denemelerde ise SKD18 lokasyonunda azotlu gübre doz uygulamalarında ortalama 742 kg/da, SKD19'da ortalama 607 kg/da ve SKD20'de ortalama 690 kg/da verim elde edilmiştir. Kuruda koşullarda KKD28 denemesinde azotlu gübre doz uygulamalarında ortalama 0.399 NDVI değeri, KKD29 denemesinde ortalama 0.501 NDVI değeri ve KKD30 denemesinde ise ortalama 0.268 NDVI değeri elde edilmiştir. Suluda ise SKD18 denemesi azotlu gübre doz uygulamalarında ortalama 0.505 NDVI, SKD19 denemesinde ortalama 0.473 NDVI ve SKD20 denemesinde ise ortalama 0.514 NDVI değeri elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Buğday; Azot; NDVI; Optik sensör

380

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/A12/P01/12-1

Proje Başlığı

Batı Akdeniz Bölgesi Sahil Koşullarında Ekmeklik Buğdayın (Triticum aestivum L.) Uygun Ekim Zamanı ve Sıklığının Belirlenmesi

Proje Lideri Ali KOÇ Proje Yürütücüleri Dr. Abdullah KADİROĞLU, Dr. M. Durmuş ÇETİN, Dr.

Mehmet AYDOĞDU, Murat ŞİMŞEK Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Başlama- Bitiş Tarihleri 01.09.2016 - 31.12.2019


2016-2017

Proje Bütçesi 2017 2018 2019 8,000 8,000 8,650

Kurum Payı (Varsa) Toplam: 24,650 Kalan: Proje Özeti: Bu çalışma Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Aksu

birimindeki 8 nolu parselde ve Manavgat ilçesi Seydiler mahallesinde çiftçi arazisinde üç yıl süreyle yürütülmüştür..

Denemede Osmaniyem, Meta 2002 ve Ziyabey 98 çeşitleri kullanılmıştır. Çeşitler dört farklı ekim zamanında yapılmıştır. Beş farklı ekim sıklığında (200, 300, 400, 500 ve 600 tohum/m2) ekilmiştir. Ekim zamanları ana parsellerde, çeşit-ekim sıklığı kombinasyonları alt parsellerde yer almıştır. Denemenin ilk yılı olması ile 1. Ekim zamanı ortalama 592 kg/da, 2. Ekim zamanı Ort. 698 kg/da, 3 ekim zamanı ortalama 802 kg/da olmuş ve 4. Ekim zamanı ortalama 730 kg/da olmuştur. Çeşitlerin deneme ortalamaları Meta 2002 672 kg/da, Osmaniyem 713 kg/da ve Ziyabey 732 kg/da verim vermiştir. Sıklık olarak 200 bitki ortalama 620 kg/da, 300 bitki ortalama 652 kg/da, 400 bitki 712 kg/da, 500 bitki ortalama 767 kg/da ve 600 bitki 778 kg/da olmuştur. Bitki boyu 89 ile 95 cm arasında değişmiş, başaklanma gün sayısı 115 ile 124 gün arasında değişmiştir. M2 başak sayısı 175 ile 352 başak/m2 arasında, biyolojik verim ise 0,37 ile 0,44 arasında değişmiştir. Ekim zamanı ve ekim sıklığına bağlı olarak kalite değerlerinde değişiklikler olmuştur. Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler: Gelecek yıl çalışması 2017-2018 için projeye uygun ekimler yapılmış gerekli gözlemler alınıp çalışmaya devam edilecektir.

381

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/010 Proje Adı Geleneksel ve Doğrudan Ekim Sistemlerinin Bazı Ekim

Nöbetlerinde Karşılaştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Lideri Fevzi Partigöç Proje Yürütücüleri İrfan Gültekin, Rifat Zafer Arısoy, Yasin Kaya, Serpil

Gültekin, Mehmet Şahin, Seydi Aydoğan, Fatih Özdemir, Kazım Gür, Şeref Aksoyak, Gül İmriz, Alper Taner,

Başlama-Bitiş Tarihleri 2015-2020 (Devamlı Proje) Raporun Ait Olduğu Dönem 01/01/2017 ile 25/12/2017 arası Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

YIL 2016 2017 2018 2019 2020 ToplamBÜTÇE (x 1000)lira

0 120 40 40 35 235

Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek)

Projede 5’er yıllık periyotlar halinde 2 farklı sürekli çakılı tarla denemesi planlanmış, denemeler "Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde” dört tekerrürlü olarak yürütülmektedir. Ana parsel konularını toprak işleme sistemleri (Doğrudan ekim(DE), Geleneksel ekim(GE)), Alt parselleri ise ikili ve dörtlü ekim nöbetleri oluşturmaktadır.

İkili Ekim Nöbeti: a) Nadas-Buğday b) Nohut-Buğday c) Mercimek-Buğday d) Aspir-Buğday e) Fiğ-Buğday

Dörtlü Ekim Nöbeti: a) Nadas-Buğday-Nohut-Buğday b) Nadas-Buğday-Mercimek-Buğday c) Nadas-Buğday-Aspir-Buğday d) Nadas-Buğday-Fiğ-Buğday

(Fiğ ot amaçlı olup, tahıl karışımı ile ekilmiştir.)

Çalışma yıl etkisini önlemek için çakılı alanlarda dönerli şeritler şekilde yürütülerek her yıl her uygulamanın tarlada bulunması esasına göre devam ettirilmektedir.

2015-2016 sezonunda aşırı kuraklık nedeniyle Aspir ve Buğday dışında Nohut, Mercimek ve Macar fiğinden verim alınamamıştır. Aspir verimleri DE’de 23, GE’de 17 kg/da, Buğday verimleri ise DE’de 161, GE’de 19 kg/da olmuştur. 2016-17 sezonun da İkili münavebede buğday verimleri ; DE’de 347, GE’de 317 kg/da olurken, Dörtlü Münavebede ise DE’de 356, GE’de 340 kg/da olmuştur. Münavebede yer alan ön bitkilere göre ise buğday verimleri İkili Münavebede Aspir, Buğday, Fiğ, Mercimek, Nadas ve Nohut sonrasında sırasıyla 325, 319, 329, 344, 362 ve 315 kg/da olmuştur. Dörtlü Münavebede ise Aspir, Fiğ, Mercimek, Nadas ve Nohut sonrasında sırasıyla 349, 350, 347, 335 ve 360 kg/da olmuştur.

Anahtar Kelimeler Doğrudan Ekim, Münavebe, buğday

382


Proje Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Lideri Dr. Oğuz ÖNDER


Dr. Erdinç Savaşlı, Zir.Müh. Ramis Dayıoğlu, Zir.Yük.Müh.Didem Özen, Zir.Yük.Müh. Suat Özdemir, Dr. Savaş Belen, Zir.Yük.Müh. Mustafa Çakmak, Dr.A. Cevat Sönmez, Zir.Yük.Müh. Yılmaz Yıldırım, Zir.Yük.Müh. Soner Yüksel

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/10/2014 01/10/2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

01/10/2016 01/10/2017

Projenin Toplam Bütçesi 2015: 5.200 TL, 2016: 5.200 TL, 2017: 5.200 TL, 2018: 5.200 TL, 2019: 5.200 TL TOPLAM : 26.000 TL

Proje Özeti: Kuraklık, dünyanın Semi-Arid (yarı kurak) bölgelerinde, ülkemizde ise toplam buğday üretiminin %50 den fazlasını gerçekleştiren Orta Anadolu platosunda buğdayda tane verimini sınırlayan en önemli faktördür. Kuraklığa dayanıklılık, genotipxçevre etkileşiminin büyük etkisi altında ölçülebilen (kantitatif) bir karakter olduğu için, bu genotiplerin kuraklığa tepkisine katkı sağlayan bileşenleri tek tek araştırmak daha gerçekçi bir yaklaşımdır. Bu nedenle geleneksel fenolojik ve morfolojik özelliklere ek olarak fizyolojik özellikler ve bunların göreceli olarak kuraklığa toleranstaki önemi araştırılmalıdır. Bu çalışmanın amacı halen yürütülmekte olan buğday ıslah programının geliştirilerek kuraklığa toleransı yüksek olan genotiplerin seçilme şansını arttırmaktır. Bu çalışmada halen Enstitümüzde yürütülmekte olan buğday ıslah programındaki çeşit ve hatlar kullanılmaktadır. Bu amaçla; 2016-2017 üretim yılında; KVD(81 hat), KÖVD(150 hat), KGB(550 hat) ve FGB(81 hat)’dan oluşan materyal üzerinde ıslahla eşzamanlı olarak ölçüm ve gözlemler alınarak Islah Birimine iletilmiştir. Çalışmada kuraklığa toleransı belirleyen parametrelerden; toprak yüzeyini erken kapatma (NDVI), yaprak alan indeksi (LAI-LiCor2000), bitki örtüsü sıcaklığı, fizyolojik olum süresi, karbonhidrat translokasyonu, bitki boyu, hasat indeksi ve verim komponentleri belirlenerek bu materyalden seçilen; Standart(10), FGB(47), KGB(9), KÖVD(6), KVD(8) BIS(1) toplam 81 genotipten oluşan materyal 2017-2018 yılı için FGB’ye aktarılmıştır. FGB’den seçilen ve özel melezlemelerde kullanılmak üzere melez bahçesine alınan 10 hat ile yapılan melezlemelerden elde edilen F1‘lerin ekimi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Buğday, ıslah, kuraklık, fizyoloji

383

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/019 Proje Adı Yeni Geliştirilmiş Bazı Arpa Çeşitlerinin Azotlu Gübrelemeye

Tepkilerinin Belirlenmesi Ve Ekim Sıklığının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM)



Proje Lideri Halil İbrahim Fırat KON Proje Yürütücüleri Dr. Muzaffer AVCI, Recep KODAŞ, Esra AKÇELİK, Dr. Safure

GÜLER, Seda ÖZBAY Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2016-- 31/12/2018


2017 OCAK


17.000, 17.000, 15.000

Proje Özeti: Yeni tescil edilen çeşitlerin çiftçiye gitmeden önce önemli yetiştirme unsurlarından azotlu gübreleme ve tohum miktarları yönünden test edilmesi ilerde ortaya çıkabilecek problemlerin giderilmesi bakımından önem arz etmektedir. Bu amaçla yeni tescil edilmiş iki sıralı yemlik arpa Akar, Burakbey, Kışlık Kavuzsuz Arpa Yalın ve Yazlık Kavuzsuz Arpa Özen çeşitlerimiz farklı azotlu gübreleme koşullarında azota gösterdikleri tepki ve farklı tohum miktarı bakımından denemeye alınacaktır. Her bir tahıl çeşidi için 0, 3, 6, 9, 12 kg/da N olmak üzere 5 farklı gübre dozu uygulanacaktır. Ekim kontrol parseli hariç 12 kg/da DAP (5,5 kg/da N 2,1 kg/da P2O5 )ile yapılacak eksik kalan dozlar ilkbaharda kardeşlenme döneminde tamamlanacaktır. Ekim sıklığı araştırması için çeşitlerde beş farklı tohum miktarı (300, 400, 500, 600 ve 700 adet tohum m2) denenecektir. Yalnızca Özen kavuzsuz arpa çeşidinde (350, 450, 550, 650 ve 750 t/m2) tohum miktarları denenecektir. Araştırmada yukarıda adı geçen çeşitlerin verim ve verim öğeleri, kalite parametreleri kalite, fiziki verim ve tohumluk üretimi yönünden optimum azot ihtiyaçları ve tohum miktarları belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler Arpa, Azot, Tohum Miktarı, Gübre, Verim

384

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/019 Proje Adı Ankara Ekolojik Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen

Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi


Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM)


TAGEM - BUGEM

Proje Lideri Recep KODAŞ Proje Yürütücüleri Dr. Muzaffer AVCI- Halil İbrahim Fırat KON- Esra AKÇELİK-

Rahmi TAŞÇI- Dönüş ERMİŞER- Asiye SEİS SUBAŞI- Seda ÖZBAY


2012-2017


2016-2017 Yetiştirme Dönemi


2012: 12,500 2013: 7,500 2014: 11,000 2015: 7,500 2016: 11,000 2017: 3,500

Proje Özeti: Projede TİGEM’in İç Anadolu Bölgesindeki Tarım İşletmelerinde, 2010 yılında en fazla üretimi yapılıp dağıtılan 6 buğday çeşidi (TOSUNBEY, BEZOSTAJA-1, BAYRAKTAR-2000, SÖNMEZ-2001, GÜN-91 ve İKİZCE-96) ile bölgede 1940’lı yıllarda kuru tarımda kimyasal gübre kullanılmadan yaygın olarak yetiştirilen 2 buğday çeşidi (KÖSE 220/39 ve SİVAS 111/33) olmak üzere 8 ekmeklik buğday çeşidi ele alınacaktır. Materyal olarak hiçbir kimyasal uygulamaya tabi tutulmamış buğday tohumları kullanılacaktır. Organik yetiştiricilikte 3 farklı uygulama [Sertifikalı Organik Ticari Gübre(AG), Yeşil Gübre(YG) ve Yeşil Gübre + Sertifikalı Organik Ticari Gübre(YG+AG)] kullanılacak ve kontrol için bu 8 çeşit konvansiyonel tarımda kimyasal gübreleme ile yetiştirilecektir. Organik ve konvansiyonel olarak yetiştirilen çeşitler verim ve kalite özellikleri bakımından karşılaştırılacaktır. Bölgede en fazla yetiştiriciliği yapılan çeşitlerin organik performansları ile organik olarak yetiştirilebilme olanakları belirlenecektir. Ayrıca toprak analizi yapılarak uygulamaların toprak yapısına, organik madde miktarı ve bitki besin maddeleri üzerine etkileri incelenecektir. Araştırma sonunda da ekonomik analizi yapılarak organik yetiştiricilik ile konvansiyonel yetiştiriciliğin maliyet ve kârlılığı karşılaştırılacaktır. Bölge çiftçisi için organik yetiştiriciliğe en uygun ve kârlı olan buğday çeşitleri tespit edilip alternatif üretim olarak tavsiye edilecektir.

Anahtar Kelimeler Organik tarım, organik buğday yetiştiriciliği, buğday çeşitleri, verim ve kalite

385

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/005 Proje Başlığı Yeni Geliştirilen Bazı Buğday Çeşitlerinin Ekim Zamanı ve

Ekim Sıklığı ve Azota Olan Tepkilerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

(TARM) Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü Zir. Yük Müh Recep KODAŞ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Muzaffer AVCI, Zir. Müh Halil İbrahim Fırat KON,

Zir. Müh Esra AKÇELİK, Zir. Müh Musa KARAÇAM, Dr.Alaattin KEÇELİ, Gıda Müh Dönüş ERMİŞER

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2015-- 31/12/2018 Proje Toplam Bütçesi 2017: 20,000 TL 2018: 20,000 TL Toplam: 60,000 TL Proje Özeti: Yeni tescil edilen çeşitlerin ekim zamanı ve tohum miktarları yönünden test edilmesi önemlidir. Doğru bir yetiştirme tekniği hem verimin hem de gelirin artmasına katkı sağlayacaktır. Bu amaçla yeni tescil edilmiş Tosunbey, Eminbey, Kenanbey Ank-24(Şanlı) çeşitlerimiz ekim zamanı ve sıklığı bakımından denemeye alınacaktır. Tosunbey buğday çeşidinde dört farklı ekim zamanı (25 Eylül, 10 Ekim, 25 Ekim ve 10 Kasım) ve dört farklı tohum miktarı (300, 400, 500, 600 ve 700 adet tohum m-2), Eminbey ve Ank-24, Kenanbey buğday çeşileri beş farklı tohum miktarı (300, 400, 500, 600 ve 700 adet tohum m-2) denenecektir. Tosunbey çeşidinde uygun ekim zamanı ve tohum miktarı, diğer çeşitlerde de uygun tohum miktarları belirlenmeye çalışılacaktır. TARM araştırma Çiftliğinde 2015-2017 üretim yıllarında, nadas/tahıl yetiştirme sistemi içerisinde yürütülecektir. Böylece istenen kalite özellikleri, tohumluk üretimi ve fiziksel verim yönüyle ekonomik ve fiziki optimum tohum miktar istekleri saptanacaktır. Azotlu gübreleme denemelerinde her bir çeşit için 0, 3, 6, 9, 12 kg/da N olmak üzere 5 farklı gübre dozu uygulanacaktır. Ekim kontrol parseli hariç 12 kg/da DAP (5,5 kg/da N 2,1 kg/da P2O5 )ile yapılacak eksik kalan dozlar ilkbaharda kardeşlenme döneminde tamamlanacaktır. Araştırmada çeşitlerin verim ve verim öğeleri, kalite parametreleri kalite, fiziki verim ve tohumluk üretimi yönünden optimum azot ihtiyaçları belirlenecektir.

386

DEVAM Proje No TAGEM/17/A07/P01/005

Proje Adı

Ekmeklik Buğdayda Kuraklığa Toleransın Belirlenmesinde Kullanılan Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Parametreler ile Kök Sistem Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Tespiti (Doktora Tezi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü / ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Lideri Suat ÖZDEMİR Danışman Prof. Dr. Süleyman SOYLU Başlama-Bitiş Tarihleri 01.10.2016 – 01.10.2018 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.10.2016 – 01.10.2017


2017: 15.767 TL, 2018: 16.167 TL / TOPLAM: 31.934 TL

Proje Özeti: Projenin amacı, kurağa toleranslı ve yüksek kalite özelliklerine sahip ekmeklik buğday genotipleri geliştirmek ve bunu yaparken bitkiyi bir bütün olarak değerlendirmek adına kök özelliklerini de göz önünde bulundurmaktır. Proje kapsamında incelenecek materyal, tarla ve sera koşullarında olmak üzere, iki ortamda değerlendirilecektir. Bu çalışmada denemeler, Tesadüf Blokları deneme deseninde, dört tekerrürlü olarak yürütülmüş olup, materyal olarak kullanılan 16 adet ekmeklik buğday çeşidi üzerinde incelenen özellikler aşağıda sıralanmıştır. Tarla şartlarında yürütülen denemelerde fizyolojik ve morfolojik parametrelerden; bitki örtüsü sıcaklığı (ZD59-69), kardeşlenme döneminde (ZD21-24) toprak yüzeyini erken kapatma, bayrak yaprak yeşil kalma süresi (ZD41-89), bayrak yaprağı oransal nem içeriği (ONİ), suda çözünebilir karbonhidrat miktarı (SÇK), fenolojik gözlemler, bitki boyu, peduncle uzunluğu, hasat indeksi, toplam biyolojik kütle, verim ve verim unsurları ile kalite özellikleri belirlenmiştir. Kontrollü koşullarda yapılan çalışmalarda, fenolojik özellikler, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, kardeş sayısı, derin kök biyokütlesi, yüzey kök biyokütlesi, toplam kök biyokütlesi, seminal kök uzunluğu, toplam gövde biyokütlesi, toplam bitki biyokütlesi, verim ve verim unsurları belirlenmiştir. Ayrıca, kök biyokütlesi ve gövde biyokütlesi değerleri ile birbirine oranları hesaplanmıştır. Her bir bitkinin gövde, kök ve tanelerinde, bitki besin maddeleri içerikleri (N,P,K,Ca) tayin edilmiş olup, yapılan tek yıllık değerlendirmelerde, çeşitlerin kök özellikleri ile diğer morfolojik ve fizyolojik parametreler arasındaki ilişkiler tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler Buğday, kuraklık, kök özellikleri, fizyoloji

387

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/PO2/005 Proje Adı Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları




Proje Lideri Musa TÜRKÖZ Proje Yürütücüleri Meltem YAŞAR, Enes YAKIŞIR, İbrahim KARA, Dr. Emel

ÖZER, Dr. Telat YILDIRIM, Ş. İsmail CERİT, Sait CERİ, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Dr. Fatih ÖZDEMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01. 2013 – 31.12.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017


2013: 12.000 ₺, 2014: 13.000 ₺, 2015: 15.000 ₺, 2016: 15.000 ₺, 2017: 16.000 ₺

Proje Özeti: 2016-17 yetiştirme döneminde sulu makarnalık verim denemesi ve kuru makarnalık önverim denemesine kadar ıslah materyalleri Konya Merkezde ekilmiş olup, SMVD; Konya Merkez ve Gözlü lokasyonlarında; SMBVD; Konya Merkez, Gözlü ve Eskişehir lokasyonlarında; KMÖVD’si Konya Merkez ve İ. Çumra’da, KMVD’si Konya Merkez, İ. Çumra, Sarayönü/Gözlü, KMBVD’ise; Konya, İ.Çumra, Sarayönü/Gözlü TİGEM, Aksaray/Koçaş TİGEM, Ankara ve Eskişehir lokasyonlarında ekilmiştir. 2016-2017 üretim sezonunda Kuru makarnalık verim denemeleri 24 (21+3) hat-çeşitten 3 tekerrürlü olarak ekilmiş ve gözlemler sonucunda 8 hat seçilmiştir. 25 (21+4) hat-çeşitten oluşan Sulu makarnalık verim denemesi 4 tekerrürlü olarak gözlemler sonunda 6 hat seçilmiştir. 24 (21+3) hat-çeşitten oluşan 4 tekerrürlü olarak ekilen Kuru makarnalık bölge verim denemesinden (6 çevre) yapılan gözlemler sonucu 4 hat seçilmiştir. 15 (12+3) hat-çeşitten oluşan 4 tekerrürlü olarak ekilen Sulu makarnalık bölge verim denemeleri (4 çevre) sonucu 6 hat seçilmiştir. Sulu alanlar için geliştirilmiş 1 adet hat tescil için başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler Makarnalık buğday, ıslah, verim, kalite.

388

SONUÇ

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/PO2/005

Proje Adı Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Musa TÜRKÖZ


Meltem YAŞAR, Enes YAKIŞIR, İbrahim KARA, Dr. Emel ÖZER, Dr. Telat YILDIRIM, Ş. İsmail CERİT, Sait CERİ, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Dr. Fatih ÖZDEMİR(hastalık), Melek BAYRAKTAROĞLU, Dr. Seyfi TANER, Ramazan AYRANCI, Dr. Aysun Göçmen AKÇACIK(kalite)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.10. 2013 – 01.10.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.10. 2013 – 01.10.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

2013: 12.000 2014:13.000 2014:15.000 2016:15.000 2016:16.000

Proje Özeti: 2013-2017 yetiştirme döneminde sulu makarnalık verim denemesi ve kuru makarnalık ön verim denemesine kadar ıslah materyalleri Konya Merkezde ekilmiş olup, SMÖVD Konya merkez, SMVD Konya Merkez ve Gözlü lokasyonlarında; SMBVD; Konya Merkez, Gözlü ve Eskişehir lokasyonlarında; KMÖVD’si Konya Merkez ve İ. Çumra’da, KMVD’si Konya Merkez, İ. Çumra, Sarayönü, KMBVD’ise Konya merkez, İ.Çumra, Sarayönü, Aksaray/Koçaş, Ankara ve Eskişehir lokasyonlarında ekilmiştir. 2013-2017 üretim sezonunda farklı kademelerde toplam 19.507 genotip amaca göre ekilip farklı özellikler yönünden seleksiyona tabi tutulmuş ve bir üst kademeye aktarılmıştır. Projenin 5 yıllık çalışmaları sonucunda 2015 yılında 1 adet kuru alanlar için ve 1 adet sulu alanlar için olmak üzere iki adet hat, 2017 yılında ise sulu alanlar için geliştirilmiş 1 adet hat için tescile başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler Makarnalık buğday, ıslah, verim, kalite.

389

DEVAM Proje No: TAGEM /TBAD/13/A12/PO2/007 Proje Adı: Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar:


Proje Yürütücüsü: Dr. Hatice GEREN

Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Riza ÜNSAL, İsmail SEVİM, Nedim ACAR Uzm. Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU (Kalite), Ahmet KALIN (Hastalık)

Proje Başlama-Bitiş Tarihleri 2013 - 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017/31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi:


Proje Özeti: Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı çalışmaları, her yıl bu programda yapılan melezlerden gelen ve yurt dışından temin edilen çok sayıda materyalin yer aldığı gözlem bahçeleri ve açılan materyal üzerinde yapılan test, gözlem ve seleksiyonların yanında, bu seleksiyonlar sonucunda belirlenen çeşit adaylarını, Menemen ve bölgenin değişik yerlerinde test etmeyi de kapsamaktadır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda Gediz 75, Ege 88, Salihli 92, Şölen 2002, Tüten 2002, GAP, Turabi, Alatay ve Yaren çeşitleri tescil ettirilerek üretime sunulmuştur. Sürekli proje kapsamında, 2017 yılı hedefleri gerçekleşmiştir. Makarnalık buğday ıslahı aşamaları olarak; melezleme, F2-F7 kademesindeki açılan materyalde seleksiyon, verim denemeleri ve değerlendirilmesi ile çeşitlerin tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir. Kalite ile ilgili çalışmalarda fiziksel ve bazı kimyasal analizler yapılmıştır. Bu yıl melez programında 136 melez kombinasyonu yapılmıştır. Melez kombinasyonları yapılırken, makarnalık kalitesinin iyileştirilmesi ve hastalığa dayanıklılık konuları dikkate alınmıştır. Gözlem bahçelerinde 146 hat/çeşit incelenmiştir. DF1 kademesinde

170, DF2 – DF7’de 879 popülâsyon değerlendirilmiştir. Verim denemeleri Menemen ve Dalaman lokasyonunda yürütülmüştür. Tüm denemeler Tesadüf Blokları deneme deseninde kurulmuştur.

Üretim programında yer alan 3 makarnalık buğday ( Şölen 2002, Gap, Alatay) ve 1 tritikale (Egeyıldızı) çeşidinden toplam 24.655 kg tohumluk üretilmiştir. İleri kademe makarnalık buğday hatlarından 5 adedi özel sektöre satılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ege Bölgesi, makarnalık buğday, ıslah, verim, dayanıklılık, kalite.

390

SONUÇ Proje No TAGEM /TBAD/13/A12/PO2/007 Projenin Adı EGE BÖLGESİ MAKARNALIK BUĞDAY ISLAH

ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Yürütücüsü Dr. Hatice GEREN

Yardımcı Araştırmacılar Riza ÜNSAL, İsmail SEVİM, Nedim ACAR Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU (Kalite), Ahmet KALIN (Hastalık), Dr. Hakan HEKİMHAN (2013 Yılı)




Proje Özeti: Bölge koşullarına uyumlu, hastalıklara dayanıklı, kaliteli, yüksek verimli makarnalık buğday çeşitlerini geliştirmek ve bu çeşitlerin elit, orijinal tohumluklarını üretmek bu projenin amaçlarını oluşturmaktadır.

2013 yılında melezleme programında 229 adet kombinasyon yapılmıştır. Gözlem bahçelerinde 363 hat/çeşit incelenmiştir. Açılan materyalde 646 hat değerlendirilmiş, bunlardan toplam 433 hat ve tek başak seçilerek bir ileri kademede ekilmek için hazırlanmışlardır. Bölge verim denemeleri Menemen (İzmir) ve Söke (Aydın) lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu yıl DBVD-1, DBVD-2, DVD-2.1, DVD-1.1, DVD-1.2, DVD-1.3, DVD-1.4, DVD-1.5, DVD-1.6, DÖVD-1, DÖVD-2, DÖVD-3, DÖVD-4, 18 çeşitten oluşan Hist. EXP denemesi ile 12 hat ve çeşitten oluşan, 2 lokasyonda kurulan YDDBVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 2 makarnalık buğday ve 1 tritikale çeşidinden (Ege 88, Şölen 2002 ve Egeyıldızı) 22.500 kg tohumluk üretilmiştir.

2014 yılında melezleme programında 182 adet kombinasyon yapılmıştır. Gözlem bahçelerinde 301 hat/çeşit incelenmiştir. Açılan materyalde 641 hat değerlendirilmiş, bunlardan toplam 566 hat ve tek başak seçilerek bir ileri kademede ekilmek için hazırlanmışlardır. Verim denemeleri Menemen (İzmir) ve Dalaman (Muğla) lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu yıl DBVD-1, DBVD-2, DVD-2.1, DVD-2.2, DVD-1.1, DVD-1.2 ile 12 hat ve çeşitten oluşan, 2 lokasyonda kurulan YDDBVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 4 makarnalık buğday (Ege 88, Şölen 2002, Tüten 2002, Gap) çeşitleri ile Egeyıldızı tritikale çeşidinden toplam 29.400 kg tohumluk üretilmiştir.

2015 yılında melezleme programında 109 melez kombinasyonu yapılmıştır. Gözlem bahçelerinde 386 hat/çeşit incelenmiştir. Açılan materyalde 871 hat değerlendirilmiş, bunlardan toplam 649 hat ve tek başak seçilerek bir ileri kademede ekilmek için hazırlanmışlardır.. Verim denemeleri Menemen ve Dalaman lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu yıl DBVD-1, DBVD-2, DVD-2.1, DVD-2.2, DVD-1.1, DVD-1.2, DÖVD ile 12 hat ve çeşitten oluşan, 2 lokasyonda kurulan YDDBVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 4 makarnalık buğday (Ege 88, Şölen 2002, Alatav ve Yaren) çeşitleri ile Egeyıldızı tritikale çeşidinden toplam 22.050 kg tohumluk üretilmiştir.Bu yıl Alatav adı ile bir adet makarnalık buğday tescil ettirilmiştir.

2016 yılında melez programında 170 melez kombinasyonu yapılmıştır. Gözlem bahçelerinde 253 hat/çeşit incelenmiştir. DF1 kademesinde 109, DF2 – DF7’de 844, hat değerlendirilmiştir. Verim denemeleri Menemen ve Dalaman lokasyonlarında yürütülmüştür. Bu yıl DBVD-1, DBVD-2, DVD-2.1, DVD-1.1, DÖVD yürütülmüştür. Üretim programında yer alan 6 makarnalık buğday (Ege 88, Şölen 2002,Tüten 2002, Gap, Alatav ve Yaren) ve 1 tritikale (Egeyıldızı) çeşitlerinden toplam 35.080 kg tohumluk üretilmiştir. Bu yıl Yaren adı ile bir adet makarnalık buğday tescil ettirilmiştir. 2017 yılında melez programında 136 melez kombinasyonu yapılmıştır. Melez kombinasyonları yapılırken, makarnalık kalitesinin iyileştirilmesi ve hastalığa dayanıklılık konuları dikkate alınmıştır. Gözlem bahçelerinde 146 hat/çeşit incelenmiştir. DF1 kademesinde 170, DF2 – DF7’de 879 popülâsyon değerlendirilmiştir. Verim denemeleri Menemen ve Dalaman lokasyonunda yürütülmüştür. Tüm denemeler Tesadüf Blokları deneme deseninde kurulmuştur. Üretim programında yer alan 3 makarnalık buğday ( Şölen 2002, Gap, Alatay) ve 1 tritikale (Egeyıldızı) çeşidinden toplam 24.655 kg tohumluk üretilmiştir. İleri kademe makarnalık buğday hatlarından 5 adedi özel sektöre satılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ege bölgesi, makarnalık buğday, ıslah, verim, hastalık, dayanıklılık, kalite

391

DEVAM Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P02/001 Proje Başlığı: Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projeyi yürüten Kuruluş





Dr. Emin Dönmez, Dr. Ayten Salantur, Zir.Yük.Müh. Bayram Özdemir, Mehmet Emin Alyamaç, Gökhan Kılıç


2013 - 2017


2013…24.000 2014….24.000 2015….24.000 2016 24.000. 2017… 24.000

Proje Özeti: Makarnalık buğday ıslah programında 2016-2017 döneminde; varyasyon kaynağı olarak durum melez bahçesi (227 adet) ve ileri kademe hatları kullanılarak 220 adet melez yapılmıştır. Ön verim (516 adet), verim denemelerindeki hat ve çeşitler (144 adet) bitkisel özellikler, kalite, hastalık ve verim yönünden değerlendirilmiştir. Açılan kademe 1210 populasyon ekilmiş ve DF6 kademesinde 10500 başak sırası tarımsal özellikler yönüyle değerlendirilip, seçim yapılmıştır.

Açılan kademedeki materyal DF1, DF2, DF3, DF4 ve DF5 kademeleri populasyon olarak, DF5’den tek başak seçilerek DF6’da tek başak sıraları şeklinde ekilmiştir. 2017 yılında 10500 adet başak sırasından oluşan DF6’dan sarı pas, standart çeşitlere göre tek sıra verimleri ve diğer bitki boyu, gibi bitkisel özellikler dikkate alınarak seçilen 595 hat DÖVD’ye aktarılarak ekimleri yapılmıştır. Verim denemelerinde yer alan hatlar verim, kalite ve hastalık sonuçlarına göre yapılan değerlendirme neticesinde öne çıkan 115 hat bir üst kademeye aktarılmıştır. 2016-2017 Orta Anadolu bölgesinde deneme kurulan ve yürütülen tüm lokasyonlarda sonbahar döneminde (Eylül, Ekim ve Kasım aylarında) alınan yağışlar uzun yıllar ortalamasına altında seyretmiş, bu yağış miktarı düzenli bir çimlenme, çıkış ve kış öncesi gelişme için yeterli olmamıştır. Bu durum bölge genelinde buğday tarımını olumsuz etkilemiştir. Bu proje döneminde Ank – 023 / 17 çeşit adayı tescile teklif edilmiştir.

Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmalarının yürütüldüğü yerler İkizce,

Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM) ve Ulaş (TİM)’de olup tüm hasatlar 25 Temmuz – 25 Ağustos 2017 tarihleri arasında başarıyla tamamlanmıştır.Makarnalık buğday Islah çalışması içerisinde yer alan tüm materyalin ekimleri 15 Ekim- 15 Kasım tarihleri arasında denemelerin yürütüldüğü yerlerde bir sorunla karşılaşılmadan gerçekleştirilmiştir. Ancak bölge genelinde çıkış ve çimlenme sağlayacak yeterli yağış olduğu için, denemelerde yer alan materyal çıkış sağlayarak kışa girmiştir.

392

SONUÇ Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P02/001 Projenin Adı Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Selami YAZAR


Ayten SALANTUR, Emin DÖNMEZ, Bayram ÖZDEMİR, Mehmet Emin ALYAMAÇ, Gökhan KILIÇ



2013…24.000 2014….24.000 2015….24.000 2016 24.000. 2017… 24.000

Proje özeti: Enstitümüzün kuruluşu ile birlikte başlayan Makarnalık buğday ıslah programının 2013-2017 döneminde varyasyon oluşturabilmek için melezleme ıslah yönteminden faydalanılmış, seçim aşamalarında değiştirilmiş toptan seçme metodu uygulanmıştır. Varyasyon kaynağı olarak makarnalık melez bahçesi ve ileri kademe verim denemesinde yer alan hatlar kullanılmıştır. Açılan kademedeki materyal DF1, DF2, DF3, DF4 ve DF5 kademeleri populasyon olarak, DF5’den tek başak seçilerek DF6’da tek başak sıraları şeklinde ekilmiştir. DF6 kademesinde bulunan saf hatlar elle başak sırası olarak ekilmiş ve tarımsal özellikler yönüyle bölgede yaygın olarak ekilen çeşitlerle aynı koşullarda karşılaştırılarak değerlendirilip, denk veya daha üstün olan genotiplerin seçimi yapılmıştır. Bu seçimde tarla koşullarında ki sarı pasa gösterdikleri tepki, tek sıra verimleri, bitki boyu, başak tipi, dane dökme ve diğer bitkisel özellikleri dikkate alınarak seçilen hatlar DÖVD’ ye aktarılarak ekimleri yapılmıştır.

Ön verim ve verim denemelerinde yer alan hatlar verim, kalite ve hastalık sonuçlarına göre yapılan değerlendirme neticesinde öne çıkan hatlar bir üst kademeye aktarılmıştır. Makarnalık buğday ıslah programının 2013-2017 yılı çalışmalarında yer alan denemelerin kalite analizleri ve kalite yönüyle değerlendirilmesi enstitümüzün kalite ve teknolojileri bölümünde, Sürme ve rastık ve yaprak hastalıklarına karşı durumlarının belirlenmesi de Hastalık Ve Zararlılara Dayanıklılık Bölümü tarafından yürütülen ilgili projelerde yapılmıştır. Verim denemelerinde yer alan hatlar verim, hastalık ve kalite özellikleri birlikte değerlendirilerek bir üst kademeye alınmaktadır. Proje döneminde üretimde olan çeşitlerimiz: Kızıltan 91,Ç-1252, Mirzabey 2000, Eminbey ve İmren çeşitlerimize ait ıslahçı tohumu ve elit üretimi başarı ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bu proje döneminde Ank – 022 / 16 ve Ank – 023 / 17 iki çeşit adayı tescile teklif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, ıslah, seleksiyon, sarı pas, kalite

393

DEVAM


Proje Adı Geçit Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş







01.01.2013 - 31.12.2017


01.01.2017 - 31.12.2017


2013:11000, 2014:12500, 2015:14000, 2016:18000, 2017:19000

Proje Özeti: Çalışmaların yürütüldüğü 2016-2017 yılı bitki gelişme sezonu sonbaharında ekim ayında yağış olmaması sebebiyle çıkışlar gecikmiş, alatav tehlikesi görülmüş, kasım ayının sonlarına doğru çıkışlar olmuştur. Nisan, mayıs ve haziran aylarında uzun yıllar ortalamasının 2 katı olarak gerçekleşen yağış verimi arttırmıştır. Yağışların geç gelmesi ve hava sıcaklıklarının hastalık gelişimine uygun olması sebebiyle haziran ayında külleme, sarı ve kara pas hastalıklarının doğal epidemisi görülmüştür. Melezleme çalışmaları kapsamında 2016 yılı Mayıs ayında toplam 60 kombinasyon melez yapılmıştır. Melezlemede kuru ve sulu şartlar için verim, kalite, hastalık ve bölgemiz için önem arz eden diğer karakterler dikkate alınarak kombinasyonlar oluşturulmuştur. F1 kademesindeki 159 kombinasyon ile F2-F4 kademelerindeki hatlarla, Ankara’dan gelen F3 materyalinden oluşan toplam 600 adet popülasyon 2016 yılı için ekilmiştir. 2017 yılında F4 Kademesindeki 156 kombinasyondan seçilen toplam 2470 başak F5 tek başak sıraları olarak elle ekilmiştir. 2016 F5 tek başak sıraları olarak ekilmiş bulunan 3200 tek başak sırasından 250 tanesi kuru, 100 tanesi de sulu gözlem bahçesine alınmıştır. Yapılan tüm test ve değerlendirmelerin sonuçlarına göre bu hatlar seçilerek 2017-2018 sezonu için denemelere alınmıştır. Denemelerde gözlem bahçesi kademesinden başlayarak kalite testleri, verim denemesinden başlayarak hastalık ve fizyoloji testleri yapılmıştır. Bu testlerin sonucu ve değerlendirmesi ayrı projeler olarak yürütüldüğü için burada kalite sonuçları verilmemiştir.


394

SONUÇ


Proje Adı Geçit Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş







01.01.2013 - 31.12.2017


01.01.2013 - 31.12.2017


2013:11000, 2014:12500, 2015:14000, 2016:18000, 2017:19000

Proje Özeti: Bu proje 2013-2017 yılları arasında 7 lokasyonda yürütülmüştür. Projede 5 yıllık süreçte toplam 547 melez yapılmış, bunlardan açılan materyal seviyesinde (F1-F3) 1785 hat elde edilmiş, F4 kademesinde ortak F3’ten gelen hatlarla birlikte 734 hat değerlendirilmiştir. F4 kademesinden her yıl ortalama 3000 tek başak seçilmiştir. Tek başaklardan 5 yılda yaklaşık 1300 hat kuru, 400 hat sulu gözlem bahçesine seçilmiş ve bu kademeden itibaren kalite testleri de seçim kriteri olarak kullanılmaya başlanmıştır. Her yıl yaklaşık 150 hat ön verim, 75 hat ise verim denemelerinde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucu ileri çıkan hatlar 7 farklı bölgede denenmiştir. Bu projenin sonucu 1 adet makarnalık buğday çeşit adayı tescile verilmiştir. Anahtar Kelimeler Buğday, ıslah, çeşit, hat, makarnalık

395

SONUÇ Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Doğu Akdeniz Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projenin İngilizce Başlığı

Eastern Mediterranean Region Durum Wheat Breeding Research


Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet Nazım DİNÇER


Dr. Şadiye YAKTUBAY, A. Alpaslan EZİCİ, Dr. Murat Reis AKKAYA, Dr. Celile Aylin OLUK, Deniz Pehlivan KAHRAMAN , Dr. Hasan AY


2013-2017


161 600 TL

Proje Özeti: Bu çalışma Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitü arazisinde 2013–2017 yılları arasında mevcut çeşitlerden daha verimli, kaliteli hastalıklara dayanıklı gelişme tabiatı yazlık ve alternatif olan makarnalık buğday çeşit geliştirmek amacıyla yürütülmüştür. 2013–2017 yılları arasında yapılan melez sayısı 707 adettir. Açılan materyal kademesinde toplam 7605 hat ekilmiş ve 7438 hat seçilmiştir. Gözlem bahçelerinden 978 hat veya çeşit değerlendirilerek bunların 201 adedi değişik amaçlarda kullanmak üzere bir sonraki yıla aktarılmıştır. Ön verim denemeleri tek tekerrürlü olarak Doğankent lokasyonunda kurulmuş olup, ekilen hat sayısı 498, seçilen hat sayısı 109’dir. Ön verim denemelerinde verimler 401-1103 kg/da arasında değişmiştir. Verim denemeleri üç tekerrürlü olarak Doğankent lokasyonunda ekilmiş olup ekilen hat sayısı 225, seçilen hat sayısı 51 ’dir. Verim denemelerinde verimler 550-1040 kg/da arasında gerçekleşmiştir. Bölge verim denemelerinde ekilen 125 hattan ise 58 tanesi seçilmiştir. Denemelerdeki en düşük tane verimi 2016 yılında Hatay lokasyonunda 314 kg/da, en yüksekte 2017 yılında Doğankent lokasyonunda 1055 kg/da olmuştur. 2013 yılında Sarı Başak, 2015 yılında Eker ve Ayzer ve 2017 yılında Günberi adıyla 4 adet makarnalık buğday çeşidi tescil edilmiştir. Sarı Başak, Eker ve Ayzer çeşitlerinin tohumluklarının üretim ve satışlarını kapsayacak şekilde özel firmaya devirleri royality karşılığı yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, dane verimi, hastalıklara dayanıklılık, kalite,

adaptasyon, seleksiyon, melezleme.

396

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/A12/P02/008

Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR



Proje Lideri Sertaç TEKDAL

Proje Yürütücüleri Mehmet KARAMAN, Sinan BAYRAM, Mehmet DÜZGÜN, Ahmet EFE, Mahir BAŞARAN

Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 - 2017


2016 - 2017


2013: 20.000 2014: 25.000 2015: 28.000 2016: 28.000 2017: 30.000

Proje Özeti 2016-2017 yetiştirme sezonunda; Bölge Verim, Verim ve Çeşit Tescil Denemeleri

Merkezimiz, Kızıltepe ve Adıyaman lokasyonlarında yürütülmüştür. Kullanılan materyal; melezleme, yerel popülâsyonlar, ulusal buğday genetik kaynakları (İzmir/Adana) ve Uluslararası Araştırma Merkezlerinden (CIMMYT/ICARDA) temin edilmiştir. Farklı kademelerde açılan materyalden (F1+F2+F3+F4+F5+Tek Başak) toplam 476 adet üzerinde çalışılmış olup seçilen 428 adet hat, bir üst kademeye aktarılmıştır. Gözlem bahçesindeki GB ve dış materyalden ( IDSN + IDON + IFWDON + IFWDON-SPC) oluşan 444 genotipten 120 tanesi Ön verim denemelerine alınmıştır. Ön verim denemesindeki 120 materyalden 22 tanesi seçilerek verim denemesi oluşturulmuştur. Verim denemesi 1 ikinci yıl denenmek üzere bir sonraki yıla aktarılırken, ikinci yılındaki verim denemesinden 14 adet hat seçilerek Bölge verim denemesine aktarılmıştır. Bölge verim denemesindeki 20 hat, kuru ve sulu şartlarda ekilmek suretiyle gözlenmiş ve ümitvar görünen 18 ve 23 nolu hatlar tekrar denenmek üzere seçilmiştir. Tohumluk üretimi kapsamında, elit ve orijinal kademede 41.000 kg tohumluk üretilmiştir. Ayrıca 15 genotipten oluşan Sulu Çeşit Tescil Denemesi, Diyarbakır, Kızıltepe ve Adıyaman olmak üzere 3 lokasyonda yürütülmüş ve elde edilen veriler ilgili birime gönderilmiştir. Anahtar Kelimeler

Makarnalık buğday, ıslah, verim, kalite, CIMMYT, ICARDA

397

SONUÇ

Proje No TAGEM/TBAD/A12/P02/008

Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR


Proje Lideri Sertaç TEKDAL

Proje Yürütücüleri Enver KENDAL, Hüsnü AKTAŞ, Mehmet KARAMAN, Sinan BAYRAM, Mehmet DÜZGÜN, Ahmet EFE, Mahir BAŞARAN

Başlama – Bitiş Tarihleri 2013 - 2017

Raporun Ait Olduğu Dönem 2013 - 2017


2013: 20.000 2014: 25.000 2015: 28.000 2016: 28.000 2017: 30.000

Proje Özeti: Projenin 2013-2017 yılları arasındaki 5 yıllık periyotta denemeler; Diyarbakır, Adıyaman, Ceylanpınar, Hazro, Küçükköy ve Kızıltepe olmak üzere 6 lokasyonda yürütülmüştür. Kullanılan materyal; melezleme, yerel popülasyonlar, ulusal buğday genetik kaynakları (İzmir/Adana) ve Uluslararası Araştırma Merkezlerinden (CIMMYT/ICARDA) temin edilmiştir.

Projede 5 yıllık süreçte farklı kademelerde açılan materyalde (F1+F2+F3+F4+F5+Tek Başak) toplam 3457, gözlem bahçesindeki GB ve dış materyalden ( IDSN + IDON ) oluşan 2134, ön verim denemesinde 600, verim denemelerinde 540 ve bölge verim denemelerinde de 125 genotip incelemeye tabi tutulmuş olup ümitvar görünen genotipler bir sonraki kademeye aktarılmıştır. Beş yıllık çalışma neticesinde verim ve kalite özellikleri yönünden üstünlük gösteren Aday-9 hattı tescile sunulmuş olup Hasanbey adıyla tescillenirken, Aday-3 hattı tescil denemeleri aşamalarını tamamlamış ve tescil sürecine girmiştir.

Ayrıca her yıl çeşit tescil denemeleri de kurulmuş olup, toplam 66 adet genotip bu denemelerde değerlendirilmiş ve sonuçlar ilgili birime gönderilmiştir. Yanı sıra toplamda 460 çoğaltma parseli ekilmiş ve ıslahçı materyali ile elit üretimi gerçekleştirilmiştir. Elit ve orijinal kademede toplam 196.200 kg tohumluk üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler Makarnalık buğday, ıslah, verim, kalite, CIMMYT, ICARDA

398

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P02/004 Proje Adı Gap Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Ali İLKHAN Proje Yürütücüleri M.Serdar POLAT, Hüseyin AYHAN, Nusret ŞEYHANLIGİL,

A.Aydan AYDIN Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2020


01.01.2017 – 31.12.2017


2016 2017 2018 2019 2020 35.000 17.000 17.000 15.000 13.000

Proje Özeti: 2016-2017 Ekiliş sezonunda denemeler; 4 adet bölge verim denemesi, 5 adet verim

denemesi, 1 adet gözlem bahçesi ve açılan materyal setleri şeklinde kurulmuştur. Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2018 yılı denemelerine alınmışlardır.

Anahtar Kelimeler Buğday, verim, kalite

399

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/006 Proje Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Kalite





Proje Lideri Arzu AKIN Proje Yürütücüleri Dr. Yaşar KARADUMAN, Dr. Soner YÜKSEL, Oğuzhan

ULUCAN, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER Başlama-Bitiş Tarihleri

Ocak 2013 -Aralık 2017




2013=10.000 TL 2014= 11.000 TL 2015=14.000 TL 2016=15.000 TL 2017=16.000 TL

Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Islah Birimi arpa ıslah materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında yemlik ve maltlık açısından kalite özelliklerinin durumu erken generasyonlardan, çeşit tescil aşamasına kadar belirlenemektir. Bu amaçlarla; GB kademesinden 595, ÖVD kademesinden 200 örnekte, VD kademesinden Eskişehir ve Hamidiye lokasyonundan 64 örnekte ve BVD kademesinde 5 lokasyonda 120 örnekte 1000 dane ağırlığı, irilik dağılımı, protein miktarı, ADF, NDF miktarı, nişasta miktarı analizleri yapılmıştır. VD ve BVD kademsinde, elek sınıflandırmasında 2,5+2,8 mm lik elekler üzerinde %75 den fazlası kalan numuneler malt analizleri için örnek yetersizliğinden dolayı TARM 'a gönderilememiştir. Analiz sonuçları zamanında Islah Bölümüne aktarılmış olup bir üst kademeye geçecek materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde etkin bir şekilde kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler Arpa, kalite, ıslah, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü,

protein, elek analizi

400

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P02/001 Proje Adı Makarnalık Buğday Genotipleri ile Yabani Makarnalık Buğdaylar

Arasındaki Melez Hatlarının Kalite Özelliklerinin ve Gluten Elektroforegramlarının Belirlenmesi





Proje Lideri Aliye PEHLİVAN Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Saime ÜNVER İKİNCİKARAKAYA, Turgay ŞANAL,

Dr. Asuman KAPLAN EVLİCE, Kazım KARACA, Selami YAZAR, Dr. Ayten SALANTUR, Dr. Ayşe YILDIZ


01.01.2016-31.12.2017


01.01.2017-31.12.2017


2016: 123.000TL, 2017: 12.000 TL, Toplam: 135.000TL

Proje Özeti: Bu çalışmada; bazı makarnalık buğday genotiplerinin yabani makarnalık buğdaylar (Triticum dicoccoides, T. dicoccon ve T. araraticum) ile yapılmış melezleri ve geri melezlerinden seçilen hatların kalite özelliklerinin belirlenmesi ve gluten proteinlerinin elektroforetik analizlerinin yapılması amaçlanmıştır.

189 hat (131 adet F5 hattı ve 58 adet geri melez) ve standart çeşitlerin (Kızıltan 91, Altın 40/98, Çeşit 1252, Kunduru 1149, Yılmaz, Mirzabey 2000) kalite analiz sonuçları standart çeşitlerin kalite özellikleri ile birlikte değerlendirilerek 20 hat seçilen ve standart çeşitler kullanılarak tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak verim denemesi kurulmuştur. Kalite özellikleri bakımından standart çeşitlerden daha yüksek değerdeki 46 hat ön verim denemesinde yetiştirilmiş olup kalite özellikleri melez bahçesinde değerlendirilebilmesi için incelenecektir.

Kalitesi iyi olduğu için seçilen hatların 33’ü T. dicoccoides, 31’i T. araraticum ve 2’si T. dicoccon melezleridir. Seçilen hatların melezlemede kullanılan çeşit ve hatlar bakımından ise 24’ü Kızıltan 91, 20’si Çeşit 1252, 19’u Altın 40/98 ve diğerleri melez bahçesi hatlarıdır.

İkinci yıl materyalinin kalite analizleri ve makarna yapımı ve makarna pişirme özellikleri, makarna tekstür analizleri yapılacaktır. γ- 42 gliadin ve γ-45 gliadin protein bantları ve yüksek molekül ağırlıklı glutenin alt birimleri (YMAGAB)’nin belirlenmesi yapılacak ve tüm kalite analiz sonuçları ile aralarındaki korelasyon incelenecektir.

Anahtar Kelimeler Makarnalık buğday, ıslah, protein miktarı, gluten özellikleri, gliadin

401

DEVAM


Proje Başlığı Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Lideri Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Proje Yürütücüleri Mehmet Şahin, Seydi AYDOĞAN, Sümeyra HAMZAOĞLU, Berat DEMİR, Sadi GÜR , Musa TÜRKÖZ

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12.2020 Raporun Ait Olduğu Dönem 2016-2017 dönemi Projenin Toplam Bütçesi 2016: 13500TL 2017:9000TL 2018:9000TL

2019:9000TL 2020:10500 TL Proje Özeti: Bu projede Makarnalık buğday ıslah materyalinin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek seleksiyonda etkin şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır.2016-2017 yetiştirme döneminde kuru ve sulu koşullarda Konya-Merkez ve dış lokasyonlarda yetiştirilen farklı kademelerdeki(ön verim, verim ve bölge verim denemeleri) makarnalık buğday ıslah mateyallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri (Bintane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, renk (b), SDS sedimantasyon, miksograf analizleri) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen sonuçların makarnalık buğday ıslah materyalinin seleksiyonunda kullanılması sağlanmıştır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KMÖVD’% 13.17, KMVD’de % 13.04, KMBVD’de % 13.11, SMÖVD’de % 13.23, SMVD’ % 13.82 ve SMBVD’de % 13.73 olduğu tespit edilmiştir. SDS sedimantasyon incelediğimizde KMÖVD’de 14.01 ml, KMVD’de 15.15 ml, KMBVD’de 18.17 ml, SMÖVD’de 16.55 ml, SMVD’ 17.54 ve SMBVD’de 21.52 ml elde edilmiştir. Renk (b) değerlerinin KMÖVD’de 21.32, KMVD’de 20.49, KMBVD’de 20.99, SMÖVD’de 21.76, SMVD’ 21.41 ve SMBVD’de 21.71 olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca makarnalık buğday örneklerinde bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve miksograf analizleride yapılıp materyallerin değerlendirilmesinde kullanılmıştır. Projede Öngörülen Değişiklikler: Gıda Mühendisi Sadi Gür ve Ziraat Yüksek Mühendisi Musa Türköz’ün projeden çıkarılması önerilmektedir. Çalışmalar planlandığı şekilde 2018 yılında sürdürülecektir. Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, kalite özellikleri, seleksiyon

402

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P08/001 Proje Başlığı Tritikale Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin

Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Lideri Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK Proje Yürütücüleri Mehmet ŞAHİN, Seydi AYDOĞAN, Sümeyra

HAMZAOĞLU, Berat DEMİR, Sadi Gür, Dr. Emel ÖZER

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2016 –31.12.2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017 dönemi

Projenin Toplam Bütçesi 2016: 10000 TL 2017:8000TL 2018:8000 TL 2019:7000 TL 2020:7000 TL

Proje Özeti: Bu projede Tritikale ıslah materyalinin bazı kalite özelliklerinin belirlenerek seleksiyonda etkin şekilde kullanılmasını sağlamak ve yeni çeşit geliştirme çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. 2016-2017 yetiştirme döneminde Konya-merkez, Çumra, Gözlü ve Aksaray lokasyonlarında yetiştirilen farklı kademelerdeki(verim ve bölge verim denemeleri) Tritikale ıslah materallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri( Bintane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, SDS değeri, selüloz) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen sonuçların tritikale ıslah materyalinin seleksiyonunda kullanılması sağlanmıştır. Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; TVD’de % 12.18, TBVD’de % 12.22 olduğu tespit edilmiştir. Bin tane ağırlıkları ise TVD’de 37.78 g ve TBVD’de 39.13 g olduğu belirlenmiştir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Gıda Mühendisi Sadi Gür ve Dr. Emel Özer’in projde çıkarılması önerilmektedir. Çalışmalar planlandığı şekilde 2018 yılında sürdürülecektir.

Anahtar Kelimeler: Tritikale, kalite özellikleri, seleksiyon

403

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P02/002 Proje Adı Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Turgay ŞANAL Proje Yürütücüleri Kazım KARACA, Aliye PEHLİVAN, Tülin ÖZDEREN,

Asuman KAPLAN EVLİCE, Alaettin KEÇELİ, Ramazan AVCIOĞLU, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Asiye Seis SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda KÜLEN, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL, Arzu ÖZER


01/01/2013- 31/12/2017


Sonuç Raporu


65.000,00 TL (2013) 4.000,00 TL (2014) 4.500,00 TL (2015) 4.500,00 TL (2016) 5.000,00 TL (2017) TOPLAM: 83.000,00TL

Proje Özeti:01.01.2013–31.12.2017 tarihleri arasında 5 yıl süreyle yürütülen bu projede; Makarnalık Ön Verim Denemesi (DÖVD), Yabani Makarnalık Ön Verim Denemesi (YDÖVD), İleri Kademe Makarnalık Verim Denemeleri (İKMVD-51, 52, 53, 54 ve 55), Makarnalık Bölge Verim Denemeleri (MBVD, MBVD-2 ve 3) ve Ortak Bölge Verim Denemeleri (OBVD) yer almıştır.Bu proje kapsamında analiz yapılan materyal sayısı toplamda 5189 olup, 2013 yılında 1081, 2014 yılında 984, 2015 yılında 1263, 2016 yılında 1092 ve 2017 yılında ise 769 adet makarnalık buğday örneğinde analiz yapılmıştır. Materyal miktarının az olduğu ön verim denemelerinde; bin tane ağırlığı, tane protein oranı, SDS sedimentasyon ve renk değerleri (L,a,b) saptanmıştır. Materyal miktarı fazla olan örneklerde ise bu analizlere ilaveten hektolitre ağırlığı, camsı tane oranı ve irmik verimi belirlenmiştir. 5 yıllık proje döneminde 5.189 materyalde toplam 44.207 adet kalite analizi yapılmıştır.Makarnalık buğday kalite değerlendirmesinde SDS sedimentasyon ve b sarılık renk değeri en önemli iki kalite parametresidir. Kalite yönüyle seçimler genelde bu iki temel parametreye göre yapılmaktadır. Yapılan bu analizler ve değerlendirmeler sonucunda; SDS sedimentasyon bakımından 8 hat 2013 yılında, 7 hat 2014 yılında, 25 hat 2015 yılında, 10 hat 2016 yılında ve 65 hat ise 2017 yılında seçilmiştir. Renk (b sarılık) bakımından ise 143 hat 2013 yılında, 52 hat 2014 yılında, 99 hat 2015 yılında, 27 hat 2016 yılında, 114 hat ise 2017 yılında seçilmiştir. Ayrıca, projede yer alan standart çeşitlerin yıllara ve lokasyonlara göre değişimi de incelenmiştir. Hektolitre ağırlığı yönünden 2016 yılında İmren, diğer yıllarda ise Çeşit-1252; bin tane ağırlığı bakımından 2017 yılında Eminbey, diğer yıllarda Ankara-98, tane protein oranı bakımından ise 2013 yılında İmren, 2015 yılında Eminbey, diğer yıllarda ise Ankara-98 en yüksek değere sahip olmuştur. Çalışmanın yürütüldüğü beş yıl boyunca SDS sedimentasyon değeri bakımından Eminbey, b sarılık renk değeri bakımından ise Kızıltan-91 çeşitleri ön plana çıkmıştır. Yıllar bazında analizler incelendiğinde ise; ortalama olarak 2013 yılında hektolitre ağırlığı ve SDS sedimentasyon değeri, 2014 yılında bin tane ağırlığı, 2017 yılında ise tane protein oranı ve b sarılık renk değerleri daha yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler Makarnalık buğday, kalite, ıslah

404

DEVAM


Proje Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi





Proje Lideri Dr. Yaşar KARADUMAN

Proje Yürütücüleri Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Savaş BELEN, Mustafa ÇAKMAK, Özcan YORGANCILAR, Soner YÜKSEL, Zafer Şaban TUNCA


01.01.2017-31.12.2021




2017:46.800 TL; 2018:50.500 TL; 2019:54.000 TL; 2020:57.100 TL; 2021:60.500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı (i) Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (GKTAEM) ekmeklik buğday ıslah programının değişik kademelerindeki materyalin teknolojik kalitesini belirleyerek seleksiyona yardımcı olmak (ii) seleksiyondan katkının etkinliğini arttırmak (iii) değirmenci, unlu mamuller sektörü ve tüketicinin isteklerine uygun kalitesi yüksek ekmeklik buğday çeşitlerinin geliştirilmesine katkı sağlamak (iv) materyalin farklı tüketim ve uygulamalara uygunluğunu araştırmaktır. Bu amaçla kışlık ekmeklik buğday ıslah materyalinde Gözlem Bahçesi, Ön Verim denemelerinde 1000 tane ağırlığı, SKCS sertlik değeri, protein miktarı, CIMMYT SDS sedimantasyon değeri analizleri; verim ve bölge verim denemelerinde ise ayrıca hektolitre ağırlığı, SKCS analizleri, makro SDS sedimantasyon değeri ve gluten reolojik özelliklerinin belirlenmesi analizleri yapılmıştır. Bölge verim denemesi örneklerinde YMA glutenin alt birimleri ve hamur reolojik özellikleri farinograf ile belirlenmiştir. Gözlem Bahçesi’nde kuruda 550 ve suluda 900; Double Haploid Gözlem Bahçesinden 632 ve Nematod Gözlem Bahçesinden 100 örnekte; Ön Verim Denemesinde 150; Verim Denemesinde kuruda ve suluda 324 örnekte kalite analizleri yapılmıştır. Bölge Verim Denemesi’nde kuruda BVD-Kırmızı ve BVD-Beyaz toplam 5 lokasyondan 240 örnek ve suluda SBVD-Beyaz ve SBVD-Kırmızı toplam 96 örnek değerlendirilmiştir. Analiz sonuçları zamanında Islah Bölümüne aktarılmış olup bir üst kademeye geçecek materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde etkin bir şekilde kullanılmıştır. Kalite açısından başarılı bazı kombinasyonlar Kalite Gözlem Bahçesine aktarılmıştır. Bisküvilik denemelere materyalde seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler Buğday, kalite, ıslah, test, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

405

DEVAM


Proje Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi





Proje Lideri Dr. Yaşar KARADUMAN

Proje Yürütücüleri Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Savaş BELEN, Mustafa ÇAKMAK, Soner YÜKSEL, Zafer Şaban TUNCA


01.01.2017-31.12.2021




2017:23.400 TL; 2018:25.250 TL; 2019:27.000 TL; 2020:28.850 TL; 2021:30.250 TL

Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü yürütülen kışlık makarnalık buğday ıslah programlarındaki materyalin, materyal sayı ve kademesine göre değişik kalite testleri uygulayarak teknolojik kalitesini belirlemek ve kaliteli makarnalık çeşit ve germplasm geliştirmek için bu sonuçlara göre seleksiyon yapmada Buğday Islah Bölümüne katkıda bulunmaktır. Ayrıca seleksiyonda katkının etkinliğini arttırmak için yeni kullanılabilecek metodlar konusunda çalışmalar yapmak ve mevcut metodların etkinliğini arttırmak konusunda da çalışmalar yürütülmektedir. Bu amaçla raporun ilgili olduğu dönemde gözlem bahçesi kademesinden ortak bölge verim denemesine kadar toplam 950 adet materyalin kalite ve teknolojik özellikleri değerlendirilmiştir. Makarnalık Buğday Gözlem Bahçesinden 300, Ön Verim Denemesinden 125, Verim Denemesinden 405, Bölge Verim Denemelerinden 120 adet örnekte 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, CIMMYT SDS sedimantasyon değeri, makro SDS sedimntasyon değeri, protein miktarı, b*-sarı renk değeri ve gluten reolojik özellikleri-GlutoPik ile (BEM-gluten maksimum direnç, PM-maksimumdan 15 s sonraki direnç-gluten yumuşama direnci, BM-maksimumdan 15 s önceki direnç-gluten başlangıç direnci) analizleri ile makarnalık buğdaylarda kalite özellikleri belirlenmiştir. Analiz sonuçları Islah Bölümü tarafından bir üst kademeye geçen materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde kullanılmış olup kalitesi yüksek yeni genotiplerin geliştirilmesinde önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıca bulgurluk denemelere materyal seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler Buğday, makarna, kalite, ıslah, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

406

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/005 Proje Adı Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Turgay ŞANAL Proje Yürütücüleri Kazım KARACA, Aliye PEHLİVAN, Tülin ÖZDEREN, Asuman

Kaplan EVLİCE, Alaettin KEÇELİ, Ramazan Avcıoğlu, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Asiye SEİS SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda KÜLEN, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL, Arzu ÖZER


01/01/2013- 31/12/2017



50.500,00 TL (2013) 41.500,00 TL (2014) 8.000,00 TL (2015) 7.500,00 TL (2016) 7.500,00 TL (2017) TOPLAM: 115.000,00 TL

Proje Özeti:01.01.2013 – 31.12.2017 tarihleri arasında yürütülen projede; toplam 9798 materyal analiz edilmiş olup 2013 yılında 2129 materyal, 2014 yılında 2544, 2015 yılında 1506, 2016 yılında 1861 ve 2017 yılında 1758 materyal gelmiştir. 5 yıllık süreçte 9798 materyalde toplam 93.993 adet kalite analizi yapılmıştır.

Projenin son yılı olan 2017 yılında sadece Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından İkizice lokasyonunda ekilen Sulu Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi (OBVD-SE) materyali kalite analizleri için laboratuvarımıza gelmiştir. Bin tane ağırlığı sonuçları incelendiğinde, sonuçlar 33,7 – 43,2 g arasında değişim göstermiş olup en yüksek sonucu veren Konya-2002 standardını geçen hat olmamıştır. Hektolitre ağırlığı sonuçları incelendiğinde, sonuçlar 76,5 – 81,9 kg/hl arasında değişim göstermiş olup Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünün 3 nolu hattı Selimiye standardı ile aynı ve en yüksek sonucu vermiştir. Tane sertliği sonuçları incelendiğinde, sonuçlar % 36,6 – 87,4 arasında değişim göstermiştir. Protein analizi sonuçları incelendiğinde, sonuçlar % 10,6 – 12,0 arasında değişim göstermiş olup, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsünün 3 nolu hattı Esperia standardı ile birlikte en yüksek sonucu vermiştir. Zeleny sedimantasyon analizi sonuçları incelendiğinde, sonuçlar 25 – 43 ml arasında değişim göstermiş olup, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsünün 1 nolu hattı standartlar arasında en yüksek sonucu veren Esperia çeşidini geçmiştir (43 ml). Alveograf W sonuçları incelendiğinde, sonuçlar 71 – 196 10-4 J arasında değişim göstermiş olup, en yüksek sonucu veren Selimiye standardını geçen hat olmamıştır. Anahtar Kelimeler Buğday, ekmeklik, kalite

407

YENİ TEKLİF

Proje No

Proje Adı Biyofortifikasyonun Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Kalite Üzerine Etkisinin Araştırılması (Doktora)





Proje Lideri Oğuz ACAR Proje Yürütücüleri


01/01/2019 31/12/2020


66.600 TL

Proje Özeti: Biyofortifikasyon bitkilerin mikro besin içeriğini geliştirmek amacı ile kullanılan yeni bir yaklaşımdır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından Biyofortifikasyon; "toplum sağlığına minimum sağlık riski ile fayda sağlamak ve gıda arzındaki beslenme kalitesini artırmak için bir gıdadaki önemli mikro besin, vitamin veya mineral (iz elementler dâhil) içeriğini arttırmaya yönelik uygulamalardır.“ şeklinde tanımlamıştır. Bu çalışmadaki temel amaç; ülkemiz insanının günlük beslenmesinde eksikliği hissedilen çinko, iyot ve selenyum gibi mineral maddelerin günlük enerji ihtiyacımızın büyük bir kısmını karşıladığımız hububat ürünleri hammaddelerinde artırılması ve biyofortifikasyon uygulamasının bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin kalitesi üzerine etkilerinin belirlenmesidir. Bu amaçla çalışma 2 aşamada yürütülecektir. Çalışmanın ilk aşamasında bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde uygulanacak olan biyofortifikasyon uygulamasının tür ve çeşitler üzerinde etkileri incelenecek; besinsel lif analizi, arabinoksilan analizi, beta-glukan analizi, fitik asit analizi yapılacak; fitaz aktivitesi belirlenecektir. Bu amaçla; aynı koşullarda üretimi yetiştirilecek olan ekmeklik buğday (6 standart çeşit) ve makarnalık buğday (5 standart çeşit) örneklerinden oluşan denemelerden elde edilecek materyal kullanılacaktır. Çeşitler, 1,2 metre X 5 metre en ve boyunda ekilecek olan materyalin yarısına iyot (I), selenyum, (Se) ve çinkodan (Zn) oluşan karışım ilkbaharda yaprak uygulaması ile verilecektir diğer yarısına ise uygulama yapılmayacaktır. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 4 paralel olacaktır. Biyofortifikasyon uygulaması %0,74 iyot (I), %0,01 selenyum, (Se), ve % 2,27 çinkodan (Zn) içeren karışım çözeltisi 1:25 oranında seyreltilip 80 L/da olacak şekilde uygulanacaktır. Çalışmanın ikinci aşamasında, 6 adet ekmeklik buğday, 5 adet makarnalık buğday örneklerine 2 farklı lokasyonda biyofortifikasyon uygulaması yapılarak genotip lokasyon etkileşimi incelenecektir. Bu amaçla Ankara ve Sivas lokasyonlarında çalışmanının ilk aşamasında olduğu gibi ekim yapılacak; ekiliş alanının yarısına biyofortifikasyon ile iyot (I), selenyum, (Se), ve çinkodan (Zn) uygulaması yapılacak, diğer ise herhangi bir uygulama yapılmayacaktır.

Anahtar Kelimeler Biyofortifikasyon, ekmeklik buğday, makarnalık buğday, mineral madde, besinsel lif, beta-glukan, arabinoksilan, fitik asit

408


Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü- EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Turhan KAHRAMAN ( Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK ve Remzi AVCI Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 30.000 TL 2016: 5.000 TL 2014: 4.000 TL 2017: 6.000 TL 2015: 4.500 TL Toplam : 49.500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; bölgede yaygın olarak ekilen Flamura-85, Pehlivan, Aldane, Selimiye gibi kaliteli çeşitlerden daha yüksek ekmeklik kalitesine sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ekmeklik buğday ıslah programındaki materyale bazı kalite testleri uygulayarak kaliteleri belirlenmiştir. Buğday ıslah programından gelen; 64 adet ÖVD-1, 64 adet ÖVD-2, 36 adet EBVD, 25 x 4 lok. =100 adet BBVD, 58 özel deneme, 114 adet Tek Parsel, 81 adet ÇGB (Çeşit Gözlem Bahçesi) ve 35 adet farklı denemelerden toplam 489 materyalin 1000 Tane Ağırlığı, Hektolitre Ağırlığı, Protein Oranı, Rutubet, Zeleny-Sedimantasyon, Gluten, Gluten İndeksi, Rutubet ve Tane Sertliği analizleri yapılmıştır.

Durulmuş hatların 1000 tane ağırlığı; 23,6-58,3 g, hektolitre ağırlığı; 70,9-88,9 kg, protein oranı; % 9,3-14,0, gluten ; % 21,1-49,0, gluten indeksi; % 10,8-97,9, zeleny sedimantasyon; 11-72 ml arasında olurken, standart çeşitlerin 1000 tane ağırlığı; 30,5-50,7 g, hektolitre ağırlığı; 79,8-87,7 kg, protein oranı; % 9,2-14,0, gluten ; % 26,0-40,8, gluten indeksi; % 17,6-96,7, zeleny sedimantasyon; 30-69 ml arasında olmuştur. Denemelerdeki 325 materyalin 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve sedimantasyon değeri ile 291 materyalin gluten ve gluten indeks analizleri, standart olarak ise 44 materyalin kalite analizleri yapılmıştır. Durulmuş hatların; 92’si (% 24,1 ) 1000 tane ağırlığı yönünden, 67’si (% 18,2 ) hektolitre ağırlığı yönünden, 157’si (% 42,7) protein oranı yönünden, 135’i (% 40,3) gluten yönünden, 115’i (% 34,3) gluten indeksi yönünden, 91’i (% 24,7) zeleny sedimantasyon yönünden standart çeşitlerin ortalamalarını geçmiştir.

2017 yılında, BBVD11-2017 (Sau41/Sad1/5/Agri"S"/093-44/3/ Kkk/ltd/Lov29/4/ FKong15//Bow/Pwn/6/1518-4-38K TE5857-2T-1T-3T-1T-7T-0T) ve BBVD17-2017 nolu genotip (Tekirdağ//GK KALASZ/BEAUBOURG TE 6748-0T-0T-9T-1T-0T) nolu genotipler tescile verilmiştir. BBVD11’nin 1000 tane ağırlığı; 27,3-48,6 g, hektolitre ağırlığı; 73,2-84,4kg, protein oranı; % 11,5-13,5, gluten % 29,8-34,5, gluten indeksi % 80,5-97,7, zeleny sedimantasyonu 44-71 ml arasında değişirken BBVD17’nin 1000 tane ağırlığı; 35,4-51,1 g, hektolitre ağırlığı; 77,7-83,6 kg, protein oranı; % 12,1-13,7, gluten % 33,0-41,0, gluten indeksi % 56,4-97,8, zeleny sedimantasyonu 46-68 ml arasında değişim göstermiştir.

409


Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü- EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Dr. Turhan KAHRAMAN ( Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK ve Remzi AVCI Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017


2013: 30.000 TL 2016: 5.000 TL 2014: 4.000 TL 2017: 6.000 TL 2015: 4.500 TL Toplam : 49.500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; yüksek ekmeklik kalitesine sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. 2013 yılında 562, 2014’te 445, 2015’te 460, 2016’da 489 ve 2017’de 552 toplam 2508 materyalin 1000 Tane Ağ., Hektolitre Ağ., Protein, Zeleny-Sedim., Gluten, Gluten İndeks ve Tane Sertliği analizleri yapılmıştır.

2013 yılında hatların; 1000 tane ağırlığı; 25,4-52,5 g, hektolitre ağırlığı; 65,6-86,1 kg, protein oranı; % 7,3-13,5, gluten; % 15,5-42,3, g. indeksi; % 31,3-99,9, zeleny sedim; 18-59 ml arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 29,8-50,0 g, hektolitre ağırlığı; 75,4-84,6 kg, protein oranı; % 7,9-12,0 gluten; % 14,5-33,1 g. indeksi; % 52,6-98,9, zeleny sedim; 23-60 ml arasında olmuştur. 2014’te hatların 1000 tane ağırlığı; 28,1-53,8 g, hektolitre ağırlığı; 70,1-83,5 kg, protein oranı; % 6,9-14,0, gluten ; % 10,4-39,7, g. indeksi; % 7,6-99,6, zeleny sedim; 11-66 ml arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 35,8-52,4 g, hektolitre ağırlığı; 73,3-83,3 kg, protein oranı; % 7,6-15,0, gluten ; % 14,5-41,1 g. indeksi; % 51,9-99,3, zeleny sedim ; 26-58 ml arasında olmuştur. 2015’te hatların 1000 tane ağırlığı; 25,9-53,0 g, hektolitre ağırlığı; 68,4-84,8 kg, protein oranı; % 9,4-15,8, gluten ; % 18,7-49,7, g. indeksi; % 43,7-99,7, zeleny sedim; 26-73 ml arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 26,1-49,3 g, hektolitre ağırlığı; 74,1-84,1 kg, protein oranı; % 9,7-15,0, gluten ; % 25,8-42,7, g. indeksi; % 63-98,7, zeleny sedim; 38-70 ml arasında olmuştur. 2016’da hatların 1000 tane ağırlığı; 23,6-58,3 g, hektolitre ağırlığı; 70,9-88,9 kg, protein oranı; % 9,3-14,0, gluten ; % 21,1-49,0, g. indeksi; % 10,8-97,9, zeleny sedim; 11-72 ml arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 30,5-50,7 g, hektolitre ağırlığı; 79,8-87,7 kg, protein oranı; % 9,2-14,0, gluten ; % 26,0-40,8, g. indeksi; % 17,6-96,7, zeleny sedimantasyon; 30-69 ml arasında olmuştur. 2017’de hatların 1000 tane ağırlığı; 24,3-58,9 g, hektolitre ağırlığı; 67,1-86,0 kg, protein oranı; % 8,8-16,1, gluten ; % 23,3-50,6, g. indeksi; % 2,5-99,5, zeleny sedim; 19-73 ml arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 33,4-52,9 g, hektolitre ağırlığı; 77,1-86,2 kg, protein oranı; % 9,9-14,3, gluten ; % 22,6-43,4, g. indeksi; % 39,9-98,1, zeleny sedim; 18-67 ml arasında olmuştur.

2014 yılında 2, 2015 yılında 1, 2016 yılında 2 ve 2017 yılında 2 toplam 7 aday genotip tescile verilmiştir. 2014 yılında Saban, 2015 yılında Köprü ve 2016 yılında Yüksel buğday çeşitleri tescil ettirilmiştir.

410


Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü- EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Turhan KAHRAMAN ( Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK ve Remzi AVCI Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013- 31.12.2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 7.000 TL 2016: 6.000 TL 2014: 5.000 TL 2017: 6.500 TL 2015: 5.500 TL Toplam: 30.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; bölgemizde yemlik olarak ekilen Sladoran, Bolayır, Epona ve Martı

çeşitlerinden daha yüksek kaliteli çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü arpa ıslah programındaki materyalin kalite özellikleri erken generasyonlardan ( F5, F6 ve F7 ) başlayarak çeşit tescil aşamasına kadar belirlenmektedir.

Arpa ıslah programından gelen farklı kademelerdeki materyalden; 36 adet AÖVD 2 sıralı, 36 adet AÖVD 6 sıralı, 25 adet AVD, 25 x 4 lok. = 100 adet ABVD, 66 adet AGB (Arpa Gözlem Bahçesi) ve 22 adet diğer denemelerden toplam 285 genotipin 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, nem, protein oranı ve elek analizleri yapılmıştır.

Genotiplerin hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, protein oranı, 2,8+2,5 elek üstü ve irilik sınıfı geçen yıldan daha düşük olmuştur.

Durulmuş hatların 1000 tane ağırlığı; 24,0-52,8 g, hektolitre ağırlığı; 58,0-79,9 kg, protein oranı; % 7,7-12,6, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 26,7-97,5, 2,2 mm elek altı % 04-44,1 irilik sınıfı; 2-16 arasında olurken, standart çeşitlerin 1000 tane ağırlığı; 23,5-45,3 g, hektolitre ağırlığı; 64,7-75,4 kg, protein oranı; % 7,8-13,5, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 23,5-85,4, 2,2 mm elek altı % 3,7-43,7, irilik sınıfı; 4-16 arasında olmuştur. Denemelerdeki 187 materyalin 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, 2,8+2,5 elek üstü, 2,2 mm elek altı ve irilik sınıfı analizleri, standart olarak ise 29 materyalin kalite analizleri yapılmıştır. Durulmuş hatların; 113’ü ( % 60,4) 1000 tane ağırlığı yönünden, 73’ü (% 39,0) hektolitre ağırlığı yönünden, 64’ü (% 34,2) protein oranı yönünden, 122’si (% 65,2) 2,8+2,5 elek üstü yönünden, 139’ u (% 74,3) 2,2 mm elek altı yönünden, 118’i (% 63,1) irilik sınıfı yönünden standart çeşitlerin ortalamalarını geçmiştir.

2017 yılında, 2 sıralı ABVD11-2017 nolu (Slad//Ast/82 Mva 018-4/3/Rod/4/NS525 TEA 2275-0T-0T-3T-11T-3T-0T) genotip tescile verilmiştir.

ABVD11’nın 1000 tane ağırlığı; 38,4-50,5 g, hektolitre ağırlığı; 68,8-75,9 kg, protein oranı; % 9,5-12,5, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 68,6-95,9, 2,2 mm elek altı; % 0,9-6,5, irilik sınıfı 2-7 arasında değişmektedir.

411


Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü- EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Dr. Turhan KAHRAMAN ( Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK ve Remzi AVCI Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2016


2013: 7.000 TL 2016: 6.000 TL 2014: 5.000 TL 2017: 6.500 TL 2015: 5.500 TL Toplam: 30.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; yüksek kaliteli çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktır. 2013 yılında 281, 2014 yılında 249, 2015 yılında 277, 2016 yılında 254 ve 2017 yılında 285 toplam 1346 materyalin 1000 Tane Ağırlığı, Hektolitre Ağırlığı, Protein Oranı, Rutubet ve elek analizleri yapılmıştır.

2013 yılında, hatların 1000 tane ağırlığı; 21,2-54,2 g, hektolitre ağırlığı; 57,9-77,4 kg, protein oranı; % 6,6-12,4, 2,8+2,5 elek üstü; % 2,9-98,2, irilik sınıfı ; 2-16 arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 27,1-50,8 g, hektolitre ağırlığı; 67,6-77,5 kg, protein oranı; % 8,2-11,5, 2,8+2,5 elek üstü; % 35,2-95,6, irilik sınıfı ; 2-15 arasında olmuştur. 2014 yılında, hatların 1000 tane ağırlığı; 29,0-59,8 g, hektolitre ağırlığı; 63,9-76,3 kg, protein oranı; % 7,5-12,0, 2,8+2,5 elek üstü; % 14,4-98,1, irilik sınıfı ; 2-16 arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 33,7-47,7 g, hektolitre ağırlığı; 66,6-75,0 kg, protein oranı; % 7,5-11,1, 2,8+2,5 elek üstü; % 50,9-94,0, irilik sınıfı ; 2-11 arasında olmuştur. 2015 yılında, hatların 1000 tane ağırlığı; 27,5-59,7g, hektolitre ağırlığı; 64,5-82,2 kg, protein oranı; % 8,9-15,7, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 30,8-99,3, 2,2 mm elek altı % 0,1-45,6 irilik sınıfı ; 2-15 arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 31,9-50,4 g, hektolitre ağırlığı; 66,2-75,7 kg, protein oranı; % 9,0-12,4, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 54,6-96,4, 2,2 mm elek altı % 0,4-12,6 irilik sınıfı ; 2-11 arasında olmuştur. 2016 yılında, hatların 1000 tane ağırlığı; 24,0-52,8 g, hektolitre ağırlığı; 58,0-79,9 kg, protein oranı; % 7,7-12,6, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 26,7-97,5, 2,2 mm elek altı % 04-44,1 irilik sınıfı; 2-16 arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 23,5-45,3 g, hektolitre ağırlığı; 64,7-75,4 kg, protein oranı; % 7,8-13,5, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 23,5-85,4, 2,2 mm elek altı % 3,7-43,7, irilik sınıfı; 4-16 arasında olmuştur. 2017 yılında hatların 1000 tane ağırlığı; 24,0-52,8 g, hektolitre ağırlığı; 58,0-79,9 kg, protein oranı; % 7,7-12,6, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 26,7-97,5, 2,2 mm elek altı % 04-44,1 irilik sınıfı; 2-16 arasında, standartların 1000 tane ağırlığı; 23,5-45,3 g, hektolitre ağırlığı; 64,7-75,4 kg, protein oranı; % 7,8-13,5, 2,8+2,5 mm elek üstü; % 23,5-85,4, 2,2 mm elek altı % 3,7-43,7, irilik sınıfı; 4-16 arasında olmuştur

2014 yılında 2 adet iki sıralı, 2015 yılında 1 adet 6 sıralı, 2016 yılında 1 adet iki sıralı, 1 adet 6 sıralı ve 2017 yılında 1 adet 2 sıralı olmak üzere toplam 6 aday tescile verilmiştir. 2014 yılında 2 sıralı Hasat ve 2016 yılında 6 sıralı Hazar çeşidi tescil ettirilmiştir.

412

YENİ TEKLİF

Proje No 1089

Proje Adı Yerel Buğdayların Kalite Açısından Değerlendirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Arzu AKIN Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Recai ERCAN Başlama-Bitiş Tarihleri

Ocak 2019 -Ocak 2021


2018


2019=99.500 TL 2020= 53.600 TL

Proje Özeti: Ulusalar arası Kışlık Buğday Geliştirme Programı kapsamında toplanmış olan bazı yerel buğday genotiplerinin ekmelik kalitenin yanı sıra, beslenme kalitesi açısından özelliklerini ve genotipler arası önemli farklılıkların olup olmadığını tespit etmek, incelenen özelliklerin stabilitelerini araştırmak ve kalite ıslahında kullanılabilecek genitörleri belirlemektir. Elde edilebilecek, bu veriler ülkemiz buğday araştırmaları için önemli bir kaynak oluşturacaktır. Proje kapsamında toplam 130 adet yerel, 9 adet tescil edilmiş buğday materyalinin tanede fiziksel özellikleri (sertlik, boyut, rutubet miktarı, 1000 tane ağırlığı), protein oranı, gluten reolojik özelliklerine bakılarak ekmeklik kalitesi belirlenecektir. Ayrıca beslenme kalitesi açısından 16 adet amino asitin kompozisyonlarına (aspartik asit, glutamik asit, serin, histidin, glisin, arginin, treonin, alanin, trosin, sistein, valin, metiyonin, fenilalanin, izolösin, lösin, lisin), makro (P, K, Ca ve Mg) ve mikro (Fe, Cu, Mn ve Zn) mineral madde içeriklerine, amiloz/amilopektin oranı, antioksidan aktivite ve toplam fenol miktarı içeriklerine bakılacaktır. Daha sonra ise stabilitelerini tesbit etmek amacıyla incelenen özellikler bakımından yüksek değer veren 20 adet yerel genotip ve 5 adet tescilli çeşit ile 4 farklı lokasyonda 3 tekerrürlü denemeler kurulacaktır. Lokasyonlardan elde edilen 300 (25*4*3) adet örnek tekrar analize tabi tutularak lokasyonlar bazında farklılıklar değerlendirilecek ve bir önceki yılın sonuçları ile karşılaştırılacaktır. Proje kapsamında yerel genotiplerin hem beslenme hem de ekmeklik kalite özelliklerine ait NIR spektrumlarının üretilmesi ve bu özelliklerin NIR spektroskopisi ile belirlenmesine yönelik tahmin modellerininin geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler Yerel buğday, beslenme kalitesi, amino asit içeriği, mineral element içeriği, buğday ıslahı

413

DEVAM Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P05/003 Proje Adı Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Dr. Safure GÜLER Proje Yürütücüleri Turgay ŞANAL, Dr. Asuman Kaplan EVLİCE, Aliye

PEHLİVAN, Kazım KARACA, Dr. Tülin ÖZDEREN, Dr. Alaettin KEÇELİ, , Dönüş ERMİŞER Ramazan AVCIOĞLU Asiye Seis SUBAŞI, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY, Buket ÇETİNER, Ferda ÜNSAL, Arzu ÜNVER ÖZER


01/01/2013 - 31/12/2017



2013 (44,000), 2014 (8,000), 2016 (5,500), 2017 (6,000), TOPLAM (72 TL).

Proje Özeti: Kışlık Dilim Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi 2012-2013 ve 2013-2014 ürün yılında 18 lokasyonda yetiştirilen (İkizce, Malya, Gözlü, Altınova, Ulaş, Kütahya, Eskişehir, Afyon, İçeri Çumra, Konya- Merkez ve Edirne) 5 standart (Akar, Bolayır, İnce-04, Larende ve Tarm-92) ve 19 hat’tan oluşmuştur. En yüksek hektolitre ağırlığı BDUTAE-7 (71,0 kg/hl), bin tane ağırlığı TARM-6 (43,8g), Tane proteini en yüksek BDUTAE-17 (% 14,0), en düşük TTAE-22 (% 10,8), en yüksek 2,5mm elek üstü Akar (% 86,2) ve TARM-6 (% 85,8) nolu hattı, en yüksek ince ekstrakt miktarı Bolayır (% 78,4) ve TTAE-19 (% 77,9) nolu hattı öne çıkmıştır. 2014-2015 ve 2015-2016 ürün yılında 18 lokasyonda (İkizce, Malya, Gözlü, Altınova, Ulaş, Kütahya, Eskişehir, Afyon, İçeri Çumra, Konya- Merkez ve Edirne) 5 standart (Tarm-92, Burakbey, İnce-04, Larende ve Bolayır) ve 19 hatta toplam 256 genotipte analiz yapılmıştır. En yüksek hektolitre ağırlığı KABVD1-20 (67,7 kg/hl) bin tane ağırlığı İKABVD Ç-1 (43,2g), Tane proteini en yüksek Bolayır (% 13,9), en düşük İKABVD Ç-2 VE ABVD-19 (% 11,8), en yüksek 2,5 mm elek üstü ABVD-22 (% 92,1) ve KABVD1-20 (% 87,7) nolu hattı, en yüksek ince ekstrakt miktarı ANK.ADAY 2 (% 77,9) ve KABVD2-4 (% 77,8) nolu hattı öne çıkmıştır. 2016-2017 yetiştirme sezonunda 2 lokasyonda (Kütahya, Eskişehir) 19 hat 5 standart çeşit (Tarm-92, Burakbey, İnce-04, Larende ve Harman)’te toplam 48 genotip analiz için gelmiştir. Gelen numunelerde fiziksel analizler (Hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, 2,5 mm elek üstü,), ve protein ve kavuz oranı Kütahya ve Eskişehir lokasyonlarında tamamlanmıştır. Diğer analizler devam etmektedir. Ortalama hektolitre ağırlığı değerleri hatlarda 67,3 kg/hl, çeşitlerde ise 62,7 kg/hl olarak belirlenmiştir. 12, 9, 3, 6, 21, 10, 22, 17 nolu hatlar ise hat ve çeşit ortalamasının üzerinde değer almışlardır. Ortalama bin tane ağırlığı (g) değerleri hatlarda 44,0 g, çeşitlerde ise 46,4 g olarak belirlenmiştir. 18, 5, 6, 17, 7 ve 2 nolu hatlar ise hat ve çeşit ortalamasının üzerinde değer almışlardır. Ortalama 2.5 mm elek üstü hatlarda %84,2, standartlarda %84,8 olarak belirlenmiştir. 17, 6, 13 ,21 ,9 ,18 ,2, 5 ve 3 nolu hatlar ise hat ve çeşit ortalamasının üzerinde değer almışlardır.

Anahtar Kelimeler Arpa, Maltlık Arpa, Yemlik Arpa, Kalite Kriterleri

414

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/001 Proje Adı Ege Sahil Kuşağı Yufka Üretimine Uygun Buğday Genotiplerinin

ve Yufka Kalite Parametrelerinin Belirlenmesi (Doktora) Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU Proje Yürütücüleri Nihan BAŞ ZEYBEKOĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri

2016-2018


01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2016 yılı:27650, 2017 yılı:25650, 2018 yılı:6000

Proje Özeti: Bu araştırmada amaç, önceden belirlenmiş kriterlere göre, Menemen Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden seçilen buğday hatlarının yufka üretimine uygunluk açısından önemli özelliklerinin araştırılması ve bunlar arasından yufkalık genotiplerin saptanmasıdır. Bu amaçla özel sektörde yufka üretimi için hazırlanan buğday çeşitleri alınarak, kalite özellikleri belirlenmiştir. Daha sonra çalışmamızda örnek olarak alınan buğdaylar, bu kalite özelliklerine göre seçilerek yufkalığa en uygun bulunan çeşit ve hatlarda yufka üretim denemelerinin yapılması ve ıslah açısından önemli özelliklerinin saptanması planlanmaktadır.

• Bu dönemde 2016yılı hasadı genotiplerin fizikokimyasal, kimyasal ve reolojik analizleri tamamlanmıştır. Yufka açma denenemeleri ve dokusal analiz değerlendirmeleri devam etmektedir.

• 2016 hasadı genotipler: EBVD 1-16 EBVD 2-37 EVD 2.1.2013 EBVD 1-8 EBVD2-48 Kaşifbey Kayra Efe Rumeli Esperia Adele Analizler bazında öne çıkan genotipler saptanmıştır

Anahtar Kelimeler Buğday,yufkalık un, yufkalık özellikler,ıslah, İzmir

415

DEVAM


Proje Başlığı Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya



Proje Lideri Seydi AYDOĞAN

Proje Yürütücüleri Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Sümeyra HAMZAOĞLU, Berat DEMİR, Sadi GÜR, Enes YAKIŞIR

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12.2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017 dönemi

Projenin Toplam Bütçesi 2016: 12500TL 2017:10000TL 2018:10000 TL 2019:10000 TL 2020:11500TL

Proje Özeti: Bu projede gerek ithalatçı ülkeler gerekse iç tüketimin kalite isteklerine cevap verecek şekilde çeşit geliştirilmesine katkıda bulunmak, yeni ve mevcut çeşitlerin kalite özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. 2016-2017 yetiştirme döneminde kuru ve sulu koşullarda Konya-merkez ve dış lokasyonlarda yetiştirilen farklı kademelerdeki(ön verim, verim ve bölge verim denemeleri) ekmeklik buğday ıslah mateyallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri (Bintane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, zeleny sedimantasyon, miksograf, farinograf parametreleri ve ekmek denemeleri) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen sonuçların ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılması sağlanmıştır. Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KEVD % 12,94, KEBVD % 13.67, SEVD % 14.08, SEBVD % 13.46 olduğu tespit edilmiştir. Zeleny sedimantasyon değerlerini incelediğimizde KEVD 39.92 ml, KEBVD 36.63 ml, SEVD 39.83 ml, SEBVD 38.34 ml olduğu tespit edilmiştir. Farinograf gelişme süresi ve su absorbsiyonu değeri ise KEVD 11.57 dk- % 62.48, KEBVD 9.61 dk-% 63.62, SEVD 7.11 dk - % 63.89 ve SEBVD 5.11 dk.- % 63.15 olduğu tespit edilmiştir. Miksograf gelişme süresi, KEVD 4.17 dk, KEBVD 3.48 dk, SEVD 2.61 dk, SEBVD 2.96 dk. olduğu tespit edilmiştir. Ekmek hacim değeri ise KEVD de 442 cm3, KEBVD de 436 cm3 , SEVD de 469 cm3 ve SEBVD de 454 cm3 olduğu tespit edilmiştir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Gıda mühendisi Sadi Gür ve Ziraat Yüksek Mühendisi Enes Yakışır’ın projeden çıkarılması önerilmektedir. Çalışmalar planlandığı şekilde 2018 yılında sürdürülecektir.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, kalite özellikleri, seleksiyon

416

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P05/004 Proje Başlığı Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin

Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Lideri Seydi AYDOĞAN Proje Yürütcüleri Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK,

Sümeyra HAMZAOĞLU, Berat DEMİR, Sadi GÜR, İbrahim KARA

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12.2020 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017 dönemi

Projenin Toplam Bütçesi 2016: 10500TL 2017:9000TL 2018:9000 TL 2019:9000 TL 2020:10000TL

Proje Özeti: Bu projede gerek ithalatçı ülkeler gerekse iç tüketimin kalite isteklerine cevap verecek şekilde çeşit geliştirilmesine katkıda bulunmak, yeni ve mevcut çeşitlerin kalite özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. 2016-2017 yetiştirme döneminde kuru ve sulu koşullarda Konya-merkez ve dış lokasyonlarda yetiştirilen farklı kademelerdeki(verim ve bölge verim denemeleri) arpa ıslah mateyallerinin örneklerinde 2 tekerrürlü olarak bazı kalite analizleri (bintane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, elek üstü değerleri ve selüloz oranı) ve istatistik analizleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen sonuçların ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılması sağlanmıştır. Arpa denemelerindeki ortalama protein oranları; KAVD’de % 12.03, KABVD’de % 12.34 ve SABVD % 12.13 olarak tespit edilmiştir. Bin tane ağırlığı ortalaması KAVD’de 53.78 g, KABVD’ de 53.59 g ve SABVD 54.40 g, elek analizi ise (% 2,5+2,8) üzeri KAVD’de % 91.16, KABVD de % 90.36 ve SABVD % 89.13, Hektolitre ağırlığı KAVD’de 54.36 kg, KABVD 64.98 kg ve SABVD 63.93 kg olarak tespit edilmiştir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Gıda mühendisi Sadi Gür ve İbrahim Kara’nın projeden çıkarılması önerilmektedir. Çalışmalar planlandığı şekilde 2018 yılında sürdürülecektir. Anahtar Kelimeler : Arpa, kalite özellikleri, seleksiyon

417

DEVAM


Proje Adı Geçit Kuşağı Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Ali Cevat SÖNMEZ

Proje Yürütücüleri Savaş BELEN (Islah), Mustafa Çakmak (Islah), (Islah), Yılmaz YILDIRIM (Islah), Kalite ve Teknoloji Birimi


01.01.2014 – 31.12. 2018


01.01.2017 - 31.12.2017


2014: 5.000 TL 2017: 14.000 TL 2015: 8.000 TL 2018: 15.000 TL 2016: 10.000 TL

Proje Özeti: BDUTAEM orijinli16 adet F4 kademesindeki materyalden 517 salkım seçilmiş ve 1 metre 1 sıra şeklinde F5 kademesinde elle ekimi yapılmıştır. F5 kademesindeki 17 hatta ait 509 salkım sırasından oluşan materyal ile Uludağ Üniversitesinden temin edilen dış kaynaklı elle ekimi yapılan 263 materyalin elle ekim tarlasında çok yoğun yabani yulaf çıkışı nedeniyle hasadı yapılamamıştır. Gözlem Bahçesinin makine ile ekilen kısmında bulunan 126 adet hat içersinden 59 adeti verim ve kalite özelliklerinin istatistiksel analizleri yapılarak değerlendirilmesi sonucu seçilmiştir. Bu seçilen hatlar Ön Verim Denemesi kademesinde 8x8 Triple Lattice düzende 5 adet standart çeşitle denemeye alınmıştır. Standart olarak ekilen çeşitler Chekota, Kahraman, Kırklar ve Yeniçeri ve Sebat’tır. Ön Verim Denemesi kademesinde bulunan 59 materyal içersinden 19 adeti verim, kalite ve hastalıklara dayanıklılık özelliklerinin istatistiksel analizleri yapılarak değerlendirilmesi sonucu seçilmiştir. Bu seçilen hatlar Verim Denemesi kademesinde 4x24 Tesadüf Blokları deneme deseninde 5 adet standart çeşitle denemeye alınmıştır. Standart olarak ekilen çeşitler Chekota, Kahraman, Kırklar ve Yeniçeri ve Sebat’tır. 2016-17 yılında TTSM tarafından kurumuza deneme kurulması amacıyla gönderilen 20 parsel materyalin makinalı hasadı yapılmış sonuçlar gönderilmiş olup 2017-18 döneminde 20 parsel ekimi gerçekleşmiştir. Tüm ekimler Enstitü Merkez Yerleşkesi Arazisine yapılmıştır. Ekim’i yapılan tüm materyalde çıkışlar sağlanmış olup gözlemler alınmaya devam edilmektedir. Anahtar Kelimeler Yulaf, Islah, Çeşit, Hat

418

DEVAM

Proje No TAGEM /TBAD/14/A12/P09/004 Proje Adı Yulaf Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin


Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Konya



Proje Lideri Mehmet ŞAHİN Proje Yürütücüleri Seydi AYDOĞAN, Aysun GÖÇMEN AKÇACIK,

Sümeyra HAMZAOĞLU Berat DEMİR, , Sait ÇERİ Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 01.01.2018 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017 dönemi


2014(18.000), 2015(4000), 2016(4500), 2017(4000), 2018(4500)

Proje Özeti: 2016-2017 yetiştirme döneminde kuru ve sulu koşullarda Konya-Merkez ve dış lokasyonlarda yetiştirilen farklı kademelerdeki(ön verim, verim ve bölge verim denemeleri) yulaf ıslah materyallerinin kalite analizleri yapılmış olup, sonuçlar ıslah materyalinin seçiminde kullanılmıştır. KYÖVD’de 47 hat 2 standart çeşit yer almış, yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 33.33(g), protein ortalaması 12.04(%), yağ ortalaması 5,60(%), hektolitre ortalaması 47,13(kg/hl), ADF ortalaması 17,62(%), NDF ortalaması 26,76(%),selüloz ortalaması 15,09(%), Beta glukan ortalaması 3,30(%) olarak tespit edilmiştir. KYVD’de 21 hat 4 standart çeşit yer almış, yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 32,97(g), protein ortalaması 12.52(%), yağ ortalaması 5,45(%), hektolitre ortalaması 4,98(kg/hl), ADF ortalaması 16,40(%), NDF ortalaması 28,66(%),selüloz ortalaması 15,52(%), Beta glukan ortalaması 3,15(%) olarak tespit edilmiştir. Sulu Kavuzsuz YBVD 'de 36 hat, 13 standart genotip yer almış, yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 25,54(g), protein ortalaması 15,22(%), yağ ortalaması 6,38(%), hektolitre ortalaması 50.43(kg/hl), ADF ortalaması 15,46(%), NDF ortalaması 27,62(%), selüloz ortalaması 10,49(%), B-glukan ortalaması 3,97(%) olarak tespit edilmiştir. Kuru Kavuzsuz YBVD’de 36 hat 13 standart genotip yer almış, yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 23,11(g), protein ortalaması 13,97(%), yağ ortalaması 6,41(%), hektolitre ortalaması 48,44(kg/hl), ADF ortalaması 16,37(%), NDF ortalaması 27,26(%), selüloz ortalaması 12,77(%), B-glukan ortalaması 3,69(%), olarak tespit edilmiştir. Sulu YBVD’de 21 hat 4 standart çeşit yer almış, yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 36,08(g), protein ortalaması 12,33(%), yağ ortalaması 4,84(%), hektolitre ortalaması 44,90(kg/hl), ADF ortalaması 16,94(%), NDF ortalaması 29.42(%), selüloz ortalaması 15,65(%), B-glukan ortalaması 3,12(%) olarak tespit edilmiştir. Kuru YBVD’de 21 hat 4 standart çeşit yer almış, yapılan kalite analizlerinde; bintane ortalaması 34,35(g), protein ortalaması 11,98(%), yağ ortalaması 5,33(%), hektolitre ortalaması 44,67(kg/hl), ADF ortalaması 16,61(%), NDF ortalaması 28,48(%), selüloz ortalaması 15,36(%), B-glukan ortalaması 2,91(%) olarak tespit edilmiştir. 2016-2017 yetiştirme döneminde yulaf ıslah projesinde yer alan toplam 222 hat ve çeşitde yukarıdaki analizler yapılmıştır. Projede Öngörülen Değişiklikler: Gıda Mühendisi Sadi GÜR ve Sait Çeri’nin projeden çıkarılması önerilmekedir. Çalışmalar planlandığı şekilde 2018 yılındaıslah projesi ile birleştirilerek sürdürülecektir

Anahtar Kelimeler Yulaf, protein, yağ

419

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P09/001 Proje Adı Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Sait ÇERİ Proje Yürütücüleri Telat YILDIRIM, Enes YAKIŞIR, Emel ÖZER, İbrahim KARA,

Musa TÜRKÖZ, Şah İsmail CERİT, Meltem YAŞAR, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Muhammed GÖKALP


01.01.2013-31.12.2017


2016-2017


2013: 8000 TL 2014: 9000TL 2015: 11000 TL 2016: 10000 TL 2017:12000 TL

Proje Özeti: Ülkesel Yulaf ıslah programının sürdürülebilirliğinin sağlanması, Bölgemize uygun Kışlık ve alternatif tabiatlı adaptasyon kabiliyeti yüksek çeşitler geliştirilmesi, Kışa, kurağa, yatmaya ve hastalıklara dayanıklı yada toleranslı, yüksek verimli yeni çeşitler geliştirmesi amaçlanmıştır. 2016-17 yetiştirme döneminde yapılan melezlemelerden 16-F1 elde edildi. 3-F2 bir üst kademeye aktarıldı. 25 F4 materyalinden toplanan salkımlardan salkım sırası oluşturuldu. 300 hat ve çeşitten oluşan elle ekim materyalinde amaca uygun seleksiyon yapılarak farklı kademelerde değerlendirmeye alındı. 26 populasyondan oluşan salkım sıralarında seçilen hatlar; 300 hat ve çeşitten oluşan gözlem bahçesinden yapılan gözlem, ölçüm ve analizler sonucunda seçilen hatlar; 49hat ve çeşitten oluşan YÖVDden; 25 hat ve çeşitten oluşan YVD de seçilen hatlar bir üst kademeye aktarıldı. 25hat ve çeşitten oluşan YBVD’nden de yapılan gözlem ölçüm ve analizler sonucunda seçilen hatlar tekrar gözlemlenmesine karar verildi. Ele Ekim, Salkım Sıraları, Gözlem Bahçeleri Konya-Merkez; YÖVD Merkez ve İçeri Çumra; YVD Merkez, İçeri Çumra ve Gözlü; YBVD’si Merkez, İçeri Çumra ve Gözlü ve Aksaray lokasyonlarında yürütülmüştür. BDMY14/17K adayımız “DİRİLİŞ” adıyla tescil olmuştur. ŞEMS çeşit adayımızın ise TTSM’de TDÖ Denemesi devam etmektedir. 2016-2017 yetiştirme döneminde OTAĞ, KAZAN VE KATMERLİ 3 aday hattımız Tescile sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler Yulaf, ıslah, çeşit

420

SONUÇ


Proje Adı Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Lideri Sait ÇERİ


Telat YILDIRIM, Enes YAKIŞIR, Emel ÖZER, İbrahim Kara, Musa TÜRKÖZ, Şah İsmail CERİT, Meltem YAŞAR, Mehmet Ali ÇAYIRÖZ, Muhammet GÖKALP, Seyfi TANER, Ramazan AYRANCI, Melek BAYRAKTAROĞLU

Başlama-Bitiş Tarihleri 1.1.2013-31.12.2017 Raporun Ait Olduğu Dönem 1.1.2013-31.12.2017


2012-2013: 8000 TL 2013-2014: 9000TL 2014-2015: 11000 TL 2015-2016: 10000 TL 2016-2017:12000 TL TOPLAM: 50000TL

Proje Özeti: Ülkesel Yulaf ıslah programının sürdürülebilirliğinin sağlanması, Bölgemize uygun Kışlık ve alternatif tabiatlı adaptasyon kabiliyeti yüksek çeşitler geliştirilmesi, Kışa, kurağa, yatmaya ve hastalıklara dayanıklı yada toleranslı, yüksek verimli yeni çeşitler geliştirmesi amaçlanmıştır. Enstitümüz Yulaf Islah proğramımızda yer alan populasyon, hat ve çeşitler, yurt içi ve yurt dışı kaynaklı çeşit, hat ve açılan materyallerden yapılan gözlemler sonucunda uygun görülen genetik materyal ile melezleme ve diğer ıslah metotlarının (ihtiyaca göre) kullanılmasıyla genetik varyasyon oluşturulması ve bu şekilde oluşturulan melezleme populasyonları genetik materyal olarak kullanılmıştır. Projede Konya-merkez lokasyonu ve İçeri Çumra lokasyonu sabit lokasyonlar olarak değerlendirilmiş; ileri kademede yer alan hatlardan oluşan verim denemeleri ise, adı geçen lokasyonlara ilave olarak, bölgemizde ihtiyaca göre oluşturulan lokasyonlarda kurulmuştur. 2014 yılında BDMY14/17K adıyla TTSM ye sunulan adayımızın Tescil Deneme süreci 2015-2016 döneminde tamamlanmış olup 2017 yılında DİRİLİŞ adıyla tescil olmuştur. 2015 yılında ŞEMS adıyla TTSM ne ADAY olarak sunulan hattımızın 2016-17 yetiştirme döneminde 2. Yıl deneme süreci tamamlanmıştır. 2016-17 yetiştirme döneminde de yapılan gözlem, ölçüm, analiz ve değerlendirmeler sonucunda 3 hattımız KAZAN, OTAĞ ve KATMERLİ adlarıyla tescile Aday olarak sunulmuştur. Çalışılan Materyal ve Parsel Sayıları

2012-2013

2013-2014

2014-2015

2015-20162016-2017

Toplam

Materyal Sayısı

803 812 2024 1178 1675 6492

Parsel Sayısı 1291 1092 2535 2343 2359 9620

Anahtar Kelimeler Yulaf, Islah, Çeşit, Geliştirme

421

DEVAM

Proje No TAGEM/TA/09 07/08/001 Proje Adı Ege Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Aydın İMAMOĞLU Proje Yürütücüleri Seda PELİT, Hakan HEKİMHAN, Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Özge

YILDIZ Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2014-31/12/2018


2016-2017


2014(27.000), 2015(28.600), 2016(32.250), 2017(34.950), 2018(38.600)

Proje Özeti: 2016-2017 ekim döneminde 1’er adet Yulaf verim ve yulaf Bölge verim denemeleri hazırlanmış olup, bu denemeler Menemen ve Karacabey lokasyonlarında ekilmiştir. YVD1 ve YBVD 1, denemelerinde tane verimi, hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, tane iriliği, protein, bitki boyu, salkımların çıkma zamanı, olgunlaşma gün sayısı ve yatma oranına bakılmıştır.

YVD1’de yer alan standartların ortalaması 705 kg/da olurken, deneme ortalaması 647 kg/da olarak gerçekleşmiştir.21 numaralı hat 739 kg/da ile en yüksek verimi verirken bunu 731 kg/da ile standartlardan Sarı çeşidi ve 654 kg/da ile Fetih çeşidi takip etmiştir.

Tane verimi bakımından 9 hat deneme ortalaması değerini geçmiştir. Denemede yer alan standart çeşitlerin verim değerleri 731 ile 654 kg/da arasında gerçekleşmiş olup, en düşük değer fetih, en yüksek değer Sarı çeşidinden alınmıştır.

YBVD-1’ Menemen de yer alan standartların ortalaması 683 kg/da olup, deneme ortalaması ise 693 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Denemede en yüksek standart 751 kg/da ile Kahraman olurken, en düşük standart 639 kg/da ile Sarı olmuştur. Deneme ortalamasını 10 hat geçerken ilk sırayı 771 kg/da ile 5 numaralı hat, ikinci sırayı 768 kg/da ile 20 numaralı hat alırken 751 kg/da ile Kahraman çeşidi 3 üncü sırada en yüksek standart olarak yer almıştır.

Yapılan elek analizinde 2,2 mm ve üzerinde % 88 değeri ile standartlardan sarı çeşidi ilk sırayı alırken bunu % 81 irilik değeri ile 13 numaralı hat, % 78 irilik değeri ile Kahraman çeşidi takip etmiştir.

YBVD-1 Karacabey de yer alan standartların ortalaması 426 kg/da olup, deneme ortalaması ise 313 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Denemede en yüksek standart 480 kg/da ile Kahraman olurken, en düşük standart 356 kg/da ile Fetih çeşidi olmuştur. Deneme ortalamasını 8 hat geçerken, 16 numaralı hat 442 kg/da ile Kahramanın altında ikinci sırada yer almıştır.

Yapılan elek analizinde 2,2 mm ve üzerinde % 97 il 12 numaralı hat çeşidi ilk sırada yer alırken bunu %96 ile Sarı, %94 ile 6 numaralı hat takip etmiştir

Anahtar Kelimeler Yulaf, ıslah,protein, yağ

422

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/15/A12/P08/001 Proje Adı Trakya-Marmara Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü-EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Lideri Dr. Turhan KAHRAMAN (Islahçı) Proje Yürütücüleri Cengiz KURT (Islahçı), Remzi AVCI (Islahçı) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 Raporun Ait Olduğu Dönem

2016-2017


2015: 6.000 TL 2016: 5.000 TL 2017: 6.000 TL 2018: 6.000 TL 2019: 5.000 TL Toplam: 28.000 TL

Proje Özeti: Trakya-Marmara bölgesi için geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, yüksek verimli, soğuğa, kurağa, yatmaya ve bölgede yaygın olan bazı hastalıklara dayanıklı insan beslenmesi ve hayvan yemine uygun alternatif-kışlık çeşitler geliştirmektir. Islah çalışmasında melezleme, saf hat, seleksiyon ve introdüksiyon metotları kullanılmaktadır. 2017 yılında 22 tekli melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. Dört adet yulaf denemesi yürütülmüştür. 64 genotipten oluşan YÖVD (Yulaf Ön Verim Denemsi) 8x8 = 64 ( 59 hat + 5 st) üçlü latis deneme deseninde 3 tekerrürlü, 25 genotipten oluşan YVD (Yulaf Verim Denemesi) ve Yulaf Bölge Verim Denemesi (Edirne ve Kırklareli) Tesadüf Blokları Deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak, kurulmuştur. YÖVD’de genotiplerin tane verimleri 747,5-984,7 kg/da, 1000 tane ağırlıkları 24,1-47,0 g, hektolitre ağırlıkları 53,5-62,6 kg arasında olmuştur. YVD’de genotiplerin tane verimleri 795,0-1112,1 kg/da, 1000 tane ağırlıkları 26,8-41,1 g, hektolitre ağırlıkları 49,0-57,2 kg, 2,2 mm elek üstü % 14,2-93,3 arasında değişim göstermiştir. YBVD Edirne lokasyonunda genotiplerin tane verimleri 808,9-1072,3 kg/da, 1000 tane ağırlıkları 26,7-40,5 g, hektolitre ağırlıkları 52,4-58,1 kg, 2,2 mm elek üstü % 44,3-92,1 arasında değişim göstermiştir. YBVD Kırklareli lokasyonundaki genotiplerin tane verimi 703,0-912,0 kg/da, 1000 tane ağırlıkları 28,5-45,6 g, hektolitre ağırlıkları 47,0-54,2 kg, 2,2 mm elek üstü % 56,1-95,7 arasında değişmiştir. 2016-17 yılında Kırklar çeşidinden 500 kg Elit, 4.500 kg orijinal-1 kademede tohum üretilirken, Kahraman çeşidinden ise 350 kg elit, 4.350 kg orijinal-1 kademesinde tohum üretilmiştir. YBVD’den 5 nolu hattın (LA966BIB82-3/FL03274F1 (Horizon 321 (Coker 92Ab719/Horizon 314)/FL9701-P30 (Horizon314/Chapman) ve pedigri (FL04167-0BD-0T-0T-9T-0T) tesciline başvurulmuştur. Aday çeşidin tane verimi; 623,5-891,9 kg/da, 1000 tane ağırlığı; 27,7-34,9 g, hektolitre ağırlığı; 49,3-60,3 kg, protein oranı; % 10,3-15,7, kavuz oranı; % 22-28, bitki boyu 107-151 cm arasında değişmekte olup orta erkenci ve tane yapısı beyazdır. 2017-18 yılında, 64 genotipten oluşan YÖVD (Yulaf Ön Verim Denemsi) 8x8 = 64 ( 59 hat + 5 st) üçlü latis deneme deseninde 3 tekerrürlü, 25 genotipten oluşan YVD-1, YVD-2 (Yulaf Verim Denemesi) ve 25 genotipten oluşan YBVD (Yulaf Bölge Verim Denemesi, Edirne ve Kırklareli) Tesadüf Blokları Deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ayrıca 15 genotipten oluşan Yulaf Yeşil Ot Verim denemesi Tesadüf Blokları Deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak ekilmiştir.

Anahtar Kelimeler Yulaf, ıslah,protein, yağ

423

YENİ TEKLİF

Proje No Proje Adı Arpada Ağbenek (Pyrenophora teres) ve Yaprak Leke

(Rhyncosporium commune) Hastalıklarına Dayanıklılık İle İlişkili Moleküler Marker Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Lideri Fatih ÖLMEZ Proje Yürütücüleri Zir. Yük. Müh. Namuk ERGÜN

Ülkü Selcen DEMİR Erdem Sefa ŞAHİN Nilüfer AKCİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2019 31/12/2021 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨)

320.000 TL

Proje Özeti: Arpa ülkemiz tarım alanlarının önemli bir bölümünde üretilmekte olup hayvan beslenmesinde ve gıda sanayinde çok önemli bir yere sahip serin iklim tahıllarındandırlar. Bu stratejik ürünün verimini etkileyen unsurların başında biotik hastalık etmenleri gelmektedir. Arpada yaprak hastalıklarının en önemlileri olan yaprak lekesi etmeni Rhynchosporium commune ve ağ leke hastalığı etmeni Pyrenophora teres önemli verim kayıplarına sebep olabilmektedir. Patojenlere karşı kimyasal ilaçla mücadele mümkün olsa da en ekonomik ve çevre dostu çözüm dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesidir. Markır Destekli Seleksiyon günümüzde dayanıklılık ıslahı çalışmalarında kullanılan biyoteknolojik tekniklerin başında gelmektedir. Genotyping by Sequencing (GBS) tekniği nispeten ucuz, yüksek güvenilirliğe sahip ve uygulaması kolay 3. nesil markır geliştirme teknolojisidir. Bu özellikleri nedeniyle yeni markırların geliştirilmesi için son yıllarda artan oranda kullanılmaya başlanmıştır. GBS tekniği, çalışılan popülasyonların tek nükleotid farklılıkları (SNP) temelinde yüksek çözünürlükle karakterizasyonuna izin vermekte ve elde edilen verilerin bioinformatik araçlarla analiz edilmesi sonucu incelenen karakterlerin genom üzerinde haritalanmasına olanak sağlamaktadır. Arpada sorun olan önemli fungal yaprak hastalıklara karşı kullanılabilecek yeni markırların geliştirilmesi amacıyla ele alınan bu projede i) hastalıklara dayanıklı ve hassas olduğu bilinen çeşitlere ait melez popülasyonları kullanılarak haritalama popülasyonları oluşturulacak; ii) bu popülasyonlar GBS tekniği ile karakterize edilecek; iii) bioinformatik analizler ve hastalık testlemeleri yoluyla dayanıklı bireyleri yüksek doğrulukla ayırt edebilecek yeni markırlar geliştirilecektir. Çalışma 2019-2021 yılları arasında TARM bünyesindeki Biyoteknoloji Araştırma Merkezi’nde yürütülecektir. Hastalık testlemeleri için Ankara Üniversitesi uzman personeli ile iş birliği yapılacaktır. Proje sonunda geliştirilecek güvenilir ve uygulanabilir markırların ülkemizdeki arpa ıslah programlarına entegre edilmesi, böylelikle ıslah sürecine katkı sunulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler Arpa, Rhynchosporium commune, Pyrenophora teres, Genotyping by SequencingDevelopment of Molecular Markers Related to Scald (Rhyncosporium commune) and Net Blotch (Pyrenophora teres) Disesases on Barley

424

DEVAM Proje No TAGEM/TA/09/07/09/002 Proje Adı Buğday ve Arpada İleri Çıkmış Hatların Hastalıklara Karşı Test

Edilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Birol ERCAN Proje Yürütücüleri İlker TOPAL, Dr. Fatih ÖZDEMİR, Murat Nadi TAŞ, Dr. Gül

İMRİZ, Mehmet Sait KARACA Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


2016-2017


Proje Özeti: Proje kapsamında 2016- 2017 ekim sezonu için nörseriler oluşturulmuş ve 2016 Kasım ayında enstitü merkez arazisinde ekimleri yapılmıştır. 2016-2017 sezonunda suni inokulasyon koşulları altında sarı pas çıkışı oldukça iyi düzeyde gerçekleşmiş ve serin iklim tahıllarında en önemli patolojik problem olan sarı pasa karşı ekmeklik ve makarnalık buğday ıslah setlerinin dayanıklılık durumları iyi bir şekilde ortaya konulmuştur. Setlerin durumuna genel olarak bakılacak olursa; Enstitü ileri kademe ekmeklik buğday materyallerinin bütün kademeleri genel olarak sarı pasa karşı değerlendirildiğinde materyallerin %50’sinin hassas sınıfta yer aldığı, %14’ünün orta hassas sınıfta yer aldığı, %11’inin orta dayanıklı sınıfta bulunduğu ve %25’inin ise dayanıklı sınıfta yer aldığı tespit edilmiştir. Enstitü ileri kademe makarnalık buğday materyallerinin bütün kademeleri genel olarak sarı pasa karşı değerlendirildiğinde materyallerin %37’sinin hassas sınıfta yer aldığı, %19’unun orta hassas sınıfta yer aldığı, %14’ünün orta dayanıklı sınıfta bulunduğu ve %30’unun ise dayanıklı sınıfta yer aldığı tespit edilmiştir. Arpada doğal koşullarda Arpa Yaprak Lekesi (Rhychosporium secalis L.) ve Arpa Ağ Benek hastalıkları (Helminthosporium teres ) görülmüş olup sağlıklı bir değerlendirme yapabilecek düzeyde hastalık gelişimi oluşmamıştır.

Anahtar Kelimeler Sarı pas, hastalık, dayanıklılık,

425

DEVAM

Proje No TAGEM/17/A07/PO1/009 Proje Adı Serin İklim Tahılları Yazlık Dilim Hastalık Araştırmaları: Arpa

(Hordeum vulgare L.) Hastalık Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr.Hakan HEKİMHAN Proje Yürütücüleri Aydın İMAMOĞLU (ETAE)

Seda PELİT (ETAE) M.Ömer ÖZTÜRK (BZMAE) Yeşim EĞERCİ (BZMAE)


01.01.2017-31.12.2021


01.01.2017-31.12.2017


2017 2018 2019 2020 2021 18.000 8.000 9.000 9.000 5.000

Proje Özeti: Proje kapsamında Ege TAE tarafından geliştirilmiş olan arpa ıslah materyalinin tarla ve iklim odası/sera şartlarında yapay ve doğal epidemi şartlarında, bazı hastalıklara karşı reaksiyonlarının belirlenmesi, ıslahta değerlendirilmesi ve dayanıklılık kaynaklarının oluşturulması amaçlanmıştır. Proje döneminde 158 parsel ve 365 sıra olmak üzere toplam 523 materyal ekimi yapılmıştır. Sera/iklim odası çalışmalarında suni inokulasyonlarda kullanılmak üzere P.graminea, P.teres f.sp. teres ve P.teres f.sp.maculata ile R.commune izolatlarının temini için bölgede arpa ekim alanlarında 9 vilayette 34 arpa tarlasında inceleme yapılarak hastalıklı bitki örnekleri toplanmış ve Bornova ZMAE’nde izolasyonları yapılmıştır. İklim odası ve kullanılacak materyal şartları sağlanınca yapay inokulasyonlar ile patojenisite ve reaksiyon testlemeleri gerçekleştirilecektir. Tarla şartlarında ABVD1, ABVD2, AÖVD1, AÖVD2, AVD1, AVD2, AOBVD ve AÇTVD materyallerinde Pyrenophora graminae, Blumeria graminis, P. teres, Rhinchosporium commune ve Puccinia hordei gözlemleri alınmıştır. Alınan gözlemlerde 7 set üzerinden yapılan değerlendirmede çizgi hastalığı, külleme ve ağ/benek hastalıkları için doğal şartlarda hastalığın geliştiği gözlenmiş, iklim şartlarından dolayı pas ve yaprak yanıklığı hastalıklarının yeterli düzeyde gelişmedikleri gözlenmiştir. 30 materyalde suni inokulasyon yapılarak kapalı rastık dayanıklılık çalışmaları başlatılmıştır. Gelecek yıl değerlendirme yapılmak üzere 15.12.2017 tarihinde 366 materyalin sıraya ve 150 materyalin parsele ekimleri yapılmıştır. Kontrollü şartlarda suni inokulasyonlar ile iklim odasında yapılacak testlemeler 2018 yılında başlayacaktır.

Anahtar Kelimeler Arpa, Reaksiyon, Külleme, yaprak yanıklığı, çizgi hastalığı, yaprak

leke hastalıkları, Arpa yaprak pası, Kapalı rastık

426

DEVAM

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/003 Proje Adı Geçit Bölgesi Buğdayda Hastalıklara Dayanıklılık IslahıProjeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Lideri Aysel YORGANCILAR


M. Erkut ÖZKESKİN, Özcan YORGANCILAR, Zeynep SİREL Savaş BELEN, Soner YÜKSEL, Mustafa ÇAKMAK, Yılmaz YILDIRIM, Ali Cevat SÖNMEZ, Asuman TORUN, Berkan YILMAZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2016 – 31.12. 2017 Raporun Ait Olduğu Dönem

01.01.2017 - 31.12.2017


2016: 18.000 2017: 16.000

Proje Özeti: Projenin amacı, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Buğday ıslah çalışmaları kapsamında ileri kademedeki materyali bölgemizde görülen önemli buğday hastalıklarına karşı doğal ve yapay şartlarda test ederek dayanıklı genotiplerin belirlenmesi ve dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesinde katkıda bulunulması, ıslah çalışmalarında dayanıklı genotiplerin kullanılarak yeni geliştirilen materyale dayanıklılık genlerinin aktarılması ve konu ile ilgili bazı genetik ve temel araştırmaların yapılmasıdır. Bu amaçla buğday ıslah birimi tarafından geliştirilen ön verim, verim ve bölge verim kademelerindeki 317 adet ekmeklik ve makarnalık buğday hattı sürme, Toprak Kaynaklı Buğday Mozaik Virüsü(TKBMV), kök ve kök boğazı çürüklüğü (Fusarium culmorum), sarı ve kara pasa karşı, 330 hat rastık hastalığına karşı doğal ve yapay şartlarda test edilmiştir. Kök çürüklüğü çalışmaları büyütme odasında kontrollü koşullarda yürütülmüştür. Sarı ve kara pas hastalıklarının değerlendirilmesinde Modifiye Cobb skalası kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; ileri kademedeki ekmeklik buğday materyalinde 173 hatta Immun (0) sarı pas hastalığı gözlenmemiştir. 40 hat dayanıklı grupta(1-5), 43 hat orta dayanıklı grupta (6-20) yer almıştır. Kara pas sonuçları değerlendirildiğinde; 25 hatta Immun (0) kara pas hastalığı gözlenmemiştir. 35hat dayanıklı grupta(1-5), 113 hat orta dayanıklı grupta (6-20) yer almıştır. Sürme hastalığına karşı yapılan dayanıklılık testi çalışmaları sonucunda ileri kademedeki materyalin 17’si dayanıklı, 6’sı orta dayanıklı, 294’ü hassas bulunmuştur. Rastık hastalığına karşı yapılan çalışmada ileri kademedeki ekmeklik buğdayın 137’si dayanıklı, 22’si orta dayanıklı,174 hassas olarak belirlenmiştir. Kontrollü koşullarda yapılan kök çürüklüğü çalışmaları sonucunda ise test edilen materyalin 16’sı orta dayanıklı bulunmuştur. Materyalin çoğu hassas olarak belirlenmiştir. TKBMV için hastalıkla bulaşık arazide denemeye alınan buğday hatlarından 158’i dayanıklı olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak; Çalışılan buğday hastalıkları yönünden elde edilen değerler, dayanıklı ve orta dayanıklı bulunan çeşit ve hatlar hastalıklar yanında diğer özelliklerine de bakılarak, daha ileri verim denemelerine seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler Buğday, sürme, rastık, paslar, virüs, dayanıklılık, ıslah

427

SONUÇ

Proje No TAGEM/TBAD/16/A12/P01/003 Proje Başlığı Geçit Bölgesi Buğdayda Hastalıklara Dayanıklılık Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Berkan YILMAZ(2016)Aysel YORGANCILAR(2017)


M.Erkut ÖZKEKİN, Özcan YORGANCILAR, Zeynep SİREL Savaş BELEN, Soner YÜKSEL, Mustafa ÇAKMAK, Yılmaz YILDIRIM, Ali Cevat SÖNMEZ, Asuman TORUN


01.01.2016 – 31.12. 2017


2016: 18.000 2017: 16.000

Proje Özeti: Projenin amacı, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Buğday ıslah çalışmaları kapsamında ileri kademedeki materyali bölgemizde görülen önemli buğday hastalıklarına karşı doğal ve yapay şartlarda test ederek dayanıklı genotiplerin belirlenmesi, dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesinde katkıda bulunulması, ıslah çalışmalarında dayanıklı genotiplerin kullanılarak yeni geliştirilen materyale dayanıklılık genlerinin aktarılması ve konu ile ilgili bazı genetik ve temel araştırmaların yapılmasıdır.Bu amaçla 2016-2017 yıllarında Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Projesi kapsamında geliştirilen ön verim, verim ve bölge verim kademelerindeki ekmeklik ve makarnalık buğday hatları pas, sürme, rastık, Toprak Kaynaklı Buğday Mozaik Virüsü(TKBMV), kök ve kök boğazı çürüklüğü (Fusarium culmorum), hastalıklarına karşı doğal ve yapay koşullarda test edilmiştir. Kök çürüklüğü çalışmaları büyütme odasında kontrollü koşullarda yürütülmüştür. Çalışma kapsamında Sarı pas hastalığına karşı 801 hat doğal ve yapay koşullarda test edilmiştir. 308 hatta Immun (0) hastalık gözlenmemiştir. 77 hat (1-5) dayanıklı grupta yer almıştır. Kara pas hastalığına karşı ise test edilen 801 hattan 79’u Immun, 69’u dayanıklı olarak belirlenmiştir. Sürme hastalığına karşı test edilen 826 hattan 188’i, rastık hastalığına karşı test edilen 426 hattan 182’si, Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü hastalığına karşı test edilen 829 hattan 31’i dayanıklı olarak tespit edilmiştir. Hastalıkla bulaşık arazide yürütülen Toprak Kaynaklı Buğday mozaik Virüsü Hastalığına karşı 317 hattan 158’inde hastalık görülmemiştir. Çalışma sonucunda; buğday hastalıkları yönünden dayanıklı ve orta dayanıklı olarak belirlenen hatlar, hastalıklar yanında diğer özelliklerine de bakılarak, daha ileri verim denemelerine seçilmiştir. Anahtar Kelimeler: Buğday, sürme, rastık, pas, virüs, dayanıklı, ıslah

428

DEVAM

Proje Başlığı Doğu ve Güney Marmara Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları Projesi

Proje No TAGEM/TABD/14/A12/P01/004 Proje Yürütücü Kuruluş Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Sakarya Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Lideri Vesile URİN Projenin İlgili Olduğu Dönem

01/01/2014-31/12/2018


2014: 6800 2015: 5800 2016: 5800 2017: 5800 2018: 5800

Proje Özeti : Projeyle bölgemiz serin iklim tahılları üretim alanlarında verim artışını engelleyen ve kalitenin düşmesine neden olan bazı önemli hastalık etmenlerinin ekonomiye verdiği zararın en aza indirgenmesi hedeflenmektedir. Proje çerçevesinde bazı hastalıklara karşı dayanıklı çeşitler geliştirilmesine yönelik olarak, önemli ve ümitvar görülen materyal, bölgemizde görülen önemli hastalıklara karşı doğal koşullarda dayanıklılık testlerine tabi tutulmaktadır. Bu şekilde hastalıklara karşı dayanıklılık özelliği taşıyan çeşit ve hatlar ıslah programında değerlendirilmektedir. Elde edilen sonuçlar “Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları” projesi kapsamında kullanılmaktadır.

2017 yılı itibari ile projede Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde yürütülmekte olan ekmeklik buğday ıslah çalışmaları kapsamında verim denemelerinde yer alan 240 çeşit ve yer almıştır. Çeşit ve hatların külleme, kahverengi pas ve sarı pasa karşı doğal koşullarda reaksiyonları belirlenmiştir. Yağışlar hastalık gelişimi için uygun seyrettiğinden ayrıca sulama yapılmamıştır. Elde edilen sonuçlara göre her iki pas hastalığına karşı 39 hat immun (0), 61 hat dayanıklı grupta (1-5), 45 hat ise orta dayanıklı (6-20) grupta yer almıştır.

Külleme gelişimi önceki yıllara göre daha az görülmüş, hatlardaki külleme seviyesi 1-3 değerini geçememiştir.

Anahtar Kelimeler: Buğday, sürme, pas, virüs, dayanıklı, ıslah

429

YEMEKLİK DANE BAKLAGİL ARAŞTIRMALARI PROJE DEĞERLENDİRME

TOPLANTISI 05-09 Şubat 2018


I. OTURUM 14: 00 – 15:30

Proje Lideri / Sunan

Proje/Sunum Adı Kurum Projenin Durumu

Başkanlık Divanının Oluşturulması

Süveyla YILMAZ

Açılış Konuşması TAGEM Genel

Gözde ÇELİK ÖZER

Koordinatör Sunusu TAGEM Bilgi

ARA

15: 30-15:50 II. OTURUM 15:50-18.00

Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları

Prof.Dr. Ercan CEYHAN

Türkiye’de Yemeklik Tane Baklagillerin Islahı ve Geleceği

S.Ü.Z.F Bilgi

Dr. Hüseyin ÖZÇELİK

Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları KTAE Devam

Dr. Hüseyin ÖZÇELİK

Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları

KTAE Devam

Cevdet KILINÇ

Kuru Fasulye Islah Araştırmaları DAGKTAE Ara sonuç

Cevdet KILINÇ

Kuru Fasulye Islah Araştırmaları DAGKTAE Devam


I. OTURUM 09.00 – 10.30

Prof. Dr. Mustafa ÖNDER

Sürdürülebilir Tarımda Baklagillerin Önemi S.Ü.Z.F Bilgi

Dr. Evren ATMACA

Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları GKTAE Ara sonuç

430

Dr. Evren ATMACA

Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları GKTAE Devam

Selçuk YILMAZ

Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları EBKAİM Ara Sonuç

Selçuk YILMAZ

Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları EBKAİM Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Prof. Dr. Erkut PEKŞEN

“Yüksek Sıcaklık Stresinin Fasulyenin Generatif Gelişme Dönemindeki Etkileri"

O.M.Ü.Z.F Bilgi

Ramazan KELEŞ

Orta Güney Anadolu Havzası Kuru Fasulye Adaptasyon ve Islah Araştırmaları

BDUTAE Devam

M.Melis GÜRSAN

Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları

MAE Devam

Hatice CENGİZ

Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi

DATAE Ara sonuç

Hatice CENGİZ

Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi

DATAE Devam

Diğer Yemeklik Tane Baklagiller


III. OTURUM 14:00-15:30

Prof. Dr. Vahdettin Çiftçi

Fasulye’de Çeşit Geliştirme Çalışmaları A.İ.B.Ü.Z.F Bilgi

Dr. Meltem TÜRKERİ

Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.) Islah Araştırmaları

DATAE Devam

Ülkesel Bakla Islah Araştırmaları

Dr.Damla UNCUER

Ege Bölgesi Bakla Islah Araştırmaları EGE TAE Ara Sonuç

Dr.Damla UNCUER

Ege Bölgesi Bakla Islah Araştırmaları EGE TAE Devam

ARA 15:30 – 15:50IV. OTURUM 15:50– 18.00

431

Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları

Prof. Dr. Abdullah KARASU

Organik Kökenli Bazı Büyüme Düzenleyicilerinin Verim ve Verim Komponentlerine etkileri

UÜZF Bilgi

Murat KOÇ


GAP UTAEM

Devam

Murat KOÇ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam

Murat KOÇ

Tebeşirleşmeye Toleranslı Mercimek Genotiplerinin Belirlenmesi

TUBİTAK Bilgi

Betül KOLAY Mercimek Yetiştiriciliğinde Farklı Çapraz Ekim Yöntemleri ve Leonardit Uygulamalarının Verim, Verim Bileşenleri ile Toprağın Bazı Fiziksel Özellikleri Üzerine Etkisi

GAP UTAEM

Yeni


I. OTURUM 09.00 – 10.30


Prof.Dr. Canan CAN

Baklagillerde Fusarium Solgunluğu G.Ü. F.E.F Bilgi

Dr.Abdülkadir AYDOĞAN

Orta Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları

TARM Devam

Hasan ARSLAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islahı Çalışmaları

GAP TAE Devam

Ramazan AKIN

Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller (Kuru Fasulye, Nohut ve Mercimek) Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAE Devam

ARA 10.30-10.50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Faheem Shahzad BALOCH

Yemeklik tane baklagiller: Fasulyede sekanslama ile genotipleme (GBS) yöntem kullanarak genetik karaktarizasyonu ve gene havuzlar arasında hibridizasyonu

İBÜ Bilgi

Ramazan AKIN

Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları GKTAE Devam

Ramazan AVCIOĞLU

Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Kalite Araştırmaları

TARM Devam

432

İlker ERYİĞİT Yarı Sarılıcı Gelişme Formunda Dermason, Barbunya ve Şeker Tane Tiplerinde Kuru Fasulye Çeşitleri Geliştirme Projesi

Mersin Ticaret Borsası

Bilgi


III. OTURUM 14:00-15:30

Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları

Yrd. Doç. Dr. Haluk KULAZ

Doğu Anadolu Bölgesinde Nohut ile ilgili yapılan çalışmalar

YYÜZF Bilgi

Dr. Abdulkadir AYDOĞAN

Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları TARM Devam

Dr.Abdülkadir AYDOĞAN

Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları

TARM Devam

Gözde ÇELİK ÖZER (Doktora)

F2 Kademesindeki Nohut Populasyonlarında Double Haploid Bitki Elde Edilebilirliğinin Araştırılması (Sunulmayacak)

TARM Yeni 18-19

Dr.Evren ATMACA

Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları GKTAE Ara sonuç

Dr.Evren ATMACA

Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları GKTAE Devam

ARA 15:30 - 15:50

IV. OTURUM 15:50– 18.00

Yrd.Doç.Dr. Ömer SÖZEN

Orta Kızılırmak Vadisi Yerel Kuru Fasulye Populasyonlarının Toplanması, Morfolojik ve Moleküler Tanımlanması ile Nematoda Karşı Dayanıklı Genotiplerin Belirlenmesi

AEÜ Bilgi

Dr. Dürdane MART

Doğu Akdeniz Nohut Islah Araştırmaları DATAE Ara sonuç

Dr. Dürdane MART

Doğu Akdeniz Nohut Islah Araştırmaları DATAE Devam

Dr.İrfan ERDEMCİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Ara sonuç

Dr.İrfan ERDEMCİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam


433

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları

Arslan UZUN Karadeniz Nohut Islah Araştırmaları KTAE Devam

Mahmut GAYBERİ

GAP Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları GAP TAE Devam

Dr. Hakan BAYRAK

Orta Güney Anadolu Havzası Nohut Adaptasyonu ve Islahı Projesi

BDUTAE Devam

Muammer TEKATLI

Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları DAGKTAE Devam

Muammer TEKATLI

Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları DAGKTAE Sonuç

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL

Ege Bölgesinde Nohut Hastalıklarına Dayanıklılık Test Çalışmaları

Ege TAE Devam

Nilüfer AKÇİ

Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islah Materyalinin Nohut Antraknozu (Ascochyta rabiei (Pass) Labr. ) Hastalığına Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

TARM Devam

AysemaT. ÇAVUŞOĞLU

Doğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

DATAE Ara Sonuç

AysemaT. ÇAVUŞOĞLU

Doğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

DATAE Devam

YEMEK ARASI

12: 30-14: 00 III. OTURUM 14: 00-15: 30

Gürkan BAŞBAĞCI

Nohutta (Cicerarietinum L.) Kök Çürüklüğü ve Solgunluğa Neden Olan Fusarium Türlerine Karşı Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi

GKTAE Bilgi

Arslan UZUN

Antraknoza Toleranslı Ve Kaliteli Yeni Nohut Çeşitleri Sezenbey Ve Zuhal’in Bölge Üreticilerine Tanıtılması Ve Tohumluklarının Üretilmesi

KTAE Bilgi

434

Mehmet Akif ÇINKIR

Nohutta Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

DAGKTAE Devam

ARA 15:30 - 15:50

IV. OTURUM 15:50– 18.00

Gözde ÇELİK ÖZER Süveyla YILMAZ

ERA-NET Cofund -Sürülebilir Bitkisel Üretim - SusCrop –

TAGEM Bilgi

09 Şubat 2018 Cuma

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Nohut Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Dr. Serpil Gültekin

Orta Anadolu Bölgesinde Doğrudan Ekim Yöntemi Uygulamalarına Nohut Tarımının Kazandırılması

BDUTAE Devam

Çetin SAYILĞAN

Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları Batı Akdeniz Bölgesi Nohut Adaptasyon Çalışmaları(Sunum yapmayacak)

BATEM Devam

Dr. Zafer SAĞEL

Nükleer Teknikler kullanılarak Leblebilik Nohut Islahı.

TAEK Bilgi

Mücahit KOMSER

Yemeklik Tane Baklagil Tescil Denemelerinin sunulması

TTSM Bilgi

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

ÖZEL SEKTÖR SUNULARI

ARA 15:30 - 15:50

IV. OTURUM 15:50– 18.00

GENEL DEĞERLENDİRME SERTİFİKA TÖRENİ

ÖNERİLER-TEMENNİLER

KAPANIŞ

435

Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/ TA709/12/01/

Proje Adı Ülkesel Kuru Fasulye Islah Çalışmaları


Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü



Proje Lideri Dr. Hüseyin ÖZÇELİK

Proje Yürütücüleri Evren ATMACA, Ramazan AKIN, Arslan UZUN, Cengiz ARTIK, Melis TUNALI, Cevdet KILINÇ, Ramazan KELEŞ, Aysema TAZEGÜL ÇAVUŞOĞLU


01/01/2014-31/12/2018


01/01/2017-31/12/2017 (IV. Gelişme Raporu)


2014: 24.000

TL

2015:24.500 TL

2016:25.000 TL

2017: 25.500 TL

2018:25.500 TL

Denemesi, Ülkesel Kuru Fasulye Bodur Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Kuru Fasulye Sırık Bölge Verim Denemesi ve Ülkesel Kuru Fasulye Açılan Materyaller olarak 5 çalışma planlanmıştır. Bu çalışmalardan Melezleme Çalışmaları Geçit kuşağı Tarımsal araştırma Enstitüsü ve Karadeniz Tarımsal araştırma enstitüsünde yürütülürken geriye kalan tüm çalışmalar 6 farklı araştırma bölgesinde yürütülmesi planlanmıştır.

Melezleme çalışmaları bakımından 16 ebeveynin kullanıldığı çalışmalarda 20 adet kombinasyonda 556 adet melez tohum elde edilmiştir.

Beş çeşidin kullanıldığı Ülkesel çeşit uyum denemesinde yapılan birleştirilmiş analiz sonucuna göre çeşitler arasında önemli farklılıklar belirlenmiştir. En yüksek verimin Karaman çeşidinden (236,8 kg/da) alınırken; Lokasyonlara göre incelendiğinde Sakarya, Eskişehir, ve Konya’da Karaman, Samsun’da ise Göynük çeşidinin en yüksek değeri verdiği belirlenmiştir

Dokuz hat ve 1 standardın kullanıldığı Ülkesel Kuru Fasulye Bodur Bölge Verim Denemesinde elde edilen sonuçların birleştirilmiş analiz sonuçlarına göre ortalama verim 160,95 kg/da olup, genotiplere göre 182,0 (ERZ-2016-32) kg/da ile 216,52 kg/da (2017 ADA 1-1) arasında değiştiği belirlenmiştir. Lokasyonlara göre incelendiğinde Konya ve Eskişehir’de 2017 ADA 1-1 hattı, Sakarya ve K.Maraş’ta KMF -11-32 hattı ve Samsun’da ise Göynük çeşidi en yüksek verimleri vermişlerdir.

Üç hat ve iki standardın kullanıldığı Ülkesel Kuru Fasulye Sırık Bölge verim denemesinde birleştirilmiş analiz sonuçlarına göre ortalama verim 187,77 kg/da olup, 153,1 kg/da (KFÜBVD-3-2017) ile 215,9 kg/da (Göksun) aralığında değiştiği belirlenmiştir. Hatlardan hiçbir tanesi standart çeşitleri verim bakımından geçememiştir.

Ayrıca Enstitülere gönderilen 40 adet F4 kademesindeki kombinasyonlardan enstitüler kendi bölgelerinin taleplerine göre olmak üzere 34 kombinasyondan 574 tek bitki çekilerek bir sonraki kademeye aktarılmıştır. Anahtar Kelimeler Fasulye, kombinasyon, verim, aday çeşit

436

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM /TA/03/10/02/006 Proje Adı Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Proje Yürütücüleri Aslan UZUN, Cengiz ARTIK Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2014-31/12/2018


01/01/2017- 31/12/2017 (IV. Gelişme Raporu)


2014: 11000

TL

2015:11000 TL

2016:11000 TL

2017: 11500 TL

2018:11.500 TL

2017 yılı Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları 3 lokasyonda yürütülmüştür.

Enstitü Yerleşkesi; 16 ebeveyn ve 20 adet kombinasyondan oluşan melezleme çalışmaları ve

F1 Melez Bahçesi,

Ambarköprü Lokasyonu; F2, F3, F4 ve F5 kademelerindeki açılan materyallerde

seleksiyon, tek bitki sıraları

Bafra Lokasyonu;

Ön Verim I, Ön Verim II, Çeşit verim I, Çeşit verim II, Çeşit Verim III ve Çeşit verim IV

denemeleri, Bölge verim denemeleri ile Çeşit Tescil Denemesi

2017 yılı melezleme programına alınmasına karar verilen 16 adet ebeveynin sera

ekimleri 17.04.2017, Bafra lokasyonunda yer alan denemelerin ekimleri 07-08.05.2017,

Ambarköprü lokasyonundaki denemelerinin ekimleri ise 03-04.05.2017 tarihleri arasında

yapılmıştır.

Ambarköprü lokasyonunda; F2, F3, F4, F5 tek bitki sırasında toplam 1338 adet tek

bitki sırası, yer alan ıslah parsellerinde ekimle beraber dekara 5 kg saf N verilmiş olup

yabancı ot ilacı olarak Linuron terkipli ilaçlardan dekara 200 cc uygulanmıştır. Tüm

vejetasyon süresince yağmurlama yöntemi ile ihtiyaca göre sulama yapılmıştır.

Bafra lokasyonunda yer alan Ön Verim I 19 hatlı ve 1 adet standart çeşit (Zülbiye) ile

Önverim II denemesi 13 hat 1 satandart(Önceler) ve ayrıca Çeşit Verim-I, Çeşit verim-II,

Çeşit Verim-III ve Çeşit Verim IV denemeleri 3’er tekerrürlü olarak parsel boyu 5 m ve her

parselde 4 sıra olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuşlardır.

Anahtar Kelimeler Fasulye, kombinasyon, verim, aday çeşit

437

DEVAM EDEN PROJE


Proje Adı Kuru Fasulye Islah Araştırmaları





Proje Lideri Cevdet KILINÇ

Proje Yürütücüleri Muammer TEKATLI, M. Akif ÇINKIR

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01/2013 – 31/12/2017

Raporun Dönemi 01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


80.000.-TL.

Proje Özeti : Bölgemizde kuru fasulye yetiştiriciliği yapılan alanların tane isteklerine ve makineli tarıma uygun, üstün verimli, kalitesi yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitler elde edip üretime aktarılması amacıyla Kuru Fasulye Islah Araştırmalarımız devam etmektedir. Kuru Fasulye Islah Araştırmalarında yer alan 2017 yılı denemeleri Kahramanmaraş İli Göksun İlçesi Çiftçi tarlasında kurulup yürütülmüş olup sonuçları alınmıştır.

Materyal olarak; Ülkesel Kuru Fasulye Islah projesinden gelen materyal ile ÜKF. Islah Projesi Açılan Materyallerden ilerletilerek elde edilen hatlar, Uyum çalışmalarında ise standart çeşitler kullanılmaktadır. Metot olarak; Islah çalışmalarımızda seleksiyon ıslahı kullanılmaktadır.

2017 yılında; Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçesi-Ι ve ΙΙ, Önverim Denemesi (5 hat, 4 Std. çeşit), Verim Denemesi (8 hat, 3 std. çeşit), Bölge Verim Denemesi ( 4 hat, 4 Std. Çeşit), Ülkesel Denemeler (Açılan Materyal, Bodur Bölge Verim, Sırık Bölge Verim ve Çeşit Uyum denemesi) ve Çeşit Tescil Denemesi kurulmuştur. Ülkesel Projede yer alan Açılan Materyal, Bölge Verim Denemeleri ve Çeşit Uyum Denemesi ile Kuru Fasulye Çeşit Tescil Denemesinin sonuçları alınarak ülkesel denemelerin verileri koordinatör enstitüye, tescil denemesinin sonucu ise TTSM’ye gönderilmiştir. 2016 yılında ÜKF-Açılan Materyalden seçilen 106 adet tek bitki; 2017 yılında tek bitki sıralarına ekildi. Yine 2016 yılında seçilen 20 adet tek bitki sırası ve gözlem bahçesinden seçilen 12 tek bitki parselinden 2017 yılında gözlem bahçesi-Ι ve gözlem bahçesi-ΙΙ oluşturulmuştur Ülkesel Islah Projesinden gelen materyalden ilerletilerek elde edilen hatlar Önverim, Verim ve Bölge Verim denemelerine alınmıştır. Anılan denemeler; tesadüf bloklarında, 3 tekerrürlü, her parsel 4 sıralı, sıra uzunluğu 5 m ve sıra araları 45 cm olarak kurulmuştur. Kuru fasulye ıslah araştırmalarımıza 2018 çalışmaları ile devam edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Fasulye, Çeşit, Kahramanmaraş, Seleksiyon, Verim, Kalite, Islah.

438

SONUÇLANAN PROJE


Proje Başlığı Kuru Fasulye Islah Araştırmaları





Proje Lideri Cevdet KILINÇ

Proje Yürütücüleri Muammer TEKATLI, M. Akif ÇINKIR

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01/2013 – 31/12/2017


80.000.-TL.

Proje Özeti : Proje sürekli bir ıslah projesi olup bu bölümü 2013-2017 yıllarında Kahramanmaraş İli Göksun İlçesinde yürütülmüştür. Araştırmanın amacı; Bölgemiz ve benzer iklim koşullarında Kuru Fasulye yetiştiriciliği yapılan alanların tane isteklerine ve makineli tarıma uygun, üstün verimli, hastalık ve zararlara dayanıklı çeşitler elde edilip üretime aktarılmasıdır. Bölgemiz ve benzer iklim koşulları çiftçisinin kuru fasulye tohum ihtiyacını karşılamak amacıyla Kuruluşumuzca kuru fasulye ıslah çalışmalarına başlanılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde 2006 yılında Güngör, 2012 yılında Göksun kuru fasulye çeşidi tescil ettirilmiştir. Yeni çeşitlerin çiftçilerimize kazandırılması amacıyla Kuru fasulye ıslah çalışmalarımız devam etmektedir. Materyal olarak; Ülkesel Kuru Fasulye Islah projesinden gelen materyal ile ÜKF. Islah Projesi Açılan Materyallerden ilerletilerek elde edilen hatlar, Uyum çalışmalarında ise standart çeşitler kullanılmıştır. Metot olarak; Islah çalışmalarımızda seleksiyon ıslahı kullanılmıştır. Proje çalışmalarımızda ise; Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçesi, Önverim, Verim, Bölge Verim, Ülkesel Denemeler (Çeşit Uyum, Bölge Verim, Gözlem Bahçesi, Açılan Materyal) veTescil Denemeleri yer almaktadır. Tek bitki sıralarından seçilen materyaller Gözlem bahçelerine aktarıldı. Gözlem Bahçeleri de; Augmented Design deneme deseninde yeterli sayıda kontrol çeşit konularak tekerrür süz olarak kuruldu. Önceki projeden aktarılan hatlar sırası ile önverim, verim ve bölge verim denemelerine alındı. Anılan denemeler; tesadüf blokları deneme deseninde 3 veya 4 tekerrürlü, 4 sıralı olarak parsel boyu 5 m, sıra araları 45 cm olarak ve standart çeşitler kullanılarak kuruldu. Yıllar itibarı ile Ülkesel Proje kapsamında F4 kademesinde gelen Açılan Materyallerden toplam 99 kombinasyon ekimi yapılmış. Bu Açılan Materyallerden toplam 391 adet tek bitki seçimi yapılmıştır. Yine toplam 459 adet tek bitki ekimi yapılmış. Bunlardan da 111 tek bitki sırası seçilip gözlem bahçesine aktarılmıştır. Yıllar itibarı ile Tek Bitki Sıralarından seçilen 112 adet tek bitki sırası Gözlem Bahçesi – І’e ekimi yapılmış olup bu Gözlem Bahçeleri-І’ den 58 materyalin seçimi yapılmıştır. Gözlem Bahçeleri-І’den seçilen 57 materyal ise Gözlem Bahçeleri-ІІ denemelerine ekimi yapılmış ve 32 hattın seçimi yapılarak önverim denemesine aktarılmıştır. Kuru fasulye ıslah araştırmalarımıza 2018 çalışmaları ile devam edilecektir.

439

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P03/001 Proje Adı Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Evren ATMACA

Proje Yürütücüleri Dr. Sabri ÇAKIR, Ramazan AKIN, A. Taner KILINÇ, Gürkan BAŞBAĞCI, Bilal DEMİR


01.01.2013 – 31.12. 2017


01.01.2013 – 31.12. 2017


2013 2014 2015 2016 2017 18000TL 20000TL 20000TL 21000TL 22000TL

Proje Özeti: Proje hedeflerimiz doğrultusunda yürütülen çalışmalar sonucunda kalite, renk, tane iriliği T.S.E standartlarına uygun, Bakteriyel ve viral hastalıklara toleranslı 3 adet kuru fasulye hattı 2013 ve 2014 yıllarında tescile teklif edilmiş ve yürütülen çeşit tescil denemeleri sonucunda ES-855/4F-2834-39//4F-2832/3/4F-2832/4/ES-855/4F-2834-22//4F-2805/3/4F-2805 (TOPÇU) ve 4F-675-1/4F2833-5//Weihing (KARAMAN-2016) çeşitleri tescil edilmiştir. Araştırma neticelerinde kalite, morfolojik özellikleri ile üstün vasıflar gösteren 17-ESKFSBarBVD-12 numaralı hattın tescili için Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü’ ne müracaat edilmiştir. Tescil edilen ve edilecek olan çeşitlerin tohumluk üretimlerinin ivedilikle yapılarak çeşitlerin üretime katılması, sorunların çözümünde önemli rol oynayacaktır.

Anahtar Kelimeler Kuru Fasulye, Islah, Çeşit, Hat, Bakteriyel yağ lekesi, Phaseolus vulgaris

440

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A14/P03/001(Devam Eden) Proje Adı Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Ramazan AKIN Proje Yürütücüleri Dr. Evren ATMACA, Dr. Sabri ÇAKIR Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2016 – 31.12.2020


01.01.2017 – 31.12. 2017


2016: 19500 TL 2017: 13000 TL 2018: 14500 TL 2019: 14000 TL 2020: 17000 TL

Proje Özeti: Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projesi çerçevesinde, kuru fasulye ıslah programlarında çalışan enstitüler tarafından gönderilen kuru fasulye hat/ çeşitleri, enstitümüz kalite laboratuvarında farklı kalite testlerine tabi tutularak, kalite dereceleri belirlenmeye çalışılmaktadır. 2017 yılı Ülkesel Bodur Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 10 hat/çeşit, Ülkesel Sırık Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 5 hat/ çeşit, Ülkesel Kuru Fasulye Çeşit Uyum Denemesi 5 çeşitten oluşmuş ve denemeler 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. İlgili enstitüler: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir), Mısır Araştırma Enstitüsü (Sakarya), Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (K.Maraş), Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun), Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü (Erzincan) tarafından enstitümüz kalite laboratuvarına 100 Tane Ağırlığı (g), Kuru Ağırlık(g), Yaş Ağırlık (g), Su Alma Kapasitesi (g/tane), Su Alma İndeksi (%), Kuru Hacim (ml), Islak Hacim (ml), Şişme Kapasitesi (ml/tane), Şişme İndeksi (%), Pişme Süresi (dak.), Protein Oranı (%)’nı belirlenmek amacıyla toplam 120 adet hat/ çeşit, 360 adet numuneden 3360 analiz yapılması beklenmektedir. Bu proje ile ilgili Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir), Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (K.Maraş), Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü (Erzincan)’e ait materyallerin analizleri yapılmış; Mısır Araştırma Enstitüsü (Sakarya), Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun)’e ait materyallerin analizleri devam etmektedir. Çalışma sonunda 3360 adet analiz yapılacak; böylece projenin amacı olan seleksiyon çalışmalarına katkıda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler Kuru Fasulye, Kalite, Çeşit, Hat, Lokasyon

441

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P03/004

Proje Adı Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Proje Lideri Selçuk YILMAZ

Proje Yürütücüleri Harun ALICI, Yılmaz KARABIÇAK


Raporun Ait Olduğu Dönem 01.01.2017 - 31.12.2017

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (¨¨) 2017 - 2018 - 2019 - 2020 - 2021

18250 - 5200 - 5850 - 6650 - 7400

Proje Özeti

Bu projenin I. Dilimi 2012 -2016 yılları arasında Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma ve uygulama alanında yürütülmüştür. Çalışmanın sonucunda 3 hat(3, 19, 32 numaralı hatlar) çeşit adayı olarak seçilmiş bölge verim denemelerine gönderilmek üzere koordinatör enstitü Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne gönderilmiştir.

Bu proje kapsamında2017 yılında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından gönderilen F5 kademesindeki 11 açılan kuru fasulye materyali enstitü arazisinde ekilmiştir. Bitkiler çıkış yaptıktan sonra hasada kadar gözlenerek ümitvar olan 28 tek bitki seçilmiştir. Seçilen bu bitkilerden 2018 yılında tek bitki sıraları oluşturacaktır.

Tek Bitki Sıraları Seçimi:2016 yılında seçilen 30 tek bitkiden tek bitki sıraları oluşturulmuş ve 10 tek bitki sırası seçilmiştir. Seçilen bu tek bitki sıralarından 2018 yılında gözlem bahçelerini oluşturacaktır.

Gözlem Bahçesi:2016 yılında tek bitki sıraları seçilemediğinden 2017 yılında gözlem bahçeleri kurulamamıştır.

Ön verim Denemesi:2016 yılında gözlem bahçesinden seçilen 6 hatla 3 tekerrürlü ön verim denemesi kurulmuştur. Elde edilen sonuçlara istatistiki analiz uygulanarak farklılık bulunan özelliklere çoklu karşılaştırma testi uygulanmıştır.

Verim Denemsi: Verim denemesi 2016 yılında ön verim denemesinden seçilen 6 hatla 2 çeşit ve 2 lokasyonda kurulmuştur. Elde edilen sonuçlara istatistiki analiz uygulanarak farklılık bulunan özelliklere çoklu karşılaştırma testi uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler Islah, kuru fasulye, F5, Erzincan

442

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P03/002 Proje Adı Orta Güney Anadolu Havzası Kuru Fasulye Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Ramazan KELEŞ Proje Yürütücüleri Dr. Hakan BAYRAK, Dr. Gül İMRİZ, Dr. Aysun GÖÇMEN

AKÇACIK Başlama-Bitiş Tarihleri

Ocak 2017 – Aralık 2021


2017


2017 : 15.000TL 2018 : 12.000TL 2019 : 12.000TL 2020 : 10.000TL 2016 : 8.000TL Toplam: 57.000TL

Proje Özeti: Orta Anadolu Bölgesi koşulları için; hastalık ve zararlılara dayanıkl/toleranslı ve yüksek verimli, tüketici isteklerine uygun tane tipinde, erkenci, başta protein oranı olmak üzere besin değeri yüksek ve adaptasyon kabiliyeti iyi olan çeşitleri geliştirmek, var olan çeşitler ile ilgili sorunlara çözüm aramak amaçlanmıştır. Enstitü ıslah çalışmaları ve Ülkesel çalışmalar birlikte yürütülmektedir. Gerek ıslah çalışmaları gerekse ülkesel çalışmalar mevcut materyaller ile yürütülürken, materyaller bulundukları ıslah kademesine bağlı olarak farklı tekerrür sayısında ve deneme deseninde 05 Mayıs 2017 tarihinde BDUTAE merkez ve TSÇMAE Karapınar arazilerinde ekilmişlerdir. Enstitü ıslah çalışmalarında; melez bahçesinde 100 adet melezleme yapılmış,19 adet F1 elde edilmiştir. Gözlem Bahçesine 13 adet genotip, Önverim Kademesine 37 adet genotip, Verim Denemesine 13 adet genotip, bölge verim denemesi kademesine ise 9 adet genotip çeşitli özellikleri bakımından ümitvar görülmüş ve aktarılmıştır. Ülkesel materyallerden çeşit uyum denesinde 5, BVD (sırık) denemesinde 3 ve BVD (bodur) denesinde 9 adet genotip değerlendirilmişlerdir. Bu denemelere ait elde edilen gözlem ve ölçüm sonuçları Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsüne, materyaller ise kalite analizleri yapılmak üzere Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsüne gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler Kuru fasulye, ıslah, çeşit, verim, kalite

443

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/ TBAD / 14/A/14/P03/001 Proje Başlığı Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Entegre Ürün Yönetimi

Araştırmaları Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi




Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü M.Melis GÜRSAN Yardımcı Araştırmacılar

M.Erkan BAYRAM


01/01/2014–31/12/2018


2014: 12.000 TL 2015: 13.000 TL 2016: 13.000 TL 2017: 14.000 TL 2018: 15.000 TL TOPLAM: 67.000 TL

Proje Özeti : 2017 yılı itibari ile Açılan Materyal kademesinde 15 adet materyal ekilerek 110 adet tek

bitki seçimi yapılmıştır.2016 yılında seçilmiş olan 120 adet tek bitki, 2017 yılında tek bitki sırası olarak ekilmiş ve 63 adet tek bitki sıra seçimi yapılmıştır.2017 yılında kurulan gözlem bahçesi 45 hat ve 3 adet standart çeşitle kurulmuştur. Seçilen hatlar 2018 yılında Ön Verim denemesine alınacaktır.2017 yılı itibari ile Marmara Bölgesi Bodur Kuru Fasulye Ön Verim Denemesi 13 adet hat, 2 adet standart çeşit, Marmara Bölgesi Barbunya Ön Verim Denemesi 9 hat, 3 standart çeşit ile birlikte kurulmuştur.

Marmara Bölgesi Bodur Kuru Fasulye Verim Denemesi 7 hat ve 3 standart çeşit ile kurulmuştur. Verim değerleri bakımından 2012ADA21-1 hattı 454,7kg/da verim ile ilk sırada yer alırken, 2012ADA21-1 hattı 167,8 kg/da değeri ile en son sırada yer almıştır. Deneme ortalaması; 281,8 kg/da olmuştur.2017 yılı Marmara Bölgesi Barbunya Verim Denemesi 9 hat ve 2 standart çeşit ile kurulmuştur. Verim değerleri bakımından 2012ADA18-2 hattı 207,7 kg/da verim ile ilk sırada yer alırken, 2012ADA12-2 hattı 76,3 kg/da değeri ile en son sırada yer almıştır. Deneme ortalaması; 154,3 kg/da olmuştur.

2017 yılı itibariyle Bodur Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi, 5 hat 3 standart çeşit ile birlikte 2 lokasyonda (Kirazca ve Pamukova) kurulmuştur. Deneme sonuçlarına göre; Kirazca lokasyonunda en yüksek verim değeri 292,1 kg/da ile 2011ADA1-8 hattı vermiş ve onu Arslan standart çeşidi 286,2 kg/da ile takip etmiştir. En düşük verim değerini 2011ADA1-4 hattı (165,4 kg/da) almıştır. Denemenin verim değeri ortalaması 242,1 kg/da olmuştur. Pamukova lokasyonunda Arslan standart çeşidi 258,3kg/da değer almış onu 2011ADA1-1 hattı 253,7 kg/da ve 2011ADA1-9 hattı 248,0 kg/da ile onu takip etmişlerdir.

444

DEVAM EDEN PROJE

Proje No: TAGEM/TBAD/16/A14/P07/001 Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.)Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ


Yok

Proje Yürütücüsü Dr. Meltem Türkeri

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Dürdane Mart, Doç. Dr. Derya Yücel



2017:…7100..…..…..TL 2018:…6600…….…..TL 2019:…4500……… ..TL 2020: …4900……TL

Proje Özeti Bezelye dünya üzerindeki pek çok ülkede taze sofralık ve işlenmiş gıda olarak tüketim amacı

ile geniş çapta üretilmektedir. Konserve ve dondurulmuş gıda olarak işlenme kapasitesi açısından dünya genelinde en fazla üretilen ürünlerden bezelye bir tanesidir.

Ülkemiz birçok kültür bitkisi yönünden zengin genetik kaynaklara sahip olup, bunlardan bir tanesi de bezelyedir. Türkiye orijinli bezelye gen kaynakları farklı araştırmalar ile agronomik ve kalite özellikleri açısından incelenmesi ve ıslah programlarında değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Bezelye gen kaynakları bakımından oldukça zengin olan ülkemizdeki bu gen kaynaklarının farklı ekolojilere uyabilme yetenekleri ile agronomik ve kalite özellikleri yönünden incelenmesi ve bu materyalin hızlı bir şekilde bezelye ıslahı programlarına entegre edilmesi, farklı ekolojik bölgelere uygun Türkiye orijinli yeni çeşitlerin geliştirilmesi açısından oldukça önemli olmaktadır.

Bu amaç doğrultusunda Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.) Islah Çalışmaları başlıklı projenin ikinci 4 yıllık ıslah paketi için, ICARDA gen bankasından ve Menemen gen bankasından temin edilen materyaller ile farklı kademelerde Verim Denemeleri, Gözlem Bahçesi, Tek Bitki Sıraları, Melez Bahçesi ve F’ lerden oluşan denemelerin çalışmaları devam etmektedir.

2017 yılı yetiştirme sezonu için ise; 4 adet Verim Denemesi, 1 adet Melez Bahçesi, Tescil Denemesi ve 36 adet F1 bitkilerden oluşan denemelerin ekimleri 09.12.2016 tarihinde, hasatları ise 08.06.2016 tarihinde tamamlanmıştır. Ekimden itibaren; Çıkış Süresi (gün), Çiçeklenme Gün Sayısı (gün), Olgunlaşma Gün Sayısı (gün), Bakla Bağlama Gün Sayısı (gün), Bitki Boyu (cm), İlk Bakla Yüksekliği (cm), 100 Tane Ağırlığı (gr) ve Parsel Verimi (kg/da) gibi gözlemler alınmıştır. Alınan gözlemlerden elde edilen verilerle yapılan istatistik analizleri sonuçlarına göre seçilen materyaller ile 2017-2018 yılı yetiştirme sezonu için 3 adet Verim Denemesi, 1 adet Melez Bahçesi, Tescil Denemesi, 43 adet F1 ve 33 adet F2’ lerden oluşan denemelerin ekimleri 17-18 Aralık 2017 tarihinde tamamlanmıştır.

445

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM / IY / 96 / 02 / 04 / 005 Proje Adı Ege Bölgesi Bakla Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi

Proje Lideri Dr.Damla UNCUER Proje Yürütücüleri Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL

Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2018 31/12/2022


2016-2017


25000, 22700, 25900, 29500, 32700

Bakla ıslah çalışmalarında, 2017 döneminde, 8 hat ve standart çeşit, 17 hat ve 3 standart çeşit, 20 hat ve 4 standart çeşit ile, sırasıyla bir adet verim denemesi ve iki adet ön verim denemesi kurulup değerlendirilmiştir. Verim Denemesinde en yüksek verimi, Salkım çeşidi 338kg/da olarak vermiştir. Bunu 333kg/da ve 317kg/da ile ETA8 ve ETA7 takip etmiştir. En düşük verim ise 245 kg/da’dır. Ön Verim Denemesi 1’de, yüz dane ağırlığı ortalaması 87,6g’dır. En yüksek değer 111,3g, en düşük değer de 68.8g’dır.Ortalama verim 357 kg/da olmuş, en 470 kg/da ile 279 kg/da arasında değişmiştir. Ön Verim Denemesi 2’de yüz tane ağırlığı 131,5g ile 61,2g arasında dağılım göstermiştir. Ortalama verim de 357 kg/da’dır ve 470 kg/da ile 279 kg/da arasında değişmektedir. Bu sene, özellikle ön verim denemeleri, farklı yüz dane ağırlıklarını, öncelikle verim ve diğer kriterlerle beraber değerlendirmek üzerine yoğunlaşmıştır. Farklı tüketici talepleri ve özel ihtiyaçlara yönelik yeni çeşitler geliştirmeye yöneliktir. Hatlarımız arasında standartlardan daha yüksek bakla sayısı ve verime sahip hatlar, hem küçük taneli hem de iri taneli hatlar içinde belirlenmiştir. Başta yüz tane ağırlığı olmak üzere, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği ve verim kriterleri açısından geniş bir varyasyon elde edilmiştir. Ayrıca bu sene taze bakla üretimine uygun bulunan ETA7 hattımız tescile aday gösterilmiş ve 2017-2018 FYD testleri içinde yer almıştır.

Anahtar Kelimeler Bakla, Küçük tane, Verim

446

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P02/001 Proje Adı Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr.Murat KOÇ Proje Yürütücüleri GATAE: Dr. İrfan ERDEMCİ, Medeni YAŞAR

TARM: Dr.Abdulkadir AYDOĞAN, Turgay ŞANAL GAPTSKTAEM: Hasan ASLAN


01.01.2014 / 31.12.2018


2016-2017


172.000

Bu proje ile mercimek ıslahı konusunda çalışan araştırma enstitüleri arasında koordinasyon ve işbirliğini oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve iş gücü olmayan kuruluşlara destek sağlamayı amaçlamaktadır. Enstitüler arası genetik materyal değişimi yaparak mercimekte genetik varyasyon genişletilecektir. Proje sonunda kaliteli, verimli, hastalıklara dayanıklı çeşit geliştirmek amaçlanmıştır. 2016-2017 yetiştirme sezonunda proje kapsamında yer alan denemeler Diyarbakır, Ceylanpınar, Şanlıurfa ve Ankara lokasyonlarında yürütülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda; Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Ceylanpınar lokasyonunda Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Ankara lokasyonunda; Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Şanlıurfa lokasyonunda Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi kurulmuştur. Denemelerde gerekli gözlemler alınmış ve değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Mercimek, Verim, Islah

447

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P02/001 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr.Murat KOÇ Proje Yürütücüleri Medeni YAŞAR, Dr. İrfan ERDEMCİ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013 / 31.12.2017


2016-2017


83.000

Projenin Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek amaçlanmıştır. 2016-2017 yetiştirme sezonunda denemeler Diyarbakır ve Ceylanpınar lokasyonlarında yürütülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda Açılan Materyal, Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçeleri, Ön Verim Denemesi, Verim Denemeleri, Bölge Verim Denemeleri, Ceylanpınar lokasyonunda ise Bölge Verim Denemeleri kurulmuştur. Diyarbakır lokasyonu uzun yıllar yağış ortalaması 481 mm iken 2016-2017 yetiştirme sezonunda 453 mm yağış ile uzun yıllar yağış ortalamasının altında seyretmiştir. 2016-2017 yetiştirme sezonunda Ocak ve Şubat aylarında yağışın çok az olması tane verimlerini olumsuz etkilerken, Nisan ve Mayıs aylarında yağışın uzun yıllar ortalamasının çok üstünde olması vejetasyon süresini uzatmış ve hasat tarihleri önceki yıllara göre 7-10 gecikmiştir. Denemelerde gerekli gözlemler (çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, 100 tane ağırlığı, vs. ) alınmış ve verim açısından değerlendirmeler yapılmıştır. İleri çıkan hatlar bir ileri kademeye aktarılmıştır. Mevcut çeşitlerin hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılıkları zamanla kırılmaktadır. Üreticilere birçok özellik yönünden (hastalık ve zararlılara dayanıklı, yüksek verimli, kaliteli, stabil) iyi çeşitlerin sunulması gerekmektedir. Bu yüzden ıslah projeleri sürekli devam etmelidir. Mercimek ıslah çalışmalarının kesintisiz devam etmesi için bu projenin 5 yıl süreyle 139.600 TL bütçe ile uzatılması teklif edilmektedir. Anahtar Kelimeler : Mercimek, Verim, Islah

448

SONUÇLANA PROJE(BİLGİ) Projenin Adı Tebeşirleşmeye Toleranslı Mercimek Genotiplerinin

Belirlenmesi Proje No 214O024 Projeyi Destekleyen Kuruluş TÜBİTAK Projenin Başlangıç-Bitiş Tarihi 15.10.2015 / 15.10.2017 Proje Lideri Dr.Murat KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Medeni YAŞAR, Dr. İrfan ERDEMCİ, Vedat

KARACA, Sedat EREN Danışmanlar ve Kurumu Prof.Dr.B.Tuba BİÇER Dicle Üniversitesi Raporun Ait Olduğu Dönem 2015-2017 Projenin Toplam Bütçesi 175.518 Projenin Özeti Mercimek üretiminde son yıllarda büyük sorun oluşturan ve artarak devam eden tebeşirleşme diye adlandırılan sorun iç piyasada ve ihracatta mercimek satışlarında önemli sıkıntılar yaşanmasına neden olmuştur. Mercimek tanelerinde görülen buruşma, krater oluşumu ve büzülme gibi fiziksel görüntü bozukluğuna neden olan, tanenin kalite ve kantitesine olumsuz etkilerde bulunan ve tebeşirleşme diye adlandırılan unsulaşma problemi büyük sorun haline gelmiştir. Problemin tespitine yönelik Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan çalışmalar sonucunda Dolycoris baccarum L. (dut kımılı) ve Piezodorus lituratus F. böcek türlerinin tebeşirleşme zararına kesin olarak neden olduğu bildirilmiştir Bu soruna çözüm üretmek amacıyla ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen tescilli 10 kırmızı mercimek çeşidi ve 102 hat kullanılarak tebeşirleşmeye toleranslı mercimek genotiplerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. İki yıllık çalışma sonucunda gerek kafes, gerekse açık alanda dekara tane verimi, erkencilik, tebeşirleşme oranı ve diğer verim parametreleri yönünden 5 nolu genotip öne çıkan genotipler arasında yer almıştır. Buna ek olarak böcek konulan kafes denemesinde metrekaredeki böcek sayısı 5 nolu genotipin bulunduğu kafeslerde yüksek olmasına rağmen tebeşirleşme oranı en düşük olmuştur. Tüm bu sonuçlar topluca değerlendirildiğinde 5 nolu genotipin çeşit adayı olarak tescile sunulması uygun görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Mercimek, Tebeşirleşme, Verim, Genotip

449

YENİ TEKLİF PROJE Proje No Proje Adı Mercimek Yetiştiriciliğinde Farklı Çapraz Ekim Yöntemleri ve

Leonardit Uygulamalarının Verim, Verim Bileşenleri ile Toprağın Bazı Fiziksel Özellikleri Üzerine Etkisi




TAGEM

Proje Lideri Betül KOLAY Proje Yürütücüleri Danışman: Doç.Dr. Ali Rıza ÖZTÜRKMEN Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2019 - 31/12/2020


Yeni Teklif Proje


2019:29,000 TL 2020:22,000 TL

Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ülkemizdeki toplam kırmızı mercimek ekim alanlarının 2016 yılı TÜİK verilerine göre %96,78’ine, üretim miktarının ise %96,85’ine sahiptir (URL 1). Bu bitki için yoğun olarak yapılan ıslah çalışmaları yanında daha iyi ve kaliteli ürün alınabilmesi için yetiştirme tekniği çalışmalarının da yapılması gerekmektedir. Bölgemiz için oldukça önemli olan bu bitkilerde yapılan yetiştirme tekniği çalışmaları oldukça sınırlıdır. Mercimek bitkisinde farklı çapraz ekim yöntemlerinin ve leonardit uygulamalarının verim, verim bileşenleri, nodül gelişimi, yabancı ot gelişimi, toprak nemi ve bazı toprak fiziksel özellikleri üzerine etkisi bu çalışmada belirlenecektir. Deneme 2 yıl süre ile yürütülecektir. Tesadüf Bloklarında Şerit Parseller deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulacak olan çalışmada ana parsellerde 3 farklı ekim yöntemi (450’lik açı ile 300 adet m2 ekim normunda çapraz ekim, 900’lik açı ile 300 adet m2 ekim normunda çapraz ekim, Kontrol) alt parsellerde ise 6 farklı leonardit dozu (0, 50, 100, 150, 200 ve 250 kg da-1) uygulanacaktır. Çalışma sonucunda pratikte rahatlıkla uygulanabilecek olan çapraz ekimin verim ve toprak fiziksel özellikleri üzerine olumlu etkileri tespit edilirse, Bölge çiftçisine tanıtılarak Ülkemiz ekonomisine katkı sağlanacaktır. Aynı zamanda leonardit uygulamasının toprak ve bitki üzerine etkisi ile en uygun dozu belirlenerek, olumlu etkileri belirlendiği takdirde çiftçilere tavsiye edilerek toprak özelliklerinin iyileşmesi ve verimin artması sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler mercimek, çapraz ekim, leonardit

450

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P02/001 Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Mercimek Islahı Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr.Abdulkadir AYDOĞAN

Proje Yürütücüleri Murat Balaban, Elif ATASAYAR

Başlama –Bitiş Tarihleri 2015-2019


2017

Projenin Toplam Bütçesi 17 000 TL

Proje Özeti: 2016-2017 yetiştirme döneminde planlanan kışlık ve yazlıkdenemelerin tamamı kurulmuştur. Kışlık ve yazlık mercimek denemelerinde planlanangözlemler alınmış ve hatlarda seleksiyon yapılmıştır. 2017-2018 için kışlık mercimeklerin ekimi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kışlık ve yazlık mercimek çeşitlerinin tohumluk üretimiyapılmıştır.

451

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P02/002 Proje Adı GAP Mercimek Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Hasan ASLAN Proje Yürütücüleri Mahmut GAYBERİ

Cemile ADIYAMAN Yard.Doç.Dr. Abdullah KAHRAMAN(Danışman)


2015-2019


01.01.2017-31.12.2017


2015 2016 2017 2018 2019 4.000 4.000 3.000 3.000 3.000

Proje Özeti:

Bölgemizde kırmızı ve yeşil mercimeğin verimliliğinin ve karlılığının arttırılması amacıyla

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde kırmızı ve yeşil mercimek ekimini ve üretimini sınırlayan

faktörlerden genotip kaynaklı olanları elemine etmek amacıyla, ayrıca bölgeye uygun,

yüksek verimli, erkenci, kuraklığa dayanıklı, makinalı hasada uygun mercimek çeşitleri

geliştirmek amacıyla proje yürütülmektedir. Projede materyal olarak ICARDA’dan temin

edilen açılan ve durulmuş çeşitli kademelerde bulunan hat ve populasyonlar kullanılmaktadır.

Ayrıca Ülkesel mercimek Islah Projesi kapsamında diğer enstitüler tarafından çalışılmakta

olan hat ve çeşitler kullanılmaktadır. 2017 yılı yetiştirme sezonunda GAP Tarımsal Araştırma

Enstitüsü Talat Demirören Araştırma İstasyonunda mercimek ıslah çalışmalarına ait

denemeler kurulmuştur. Ekimler 15-20.11.2016 tarihinde yapılmış olup hasatlar 06-

30/05/2017 tarihlerinde sona ermiştir. Denemede Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi

(11 Çeşit), Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi (8 Hat 4 Standart Çeşit), Seçilen Hatlar

Denemesi (10 Hat 4 Standart Çeşit), Gözlem Bahçesi Denemesi (24 + 2 Standart Çeşit),

Kırmızı Mercimek Tescil Denemesi (9 Çeşit Adayı), Yeşil Mercimek Tescil Denemesi (5

Çeşit Adayı) kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler Mercimek, GAP, Şanlıurfa

452

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/002 (Devam Eden)

Proje Adı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller (Kuru Fasulye, Nohut ve Mercimek) Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi




TAGEM


01.01.2015 – 31.12. 2019


01.01.2017 – 31.12. 2017


2015 2016 2017 2018 2019 3000TL 3000TL 3000TL 3000TL 3000TL

Proje Özeti: 2017 yılı Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projesi ile Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projesi çerçevesinde, nohut ve kuru fasulye ıslah programlarının değişik verim kademelerinde yer alan hat/çeşitlerin kalite derecelerini belirlemek amacıyla Ön Verim, Verim ve Bölge Verim Denemelerinde yer alan nohutta toplam 96 hat/çeşit, kuru fasulyede 280 hat/çeşit; nohutta 153 numune, kuru fasulyede 972 numunede 100 Tane Ağırlığı (g), Elek Analizi(mm) (nohutta), Kuru Ağırlık(g), Yaş Ağırlık (g), Su Alma Kapasitesi (g/tane), Su Alma İndeksi (%), Kuru Hacim (ml), Islak Hacim (ml), Şişme Kapasitesi (ml/tane), Şişme İndeksi (%), Pişme Süresi (dak), Protein Oranı (%) ile Yağ Oranı(%) (nohutta)’nı içeren nohutta 1722, kuru fasulyede 9028 adet toplamda 10750 adet analiz yapılacaktır. Pişme Süresi (dak); gerek nohut gerekse kuru fasulyede yeni düzeneğin kalibrasyonunun oluşturulamaması nedeniyle yapılamamıştır. Protein oranı (%) denemelerin tek tekerrürlerinden yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Kuru Fasulye, Nohut, Kalite, Çeşit, Hat

453

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/16/A14/P03/001(Devam Eden) Proje Adı Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM


01.01.2016 – 31.12.2020


01.01.2017 – 31.12. 2017


2016: 19500 TL 2017: 13000 TL 2018: 14500 TL 2019: 14000 TL 2020: 17000 TL

Proje Özeti: Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projesi çerçevesinde, kuru fasulye ıslah programlarında çalışan enstitüler tarafından gönderilen kuru fasulye hat/ çeşitleri, enstitümüz kalite laboratuvarında farklı kalite testlerine tabi tutularak, kalite dereceleri belirlenmeye çalışılmaktadır. 2017 yılı Ülkesel Bodur Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 10 hat/çeşit, Ülkesel Sırık Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 5 hat/ çeşit, Ülkesel Kuru Fasulye Çeşit Uyum Denemesi 5 çeşitten oluşmuş ve denemeler 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. İlgili enstitüler: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir), Mısır Araştırma Enstitüsü (Sakarya), Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (K.Maraş), Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun), Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü (Erzincan) tarafından enstitümüz kalite laboratuvarına 100 Tane Ağırlığı (g), Kuru Ağırlık(g), Yaş Ağırlık (g), Su Alma Kapasitesi (g/tane), Su Alma İndeksi (%), Kuru Hacim (ml), Islak Hacim (ml), Şişme Kapasitesi (ml/tane), Şişme İndeksi (%), Pişme Süresi (dak.), Protein Oranı (%)’nı belirlenmek amacıyla toplam 120 adet hat/ çeşit, 360 adet numuneden 3360 analiz yapılması beklenmektedir. Bu proje ile ilgili Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir), Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (K.Maraş), Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü (Erzincan)’e ait materyallerin analizleri yapılmış; Mısır Araştırma Enstitüsü (Sakarya), Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun)’e ait materyallerin analizleri devam etmektedir. Çalışma sonunda 3360 adet analiz yapılacak; böylece projenin amacı olan seleksiyon çalışmalarına katkıda bulunulacaktır.


454

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/001 Proje Adı Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Lideri Ramazan Avcıoğlu Proje Yürütücüleri Kazım KARACA, Turgay ŞANAL, Aliye PEHLİVAN, Asuman

Kaplan EVLİCE, Buket ÇETİNER, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Dr. Tülin ÖZDEREN, Oğuz ACAR, Yrd. Doç. Dr. Alaettin KEÇELİ, Asiye Seis SUBAŞI, Seda KÜLEN, Ferda Ünsal CANAY, Arzu ÖZER, Dr. Abdulkadir AYDOĞAN.


01.01.2015 – 31.12.2019


01.01.2017-31.12.2017


5000/5000/5000/5000/5000

Proje Özeti: Ülkesel Nohut Çeşit Uyum denemesi yazlıkta 12, kışlıkta 10 çeşitten , Ülkesel Nohut Bölge Verim Denemesi yazlıkta 12 kışlıkta 15 çeşit/hat tan oluşmakta olup , 9 lokasyonda ekilmiş, numuneler 7 lokasyondan gelmiş yazlık-kışlık ekilenlerin sonuçları ayrı değerlendirilmiştir. Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi 11 çeşit ile kurulmuş Diyarbakır ve Ankara lokasyonlarından numuneler gelmiştir. Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi 12 çeşit/hattan kurulmuş olup sadece Diyarbakır lokasyonundan temin edilen numuneler ile kalite analizleri yapılmıştır. Yukarıda adı geçen tüm denemelere ait projede belirtilen kalite analizleri zamanında tamamlanmış olup sonuçlar ilgili enstitüler ile paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler Baklagil, Nohut, Mercimek, Protein, Şişme İndeksi, Su alma kapasitesi

455

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P01/004 Proje Adı Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr.Abdulkadir AYDOĞAN


TARM (Ankara): Abdulkadir AYDOĞAN, Nülifer AKÇI, Ramazan AVCIOĞLU, Murat BALABAN, Elif ATASAYAR;Geçit Kuşağı TAE (Eskişehir): Ramazan AKIN, Evren ATMACA, Gürkan BAŞBAĞCI;Karadeniz TAE (Samsun): Hüseyin ÖZÇELİK, Aslan UZUN, Serkan YILMAZ;Doğu Akdeniz TAE (Adana): Dürdane MART, Meltem TÜRKERİ, Derya YÜCEL;GAPUTAEM (Diyarbakır): Medeni YAŞAR, İrfan ERDEMCİ, Murat Koç;Doğu Geçit TAİ (Maraş): Muammer TEKATLI, Cevdet KILINÇ, M.Akif ÇINKIR;GAP TSK TAEM (URFA): Mahmut GAYBERİ;Bahri Dağdaş UTAEM (Konya): Hakan Bayrak, Ramazan KELEŞ, İlker TOPAL, Seydi AYDOĞAN;Ege TAE: Eylem TUĞAY KARAGÜL;TAEK: Zafer SAĞEL


2014-2018


2017


393 000 TL

Proje Özeti : Kışlık ve yazlık ekim yapan enstitüler için hazırlanan denemelerin tamamı 2016-2017 nohut yetiştirme döneminde Erzurum lokasyonu hariç kurulmuştur. Kışlık ve yazlık olarak kurulan gerek ÜNÇUD gerekse ÜNBVD denemelerinde farklı enstitülerin farklı çeşit ve hatları ön plana çıkmıştır. Yazlık dilimde iklimsel koşullar yanıklık hastalığı için iyi gitmesi nedeniyle kışlıklara göre yanıklık hastalığı şiddetli ve yaygın olmuştur. Kışlık dilimde elde edilen verimler yazlıkların oldukça üzerindedir. Kışlık ve yazlık lokasyonlarda kurulan denemelere ait gözlemler alınmış ve analizleri yapılmıştır. Kışlık dilimde 2018 yılı için ülkesel materyalin ekimi gerçekleştirilmiştir.


456

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/004 Proje Adı

Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islahı Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Dr.Abdulkadir AYDOĞAN

Proje Yürütücüleri Murat Balaban, Elif ATASAYAR

Başlama –Bitiş Tarihleri 2015-2019


Proje Bütçesi 38 000 TL

Proje Özeti: 2017 yılı için planlanan nohut denemelerinin tamamı 23/03/2017 tarihindeHaymana ‘ya kurulmuştur. Sezonda iklim faktörlerinin olumlu etkisi sonucu yanıklıkhastalığının yaygın epidemisi görülmüştür. Bu yüzden materyalde yanıklık hastalığı testiiçin iyi bir sezon geçirilmiştir. Nohut denemelerinde planlanan gözlemler alınmış ve hatlardaseleksiyon yapılmıştır. Enstitüye ait tescilli nohut çeşitlerinin elit tohumluk üretimigerçekleştirilmiştir.

457

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/001(Sonuçlanan) Proje Adı Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Evren ATMACA

Proje Yürütücüleri Dr. Sabri ÇAKIR, Ramazan AKIN, A. Taner KILINÇ, Gürkan BAŞBAĞCI, Bilal DEMİR


01.01.2013 – 31.12. 2017


01.01.2013 – 31.12. 2017


2013 2014 2015 2016 2017 18000TL 18000TL 20000TL 20000TL 21000TL

Proje Özeti: Proje hedeflerimiz doğrultusunda yürütülen çalışmalar sonucunda kalite, renk, tane iriliği T.S.E standartlarına uygun ve Antraknoz hastalığına toleranslı 1 yemeklik koçbaşı nohut hattı 2011 yıllında tescile teklif edilmiş ve yürütülen çeşit tescil denemeleri sonucunda AKÇA (2004 ÜNAÇM-ENA-7/12E) çeşidi tescil edilmiş ve bu çeşide ait Orijinal kademede tohumluk üretimine başlanmıştır. Ayrıca büyük parsellerde ekilen, hastalık, verim gibi özellikleri ile standartlara üstünlük sağlayan 15-NBVD-14 (FLIP 97-90C/FLIP 97-125C) hattının tescil edilmesi için başvurusu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler Nohut, Islah, Çeşit, Hat, Leblebi, Antraknoz, Ascochyta rabiei, Cicer arietinum L.

458

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/001(Devam Eden) Proje Adı Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



TAGEM

Proje Lideri Dr. Evren ATMACA Proje Yürütücüleri Dr. Sabri ÇAKIR, Ramazan AKIN, A. Taner KILINÇ Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013 – 31.12. 2017


01.01.2017 – 31.12. 2017


2013 2014 2015 2016 2017 18000TL 18000TL 20000TL 20000TL 21000TL

Proje Özeti: Nohutta yanıklık hastalığına karşı dayanıklılığın melezleme yoluyla iri taneli yemeklik koçbaşı ve leblebilik kırmızı nohut hat ve çeşitlerine aktarılması amacıyla 2017 yılında 25 kombinasyonda yürütülmüş ve melezleme çalışmaları sonucunda 106 adet fertil tane elde edilmiştir. Açılan materyal safhasında F4 kademesinde 11 adet popülâsyondan 132 adet, F5 kademesinde 65 adet popülâsyondan 907 adet, Ülkesel Açılan Materyalden 111 adet bitki olmak üzere toplam 133 adet popülâsyondan 1150 adet tek bitki seçilmiştir. Tek bitki sırası olarak ekilen 801 hat amaçlara uygunluk açısından değerlendirilmiş ve bunlardan 190 hat tarla gözlemlerine göre seçilmiştir. Gözlem bahçesinde yer alan 100 hattan, standartları geçen 38 hat seçilmiştir. 32 hatla yürütülen ön verim denemesinde 8 hat,18 hatla kurulan verim denemesinde ise verim ve diğer özellikler yönünden standartlardan üstün olan 4 hat bir üst verim kademesine aktarılmıştır. Bölge verim denemesinde standartlarla birlikte 19 hat-çeşit 2 lokasyonda (Eskişehir ve Uşak) test edilmiş ve 2 lokasyonda da standartlara üstünlük gösteren hatlardan 5 hat seçilmiştir. Seçilen hatlar 2017 yılında Nohut Bölge Verim Denemesinde ve Ülkesel Nohut Islah Çalışmalarında değerlendirilecektir. Ayrıca büyük parsellerde ekilen ve üstün özellikler gösteren 15-NBVD-14 (FLIP 97-90C/FLIP 97-125C) hattının tescil edilmesi için başvuruda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler Nohut, Islah, Çeşit, Hat, Leblebi, Antraknoz, Ascochyta rabiei, Cicer arietinum L.

459

DEVAM EDEN PROJE


Doğu Akdeniz Bölgesinde Nohut (Cicer arietinum L.) Islahı Araştırmalar

Projeyi Yürüten Kuruluş DOĞU AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ


Yok

Proje Yürütücüsü Dr. Dürdane Mart

Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Derya Yücel, Dr. Meltem Türkeri



84.450

Proje Özeti Çukurova Bölgesinde şimdiye kadar yapılan çalışmalarda Çukurova Bölgesi için nohut ıslah çalışmaları sonucunda üç adet nohut çeşidi (İnci (2003 yılında)-Hasanbey (2011 yılında) ve Seçkin (2011 yılında)) tescil ettirilmiştir; Tohumluk üretimleri yapılarak çiftçinin hizmetine sunulmaktadır. 2016 yılı itibari ile üç adet nohut çeşit adayımız Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüne tescil için sunulmuştur. Aday çeşitlerin denemeleri tescilde halen devam etmektedir. Bölgede ve müessesede yapılan çalışmalar ile bölgeye çeşit kazandırılmaya ve yetiştirme teknikleri hakkında çiftçiye bilgi aktarılmaya çalışılmaktadır. Proje çalışma takvimine uygun olarak planlanmış olan nohut denemelerinin ekim, bakım ve gözlemleri tamamlanarak 15.07.2017 tarihinde hasat işlemleri tamamlanmıştır. Ambara alınan materyalin temizlik işlemleri yapılarak hasat edilen değişik kademedeki deneme materyallerinin tarla gözlemleri ve ölçümleri neticesinde, elde edilen verilerin istatistiki analiz ve değerlendirmeleri yapılarak ambar seleksiyonları tamamlanmıştır. Bu yetiştirme sezonunda yağış miktarının yetersiz ve düzensiz oluşu denemelerde kuraklık stresine ve verim kayıplarına neden olmuştur. Yabancı ot (özellikle de Küsküt) populasyonundaki yoğunluk; yetiştirme sezonu boyunca işçilik, bakım ve gözlem işlemlerini zorlamış, verimi olumsuz yönde etkilemiştir. Bu da parsel verimlerini olumsuz etkilemiştir. 2017 yılı deneme ve materyallerin değerlendirme sonuçları grupta ayrıntılı olarak sunularak tartışılacaktır. 2018 yılı yetiştirme sezonuna ait denemelerin ekimleri 15-20 Aralık 2017 tarihinde tamamlanmıştır. Proje çalışma takvimine uygun olarak planlanmış olan nohut denemelerinin ekim, bakım ve gözlemleri 2018 yetiştirme yılında materyallerin seleksiyon ve değerlendirmeleri sonucunda bir sonraki ekim sezonuna aktarılan materyaller ile verim denemeleri planlanıp, ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışmalar belirlenen hedefler doğrultusunda takvimine uygun olarak devam edecektir. Tescilli çeşitlerin (İnci, Hasanbey, Seçkin) kademeli tohumluk üretimleri de sözleşmelerde belirtilen koşullarda orijinal kademede üretimleri yapılmak üzere ekimleri yapılmıştır.

460

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/002 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. İrfan ERDEMCİ Proje Yürütücüleri Dr. Murat KOÇ, Medeni YAŞAR Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013 / 31.12.2017


2013-2017


78.000 TL

Proje Özeti: Başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere ülkemizde biotik ve abiotik streslere karşı dayanıklı, tane ve teknolojik özellikleri bakımında üstün, yüksek verimli, makinalı hasada ve kışlık ekime uygun çeşitler geliştirme amacıyla beş yıllık devam eden ıslah projesi olarak Diyarbakır ve Adıyaman lokasyonlarında yürütülmüştür. Proje materyali kurumun nohut ıslah programında yer alan hat ve çeşitler ile yurt içi ve yurt dışı araştırma kurumlarında temin edilen materyal oluşturmuştur. Dönem Bulguları: Beş yıllık (2013-2017) proje süresince melezleme, açılan materyal, gözlem bahçeleri, ön verim, verim ve bölge verim kademelerinde çalışmalar yapılmıştır. Projede toplam 72 farlı kombinasyonda melezleme yapılmıştır. Açılan Materyal kademesinden (F2.....F5) 170 popülasyon bulk edilerek bir ileri kademeye aktarılmış ve F6 kademsinde bulanan materyaldan toplam 738 tek bitki seçimi yapılmıştır. Tek bitki sıralarında 271 adet ve Gözlem Bahçelerinde (ÜNGB, CIEN-W, CIABN, CICTN, CIFWN, CIDTN, CAT ve CIEN LS) toplam 978 adet hattan 188 hat seçilerek bir ileri kademeye aktarılmıştır. Yürütülen ÖVD denemelerinde öne çıkan 109 genotip seçilerek verim denemelerine, verim denemelerinden öne çıkan 68 hat ise Bölge verim denemelerinde değerlendirilmiştir. Yürütülen verim denemelerin yıllar bazında ortalama verimleri 357-451 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek ortala verim 2016 yılında kayıt edilirken, en düşük verim ortalaması ise projenin yürütüldüğü 2014 yılında elde edilmiştir. Yürütülen çalışmalar sonucunda öne çıkan FLİP09-51C hattı 2016 yılında tescile teklif edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Nohut, melezleme, lokasyon, verim

461

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/13/A14/P01/002 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. İrfan ERDEMCİ Proje Yürütücüleri Dr. Murat KOÇ, Medeni YAŞAR Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2013 / 31.12.2017


2013-2017


78.000 TL

Proje Özeti: Başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere ülkemizde biotik ve abiotik streslere karşı dayanıklı, tane ve teknolojik özellikleri bakımında üstün, yüksek verimli, makinalı hasada ve kışlık ekime uygun çeşitler geliştirmektir. Proje materyali; Kurumun nohut ıslah programında yer alan hat ve çeşitler ile yurt içi ve yurt dışı araştırma kurumlarında temin edilen materyalden oluşmaktadır. Dönem Bulguları: Yapılan gözlemler sonucunda: Açılan materyal kademesinden (F3+F4+F5 + tek bitki sıralarından) toplam 183 genotip değerlendirilerek 110 genotip seçilerek bir ileri kademeye aktarılmıştır. Gözlem bahçelerinde 249 genotip ekilmiş ve bunlardan 56 genotip verim denemelerine aktarılmıştır. 53 hat ve standartla kurulan ÖVD denemesinde öne çıkan 19 genotip seçilerek verim denemelerine aktarılmıştır. Diyarbakır lokasyonunda kurulan VD1’de yer alan genotiplerin verimleri 310.8 ile 472.9 kg/da, VD2’deki genotiplerin verimleri 375.9 ile 533.9 kg/da ve Kışlık BVD’de yer alan genotiplerin verimleri 353.2 ile 500.4 kg/da arasında değişirken, yazlık ekimdeki verimler 231.7 ile 336 kg/da arasında değişmiştir. Adıyaman lokasyonunda yürütülen denemedeki ortalama verimler ise 164.0 ile 256.7 kg/da arasında değişmiştir. Enstitü tarafından geliştirilen üç nohut çeşidin (Arda, Diyar 95 ve ILC 482)’d toplam 8000 tek bitki elit üretimi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Nohut, melezleme, lokasyon, verim

462

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/ TA709/12/01/003 Proje Adı Karadeniz Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Arslan UZUN Proje Yürütücüleri Cengiz ARTIK – Serkan YILMAZ – Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2014-31/12/2018




2014: 16.000

TL

2015:16.000 TL

2016:16.000 TL

2017: 16.000 TL

2018:16.000 TL

Proje Özeti: 2017 yılı nohut ıslah çalışmaları yazlık olarak yürütülmüştür. Yazlık çalışmalardan

Tokat bölge verim denemesi 22 Mart 2017’de ile Gelemen şartlarında yürütülen Melez Bahçesi ve F1 ve F2 açılan materyalleri 24 Mart 2017’de ekilmiştir. Geri kalan tüm çalışmalar Amasya Gökhöyük şartlarında 6-8-11 Nisan 2017 tarihlerinde ekimleri gerçekleştirilmiştir.

Seleksiyon çalışmalarında daha çok materyalin durumu, seleksiyon şartları ve imkanlar dikkate alınarak modifiye edilmiş bulk metodu kullanılarak yürütülmektedir.

Yapılan çalışmalara göre melezleme çalışmalarında 22 ebeveyn kullanılarak 16 melez kombinasyonunda 88 melez tohum elde elde edilmiştir. Açılan generasyonlarda F1 kademesinde 38 kombinasyon F2 kademesinde 22 kombinasyonda, F3 ve F4 kademelerinde 13’er F5 kademesinden 12 kombinasyonda 210 tek bitki, Tek bitki sıralarından ise 100 hat seçilerek sonraki kademeye aktarılmıştır.

Ayrıca yazlık nohut ıslah çalışmaları kapsamında gözlem bahçesi (2 adet), ön verim, verim, ileri hat verim, bölge verim (2 adet) denemeleri yürütülmüştür. Deneme verim ortalamalarının 48,09 ile 172,93 kg/da aralığında olduğu çalışmalarda Gözlem bahçesi-1’den28 hat, Gözlem Bahçesi-2den 34 hat, Ön verim denemesinden 31, verim denemesinden ise 8 hat seçilerek değerlendirmeye alınmıştır. 2017 yılı iklim şartlarından dolayı denemelerin hassasiyeti azaldığından, hastalık değeri yüksek materyaller çıkarıldıktan sonra geri kalan materyaller bir sonraki kademeye aktarılacaktır. Bölge verim denemelerine göre yapılan incelemede Amasya lokasyonunda Hastalığa sebep olan yağışlardan sonra Temmuz ve Ağustos ayında yağış gerçekleşmediği gibi gün içi yüksek sıcaklıklar nedeniyle erken kuruma ve hasada gelme gerçekleşmiştir. Bu nedenle boş bakla ve düşük 100 tane değerleri gerçekleşmiştir. Tokat lokasyonunda ise yağış değerleri için aynı durum gerçekleşmişse de lokasyona bağlı hastalık değerleri yanında gün içi sıcaklıklar Amasya / Gökhöyük kadar yüksek gerçekleşmeyince zamanında olgunlaşma, düşük hastalık değerleri, yüksek değerlerde 100 tane ağırlıkları gerçekleşti. Amasya ve Tokat’ta dekara verim ortalamaları 49,69 kg/da - 172,93 kg/da aralığında değişmiştir. Bu bölge verim denemelerinde öne çıkan KNM.11.114 nolu hat aynı performansı 2016 yazlık şartlarındada verdiği için tescile aday olarak sunulacaktır.

Islah çalışmaları yanısıra 2017 yılında 1250 kg Çağatay, 1100 kg Gülümser, 575 kg Zuhal ve 475 kg Sezenbey orijinal kademede tohumluk 100’er kg ıslahçı materyali olarak Çağatay, Borabay, Zuhal ve 80 kg Sezenbey üretilmiştir. Anahtar Kelimeler Nohut, kombinasyon, verim, aday çeşit

463

DEVAM EDEN PROJE

Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P01/004 Proje Adı ÜLKESEL NOHUT ISLAH ARAŞTIRMALARI

GAP BÖLGESİ NOHUT ISLAH ARAŞTIRMALARI




TAGEM

Proje Lideri Mahmut GAYBERİ Proje Yürütücüleri Hasan ASLAN

Cemile ADIYAMAN Başlama-Bitiş Tarihleri

2014-2018


01.01.2017 – 31.12.2017


2014 2015 2016 2017 2018 12.000 13.000 15.000 17.000 18.000

Proje Özeti: Bu projede; Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek. Genetik varyasyonu genişletmek ve ıslah materyalinin performansını değişik lokasyonlarda test etmek ve proje ile ülkemizde nohut ıslahı konusunda faaliyet gösteren araştırma enstitüleri arasında koordinasyonu ve iş birliğini sağlamak amaçlanmıştır. GAP Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları 2016-2017 yılında yapılan çalışmalar. Bu projede materyal olarak yurt içinden ve yurt dışından, (ICARDA) temin edilen çeşitli kademelerde bulunan hat ve popülasyonlar kullanılmıştır. Tüm hat ve çeşitlerde tane verimi, 100 tane ağırlığı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, çiçeklenme süresi, olgunlaşma süresi, hastalık okumaları gibi değerler incelenmiştir. Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları ve GAP Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları denemeleri Şanlıurfa Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür.

Anahtar Kelimeler Nohut, Şanlıurfa, Islah, GAP, Verim

464

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P03/003 Proje Adı Orta Güney Anadolu Havzası Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Lideri Dr. Hakan BAYRAK Proje Yürütücüleri Ramazan KELEŞ, Dr. Gül İMRİZ, Sümeyra YILMAZ Başlama-Bitiş Tarihleri

Ocak 2017 – Aralık 2021


01.01.2007-31.12.2017


2017 : 15.000 2019 : 10.000 2021 : 7.000 2018 : 10.000 2020 : 8.000 ∑ :50000 TL

Proje Özeti:

Proje kapsamındaki çalışmalar Bahri Dağdaş UTAEM merkez arazilerinde yürütülmüştür. Melezleme çalışmaları neticesinde 110 adet melezleme yapılmış ve 12 adet F1 bitkisi elde edilmiştir. Ülkesel nohut açılan materyal denemeleri kapsamında gelen (F5-F6) kademesindeki 60 hat ve 8 kontrol ekilmiş ve 110 tek bitki bir üst kademeye aktarılmıştır. Çeşitli Islah kademelerine ait 213 tek bitki ile 4 kontrol ekilmiş ve yapılan gözlemler neticesinde seçilen 87 hat bir üst kademeye aktarılmıştır. Ülkesel nohut materyali olarak gelen 30 hat ve 3 kontrol ile gözlem bahçesi teşkil edilmiş ve 27 tek bitki bir üst kademeye aktarılmıştır. Önceki yıllarda durulma tespit edilen 9 hat + 4 kontrol ile ön verim, 20 hat + 4 kontrol ile bölge verim denemesi Tesadüf Blokları Deneme Deseninde 4 tekerrür olarak ekilerek ön verim denemesi kurumuş ve hatlar ile ilgili gözlemler yapılmıştır. Ayrıca ön verim denemelerinde öne çıkan hatlardan 32 hat + 4 kontrol çeşidi olarak Latin Kare Deneme deseninde verim denemesi kurularak ilgili gözlemler yapılmıştır. Her iki denemenin kalite analizleri enstitümüzde yapılarak değerlendirilmiştir. Ülkesel materyal olarak gelen 12 çeşitle çeşit uyum denemesi, 9 hat +3 kontrol ile ise bölge verim denemeleri 4 tekerrür olarak kurulmuş gözlem ve ölçüm dokümanları ile birlikte kalite analizleri için numuneler Ankara TARM ‘a gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler Nohut, çeşit, hat, ıslah, melezleme

465

SONUÇLANAN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P01/003 Proje Adı Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Kahramanmaraş


Proje Lideri Muammer TEKATLI Proje Yürütücüleri Cevdet KILINÇ, Erdem ERTÜRK, Nedim ACAR, M. Akif

ÇINKIR Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014- 31.12.2018 Raporun Ait Olduğu Dönem

2014- 2017 (4 yıl)


2014: 10.000.TL 2015: 11.000.TL 2016: 10.000.TL 2017: 12.000.TL 2018: 12.000.TL TOPLAM: 55.000. TL

Proje Özeti: Proje sürekli bir ıslah projesi olup, bu dilimi 2014-2018 yılları arasını kapsamaktadır. Projenin 4 yıllık ara döneminde materyal olarak enstitümüze ait değişik ıslah kademesindeki materyaller, ülkesel nohut ıslah projesinden gelen materyaller ve ICARDA materyalleri kullanılmıştır.2015 yılında melez bahçesi, açılan populasyonlar, tek bitki sıraları, gözlem bahçeleri, önverim, verim ve bölge verim denemeleri kurulmuş ve yürütülmüştür. 18 melez kombinasyonundan, yapılan melezlemeler ile 142 fertil tane elde edilmiştir. F1’de 2 ve F3’de 3 populasyon ekilmiş ve tamamı ayrı ayrı bulk yapılmıştır. F4 populasyonlarından bitki tipi ve görünüşlerine göre 285 tek bitki seçilmiştir. Gözlem bahçesinden ise 52 hat ekilmiş ve 12 hat seçilmiştir. Önverim denemesi 17 hat ve 2 kontrol çeşit ile kurulmuş, verim yönünden 4 hat standart çeşitleri geçmiştir. Verimler 248,6-302,2 kgda-1 arasında değişmiştir.Verim denemesi 16 hat ve 2 kontrol çeşit ile kurulmuştur. KMN 12-299 hattı verim, 100 tane ağırlığı, bitki boyu ve hastalıklar yönünden öne çıkarak her iki standart çeşidi geçmiştir. Ayrıca 3 hat ise verim yönünden standartlardan birini geçerek ümitvar görülmüştür. Verimler 222,1-274,0 kgda-1 arasında değişmiştir. Bölge Verim Denemeleri materyallerin çokluğu dikkate alınarak ikiye bölünmüştür. BVD-I’de 12 hat ve 2 standart çeşit, BVD-II’de 10 hat ve 2 standart çeşit kullanılmıştır. Standartlar Aksu ve Azkan çeşitleridir. BVD-I’de 6 hat ve BVD-II’de 1 hat verim yönünden standart çeşitleri geçmiştir. Verimler 183,1-327,4 kgda-1 arasında değişmiştir.2016 yılında melez bahçesi, açılan populasyonlar, tek bitki sıraları, önverim, verim ve bölge verim denemeleri kurulmuş ve yürütülmüştür. 24 melez kombinasyondan 75 fertil tane elde edilmiştir. F1’de 17, F2’de 2 ve F4’de 3 populasyon ekilmiş ve tamamı ayrı ayrı bulk yapılmıştır. Verim denemesi 4 hat ve 4 kontrol çeşidi ile kurulmuş; Aksu, Azkan, Hasanbey ve Arda çeşitleri kontrol olarak kullanılmıştır. Verimler 157,0- 196,7 kgda-1 arasında değişmiş olup, 2 hat verim yönünden kontrol çeşitlerini geçmiştir. Bölge verim denemesi 10 hat ve 4 kontrol çeşidi ile tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Kontrol çeşitleri olarak Aksu, Azkan, Hasanbey ve Arda kullanılmıştır. Verimler 192,0-245,8 kgda-1 arasında gerçekleşmiş olup, 2 hat kontrol çeşitlerini geçmiştir. İki yıllık tescil denemeleri sonucunda KMN 08-55 nohut çeşit adayı, 12.04.2016 tarihinde Tescil Komitesinde Aslanbey adı ile tescil edilmiştir.

466

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/14/A14/P01/003 Proje Adı Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- Kahramanmaraş


Proje Lideri Muammer TEKATLI Proje Yürütücüleri Cevdet KILINÇ, Erdem ERTÜRK Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2014- 31.12.2018


2017 Yılı


2014: 10.000.TL 2015: 11.000.TL 2016: 10.000.TL 2017: 12.000.TL 2018: 12.000.TL TOPLAM: 55.000. TL

Proje Özeti: 2017 yılında ıslah araştırmaları kapsamında melez bahçesi, açılan populasyonlar, gözlem bahçeleri, verim ve bölge verim denemeleri kurulmuş ve yürütülmüştür. Bunun yanında tescilli çeşitlerin kademeli tohumluk üretimleri de gerçekleştirilmiştir. 16 melez kombinasyonundan, yapılan melezlemeler ile 61 fertil tane elde edilmiştir. F1’de 19, F2’de 17, F3’de 2 populasyon ekilmiş ve tamamı ayrı ayrı bulk yapılmıştır. F5’de 3 populasyondan 89 tek bitki seçilmiştir. İki ayrı gözlem bahçesinden ÜNGB’nde 13 hat ve Aksu çeşidi kullanılmış, hat seçimi yapılamamıştır. Enstitümüze ait gözlem bahçesinde ise 111 hat ve 2 kontrol çeşidi kullanılmıştır. Bitki tipi, görünüş, tane tipi ve iriliğine göre 29 hat seçilerek önverim denemesine aktarılmıştır. Verim denemesi 9 hat ve 3 kontrol çeşidi ile tesadüf bloklarında 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Aksu, Aslanbey ve Arda çeşitleri standart olarak kullanılmıştır. Çeşit ve hatlar arasındaki fark verim bakımından istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 6 hat verim yönünden standartların ortalamasını geçmiştir. Verimler 434,0-306,2 kgda-1 arasında değişmiştir. Bölge Verim Denemeleri 10 hat ve 4 kontrol çeşidi ile tesadüf bloklarında 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Standartlar Aksu, Aslanbey, Hasanbey ve Arda çeşitleridir. Çeşit ve hatlar arasındaki fark verim bakımından istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 6 hat verim yönünden standartların ortalamasını geçmiştir. Verimler 421,7-324,6 kgda-1 arasında değişmiştir. Ayrıca Ülkesel Nohut Islah Projesinden gelen denemeler ile TTSM’den gelen kışlık nohut ve yeşil mercimek çeşit tescil denemeleri kurulmuş ve yürütülmüştür. 2017 yılında Aksu çeşidinin tohumluk üretimi için 650 elit tek bitki seçilmiş ve 360 kg elit kademe tohumluk üretilmiştir. Aslanbey çeşidinden ise 656 elit tek bitki seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler Nohut, ıslah, seleksiyon, çeşit, hat, verim

467

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM / TBAD/13/A14/P01/003 Proje Adı Ege Bölgesi Nohut Hastalıklarına Dayanıklılık Test Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş



-

Proje Lideri Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL Proje Yürütücüleri Dr. Hakan HEKİMHAN

Dr. Damla UNCUER Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL


2013-2017


01.01.2017-31.12.2017


2013: 7 600 TL 2014: 8 400 TL 2015: 9 300 TL 2016: 9 900 TL 2017: 11 300

Proje Özeti: Denemenin materyalini Türkiye’de tescil edilmiş nohut çeşitleri, Ulusal Gen Bankası nohut örnekleri ve ICARDA’dan sağlanan “Uluslararası Solgunluk ve Yanıklık Gözlem Bahçeleri” nde yer alan hatlar oluşturmuştur. Hastalık oluşturmak için materyal olarak, Manisa, Denizli, Afyonkarahisar, Uşak ve Kütahya illerindeki nohut üretim alanlarından toplanan Ascochyta rabiei (Pass) Labr ve F.oxysporum f.sp.ciceris izolatları kullanılmıştır. Yanıklığa dayanıklılık test çalışmaları tarlada yapay epidemi koşullarında, solgunluğa dayanıklılık test çalışmaları tarlada ve saksılarda doğal ve yapay epidemi koşullarında yürütülmüştür. ICARDA’dan sağlanan Uluslararası Yanıklık Gözlem Bahçesi’nde yer alan hatların değerlendirildiği denemeler tesadüf blokları deneme deseninde iki tekerrülü olarak Menemen’de kurulmuştur. Hassas çeşit (ILC 263) her iki hattan sonra tekrarlanarak denemede yer almıştır. Tarlada yanıklık hastalığının gelişimi için hazırlanan inokulum tarlada uygulanmıştır. İncelenen genotiplerde dayanıklı, orta düzeyde dayanıklı ve toleranslı genotipler belirlenmiştir, bu kaynakların melezleme çalışmalarında ebeveyn olarak kullanımı önerilmektedir. Doğal koşullarda yürütülen solgunluğa dayanıklılık test çalışmalarında Uluslararası Solgunluk Gözlem Bahçesi’nde yer alan hatlar değerlendirilmiştir. Tesadüf blokları deneme deseninde iki tekerrülü olarak Menemen’de kurulan denemelerde hassas çeşit (ILC 1929) her iki hattan sonra tekrarlanarak denemede yer almıştır. Denemede yer alan genotipler dayanıklı, orta derecede dayanıklı, hassas ve çok hassas olarak gözlenmiştir. F.oxysporum f.sp. ciceris ile bulaştırılmış tohumların ekildiği denemelerde dayanıklı, orta derecede dayanıklı ve hassas genotipler ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler Nohut (Cicer arietinum L.), Ascochyta rabiei (Pass) Labr, F.oxysporum f.sp.ciceris

468

DEVAM EDEN PROJE Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

Materyalinin Nohut Antraknozu [Ascochyta rabiei (pass labr.)] Hastalığına Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

Proje No TAGEM/TBAD/16/A14/P01/001 Proje Lideri Nilüfer AKCİ Proje Yürütücü Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Müdürlüğü Proje Başlangıç Yılı 01.01.2013 Projenin İlgili Olduğu Dönem 01.01.2017-31.12.2017 Projenin Yıllara Göre Bütçesi Proje Özeti Projenin materyalini, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yemeklik Dane Baklagil Islah Birimi tarafından yürütülen (TAGEM) tarafından desteklenen Orta Anadolu Nohut Islah projesindeki farklı kademedeki 152 adet genotipten oluşan ıslah materyali oluşturmaktadır. Yapılan denemeler 2 tekerrürlü olarak tekrarlanmıştır. Çalışma TARM Ankara- İkizce Araştırma Üretme arazisinde yürütülmüştür. Ankara- İkizce Araştırma Üretme Arazisinde sıra arası mesafesi 33-35 cm, sıra üzere mesafesi 10 cm olan 2 metrelik sıralara, her genotip için yaklaşık 15±3 dane olacak şekilde Mart ayında elle ekilmiştir. Her 2 test materyalinden sonra bir sıra hassas kontrol (Canıtez-87 veya Kırmızı Nohut) genotip ekilmiştir. Denemelerdeki yabancı otların kontrolü için herbisit uygulaması yapılmış, yağışların yabancı ot gelişimi için uygun olduğu zamanlarda çapa yapılarak yabancı otlar kontrol edilmeye çalışılmıştır. Geliştirilen kültürlerin üzerine bir miktar saf su ilave edildikten sonra bir spatül yardımı ile dikkatli bir şekilde fungus agar yüzeyinden kazınarak ve spor sayımı yapılarak hazırlanan bu spor süspansiyonu saf su ile gerektiği kadar seyreltme yapıldıktan sonra istenilen yoğunlukta hazırlanmıştır. Spor süspansiyon yoğunluğu 500 000 spor/ ml olacak şekilde hazırlanmış ve inokulum materyal üzerine farklı tekniklerle ve değişik zamanlarda uygulanmıştır. En az 3 defa inokulasyon yapılacak olup inokulasyon tercihen yağmur sonrası zamanlarda ve güneş batımına yakın zamanda yapılmıştır. Test materyalinin hastalık değerlendirmesi, 1-9 skalası kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Tarla hastalık değerlendirmeleri Temmuz ortasından Ağustos ortasına kadar sürdürülmüş olup en az 3 defa değerlendirme yapılmıştır. Hastalık reaksiyon değerlendirmeleri tüm bitki üzerinde yapılmıştır. Birinci değerlendirme, hassas genotipler (Canıtez-87 veya Kırmızı Nohut) 1-9 skalasına göre 8 değerini aldığı zaman yaklaşık 3 hafta sonra; ikinci değerlendirme bundan yaklaşık 12-15 gün sonra, özellikle dikkati çeken hatlar içinde 3. bir gözlem alınmıştır. Sonuçların değerlendirilmesinde her bir genotip için en yüksek değer değerlendirme için kullanılmıştır. Değerlendirmede 1-5 skala değeri alan bitkiler dayanıklı, 6-9 skala değeri alan bitkiler ise hassas olarak kabul edilmiştir. Sonuç olarak materyalin %24’ü dayanıklı olarak bulunmuştur.

469

DEVAM EDEN PROJE


Proje Adı Nohutta Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

Yürütücü Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Lideri Mehmet Akif ÇINKIR Proje Yürütücüleri Cevdet KILINÇ, Serhan CANDEMİR, Muammer TEKATLI

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01//2016 - 31/12 /2020

Raporun Dönemi 01/01/2017 ile 31/12/2017 arası


2016: 35.000 TL 2017: 7.500 TL 2018: 10.000 TL 2019: 7.500 TL 2020: 12.500 TL Genel Toplam: 72.500 TL

Proje Özeti : Bitkisel üretim sezonunda toprak işleme ve tohum yatağı hazırlığından makineli ekime, ekimden bakım ilaçlama ve gübreleme işlemleriyle hasat faaliyetlerine kadar geniş bir zaman süreci içinde yoğun makine kullanımının tarım toprakları üzerindeki sıkıştırma etkisi bitki kök gelişimini azaltmakta bu da verimi doğrudan etkilemektedir. Tarla trafiğini azaltmak, üretim maliyetini en az düzeye indirmek, erozyonu kontrol etmek gibi değişik amaçlarla geleneksel toprak işleme sistemleri son yıllarda yerini daha yeni toprak işleme sistemlerine bırakmaktadır.. Bölgede ürün hasadı sonrası arta kalan sap artık ve anızları ciddi bir sorun olarak ortaya çıkmakta ve bilhassa tahıl hasadı sonrası sap saman atıkları toplanarak geride kalan anız yakılmaktadır. Anız yakılması çevresel çeşitli riskleri beraberinde getirdiği gibi anızın toprağa karıştırılmasının sağlayacağı çeşitli fiziksel yararlar (agregat stabilitesini düzelterek su alma ve su tutma özellikleri ile havalandırma özelliklerinin iyileştirilmesi) ve organik madde katkısını da ortadan kaldırmaktadır. Sorunun çözümü için sıfır toprak işlemeli ekim sistemin kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Denemede ara ekim bitkisi olarak buğday ekilmiş olup hasadı haziran 2017 de gerçekleştirilmiştir. Nohut bitkisi kışlık ekim olarak, Şerit Parseller Deneme Deseni metodunda, üç tekerrürlü olarak, 29 aralık 2017 tarihinde kurulmuştur. Denemede materyal olarak aksu ve azkan nohut çeşitleri kullanılmıştır. Parseller; 20 sıralı, sıra boyu 30 m, sıralar arası 45 cm olarak ekilmiştir.Deneme materyallerinin ekimi öncesi deneme alanının toprak analizi yapılmış olup analiz sonucuna göre DAP gübresi uygulanmıştır.Denemede 3 farklı toprak işleme metodu kullanılmıştır; 1-Doğrudan Ekim: Toprağı hiç işleme yapmadan direkt olarak anıza ekim mibzeri vasıtasıyla ekimi gerçekleştirilmiştir. 2-Azaltılmış toprak işleme: yatay milli freze + Ekim (Kombine hububat ekim makinesiyle) uygulanmıştır. 3-Geleneksel toprak işleme: Pullukla sürüm + (Kültivatör + Dişlitırmık kombinasyonu) + Ekim (Kombine hububat ekim makinesiyle) uygulanmıştır. Denemedeki bütün toprak işlemlerinde aynı traktör kullanılmış olup denemedeki bütün toprak işleme faaliyetleri yakıt sarfiyatı tespit cihazı ile ölçülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Nohut, Anıza ekim, azaltılmış toprak işleme.

470

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/TBAD/15/A14/P01/003Proje Adı Orta Anadolu’ da Doğrudan Ekim Yönteminin Nohut

Tarımına Uyarlanması Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

-

Proje Lideri Dr. Serpil Gültekin Proje Yürütücüleri Rifat Zafer Arısoy, İrfan Gültekin, Yasin Kaya, Fevzi

Partigöç, Kazım Gür, Dr. Hakan Bayrak, Dr. Şeref Aksoyak

Başlama-Bitiş Tarihleri 2016- 2018 (2019’a ötelendi) Raporun Ait Olduğu Dönem 01/01/2017 ile 25/12/2017 arası Projenin Yıllara Göre Bütçesi (Lira)

2016 2017 2018 TOPLAM 3.000 2.000 2.000 7.000

Proje Özeti: Orta Anadolu Bölgesinde başlangıç aşamasında olan doğrudan ekimin (DE) başarılı bir şekilde yönetilmesi için toprakların işlenmemesi, uygun ekim nöbeti ve tarlada anız bırakılması gerektiği bilinmektedir. Bu çalışmada anız yönetiminin yabancı ot gelişimine olan etkisi, ekim öncesi dönemde kimyasal yabancı ot kontrolünün en uygun zamanı ve nohut ekim zamanı belirlenerek, nohudun DE sisteminde başarılı bir şekilde yer alması hedeflenmiştir. 2015-16 sezonunda bölgede sonbahardan itibaren yağışlar mevsim normallerinin önemli derecede altında gerçekleşmiştir. Nohut ekimi yapılan Mart, Nisan ve Mayıs ayı yağış toplamı 59,4 mm’dir. Kuraklık nedeniyle Mart’ta yapılan ekimlerin çıkışı gerçekleşmiş fakat Nisan ve Mayıs’ta yapılan ekimlerde çıkış gözlenmemiştir. Çıkış yapanlar da sonraki süreçte dane bağlamadan ölüme gitmiştir. 2016 yılında nohut ve buğday’dan verim alınamamıştır. Çalışmada ekim öncesi dönemde yapılan yabancı ot sayımlarına ait veriler mevcuttur. Buna göre anızın tarladan toplanması yabacı ot sayısının artışına neden olmakta, aynı şekilde ekimde geç kalınması da benzer sonuçlar vermektedir. Bu dönemde kuraklık nedeniyle projenin bir yıl ötelenmesine karar alınmıştır.

Dönem Bulguları: Bir önceki yıl buğday verimleri alınamadığı için denemede nohut açısından istenilen koşullar sağlanamamıştır. Bu nedenle buğday ve nohutlar, ilgili parsellere ekilerek hasat edilmiş olmasına karşın veri toplanmamıştır. 2017 sonbaharında ilgili parsellere buğday ekimleri yapılmış, 2018 Mart ayı itibariyle de nohut ekimleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Doğrudan Ekim, Münavebe, buğday

471

DEVAM EDEN PROJE Proje No TAGEM/17/A07/P03/001

Proje Adı Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları Batı Akdeniz Bölgesi Nohut Adaptasyon Çalışmaları


Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Antalya


TAGEM

Proje Lideri Zir. Yük. Müh. Çetin SAYILĞAN Proje Yürütücüleri Zir. Yük. Müh. Mehmet KOCATÜRK Başlama-Bitiş Tarihleri

01.01.2017-31.12.2018


2017


2017 :15.000 TL 2018 : 12.000 TL

Proje Özeti: Dünya genelinde nohut üretim alanı, üretim miktarı ve ortalama verim düzeyinde çevresel etkilere rağmen sürekli bir artış olduğu görülmektedir. Ancak ülkemizde dünya ortalamasının üzerinde verim alınmasına karşın üretim değeri ve üretim alanı bakımından sürekli bir azalma görülmektedir. Ülkesel Nohut Üretim alanının %13 ve toplam üretimin (455.000 ton) ise %14’ünün (64.919 ton) gerçekleştiği Batı Akdeniz Alt bölgeler arasında en fazla üretimin gerçekleştirildiği üretim sahasıdır. Batı Akdeniz bölgesi şartlarında geliştirilmiş nohut çeşidimiz yoktur. Yetiştirilen çok farklı yerel ve kültür çeşitleri nedeni ile lokaliteler halinde çok yüksek verimler alınsada tüm sahada elde edilememektedir. ölgede Üretim kaynaklı sorunların çözümü ile üretim değerlerinin artırılabilirliğine katkı sağlayacak bu proje 2017 yılı itibari ile Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları kapsamında geliştirilmiş sahil ve geçit kuşağına uygun, tescilli çeşitlerin bölgede adaptasyon yeteneklerinin test edilmesi ile başlamıştır. Denemeler Korkuteli-Ulucak ve Aksu da olmak üzere iki lokasyonda gerçekleştirilmiştir. 19 tescilli çeşit ve bölgede yaygın 3 yerel populasyonun materyal olarak kullanıldığı deneme, “Tesadüf blokları deneme deseninde” 4 tekrarlamalı olarak dizayn edilmiştir. Batı Akdeniz’de Nohut bitkisinde; Çıkış gün sayısı (gün), Çiçeklenme gün (gün), Fizyolojik olum (gün), Bitki boyu (cm), İlk bakla yüksekliği (cm), Bitkide dal sayısı (adet), Bitkide bakla sayısı (adet), Baklada tane (adet), 100 tane ağırlığı (gr), Tane nemi (%),Tane verimi (kg/da) ve doğal şartlarda Hastalık okumaları yapılarak tespit edilmiştir. Denemede yapılan varyans analiz sonuçlarına göre guruplamalar yapılmıştır. Çevre verimliliği artışına karşı, çeşit verimliliği artışını ortaya koyan Stabilite analizi gerçekleştirilmiştir. Bir sonraki Yıl Yapılacak Faaliyetler: Proje başvurusunda belirtilen “iş takvimi 2018 yılı çalışmaları” programlandığı gibi yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Documents

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI · 2018-01-25 · 10:00-12:30 Yemek Arası 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00-15:30 Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurumu Projenin Durumu