92
Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani nino maWavariani sakonsultacio sabWo: nodar gurabaniZe, daviT doiaSvili, irakli samsonaZe, giorgi sixaruliZe, robert sturua, Temur CxeiZe, nikoloz wulukiZe. SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba 1910-1926 `Teatri da cxovreba~ `Teatraluri moambe~ 1950-1990 UDC 792(479.22) T-391 #6, 2016 noemberi-dekemberi Jurnal `Teatri da cxovrebis~ redaqcia madlobas moaxsenebs saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros Jurnalis finansuri mxardaWerisTvis.

Teatri da cxovreba - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/196064/1/Teatri... · Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani nino maWavariani

  • Upload
    others

  • View
    23

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Teatri da

cxovrebamTavari redaqtoriguram

baTiaSvili

pasuxismgebeli mdivaninino

maWavariani

sakonsultacio sabWo:nodar

gurabaniZe,

daviT doiaSvili,

irakli samsonaZe,

giorgi sixaruliZe,

robert sturua,

Temur CxeiZe,

nikoloz wulukiZe.

SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba

1910-1926 `Teatri da cxovreba~`Teatraluri moambe~1950-1990

UDC 792(479.22)T-391

#6, 2016noemberi-dekemberi

Jurnal ̀ Teatri da cxovrebis~ redaqcia

madlobas moaxsenebs saqarTvelos

kulturisa da ZeglTa dacvis saministros

Jurnalis finansuri mxardaWerisTvis.

`tramvai-survili~ edinburgis festivalze ----------------------- 3irina RoRoberiZe _ siaxle arasdros gulisxmobda globalur uaryofas, Teatri arasdros eloda godos ----------------------- 6

maka vasaZe _ Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivali (qarTuli speqtaklebis mimoxilva) -------- 12Tea kaxiani _ `saCuqari~ _ xedi gverdidan ---------------- 23gvanca guliaSvili _ qarTuli speqtaklebi xelovnebis festivalze - `saCuqari~ --------------------- 30nino maWavariani _ Tbilisis scenografiis bienale ------------------------------------------ 35

speqtaklebilela oCiauri _ Sen unda iyo baliSis kacuna -------------------------------------------- 37giorgi cqitiSvili _ halstuxi anu maryuJi kiserze -------------------------------- 43nino maWavariani _ `vefxistyaosani~ pantomimis TeatrSi --------------------------- 46maka vasaZe _ moaruli miTebis ngreva ---------------------- 48

debiutieTer qalebaSvili _ meTevze erTi, ori... --------------------------- 53meri gurgeniZe _ `aurzauri~-(s)...?!) gamo ---------------------- 56

gogi xarabaZe _ mogonebebi sergo zaqariaZeze -------------- 61nodar gurabaniZe _ samyaro Teatralis TvaliT ----------------- 64Tamar cagareli _ `...da am yvelafers iqiT sivrce ukidegano~ ---------------------- 81gamoTxoveba gizo JordaniasTan ----------- 84

gubaz megreliZe _ kuriozuli Secdomebis kvaldakval ------ 87

axali wignebi `TamaSis xelovneba~ -------------------------- 90`gulis saxsovari~ ---------------------------- 90

gamoTxovebacira adamia ------------------------------------ 91neli SurRaia ---------------------------------- 92

`Streetcar Named Desire~ on the Edinburg Festival --- 3

Irina Gogoberidze - Novelty is Never a Global Negation.

Theatre Never Waited for Godot -------------------------- 6

Maka Vasadze - Tbilisi International Festival of Theatre

2016 (Georgian showcase) -------------------------------- 12

Tea Kakhiani - `Gift~ - view from along side -------- 23

Gvantsa Guliashvili - Georgian performances on the

Festival of Art ----------------------------------------------- 30

Nino matchavariani -

Tbilisi Ennale of Stage Design 2016 -------------------- 35

PERFORMANCES

Lela Ochiauri -

You Must be a Pillow Lillle man ---------------------- 37

Giorgi Tskitishvili - Necktie or Loop on the Neck -- 43

Nino Matchavariani - `The Knight in the Panther's

Skin~ in the Pantomime Theatre ------------------------- 46

Maka Vasadze - Destruction of the noted mythes --- 48

Debut

Eter Qalebashvili - Fisherman one, two... ------------ 53

Mary Gurgenidze - ` Much Ado About Nothing~ ---56

Gogi Kharabadze -

Memories about Sergo Zaqariadze ---------------------- 61

Nodar Gurabanidze -

The World in the Eye of the theater-goer --------------- 64

Tamar Tsagareli - ` Gogi Meskhishvili’s exhbition at

the art gallery of Dimitri Shevardnadze ---------------- 81

Gizo Jordania - obituary ----------------------------------- 84

Gubaz Megrelidze - Curiosities in Cultural life ----- 87

OBITUARY

Neli Shurgaia ------------------------------------------------ 91

Tsira Adamia ------------------------------------------------ 92

##6 2016

Teatri da cxovreba 3

„tramvai-survili“****22.08. 2016brwyinvale speqtaklia, klasikuri nawarmoebi

gabedulad, yofiTad da Zalian damajereblad gviCvenes. TiToeuli msaxiobi laRad erTveba mo-qmedebaSi da tkbeba TamaSiT. reJisori qeTi doliZe aZlevs maT saSualebas bolomde gviCvenon, ra Seu-ZliaT.

mravlismetyvelia pirvelive scena, rodesac debi erTmaneTs xvdebian. blanSi (nineli WankvetaZe) erTdroulad gviCvenebs, rogori daucveli da saTuTi bunebisaa misi gmiri da amave dros, ra Zlieri xasiaTi aqvs. igi Tavis dasTan TiTqos imis gamo Camovida, rom skolaSi muSaobas Tavi aneba, sinamdvileSi ki cx-ovreba daengra. misi da stela (irina giunaSvili) colad gahyva stenlis, erT polonel muSas, romelic gansxvavebul socialur klass ganekuTvneba da sruliadac ara hgavs im adamianebs, visTanac blanSi gaizarda an mis garSemo iyvnen. magram stelas uyvars Tavisi qmari, miuxedavad yvela naklisa. cdilobs rogorme moagvaros urTierToba Tavis dasa da qmars Soris, magram es arc ise advili gamodgeba, Tanac is fexmZimedaa.

maTTan saxlSi banqos xSirad TamaSoben. stenlis erT-erTi megobari miCi blanSs dauax-lovdeba. Temur gvalia araCveulebrivad asrulebs am rols. gviCvenebs emociebis mTel speqtrs, rasac grZnobs da ganicdis mTeli moqmedebis ganmavlobaSi.

saintereso, daZabuli speqtaklia da moqmedebis aRqmaSi subtitrebi ar gvexmareba - rogorc Tavidan gviTxres, es Targmanis Targmani ar gaxlavT, tenesi uiliamsis sityva-si-tyviTi teqstia. holivuduri glamuri araferSi ar igrZnoba, magram mTeli dasi cdilobs CagviTrios, Cagvrios sakuTar problemebSi da ibrZvis, raTa ukeTesi gaxados misi cxovre-ba.

Tu gindaT naxoT rogor SeiZleba axali sunTqva mianiWoT klasikas, ganicadoT ras ni-Snavs vneba, sasowarkveTa da imedgacrueba, ar gamotovoT es speqtakli!

toni Calisi

The Scotsman 24.08. 2016 „tramvai-survili“****

jois makmilani„gsurT eziaroT evropuli kulturis mqone erT-erT saukeTeso Teatrs, sadac emociu-

ri ritorika kargad esadageba vizualur simSvenieres, maSin naxeT es speqtakli, romelic samSobloSi wlis 2015 saukeTeso speqtaklad aRiares da bevri jildoc miiRo“.

ai, ase gviwvevs Roxy TumaniSvilis kinomsaxiobTa qarTuli Teatris speqtaklze (in-glisuri subtitrebiT) - Tanamedrove klasikosis, tenesi uiliamsis SesaniSnav piesaze, romelic mogviTxrobs odesRac umSvenieresi blanS diubuas istorias, dRes ukve ga-nadgurebuls, usaxlkaros da Tavisi dis stelas da misi qmris, muSa - stenlis keTilgan-wyobaze damokidebuls.

moqmedeba xdeba quCis gadaRma, scenis siRrmeSi mdebare baris fonze. barSi proeqciiT moCans musikosTa siluetebi da moismis 30-iani wlebis niu orleanis jazis hitebi, xan xmamaRla, xan ki odnav gasagonad.

qeTi doliZis 95-wuTianma araCveulebrivma speqtaklma Rirseuli mewyvileoba gau-wia edinburgis saerTaSoriso festivalis wlevandel „minis samxeces“, romelic blanSis

`tramvai - survili~edinburgis festivalze

(ucxouri presis gamoxmaureba)

Teatri da cxovreba4

##6 2016

msgavs samxreTel qalze mogviTxrobs. aseTebi iolad ar imsxvrevian, TiTqos gonebrivad rigze ar arian, rogorc sxvebs hgoniaT, magram sinamdvileSi warmoudgenlad Zlierebi ar-ian, ibrZvian sicocxlisTvis, ocnebebisTvis, imisTvis, rac uyvarT, magram socialuri Za-ladobis wnexs ver uZleben. nebismier adamians gauWirdeboda gamklaveba.

moqmedeba miyavs nineli WankvetaZes (blanSi) da irina giunaSvils (stela), romlebic mTel dasTan erTad gviCveneben, ra Zala aqvs debis urTierTsiyvaruls mamakacTa uxeSi da usamarTlo Zaladobis winaaRmdeg. bolos blanSis da stelas urTierToba wydeba, rode-sac stenlis Zaladoba piks aRwevs da romlis dajereba stelas ar surs. aq kidev erTxel vrwmundebiT, ra Zlieri yofila es urTierToba da ra dauviwyarad gviCvenes igi tenesi uiliamsis udidesi piesis am saocar versiaSi. es SegrZneba stelas samudamod gahyveba da mTeli Tavisi ojaxuri cxovrebis ganmavlobaSi arasodes gauneldeba.

The List, 23.08. 2016 lorna irvini

tenesi uiliamsis klasikuri piesa, axleburad wakiTxuli, momajadoebelia *****TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatrs saqarTvelodan araCveulebrivi dasi hyavs da amas

kidev erTxel adasturebs es unatifesi, Zlieri energiiT damuxtuli speqtakli. cnobili samkuTxedi - blanS diubua, misi da stela da stelas qmari stenli kovalski - eWvianobisa da Zaladobis tradiciuli CarCodan gamodis da sruliad axali sicocxliT ivseba. reJisori qeTi doliZe iolad axerxebs gmirebs Soris ltolva da daZabuloba duRilis wertilze aiyvanos, miuxedavad im gaucnobierebeli qalTmoZuleobis grZnobisa, rac mudam ikiTxeba tenesi uiliamsis piesebSi. scenis SesaniSnavi dizaini, movercxlisfro-moTeTro toneb-Si gadawyvetili, siRrmeSi mocekvave CrdilebiTa da musikosTa siluetebiT aris oda, romelic jazis epoqis didebulebasa da xibls eZRvneba.

stenli warmodgenilia, rogorc adamiani, romelic Tumca, cdilobs Taviseburad, gam-oiCinos yuradReba Tavisi fexmZime colis mimarT, magram Zalian uxeSi mamakacia. pirve-live scena, rodesac igi xorcs Cexavs magidaze, adasturebs, rom is veluri, gamoqvabu-lis kacia, magram misi portreti sxva Strixebsac Seicavs. igrZnoba xelmocaruli kacis naRveli da sevda. blanSis mentalur problemebs saTuTad TamaSobs saocari, umSvenieresi nineli WankvetaZe. da saerTod, unda iTqvas, rom yvelaferi iumoriTa da ironiiT feTqavs. qmrebs samzareulos nivTebiT dasdeven, survilebis urTierTobebi gaoflil, gamxecebul sanaxaobamde midis, undobloba gaSmagebas iwvevs.

doliZe namdvilad qebas imsaxurebs imisaTvis, rom es cnobili klasika Tanamedrove eniT waikiTxa da gviCvena maradiuli TamaSobani, rasac adamianebi daxurul kars miRma an

sawol oTaxebSi TamaSoben.

speqtakli „tramvai-survili“

(edinburgis festivali 2016)The Outlier Scotland ****

mravali jildos mqone qarTulma dasma - TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatrma - tenesi uiliamsis puliceris premiiT aRniSnuli „tramvai-survilis“ sruliad warmoudgeneli, gasaognebeli dadgma gviCvena.

TV Bombfrinjis saukeTeso speqtakliFringe Reviewpopularulma qarTulma dasma, TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatrma warmoadgina tene-

si uiliamsis puliceris premiiT dajildoebuli piesa... es iyo Zalian Tanamedrove „tram-vai-survili“ brwyinvale aqtioruli SesrulebiT.

Fringe Reviewtenesi uiliamsi mudam aRiqmeboda, rogorc xma sxva epoqidan. wels festivalze orma

speqtaklma „minis samxece“ (saerTaSoriso festivali) da „tramvai-survili“, tenesi uil-iamsi 21-e saukunis avtorad warmoadgina. orive Zalian Tanamedrovea.

Stage. 30.08.2016 * * * * nik avde

TumaniSvilis Teatris qarTuli dasis yoveli Camosvla edinburgis festivalze sas-iamovno gancvifrebis sawindaria. amjerad saSualeba gvqonda, gvenaxa tenesi uiliamsis

##6 2016

Teatri da cxovreba 5

„tramvai-survili“, Zalian daxvewili speqtakli, romelic romelime inglisurma Teatrma ki ara, qarTulma Teatrma waikiTxa axleburad da rac am Tanamedrove klasikaSi aRmoaCina, is gviCvena.

moqmedeba 1950-iani wlebis jaziT danislul atmosferoSi viTardeba. scenaze qarTu-lad saubroben, magram titrebad tenesi uiliamsis dednis teqsti miyveba, romelic maq-maniviT amkobs Tundac qarTulad wakiTxul poetur samxreTul dialogs.

aseT atmosferoSi gavicaniT blanSi (nineli WankvetaZe), romlis cxovreba ukve bo-lomde dangreulia, magram cdilobs garegnulad araferi SeimCnios, Tavisi Sewuxebuli da Tavgzaabneuli dis, stelas (irina giunaSvili) gamo. maT garSemo ki trialeben stenli (imeda arabuli) da miCi (Temo gvalia), romlebic sruliad sxva orbitaze brunaven.

azartuli metoqeobis procesSi moqmedeba TandaTan daRmaval spiralze eSveba. vnebebi ukve aSkarad aRar igrZnoba, dafaruli da SeniRbuli xdeba. samagierod, ukiduresi daZab-uloba axla TiTqmis dangreul ojaxze gadadis, romlis cxovrebac blanSma Tavdayira daayena.

debis urTierTobaSi stenlis arseboba neli moqmedebis bombiviT wikwikebs, iseve rogorc miCis meryevi „ho Tu ara“ da saboloo jamSi am orma mamakacma ori dis gaucno-bierebeli ltolva Tu swrafva bolomde daamiwa.

ai, ra traeqtoriiT moZraobs speqtakli brwyinvale dasis SesrulebiT da doliZis Zlieri da daxvewili reJisuriT, romelic qalebis monologebisTvis scenis centrs iy-enebs garSemortymuls TiTqmis sizmreuli qaoturi samyaroTi, mamuka tyeSelaSvilis TiTqosda sagastrolod gaiolebuli dizaini.

mixeil TumaniSvilis saxelobis kinomsaxiobTa Teatris dasi edinburgis Teatralur festivalze imyofeboda, sadac mayureblis winaSe tenesi uiliamsis nawarmoebis mixedviT dadgmuli speqtakliT „tramvai-survili“ wardga.

Teatris warmatebuli gamosvlis Sesaxeb BBC-s mier momzadebul siuJetSi speqtaklis damdgmeli reJisori, qeTi doliZe saubrobs. misi TqmiT, is Seecada, piesa sruliad sxva kuTxiT warmoedgina.

„gvindoda gveCvenebina Zlieri qali, meoc-nebe, romelsac surda Tavisi ocnebis gadar-Cena. mas surs daarwmunos yvela, rom ocneba adamianisTvis Zalian mniSvnelovania.“, ambobs qeTi doliZe siuJetSi da aRniSnavs, rom edin-burgis festivalSi monawileoba misTvis umniS-vnelovanesia.

„rac Seexeba speqtakls, Tu Tqven daarqmevT brZolas, es aris erTi kuTxe, rac gvindoda gveCvenebina tenesi uiliamsis piesidan, vinaid-an Cveni mizani iyo Segveqmna raRac sruliad axali, Segvexeda am piesisTvis sruliad sxva mi-marTulebidan. vfiqrob, tenesi uiliamss moe-woneboda.“- acxadebs qeTi doliZe BBC-sTvis micemul interviuSi.

speqtaklma Teatraluri kritikosebis maRali Sefasebebi daimsaxura.

(inglisuridan Targmna manana anTaZem)

Teatri da cxovreba6

##6 2016

Cveni kolokviumis saTaurisa da sinof-sisis gacnobisTanave gadavwyvite, wminda Teoriuli Ziebebis nacvlad, yuradReba gamemaxvilebina Tanamedrove epoqis im or Zireulad mniSvnelovan movlenaze, rom-lebmac xelovnebis yvela Janrze udidesi gavlena iqonies da misi dRevandeli saxis Camoyalibebac ganapirobes. mxedvelobaSi maqvs:

1. XX saukunis 60-ian wlebSi sociumsa da kulturaSi mZlavrad SemoWrili post-moderni, romelmac Camoayaliba sociu-mis mentaliteti da radikalurad Secvala xelovnebis yvela Janri, gansakuTrebiT ki vizualuri xelovneba (Teatri, ferwera).

2. XX-XXI saukuneTa mijnaze aseve soci-umSi, kulturasa da yoveldRiur cxovre-baSi Semosuli axali realiebi, romelsac xSirad mesame realobas, an maRali teqnol-ogiebis samyaros uwodeben.

Tanamedrove Teatris es ori simbolo da misi ganviTarebis amosavali wertili gan-sakuTrebulad gaJRerda da gasaxierda im Teatralur sivrceSi, romelsac ganebivre-buli evropa, dRes ufro iSviaTad, magram mainc postsabWoTa sivrcis Teatrad moix-seniebs. amgvarad, Cemi msjeloba Seexeba problemebs, SesaZleblobebs, sirTuleebs da sxv. romlebic am periodis Teatralur procesebSi gamoCnda. aqcentebs, bunebriv-ia, Cemi qveynis Teatris magaliTebiT ga-vakeTeb.

ara mgonia aucilebeli iyos Tqveni yuradReba gavamaxvilo postmodernis Teatris raobaze an ganviTarebaze. amaze araerTxel gvisaubria. gavixsenoT mxolod is, rom postmodernizms xSirad da arc Tu usafuZvlod, modernizmis pirdapir mem-kvidred Tvlian. isic gavixsenoT, rom ukve 60-iani wlebis dasasruls dramatuli anu verbaluri Teatris krizisis pirvelive niSnebidan, gamoCnda lihmanis postdrama-tuli Teatris koncefcia da elizabet bernsis erTiani „freimebis“ (CarCoebis) sociologiuri principi (1972). am saerTo „CarCoebma“, sxvadasxvagvari kulturebis socialur reprezentatiulobaze dayrd-nobiT, saSualeba mogvca Teatralur

xelovnebaSic warmogveCina metaforaTa msgavsoba da universaloba, rasac uxvad iyenebda nebismieri qveynis postmodern-istuli da uaxlesi realiebis Teatric. arsebobs agreTve azri, rom Teatraluri postmodernis formirebis procesi tel-eviziis swraf ganviTarebas daemTxva da, Se-sabamisad, Teatrma satelevizio esTetiki-danac bevri ram wamoiRo; mag. mozaikuri miwodebis meTodi, informaciuli nakadis kolaJi da misi (informaciis) warmodgenis gansakuTrebuli „TvaliT SefasebiTi“, anu `xedvis~ spontanurad Tavisufali stili.

frang filosofoss Jak deridas Se-moaqvs cneba „dekonstruqciis meTodi.“ post modernis maxasiaTebelTa umravle-soba, vfiqrob, swored dekonstruqciis saxesxvaobas warmoadgens. amgvarad, Te-atrma Zalian organulad moirgo da mx-atvrul xerxebad aqcia: droisa da ad-gilis distorcia, egos waSla da, aqedan gamomdinare, siuJetis Tu personaJis daSla-danawevreba da maTi dialogiT an vizualur-metaforuli metyvelebiT gasaxiereba. postmodernistulma Teatrma gamoiyena agreTve ironia, yvelafris - wmi-daTa wmindas, Tu saeros parodireba da karnavalizacia. gamoiyena man agreTve, pirobiTad Tu davarqmevT, „ormagi kodis“ xerxic, romelic gulisxmobs realurisa da iluzorulis aRrevas, nebismieri origina-lis aslebis, e.w. simulakrebis Seqmnasa da sarkidan sarkeSi areklili realobis Cvene-bas. principSi, „ormag kods“ postmodern-istuli Teatris yvela zemoT CamoTvlili mxatvruli xerxi moicavs. es arsenali, swored rom mTlianobaSi, gamoiyenes sab-WoTa sivrcis reJisorebma, romlebmac Tavisi speqtaklebi ormagi kodirebiT gaa-jeres da „ezopes eniT“ aametyveles. abso-luturad marTalia Cemi universiteteli kolega da megobari, mwerali da araCveu-lebrivi jazmeni zurab qarumiZe, romelic Tvlis, rom „arasrulfasovani, rusul-im-periul-bolSevikur-sabWouri moderniza-ciis (umeteswilad – industrializaciis) Semdeg iwyeba saqarTvelos postmoderniza-cia da, Sesabamisad, qarTul kulturaSic

siaxle arasdros gulisxmobda globalur uaryofas, Teatri arasdros eloda godos

irina RoRoberiZe

winamdebare moxseneba wakiTxuli iqna belgradSi (2016 wlis 23-29 oqtomb-ers), bitefis festivalis farglebSi Catarebuli Teatris kritikosTa saerTa-Soriso asociaciis XXVIII kongresze `siaxle da msoflio Teatri~.

##6 2016

Teatri da cxovreba 7

nel-nela – postmodernizmi iwyebs Semos-vlas... postmodernizmis niSnebi jer kidev sabWoTa periodis saqarTveloSi vlindeba, xelovnebis iseT „Cvenebur“ vizualur-esTetikur dargebSi, rogoricaa Teatri, kino, saxviTi xelovneba.“

sabWoTa Teatris sivrceSi erT-erTi pir-veli iyo robert sturua, romelsac Tavi-danve izidavda qarTuli Teatris ori re-formatoris sandro axmetelis (1886-1937) mier Semotanili da mixeil TumaniSvilis (1921-1997) mier damkvidrebuli Ria Teat-raluri forma da samociani wlebis dasas-ruls evropis TeatrSic ki, praqtikulad, ararsebuli postmodernis erTiani Teat-raluri paradigma istoriul-temporalu-ri distorciiT, metaforuli marginaliza-ciiT, parodirebiT da realuris TiTqos mrude sarkeSi arekvliT.

70-80-iani wlebi gansakuTrebulad STam-beWdavia qarTuli xelovnebisTvis. raRa Tqma unda, cenzura mainc SfoTavda, krZal-avda, ganaCenic gamohqonda, raRa Tqma unda, sxvagvarad moazrovneni kvlav da sakmaod sastikad idevnebodnen, xolo TeatrebSi oficialurad Seqmnili, egreT wodebuli, „samxatvro sabWoebi“ repertuaris „swor“ ideologiur mimarTulebas akontroleb-da. magram, miuxedavad amisa, sabWoTa im-periis „gareubnebSi“ metropoliebTan, vTqvaT, moskovsa Tu leningradTan, Se-darebiT, xelovneba odnav ufro Tavisu-flad Tu ara, Tamamad mainc sunTqavda. SesaZloa, saqarTvelos xelisufleba ukve grZnobda imperiis „dasasrulis dasawyiss“ da inteleqtualur elitas SedarebiT loi-alurad epyroboda. miT ufro, rom maSin TiTqmis yvelam iswavla simarTlesa da re-alobas Soris manipulireba, striqonebs Soris amokiTxva da, rac mTavaria, meta-foruli azrovneba. swored am viTarebaSi rusTavelis erovnul TeatrSi idgmeba rob-ert sturuas pirveli speqtaklebi, mag. „sei-lemis procesi “ (1965) artur mileris „sei-lemis jadoqrebis“ mixedviT. aqcentebis SecvliT man aCvena procesi, romelmac jon proqtori gaasamarTla da dasaja mxolod imitom, rom is Tavisuflad azrovnebda da icavda sakuTari cxovrebisa da moralis xelSeuxeblobas. am periodSi Teatralur sivrceSi Semovida cneba „sturuas Teatri“, Camoyalibda misi gansakuTrebuli xelwera – metaforebiT gajerebuli Ria Teatralu-ri forma da gamoikveTa im droisaTvis sak-maod saxifaTo mTavari Tema: adamiani Zal-auflebis pirispir da Seiqmna misi didi da yvelaze cnobili speqtaklebi: qarTveli dramaturgis polikarpe kakabaZis sakarna-

valo farsis JanrSi gadawyvetili da zoga-dad, tiraniis preparirebaze mimarTuli „yvaryvare“ (1974), „kavkasiuri carcis wre“ (1975) da misi Seqspiriana - „riCard III“, 1977 da „mefe liri“ (1987), robert sturua warb-Seuxrelad angrevda teqsts, personaJebs, cvlida aqcentebs. magram mas arc Seqspiri daukargavs da arc klasikosi qarTveli dramaturgebi. „kavkasiuri carcis wris“ da sturuas Seqspiris miCqmalva sabWoTa cen-zuram ver moaxerxa. am speqtaklebma msof-lios TiTqmis yvela prestiJuli festi-vali moiara. magram „yvaryvares“ Canaweric ar SemogvrCa. arada, „yvaryvare“ sturuas yvelaze sayvarel speqtaklad darCa da mas araerTxel uTqvams, rom yvelaferi, rac mere gaakeTa, swored „yvaryvaredan“ iyo wamosuli. aseve mxolod saqarTvelos, ru-seTis da nawilobriv socialisturi blokis qveynebis mayurebeli gaecno, mag. ibsenis „doqtor Stokmans~ (1972), rezo TabukaS-vilis „raikomis mdivans“ (1974), sadac pir-velad sabWoTa scenaze kedlidan len-inis portreti Camoxsnes. Tundac, Tamaz WilaZis „roli damwyebi msaxiobi gogona-saTvis“ (1980). premieris Semdeg replikaze, sturuasTvis Cveulebrivi sarepertuaro speqtakliao, cnobilma Teatrmcodnem konstantine rudnickim miTxra: „Tqven im-denad SeeCvieT sturuas Teatrs, rom verc mixvdiT, axla ra naxeT. imas moveswari, rom sabWoTa scenaze mTavari gmiri gogona Tavs iklavs da Tqven mas Cveulebrivs uwodebT?“ aseve zusti aqcentebiT da vizualurad mdidari da saxieri mizansceniT iyo Sekru-li mixeil kveselavas „asergasis dRe“ (1983), rustam ibragimbekovis „dakrZalva kali-forniaSi“ (1985). an ufro adre 1980 wels dadgmuli, cnobili rusi dramaturgis mixeil Satrovis „lurji cxenebi wiTel balaxze“, sadac sturuaseuli koncefciiT, leninsa da seqsopaTologs erTi da igive msaxiobi asaxierebda. 1981 wels, moskovSi, vaxtangovis TeatrSi, sagastrolo speqtak-lis damTavrebisas samudamod SeSinebulma avtorma sajarod ganacxada: es piesa me ar damiweriao. am dros xSirad „gabrazebuli da mrisxane sturuas“ periodad ixsenieben. im periodSi gamoiTqva azri, rom sturua politikur Teatrs qmnis. meCveneba, rom mravali mizezis gamo mcdari Sexeduleba iyo. jer erTi, im dros komunisturi re-JimiT Caketili sazogadoeba nebismier, Tavisuflad gamoTqmul azrs konkretuli politikuri mizanmimarTulebiT aRiqvam-da. meore da mTavari is aris, rom Teatrs, rogorc politikur iaraRs, sturua aras-dros iyenebs. amasTanave, mis Teatralur

Teatri da cxovreba8

##6 2016

esTetikas arc plakaturoba da arc moWar-bebuli epikuroba ar axasiaTebda. reJisori imdenad srulyofilad flobda da iyenebda Teatris sinTezur bunebas da simulakre-biT ormagi kodirebis xerxs, rom yvelaf-ris Tqmas da Cvenebas axerxebda zusti, la-konuri da mravalferovani mizanscenebiT. amgvarad, maSinac da axlac mis saTeatro enaSi msubuqad Tanaarsebobs an erTmaneTs avsebs, vTqvaT sarkazmi, balaganuri burle-ski da ukiduresi racionalizmi, klasikuri komizmi da filosofiuri meditaciebi. es mravalferovneba ekleqturi namdvilad ar aris, radgan maestro yovelTvis axerxebs speqtaklis ideisa da temporitmis gawonas-worebas da, rac mTavaria, msaxiobisa da scenis, SesaZloa xistad, magram vizualu-rad yovelTvis msubuqad da eleganturad marTvas.

damoukideblobis gamocxadebis (1991) momdevno wlebSi, metafizikuri realobis uaxlesi Teatraluri xerxebiT gadmocemis kvaldakval, mag. kalderonis „cxovreba sizmaria“, 1993, mrisxane robert sturua TiTqos „molba“ da yuradReba adamianis tragikomikur bedze, mis martosulobaze gaamaxvila. aseTebia: 1993 wels uSuqobiT gayinul da Cabnelebul rusTavelis Te-atrSi dadgmuli brextis „seCuaneli keTi-li adamiani“, erTian emociur ZarRvze Se-qmnili, komunisturi reJimisgan germanias TavSefarebuli qarTveli mwerlis g. roba-qiZis „lamara“ (1997), „wminda TamaSis“ piro-biTobaze akinZuli k. gocis Tavbrudamxvevi „qali-gveli“ (1998), Seqspiris udardeli, karnavaluri komediisa da qristes Sobis misterialuri dramis saocari TanxvedriT gadawyvetili „Sobis meTormete Rame“ (2000 w), patara adamianisadmi TanagrZnobiT savse semuel beketis „godos molodinSi“ (2002). aqve davamateb, rom robert sturua erT-erTi pirveli iyo postsabWoTa sivrceSi, vinc postdramatuli, araverbaluri Teat-riT dainteresda. man sityva minimumamde daiyvana, metafora ufro poeturi da plas-tikur-vizualuri gaxada. am TvalsazrisiT gamoirCeva cxra aprilis tragediisadmi miZRvnili „dedao RvTisav“ (1989), qarTve-li mwerlisa da sazogado moRvawis iakob gogebaSvilis mier XIX saukunis dasawyisSi genialurad Sedgenili qarTuli dedaenis filosofiur-poeturi xati „iakobis sax-areba“ da gia yanCelis musikaze „Tavisuf-ali leqsis formiT“ Seqmnili plastikuri speqtakli - fantazia „stiqsi“ (2003). speq-taklSi „asulni“ (2014) araverbaluri Teat-ris Janri robert sturuas erTgvar ritu-alur-plastikur protoTeatramde ahyavs.

da isev robert sturua iyo pirveli, vinc qarTul TeatrSi axali teqnologiebiT dadgmuli Tavisi speqtakli sagastrolod moskovidan Camoitana. es iyo Seqspiris „qariSxali“, romelic man Teatr Et Cetera-Si dadga. rusTavelis erovnuli Teatris did scenaze imiT daiwyo, rom TiTqos arafridan Semosulma arielma scenis SuagulSi, Tokze Camokidebul patara, saTamaSo gems TiTi wakra, netav es ra ariso da darbazisken qariSxalis iseTi saxieri imitacia wam-ovida, rom mayurebeli, lamis fizikurad waleka. mTeli speqtakli aseT jadosnur im-pulsebze iyo agebuli.

postmodernze zemoTqmuls erTgvarad Sevajameb. postmodernistulma Teatrma calsaxad Seuwyo xeli rogorc postdram-atuli, anu araverbaluri Teatris ganvi-Tarebas, aseve axali tipis warmodgenis Seqmnas, rogoricaa mag. uxilavi Teatri (boalis termini, 1977), romelic dRevande-li interaqtiuri performansis erTgvari winamorbedia; rogoricaa plastiuri Teat-ri, dansTeatri, qoreodrama. am ukanasknel-Si Zalian sainteresod muSaobs axalgazrda qoreografi mariam aleqsiZe, romelic mamamisis _ cnobili qoreografis giorgi aleqsiZis tradicias ganagrZobs im Tval-sazrisiT, rom Tanamedrove danss qmnis da cdilobs Seajvaros Tanamedrove cekva da Teatri, an, magaliTad, neoklasikis sabaleto formas SeuTavsos sxva qveynebis saritualo da gansakuTrebiT, qarTuli saritualo cekvis suliereba, plastika da gaTanamedrovebuli qoreografiuli mon-axazi.

aRvniSnav agreTve, rom fizikuri Teat-ris JanrSi sainteresod muSaobs germania-Si ramodenime weli moRvawe kaxa bakuraZe, romelic fizikuri da plastikuri Teatris akrobatikasTan Sezavebul Tavisebur da Zalian poetur melanJs qmnis. rac Seexeba interaqtur performanss, amaSi qarTuli scena namdvilad moisustebs da zogierTi Teatris samxatvro xelmZRvaneli am dana-klisis Sevsebas ucxoeTidan mowveuli reJisorebis meSveobiT axerxebs. mag. axm-etelis dramatul TeatrSi brazilielma reJisorma da msaxiobma rodrigo fiSerma dadga praqtikulad pirveli interaqtiuri performansi 2+2=2 (Love), sadac videoin-stalaciebis, kinoefeqtebis, musikis Zal-ian organuli gamoyenebiT msaxiobebi da mayurebeli adamianebis ausrulebeli sur-vilebis Sesaxeb Teatraluri eniT aamety-vela.

vidre Cveni Tanamedroveobis meore umn-iSvnelovanes simboloze - axal realiebze

##6 2016

Teatri da cxovreba 9

yuradRebas gavamaxvilebde, minda moviy-vano Teoretikosis, filosofosis, kri-tikosisa da eseistis, rolan bartis citata, romelic, piradad CemTvis, Teatris raobis yvelaze universalur da amasTanave, Zalian Tanamedrove axsna-definicias gvTavazobs:

„ra aris Teatri? kibernetikuli man-qanis saxeoba (mesijebis da komunikaciis manqana). rom isvenebs, manqana fardis miR-maa damaluli. rogorc ki gaxsni, Tqvens misamarTze mesijebis garkveul raodeno-bas gzavnis. maTi gansakuTrebuloba imaSi mdgomareobs, rom isini simultanuri da imavdroulad, sxvadasxva ritmis arian. asea speqtaklic. Tqven erTdroulad eqvs-Svid informacias iRebT (dekoraciis, kostumis, ganaTebis, msaxiobTa scenaze ganlagebis, maTi Jestebis, mimikis, sityvis), zogi maT-gani myarad modis (dekoracia), maSin, roca sxva moZraobs da brunavs (sityva, Jesti); amgvarad, Cven saqme gvaqvs WeSmaritad in-formaciul polifoniasTan; da ai, es aris Teatraloba-niSanTa simkvrive“.

XXI saukuneSi gamoCnda axali realie-bi, romelsac xandaxan mesame realobasac uwodeben. gaCnda erTgvari kibersamyaro, romelic Teatrma ukve digitaluri Sesa-ZleblobebiT Teatris enad unda aqcios. amgvarad, Teatraluri xelovneba iZulebu-lic ki, xdeba am mesame realobaSi gadain-acvlos, met-naklebad es sivrcec moaTvin-ieros da axali teqnologiebiT speqtaklis axali formatic Seqmnas, rogoricaa, mag. multimedia, videoarti, digitaluri in-stalacia, Traileri. savsebiT bunebrivia, icvleba moqmedebis, plastikis Tu zoga-dad, moZraobis ritmi; icvleba teqsti, romelic xSirad eleqtronuli mesijebis saxes iZens, icvleba mayureblis fsiqo-emociuri ganyoba. magram rolan bartis kibernetikuli manqana, miuxedavad imisa, rom xSirad ukve fardis miRma aRar im-aleba, mainc muSaobs da Tanamedroveo-bis Sesabamisi vizualur-informaciuli polifonia unda gamogvigzavnos, romelic, rac ar unda teqnologiuri siaxle gaCndes, vfiqrob, mainc bartiseul Teatralo-basTan unda iyos gaigivebuli. erTaderTi, rac, ufro zustad, ki vinc rolan bartis kibernetikul manqanaSi dRes ar Secvlila, is pirovneba anu cocxali arsebaa, romelic am yvelafers gaacocxlebs da gaasaxierebs: msaxiobi an reJisori, romelic gacilebiT ufro universaluri unda iyos, vidre adre. radgan garkveulwilad verbalur eqspre-sias moklebuls, yvelaferi unda SeeZlos. is unda iyos yvela ideisa da grZnobis me-diatori, mas unda SeeZlos metaforis,

moqmedebis, instalaciis Tu axali maSin-eriis gacocxleba-amoqmedeba. amgvarad, uxilavis xilulad qceva mainc mis preroga-tivad rCeba. rogoric arian, rober lepaJi lozungiT „me vambob tyuils, romelic aris simarTle“ da saavtoro speqtaklebiT „mT-varis meore mxare“, „887“, an ori xelovanis _ miSel lemie da viqtor pilonis dueti an amerikeli karolin karlsoni Tundac iseTi speqtakliT, rogoricaa „sinqronisiti“ an Tundac Jan lamber-vaildi, romelic mud-miv ZiebaSia imisTvis, rom maRali teqnol-ogiebiT Seqmnili speqtakli Teatralur poeziad aqcios, mag. „Cemi sayvareli patara vaSlis xe“, „adamis sikvdili“ da sxv.

axali realiebis TeatrSi aris kidev erTi aspeqti. dameTanxmebiT albaT, rom siaxle Zvelis globalur uaryofas aras-dros gulisxmobda da verc axerxebda. miux-edavad imisa, rom socializaciam, romelic adre xelovnebis da, miT ufro Teatral-uri xelovnebis, prerogativad rCeboda, dRes umeteswilad virtualur realobaSi gadainacvla, Teatrma bolomde mainc ver daTmo mayurebelTan pirispir kontaqti da bolomde ver uaryo ficarnagi. amitomac axali teqnologiebiT gajerebul perfor-mansebSic ki, Teatri scenis „carieli sivr-cis“ Tundac virtualuris an pirobiTis ideas, mainc ver eleva.

samwuxarod, unda aRvniSno, rom qarTul-ma Teatrma digitaluri SesaZleblobebi Teatris metyvelebad ver aqcia, jer-jer-obiT verc axali Janrebi aiTvisa da, Se-sabamisad, mas arc axali Teatraluri re-aliebis jadoqrebi yolia. ra Tqma unda, gamoCndeboda vinme, rom ar arsebuliyo da dResac ar arsebobdes ramdenime seriozu-li xelisSemSleli mizezi.

damoukideblobis gamocxadebis Semdeg saqarTveloSi uamravi politikur-social-ur-politikuri problema wamoiWra. magram saukuneTa mijnaze axali teqnologiebis socialur sivrceSi SemoWra veraferma Seaferxa. yoveldRiurobis virtualiza-cia da kompiuterizacia Zalian swrafad moxda da swrafadve ganviTarda. 1990 wli-dan adgilobrivi provaiderebis mier awyo-bili da CarTulia internetis msoflio qseli, statistikuri monacemebis Tanaxmad, dRes saqarTveloSi as kacze 140 mobiluri telefoni modis, mosaxleobis 40 procenti internetis xelmomweria. digitalur urTi-erTobebzea gadasuli momsaxurebis sfero, sabanko sistema, kompaniebi, sazogadoe-brivma urTierTobebmac ki, iseve rogorc yvelgan, virtualur samyaroSi gadainacv-les. kulturis sferoSi axali realiebi

Teatri da cxovreba10

##6 2016

yvelaze swrafad, adekvaturad da, rac mTavaria, mxatvruli TvalsazrisiT Zalian maRal doneze aiTvisa saxviTma xelovnebam da fotografiam. kinoxelovnebaSi maT ma-Ralmxatvrul doneze iyenebs animaciuri kino. mxatvrul kinos Hight Tech produqcia jer ar Seuqmnia, magram teqnikuri Sesa-Zleblobebis gamoyenebiT filmis Seqmnis procesi namdvilad srulyo da gaiiola. Te-atrs ki veraferma uSvela! arcaa gasakviri, radgan, rac ar unda dainteresebuli iyos axalgazrda an nebismieri asakis xelovani axali realiebis esTetikaSi muSaobiT, mis-Tvis xelmisawvdomi mainc unda gaxdes axa-li teqnika da axali teqnologiebi. maT ki, elementarulad, SeZena unda da gamoyeneb-is swavlac sWirdeba. CvenTan arc erTi keT-deba da arc meore. rac mTavaria, Sesabamisi struqturebi arafers akeTeben imisTvis, rom Teatrebis, miT ufro regionulis, sul mcire teqnikuri aRWurviloba mainc gaa-Tanamedrovos da teqnikur personals Se-sabamisi treningebi Cautaros.

magram, qarTuli Teatri mainc moZraobs. is ergeba, iyenebs, aumjobesebs imas, rac xelTa aqvs: sityva, romelic dRevandelo-bas unda moargos, ganaTeba, romelsac, teqnikuri xarisxis miuxedavad, moxerx-ebulad iyenebs. mas SeuZlia tradiciuli Tu alternatiuli sivrciT „TamaSi“ da misi optimaluri, kreatiuli da fantaziiT savse gamoyeneba; kinoefeqtebis, video Tu kinoproeqciis CarTva. da, ra Tqma unda, mas hyavs artisti, romelsac sxeuliTa da su-liT Teatris nebismier enaze metyvelebis unari aqvs da mayurebelTan Tavisi saTqme-lis mitana da misgan TanagrZnobisa da gage-bis naperwklis daWerac SeuZlia. aqedan gamomdinare, Tanamedrove qarTuli Teatri mainc flobs im Teatralobas, an rolan bar-tis ganmartebiT, „informaciul polifo-nias“, romelic kiber Tu realur samyaroSi kreatiuli Teatris Sesaqmnelad aris auci-lebeli.

ismis kiTxva, isev postmodernistul Te-atrs vakeTebT Tu post-post modernSi gadavediT? aqve gamovtydebi, rom, pira-dad me, am movlenis arsi an esTetika vera-friT aRviqvi da Camovayalibe. albaT imi-tom, rom „post posts“ mainc konkretuli terminologia mirCevnia. erTi sityviT, „postSi“ varT isev Tu im qveynebs, sadac jer kidev moisustebs mesame realobis digitaluri SesaZleblobebiT perform-ansis Seqmna, yvelaferi wina aqvs. ar vici, dRes pasuxi ara maqvs. samagierod vici, rom gvaqvs: multiJanruli performansebi; uax-les da sakuTriv Cvens omebsa da sakuTar

socialur konfliqtebze Seqmnili doku-menturi Teatri (dokTeatri); gvaqvs ver-batimi, romelic post dramatuli Teatris an, iqneb sulac, TeatrSi virtualur-kom-piuteruli SemoWris sapirispirod Seiqmna. es yvelaferi met-naklebi warmatebiTa da intensivobiT warmodgenilia Cvens, arcTu Zalian did Teatralur sivrceSi. ramden-ime magaliTsac moviyvan.

mudmiv ZiebaSia marjaniSvilis Teatris samxatvro xelmZRvaneli levan wulaZe. misi mizanscena TiTqos erTi msubuqi da laRi xelis moZraobiT aris agebuli. man zustad icis, rogor rakursSi ganfinos TiToeuli scena ise, rom „WuWyi“ an bundovaneba ar miakaros da arc ideur-vizualuri aqcen-tebi daukargos. aseTi xelweriT daidga misi bolo ori speqtakli - kinoefeqtebiT gajerebuli, marjaniSvilis Teatris da emilia romana teatro fondaciones ko-produqcia, nikolai gogolis „SeSlilis werilebi“ araverbaluri, multiJanruli drama ̀ Begalut - ucxoobaSi~, Solom aleixemis da guram baTiaSvilis nawarmoebebis mixed-viT. reJisori ori ebrauli ojaxis tragi-komikuri ambis Txrobas dramatuli Teat-ris esTetikiT anxorcielebs, msaxiobebi ki am mocemulobas usityvod TamaSoben, isini „kiTxuloben“ monologebs, saubroben, Tam-aSoben masobriv scenebs da amas bunebrivad, yoveldRiuri yofiTi moZraobiT, mimikiT, plastikiT axorcieleben.

sainteresod da Zalian aqtiurad muSaobs avTandil varsimaSvili, romelic uZveles rusulenovan griboedovis Teatrs udgas saTaveSi da Tavis sakuTar „Tavisufal Teatrsac“ warmatebiT amuSavebs. gasuli wlis dasasruls griboedovis TeatrSi man axleburad gaazrebuli gogolis „revi-zori“ dadga. usaxelo, droisa da konkre-tuli sivrcis miRma mdgomi, ugunurobiT, korufciiTa da agresiiT moculi patara qalaqi reJisorma erTgvar sodom da go-morad warmoadgina. speqtaklis mTeli „in-formaciuli polifonia“ - teqsti, dekora-cia, kostumebi, musika, msaxiobTa plastika da sxv. ufskrulisken gaqanebuli qalaqis erTian metaforad ikiTxeboda.piradad me, speqtakls ratomRac emociurad ferweriT dakonkretebuli aluziebiT vuyure. xles-takovma dRevandel rusul socio-poli-tikur siurealizmSi arsebuli personaJebi gamaxsena, moqalaqeTa tragi-groteskulma arsebobam - breigelis „brmaTa ferxuli“ da speqtaklis apokalifsur finalSi brma-Ta ferxuli mankierebis jadosnur wre-Si gamomwyvdeul, sasowarkveTil brbod aRviqvi da edvard munkis „yvirilis“ mrav-

##6 2016

Teatri da cxovreba 11

alsaxeobas mivamsgavse. digitaluris ra mogaxsenoT, magram inteleqtualuri Tea-tralobis TvalsazrisiT, Tu aseTi cneba TeatrSi kidev arsebobs, saintereso speq-takli iyo.

aseve, gasuli sezonis miwuruls erT–erT yvelaze STambeWdavi siurprizi iyo axalgazrda reJisoris, ioane xuciSvilis mier qalaq quTaisis lado mesxiSvilis saxelmwifo dramatuli TeatrSi dadgmuli „makbeti“ iqca. Sav-TeTris da bnel–naT-elis efeqti reJisorma, zogadad, speqtak-lis esTetikad aqcia da kargad morgebul da JRerad teqstSi, speqtaklis mxatvrul gaformebaSi, dekoraciis, kostumebis Tu aqsesuarebis stilsa da SeferilobaSi gam-oiyena.

dRes ukve aqtiurad muSaobs 1997 wels daarsebul „samefo ubnis TeatrSi“ axal-gazrda xelovanTa jgufi, romelic mini-malisturi, „miseuli“ esTetikiT sxvebisgan gansxvavebul Tanamedrove Teatrs qmnis.

yvelaze axalgazrda nika sabaSvili klounadiT _ inspirirebuli speqtakliT „qaRaldis wvima“ _ daiwyo, mere marionet-uli Teatris da marionetebisa da msaxio-bis urTierTobis specifikiT dainteresda da bavSvebisTvis dadga speqtakli - zRapari „saqarTvelo“, sadac cru patriotizmis gareSe, msubuqi ironiiT, Zalian faqizad, magram efeqturi reJisoruli svlebiT Se-qmna qarTvelebis, zogadad, qveynis xati. mesame speqtakli „1945“ multiJanruli Tea-tris esTetikiT dadga, xolo speqtaklSi - xristo boiCevis „orkestri titaniki“- sivrcesTan eqsperimenti Caatara da re-alur tradiciul sivrces iluzoruli ire-aloba SesZina.

amasTanave, haiteqnologiebiT axali realiebis speqtaklebis arqona qarTul TeatrSi sulac ar niSnavs imas, rom Tan-amedrove TeatrSi mimdinare globaluri procesebi, miT ufro negatiuri, qarTul Teatrs ar Seexo. piriqiT, Seexo da myife so-cialur-politikuri situaciis gamo masze gacilebiT ufro negatiuradac aisaxa. mag saavtoro uflebebis dacvis sferoSi, an, vTqvaT im procesSi, romelsac Teatralu-ri produqciis sabazro Rirebulebad qce-vis process vuwodebT da romelic CvenTan, jer kidev stiqiurad, pirad interesebze da sakuTar Tavze morgebiT, sakuTari an „Tavisianebis“ piaris gziT xorcieldeba. da vinaidan Cveni Teatraluri sivrce Za-lian pataraa, aq ufro didia sakuTar TavSi gamoketvis, CarCenis, mxatvrul Rirebule-baTa dakninebis albaToba. amgvarad, aq ara erTxel gaJRerebuli sakraluri kiTxva, ga-

darCeba Tu ara Teatri sabazro ekonomikis pirobebSi, CvenTvisac Zalian aqtualuria.

zedmet optimizms nu damabralebT, ma-gram vfiqrob, mainc gadarCeba. ufro imi-tom, rom dionisedan moyolebuli kidev sami aTasi wlis ganmavlobaSi, berZnuli Te-atridan vidre postmodernamde Tu axali realiebis Teatramde xelovnebis es Janri flobda da dResac flobs pirdapiri komu-nikaciis unars, mas yovelTvis axasiaTebda moZraoba da is arasodes eloda godos, romelic xelis erTi mosmiT SeZlebda sam-yaros da masTan erTad Teatris Secvlas. Teatri nebismier epoqasa da realobaSi go-dos, adamianis ZiebaSi iyo da TviTon qmnida mas.

1. Jaques Derrida, Psyché. Inventions de l’autre (Paris: Galilée, 1987), 392.

2. termini Semoitana britanelma arqiteqtorma da xelovnebaTmcodnem Carlz jenkinsma

3. in Arili, July 2, 2010 4. 1989 w. 9 aprils wiTeli armiis

tankebi Semovidnen TbilisSi, raTa niCbebiTa da mxuTavi airiT gamk-lavebodnen mSvidobian demonstra-cias, sadac qarTveli axalgazrdoba saqrTvelos damoukideblobas iTx-ovda. daiRupa oci, daSavda asobiT axalgazrda.

reziume

Novelty is Never a Global Negation. Theatre Never Waited for Godot

In the paper the main emphasis is given to the sym-bols of the century which influenced the change and the establishment of the modern face of the arts and theatre, in particular. On the example of the Geor-gian theatre it emphasizes the postmodernism of the 1960ies which favoured the creation of the special mentality and at the same time radical change of all of the genres of arts.

Teatri da cxovreba12

##6 2016

Tbilisis saerTaSoriso

Teatraluri festivaliqarTuli speqtaklebis mimoxilva

maka vasaZe

Jurnalis - „Teatri da cxovreba“ - wina (5) nomerSi 2016 w. Tbilisis saerTaSoriso fes-tivalis qarTuli programebis (Georgian Show-case) zogadi mimoxilva SevTavaze mkiTxvels. axla, konkretul speqtaklebs (rekomende-buli Tu sapremiero) gavaanalizeb. ucxoeli eqspertebisTvis SeTavazebuli programis av-kargianobis Sesaxeb mogaxsenebT. da, sanam isini ama Tu im warmodgenas, konkretul re-Jisors, msaxiobs, scenografs gamoarCeven, miiwveven an gaitanen (gaiyvanen) Cveni qvey-nis farglebs gareT, anu 2016 wlis qar-Tuli programis Sedegebi gvecodineba, or kiTxvaze pasuxis gacemas Sevecdebi. pirve-li: rodesac qveyana ekonomikur gasaWirSia, saWiroa ki amdeni festivali? meore: sareko-mendacio jgufma (lela oCiauri, laSa Cxar-tiSvili, Tamar bokuCava, daviT buxrikiZe, maka vasaZe), ratom gauwia rekomendacia im 12 speqtakls, romelTa CamonaTvali „Teat-risa da cxovrebis“ me-5 nomerSi SegiZliaT ixiloT. marTalia, organizatorebisa Tu konkretuli Teatris gadawyvetilebiT, musikisa da dramis saxelmwifo Teatris war-modgena „cxovreba idiotisa“ amovarda da 11 darCa, Cven 12 avirCieT.

2016-is „qarTuli speqtaklebis pro-gramis“ (Georgian showcase) mimoxilviT, pirda-pir Tu iribad, am or kiTxvas vupasuxeb.

maS ase, Tavidan rekomendebul speqtak-lebze, Semdeg ki, sapremiero Cvenebebzec mogaxsenebT. daviwyeb im ori speqtakliT, romlebsac 2015-2016 wlebis (Semodgomidan Semodgomamde) saqarTvelos saTeatro se-zonis yvelaze gamorCeul warmodgenebad vTvli.

`dakanonebuli ukanonoba~, _ SoTa rus-Tavelis saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli Teatri.

„dakanonebuli ukanonoba“ robert sturuas (Tanadamdgmeli nikoloz haine-SveliZe) rusTavelis TeatrSi ganxorciele-buli brextis mesame piesaa, Tu ar CavTvliT „yvaryvareSi“ gamoyenebul epizods „ar-turo uis karieridan“. brextma „gamonak-lisi da wesi“ 1930 w. dawera da igi didaq-tikur-ganmanaTleblur nawarmoebTa ricxvs

ganekuTvneba. es araa brextis saukeTeso pie-sa da didi popularobiTac ar sargeblobs. robert sturua iseve Tavisuflad epyroba brextis piesebs, rogorc amas sxva avtorTa mimarT akeTebs. reJisori dadgmas teqstis montaJidan iwyebs xolme da speqtaklis axal, sakuTari koncefciis, saTqmelis gamomxatv-el teqsts qmnis. am SemTxvevaSi damdgmelebma saTauric Secvales, saxelwodeba piesaSi ar-sebuli zongebidan aiRes. speqtaklSi zogi teqsti saerTod gaqra, zogic Camatebulia, gakeTda kupiurebi, gadaadgilda epizodebi, gaCndnen gadakeTebuli personaJebic. ma-galiTad, qaravan-sarais mepatrone - Seixad, xolo mosamarTle budist berad iqca. faq-tobrivad, SeiZleba iTqvas, rom damdgme-lebma piesis fabula gamoiyenes, brextis na-warmoebis sakuTari scenuri versia Seqmnes da speqtaklis Janri mxiarul arakad gan-sazRvres. arada, es mxiaruli araki or mo-qmedebad dRes msoflioSi arsebul serio-zul, mtkivneul problemebze mogviTxrobs. biznesmen (piesaSi - vaWari) karl langmanis mogzauroba udabnoSi, navTobis sabados dasapatroneblad, kidev ufro gamdidrebi-saTvis, adamianis mier adamianis Cagvraze, adamianis swrafvaze gamdidrebasa da Zal-auflebis mopovebisaTvis, sikeTis daufase-blobaze, adamianis moralur da fizikur ga-nadgurebaze, imaze rom - „keTil kacs sikeTe Rupavs“ _ reJisorebma iumoriT, ironiiT, groteskiT, simsubuqiT gadmosces. SeiZleba iTqvas, speqtakli, brextis Teatris mTavari principis - gaarTe da ise aswavle - erT-erTi saukeTeso magaliTia. robert sturuam da nikoloz haine-SveliZem, brextisa da qar-Tuli saTeatro tradiciebis, sturuaseu-li saTeatro enis SerwymiT, feierverkuli sanaxaoba Seqmnes. aRsaniSnavia, rom speq-taklis scenografia Tavad damdgmelebs ekuTvniT. modernistul-kubistur stilSi Seqmnili sasceno gaformeba gaocebs Tavisi silamaziT da sisadaviT. gia yanCelis musika speqtaklis plastikur naxazs simsubuqesa da haerovnebas matebs. dadgmaSi gamoyenebulia agreTve baxis, beThovenis, mocartis, ver-dis, vagneris, Sopenis, listisa da Subertis

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 13

nawarmoebebi, zog epizods ki „biTlzebis“ cnobili simRera „Yellow Submarine“ gasdevs fonad. kote furcelaZis mier Seqmnili qo-reografiuli naxazi kidev ufro amZafrebs speqtaklis ironiul-groteskul stilis-tikas. musika da qoreografia msaxiobebs ex-mareba personaJebisaTvis damaxasiaTebeli plastikis SeqmnaSi. maTi Jestikulacia, mimi-ka, mixvra-moxvra, moZraoba gansakuTrebuli, mxolod ama Tu im tipaJisTvis gankuTvnili da mayureblisaTvis dasamaxsovrebelia. or-moqmedebiani speqtakli, romelic Sesvenebi-anad daaxloebiT ori saaTi grZeldeba, sao-car ritmSi mimdinareobs, mayurebels erTi wuTiT modunebis saSualebas ar aZlevs. mouTmenlad eli movlenebisa Tu moqmede-bis ganviTarebas. reJisorTa gadawyvetiT, mayurebeli Tavidanve CarTulia speqtaklis msvlelobaSi. epizodidan epizodze, ambidan ambavze gadasasvlelad reJisorebi trans-parantebs iyeneben. TiToeuli ambis dawye-bis win transparanti SemoaqvT warweriT, romelic am epizodis arss gadmoscems. Te-atrSi Teatris principiT dadgmuli speq-takli gaocebs reJisorTa fantaziiT, ambis dinamikuri ganviTarebiT, TviTironiiT, iu-moriT, groteskiT, simsubuqiT, msaxiobe-bis mier Seqmnili parodirebuli saxeebiT. speqtakli zogadsakacobrio, seriozul problemebzea. amisdamiuxedavad, robert sturuas da nikoloz haine-SveliZis dadgmis stilistika mayurebels dasvenebis saSuale-bas da esTetikuri siamovnebis gancdas ani-Webs. speqtakli sicilTan da gantvirTvas-Tan erTad seriozulad Cagafiqrebs: „ra daemarTaT adamianebs, ratom gaxdnen isini aseTi uguloebi“.

`Begalut - ucxoobaSi~, _ kote marjaniS-vilis saxelobis saxelmwifo profesiuli dramatuli Teatri.

dramaturgma guram baTiaSvilma piesaSi „gamoeSure Cvens saSvelad, RmerTo“, romel-sac damdgmelma jgufma saxeli Seucvala da „Begalut - ucxoobaSi“ uwoda, gamoiyena Sa-lom aleixemis „merZeve tevie“ erTi epizodi da Zalian cocxali, qmediTi, iumoriTa da dramatizmiT aRsavse ambavi Seqmna. reJisor-ma levan wulaZem da kompozitorma vaxtang kaxiZem ki es ambavi marjaniSvilis Teatris scenaze gaacocxles. musikisa da qmediTi rigis harmoniuli SerwymiTa Tu ganviTare-biT maT araverbaluri, mxolod fizikur qmedebaze agebuli sanaxaoba warmoadgines. dramaturgiul masalaze dayrdnobiT re-Jisori Teatraluri, pirobiTi eniT gviyveba ori ebrauli ojaxis cxovrebaze da am konk-retul magaliTze, zogadad cxovrebiseul problemebze, adamianTa urTierTobebze, si-yvarulze, Ralatze, sikeTesa da borotebaze gvesaubreba. bolo wlebSi ganxorcielebu-li sxva speqtaklebis msgavsad, scenografia

amjeradac Tavad reJisor levan wulaZes ekuTvnis. ori ebrauli ojaxis wevri-per-sonaJebi wardgebian mayureblis winaSe da TavianTi cxovrebis istoriis Txrobas iw-yeben. Txroba, rogorc ukve aRvniSne, ar-averbaluria, mxolod qmedebazea agebuli. msaxiobebi TavianTi personaJebisaTvis damaxasiaTebeli moZraobiT, plastikiT, JestikulaciiT, fizikuri qmedebiT qmnian tipaJebs. vfiqrob, sxvasTan erTad amaSi maT vaxtang kaxiZis musika Zalian exmareba. zoga-dad, musika ara marto ganwyobis, aramed speq-taklis formis, konstruqciis, agebulebis erT-erTi ganmsazRvrelia. moqmedebis Se-sabamisad kompozitorma ebrauli, rusuli motivebi gamoiyena, xolo, kulminaciur mo-mentebSi, neka sebiskveraZis mier Sesrule-buli ebrauli „iavnana“ mayurebelze gasao-car emociur zegavlenas axdens, sulsa da gulSi Cagwvdeba, agaforiaqebs. speqtaklis formidan gamomdinare, gia marRanias (qo-reografi) filigranuli namuSevari msax-iobebTan, ra Tqma unda, speqtaklis warmate-bis erT-erTi ganmsazRvreli komponentia. aRsaniSnavia agreTve nino surgulaZis mier sxvadasxva detalis gamoyenebiT ebraeleb-isa Tu rusebisaTvis damaxasiaTebeli kos-tiumebis Seqmna. ori ebrauli ojaxi, ucxoo-baSi, am konkretul SemTxvevaSi - ruseTSi Camodis sacxovreblad. isini erTmaneTis mezoblad dasaxldebian. SemoqmedebiTma jgufma Zalian cocxali garemo, atmosfero Seqmna. mayureblis fiqri Tu emocia Tavi-danve daipyro da speqtaklis bolomde mo-dunebis saSualeba ar misca. amas, sxvasTan erTad, ra Tqma unda, speqtaklisaTvis swo-rad Seqmnili tempo-ritmi qmnis. warmodge-naSi araferia zedmeti, yoveli scena Tu epi-zodi didi gemovnebiT aris warmodgenili da Sesrulebeli. ebraelTa ojaxebis ucxoo-baSi dasaxlebis pirveli scenebi iumoriT, komikuri momentebiT, sixalisiTaa aRvsili da mayurebelSi dadebiT ganwyobas aRZravs. dramaturgi da reJisori ori ebrauli ojax-is, rusi generlis da misi amalis magaliTze adamianTa cxovrebis sxvadasxva ambavs, epiz-ods qmnian: mezobluri urTierTobebi, axal-gazrda wyvilebis arSiyi, Ralati, miteveba, qorwili da a. S. mTeli speqtaklis ganmavlo-baSi tipaJebs, personaJTa Soris urTierTo-bebs msaxiobebi mxolod fizikuri qmedebis saSualebiT gamoxataven. ra Tqma unda, Zne-lia am xerxiT ambis gadmocema. es reJiso-risgan didi fantaziis, gamomgoneblobis unars, xolo msaxiobTagan profesionalizms moiTxovs. ar SeiZleba ar aRiniSnos, rom yve-lam araCveulebrivad gaarTva Tavi dasaxul amocanas. reJisoris mier Seqmnili epizode-bi, ambis Txroba, msaxiobTa TamaSi - naTeli, gasagebi, fiqrisa da emociis aRmZvrelia. re-Jisoris mier Seqmnili da mayureblisaTvis

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba14

##6 2016

SeTavazebuli pirobiTi Teatraluri ena - absoluturad misaRebia. rusuli „sulis“ da yofis gamomxatvelia levan wulaZis mier ramdenime mimaniSnebeli StrixiT gakeTebu-li „yvelieris“ scena. vin aZlevs adamianebs imis uflebas, rom sxva adamianebi daamci-ron, daarbion, gaacamtveron, gaanadguron fizikurad da sulierad? am kiTxvas levan wulaZe finalisken dostoevskis werilis wakiTxuli amonaridiT upasuxebs. moulod-neli da bevr rameze damafiqrebeli iyo CemTvis ucnobi werilis nawyveti, romelSic imdeni RvarZli, araadamianuri, arakacTmoy-vare devs... didi mwerali, humanuri, progre-suli ideebis nacvlad siZulvilsa da Zal-adobas qadagebs. albaT, amitomac xdeboda ebraelTa sastiki darbevebi ruseTsa Tu sxva qveynebSi. mowinave inteleqtualebi xel-fexs uxsnidnen masebs Zaladobisken da Tan-ac amas religiur sarCulsac udebdnen da qristes saxeliT moqmedebdnen. Semoqmedeb-iTma jgufma codva-madliT, adamianuri urTierTobebiTa da grZnobebiT aRvsili samyaro Seqmna scenaze da araCveulebrivad, xatovnad moitana mayureblamde.

`moxuci qalis viziti~, _ kote marjan-iSvilis saxelobis saxelmwifo profesiuli dramatuli Teatris `axali scena~.

axalgazrda reJisorma sandro eloSvilma diurenmatis piesis saintereso koncefcia SemogvTavaza. reJisoris mier ganxorciele-bul dadgmaSi Semcirebulia personaJTa raodenoba, zogi erT saxeSi gaerTianda, zogi saerTod amovarda. reJisorma piesaSi cvlilebebi, kupiurebic Seitana: zogi teqs-ti amoagdo, zogic Caamata. sammoqmedebiani tragi-komedia or moqmedebad warmogvidgi-na. mokled, sandro eloSvilma dramatur-giuli teqsti ufro gaaTanamedrova, saku-Tar interpretacias, koncefcias moargo. amisda miuxedavad, diurenmatis piesis struqtura da mTavari saTqmeli SeinarCuna: sazogadoebis sulieri degradireba Su-risZiebisa da monaniebis motivebis fonze.reJisorma da mxatvarma (irakli avaliani) speqtaklisTvis sada scenografia da ga-naTeba Seqmnes. civi cisferi metlaxiTaa Se-qmnili anturaJi, sadac e. w. „dRis ganaTebis“ naTurebia Camokidebuli. garemo, romelSic personaJebi moqmedeben, erTdroulad tua-letad da morgad aRiqmeba. mTeli war-modgenis ganmavlobaSi sikvdilis Tema siu-Jeturi Tu qmediTi xazis ganviTarebis mamoZravebelia da, albaT, amitomac, re-Jisorma da scenografma dekoraciaSic morgze mianiSnes. scenis boloSi poli-eTilenis gamWvirvale fardaa Camokidebu-li, romlis miRma e. w. meore planis moqmede-ba viTardeba xolme. rekvizitic Zalian mwiria da qmediTi. am civ sivrceSi erTi grZeli xis skami, invalidis etli (romelSic

klara zis xolme) da mwvane mcenareebiani ramdenime qoTania moTavsebuli. aqcentebi ufro klarasa da alfredis kostiumebzea gakeTebuli. movlenaTa da garemoebaTa cv-lilebasTan erTad, am ori mTavari persona-Jis kostiumebis feri icvleba: muqi lurji, cisferi, nacrisferi, Savi da wiTeli domin-erebs maT CacmulobaSi. musikalurma gam-formebelma zurab gagloSvilma da qore-ografma gia marRaniam, Sesabamisi musikaluri tonaloba da msaxiobTa moZrao-bis plastika Seqmnes speqtaklisaTvis. pie-sisa da speqtaklis tragi-komediuri Janri xazgasmulad aris asaxuli maT namuSevarSi. aRsaniSnavia mxatvruli ganaTebac: Siga-daSig fotogadaRebis msgavad Flash-is efeqtiT grZel skamze msxdomi adamianebi amonaTdebian, Semdeg scena naTdeba da per-sonaJebi saqmian fusfuss iwyeben.samsaxiobo ostatobiT, profesionalizmiT gamoirCeva qeTi cxakaias da gia roiniSvilis dueti.re-Jisoris gadawyvetiT, giulenelebs qeTi cx-akaias „mxsneli“ moulodnelad, ise rom Tavidan mas verc amCneven, invalidis savar-ZelSi moevlineba. reJisoris koncefciiT, mTavari aqcenti or personaJzea gadatani-li: klara caxanasiansa da alfred ilze. qeTi cxakaia qmnis statikur, erTi SexedviT, TiTqos uemocio, mizanmimarTuli Suris-maZieblis saxes. erTdros sicocxliT savse, JRalTmiani, lamazi, mxiaruli gogo mkacr, cinikos despotad iqca. fulma mas ga-nusazRvreli Zalaufleba misca. ymawvilqalobaSi klaras sastikad moeqcnen: Seyvarebuli, Tanamoqalaqeebi, sasamarTlo. yvelam uRalata, yvelam gaswira. speqtaklSi klara moralurad Tu fizikurad anadgurebs moRalateebs. qeTi cxakaias klara TavisTav-Si darwmunebuli, mkacri, ulmobeli, iro-niuli qalis saxes qmnis. adamianebi misTvis araraobebad arian qceulni. igi ara marto giulenelebs epyroba, rogorc nivTebs, ar-amed zogadad, adamianebs. xelTaTmanebiviT icvlis qmrebs, fuli mas yvelafris, yoveli misi survilis asrulebis saSualebas aZlevs. qeTi cxakaias klaras ilisadmi damokide-buleba araerTgvarovania. igi mzad aris Tavisi „avaza“, siyvarulis wuTebSi ase uwodebda Tavis Seyvarebuls, fizikurad gaanadguros, magram saocreba is aris, rom ilis gardacvalebas mxolod igi ganicdis. „siyvarulma me urCxulad maqcia“ - eubneba klara ils. igi urCxulad iqca, romelic fex-qveS Telavs, anadgurebs yvela adamianur fa-seulobas. yvelafers da yvelas dascinis da fuliT yidulobs: RvTismsaxurebs, poli-cielebs, saxelmwifo moxeleebs, sasamarT-los, ubralo moqalaqeebs. zusti, damaxasi-aTebeli StrixebiT qmnis qeTi cxakaia Tavisi personaJis saxes. Zunwi, statikuri moZraobebi, mbrZanebluri Jestikulacia da

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 15

plastika, SigadaSig ki boboqari, wamlekavi emociis amofrqveva. saocrad metyveli Tva-lebiT msaxiobi klaras Sinagan bunebas gad-moscems. aRsaniSnavia agreTve, misi gamyinavi Jruantelis momgvreli sicili. misi erTad-erTi mamoZravebeli Zala - SurisZiebaa, yve-la danarCeni grZnoba Tu emocia am adamianma sakuTar TavSi CaixSo da gaanadgura. qeTi cxakaia ostaturad qmnis dazianebuli cno-bierebis mqone da Sinaganad gaqvavebuli, uryevi qalis saxes. klaras sulieri gayinvis garegani groteskuli gamoxatulebaa is, rom igi TiTqmis mTlianad protezebisgan Sedge-ba. man avtoavariasa Tu avtokatastrofaSi, jer fexi, Semdeg xeli dakarga, magram Su-risZiebis gancda da „samarTlianobis aR-dgenis survili“ mas sasicocxlo Zalebs un-arCunebs. gia roiniSvili alfred ilis saxis Seqmnisas, misi e. w. „gaadamianurebis“ proc-ess gadmoscems. klarasgan gansxvavebiT, ilis personaJi TandaTanobiT sakuTari codvebis amRiarebel da momnaniebel adami-anad iqceva. gia roiniSvili daxvewili sam-saxiobo ostatobiT gviCvenebs Tavisi per-sonaJis gardaqmnis gzas. dasawyisSi gia roiniSvilis ili, Tumca gaRatakebuli, ma-gram mainc Tavis TavSi darwmunebuli, erTi provinciuli qalaqis meduqnea. klarasTan pirveli Sexvedrisas gia roiniSvilis ili xanSi Sesuli, magram jer kidev simpaTiuri, moarSiye mamakacia. msaxiobi plastikiT, Jes-tikulaciiT, macduri RimiliT cdilobs yo-fili Seyvarebulis gulis kvlav „monadire-bas“. klaras moTxovniT, maTi adrindeli Sexvedrebis adgilis _ konradis tyis _ monaxulebisas igi yvelanairad cdilobs „kleris Sebmas“. wuwunebs kidec, rom masTan ganSorebis Semdeg, misi cxovreba jojoxe-Tad iqca, rom ojaxSi ubeduria, rom misi ar-avis esmis, arc cols da arc Svilebs... klar-as giulenelebisadmi ultimatumis gacxadebas - miliardis sanacvlod misi sic-ocxlis moTxovnas, gia roiniSvilis ili gaorebulad aRiqvams da ormag gancdas gamoxatavs. am moTxovnas erTdroulad kleris morig xumrobad miiCnevs da Tan co-taTi SeSinebulicaa. Semdeg scenebSi, may-urebeli xedavs, msaxiobis naZaladev Rimil-sa Tu zedmetad Tavazian JestebSi, rogor cdilobs ili giulenelebis „gulis monadi-rebas“. igi mzad aris, mTel qalaqs kreditSi misces saqoneli sicocxlis SenarCunebis sanacvlod. momdevno epizodebSi gia roiniS-vilis personaJi ukve Zalian SeSinebulia, ma-gram sabrZolveladaa momarTuli. msaxiobis plastika, Jestikulacia, mimika ufro mkveTri da gamomxatveli, Sinagani emociuri muxti ki boboqari xdeba. sul sxvanairi ili wardgeba mayureblis winaSe sakuTar duqanSi maswavlebelTan, JurnalistebTan da burgo-mistrTan saubrisas, meore moqmedebaSi. am

epizodebSi gia roiniSvilis ili gawonas-worebulia, misi moZraobebi dadinjebulia, xolo saxeze simSvide aRebeWdeba. man ukve aRiara da mzad aris „Zveli“ codvebi moin-anios. man gaacnobiera, rom klaras Suris-maZiebel urCxulad qceva, giulenelebis moraluri, sulieri degradireba, sakuTari Tavis am mdgomareobaSi Cayeneba, sxvasTan erTad, misi Ralatis bralia. burgomis-trTan bolo saubrisas, rodesac mas sulmo-kle giulenelebi TviTmkvlelobisken ubiZgeben, gia roiniSvilis personaJis saxeze Rimilnarevi ironia aRibeWdeba. sikvdilis SiSi ilma martom daZlia, kaTar-zisis gza martom ganvlo da amitomac ar apirebs giulenelebi saSineli danaSaulis Cadenis gamo, sindisis qenjnisgan gaaTavisu-flos. finalSi ki, rodesac alfred ils giu-lenelebis mier gamotanil ganaCens ukiTxavs gubernatori, msaxiobis saxeze erTdrou-lad sxvadasxva grZnoba, gancda aisaxeba: si-nanuli, mimtevebloba da sevda. ils guli uskdeba da kvdeba. speqtaklSi, iseve rogorc piesaSi, TandaTanobiT naTeli xdeba, rom giulenelebs ar ZaluZT demokratiuli tradiciebis SenarCuneba. maT miliardi ac-dunebT, vinaidan es „saCuqari“ ukidures gaWirvebaSi myofT, yvela problemas moug-varebs. reJisoris koncefciiT, isini klaram fulze gayidul, sindisgarecxil roskipe-bad aqcia.sandro eloSvilis mofiqrebuli finali sastiki, ulmobeli da imavdroulad groteskulia. sakrebuloSi qalaq giulenis sazogadoebam moiyara Tavi, aqve arian Jur-nalistebi-svavebi. reJisori da msaxiobebi xazs usvamen aq ganviTarebuli movlenis farsulobas. alfred ilis gardacvalebis-Tanave, degradirebuli sazogadoebis wevre-bi uceb moZebnian gamosavals (klaras pirobaa, milionebis sanacvlod ilis mokv-la) - yoveli maTgani qvas debs ilis sxeulsa Tu mis garSemo. misi Caqolvis imitacias qm-nian. Semdeg klaras „axareben“ ilis mkv-lelobas. klaras Tavis Seyvarebuli kaprize mihyavs, rogorc iqna, ili mxolod misia. klaras advokati ki Ceks miugdebs adamianis saxedakargul brbos. Ceks burgomistri aiR-ebs, rogorc qalaqis Tavi da am sazogadoeb-is lideri. giulenelebi mis gaswvriv gan-lagdebian da gaxarebulebi fotos iReben. msxverplad Sewiruli ili aRaravis axsovs...

`13 TibaTvis~ _ giorgi miqelaZis saxelo-bis Tojinebis saxelmwifo profesiuli Te-atri.

giorgi macxonaSvilis speqtakli, Tbi-lisSi 2015 wlis 13 ivniss datrialebuli stiqiuri tragediis Sesaxeb mogviTxrobs. adidebulma mdinare verem Seiwira adami-anebi, cxovelebi, daangria saxlebi, gzebi... reJisori saintereso dokumentur-mx-atvruli formiT cdilobs mayureblamde

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba16

##6 2016

saTqmelis mitanas. gamoyenebuli aqvs dRes msoflio saTeatro sivrceSi „moduri“ vid-eokadrebi... realurobisa da irealurobis zRvarze myofi (finalisken aRmoCndeba, rom daRupuli) 4 personaJi: yofili msaxiobi, studenti, „daufasebeli“ poeti da femi-nisti qalbatoni - maTi ganvlili cxovre-bis gadmocemiT, cdiloben „garkvevas“, visi bralia datrialebuli tragedia... es, mx-olod stiqiis Sedegi iyo, Tu zogadad ada-mianTa upasuxismgeblobis da ugulisyuro-bis? Sereuli formis speqtaklSi, msaxiobebi Tojinasac aTamaSeben da es Tojina, gmirTa moedanze zooparkis walekvis Semdeg, SeSin-ebuli da uazrod mobodiale behemoti gax-lavT. adamianTa ugunurebam, msxverplad Seiwira ara marto adamianebi, aramed udana-Saulo cxovelebic... romlebic isedac, maT-Tvis arabunebriv garemoSi, zooparkSi cxov-robdnen...

`mefe liri~, _ mixeil TumaniSvilis saxelobis kinomsaxiobTa Teatri.

TumaniSvilis TeatrSi 2016 w. dadgmuli „mefe liri“ Seqspiris genialuri trage-diis saintereso interpretaciaa. zurab gewaZe (mixeil TumaniSvilis mowafe) didx-ans muSaobda dadgmaze. speqtakls etyoba, rom nafiqria. reJisorma Zalian kargi Se-moqmedebiTi jgufi Semoikriba. upirveles yovlisa, man dramaturgiuli nawarmoebis axali Targmani gaakeTebina manana anTaZes. teqsti gaTanamedrovebulia (Tanamedrove literaturul qarTuls vgulisxmob) da araCveulebrivad JRers scenidan. mxatvarma SoTa glurjiZem minimalisturi xerxebiT Seqmna scenografia. scenis SuaSi ganTavse-buli masiuri xis danadgari Taueris cixes-imagris nawiladac SeiZleba aRiqva. igi mar-Talia masiurobis STabeWdilebas tovebs, magram meqanizmebiT aRWurvili moZravia da sxvadasxva epizodsa Tu scenaSi advilad trialdeba. marjvena da marcxena aivnebze scenaze gaTamaSebuli ambis Tvalyuris madevneblebi ganaTavses mxatvarma da re-Jisorma. Semdgom, finalisken gadamwyveti brZolis dros, swored maT gadmoyrian aiv-nidan, rogorc daRupulebs brZolis velze. mxatvruli ganaTebis gamoyenebiT es scena Zalian efeqturia. scenis marcxena nawil-Si liris taxtrevani ganaTavses, magidaze liris samefos rukaa CarCoSi Casmuli. re-Jisorma da mxatvarma Tavidanve miuTiTes, rom dedamiwis am konkretuli „miwis nagle-jis“ gamo, Semdgom didi tragedia datrial-deba... zurab gewaZis Seqspiris tragediis interpretacia da koncefciac swored es gaxlavT. rukaze gamosaxuli liris samefos gamo adamianebma, debma, Zmebma, naTesavebma, megobrebma erTmaneTi fizikurad Tu suli-erad gaanadgures. mTavari damnaSave ki „am-partavneba Seyrili“ liria. swored, liris

mier inspirirebuli `suleluri survili~ _ samefos sam das Soris sam nawilad gayofa _ sinamdvileSi ki isev mbrZaneblad dar-Cena, gaanadgurebs, gaacamtverebs mis mier Seqmnil samyarosac da am samyaroSi mcx-ovreb adamianebsac. aRsaniSnavia, uklebliv yvela msaxiobis namuSevari. qarTuli pro-gramis mokle mimoxilvaSi, zurab yifSiZis maRali profesionalizmiT, artistizmiT Sesrulebul lirs gamovyof. samwuxarod, mizezTa gamo, es uniWieresi msaxiobi Cveni qveynis saTeatro sivrceSi, vTvli rom, bo-lomde realizebuli araa. sabednierod, me im Taobas vekuTvni, romelic mis saTeatro SemoqmedebiT gzas, dasawyisidan dRevan-delobamde, Tvals adevnebs. zurab yifSiZe sxva qveyanaSi rom dabadebuliyo, samsaxiobo xelovanTa „cis kabadonze“ erT-erTi varskv-lavi iqneboda. Temur CxeiZis marjaniSvilSi dadgmuli iasmina rizas „Art xelovnebis“ Sem-deg liramde, SeiZleba iTqvas, mas seriozu-li Teatraluri personaJi ar Seuqmnia. misi liri ki, nafiqri, gancdili, maRali profe-sionalizmiT Seqmnili tragikuli gmiria. msaxiobi Tavidan bolomde, movlenaTa rigis ganviTarebis kvaldakval, gamosaxavs ampar-tavani, magram Svilebis mosiyvarule, diqta-tori-despotis adamianad, mamad gardaqmnis process.

`stumar-maspinZeli~, _ sandro axmete-lis saxelobis dramatuli Teatri.

qarTuli klasikuri Sedevri, vaJa-fSave-las „stumar-maspinZeli“, axmetelis Teat-ris samxatvro xelmZRvanelma, axalgazrda reJisorma irakli gogiam dadga. erTsaaTian speqtaklSi, reJisorma vaJa-fSavelas sx-arti, kompaqturi da saintereso inter-pretacia-koncefcia SemogvTavaza. vaJas poemis personaJebi man „uxsovar droSi“ gadaiyvana da saukuneebs miRma arsebuli ritualuri qmedebebis monawileebad aq-cia. imavdroulad, teqsti gaaTanamedrova (Tanamedrove, literaturuli qarTuliT metyvelebas vgulisxmob). reJisors, ra Tqma unda, Canafiqris ganxorcielebaSi, sce-nografi - laSa iaSvili da kostiumebis mx-atvari - marika kvaWaZe daexmarnen. tyavisa da qsovilisagan Seqmnili kostiumebi uZve-lesi epoqebis Cacmulobis msgavsia (Tumca raRaciT ZvelberZnulsac mogagoneben). sce-nografia, ki msxverplSewirvis adgilis aso-ciacias badebs. sainteresoa, rom reJisorma speqtaklSi, antikuri tragediisTvis damax-asiaTebeli, qoro Semoiyvana. qoros wevrebi (mTiani regionebisTvis damaxasiaTebeli), uxucesebi da qurumebi arian. irakli go-giam warmodgenaSi ZiriTadad axalgazrda msaxiobebi daakava. maT kargad gaarTves Tavi reJisoris mier micemul amocanas. aR-saniSnavia isic, rom reJisorma verbalur Tu sasimRero teqstSi qarTuli xalxuri

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 17

folkloris nimuSebic Seitana. speqtakli sainteresoa ara marto vaJas poemis axle-buri interpretaciiT, aramed vizualur-gamomsaxvelobiTi TvalsazrisiTac.

`xom xocaven qancgawyvetil cxenebs~_ Tavisufali Teatri.

Tavisufal TeatrSi avTo varsimaSvilis mier ganxorcielebuli „xom xocaven qanc-gawyvetil cxenebs“ Tanamedrove cxovrebis ekonomikur, socialur kriziss asaxavs da problemaTa simwvaviT gamoirCeva. reJisor-ma, romanisa Tu kinofilmis gadmoqarTuleb-isas Secvala moqmedebis adgili, personaJTa saxelebi da Seqmna qarTuli realobisaTvis damaxasiaTebeli garemo. avTo varsimaSvi-lis adaptirebuli nawarmoebi Cvens Taname-droveobas Seerwya gmirTa xasiaTebiT da situaciebiT. reJisori speqtaklSi Cvens uaxles socialur-ekonomikur problemati-kas asaxavs da sazogadoebisaTvis mtkivneul sakiTxebs wamoswevs wina planze: vin varT, ra faseulobebiT vcxovrobT, gvaqvs Tu ara gadarCenis Sansi. aRsaniSnavia, rom gadmo-qarTulebisas reJisorma teqstSi Taname-droveobisaTvis damaxasiaTebeli Jargoni, slengi, mokled, saqarTveloSi arsebuli uaxlesi sametyvelo formebi CarTo. mx-atvrebis - SoTa gabaliSvilis (scenogra-fia) da Teo kuxianiZis (kostiumebi) - mier scenaze Seqmnili sivrce sajinibos warmoad-gens, romelSic Sous Semqmnelebma cxenebad qceuli rva adamiani gamoamwyvdies. prodi-userebi, sajiniboSi gamomwyvdeulebs araad-amianur SejibrSi, dausrulebel maraTonSi monawileobisaTvis arenaze uSveben. oTxi wyvilidan mxolod erTi gaimarjvebs da mi-iRebs dapirebul fulad jildos. Caketil wreSi myofi, dapirispirebuli personaJebis warmoCeniT, reJisorma Cveni Tanamedrove sazogadoebis yofa asaxa.

reJisoris koncefcias, mariam aleqsiZis speqtaklisTvis Seqmnili plastikuri nax-azi, harmoniulad erwymis. misi namuSevari, personaJTa xasiaTebis SeqmnisTvis, erT-erTi ganmsazRvreli komponentia. msaxiobe-bis fizikuri qmedeba, mixvra-moxvra, plas-tika, Jestikulacia, ama Tu im gmirisTvis damaxasiaTebelia. ambidan gamomdinare, „SouSi“ monawileebi bevrs cekvaven, magram maTi moZraobebi monotonuria, gawelilia, TiTqos maTi gausaZlisi cxovrebis amsaxve-lia. imavdroulad, msaxiobTa palastika gmirTa protestis gamomxatvelicaa.

dapirebuli asi aTasi laris mopoveba „SouSi“ monawileTa mizania. reJisori da msaxiobebi sxvadasxva xasiaTis tipaJebs qmnian. realur (Live) SouSi monawileebi - mtroben, ebrZvian, exmarebian erTmaneTs da uyvardebaT. isini erTdroulad: erTgulebi, adamianurebi, angarebianebi, farisevlebi arian. isini mizandasaxulad Tanxmdebian

sastik brZolaSi, SejibrSi monawileobaze. zogi ver uZlebs gausaZlis pirobebs da ma-raTons eTiSeba. dasasrulisken erTi wyvili imarjvebs. speqtaklSi monawile msaxiobebi qmnian mxatvrul tipaJebs, romlebic Cvens realur cxovrebaSi arseboben da gvxvdebian. zogadad, speqtaklSi naCvenebi Sou realuri cxovrebis patara modelia. reJisoris mTa-vari saTqmelia: adamianTa sicocxle (arse-boba) erTi didi, dausrulebeli, sastiki, yovelgvari kanonebis gareSe arsebuli ma-raTonia. TiToeuli Cvengani am maraTonSia Cabmuli, Cven yvela „Live-Sous“ monawilee-bad gardaviqmeniT. warmodgenis sareJisoro koncefcia, TiTqos socialur problema-tikazea, magram avTo varsimaSvili konk-retulidan ganazogadebs. igi, saTeatro, pirobiTi eniT Cveni qveynis (da, ara marto) xelmocaruli, gzaacdenili, niWieri axal-gazrdebis ambavs mogviTxrobs. maT surT icxovron normalurad, isini ibrZvian, raTa gadarCnen. am uTanasworo da kanongareSe brZolaSi ki, im qancgawyvetil cxenebs emsgavsebian, romlebsac sabolood xocaven.

`wuxili~ _ damoukidebeli proeqti.axalgazrda reJisorma daviT xorbal-

aZem, saintereso Semoqmed-TanamoazreTa jgufi Semoikriba. man, tato geliaSvilTan (scenografia), lana yavreliSvilTan (qo-reografia), ana gurgeniZesTan (reJisoris TanaSemwe) da msaxiobebTan - gvanca enuqiZe, Temo rexviaSvili, mixeil abramiSvili - er-Tad, damoukidebeli proeqti-performansi Seqmna. erTsaaTiani warmodgenis gemovnebiT SerCeuli, musikaluri gaformeba (gamoy-enebulia nawyvetebi - henri perselis, klau-dio monteverdis, glin staileris, madonas da nana balaxaSvilis nawarmoebebidan) Ta-vad damdgmels ekuTvnis. katalogSi vkiTxu-lobT, rom maTi mizania „sakuTar Tavze dak-virvebis gziT, Tavi mouyaros da ilaparakos im problemebze, romelic aqtualuria aq da axla. radikaluri eqsperimentuli Ziebebis saSualebiT ipovos mayurebelTan urTier-Tobis iseTi forma, romelic ar miscems maT modunebis saSualebas da aqcevs war-modgenis iseTive aqtiur nawilad, rogoric msaxiobebi arian. „wuxili“ am jgufis pirve-li erToblivi namuSevaria da warmoadgens sxvadasxva Teatraluri meTodis erTiani gaazrebis mcdelobas“. gamoxatvis, evro-paSi ukve aprobirebuli, magram CvenTvis (saqarTvelosTvis) jer kidev, axali forma mounaxes Tavis saTqmels reJisorma da Se-moqmedebiTma jgufma. axalgazrda eqimis da misi gardacvlili „pacientebis“ gausaZli-si cxovrebis ambis gadmocemiT, reJisori cdilobs axsnas maTi „wuxilis“ mizezi. per-formansi-speqtakli interaqtiulia da may-urebeli Tavidanve CarTulia warmodgenis msvlelobaSi. sabolood, axalgazrda mamaka-

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba18

##6 2016

ci TviTmkvlelobiT asrulebs sicocxles. SemoqmedebiTi jgufi, mayureblis uSualo monawileobiT, cdilobs amoicnos sxvadasx-va garemoeba, romelTa gamo, gardacvlili adamiani-personaJebis cxovreba ar Sedga. aRsaniSnavia, rom daviT xorbalaZis piesa, erT-erTi gamarjvebuli iyo, mixeil Tu-maniSvilis fondis da rusTavelis Teatris erToblivi proeqtis: „piesa rusTavelis TeatrisaTvis“; aseve, 2016 wels, Next Stage Europe-s farglebSi, germanul enaze gamoce-mul krebulSic Sevida (goeTes institutis gamocema).

`Svlis nukris naambobi~ _ zugdidis Salva dadianis saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli Teatri.

axalgazrda, magram ukve sakmaod warmate-bulma da cnobilma (ara marto saqarTvelo-Si) reJisorma nika sabaSvilma vaJa-fSavelas moTxroba „Svlis nukris naambobi“ gaascen-ura. damdgmelma am genialur nawarmoebTan ramdenime moTxrobis („ia“, „quCi“, „xmeli wifeli“) nawyveti gaaerTiana. 45-wuTiani speqtakli erTi amosunTqviT midis. araCveu-lebrivi Tojinebi, ritmi, plastikuri naxazi, reJisoris gamomgonebloba da fan-taziis unari, sworad SerCeuli musikaluri gaformeba mayurebelze momnusxvel gavle-nas axdens. speqtakli ufro mozrdili asa-kis bavSvebisTvis (albaT,skolis me-3, me-4 klaselTaTvis) da ufrosebisTvis Seqmnili sanaxaobaa.moTxrobac ar aris gankuTvnili patara bavSvebisTvis, isini ubralod verc gaigeben da amasTan erTad, albaT, arc Rirs patarebisTvis misi wakiTxva, imdenad gulis damTuTqvelia vaJas genialuri nawarmoebi: adamianTa modgmis sisastikeze, ugulobaze, ulmoblobaze, umecrebaze... SemoqmedebiTma jgufma vaJas moTxrobebis suli, ganwyoba, atmosfero Seqmna. reJisorTan erTad es ax-algazrda mxatvris, ilia sajaias damsaxu-rebaa, romelmac Tojinur speqtaklze pir-velad imuSava da araCveulebrivad gaarTva Tavi. garda imisa, rom man moqnili, moZravi, metyveli Tojinebi Seqmna, amasTanave - mar-tivi, magram ulamazesi, STambeWdavi dekora-cia da rekviziti gaakeTa TejirebSi Casmuli speqtaklisTvis. nika sabaSvili ukve mesame Tojinur speqtakls dgams, magram arcerTi ar hgavs erTmaneTs formiT, JanriT, stil-istikiT Tu gadawyvetiT. aRsaniSnavia isic, rom zugdidis Teatris msaxiobebma pirve-lad iTamaSes aseTi tipis speqtaklSi da pirvelad atares, aTamaSes Tojinebi. To-jinebis sworad tarebis garda, TiToeulma msaxiobma Tavis gansasaxierebel personaJ-Tojinas is emociuri muxti gadasca, rasac Tavad msaxiobebi ganicdidnen. amis gamo, Tojinebi saocrad metyvelni iyvnen. „Svlis nukris naambobis“ inscenirebisas nika sabaS-vilma vaJas teqstis montaJi gaakeTa. Svlis

nukris ambavSi, fabulaSi, sxva moTxrobebis nawyvetebis Casmis garda, reJisorma Seqmna dialogebi, vaJas moTxrobis prologi ki epi-logad aqcia. sareJisoro interpretaciiT ambavi Svlis nukris dabadebiT iwyeba - Svels kalaTaSi Casmul nukrs TeTri wero miarT-mevs. nika sabaSvilma sxva zRaprebSi arsebu-li, Sobis sxvadasxva saxis miTidan, erT-erTi gamoiyena. reJisorma da mxatvarma scenebad da epizodebad dayves nukris mier samyaros aRqma da Secnoba. tye, klde, quCi, ia, ko-dala, Cxikvi, wyaro, mdinare, xmeli wifeli, mze, mTvare, ca, varskvlavebi, ZaRli, mgeli - yvelas da yvelafris SecnobaSi exmareba deda patara nukrs. zogi megobaria, zogi CxikviviT veragi mteria, magram yvelaze sa-SiSi, daundobeli arseba adamiania. misi unda eSinodes nukrs yvelaze metad. epilogSi reJisorma monadiris personaJi cocxal msaxiobs ganasaxierebina. patara Tejirebian sivrceSi igi raRac uzarmazar velur ur-Cxuls mogagonebT. nika sabaSvilma am xerxiT kidev ufro gaamZafra sastiki, daundobeli adamianis saxeba. igi modis da moarRvevs, TiTqos deda-Svilis dasacavad gadafare-bul xeebisa da buCqebis totebs, gadmoiRebs did Tofs da gaisvris. ufro metic, vaJasTan nukri xedavs, rogor gamousvams monadire alesil danas dedamiss kiserSi, rogor wask-deba mas sisxli, Semdeg gamofatravs, zurgze moigdebs da gauCinardeba. speqtaklSi ki monadire Tavs mohkveTs Svels da gaxarebu-li, veluri yiJiniT moWril Tavs maRla asw-evs - SemxedeT, ra gmiroba Cavidineo. erTob sastiki da daundobeli gamouvida reJisors finali. scenaze qarbuqi Tovlis namqers atrialebs, sasowarkveTili nukri vaJas moTxrobis prologis teqstis warmoTqmas iwyebs: „pawawa var oboli, bedma damibriyva, cud dros davobldi“... jer Cumad, TiTqmis CurCuliT, mere xmas umatebs da bolos gan-wiruli xavili ismis - deda! deda! deda!!! scena bneldeba da gasrolis xma gaismeba... reJisorma speqtaklis musikaluri rigi qarTul xalxur melodiebze aago, romelic ritms uqmnis mTel speqtakls. finalSi ki mx-iaruli musikis da tragikuli ambis disonan-si SemogvTavaza, rac kidev ufro amZafrebs isedac gulaCuyebuli da aqviTinebuli may-ureblis emociur aRqmas.

Jurnalis wina nomerSi ukve mogaxseneT, rom rigiT meTerTmete da meTormete war-modgenebis rekomendebuli speqtaklebis siaSi moxvedra foTis regionuli Teatrebis festivalis damsaxurebaa. swored iq vnaxeT quTaisisa da WiaTuris Teatrebis koprodu-qcia: irakli samsonaZis piesis mixedviT, giorgi SalutaSvilis dadgmuli - „meTevze erTi, ori...“, daviT roiniSvilisa da giorgi CaCaniZis maRali profesionalizmiT Seqmni-li personaJebiT. da, aseve, amave festivalis

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 19

daxurvaze warmodgenili, ibsenis „xalxis mteri“, daviT mRebriSvilis reJisuriT, Tam-ri oxikianis scenografiiT, gia surmavas To-mas stokmaniT. rekomendebuli speqtaklebis mimoxilvaSic am rigiTobas davicav.

`meTevze erTi, ori...~ _ quTaisis lado mesxiSvilis saxelobis da WiaTuris akaki wereTlis saxelobis profesiuli saxelmwi-fo Teatrebis erToblivi namuSevari.

irakli samsonaZis piesa - „meTevze erTi, ori...“ - igavur-filosofiuri absurdis JanrSia dawerili. reJisorma giorgi Sal-utaSvilma, irealurisa da realuris zR-varze, Cveni qveynisa, Tu zogadad msof-lioSi arsebuli udidesi tkivilis - omis da daRupuli adamianebis, jariskacebis Tema ganazogada. samwuxarod, adamianisve mogon-ili omi, yvelgan omia, daRupuli adamiani-jariskacebi yvela qveynisTvis, yvela er-isTvis tragediaa.

mxatvarma Teo kuxianiZem kompaqturi, TiTqos civi, magram Zalian intimuri garemo Seqmna scenaze. scenografia sxvadasxva aso-ciacias aRZravs mayurebelSi. me, saavadmyo-foebSi gardacvlilTa mosasvenebeli, „mor-gi“ momagona... ia sakandeliZis musikaluri gaformebac amqveyniursa da imqveyniurs Soris zRvaris ararsebobis mimaniSnebelia. reJisori da ori msaxiobi mayurebels, „iga-vuri“, saTeatro pirobiTi eniT, maradiul da Cvens realobaSi arsebul Temebze esau-brebian. daviT roiniSvili samsaxiobo osta-tobiT, profesionalizmiT, rudunebiT qmnis „ufrosi meTevzis“ personaJs. amavdrou-lad, axalgazrda msaxiobisTvis, araCveule-brivi partnioria. giorgi CaCaniZe „umcros meTevzes“ asaxierebs. dramaturgis, reJiso-ris da msaxiobebis mier Seqmnili persona-Jebi mayurebelma SeiZleba aRiqvas: mtrebad, megobrebad, mama-Sviladac. sabolood, speq-taklis dasrulebisas ki xvdebi, rom isini, SemoqmedTa mier miTiur-igavuri - sicocx-lisa da sikvdilis - gaTanamedrovebuli, gadamuSavebuli metafora-xatebia.

umcrosi meTevze - giorgi CaCaniZe (ax-albeda msaxiobi), pirvelad scenaze, 2015 wels festivalze „Teatraluri imereTi“, Cems megobar-kolegebTan erTad vnaxe. WiaTuris TeatrSi kaxa gogiZis dadgmul „mususSi“ mTavar rols asrulebda. igi gamoirCeoda artistizmiT da saqmisadmi profesionaluri midgomiT (mTavari prizi daimsaxura). wels, foTis regionuli Te-atrebis festivalze, or speqtaklSi Tama-Sobda, WiaTurisa da quTaisis Teatrebis dadgmebSi (quTaisSi Smitis piesis mixedviT, reJisor levan bibileiSvilis ganxorciele-bul „stumarSi“). aqac, imdenad gamoirCeoda axalgazrda msaxiobTa Soris, rom vano iant-beliZem, specialurad am festivalisTvis daarsebuli priziT daajildova (Telavis

Teatris msaxiobTan erTad gainawila). 2016 wels saTeatro xelovnebaSi „winand-lis premiis“ mflobeli gaxda. vfiqrob, saqarTvelos saTeatro sivrces kidev erTi kargi artisti Seemateba. axalgazrda msax-iobs mokrZalebulad vurCev: warmatebam Tavbru ar daaxvios. msaxiobis profesia ur-Tulesia - rudunebiT, siyvaruliT Zalian bevr muSaobas moiTxovs. raoden gasakviri ar unda iyos - ganaTlebas (rogorc profe-sionalur, aseve zogad). sxva SemTxvevaSi, ubralod kargi, niWieri msaxiobi iqneba, var-skvlavi ara.

`xalxis mteri~ _ foTis valerian gunias saxelobis profesiuli saxelmwifo Teatri.

didi tradiciebis mqone, foTis Teatris uaxlesi saTeatro istoria, erTob datvir-Tuli da sainteresoa. 2013 wlidan, samx-atvro xelmZRvanelad daviT mRebriSvilis daniSvnis Semdeg Teatri aqtiurad da war-matebulad muSaobs. amis erT-erTi mizezi, ra Tqma unda, daviT mRebriSvilis da Teat-ris direqtoris - Tengiz (Tengo) xuxias tan-demia. dRes, sxvasTan erTad, saqarTvelos Teatrebs Soris, am ori adamianis, profe-sionalis erToblivma muSaobam, saukeTeso Sedegi mogvitana. 2014 wlidan moyolebuli, rodesac Teatralur dass, axali, Taname-drove tipis Senoba eRirsa, SemoqmedebiTma jgufma araerTi saintereso speqtakli Se-qmna. aRsaniSnavia is faqtic, rom aq xSirad iwveven, reJisorebs, msaxiobebs, ara marto saqarTvelos sxvadasxva regionidan, aramed ucxoeTidanac.

henrik ibsenis „xalxis mteris“ dadgma, erTob gabeduli da sarisko nabiji gaxl-daT. am piesas, sxvadasxva epoqaSi (dRidan arsebobisa), xSirad dgamen msoflio saTe-atro sivrceebSi, maT Soris saqarTveloS-ic. 2015 wlis Tbilisis saerTaSoriso Tea-tralur festivalze Camotanilma, Tomas ostermaieris (Teatri „Saubiune“) „xalxis mterma“ waruSleli STabeWdileba datova mayurebelze, profesional Teatralebsa Tu kritikaze (ix. SarSandeli festivalis blo-gebi, presa, profesionalTa Sefasebebi, Jur. „Teatri da cxovrebis“ #5, 2015 w., ucxouri programis mimoxilva). reJisorma daviT mRe-briSvilma, scenografma Tamar oxikianma, msaxiobma giorgi surmavam (Tomas stokmanis rolis Semsrulebeli) da zogadad, mTelma SemoqmedebiTma jgufma kidev erTi sain-teresod wakiTxuli da sareJisoro enaze gadatanili, saTeatro teqsti-speqtakli Seqmnes. ibsenis piesaSi arsebuli maradiuli Temebi: pirovnebisa da sazogadoebis, masisa da individis, simarTlisa da sicruis da-pirispireba, adamianis mier arCevanis gakeT-eba piradul da sazogadoebriv interesebs Soris - wamoswies wina planze reJisorma da SemoqmedebiTma jgufma. germaneli re-

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba20

##6 2016

Jisorisagan gansxvavebiT, socialuri Tema am SemTxvevaSi naklebad ainteresebs daviT mRebriSvils. albaT, amitomac, reJisorma Seamcira moqmed pirTa raodenoba, gaakeTa teqstis kupiurebi. aq, misTvis mTavaria, Caketil wreSi, Caketil samyaroSi pirovnu-lis, adamianTa, cnobierisa Tu qvecnobieris, fsiqologiur wiaRsvlebSi wvdoma, gaanal-izeba, warmoCineba... reJisoris koncefciis harmoniulad gamomsaxvelia Tamar oxikianis scenografia. sasceno sivrce mxatvars ise aqvs aTvisebuli, rom iqmneba Tomas stok-manis saxlis, sasadilo oTaxisa da adgilo-brivi gazeTis redaqciis garemo. reJisorma da scenografma xazi gausves im or adgils, sadac mTavari personaJi-gmiri, Tavs yvelaze daculad grZnobs. saxli, ojaxi da TiTqos-da, mis gverdiT mdgomi redaqcia. sabolood ki aRmoCndeba, rom igi martoa, sul marto mis garSemo arsebuli, Caketili samyaros winaaRmdeg... Tuki ibsenis piesis wakiTxvis Semdeg SeiZleba kiTxva dagebados, eWvis marcvali gagiCndes, daviT mRebriSvilis sareJisoro interpretacia-koncefcia ara-nair eWvsa Tu kiTxvas ar badebs. eqimi stok-mani martoxela gmiria, xolo mis garSemo arsebuli sazogadoeba ki sakuTari jibis, „kuWis“ iqiT ar ixedeba...

axla, mokled, sapremiero speqtaklebis Sesaxeb. sapremiero Cvenebebidan (7 +1 war-modgena) yvela met-naklebad saintereso iyo. aqedan oTxi, Cemi azriT, 2016-17 wlis saTeatro sezonis saukeTeso speqtaklTa ricxvSi Seva. esenia: martin makdonas daviT doiaSviliseuli „baliSis kacuna~ (Tbili-sis vaso abaSiZis musikisa da dramis Teatri), Seqspiris mixedviT dimitri xvTisiaSvilis „aurzauri arafris gamo“ (nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa profesiu-li Teatri), henrix biolis mixedviT (insce-nireba daviT xorbalaZis), mixeil Carkvianis „katarina blumis qorwineba“ (kote marjan-iSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatris sardafi), daTa TavaZis „promeTe - damoukideblobis 25 weli“ (same-fo ubnis Teatri).

TiToeul, Cem mier gamoyofil, sapremie-ro speqtakls mokled Sevafaseb.

Jurnalis wina nomerSi mogaxseneT, rom daviT doiaSvilis - „cxovreba idiotisa“ - magivrad, musikisa da dramis Teatrma daugegmavi premiera iTamaSa. am SemTxvevaSi, rekomendebulis magivrad premieris TamaSi, ucxoeli saTeatro eqspertebisTvis, swori gadawyvetileba iyo.

irlandieli dramaturgis martin mak-donas, daviT doiaSvilis saocari sare-Jisoro fantaziT dadgmuli, manana anTaZis profesi onalurad Targmnili „baliSis kacuna“ vfiqrob, saqarTvelos saTeatro sivrcis erT-erTisaukeTeso speqtaklia.

SemoqmedebiTi da teqnikuri jgufi Zal-ian mZime, gausaZlisad mtkivneul ambavs gviyveba. iseT mtkivneuls, rom mayurebels „sulsa da guls“ amoutrialebs. magram, re-Jisorma, es mtkivneuli, gausaZlisi ambavi, adamianisadmi siyvaruliT da ara zizRiT gadmogvca. yvela situaciaSi, TiTqos gamou-valSic ki, adamians arCevanis ufleba da neba aqvs. daviT doiaSvili da msaxiobebi (kaxa kinwuraSvili, daviT beSitaSvili, devi bibileiSvili, nana buTxuzi, buba gogo-riSvili, aleqsandre begaliSvili, gigi qarselaZe) mayurebels esaubrebian adami-anze-Semoqmedze, siyvarulze. siyvaruliTa da sikeTiT aRsavse adamianis gariyulobaze. borotebaze, Surze, Cagvraze, despotiz-mze, diqtatze, „paTologiur“ gadaxrebze (mama-Svilis, deda-Svilis urTierTobebi), adamianis yvela mankier Tvisebaze, magram siyvaruliT gviyvebian. adamiani-Semoqmedis qvecnobierebis labirinTebSi dagvatareben, realurisa da irealuris zRvarze gvamyofe-ben. gasaocari sareJisoro fantazia-gamom-goneblobiT aRvsili, daxvewili, nafiqri, gancdili namuSevaria. scenografia (re-Jisoris), msaxiobebi, musikaluri gaformeba, qoreografia, ganaTeba reJisoris Canafiqr-Tan srul harmoniaSia. daviT doiaSvilis fantazias, gasaocari profesionalizmiT, „asxams xorcs“ sadadgmo, teqnikuri nawi-li (es, miT umetes gasakviria, rodesac ici Teatris mwiri teqnikuri SesaZleblobebi). speqtakli 3 saaTi mimdinareobs, magram iseT tempo-rotmSia dadgmuli, rom erTi wuTiT modunebis saSualebas ar gaZlevs. marTalia, jer kidev meoce saukunis dasawyisSi, gen-ialurma reJisorma meierholdma brZana: saT-eatro dro Seicvalao. vfiqrob, rodesac, WeSmariti xelovnebis nimuSs eziarebi, dro arafer SuaSia... daviT doiaSvilis „baliSis kacunaze“ recenzia-kvlevis daweras vapireb da ufro vrclad, iq mogaxsenebT.

mozard mayurebelTa Teatrs, mravalTa Soris, kidev erTi saintereso, mxiaruli speqtakli Seemata. Seqspiris komedia - „au-rzauri arafris gamo“ - originaluri sare-Jisoro interpretaciiTa da koncefciiT, reJisorma dimitri xvTisiaSvilma dadga. dimitrim speqtakli Tavisi pedagogis - lili ioselianis xsovnas miuZRvna. dRes, rodesac speqtaklis avtori reJisoria, yvelaferi SesaZlebeli da misaRebia, maT Soris, genio-si Seqspiris dramaturgiuli nawarmoebe-bis sakuTar „qargaze“, Canafiqrze morgeba. mTavaria, Sedegi misaRebi da gemovnebiT gakeTebuli iyos. am SemTxvevaSi reJisorma da SemoqmedebiTma jguma ori piesa gaaer-Tiana: „aurzauri arafris gamo“ da uiliam gibsonis „msaxiobTa Zaxili“. orive piesi-dan amovarda garkveuli teqstebi, gakeTda kupiurebi. dimitri xvTisiaSvils gibsoni

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 21

sakuTari koncefciis, Canafiqris, speqtak-lis dadgmis xerxis naTelsayofad dasWirda. reJisori TeatrSi Teatris princips dae-yrdno. mis speqtaklSi msaxiobebi TamaSoben Seqspiris komedias. reJisoris koncefciis gamomxatvelia mxatvar lomgul murusiZis scenografia: martivi, moqnili da sxvadasxva asociaciis aRmZvreli. zurab gagloSvilis gemovnebiT SerCeuli musikaluri gaformeba yovelTvis esadageba reJisoris Canafiqrs. am SemTxvevaSic ase moxda. speqtaklSi Ziri-Tadad axalgazrdebi arian dakavebulebi, sxvasTan erTad aRsaniSnavia plastika, moZraoba, fizikuri qmedeba, rac, ra Tqma unda, qoreograf gia marRanias damsaxure-baa. igi yovelTvis maqsimums iTxovs da akeT-ebs msaxiobebisTvis. miT umetes, rodesac saqme axalgazrdebs exebaT. dimitri xvTi-siaSvilma originaluri gadawyveta mouZe-bna Seqspiris komedias: axlagazrdebi, rom-lebsac momwifebis hormonebi moswoliaT, „TavSi ukakuneben“, aTas sisuleles Cadian, magram sabolood yvelaferi, ra Tqma unda, kargad Tavdeba. Seyvarebulebi qorwinde-bian. speqtaklSi bevri personaJia, amitom yvela Semsruleblis gvaris CamoTvlas ar daviwyeb. aRsaniSnavia, axalgazrda msaxiob mamakacTa: nikoloz faiqriZis, vano dug-laZis, giorgi jiquriZis, nika nanitaSvilis, giorgi gogolaZis, giorgi SavguliZis namu-Sevari. saSualo asakis msaxiobi daviT xaxiZe ki mamakac msaxiobTa gundis „gvirgvinia“.

sapremiero Cvenebebidan aucileblad aRsaniSnavia da CemTvis yvelaze metad sas-ixaruloa, mixeil Carkvianis namuSevari: „katarina blumis Selaxuli Rirseba“. sas-ixarulo swored imitom, rom qarTuli saTe-atro sezonis erT-erTi saukeTeso speqtak-li, axalgazrda reJisors ekuTvnis da masSi mxolod, axalgazrda msaxiobebi monawile-oben. asakis miuxedavad, mixeil Carkvianma ukve moipova saxeli, rogorc saintereso, niWierma reJisorma. miuxedavad amisa, me mainc mimaCnia, rom es speqtakli, sxvebs So-ris, saukeTesoa. meoce saukunis msoflioSi saxelganTqmuli germaneli mwerlis, henrix biolis nawarmoebis inscenireba, aseve ni-Wier axalgazrdas (zemoT xsenebul), daviT xorbalaZes ekuTvnis. henrix biolis Sedare-biT mcire formatis romani (originalSi „ka-tarina blumis Selaxuli Rirseba, an, rogor warmoiSveba Zaladoba da ra Sedegebi moaqvs“ (Die Verlorene Ehre der Katharina Blum oder: Wie Gewalt entstehen und wohin sie führen kann) 1974 wels gamoqveynda. germaniaSi, im periodSi, aqtiurad mimdinareobda e. w. memarcxeneebis devna. albaT, amitomac 1975 wels, folker Sliondorfma da margaret fon trottam („oberhauzenis manifestis“ Tanaavtorebi, mimdinareobis - „axali germanuli kino“ - warmomadgenlebi) gadaiRes filmi. re-

JisorebTan erTad bioli scenaris Tanaav-toria. romanSi arsebuli ambavi: saxelmwifo „manqanebis“ mier adamianze Zaladoba, poli-tikuri kursis gamo (ara aqvs mniSvneloba romlis) adamianis msxverplad Sewirva, qvey-nis marTvaSi aqtiurad monawile „meoTxe Za-lis“ - Jurnalistikis gamoyeneba adamianis fizikur Tu sulier ganadgurebaSi, adami-anuri siyvaruli, Ralati, adamianis mier ad-amianis gawirva - yvela drois (epoqis) prob-lematika da satkivaria. mixeil Carkvianma da daviT xorbalaZem swored es Temebi wamosw-ies da originaluri saTeatro ambavi Seqmnes. upirveles yovlisa, aRsaniSnavia reJisorisa da mxatvris _ qeTi nadibaiZis mier marjan-iSvilis Teatris sardafis sivrcis aTvise-ba. mayureblisTvis gankuTvnili skamebi gauqmebulia, moqmedeba erTdroulad ram-denime adgilas mimdinareobs. scenogra-fiaSi gamoyenebulia sardafis „kulisebi“, kinoekranebi, televizorebi. damdgmelis koncefciiT mayurebeli scenur qmedebaSi aqtiuradaa CarTuli. Tavidan „TamaSebrivi qcevis“ Tvalyuris madevnebeli, finalisken (interaqtiuli gamokiTxva) uSualo monaw-ile. axalgazrda reJisors gamoyenebuli aqvs kinoxerxebi, vizualuri xelovnebi-sTvis, „performansisa“ da mxatvrul-doku-menturi verbatimisTvis damaxasiaTebeli formebi. amavdroulad, speqtaklSi monaw-ile msaxiobTa TamaSi umaRlesi klasisaa. reJisorma maT, SeiZleba iTqvas, urTulesi amocana daakisra gansaxorcieleblad - may-urebelTan erTad speqtaklis TamaSi. msax-iobsa da mayurebels Soris yovelTvis ar-sebobs impulsuri kavSiri, magram uSulo Sexeba, albaT, msaxiobisTvis Zalian Znelad gadasalaxia. vinaidan, yvela variantSi, es Teatria (pirobiTi bunebis) da ara filmi an performansi. reJisorisa da msaxiobTa sasaxelod unda iTqvas, rom maT es udidesi siZnele profesionalurad gadalaxes. natu-ka kaxiZis, Teona leJavas, paata inauris, qeTa SaTiriSvilis, giorgi xurcilavas, anano max-araZis, biWka WeiSvilis TamaSSi - siyalbis, gadametebis arc erTi momenti ar arsebobs. am, TiTqosda ucnaur, saTeatro garemoSi isini bolomde gardaisaxnen personaJebad da sabolood, mayurebels „kaTarzisi“ ga-nacdevines. gansakuTrebiT, gamovyof natuka kaxiZes - mTavari personaJis katarinas Sem-srulebels, vinaidan igi mTeli qmedebis gan-mavlobaSi e. w. scenazea da Tanac, urTulesi rolis, Zlieri, TavSekavebuli, uzomod Sey-varebuli, bavSvobidan tragikuli bedis, mravalmxrivi adamianis bunebis gadmocema daekisra. gio yanCelis musikaluri gaforme-bac harmoniulad erwymis reJisoris inter-pretacia-koncefcias.

mimoxilvas, Cemi azriT, Cveni qveynis saTe-atro reJisorTa „uaxlesi Taobis“ lideris

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba22

##6 2016

- daTa TavaZis speqtakliT „promeTe - saqarTvelos damoukideblobis 25 weli“, davasruleb. axalgazrda dramaturgis, mTargmnelis, daviT gabunias da axalgazrda reJisoris, daTa TavaZis warmatebuli saTe-atro megobroba („tandemi“) ukve ramdenime welia (asakis miuxedavad) mimdinareobs. maT TanamoazreTa jgufTan: msaxiobebTan, mx-atvrebTan, kompozitorebTan erTad, araer-Ti speqtakli Seqmnes. ukve gaiTqves kidec saxeli ara marto CvenTan, aramed saqarTve-los farglebs gareT (mimoxilvis dasawyisSi amis Sesaxeb ukve visaubre, ix. „Teatri da cxovreba“ #5, 2016 w.). speqtakli Zalado-baze, adamianTa mier adamianis Cagvraze, pirovnebis, individisa da masis dapiri-spirebaze, gamorCeulis arsiyvarulzea... garkveuli Taobis (`wyeul~ 90-ianebSi da-badebul-gazrdili) TvaliT danaxuli, nafiqri, gancdili saTeatro eniT moTxro-bili ambavia. „troeli qalebis“ msgavsad, daTa TavaZem da daviT gabuniam saTqmel-tkivilis gadmosacemad, dramaturgiuli qarga sxvadasxva saukunis, epoqis literat-uraze dayrdnobiT (esqile, hovard barkeri, augusto boali, franc kafka) aages da masSi TavianTi dawerili teqstebi CarTes. daTa TavaZe, mis garSemo Semokrebil msaxiob-meg-obrebTan erTad, reJisorisa da didi peda-gogis _ gizo Jordanias erT-erTi bolo ga-moSvebis kursdamTavrebulia. batoni gizo studentebs, garda saTeatro xelovnebisa, cxovrebas, megobrobas, xelovnebaSi Tana-moazreobas aswavlis (gavixsenoT, rusTav-elis mcire scenaze 80-iani wlebis bolos misuli jgufi, dRes TiTqmis yoveli maTgani gamorCeuli msaxiobia CvenTan Tu sazRvar-gareT). swored, aseT jgufad Seikra daTa da misi megobrebi. levan wulaZis (erT-erTi im 80-ianelebidan) msgavsad, daTam msaxiobobas reJisura amjobina. maSin, levans gaumarTla, reJisuras did reJisorTan da pedagogTan, mixeil TumaniSvilTan daeufla (man Taname-drove qarTuli saTeatro xelovnebis ko-rifeebi aRzarda). daTas gverdiT aseve didi reJisori da pedagogi Temur CxeiZe udgas. mas, saxelovani winaprebis wyalobiT, saku-Tari saTeatro sivrce aqvs, sadac SeuZlia nebismieri eqsperimentisa Tu kvleva-Ziebis Catareba. es, udidesi saCuqaricaa da mZime tvirTic. jerjerobiT daTa da misi gundi saCuqarsac da tvirTsac Rirseulad „iRebs“ da „atarebs. imedia, Cemi ocneba-molodini ar gaqarwyldeba da isini momavalSi, cnebis - „qarTuli Teatris fenomeni“- saxelovani warmomadgenlebi, axali, sakuTari saTe-

atro enis Semqmnelebi iqnebian. daTam speq-takliT - „tkivili aris axalgazrdoba“ - ukve daamtkica, rom mas SeuZlia sxvadasxva saTeatro formis, stilis Tu Janris speq-taklis dadgma. Tanac, miseulad. „promeTe“ „troeli qalebis“ stilistikiT dadgmuli speqtaklia. „troelebi“ ki daTaseuli xel-weraa. reJisoris nebas, koncefcias eqvem-debareba SemoqmedebiTi jgufis muSaoba. warmodgenis yoveli komponenti, detali gaazrebuli da harmoniulad Serwymulia reJisori-avtoris CanafiqrTan: scenogra-fia, mxatvruli ganaTeba, musika. TeTrebSi gadawyvetili qeTi nadibaiZis scenaze Se-qmnili interieri saavadmyofos an morgis asociacias aRZravs. swored, am civ garemoSi datrialdeba promeTe-adamianis tragedia. speqtaklSi monawile 8 msaxiobi: paata in-auri, kato kalatoziSvili, magda lebaniZe, giorgi yorRanaSvili, giorgi SarvaSiZe, qeTa SaTiriSvili, gaga SiSniaSvili, iako Wilaia - 8 mijaWvuli promeTea. sqess ara aqvs mniSvneloba. amavdroulad isini „politiku-ri elitisa“ Tu sazogadoebis, ufro swo-rad, marTuli masis, brbos warmomadgenlebi arian. finalisken ki, Zveli videokadrebis kedelze gaSvebisas aRmoCndeba, rom 8 per-sonaJi, 90-ianebSi dabadebuli Taobis war-momadgenlebi arian. speqtakli konkretuli qveynis, konkretuli Taobis tragediaze mogviTxrobs. reJisoris koncefciis amosav-ali wertilia konkretikis ganzogadeba. is, rac CvenTan moxda, yovel drosa da qveya-naSi SeiZleba momxdariyo. amitomac aages reJisorma da dramaturgma TavianTi teqsti citirebebiT. antikuri periodidan moyole-buli, meoce saukunis mwerlobiT damTavre-buli. bolos aucileblad aRsaniSnia, axal-gazrda msaxiobTa profesiuli Sesruleba. isini „TamaSebrivi qcevis“ xerxiT gadmo-scemen tragikul ambebs, mogonilsa Tu re-alurs. samefo TeatrSi arsebuli studiuri muSaobis principidan gamomdinare, yvela erTnairad kargia, magram mainc minda gam-ovyo saocrad artistuli kato kalatoziS-vilis namuSevari - erTdroulad nafiqri da gancdili. daTa TavaZis reJisura - sxvadasx-va saTeatro mimdinareobis nazavia, magram, amavdroulad - miseuli.

kidev, bevri ramis dawera SeiZleboda, magram vgrZnob, rom wertili Tu ar davsvi, qarTuli programis mimoxilvis nacvlad, erTi didi samecniero kvleva gamomiva. aseTi vrceli analizi ki imisTvis damWirda, rom dasawyisSi dasmuli ori kiTxvisTvis sruly-ofilad mepasuxa.

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 23

damoukideblobis mopovebis Semdeg, Cvens qveyanaSi momravlebul festivalebs Soris yvelaze xangrZlivi istoria „saCu-qarma“ Seqmna. ukve brendad qceuli saxe-lis mqone festivalma daarsebidan dRemde winaaRmdegobebiT, molodiniT, pauziT da umetesad bevri sixaruliT savse gza gamoiara. mixeil TumaniSvilis saxelobis xelovnebis saerTaSoriso festivali „saCu-qari“, wels 15 wlis gaxda da 15 oqtombri-dan 25 noembramde maspinZlobda qarTul da ucxour warmodgenebs, gamofenebs, kinoC-venebebs, maT mayurebelsa da damTvalier-ebels. xelovnebis am yvelaze xangrZlivi dResaswaulis sxvadasxva komponentebi-dan Cveni mkiTxvelis yuradRebas ucxouri Teatraluri kompaniebis speqtaklebze ga-vamaxvilebT. maT mimarT maRali molodini-sa da interesis gamo festivalis es nawili gansakuTrebul ganxilvasa da Sefasebas moiTxovs. wels „saCuqarSi“ 7 ucxouri Tea-traluri kompania monawileobda. qarTv-elma mayurebelma naxa espanuri, rusuli,

amerikuli, italiuri, germanuli sasceno nawarmoebebi. aseve, festivalis programa-Si Sedioda koproduqciebi: dario fos „ar gvixdian?! ar gadavixdiT!“ - kinomsaxiobTa TeatrSi italieli reJisoris, miqele pan-elas mier ganxorcielebuli speqtakli da ieJi pilxis romanis mixedviT poloneli reJisoris, iacek glombis mier baTumis Te-atrSi dadgmuli „ramdeni demonic gnebavT“.

safestivalo programebis Tvisobrivi da raodenobrivi monacemebis gadamwyvet mniS-vnelobaze saubari, albaT, zedmetic kia. zogadad, festivalebis organizatorebs saukeTeso surT SemogvTavazon, magram es amocana yovelTvis erTnairi xarisxiT ver sruldeba. am konkretul SemTxvevaSi Zneli saTqmelia, ram gaarTula saqme, festiva-lis mega ambiciam moicvas xelovnebis yvela sfero Tu sadavo, erTpirovnulma gadawy-vetilebebma, Sedegad festivalis biu-jetis Semcireba rom mohyva? an iqneb sxva mizezebic arsebobs, ris gamoc safestivalo programa, rbilad rom vTqvaT, gauazrebeli

`saCuqari“. xedi gverdidan

Tea kaxiani

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba24

##6 2016

da qaoturi iyo. ramdenime avtori festi-valis mudmiv Tanamgzavrad iqca. arcerTi maTganis da miT umetes, dimitri krimovis sawinaaRmdego araferi gvaqvs, magram unda aRvniSnoT, rom festivalis es garantire-buli, TiTqmis winaswar cnobili saprogra-mo nawili axali aRmoCenebis SesaZleblo-bas amcirebs, festivalis gunds saSualebas aZlevs „Tavi qudSi“ igrZnos da gaukvalavi gzebi naklebad mosinjos. mayurebelsac naklebi aqvs siaxlis molodini. warmoidg-ineT, ra uintereso da dasanani iqneboda dabadebis dReze yovel wels rom erTi da igive saCuqari migeRoT! festivalis mud-mivi Tanamgzavrebis aramarTebuloba kidev ufro mZafrdeba SezRuduli finansuri resursebis pirobebSi, rasac saqarTvelo mravali welia ganicdis da gansakuTrebuli pasuxismgeblobiT tvirTavs am resursebis gamnawilebel-amTviseblebs.

sabednierod, safestivalo sivrceSi ar-sebuli maRali konkurencia mayurebels, Teatris kritikosebs Sedarebis da swori mimarTulebebis moniSvnis saSualebas aZlevs. SesaZleblobas aCens menejmentis ufro maRali standartebis moTxovnisTvis. magaliTad, ukve gamoCnda, rom festivals SeuZlia ara mxolod sxvadasxva nawarmoe-bebis SemTxveviTi kolaJi warmoadginos,

aramed Seqmnas konteqsti, koncefcia sx-vadasxva Temebisa Tu ideebis saxelovnebo gamovlinebebis warmosadgenad da sadis-kusiod, tendenciebis gasaanalizeblad da ganviTarebis samomavlo perspeqtivebTan misaaxloeblad. samarTlianoba moiTxovs aRiniSnos, rom festival „saCuqars“ araer-Ti saintereso avtori gaucnia qarTveli mayureblisTvis, araerTi novatoruli saTeatro mimarTulebis irgvliv Seuqm-nia sadiskusio sivrce, ramdenime maTganma gansazRvra kidec Tanamedrove qarTul Te-atrSi mimdinare procesebi. magram sasur-velia miRweuliT tkbobam ar gagvitacos da yoveli axali festivalis mimarT kritiku-li xedva ar dagvibindos. Tu piruTvnelebi viqnebiT aucileblad gagviCndeba kiTxve-bi programis SerCevasTan dakavSirebiT, rogorc ucxour aseve qarTul speqtak-lebTan mimarTebaSi. saintereso iqneboda gvcodnoda Tu ra niSniT da ra kriteri-umebiT irCeva monawile Teatrebi da speq-taklebi. albaT, ufro meti ganmarteba da komentari sWirdeba safestivalo process. gverdidanac unda SegveZlos imis danaxva, rac SesaZloa festivalis saorganizacio sivrcis SigniT naTeli da gasagebia.

davubrundeT statiis mTavar Temas, ucxouri speqtaklebis mimoxilvas. wl-

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 25

evandeli festivali espanuri kulturis erT-erTi yvelaze tradiciuli da mkafio produqtiT, flamenkos warmodgeniT dai-wyo. operisa da baletis saxelmwifo Tea-tris scenas flamenkos erT-erTi cnobi-li Semsrulebeli eva ierbabuena sakuTar cekvis kompaniasTan erTad stumrobda. msoflio kulturuli memkvidreobis sta-tusis mqone flamenko Tavisi andaluz-iuri warmoSobiTa da boSur-arabuli folkloruli elementebiT sakuTar TavSi ambivalentur mocemulobebs aerTianebs. mis simReraSi, ritmSi, gitaris akompanimentsa da cekvebSi sikvdilisa da sicocxlis, sulieri amaRlebisa da dacemis, qaluri da ma-makacuri energiis mudmivi Widili da maTi saboloo erTianobaa gadmocemu-li. amboben, rom am erT-erTi uZvele-si xelovnebis Sesrulebis saidumlo duendea. magiuri, cecxlovani Zala, romlis gareSec flamenkos Sesrule-ba warmoudgenelia. federiko garsia lorkas azriT, duende ara mxolod STagonebaa, aramed Zala, romelTanac brZolaSi unda Sexvide. albaT lorka-seuli ganmartebis da duendes arsSi wvdomis yvelaze met Sanss, araespan-eli mayureblisTvis, karlos sauras mier 1983 wels gadaRebuli cnobili filmi „karmeni“ qmnis. mravali jildos mflobeli filmi zustad gadmoscems flamenkos arss, mis unikalur, Sinagan ritms, daZabulobasa da winaaRmdego-briobas.

„wvima“ - ase erqva TbilisSi fla-menkos warmodgenas. eva earbabue-nas dadgma gamorCeuli iyo Tavisi qoreografiiTa da scenografiiT. mayureblis Tvalwin mkrTal, Tbil ferebSi gamosaxuli wiTeli aguris kedeli SesaniSnavi ganaTebis saSu-alebiT zogjer gamWvirvale xdeboda. ra drosac, am kedlis ukan msxdom flamenkos musikosebsa da momRerlebs vxedavdiT. warmodgenam uZvelesi, sxvadasxva kulturaTa gadakveTis Se-degad dabadebuli cekvis Tanamedrove elementebiT gamdidrebis pozitiuri magaliTi Seqmna. eva earbabuenas qo-reografiiT, mocekvaveebi qmnidnen Zveli da axali moZraobis harmoniul sinTezs. marTalia CemTvis, rogorc araespanelisTvis, rTulia viyo fla-menkosa da duendes eqsperti, Tumca rodesac amboben, rom es dasi da es mocekvave saukeTesoa, vaRiareb, dauk-mayofileblobis grZnoba mipyrobs,

radgan sauras filmis mier Seqmnili leg-endis gavleniTa da wyalobiT ufro mets da ufro eniTgamouTqmels velodi. espanuri, andaluziuri da aRmosavluri ritmebisa da emociebis wvima marTlac iwvevda Soreuli ritualebisaTvis damaxasiaTebeli idu-malebis gancdas, sadac mocekvaveebis en-ergiuli moZraobebi, fexsacmlis darty-

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba26

##6 2016

mis xmebi, TiTebis tkacuni, albaT, xSir SemTxvevaSi aRwevs kidec kosmosur rezon-anss, xolo amjerad, mgonia, rom ase ar mox-da da warmodgenis emociur-energetikuli gavlena Tbilisuri publikis farglebs ver gascda.

festivalis mudmiv Tanamgzavrebze sau-brisas, gverds ver avuvliT cnobil litv-el reJisors, moskovis vaxtangovis saxelo-bis Teatris samxatvro xelmZRvanels, rimas tuminass. festivali ganaxlebis dRidan iwvevs mas saqarTveloSi. gasul wels, vax-tangovis Teatris „evgeni onegini“ qarTve-li mayureblis udavo favoriti gaxda. iSviaTad minaxavs Teatraluri dasisa da reJisoris Tanamoazred gadaqceuli, cocx-ali emociiTa da Zlieri STabeWdilebiT SeZruli amdeni mayurebeli. unda iTqvas, rom erTidaigive reJisorisa da Teatralu-ri koleqtivis speqtaklebis yovelwliuri Cveneba sagastrolo turnes ufro hgavs vidre festivalis programis Semadgenel nawils, Tumca amasac Tavisi dadebiTi mx-are aqvs - mowveuli Teatris repertuarsa da konkretuli avtoris sareJisori praq-tikaze ufro siRrmiseulad dakvirvebis SesaZleblobas iZleva. mocemuli magali-TiT vxvdebiT gansxvavebebs Cvens Teat-ralur realobasTan. qarTveli reJisore-bis umetesoba erTxel ukve mignebuli Tu damkvidrebuli saavtoro xelweris gareT eqsperimentebs erideba. amitom maTi speq-taklebi sakmaod prognozirebadi da erT-ferovani xdeba. rimas tuminasis mier wels warmodgenili speqtakli, J. sibleiarsis „qari alvebSi Srialebs“, sapirispiro praq-tikas gvaCvenebs. is, Tavisi esTetikiT ab-soluturad gansxvavdeba „evgeni oneginis“ masStaburi, monumenturi formisgan. da am gansxvavebas ver cvlis sibleiarsis pie-sisTvis scenaze dadgmuli arabunebrivad didi zomis ZaRlis qandakebac. reJisoris mier mofiqrebuli aseTi „erTgulebis sim-bolo“ iumoris da odnav ironiuli tonis gamovlinebaa. kameruli da Tanamedroveo-bisTvis ucnaurad uxvteqstiani warmodge-na rusuli samsaxiobo skolis umaRles standartebzea dafuZnebuli. Tanamedrove frangi dramaturgis piesa sami xanSiSesuli kacis gonebamaxvilur dialogebzea awyo-bili. isini, marTalia godos ar elodebian, magram mTeli scenuri arsebobis manZilze mondomebiT gahyavT dro da swored amiT Zalian axlos dganan beketis gmirebTan. reJisormac warmodgenas absurdis elferi misca da ecada mayurebeli im distanciaze gaeyvana, saidanac yofiereba sasacilo Cans. mTlianobaSi speqtakli meditaciis

msgavsad mdore da odnav gawelili meCvena. reJisoruli miswrafeba ki beketis parale-luri ganzomilebebis aRmoCenisadmi sain-tereso, Tumca nakleb aqtualuri.

saerTaSoriso festivalebi Cveni saTe-atro sivrcis gajansaRebas da ganviTarebas emsaxureba. naklebad xelmisawvdomi ucx-ouri dadgmebis da saTeatro tendencie-bis gacnoba da analizi TavisTavad axdens pozitiur zegavlenas adgilobrivad mim-dinare SemoqmedebiT procesze. swored saCuqaria amerikis SeerTebuli Statebis sasceno produqciis saqarTveloSi war-modgena. gasul wels qarTveli mayure-beli en bogartis cnobil „radio makbets“, wels ki libi skalas mono speqtakls Felici-tas gaecno. marTalia speqtaklis reJisori jenis el goldbergia, magram warmodgena tipiurad saavtoro xasiaTisaa. libi skala cnobilia Tavisi mono piesebiT, romleb-Sic Tavisi winaprebis Sesaxeb gviambobs. misi warmodgenebi dokumenturi Teatris Janrs ganekuTvneba. libi skala gagvacnobs sakuTari didi bicolis istorias, romel-sac meore msoflio omis dros avstriidan amerikaSi emigrireba da araerTi bavSvis gazrda mouxda. msaxiobi, profesionali ZiZis damokidebulebaze garesamyaros mi-marT, mis faqiz da gawonasworebul Sinagan samyaroze metyvelebis odnav infantiluri maneriT gviyveba. TiTqos ase gamoxatavs mudmivad bavSvebiT garemoculi feliCi-tas bunebas. mandolinis musikaze awyobili monospeqtakli axerxebs gvagrZnobinos gamouTqmeli, maqsimalurad TavSekavebu-li sevda garSemomyofTa bednierebisTvis msxverplad gaRebul pirad cxovrebas rom moaqvs. CemTvis speqtaklis xibli misi araamerikuli esTetika gaxda. saintereso iyo gansxvavebuli realobisa da mimarTebis aRmoCena konsumeruli kulturis sivrceSi da mis miRma.

amerikul saTeatro produqciasTan erTad wlevandel „saCuqarze“ italiuri speqtaklebic iyo warmodgenili. italiis saelCosTan TanamSromlobiT, italia, fes-tivalis da qarTveli mayureblis fokusSi moeqca. qali reJisoris, serena sinigalias mier neorealisturi esTetikiT gadawyve-tili warmodgena ucnaurad moergo Taname-drove qarTul sinamdviles. emigrantebis xarjze mcxovrebi ojaxebi, umuSevroba, dauZleveli siRaribe, Selaxuli Rirsebis grZnoba, erTmaneTis tyveobaSi myofi ada-mianebi speqtaklis mTavari Temebi da Cvens qveyanaSi mimdinare aqtualuri movlenebia. vinmes iqneb imedismomcemadac ki moeCvenos, rom im qveyanas, sadac qarTveli emigrant-

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 27

ebi dRes samuSaos eZeben, erT dros msgavsi ekonomikuri problemebi hqon-da. Tanamedrove dramaturgis, eduar-do erbas piesis mixedviT „italia aTian wlebSi - italia dRes“ damoukidebeli kvlevis Teatralurma asociaciam, qarTveli mayureblisTvis uCveulo Teatraluri da teqnikuri xerxebiT warmoadgina. mTeli speqtaklis man-Zilze scenaze wyali Jonavs. jer erT, ZafiviT wvril nakadad, Semdeg or da sam, bolos ki Tavsxma wvimasaviT wamo-suli wylis stiqia TiTqos daRupviT emuqreba umsxviles biznes korpora-ciebze awyobil msoflio sistemas. serena sinigalias speqtakli, Tavisi gamokveTili memarcxene politikuri gemovnebiT, naTlad aCvenebs Taname-drove dasavlur saxelovnebo da akade-miur wreebSi memarcxene Sexedule-bebis aqtualizebas. globalizebuli politikis, kapitalizmis da produ-qtad qceuli adamianis kritikas. war-modgena sentimentalizmis gareSe qmnis aseT garemoSi damaxinjebuli ad-amianebis cxovrebis modelebs. Tumca intimurobisa da sinazisagan daclili urTierTobebis gamoxatvisas reJiso-ri da msaxiobebi axerxeben moZebnon is zRvari, romelzec mayureblis Tana-grZnoba ibadeba da ara zizRi an siZul-vivi maT mimarT. warmodgenis bolos es personaJebi ojaxis wevrebiviT axlo-belni xdebian. gvafiqrebineben, rom am Ceketil sistemaSi mTeli saukunis manZilze araferi Secvlila, ambebic da problemebic igivea da cvlilebis Sansi mxolod globalur masStabebSia SesaZlebeli.

kapitalis moxveWis, didi fulis Sovnis miswrafeba, misgan gamowveuli azarti da safrTxeebi aRwera n. gogolma Tavis piesaSi „moTamaSeebi“. festival „saCuqris“ far-glebSi am piesis postmodernistuli gad-awyveta warmoadgina ruseTis xelovnebis akademiis kaminkoviC-krimovis saxelosnom. gaugebaria Tu ra kriteriumebiT SeirCa es speqtakli safestivalo programisTvis. festivalze, romelzec mayurebeli pro-fesiuli Teatrebis produqcias elode-ba, nebismieri studenturi namuSevari ararelevanturia. aleqsandre kuzneco-vis dadgmam verafriT gaamdidra festiva-lis programa. moqmedi gmirebis sxvadasxva feriT SeRebili Tmebis, sawuwao Tofebisa da beizbolis gasisxlianebuli bitis garda mayurebels, savaraudod, araferi daamax-sovrda. mTlianad maskulinuri speq-

takli sasceno moqmedebis nacvlad daus-ruleblad grZel dialogebzea agebuli da xSirad usagno laparaks hgavs. ramdenime iumoristul epizods Tu ar CavTvliT, war-modgena erTferovani da mxatvruli Tval-sazrisiT arafrismomcemia. SemoqmedebiTi jgufis mcdeloba, moTamaSeebi postmod-ernistuli TamaSis gamomxatvelebad eq-ciaT logikuri mignebaa, Tumca Canafiqri saTanado mxatvruli realizebisgan Sors aris.

Tu vinmes postmodernuli epoqis mkafio saTeatro gamovlinebebi daainteresebs, aucileblad unda naxos berlinis saxalxo Teatris dadgma „momel... momel...“ am uCveu-lod feradovani speqtaklis saSemsrule-blo teqnika rom warmovidginoT unda SevecadoT erTaderTi sityviT movyveT CaxlarTuli ambavi, andac CavicvaT Sarva-

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba28

##6 2016

li xelebis dauxmareblad. speqtaklSi rva kaci da sami qali daujerebel davalebas asrulebs, erTaderTi sityvis saSualebiT gamoxatavs nebismieri donis komunikaciisa-Tvis saWiro saTqmels. reJisori herbert friCi msaxiobebisaTvis micemuli zusti amocanebiT Txzavs speqtakls, sadac teqs-tis gareSe ikiTxeba adamianuri arsebobis dramatuli istoria. Tumca es dramatizmi iumors da feradovnebas ar aris moklebu-li. personaJebis mxatvruli saxeebi, gaTa-maSebuli situaciebi msubuqi da sasaciloa. Tumca warmodgenil sanaxaobas komediis Janrs verafriT mivakuTvnebT. brwyinvale da amavdoulad Zalian martivi scenografia, ferisa da geometriuli formis TamaSzea agebuli da umTavres azrobriv datvirT-vas atarebs. is aris speqtaklis mTliani mx-atvruli gaazrebis sayrdeni. scenis klasi-kuri „CarCo“ moZraobas iwyebs, viwrovdeba da farTovdeba, icvlis proporciebs da mo-qmedebac sxvadasxva geometriul formebSi viTardeba. msaxiobebis moZraoba da maTi scenuri arseboba mTlianad damokidebuli xdeba marad cvalebad garemoze. es piroba masStaburs xdis speqtaklis saTqmels, ga-nazogadebs mas. yvelaferi rasac vxedavT meryevia, arastabiluri. raime sayrdenis povnis iluziisgan daclili. ra Tqma unda, asea, radgan dRes, rodesac Tanamedrove filosofia, klasikurisgan gansxvavebiT, aRar cdilobs erTi WeSmaritebis povnas da mzad aris misi mravali SesaZlo gamov-lineba dauSvas xelovnebac veRar iqneba imperatiuli. CvenTvis nacnob, tradiciul sasceno nawarmoebebSi dramaturgiuli te-qstis wyalobiT mudmivad arsebuli zeamo-canebi, artikulirebuli faseulobebi mainc logocentristuli kulturis gan-mtkicebas emsaxureboda da mis ganuyofel nawils Seadgenda. postmodernis epoqaSi ki mocemuli epistema mTlianad icvleba da azri ekargeba raimes mtkicebas, radgan Tavad logocentristuli kultura aRmoC-nda dekonstruqciis obieqti. es aris dis-kursi, romlis velSi iZens mniSvnelobas da mxatvrul Rirebulebas speqtakli „momel... momel...“ masSi saukeTesod aris gamovleni-li postmodernuli epoqis suli. misi imedi da uimedoba.

koncefciuri nawilis garda aRniSnuli speqtakli qarTuli saTeatro procese-bisTvis saSemsruleblo teqnikis Tval-sazrisiTac sayuradReboa. rogorc erT-ma reJisorma aRniSna, aseTi speqtaklis saqarTveloSi dadgma TiTqmis SeuZlebelia tradiciuli samsaxiobo skolis umZimesi CarCoebis gamo. faqtia, rom ostatobis

sxvadasxva teqnikebi qarTvel msaxiobebs naklebad aqvT gaTavisebuli. albaT aRa-ravisTvis aris moulodneli, rom samsax-iobo skolis da meTodologiis ganaxle-ba, maTi drosTan SesabamisobaSi moyvana gadaudebel amocanaTa rigSia. esec festi-valis kidev erTi funqciaa, gvaCvenos Cvens sivrceSi arsebuli susti adgilebi, ufro metad dagvafiqros maTze da gvibiZgos cv-lilebebisaken.

postmodernizmi wlevandeli „saCuqris“ yvelaze mZlavr mimarTulebad gamoikveTa. amjerad is germaneli postmodernisti av-toris hainer miuleris nawarmoebs gvTava-zobs. „medea: masala“ karmelo rifiCis reJisuriT meore italiuri warmodgena gaxldaT safestivalo programaSi. mis Ses-axeb saubari upriania im organizaciaze saubriT daviwyoT, sadac is momzadda. „Proxima Res“ 2009 wels milanSi dafuZnebuli kulturis asociaciaa, is aerTianebs indi-vidualur artistebs, aZlevs maT TviTga-moxatvis saSualebas, adgils kvlevis, ga-naTlebis da gamocdilebis gaziarebisTvis. es organizacia Tanamedrove xelovnebis preferenciebis tipiuri gamovlinebaa. orientirebulia arasaxelmwifo sivrcee-bisken da TviTwarmoebis SesaZleblobebis gafarToebisken. es Zalian deficituria qarTuli realobisTvis. CvenTan isev yve-laferi saxelmwifo manqanisa da finansebis orbitaze trialebs da ver Tavisufldeba araswori saxelmwifo politikis Sedegad moxazuli Caketili wrisgan. „medea: masala“ saqarTveloSi festival „saCuqris“ „aR-moCenam“, individualuri xelweris mqone berZenma reJisorma m. marmarinosma Tuman-iSvilis TeatrSi jer kidev 2000-iani wlebis dasawyisSi dadga. maSin Cveni mayurebeli ar iyo mzad uaxlesi Tanamedrove saTeatro formebis misaRebad, Tumca eqsperimentis dadebiT mniSvnelobas im drosac gaesva xazi. dRes, italiuri „medea: masala“ gvxi-blavs Tavisi pirdapiri gzavnilebiT, anti esTetizmis da anti Teatris principebiT. SesaniSnavi msaxiobi marianjela graneli Tanamedrove medeas saxes ramdenime rakur-siT gvixsnis. speqtaklis dasawyisSi is narkodamokidebuli axalgazrda qalia, Sem-deg Cveulebrivi porno varskvlavi, Semdeg meojaxe, coli, deda, diasaxlisi da sul bolos zogadad qali. yoveli maTgani gare-moebaTa msxverplia, Ralatis, tyuilisa da Zalmomreobis obieqti. gansxvavebuli xa-siaTebi sasowarkveTamde misuli sulieri tkivilebiT aris gaerTianebuli. msaxiobi Tavisi gardasaxvis unariT, maqsimaluri damajereblobiT da aRsarebis msgavsi

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 29

gulwrfelobiT SiSvldeba mayureblis wi-naSe. am warmodgeniT realurad vgrZnobT rogor scildeba msaxiobis sxeuli per-sonalur sazRvrebs da saxelovnebo aqtis instrumenti xdeba. dadgma „medea: masala“ miuleris triptiqis samive nawils moicavs. postdramatuli Teatris poetikis erT-erTi fuZemdeblis kolaJebiTa da aso-ciaciebiT savse teqsti qronologiuri TavisuflebiTa da moulodneli Tematuri bmebiT, gansxvavebul saTeatro enas da gamomsaxvelobas gvaCvevs. is kidev ufro gamdidrebuli da gafarToebulia karmelo rifiCis speqtaklSi.

festivalis ucxouri programis bolo da aseve postdramatuli mimarTulebis speqtakli m. lermontovis poemis mixedviT dimitri krimovis laboratoriam warmoad-gina. „demoni. xedi maRlidan“ Tanamedrove xelovnebis skolaSi 10 wlis win daidga. dimitri krimovis SemoqmedebisaTvis damax-asiaTebeli samyaros ferweruli xedva aq, speqtaklis gadawyvetis xerxia. reJisori, gandevnili demonis TvaliT, zedxedSi gvTavazobs mTeli samyaros gamosaxulebis danaxvas. originaluri midgomis miuxeda-vad cocxali planiT, funjebiT, saRebave-biTa da rekvizitebiT Seqmnili suraTebi fantaziis mxolod msubuqi gamovlinebebia da studenturi etiudebis xasiaTs atarebs. „saCuqarze“ ramdenime wlis manZilze war-modgenili speqtaklebis umetesobaSi d. krimovi mizanmimarTulad axdens rusuli kulturis dekonstruqcias. amjerad misi dadgma rusulTan erTad qarTuli kul-turuli paradigmebis kritikasa da maTgan distancirebas moicavs. lermontovis po-emaSi arsebuli, qarTvelebisTvis isedac naklebad misaRebi, cnobili monakveTebi krimovis speqtaklSi saxieri da kidev ufro gamZafrebulia. reJisori da msaxiobebi qarTuli xalxuri hangebis fonze tradici-ul saqorwilo sufras gviSlian, cxvarsac Cvens Tvalwin romeliRac arqauli ritu-alis mixedviT klaven da misi sisxliT sas-misebs avseben. am dros ki mravalJamieri JR-ers. am ironiuli kontrapunqtis adresatad ara mxolod qarTuli tradiciebi, aramed Cveni qveynis mZime istoriuli gamocdile-bac ikiTxeba. TiTqos kiTxvis niSnebi is-meba sisxliT mopovebuli arsebobis da msxverplis xarjze miRebuli samomavlo perspeqtivebis marTebulobaze. ra Tqma unda, xelovans absoluturi SemoqmedebiTi Tavisufleba aqvs, iseve rogorc Cven gvaqvs

ufleba, arsebuli politikuri konteqstis gaTvaliswinebiT uxerxulad mogveCvenos Cveni kulturuli gamocdilebis msgavsi gaazreba. am speqtaklis festivalze war-modgena mouridebel-provokaciul nabi-jadac SeiZleba CaiTvalos. rac, simarTle giTxraT, gaugebaria qarTveli xalxis megobrad miCneuli dimitri krimovisagan. Tumca, rogorc Cans, siaxlove yvela sikeT-esTan erTad metis Tqmis uflebas da Sesa-Zleblobas iZleva.

Tanamedrove xelovneba, Tavis TavSi, dadgmis da aRqmis srul Tavisuflebas moicavs. calkeuli speqtaklebis indi-vidualuri xedva, cxadia, ver gaxdeba uni-versaluri Sefasebis pretenziis matare-beli. magram iseTi masStaburi movlenebis, rogoric saerTaSoriso festivalebia, gverdidan danaxva nebismieri pretenziis SesaZleblobiT swored rom saintereso da saWiroa. vfiqrobT, es gverdiTa xedia festivalis organizatorebs Cvengan, kri-tikosebisgan rom sWirdebaT da ainter-esebT. amitomac imeds vitovebT gamoTq-mul mosazrebebs sawyenad aravin miiRebs da isini mxolod momavali festivalis gaumjobesebas moemsaxureba. visurvebdiT, mudmivi Tanamgzavrebisgan Tavisufali momavali „saCuqari“ konceptualuri pro-gramiTa da uaxlesi produqciiT, droSi ufro kompaqturad moTavsebuliyo. al-baT gasaTvaliswinebelia, rom msoflioSi ar arsebobs festivali, romelic Tveze didxans grZeldeba. pirvel rigSi imitom, rom saerTaSoriso movlenis mimdinareobam adgilobrivi Teatraluri sezoni ar gada-faros. ra dasamalia, rom Teatris arcTu ise mravalricxovani mayurebeli arCevans festivalis sasargeblod akeTebs, adgilo-brivi produqcia ki yuradRebis miRma rCeba. aseve, ar arsebobs festivali, romlis samx-atvro xelmZRvaneli yoveli speqtaklis dawyebis win familarul-didaqtikuri wi-nasityvaobebiTa da mobiluri telefonebis gamorTvis SegonebebiT amZimebdes mTlian safestivalo atmosferos. samwuxarod, es xma mRaRadeblisa udabnosa Sina, usarge-bloa da kuluarul ganxilvebSi mxolod sarkazmis obieqti xdeba.

dasasruls, gamoviyenebT SesaZleblobas da madlobas gadavuxdiT festivalis mTel gunds, gaweuli samuSaosTvis da TiToeul dainteresebul pirTan efeqturi komu-nikaciisaTvis. momaval „saCuqramde“!

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba30

##6 2016

1997 wels daarsebuli mixeil TumaniSvi-lis saxelobis xelovnebis saerTaSoriso festivali „saCuqari“ wels ukve meTxuT-meted gaimarTa. ramdenimewliani wyvetis miuxedavad, bolo wlebSi is Cveul ritms daubrunda da Tbilisuri Semodgomis saxelovnebo festivalebis ferxulSi aq-tiurad inarCunebs sakuTar niSas.

wlevandeli Semodgoma TavisTavad gan-sakuTrebuli gamowvevis winaSe ayenebda saxelovnebo festivalebis organiza-torebs. wina saarCevno bataliebiT damZ-imebuli politikuri garemo datovebda Tu ara mayurebelSi (msmenelSi, damTvalier-ebelSi), xelovnebiT tkbobis survilsa da unars. Teatri sazogadoebrivi cxovrebis nawilicaa da erTgvari paraleluri realo-bac, is TavisTavad calke aRebuli procesia, romelic garkveul gavlenas aucile-blad da TiTqmis yvela SemTxvevaSi, axdens sazogadoebis Tvalsazrisis formirebaze da meore mxriv, yvela sxva mimdinare proce-sis, iqneba es politikuri, ekonomikuri Tu kulturuli, erTgvar analizs, Sejamebas Tavazobs mayurebels. arsebuli realobis miuxedavad, mayureblis interesis nakle-boba namdvilad ar SeiniSneboda Teatralu-ri festivalebis mimarT.

rTulia ganvsazRvroT konkretuli kri-teriumi, romelze dayrdnobiTac SesaZloa SeirCa da Sedga festivali „saCuqaris“ qar-Tuli programis nusxa, radgan speqtakleb-is mxatvrul-esTetikuri, Tu Janrobrivi mravalgvaroba, maT Soris raime saerTo niSnis, ideisa Tu formis arsebobas namd-vilad ar gulisxmobda. es albaT, ufro iyo sakuTari surviliT reJisorebis mxridan safestivalo maraTonSi CarTvis survili.

mniSvnelovani da udavod xazgasasmelia re-gionebis Teatrebis aqtiuri CarTuloba am procesSi, rac TavisTavad wamaxalisebeli da xelisSemwyobi garemoebaa qarTuli re-gionuli TeatrebisaTvis, romlebic ar-avisTvis warmoadgenen siaxles, rom namdvi-lad ar arian ganebivrebulni sagastrolo CvenebebiT. isini mtkivneuli problemis winaSe dganan.

festivali „saCuqaris“ farglebSi Tbi-liselma mayurebelma ixila baTumis, quTaisis, mesxeTis, borjomis Teatrebis speqtaklebi.

lado mesxiSvilis saxelobis quTaisis saxelmwifo dramatulma Teatrma TbilisSi rusTavelis Teatris scenaze speqtakli „revizori“ iTamaSa. Teatris samxatvro xelmZRvanelisa da speqtaklis reJisoris, giorgi sixaruliZis gadawyvetiT gogolis komediuri nawarmoebi scenaze iqca igavad. unda aRiniSnos, rom „revizori“, rogorc mxatvruli teqsti, uamrav Sresa da qvet-eqsts moicavs. swored amis gamo is drosTan erTad araTu ar gacvda, aramed yvela epoqi-sa Tu sruliad gansxvavebuli msoflmxed-velobis reJisorisaTvis Tamami eqsperi-mentebisa da transformaciis SesaniSnav saSualebas iZleva. giorgi sixaruliZis interpretacia, rogorc ukve iTqva, iga-vuri Txrobis maneras eyrdnoba. speqtakli savsea mxatvruli simbolikiTa da fantas-magoriuli personaJebiT. saTqmelis forma mkafiod araplakaturia da is reJisoruli CanafiqriT gamomsaxvelobiTi formebis Za-lian saintereso sinTezs gvTavazobs.

TiTqos, erTi SexedviT, rTulia, eZio siaxle iq, sadac maradiul problemad qceu-li Zalauflebisadmi adamianis dauoke-

qarTuli speqtaklebi xelovnebis

festivalze _ `saCuqari~

gvanca guliaSvili

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 31

beli ltolva da misgan miRebuli netareba ginda warmoaCino mTeli sisavsiTa da tra-gizmiT. vfiqrob, reJisori cdilobs erTi mxriv, aCvenos mayurebels am seniT Sepyro-bili adamianebis merkantiluri azrovneba, mikro samyaro da meore mxriv, maT fonze, damokidebulebebiTa da cxovrebis wesiT damaxinjebuli da TiTqmis kastrirebuli faseulobebi.

speqtaklis dasawyisSi abanos scena ale-goriulad amqveyniuri netarebis mkafio xazgasmaa. „Zlierni ama qveynisani“ Tavdau-zogavad cdiloben mopovebuli statusis SenarCunebas da maTi yofa erTdroulad Semzaravicaa da tragikulic. gaurkveve-li, araadamianuri niRbebiTa da maRalCi-nosanTa mundirebiT Semosili persona-Jebi scenaze qmnian atmosferos, romelic simbolurad warmoadgens xelisuflebas CabRauWebuli, identobawarTmeuli Tu dakarguli adamianebis xatebs. sibinZu-ridan aRmocenebuli, ufro swored ki, TiTqmis ZaliT amoyvanili goWi, romelic didgvarovnisa da pativsacemi moqalaqi-saTvis Sesaferis samosSi gamoawyves, sul cota xanSi Tavad gaxdeba msajulica da ganmkiTxvelic. Zalian saintereso saxe-simbolos qmnis axalgazrda qali, romelic TeTri kabiTa da TavsaburaviT, TeTr etl-saa mijaWvuli da kastrirebuli, SesaZle-bloba SezRuduli da TiTqmis ufunqciod darCenili samarTlianobis gamomxatvelia.

sakuTar survilebsa da keTildReobaze morgebul yofas SesaZloa, sruliad mou-lodnelad daemuqros safrTxe, rasTan Seg-uebac, cxadia, adamianTa umravlesobisa-Tvis Zalian rTulia, aseT dros ki yvelaze ukeT warmoCindeba TiToeuli Cvenganis nam-dvili saxe, saxe , romelic dakargavs niRabs gadarCenisaTvis brZolaSi.

reJisoris ideur-Tematuri Canafiqri Tanamedroveobis prizmaSi atarebs gog-olis zedroul teqsts da warmogvidgens keTildReobisaTvis yvelafrisa da yvelas gasawirad mzadmyofi adamianebis absurd-ul yofas.

scena, rodesac oqrosfrad abibinebuli TavTuxis yana sasiyvarulo nadirobis epi-centrad iqceva, aucileblad mogvagonebs Cvens realobaSi aRmocenebuli fasaduri bednierebis, silamazis, silaRis Semzarav saxes, aq namdvili, gulwrfeli da xalasi aRaraferia, nadiroba ki sinamdvileSi mx-olod erTmaneTis mosagerieblad qceuli aqtia.

speqtaklis scenografia ekuTvnis mxat-var ramaz foCxiZes, musikaluri gaformeba ki, romelic sxvadasxva qveynis saekle-

sio sagaloblebs moicavs, Tavad reJisor giorgi sixaruliZes. aRsaniSnavia, aseve ko-stumebis mxatvari esma xecuriani, romelic personaJTa wasakiTxad da maTi pirovnuli Tvisebebis ukeT warmosaCenad qmnis Zal-ian saintereso samoss, zog SemTxvevaSi komikur-satiruli StrixebiT.

„yvela Teatri politikuria“- ambobs Sotlandieli Teatris mkvlevari, kri-tikosi da publicisti mark brauni. yofa, romelic TavisTavad ar gaZlevs aranair SesaZleblobas, aarido Tavi politikuri sibinZuriTa da siyalbiT damZimebul at-mosferos, arsebiTad mniSvnelovani da dausruleblad aqtualuri iqneba Teat-risaTvis. kiTxva - ratom „revizori“? am SemTxvevaSi apriorSive ganwirulia ri-torikisTvis. magram erTia Tema, romel-sac reJisori irCevs da is yovelTvis mniSvnelovania da xSirad gadamwyvetic SeiZleba aRmoCndes momavali warmatebisa Tu warumateblobisaTvis da meore, reJiso-ris saTqmeli konkretul TemasTan dakav-SirebiT, romelsac ukve gamomsaxvelobiTi formebiTa da sakuTari SemoqmedebiTi un-arebisa Tu fantaziis saSualebiT gvTava-zobs.

am SemTxvevaSi giorgi sixaruliZem airCia gza, romelic saxe-simboloebiT, xatebiT, fantastikuri personaJebiT, mogviTxrobs yvelasaTvis kargad nacnob da ukve gacveTil ambavs Zalauflebisa da keTildReobisadmi adamianis maradiul siyvarulze. Txrobis igavuri stili, speq-taklis temporitmi da melodiuroba mZ-ime saTqmels mxatvrul simsubuqes sZens. Teatridan gamosuli uyureb banerebidan momRimari saxeebiT, rogor gemudarebian politikosebi, rom xma misce, mxari dau-Wiro da gaxsendeba fraza speqtaklidan „gaiReT mowyaleba...“

„Cven yvela Cveni bavSvobidan movdivarT“, ambobda „patara princis“ avtori, mwerali sent ekziuperi. ambebi, romlebic bavSvobi-sas gadavitaneT, gadavlaxeT an samudamod daileqa Cvens cnobiersa Tu qvecnobierSi, mTeli cxovrebis manZilze gansazRvraven Cvensave damokidebulebebs danarCeni sam-yarosadmi. zrdasrulobisagan gansxvave-biT bavSvobisas naklebad gamogvdis gavar-CioT da konkretuli saxelebi davarqvaT faqtebs, movlenebs, Secdomebs... amitom maTTan dabruneba yovelTvis rTuli da emociebiT savse aRmoCndeba xolme.

Cemi da Cemi TaobisaTvis 90-iani wlebi skolis periods ukavSirdeba. omebiT, ekonomikuri krizisebiT, politikuri an-gariSsworebebiT Camqrali Cveni bavSvoba.

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba32

##6 2016

xSirad mifiqria, rom im yvelaferma, rac maSin xdeboda, Tavisda uneburad gvaqcia didebad. Cven puris rigebSi gviwevda Tam-aSi... maxsovs, rogor amwkrivebdnen Cemi megobari biWebi gavardnili tyviebis narCe-nebs erTmaneTis miyolebiT da Soridan damiznebiT cdilobdnen mwkrivis daSlas, vinc mets waaqcevda, gamarjvebulic is iyo. bneloda yvelgan, am sityvis pirdapiri da gadataniTi mniSvnelobiT, drom wagvar-Tva bavSvoba da darCa gaurkveveli, Tavs-moxveuli da ZalmomreobiT savse mogonebe-bi im wlebze, romelsac adamianebi tkbilad mosagonars eZaxian.

reJisor vano (ioane) xuciSvilis speqtak-li „didi Sesveneba“ swored bavSvobadakar-guli adamianebis erT naRvlian Sexvedras agviwers.

mixeil TumaniSvilis saxelobis xelovnebis saerTaSoriso festivalis „saCuqaris“ farglebSi speqtakli „didi Sesveneba“ griboedovis TeatrSi gaimarTa. speqtakli Temur CxeiZis saxelosnosa da mesxeTis profesiuli dramatuli Teat-ris erToblivi produqtia. speqtaklis reJisoria vano xuciSvili, dramaturgi, daTa fircxalava, scenografi _ lela feraZe, kostumebis mxatvari nana yoranaS-vili, musikaluri gaformeba ekuTvnis vano xuciSvils, gamoyenebulia giorgi jiqias musika.

moqmedeba erT Zvel saklaso oTaxSi Tama-Sdeba. klaselebi 15-wliani ganSorebis Sem-deg pirvelad xvdebian erTmaneTs. scenuri sivrce merxebiT, saklaso dafiT, kedlebze, biologiisa Tu zoologiis wignebidan Cvens mexsierebaSi CarCenili didi fotoebiT aris dafaruli. maT Sexvedras raRac uc-nauri uxerxulobisa da TiTqos konkret-uli aqtisaken midrekili xasiaTi gasdevs. dasawyisSi es mxolod msubuqad sagrZnobi detalia, romelic warmodgenis ganviTare-bis paralelurad sul ufro mkafio xdeba.

klasSi TiTqos araferi Secvlila, su-lac ar hgavs es saklaso oTaxi garemonte-bul, Tbil da axali teqnologiebiT aRWur-vili skolis saklaso oTaxs, aq yvelaferi bnel 90-ianebSia Catovebuli, warwerebic ki merxebze, romelTa amokiTxvac TxuTmet-wliani pauzis Semdeg ukve TiTqos naklebad sasacilo, naklebad saintereso da iqneb naklebad mtkivneulicaa Zveli megobrebi-sTvis. socialuri foni, romelic am sakla-so oTaxSi Sekrebil adamianebs aerTianebT, dRes ukve maTi bavSvobisgan gansxvavebiT aRar aris erTnairi. gugas motanili viski mis statuss usvams xazs, megobrebmac ukve ician, rom guga bankSi muSaobs. yvelas ar

gaumarTla ase... kukulaZes aSkarad aras-rulfasovnebisa da warumateblobis kom-pleqsi tanjavs, erTi SexedviT, yvelaze laRi Cans foCxua, Sekrebis organizatori, alkoholikicaa maT Soris da eraySi dasax-iCrebuli etls mijaWvulic, TxuTmeti weli didi droa...

Zveli klaselebi RimiliT da iumoriT ixseneben dReebs da TavisTavad cxadia, im drois mZime, naRveliTa da tkiviliT savse atmosferoc TavisTavad Cndeba da brunde-ba saklaso oTaxSi. droisa Tu garemoebaTa msxverplad qceuli TiTqmis bavSvobaSive Sewyvetili maTi Tanaklaselebis sicocx-lis gaxseneba erTnair sevdas gvris yvelas da saerTo tkivilis aRmoCeniT maTi mrav-alwliani ganSorebiT gaCenili ormo ivseba da uCinari siaxlove, uxilavi Zafebi Cndeba maT Soris. dialogebSi igrZnoba ucnauri daZabuloba, is, risi gaxsenebac ase mxiaru-lad da Tamamad ar gamouvaT, aris Sekre-bis realuri mizezi. raRacis aRiarebas, gamarTlebas cdiloben Zveli klaselebi. am daZabulobaSi erTgvarad ikveTeba danaSau-lis gancdac, sinanulic, sibrazec...

bulingi, albaT met-naklebobebiT, magram mainc, yovelTvis aqtualuri iqneba. im epo-qisaTvis ki, romlis Sesaxebac mogviTxrobs piesa, es Cveulebrivi yoveldRiuroba iyo. garemo, sadac Zalmomreoba arsebo-bis saSualebad iqca, sxva arCevans arc mo-zardebs utovebda. Zalauneburad isini ko-pirebdnen cxovrebis im stils, romelSic izrdebodnen. Sesabamisad 90-ianelebi dar-bodnen e. w. „babaCka“ danebiT da saWiroe-bis SemTxvevaSi arcTu iSviaTad iyenebdnen kidec mas. Cagravdnen an iCagrebodnen. ai, drom ki sul sxvanairad daalaga maTi rolebi-mCagvrelebi bankis kostumian Tan-amSromlebad iqcnen, daCagrulebi - eraySi miRebuli travmebis gamo etls mijaWvulni aRmoCndnen.

speqtakli „didi Sesveneba“ namdvilad ar aris vano xuciSvilis saukeTeso re-Jisoruli namuSevari. gvaxsovs vanos gac-ilebiT ufro saintereso, Rrma speqtak-lebi, magram es warmodgena mniSvnelovania imiT, rom Tanamedrove qarTveli reJisori regionis TeatrSi dgams mas da amiT upirve-les yovlisa, xels uwyobs, erTi mxriv, mesx-eTis Teatris ganviTarebas da popularize-bas da meore mxriv, Tavad samsaxiobo dasis stimulirebas. gamiWirdeba msaxiobebis gansakuTrebul saSemsruleblo maneraze saubari, zogadad, samsaxiobo namuSevris sisuste an siZliere arasdrosaa calsaxad mxolod msaxiobis an reJisoris damsaxure-ba. Semdgari roli swored reJisoruli da

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 33

aqtioruli koproduqtia da orives Tana-bar muSaobasa da profesionalizms gulisx-mobs. am mxriv namdvilad iyo xarvezebi, aradamajerebeli SesrulebiT xSirad ikargeboda frazisa Tu konkretuli epi-zodis mTavari saTqmeli, verc reJisoru-li Canafiqris Taviseburebaze visaubrebT Tamamad, radgan damrCa STabeWdileba, rom gadanawilebuli teqstisa da misi gaTamaSe-bis garda reJisors bevri ar ufiqria piesis scenuri interpretaciis, gamomsaxvelo-biTi formebisa da saTqmelis gansxvavebu-li maneriT mowodebis Taobaze. damaklda reJisoruli konturebi, romlebic konk-retuli Semoqmedis statuss usvams xazs da mis xedvas, mis Tvalsawiers, giCvenebs, es yvelaferi reJisor vano xuciSvils ara erT speqtaklSi Zalian sainteresod war-mouCenia scenidan. vfiqrob, rom es speq-takli Zalian hgavda kargi moswavlis mier sizustiT, magram naklebi enTuziazmiT Ses-rulebl saSinao davalebas, sadac TiTqos konkretul SeniSvnebs da wiTel xazebs ver dasvams maswavlebeli, magram mas aucile-blad darCeba ukmarisobisa da dausrule-blobis usiamovno SegrZneba.

baTumis ilia WavWavaZis saxelobis pro-fesiuli Teatri festivalze qarTul- polonuri proeqtiT wardga. speqtakli- „ramdeni demonic gnebavT“ polonelma reJisorma iacek glombma dadga baTumis TeatrSi. warmodgena agebulia aseve polo-neli mwerlis, ieJi pilxis moTxrobaze. Jan-robrivad speqtakli Zalian saintereso da mravalferovania, deteqtiuri, kriminalu-ri da iumoristul-satiruli elementebiT. aRsaniSnavia, is faqtic, rom moTxrobis siuJeti agebulia realur ambavze. insce-nirebis avtoria kataJina knixalska, Targ-mani ekuTvniT marina filinasa da irakli samsonaZes.

erTi Cveulebrivi, polonuri soflis yofa uamrav dafarul Tu gacxadebul Taviseburebas amxels mayureblis Tvalwin. es aris adgili dedamiwaze, sadac TiTqos, Cveni samyaros yvela waxnagi da kuTxe er-Tad iyris Tavs da mTeli misi mravalgvaro-biT warmoCindeba. patara sofelSi TiTqmis yvela religiisa da konfesiis adamiani cx-ovrobs. garda rwmenisa, maTi yofa savsea crurwmenebiTa da yavlgasuli stereotip-uli fsevdofaseulobebiT. cxadia, am yve-lafrisgan Tavis daRwevis survili axal-gazrda meamboxe sulebSi Cndeba da soflis pastoris ori qaliSvili swored am amboxs warmogvidgens. erT-erTi maTgani speqtak-lis dasawyisSi ukve gauCinarebulia da ugzo-ukvlod dakargulad iTvleba, meore

da ki, vnebaaSlili da sasiyvarulo Tav-gadasavlebiT gabruebuli, bolomde ar kargavs imeds, rom sakuTar dedmamiSvils cocxalsa da uvnebels ipovnis.

piesis personaJebi komikuri da amavdroulad, Zalian sevdianebic arian. maTi CarCoebSi moqceuli rutina konkre-tulad gansazRvruli ritualuri yofiT Semoifargleba. maTi warmodgenebi cx-ovrebaze, RmerTze, demonebze, erTi mxriv, sicils iwvevs mayurebelSi, xolo meore mxriv, gvafiqrebs ramdenad realuria da axlos myofi Cvens cxovrebasTan is yve-laferi, rasac scenaze utrirebulad war-mogvidgens reJisori.

warmodgenis dasasruli ar aris mkafio da xazgasmiT gasagebi, yvelasTvis erT-nairad aRsaqmeli da gasaazrebeli. es cxadia. reJisoruli TviTmizania. am SemTxvevaSi yvela Riad darCenil kiTxvis niSans mayurebeli sakuTari xedvisa da sur-vilisamebr gadawyvets.

ra gansazRvravs Cvens damokidebulebebs cxovrebis im konkretuli stilisa Tu mi-marTulebisadmi, romelsac yvela Cvengani Tavadve virCevT? siyalbiT, stereotipuli sworxazovani azrovnebiT, xSirad gauazre-beli, Tavsmoxveuli RirebulebebiT, rom-lebsac karga xania gasvlia yavli, mainc va-grZelebT arsebobas da gviWirs, an iqneb arc gvsurs aRmovaCinoT protesti. demonebs ki ara, sakuTar ususurobas unda davabraloT Cvens yofaSi gaCenili bzarebi, tragediebi, Secdomebi.

vidre adamianebi SeZleben sakuTari gadawyvetilebebisa da SecdomebisaTvis Tvalis gasworebas, aRiarebas da Tundac, ubralod cdas raimes ukeTesobisaken Ses-acvlelad, iarsebebs ramdeni demonic gin-daT imdeni, raTa dausruleblad vabraloT maT CvenTvis gulis tkena.

speqtaklSi gansakuTrebuli datvirTva aqvs ambis Txrobas da mas dinamikursa da eqscentruls xdis qoreografia. sasceno moZraobebze msaxiobebTan imuSava vitold iureviCma. warmodgenaSi racionaluri da iracionaluri erTmaneTSia gadaxlarTuli da TiTqmis SeuZlebelia maT Soris zRvaris gavleba. pirobiTi konteqsti aqvs miniWe-buli dros, is erTdroulad warsulicaa da awmyoc, xolo momavali gaurkveveli da bundovania.

scenaze gaTamaSebuli deteqtiuri Trileri, romelsac mistikur realizms uwodebs Tavad reJisori, kidev erTxel dagvafiqrebs - ra marTavs sinamdvileSi adamianur arsebobas? borotisa da keTilis dausrulebeli Widili. adamiani, rogorc

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

Teatri da cxovreba34

##6 2016

mxolod am brZolis poligoni? Tu persona, romelmac Tavad unda gaakeTos arCevani. alber kamius romanSi „ucxo“ aris aseTi fraza: „Tqveni suli brmaa, me viloceb mis-Tvis.“ vidre cocxali hqvia adamians, al-baT sjobs, dafiqrdes sakuTari sulisTvis Tavad ilocos, Tu ara, SeZlos da iswavlos suliT xedva Tu sibneleSi xelebis cece-biTa da sxvisi locva-vedrebis SewevniT daasrulos sicocxle.

adamianuri arsebobis usasrulod rTul, amoucnob da Zalian saintereso gzas franc kafka Toks adarebda, gaWimul Toks, romelzec mTavaria ara gavla, aramed waborZikeba. swored waborZikebaa is, risi meSveobiTac adamianSi TviTanalizis sur-vili ibadeba. borjomis Tojinebis Teatri festivalis farglebSi franc kafkas cno-bili romanis inscenirebiT wardga mayure-blis winaSe.

speqtaklis „batoni zomeri“ reJisori ioseb bakuraZe gvTavazobs Tojinebis Tea-tris, cocxali planisa da TiTebis Tea-tris saintereso sinTezs. saTqmeli da forma TavisTavad imdenad sainteresoa, rom gansakuTrebulis molodini gipyrobs, Tumca, rogorc xSirad xdeba, ganviTare-bis procesSi, TiTqos saTqmeli ikargeba da formac srulyofas veRar axerxebs.

minda aRvniSno samsaxiobo ansablis Zal-ian saintereso da profesiuli muSaoba.

miWirs ganvsazRvro, ramdenad gaiTval-iswina reJisorma speqtaklis potenciuri mayureblis asakobrivi kategoria, Tumca, warmodgenas, romelic festivalis far-glebSi TumaniSvilis Teatris mcire dar-bazSi vnaxe, Zalian bevri skolis asakis bavSvi eswreboda. interaqcia, calsaxad axarebda auditorias da es namdvilad iyo swori gaTvla reJisoris mxridan, Tumca, rTulia imis mtkiceba, rom bavSvebma bo-lomde gaiazres saTqmelis simZime. kafka ki Tvlida: `Cveni TamaSis gagebis meti, ara-

fris moTxovna ar SeiZleba mayureblisgan.“erTi SexedviT, scenaze gaTamaSda fan-

tasmagoriuli zRapari siyvarulze, borotebasa da sikeTeze. Tu zomaze metad CavuRrmavdebiT reJisoris saTqmels da vecdebiT sibrtyeze nanaxs Sreebi aRmovu-CinoT, aucileblad sicarieleSi amovyofT Tavs. TavisTavad novaciad SeiZleba CaiTva-los kafkas teqstis aseTi (ver) gaazreba re-Jisoris mxridan.

verafriT avuvli gverds gaberili fera-di buStebiT scenasa da parters Soris gaCaRebul TamaSs, romelic vTvli, rom yvelaze metad daamaxsovrdaT TeatrSi mo-sul skolis moswavleebs. magram ra vqnaT Cven? visac ukve nanaxis STabeWdilebebiT gvaqvs gadatvirTuli goneba? visac, Cvenda uneburad, ori wlis win Tbilisis saerTa-Soriso Teatraluri festivalis fargleb-Si nanaxi „slavas Tovlis Sou“ amogvigdo mexsierebis romeliRaca ucnaurma ujred-ma. albaT, aseT dros reJisors SeuZlia sruliad Tavdajerebulad amtkicos, rom es kopireba ki ara - alegoriaa. Znelia See-davo. me rogorc mayurebels, gamaxsenda namdvilad saintereso da sanaxaobrivi warmodgena da STabeWdilebebma, romelic „slavas Tovlis Soum“ damitova, upirobod gadafara didi xoWos vardisfer kostiumSi gamowyobili batoni zomeris mxiaruli Tam-aSi bavSvebTan.

dasasruls minda aRvniSno, rom mis-asalmebelia regionebis Teatrebis aqtiu-ri CarTuloba Teatralur festivalebSi, maTi motivirebisa da ganviTarebisaTvis. Tavad xelovnebis saerTaSoriso festival „saCuqars“, romelic mixeil TumaniSvilis saxels atarebs, vusurveb warmatebebs da vitoveb imeds, rom momavalSic SeZlebs festivali, rom mravali saintereso re-Jisori, msaxiobi Tu speqtakli Seayvaros qarTvel mayurebels.

Tbil

isi _ festival

ebis qal

aqi

##6 2016

Teatri da cxovreba 35

27-31 oqtombers saqarTvelos erovnuli biblioTekis mesame korpusis darbazSi mim-dinareobda Tbilisis scenografiis bien-ale. misi organizatori iyo valerian gu-nias saxelobis xelovanTa axalgazrduli kavSiri (YTA Union) da saqarTvelos OISTAT na-cionaluri centri. partniorebi: ruseTis federaciis Teatraluri kavSiri, ruseTis OISTAT centri, SoTa rusTavelis saxelobis profesiuli dramatuli Teatri, saqarTve-los Teatraluri sazogadoeba, artarea. mxardamWeri organizaciebi: saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministro, saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministro, Tbilisis kulturul RonisZiebaTa centri, samxreT kavkasiuri festivali TbilisSi, saqarTvelos erovnu-li biblioTeka.

bienales mTavarma organizatorma,

xelovnebaTmcodne nino gunia-kuznecovam da misma axalgazrdulma kavSirma aRadgines scenografTaTvis esoden saWiro da auci-lebeli SemoqmedebiTi RonisZieba, romel-sac safuZveli jer kidev sabWoTa kavSiris dros latvielebma Cauyares, saqarTveloSi ki misi ganmaxorcielebeli iyo cnobili mx-atvari gogi gunia.

bienaleSi monawileoba miiRes axal-gazrda mxatvrebma, romelTa asaki ar aRe-mateboda 35 wels. es iyo am SesaniSnavi sce-nografiuli tradiciis aRdgenis pirveli cda, romelSic mxolod oTxi qveyana _ ruseTi, somxeTi, azerbaijani da saqarTve-lo monawileobda. erovnuli biblioTekis darbazSi gamoifina axalgazrda mxatvarTa: ian kalnberzinis, polina baxtinas, oqsana stolbinskaus, lilit stepanianis, neli barsugianis, mustafa mustafaevis, anas-

Tbilisis scenografiis bienalenino maWavariani

Teatri da cxovreba36

##6 2016

tasia bugaevas, ilaria nikonenkos, iuta rotes, sergo Sivcis, aleqsi ambaevis, mari-na zavialovas da sxv. scenografiuli namu-Sevrebi. qarTveli mxatvrebidan bienaleSi monawileoba miiRes: nino kitiam, giorgi us-tiaSvilma, anano mosiZem, Tamar oxikianma, barbara aslamaziSvilma, qeTi nadibaiZem. gamofenis garda bienalem moawyo prezenta-ciebi da ganxilvebi.

xelovnebaTmcodne Tamar bokuCavam im-edi gamoTqva, rom bienale momavalSi gaxde-ba ufro interaqtiuli, is mowodebulia dargis ganviTarebisaTvis. mxatvarTa axali urTierTobebi gaaCens axal ideebs, axal mimarTulebebs da SesaZloa, erToblivi proeqtebic daigegmos. man aRniSna nino gu-nia-kuznecovas organizatoruli muSaoba am proeqtze da usurva bienales momavalSi gafarToeba scenografiis meti popular-izaciisaTvis.

bienales Sesaxeb azris gamoTqma vTxoveT stumrebs.

ina mirzoiani (xelovnebaTmcodne): qarTvel da rus mxatvrebs Soris kontaqte-bi aTeuli wlebia daikarga. ideologiuri da pilitikuri izolacia xelovan xalxs ar unda exebodes. nino gunia-kuznecovam aiRo Tavis Tavze iniciativa da moawyo sce-nografiis bienale. Cven 13 monawile Cam-ovediT moskovidan, peterburgidan, nal-Cikidan da ulan-udedan da is SemoqmedebiTi da pirovnuli kontaqtebi, rac davamyareT bienales monawile sxva mxatvrebTan, CvenTvis imediani dasawyisia. . momewona prezentaciebi. rTuli iyo pirveli nabi-jis gadadgma. es sapiloto proeqtia. vime-dovneb, rom es kontaqtebi SemdgomSi ufro gafarTovdeba.

elene stepanova (mxatvari): amdeni wlis Semdeg es aris pirveli bienale, romelic sakvirvelad kargi gamovida. aq warmodge-nil qarTvel mxatvrebs didi momavali aqvT am urTules profesiaSi. gansakuTrebiT ki am axalgazrdas (gverdiT Cagviara giorgi ustiaSvilma) man Zalian mSvenieri, lakonu-ri scenografiuli masala warmoadgina. bi-enales eqspozicia evropul donezea Ses-rulebuli.

bienaleze moxda SemoqmedebiTi energieb-is gacvla. Zalian momewona Tqveni muSaobis xarisxi. Tqven gaqvT gasaocari Teatralu-

ri kultura, romelic, Tu aq mTeli ZaliT ver gamoCnda, momavalSi uTuod iCens Tavs. minda, rom am axalgazrda mxatvrebs hqon-deT reJisorebis mxardaWera.

gisurvebdiT, rom momavalSi aq Camo-suliyvnen andres freinbeqsis sasceno sko-lis warmomadgenlebi latviidan, raTa ax-algazrda qarTvel mxatvrebma ixilon maTi namuSevrebi.

liubov uvesta (ruseTis xelovneb-is istoriis institutis TanamSromeli, msoflio scenografiis pedagogi): Tqven aRadgineT tradicia, romlis iniciatorebi adre iyvnen baltiispireTis qveynebi. ma-Sin moewyo trienale _ pirveli gamofena moewyo rigaSi, meore _ talinSi, mesame _ vilniusSi. vilniusis gamofenaze qarTveli scenografebi miwveulni iyvnen stumris statusiT. es iyo gasaocari ganyofileba, romelic magnitiviT izidavda damTvalier-eblebs. aq warmodgenili qarTuli saTe atro ferweris skola sruliad gansxvavdeboda moskovis, peterburgisa da baltiispireTis scenografiuli skolebisgan. Semdgom pe-terburgSi giorgi guniam moawyo qarTvel mxatvarTa pirveli gamofena, romelSic monawileobdnen: Teimuraz sumbaTaSvili, giorgi aleqsi-mesxiSvili, mirian SveliZe, ra Tqma unda, giorgi gunia, sameuli _ a. slovinski, i. CikvaiZe, o.qoCakiZe, Teimuraz ninua, iuri gegeSiZe. Zalian mixaria, rom nino gunia-kuznecovma gaagrZela mamis mier dawyebuli scenografiuli gamofenebis mowyobis tradicia.

sainteresoa is faqti, rom dRes sruliad gansxvavebuli Taoba movida. ver vxedav kav-Sirs wina Taobis SemoqmedebasTan. es sxva saTeatro enaa, sxva scenografia. me vsau-brobdi 70-80-iani wlebis mxatvrebze. mar-Talia, im periodis Teatri sxva iyo da ar SeiZleba hgavdes dRevandel Teatrs. axla sxva droa da sxva, Tundac teqnikuri saSu-alebebic. da dRes, Teatris ganviTarebis am axal etapze, rodesac bienales saqarTvelo awyobs, Cemi azriT, es aris SesaniSnavi.

qeds vixri Tqveni kulturis saministros winaSe, romelmac mxari dauWira am kultu-rul RonisZiebas. didi madloba saqarTve-los Teatralur sazogadoebas da piradad, nino gunia-kucnecovas.

##6 2016

Teatri da cxovreba 37

ara mgonia, saWiro iyos mtkiceba, rom daviT doiaSvili (ukve wlebia) da vaso aba-SiZis saxelobis musikisa da dramis Teatri, misi xelmZRvanelobiT, erT-erTi lideri reJisori da aseTive Teatria, romelSic cocxali, aqtiuri da araerTgvarovani Se-moqmedebiTi procesebi mimdinareobs da romelsac bevri mwvervali da waxnagi aqvs.

vfiqrob, imis Tqmis aucileblobac aRar-aa, rom daviT doiaSvilia reJisori, romel-sac yovelTvis elodebian (da ara mxolod saqarTveloSi) da yovelTvis ainteresebT - ras akeTebs, ra moigona, gamoigona ra da rogor gaakeTa. es interesic ukve (didi xa-nia) „daimsaxura“.

molodinic amarTlebs da arc morigi Se-degi da warmateba gvikvirs, magram axlaxan aRmoCnda, rom daviT doiaSvilma axal speq-taklSi sruliad sxva xedva, axali azrovneba, axali midgoma, axali formebiTa da xerxebiT metyvelebis SesaZlebloba gamoamJRavna. Tumca, Cveuli xelweriTa da individualur stilistikaSi, rac aris kidevac misi „pira-di“ Tavisebureba.

„axali daviT doiaSvili“ da Sesabamisad, musikisa da dramis Teatris cxovrebis ax-ali etapi „baliSis kacunaTi“ dadga. speq-

takliT, martin makdonas piesaze (pirvelad saqarTveloSi) „baliSis kacuna“, romelic specialurad (ukve meramdened daviT doi-aSvilisTvis) Targmna manana anTaZem, romel-mac, rogorc Cvevia, cocxali da organuli Teatraluri eniT aametyvela rTuli kon-struqciisa da Sinaarsobrivi (arsobrivi, asociaciebiT, literaturul-miTologiu-ri paralelebiTa da konteqstebiT datvir-Tuli) teqsti.

radgan, daviT doiaSvilisgan gansxvave-biT, martin makdonaze, rogorc drama-turgze, bevri araferi vicodi (mxolod filmebi mqonda nanaxi), internets mivmarTe da pirvelive gverdebze „aRmovaCine“, rom Turme mas uwodeben - „tarantinos Te-atrSi“, „Tanamedrove scenis saswauls“, „evropis namdvil sensacias“, „21-e saukunis mTavar dramaturgs - erTi-ori piesac wavi-kiTxe (Tumca ara manana anTaZisnair brwyin-vale TargmanSi) da maT mixedviT dadgmuli oriode speqtaklic vnaxe, rom ase Tu ise gamecno. imisTvis, rom safuZvliani Tu ara, garkveuli warmodgena Semeqmna da amis safuZvelze, daviT doiaSvilis speqtaklic ase Tu ise, saerTo konteqstSi aRmeqva.

martin makdona (sxva versiebiT - makdonah,

Sen unda iyo baliSis kacuna!yvela dedas, yvela mamas,yvela bavSvs...

lela oCiauri

speqtaklebi

Teatri da cxovreba38

##6 2016

makdana - Martin McDonagh) - dramaturgi, kino-scenaristi, Teatrisa da kinoreJisori, pro-diuseri - romlis yvela (8) piesa sxvadasxva literaturuli da Teatraluri premiis („toni“ - mravalgzis, „ivning standartisa“ da lorens olivies saxelobis) mflobelia; romlis filmi „eqvsive vazna“ - „oskariTaa“ dajildoebuli; kinosuraTi „brugSi“ (saku-Tari scenariT) „oqros globusis“, „bafta-sa“ (britaneTis kino da telexelovnebis akademia) da britaneTis damoukidebeli ki-nos premiebis laureati da saukeTeso sce-narisTvis „oskaris“ nominantia. misi bi-ografia biWi „konkias“ biografias hgavs, romelmac Secvala Teatraluri azrovneba, Seqmna axali dramaturgia da liderad iqca.

internetSi makdonas Sesaxeb bevri sxva saintereso da aRsaniSni ambavic SeiZleba naxo, romlebsac konkretul ambavTan kav-Siri, ra Tqma unda, aqvs, magram pirdapir mainc araa dakavSirebuli da amitom aRar „gadmovwer“.

scenis siRmeSi moTavsebul ekranze proeqciaa - musikis TanxlebiT (musika, ram-denime musikaluri Tema da bolo musikalu-ri akordi - didad gansazRvravs atmosfe-rosa da SegrZnebebs) wylis Wavlebi isxmeba da rogorc filmSi - titrebi amodis - speq-taklis saxelwodeba, personaJebi da maTi rolebis Semsruleblebi maTive gamosax-ulebis fonze. es xerxi kidev gameordeba. (avtori - giorgi induaSvili kinos xerxe-bic (ara mxolod multimedia, aramed, axlo xedebi, moZraoba drosa da sivrceSi, mon-taJi, paraleluri qmedeba, wafenebi, ormagi

da sammagi eqspoziciebi.) speqtaklis gadawy-vetis erT-erT (mravalTagan) formad da or-ganul nawilad iqceva. multimedia - ormagi da organzomilebiani - ekransa da mis miRma - aigivebs or sivrces, romlebSic erTi me-oris gagrZeleba an anareklia da romlebic daubrkoleblad gadadian erTi-meoreSi.

scenis siRrmeSi gabmul Tokze TiTqos firis gamJRavnebis Semdeg Camokidebuli fotoebia, TiTqos odesRac arsebuli fo-tos gasamJRavnebeli oTaxia da ganaTebac - Sxamiani mwvane, bundovan gamosaxulebas rom qmnis da realobis sazRvrebs Slis (faq-tobrivad mTeli speqtakli bundovani ga-naTebiTa da nisliT mkveTr konturebsa da mkafio ferebsaa moklebuli. ganaTebis mx-atvari - ia nadiraSvili), aseTi oTaxis aso-ciacias iwvevs. mTel Semdeg tonalobas gan-sazRvravs. saerTod, swored asociaciebia, romlebzecaa agebuli mTeli speqtakli da romlebic mis struqturas Seadgenen.

magidis sanaTebi, yuTi, sabeWdi man-qana, gramofoni, akvariumi, musikaluri sakravebi, saTevzao ankesi - dekoraciisa da rekvizitis nawilebia, romlebic drodadro „cocxldebian“ da moqmedebaSi erTvebian. yvelaferi qmediTia. yvelaferi - moZravi da aqtiuri. rogorc Semdeg gamoCenili da gaxsnili dekoracia, axali elementebiTa da funqciur-mxatvrul-azrobrivi dat-virTviT. (scenografi - daviT doiaSvili). magidebi da skamebi, rogorebic albaT, yvel-gan dgas - nebismier saxelmwifo uwyebasa Tu organizaciaSi, ofissa Tu mosacdelSi. am SemTxvevaSi, es policiis ganyofilebaa -

##6 2016

Teatri da cxovreba 39

dakiTxvis oTaxi da moqmedebac da erT-erTi mTavari - siuJeturi xazic aq iwyeba. ori gamomZiebeli - tupolski (daviT beSitaiS-vili) da arieli (devi bibileiSvili) „kargi da cudi policielis“ tradiciul rolebs irgeben da gaurkveveli mizeziT (jerjero-biT) dakavebuli, Tavze tomaraCamocmuli adamianis dakiTxvas iwyeben.

es adamiani mwerali katurien katurienia (kaxa kinwuraSvili). dakavebis sababi ki, rogorc maleve irkveva, misi moTxroba-zRaprebi. gamomZieblebi, romlebmac yve-laferi ician, eTamaSebian katuriens, didxans, meTodurad, daxvewili da uxeSi formiT, misgan aRiarebis misaRebad, radgan undaT, rogorc pirovneba, sabolood gaa-nadguron. TiTqos nacnobi, banaluric ki da gamocdili gzaa, araerTxel gamoyenebuli da Sedegiani.

kriminaluri istoria, romlis gaxsnac msvlelobasTan erTad Tan ginda da Tan ar ginda. Tavidan katurieniviT Senc ginda gai-go, ra daaSava da ratom aRmoCnda policiis ganyofilebaSi dakiTxvaze _ sastik dak-iTxvaze or deteqtiv-gamomZiebelTan. Janris nacnobi sqemaa da nacnobi cxovre-biseuli sqemaa warsulidan Tu awmyodan. Tu damnaSave araa, is unda gamoigono, Se-qmna mtris xati, mtris saxe, xalxis mteri, romelmac saxifaTod SesaZlebelia, xalxi namdvili mtrisgan ixsnas. aq, am policiis ganyofilebis (saxelmwifos) karTan mTa-vrdeba iluziebi da imedebi da maT adgils uimedoba da sasowarkveTa ikavebs.

romeliRac totalitaruli saxelmwifo. dRes, Tu wlebis win. adamianis devna idee-bisa da nawarmoebebis gamo, romlebSic is warmosaxul mkvlelobebsa da Zaladobas asaxavs da romlebsac viRac sinadvileSi me-Todurad, nabij-nabij da sityva-sityviT ax-orcielebs. ase romc ar momxdariyo, is - mw-erali - romelic SeiZleba TviTizolaciaSi an Sinagan emigraciaSia Caketili, mainc aR-moCndeboda - cenzuris, cenzorebis, ide-ologiis msxverpli, rogorc es araerTxel yofila da SeiZleba kvlav iyos.

devna kidev imis gamoc, rom viRac gan-sxvavebulia, sxvebs ara hgavs da arc surs ise icxovros, ifiqros da imoqmedos, rogorc cxovrobs, fiqrobs da moqmedebs yvela. rodesac ver xvdebi: ratom SeiZleba cemon Seni Zma an ratom gcemon Sen; ratom unda aiRo sakuTar Tavze sxvisi danaSauli an ratom unda aRmoCnde damnaSave imaSi, rac ar Cagidenia. da rodesac SeiZleba isic aRmoa-Cino, rom totalitarizmi zogjer SenSia, radgan Sen uSveb mis arsebobas da Sen uwyob xels Zaladobas, romelic Semdeg yvelaze

da Senzec vrceldeba. katurieni Tavis zRaprebs, igavebsa Tu am-

bebs mwvane furclebze wers. policiaSi ak-iTxeben da isic kmayofili kiTxulobs. dro-dadro mwvane ferSi ganaTebuli scena wylis safaris asociaciasac iwvevs. wyali aq sul arsebobs - pirdapiri (fizikuri) Tu uxilavi (monaTxrobSi) mniSvnelobiTa da formiT. wyali aq erT-erTi mTavari moqmedi „gmiria“.

martin makdonas piesis sirTules re-Jisoruli gadawyveta kidev ufro ar-Tulebs. speqtaklis struqturuli wyobis sirTule da fenebi, gamoyenebuli xerxebi da formebi daviT doiaSvilis dadgmis erT-erTi umTavresi Rirsebaa.

cxadi sizmars cvlis, realoba - gamon-agons, faqti - SeTxzuls. zRapari STagoneb-isa Tu inspiraciis, biZgis wyarod iqceva. samyaro aTqvefili da azelilia, rogorc sizmarSi, rogorc sicxianis bodvis dros da amave dros, yvelafers realuri safuZveli, konturi Tu CarCo aqvs. is, rac iwyeba, ar mTavrdeba. rac moxda, meordeba.

scenaze mudmivad - gardasaxuli, axal niRab Tu saxemorgebuli personaJebi gamo-dian, qrebian. Semdeg isev gamodian. Ziri-Tad siuJetur msvlelobas „gantevebuli“ (zongebis msgavsi) CanarTebi ereva da axal-axal Sreebs qmnis. mets, mets, rTuls, gar-Tulebulsa da araerTarsians.

iTvleba, rom baliSis kacunebi niWi-erebi, kargebi da dadebiTebi arian, Tumca - uZlurebi, uRonoebi, pasiurebi da rom baliSebisgan gakeTebuli goliaTi mainc baliSisaa _ rbili da umaqnisi. baliSis ka-cuna ufro ususuri da uRono xdeba iq, sa-dac diqtaturaa da sadac yvela Zaladobs. sadac Zaladoben mSoblebi da bavSvebi ki ver icaven Tavs.

personaJebi icvlebian - enacvlebian erT-maneTs. (es gardasaxva saxieri kostumebis gadacmiTac xorcieldeba. kostumebis mx-atvari - anano mosiZe). mSoblebi, romlebis siyvarulic SeiZleba danaSaulad iqces. ris Semdegac da SeiZleba mxolod ara am mizeziT, mSobeli xdeba moZalade da sas-tiki, daundobeli da zogjer - Svilebic, mSoblebis gadaWarbebuli siyvarulisa Tu yuradRebis (zogjer zRvargadasuli) Tu usiyvarulobis, gulgrilobisa da daun-doblobis, Zaladobis Sedegad. udanaSaulo bavSvebi, romlebsac ufrosebi fizikurad da pirovnulad anadgureben. maTi istorie-bi TiToeuli personaJis cxovrebis anarek-lia da amdenad, Sedegica da gagrZelebac. samyaroSi, romelic Zaladobaze dgas da Za-ladoba marTavs. romelic Zaladobs adami-anebze da sadac adamianebi iqcevian moZal-

Teatri da cxovreba40

##6 2016

deebad - bavSvebic, ufrosebic, mSoblebic, policielebic (romlebic, cxadia, Tvi-Tonac mSoblebi da Svilebi arian). isini asaxiereben maradiul codvilebs, meta-foruli saxeebiT, metaforebiT, romlebic metyveleben raRac metze, vidre gviamboben da mets gulisxmoben, vidre Cans.

daviT doiaSvilis speqtaklSi yvela mama mamaa (aleko begaliSvili) da yvela deda - deda (buba gogoriSvili), yvela bavSvi (gigi qarselaZe) - bavSvi. adamiani - adamianebi da adamianebi - moCvenebebi - warmosaxuli istoriebis gacocxlebuli personaJebi da mogonebebidan gamoxmobilebi. erTi da igive. mxolod maTi istoriebia -katurienis zRapar-moTxrobebSi da sinamdvileSi - gan-sxvavebuli, magram mainc raRacnairad erT-nairi. erTi safuZvliTa da saTqmeliT, erTi amosavaliTa da dasasruliT.

yvela bavSvi - es „yvela“ katurieni da misi umcrosi Zma - miCelia (nana buTxuzi) - maTi mravalsaxeoba, romlebis Sesaxebac Tavis zRaprebSi yveba. am zRaprebs ki, rogorc yvela gamorCeulis - axdomis Zala aqvT, re-alobad qcevis, rogorc magiur, winaswarme-tyvelur sizmrebs, radgan cxadiT arian na-karnaxevi.

„baliSis kacuna“ esaa speqtakli Tev-zaobis dros damxrCval bavSvebze da bavS-vebze, romlebic mSoblebma, ufrosebma sasikvdilod, sawameblad da sulieri travmebisTvis gawires. mSoblebma, rom-lebic Tavadac mSoblebis Zaladobis msxver-

pli iyvnen - siyvaruliTa Tu usiyvarulod.esaa speqtakli saSinel sasowarkveTaze,

gausaZlis martoobaze, mitovebulobaze, danaSaulze da msxverplze. danaSaulze, romelsac Tan aqvs da Tan ar aqvs gamarTle-ba. udanaSaulobazec da uneburad Cadenil Tu „nakarnaxev“ borotebazec. danaSaulisa da sasjelis definiciaze.

Semdeg, ukiduresi daZabulobis Jams, Zma, yvela deda, yvela mama da yvela bavSvi (romlebsac yvela adamianis saxe aqvT da im Sinagani tkivilebisa Tu gancdebis gamoZax-ilebi arian, rasac realobaSi da katurienis nawerebSi upoviaT asaxva), ritmul musikas (musikaluri gaformeba - daviT doiaSvilis. xmis reJisori - emzar begiaSvili) ritmuli moZraobiT (saerTod, moZraoba, plastika, cekva - erT-erTi mniSvnelovani komponentia erTiani atmosferosa da saxis Sesaqmnelad. qoreografi - kote furcelaZe) ayolili, uxmod, mxolod piris moZraobiT, TiTqos simReriTa da TiTqos yviriliT gamodian avanscenaze da speqtaklis gadawyvetis xerxi kidev erTxel icvleba. axali feniT ivseba.

katurieni - baliSis kacuna iqceva aR-sarebebis jaWvis mTavar impulsad, romel-sac verc qafi (romelic faqtobrivad mTel sivrces (scenas) edeba (araerTxel) da Cvenk-en moiwevs, verc wyali (ekranze CamoRvril, SeSxefebuli), verc auzis oTxmagi sivrce veRar dafaravs. piriqiT moxdeba.

diax, aq mainc yvelas mouwevs aRsareba -

##6 2016

Teatri da cxovreba 41

movlenebi ise lagdeba. yvelas mouwevs gaix-senos, dafiqrdes da Tqvas - moyves da Cvenc davinaxoT sakuTar Tavsa Tu cxovrebaSi is, rasac an ver vxedavT an ver vgrZnobT an vxedavT da ar gvawuxebs. rasac vmalavT da vasxvaferebT an ar vaRiarebT, radgan bali-Sis kacunebi varT, ganze dgoma rom gvirCev-nia.

daviT doiaSvilis speqtakli iseTi mx-atvruli xerxiTaa gadawyvetili, rom iqm-neba SegrZneba, TiTqos films vuyurebT. esec iluziaa - da swored aseTi iluziebis wyeba gvaqcevs im ucnauri da saSiSi samyaros patimrebad, romelSic katurienTan erTad SevdivarT da Semdeg vxvdebiT, rom es Cveni sakuTari cxovrebis yvelaze mZime nawilia. erTi mxriv, Cvenive gamonagonisa da war-modgenebisa da meore mxriv - piradi Tu qvey-nis biografiis Sedegi.

speqtakli, romelSic vusmenT (vusmenT!) reJisoris fiqrebs, romlebsac is xmamaRla ar gamoTqvams da arc aCvenebs, magram rom-lebic faqtobrivad yvela epizodSi, yvela ambavsa Tu xerxSi ikiTxeba (gamokrTis an is-mineba). ara qveteqstis, aramed usityvod da uCinod gamxelili aRiarebis doneze.

realoba da warmosaxva, gamonagoni da asociacia (Tumca, romelia sinamdvile, war-mosaxva, mogoneba, gamonagoni?!) mudmivad icvleba. aseve mudmivi rCeba moqmedebis adgili - policiis ganyofileba, romelSic moxvedrili katurienisTvis axali realoba da warsulis, awmyosa da momavlis gacno-biereba iwyeba. es procesi Cven Tvalwin xil-ulad mimdinareobs.

daviT doiaSvilis „baliSis kacuna“ koS-marul sizmars hgavs (rogorc misive „(Sua)zafxulis Ramis sizmari“), romlis xlarTeb-sa da labirinTebSi moxvedrili da mox-etiale adamiani sakuTari Tavisve tyved iqceva, romlis ususuroba mxolod misi xa-siaTis Sedegi ki ar aris, aramed garemoebe-bis, romlebSic dabadebidan - bavSvobidan - gaucnobiereblad da Semdeg, ukve cnobi-erad - arCevaniT - uwevs cxovreba.

speqtakli bevr asociacias badebs saku-Tari Tu sxvisi cxovrebidan. bavSvobis mogonebebi da warmodgenebi, romlebsac re-aloba iwvevs an zRaprebi, romlebic aZlier-eben warmosaxvas samyaros Sesaxeb, romelSic rolebi, moqmedebis adgilebi da dasasruli ukve gansazRvrulia.

Semdeg es yvelaferi erTad lagdeba, erTmaneTis gverdiT. Tanasworuflebi-anad. bavSvobis xsovnasa da warmodgenebs mozardobis, axalgazrdobis, mowifulobis gamocdileba da STabeWdilebebi, SigniT daleqili ganwyobebi emateba. wre ikvreba.

morigi cikli sruldeba.rogor gaSinebs, rogor giTrevs da ga-

frTxobs, rac scenaze xdeba! Semdeg, rogor Cndeba winaaRmdegobisa da protestis grZnoba da rogor iwyeb gzis - gamosavalis Zebnas am saSineli sizmridan da rogor ver poulob!

es Cixia. yvelasTvis - policielebsa da maTi patimrebisTvisac. jalaTebisa da msxverplisTvis. maTTvis, vinc iyo da aRa-raa da maTTvis, vinc iyo da kvlav iqneba. esaa gza, romelic bevrma da, maT Soris da pirvel rigSi, Cvenma qveyanam gaiara da ver-aferi iswavla, rogorc ver iswavles verc mSoblebma da verc Svilebma.

is, rac moxda da dasrulda, aucileblad isev iqneba. biWisa da qalaqs Seseuli virTxe-bis ambavic da mwvane goWebSi gamoreuli vardisferi goWisac, gogona qristesic da baliSis biWunasic, romlebic jadosnuri zRaprebidan saSiS zRaprebad, idumalebaTa pirquS realobad iqcevian. yvela erT jaWv-Sia Cabmuli, yvela erT wreze dadis, yvelas erTi warsuli aqvs, magram arCevani mZimea da maTi bedic TiTqos gadawyvetilia. katu-rienis moTxrobebi misive sasjelad iqceva, radgan policielebsac igive gza da bavSvoba hqondaT da maT Svilebsac, rogoric katu-riensa da mis Zmas, rogoric maT mSoblebs, rogoric moTxrobebis personaJebs. mokled, yvelaferia, rac aris cxovreba da romlis msvlelobac daundoblad (Tumca mravali kodiT dafarulad) igrZnoba speq-taklsa da mis yovel personaJSi.

yovel personaJSi - aseT sxvadasxvanair-Si da ase cvalebadSi. ansambli musikisa da dramis TeatrSi, daviT doiaSvilis speqtak-lebSi yovelTvis iyo da msaxiobis ostato-bis xarisxic da ansambluroba iyo mizanic, amocanac da Sedegic. magram „baliSis ka-cunaSi“ es yvelaferi kidev sxva aris. ara moulodneli, aramed sruliad sxva. xarisx-iT, maneriT, formiT. mere rogori zusti maxvilebiT, rogori natifi xerxebiT iqmneba es personaJebi. rogori niuansebia konkre-tul saxesa Tu misi gardasaxvisas. rogori Rrmaa yoveli detali. ramdenia nafiqri da rogori organulia, dinamikuri da moqnili. aq ubralod, scildebian manamde arsebul „zRvars“ da iseT tonebSi, iseT naxevar-tonebSi muSaoben, gardasaxvis, mdgomareo-bis - sulieri da fizikuris - imden etapsa Tu rgols gadian, rom zogjer Tvalis midevne-basac ver aswreb, aseTi mravalferovnebisa da mravalSrianobis fonze, Tu pirobebSi. maSinac ki, rodesac speqtakli mTavrdeba da ukve msaxiobebi Tavis dasakravad gamodian. wyliani auzebis safarebi nel-nela ixureba

Teatri da cxovreba42

##6 2016

da finalis droc dgeba, magram speqtakli am drosac grZeldeba.

am auzebSi mTeli meore moqmedeba mim-dinareobs - oTx - TiTqos jvriT gayofil - wylian segmentebSi. jvarcmis sammagi aluz-iac (jvarze gakruli gogona-qristesa da jvarcmuli biWis movlinebasTan erTad) - an SeiZleba arc da pirdapiri miniSnebaa sul-ier jvarcmaze. daundobel, Seubralebel samyaroSi da am jvarcmis ritualSi yvela monawileobs - an jvars ecmeva.

Cveni dros niSani - baliSis kacuna - to-talitaruli saxelmwifos niSanicaa da imi-sac, rom Seubralebloba iyo qristes jvar-cmis mizezic da misi gansxvavebulobis SiSi da miuRebloba - kidev erTi motivi. arse-bobda mxsneli - speqtaklSi - ori da orive jvarcmuli, romelTagan erTi - urwmunoe-bas, undoblobas, stereotipebs emsxverple-ba da meore - siZulvils, fsevdorwmenasa da farisevlobas.

katurieni ukve mzadaa aRiaros - itvir-Tos danaSauli, oRond misi nawerebi gadaar-Cinon, dabeWdon da Seinaxon, magram mas Seu-Zlia, sikvdilis Semdegac raRac Secvalos sakuTar bedSi da sxvebis cxovrebaSic.

istoria SesaZloa asec ganviTarebuliyo, oRond, ase rom moxdes, dasawyisSive raRac unda Seicvalos. daviT doiaSvilisa da kaxa kinwuraSvilis katurieni amsxvrevs miTs baliSis kacunas Sesaxeb da mis axal funq-cias itvirTavs.

katurienma ara mxolod sxvisi danaSauli aiRo sakuTar Tavze, Tundac is viRac - sak-uTari - fsiqikuri Tu gonebriv proble-mebiani Zma iyos, romelic sityva-sityviT asrulebs - cxads xdis, moqmedebaSi mohyavs moTxrobebis siuJetebi da amiT, mTavar per-sonaJad iqceva. siuJetebi, romlebic Tan gamonagonia da Tan ar aris, da ufro namd-vili xdeba, radgan sizmariviT cxaddeba.

raRac sabolood rom Seicvalos, maSin arc es siuJetebi unda arsebobdes, maSin sxvanairad unda ganlagdes da ganviTardes movlenebi iqamde, sanam saboloo wertili daismeba (speqtaklSi es wertili maSinac ki ar ismeba, rodesac moqmedeba mTavrdeba). sxvagvarad rom moxdes, maSin sxvanairi unda iyos TviTon cxovreba.

diax, rogorc erTxel ukve iTqva - „xelnawerebi ar iwvian“! - da es morigi aluz-ia - katuriens mixeil bulgakovis ostatis xatis 21-e saukunis „reinkarnaciad“ aqcevs, rasac kaxa kinwuraSvilis garegnobac da gansaxierebuli personaJis xasiaTi, buneba, qcevis manerac ki esadageba.

Zaladoba yvelafers anadgurebda da anadgurebs. adamiani izrdeba aseT garemoSi,

aseT sazogadoebaSi, aseT ojaxSi da aseTad amitomac yalibdeba. daviT doiaSvilis ver-siiT, katurienis zRapari-moTxrobebi Sei-Zleba ufro metad asaxaven realobas, vidre realoba _ sakuTar Tavs, radgan bevri ram damalulia, bevri ram uTqmeli da gaumxele-li rCeba da rodesac saidumlo mJRavndeba, dgeba SurisZiebis dro - yvelasTvis, yvelas magier da yvelasgan.

speqtakli isea gadawyvetili, rom Znelia gaarkvio, ra xdeba da moxda sinamdvileSi. reJisori arCevanis uflebas mayurebels utovebs. yvelaferi katurienis sizmaria, gacocxlebuli moTxrobebia Tu namdvi-lad momxdari, dasawyisidan finalamde. fi-nalamde, rodesac yvelaferi kidev erTxel icvleba da bedisweras marTvis sadaveebi xelidan usxlteba. saSineli gamonagoni, saS-ineli (avadmyofuric) ki, fantaziis nayofi, romlis morevasac da daZlevasac daviT doiaSvili esTeturi da daxvewili xerxe-biTa da aRsarebis sisufTaviT axdens. re-alobis miRebiT, aRiarebiTa da gamaTavisu-flebeli amoTqmiT.

Senc TiTqos eflobi am talaxSi, magram bolos sufTa gamodixar, rogorc yvela per-sonaJi manamde da Semdeg im auzidan, romel-Sic isini eSvebian. im qafSic exvevi, romel-Sic Zmebi da sxvebi ganibannen. erTmaneTisa da sakuTar koSmarebSi Caflvis mtanjveli gziT raRaceebisgan, rac gawvalebda, tvir-Tisgan, romelic gamZimebda da gaRelvebda, TiTqos Senc Tavisufldebi, TiTqos raR-acas ukan toveb da cota xniT mainc bednieri xar. da TiTqos Tavidan ibadebi, rogorc ga-datanili warRvnis Semdeg Tu Sedegad.

vin icis, meramdenea es wre katurien-isTvis - dabadebis, monaTvlis, jvarcmisa da amaRlebis gza da kidev meramdene iqneba, radgan mas Semdeg, rac yvelaferi pirve-lad moxda, dedamiwaze araferi Secvli-la. gaubedavi, pasiuri da TiTqos uunaro katurieni - mxsnelia, romelsac es misia ergo da rodesac amas xvdebi, midixar mou-lodnel aRmoCenamde, rom Turme swored baliSis kacunebs - pasiur, sakuTar TavSi, sakuTar samyaroSi, sakuTar warmodgenebSi Caketil adamianebs, SeuZliaT Secvalon drosa Tu movlenebis msvleloba, Secvalon mimarTuleba, konteqsti, erTi realoba me-oriT Caanacvlon, marTon da Seqmnan piroba da antikuri tragediis gmirebis msgavsad, ajobon bedisweras _ TviTon warmarTon sakuTari bedi da aiZulon sxvebi, imoqme-don, gaafrTxilon da miscen Sansi sakuTar nebas, Sedegi gadawyvetilebas, arCevans daumorCilon. Turme swored esaa baliSis kacunebis Zalaca da Rirsebac.

##6 2016

Teatri da cxovreba 43

Tavidanve, raRac uCveulod iwyeba yve-laferi. foTis valerian gunias saxelo-bis saxelmwifo profesiul dramatul Te-atrTan misulT, mayurebelTa darbazSi ar gviSveben. Teatris warmomadgenels, mar-Talia SenobaSi SevyavarT, magram kibeebiT sadRac qvemoT migviZRvis. Cvenc, mdumared, morCilad ukan mivyvebiT... sul ufro dab-la veSvebiT, sardafSi... XX saukunis 40-50-ani wlebidan, evropuli TeatrisaTvis ucxo aRaraa amgvar alternatiul sivrceSi warmodgenis gamarTva. gasuli saukunis 90-ani wlebidan, es arc CvenTvisaa siaxle... dabalWerian sardafSi varT!.. Cvens Tavs zemoT milebia gayvanili... `...sardafSi cx-ovrebaze uaresi araferia. aq yvela bgera ismis, yvelaze intimuric ki...“ es sityvebi cnobili poloneli dramaturgis, slavom-ir mroJekis piesis `emigrantebi“ erT-erT moqmed pirs ekuTvnis. isini sul orni arian; polonelebi, romlebic sxvadasxva mizezis gamo, iZulebulni gamxdaran ucxoeTSi gadaxvewiliyvnen... vin, lukma-puris saS-ovnelad, socialur-ekonomikuri, materi-aluri problemebis mosagvareblad... vin, kidev, Tavis samSobloSi arsebul poli-tikur viTarebas gamoeqca Tu gamoerida...

sardafis Weri TiTqos Tavze gadevs... milebic Sens zemoTaa... sivrce ar gyof-nis... darwmunebuli xar - sadacaa milebidan

gamoJonili wylis wveTebi Sens `kinkrix-oze“ daiwyeben „tyapuns“... amas uhaerobis iluziac emateba... mokled, naxevrad Cab-nelebul sardafSi mjdoms, sruli diskom-forti gipyrobs... kinaRam mTavari detali gamomrCa... sardafSi Casuls, Teatris Tan-amSromeli halstuxs gawvdis da gTxovs, rom gaikeTo... SensaviT, aq yvela mayurebels kiseri halstuxis maryuJSi aqvs gayofili... speqtaklis damdgmeli reJisoric (dariuS ieJerski) polonelia; magram, warmodge-nas `emigrantebis“ nacvlad, `Carecxilebi“ hqvia... Zalauneburad, es sityva saqarTve-los uaxloes warsuls gvaxsenebs da kidev ufro gvZabavs... speqtaklis orive moqmedi piric, poloneli ki ara, qarTvelia (piesis gadmoqarTuleba -adaptaciaze zaza Wantu-rias umuSavia)... diax, Cvens win, ucxoeTSi, sxvadasxva mizezisa Tu garemoebis gamo, gadaxvewili ori qarTvelia. gulwrfelni Tu viqnebiT, arc es problemaa Cveni qveynis realobisaTvis ucxo.

`...xandaxan meCveneba, rom Cven mucelSi vcxovrobT. Sexede am milebs, gana isini nawlavebs ar hgvanan?..“ am sityvebs msaxiob ramaz ioselianis mier gansaxierebuli mo-qmedi piri warmoTqvams... isic unda iTqvas, arcerT maTgans sakuTari saxeli ar aqvs... an ki, ra saWiroa?!.. aseTebi xom lamis sami aTeuli welia, vin moTvlis, ramdeni hyavs

h a l s t u x ianu

maryuJi kiserze

giorgi cqitiSvili

Teatri da cxovreba44

##6 2016

saqarTvelos... ubralod, es ori personaJi sxvadasxva socialuri fenis, Tu gnebavT, klasis warmomadgenelia. giorgi surmava, e.w. `provinciels“ ganasaxierebs; r. iose-lianis scenuri gmiri ki inteligentia, SeiZleba iTqvas, inteleqtuali... magram, miuxedavad gansxvavebuli socialuri, kla-sobrivi kuTvnilebisa, orive erT WerqveS, ufro zustni Tu viqnebiT, erT ubadruk sardafSi, ukve wlebia gverdigverd cxov-roben... iZulebulni arian mezoblebi iy-vnen!..

mxatvar Tamar oxikianis mier Seqmnili scenografia kidev erTxel gvarwmunebs imaSi, rom aq, am garemoSi adamiani ar unda cxovrobdes!.. am mosazrebis gamyareba- dasabuTeba - argumentirebisaTvis, sulac araa saWiro maqsim gorkis erT-erTi pie-sis (`fskerze“), erT-erTi moqmedi piris (satini) Zalian cnobili frazis gaxseneba (adamiani, _ es amayad JRerso!..)... gasagebia, rom am ucxo, emigrantebis (`CamoTreuleb-is“) mimarT arcTu mTlad keTilganwyobil qveyanaSi, adamiani ukiduresma social-urma, materialurma gasaWirma, siduxWirem Camoiyvana... igi, rom ityvian, `welebze fexs idgams“, dRe da Rame muxlCauxrelad Sro-mobs, `kapiks kapikze awebebs“, yvelafers iklebs, fuls agrovebs; imitom, rom sam-SobloSi dabrunebulma Tavisi ojaxis yofa ukeTesobisaken Secvalos... mokled, `diadi miznisaTvis“ iRvwis, magram amasobaSi, mis-Tvis SeumCnevlad, TandaTan adamianis saxes kargavs...

vfiqrob, foTis Teatris speqtaklSi re-Jisorma d. ieJerskim swored am problemis mkafiod, naTlad gamokveTa scada. ` ... vcx-ovrobT aq, rogorc ori mikrobi. iqneb, Cven daavadebis warmomSobi baqteriebi varT?..“ am sityvebsac r. ioselianis mier gansaxier-ebuli `inteleqtuali“ warmoTqvams. misi msjelobani Tu gansjani naklebad ainter-esebs g. surmavas mier Sesrulebul `pro-vinciels“. msaxiobi xazgasmiT warmoaCens mis motivacias. am adamians pataraobidan aSinebs siRaribe, siRatake. raRac, fana-tizmamde misuli JinianobiT, sakuTari jan-mrTelobis xarjzec ki, cdilobs fulis Sovnas. mogrovil kupiurebs metad sasaci-lo, saTamaSo pingvinSi malavs... yvelaferze uars ambobs (saWmelze, Casacmelze, siga-retze, dasalevzec ki...) ... xeiriani sawol-ic ar gaaCnia... pirdapir, iatakze gaSlil leibze sZinavs... samagierod, sul maTxov-robs... yvelafers `inteligents“ Txovs... leibze Camomjdari, gulSi alersianad ix-utebs saTamaSo pingvins... Tavidan ggonia, rom es mxolod sakuTari ojaxis, Svilebis

monatrebis gamoxatulebaa... misgan gansxvavebiT, `inteleqtuals“

sawolze Zinavs; wignsac kiTxulobs; tanT saSinao xalaTic acvia; msjelobs kidec... magram isic, Tavisi mezobeliviT, mainc fskeris binadaria... r. ioseliani xelSesaxe-bad, TvalnaTliv gviCvenebs, Tu rogor sZuls mis gmirs es sardafi, es qveyana, Tavi-si ubadruki yofa-arseboba... nervebs uSlis es `provincielic“... xandaxan, sakuTari Tavic ki sZuls... msaxiobi yovelive amas saxierad, emociurad warmoaCens. Tamamad SemiZlia vTqva - igi, yvelaze kulminaciur, grZnobebmozRvavebul scenebs, epizodebs erTgvari riskis zRvarze atarebs. TiTqos, bewvis xidze Tu basri danis pirze gadis. sul cotac da... utrireba, gadaWarbeba, emociis ganzrax forsireba, stanislavski-seulad, e.w. `gadaTamaSeba“ daiwyeba... ma-gram yvelaze kulminaciur, gadamwyvet mo-mentSi ostatoba imarjvebs... r. ioseliani raRac saswauliT axerxebs gancdisa da emo-ciis mTeli kaskadis moTokvas... arada, sul raRac wamis win geCveneboda, rom msaxiobs mozRvavebuli emocia daaxrCobda, wale-kavda... TvalSi cremlakiafebuli, uecrad, moulodnelad ironiuli, cinikuric ki xdeba da saxifaTo monakveTi, romelic danaRmuli iyo, mSvidobianadaa gavlili... `inteleqtuali“ daufaravad, aSkarad das-cinis `provinciels“...

giorgi surmavas mier gansaxierebuli moqmedi piri Tavis dacvas cdilobs. is, danaSaulze Tu usaqcielobaze waswrebuli patara bavSviviT, mudam Tavs imarTlebs. msaxiobi metad damajerebel gamomsaxvelo-biT xerxebsa Tu saSualebebs iyenebs da aSkarad aRwevs mayurebelTa darbazis gul-wrfel Tanagancda-TanagrZnobas. raRac momentSi, orive maTgani gebraleba. ada-miani xom bednierebisTvisaa dabadebuli?!.. eseni ki pirutyvebis mdgomareobaSi arian... maT Tavze, `normaluri adamianebi“ sisxl-savsed cxovroben... ai, Sobasac xmaurianad, mxiarulad dResaswauloben... sardafSi my-ofni virTxebiviT garindulan da SuriT Sepyrobilni, yuradRebiT usmenen sxvaTa zeimis gamomxatvel xmaurs... maT magidaze iaffasiani orcxobila da sasmelia...

`provincieli“ `inteligents“ kvlav si-garets an sakvebs Txovs... uaris SemTxveva-Si is qurdobasac ar Takilobs. yovelive amas Cven, mayurebeli, yelze halstuxiT SevyurebT. Tavidan momeCvena, rom amiT re-Jisorma sardafis mayurebelTa darbazSi myofni, im respeqtabeluri, keTilmowyo-bili yofis mqone sazogadoebis nawilad gvaqcia, romelic erTgvarad amreziT,

##6 2016

Teatri da cxovreba 45

zizRiTac ki Sehyurebs `ama soflis ukuR-marTobis gamo“, fskeris binadrebad qceu-lT... raRac momentSi, g. surmavas mier gan-saxierebuli scenuri gmiric aCens sakuTar arsebaSi dagrovil-dagubebul agresias... rogorc Cans, misTvisac mTlad saamuri ar yofila `inteleqtualTan“ erT sardafSi cxovreba... masac aRizianebs `inteligen-tis“ mxridan qedmaRluri, ironiuli damok-idebuleba... magram ai, r. ioselianis gmirma, mware, daundobeli, ulmobeli simarTlis saxeSi mixliT, Tvali auxila ̀ provinciels“; sarkeSi sakuTari Tavi daanaxa... g. surmavas SesrulebiT, `provincieli“, Tavdapirve-lad dabneul-gaognebulia; lamis SokSia, radgan yvelaferi is, razec aqamde myarad idga misi pozicia, erT wamSi CamoiSala, daingra, nacartutad iqca... msaxiobi aq arc isterikas erideba... xmamaRla tiris; wlebis manZilze nagroveb Tavis fulTan erTad ia-takze xoxavs, goravs... r. ioselianis gmirma mas ubralod auxsna, rom is Tavis samSoblo-Si aRaravis (cols, Svilebs) sWirdeba; radgan, TiToeul maTgans, karga xania, Tav-TavianTi cxovreba aqvT... gaacnobierebs ra yovelive amas, `provincieli“ myis, ramden-ime halstuxis meSveobiT, maryuJs akeTebs... erT-erT milze surs Tavis CamoxrCoba...

da ai, swored am dros xvdebi, Senc ratom gaqvs kiseri halstuxSi gayofili... may-urebelTa darbazSi myofi TiToeuli Cven-gani potenciuri `Carecxilia“... sul ara aqvs mniSvneloba Tu ra aris amis mizezi (politika, ekonomika)... raRac, autaneli, gausaZlisi gancda geufleba... Tavs ab-soluturad martosulad, daucvelad, miusafrad grZnob... naxevradCabnelebuli sardafis kedlebze, proeqtoris meSveo-biT, Tbilisis quCebis xedebis eqspozicia Cndeba... orive moqmedi piriviT sulSegube-buli, emociamozRvavebuli, mzeriT, xarbad aRiqvam, afiqsireb nacnob garemos, quCebs, Senobebs... mere, xvdebi, rom gancdis ampli-

tuda imdenad maRalia, SeiZleba guli gag-iskdes da uecrad... moqmedi pirni, sardafi-dan gasasvlel kars jiqur aReben, Caketili, uhaero, daxSuli sivrcidan gareT gadian... da, Senc geCveneba, rom es erTaderTi xsnaa, raTa gadarCe...

gareT, sufTa haerze gamosuls, didxans mogyveba speqtaklis xilviT miRebuli STa-beWdileba. fiqrob imaze, rac naxe da gani-cade. uneblied, xeli kisrisken gagirbis... SvebiT sunTqav, radgan yelze halstuxis maryuJi ar gikeTia... kidev, fiqrob imaze, rom am SavizRvispira patara, kopwia qalaq-Si, romelsac udavod Tavisi, TviTmyofadi, ganumeorebeli saxe aqvs, arsebobs profesi-uli Teatri, romelic bolo ramdenime Tea-traluri sezonia, yovelgvari gadaWarbe-bisa da gazviadebis gareSe SeiZleba iTqvas, Zalze sainteresod, nayofierad muSaobs... kidev erT rameze iwyeb fiqrs. poloneli reJisori dariuS eJerski ukve mesxeTis (ax-alcixe) profesiul saxelmwifo dramatul TeatrSi dgams speqtakls da albaT, vidre es recenzia gamoqveyndeba, im warmodgenis premiera karga xnis win gamarTuli iqneba. sasiamovno faqtia - ucxoeli reJisori aseT interess iCens qarTuli Teatris mi-marT. Tan, speqtaklebs e.w. `periferiul“ TeatrebSi dgams. nebismieri dasisaTvis aucilebelia axali, gansxvavebuli xel-weris, msoflmxedvelobis, SemoqmedebiTi kredos mqone ucxo reJisorTan Sexvedra; vinaidan, es udavod amdidrebs msaxiobis Tvalsawiers, xvews mis ostatobas, amrav-alferovnebs gamomsaxvelobiTi xerxebisa Tu saSualebebis im arsenals, romelsac igi flobs.

sadRac, gulis siRrmeSi, vitoveb imeds, rom am speqtaklis xilvis Semdeg, mayure-belTa darbazSi myofTa Soris ramdenime mainc seriozulad dafiqrdeba ucxoeTSi `saSovarze“, mravali wlis win gadakarguli Tavisi uaxloesi adamianis xvedrze!..

Teatri da cxovreba46

##6 2016

speqtakli erTi saaTis ganmavlobaSi am TeatrisaTvis damaxasiaTebeli natifi da me-tyveli plastikiT gvesaubreba gmirTa fiqrebsa da gancdebze. warmodgena dadga, sce-nografiulad gaaforma da poemis strofebi gaaxmovana amiran SalikaSvilma, romelmac warmodgenis dasasruls SoTa rusTavelis ierusalimis jvris monastriseuli freskis scenuri xatebac gaacocxla mayureblis Tvalwin.

warmodgenis dawyebamde amiran SalikaSvilma mayurebels mimarTa: `SeuZlebelia qarTv-el kacs SoTa rusTavelze esaubro, magram me bednieri var, rom namdvili megobrebi myavs. rogorc ki pirveli nabiji gadavdgi, ucbad scenaric momawodes (scenaris avtoria revaz miSvelaZe). Tqven SeiZleba TqvaT, ra gabedao. araferi gamibedavs garda imisa, rom Tar-oze Semodebuli erovnuli saunje gadmoviRe da nawyvet-nawyvet daviwye kiTxva, magram es ra wavikiTxe! es vin yofila! misi msgavsi poeti ar meguleba msoflio poeziaSi. rus-Taveli aris zRva, romelSic Sexval da veRar gamoxval, dausruleblad SeiZleba dadga. Cven ar gvqonia pretenzia poemis sruli plastikuri suraTis Seqmnisa. Cven mxolod erTi Tema avirCieT, siyvaruli da Tu am patara warmodgenam TqvenSi emociebi aRZra, bednieri viqnebi~.

miuxedavad imisa, rom poemidan amokrebili epizodebi misi srulad warmodgenis pre-tenzias ar isaxavda miznad, sisrulisa da mTlianobis SegrZneba mainc darCa, radgan pan-tomimas Tavisi mxatvruli kanonebi aqvs, scenuri gamomsaxvelobis specifikur saSuale-bebs flobs, romlis meSveobiTac oriod wuTSi, scenuri moZraobiT da mcire plastikuri detaliT SeuZlia im emociis aRZvra, romelsac poemis strofebi iwveven. msaxiobebma WeSmariti qoreografiuli ostatobiT gaacocxles poemis ukvdavi gmirebi. tarieli-a. SalikaSvili (umcrosi) kaeSnis gamoxatvis drosac ki am gmiris plastikur xats qmnis. is qoreografiulad asuraTxatebs rusTavelis ukvdav strofebs, romelic gaismis darbazSi da iqmneba sruli suraTi am striqonebis scenuri moZraobis enaze ametyvelebisa. ar Semi-Zlia ar aRvniSno misi gaqcevis plastikis srulyofileba, romelic ramdenjerme meordeba erT mizanscenaSi da mayurebelma yvela es scena msaxiobis profesiuli ostatobis gamo taSiT daajildova.

yuradRebas ipyrobs msaxiobTa ansambluroba da moZraobaTa sinqroni. sofio lolaZe, nino daTunaSvili, ana CageliSvili, salome okujava, eka doborjginiZe, ia miminoSvili, SoTa qeraSvili, giorgi tieliZe, gigi loria, giorgi afSilava da giorgi gvilava, miux-

nino maWavariani

`vefxistyaosani~ pantomimis saxelmwifo TeatrSi

##6 2016

Teatri da cxovreba 47

edavad axalgazrda asakisa, ostatebi arian da srulyo-filad floben xelovnebis am SesaniSnavi dargis mravali silamazis saidumlos.

aqeT-iqiT sxvadasxva sib-r tyeebze mdgarma samefo amalam xis joxebis erTman-eTze dadebiT srulyofi-lad SeZlo samefo darbazis kibeebis mxatvruli suraTis Seqmna, romelzedac axlad gamefebulma TinaTinma (msax.salome filiSvili) daiwyo moZraoba. ori msaxiobis mier gaormagebuli joxebi samefo taxtrevansac ganasaxier-ebdnen, romelzec TinaTini dabrZanda da Semdgomi scenu-ri moZraobisas _ meomrebis sabrZolo ganwyobilebasac. am warmodgenaSi minimaluri sasceno aqsesuarebiT miiRw-eva sasurveli Sedegi, iqneba es jiriTi, nadiroba Tu Widaoba. es ukanaskneli epi-zodi poemaSi Tu ar aris (arc teqstualurad, `Widaobas ra unda, fexis wamokvra unda~), is qoreografiulad axasi-aTebs eris SemarTebas da mxi-arul ganwyobas. msaxiobebi mkveTri da laRi moZraobe-biT, sakmaod dinamikurad da daxvewilad warmoadgenen mxe-drebis siCauqes da sabrZolo mzadyofnas.

avTandili (vasil kipar-oiZe), tarieli (a. SalikaS-vili) da fridoni (irakli bibiluri) qajeTis cixis aRe-bisas mkveTri da efeqturi scenuri plastikiT ganasax-iereben mxedarTmTavrebis daundobel brZolas qajebis winaaRmdeg. maTi moZraobebi siZlierisa da sifrTxilis gamomxatvelia. am scenografiuli xasiaTebis antipodur scen-ur xatebs qmnian TaTia gvasalia da salome filiSvili. Tuki TinaTini ufro metad dama-jerebelia da Zlieri, nestan-darejani TaTia gvasalias SesrulebiT xazgasmiT nazia da qaluri.

fatmanis momxiblav scenur gmirs filigranuli samsaxiobo ostatobiT ganasaxierebs nino lorTqifaniZe.

kidev erTi, damatebiTi madloba Teatrs, rom is yvelaze adre, SeiZleba iTqvas, pirveli gamoexmaura saqarTvelos xelovnebis am RirSesaniSnav saiubileo TariRs.

Teatri da cxovreba48

##6 2016

Cvens saTeatro sivrceSi moaruli „miTi“ arsebobda: anton Cexovis dramaturgia Tu gascenurebuli moTxrobebi qarTveli ar-tistis boboqari, emociuri bunebisTvis miuRebeliao. „miTma“ TiTqmis mTeli meoce saukune iarseba da mxolod ocdameerTeSi daimsxvra, gacamtverda, rogorc rusebi ityvian: „Стресском разлетелась“. bolo wleb-Si, TbilisSi, saqarTvelos sxvadasxva re-gionis saswavlo Tu profesiul TeatrSi, Cexovs xSirad dgamen. aRsaniSnavia isic, rom yoveli speqtakli (rac nanaxi maqvs) sxvadasxva sareJisoro interpretaciiTa Tu koncefciiT, originaluri gaazrebiT, scenografiiT da, rac mTavaria, msaxiobTa mier Seqmnili personaJebiT, tipaJebiT _ Taviseburad sainteresoa. ramdenime na-muSevars CamovTvli: levan wulaZis „qali ZaRliT“ _ marjaniSvilis Teatris sxvenSi, giorgi margvelaSvilis: „alublis baRi“ TumaniSvilis TeatrSi, misive „sami da“ Te-atrisa da kinos universitetis saswavlo scenaze (winasadiplomo), daviT mRebriSvi-lis „alublis baRi“ foTis TeatrSi, andro enuqiZis _ „alublis baRi“ _ griboedovis mcire scenaze, soso (ioseb) nemsaZis „alu-blis baRi“ goris Teatris eqsperimentul scenaze, gogi (giorgi) TodaZis „Tolia“ Tavisufal TeatrSi (sadiplomo namuSevari gadmoitana), gaga (gabriel) goSaZis „Cexovi.

repeticia“ _ iliaunis saswavlo Teatris scenaze, sandro mrevliSvilis _ „Cexovis Rimili“ _ TeatrSi „globusi“ (premiera 2016 wlis oqtomberSi Sedga).

„moaruli miTis“ ngreva, albaT, Cexo-vis dramaturgiis gagebisa da dadgmis nemiroviC-danCenko-stanislavskiseuli saTe atro-sareJisoro midgomis, gasaRebis „brWyalebidan“ gaTavisuflebaa. agreTve, misi nawarmoebebis zedmiwevniTi sizustiT, e. w. „naturalistur-ganwyobiTi“ stilis-tikiT dadgma da TamaSi. ufro mogvianebiT, Cexovis fsiqologiuri Teatris xerxiT gadawyveta iyo modaSi. mokled, qarTuli saTeatro reJisura verafriT aRwevda Tavs Cexovis gascenurebis e. w. dakanonebul wesebs. sainteresoa, Tu Seqspiris teqstis gadakeTebas, Semoklebas, gadaadgilebas, kupiurebs, Camatebas, moqmedebis adgilisa da drois monacvleobas ar eridebodnen, ratom miiCnies Cexovi „xeluxlebel „ker-pad“?

meoce saukunis dasawyisSive vsevolod meierholdi Cexovis dramaturgias „ganwyo-bis“ Teatrs uwodebs. Cexovis gascenure-bis Sesaxeb ki wers: „saidumloeba _ cici-naTelebis, ZaRlebis yefasa Tu scenaze naturalisturad gakeTebul karSi ki ar mdgomareobs, aramed swored musikaSi, ton-alobaSi, ganwyobis SeqmnaSi“1.

moaruli miTebis ngrevaandro enuqiZiseuli „alublis baRi“ griboedovis TeatrSi

maka vasaZe

##6 2016

Teatri da cxovreba 49

TiTqmis ori wlis win (2015 w. 29 ianvari), andro enuqiZis griboedovis TeatrSi ganx-orcielebuli „alublis baRi“, SeiZleba iTqvas, „gangebis wyalobiT“ vnaxe. speqtak-lis premieraze (aRar maxsovs ratom) ver mivedi. Semdeg, Cemma kolegebma ar miqes da vifiqre, kidev erTi cudi warmodgenis nax-vas, arnaxva sjobs.

seqtembris bolos, Tbilisis saerTa-Soriso Teatraluri festivalis mimdin-areobisas (2016 w.), marjaniSvilis TeatrSi saqmeze misuls guranda gabunia Semxvda. soxumSi, mamaCemma _ kakuli (akaki) vasaZem da gurandam (aseve, ia xobuam), bavSvobis wlebis umetesi nawili erTad gaatares. amitomac guranda gabuniasTan yoveli Sexvedra CemSi erTdroulad sixarulisa da sevdis, nostalgiis grZnobas aRZravs. gurandac yovelTvis siTbos gamoxatavs da yovel jerze ar ezareba mamaCemisa da saku-Tari bavSvobis mxiaruli, zogjer „saSiSi“ (guranda da ia xobua cotaTi ufrosebi iy-vnen mamaCemze, rogorc yovelTvis xdeba, bavSvobaSi gogoebi biWebs „Cagraven“ xol-me), onavari istoriebi xelaxla momiyves. mec (Tumca ukve yvelaferi zepirad vici), didi siamovnebiT vusmen (samwuxarod, mamaCemi axalgazrda wavida am qveynidan). mokled, saubrisas guranda meubneba _ maka, griboedovSi andros dadgmuli „alublis baRi“ nanaxi gaqvs? ara-Tqo vupasuxe. _ am dReebSi Cemi scenaze moRvaweobis 60 weli sruldeba da griboedovSi speqtaklis Tam-aSiT aRvniSnavTo, me ranevskaias vTamaSob.

civma oflma damasxa, Semodgoma saTe-atro kritikosebisaTvis „umZimesad“ dat-virTulia. ori Teatraluri festivali, premierebi, erTi wuTiT amosunTqvis saSu-aleba ar gvaqvs, dReSi 2-3 speqtaklis nax-va gviwevs da mere wera, Sefaseba (xSirad anazRaurebis gareSe). Tanac, maincdamainc ar miqes speqtakli, rogor ginda _ naxo, ar mogewonos da mere ra unda qna? azrs rom gkiTxaven, ra unda upasuxo? axlobel ada-mians guls xom ar atken? pirferoba ki ar mCvevia. Turme, sanam SeniT ar naxav, aravis ar unda daujero, imaTac ki, vis gemovnebas, profesionalizms endobi, vinaidan Cven, kritikosebi, adamianebi varT, vcdilobT viyoT obieqturi, magram mainc, aRqma da Se-faseba subieqturia. gemovnebaze, ki ar dav-obeno, naTqvamia.

axla, mokled imis Sesaxeb, Tu rogor

Seiqmna es speqtakli (guranda gabunias monaTxrobi).

didi qarTveli msaxiobi, gurandas meuR-le _ oTar meRvineTuxucesi _ gardaicva-la. gurandam sayvareli qmris, cxovrebis Tanamdevis, partnioris dakargva tragiku-lad ganicada. dasaflavebis dRes gaube-durebuli guranda idga iq, sadac misi qmris neSti miwisTvis unda miebarebinaT. etyobo-da, rom sicocxle aRar surda. mis gverdiT griboedovis Teatris direqtori, nikoloz sventicki da biZina ivaniSvili (wlebis gan-mavlobaSi xelovnebisa da xelovanTa, da ara marto xelovnebis mecenati) mdgaran. guranda lamobda, qmars saflavSi Cahy-oloda. baton biZinas miumarTavs batoni nikolozisTvis, _ daakaveT es qali rameSi, Torem isic mokvdebao. axlovdeboda anton Cexovis saiubileo TariRi _ dabadebidan 155 weli. saqarTveloSi, TbilisSi arsebul griboedovis saxelobis rusul Teatrs am TariRisTvis speqtakli unda mieZRvna. sventickim andro enuqiZes SeukveTa Cexo-vis romelime nawarmoebis mixedviT war-modgenis ganxorcieleba da guranda gabu-nias speqtaklSi dakaveba sTxova.

andro enuqiZe saqarTvelos saTe-atro reJisorTa e. w. „Sua Taobis“ warmo-madgenelia. „TeatralurSi“ dimitri aleq-siZesTan da Temur CxeiZesTan daeufla sareJisoro xelovnebas. wlebis ganmavlo-baSi, saqarTvelosa Tu mis farglebs ga-reT, sxvadasxva TeatrSi, dadgmuli aqvs araerTi saintereso, kargi speqtakli. maT Soris: rusTavelis TeatrSi, maestro rob-ert sturuasTan erTad ori Zalian kargi dadgma ganaxorciela: kldiaSvilis mixed-viT „irines bedniereba“ da diurenmatis „vTamaSobT strindbergs.“ mravaljeraa premirebuli Tu dajildoebuli, rogorc saqarTveloSi, aseve sazRvargareT. dRes igi baTumis ilia WavWavaZis saxelobis pro-fesiuli saxelmwifo dramatuli Teatris samxatvro xelmZRvanelia. umokles droSi am TeatrSi „makbetis“ dadgmis garda (mimaC-nia, rom ukanasknel wlebSi saqarTveloSi ganxorcielebul speqtaklTa Soris erT-erTi saukeTesoa), man baTumSi axali saTe-atro sivrce _ mcire Teatri _ Seqmna da ZiriTadi Senobis safuZvliani restavra-cia-garemonteba daiwyo (Teatris Senoba didi xania gasaremontebelia).

andro enuqiZem e. w. „SekveTili“ dadgma, griboedovis saxelobis saxelmwifo ru-suli dramatuli Teatris repertuaris originalurad gadawyvetil, saintereso sanaxaobad aqcia. robert sturuasTan erT-erTi saubrisas („saubrebi robert sturuas

1. Мейерхольд В. Э., Статьи, Письма, Речи, Беседы. Русские драматурги. Ч. I. 1891-1917. Составление, редакция текстов и коментарий А. В. Феврвльского. Изд. «Искусство». М. 1968. ст. 82. 88.

Teatri da cxovreba50

##6 2016

saTeatro enis Sesaxeb“, gamoqveynebulia gazeTSi „kultura“, samecniero krebuleb-Si „saxelovnebo mecnierebaTa Ziebani“ da JurnalSi „Teatri da cxovreba“), maestrom miTxra _ xandaxan „SekveTiT“ dadgmuli speqtakli ufro kargi gamodis, vidre Seni (xelovanis) gasascenureblad arCeuli na-warmoebio. vfiqrob, rom andro enuqiZis mier griboedovis TeatrSi dadgmuli „alu-blis baRi“, swored es SemTxvevaa.

Cexovs, rogorc yvela did xelovans, qvey-anasa Tu msoflioSi mimdinare movlenebis, Zvrebis, cvlilebebis winaswar ganWvretis niWi gaaCnda. albaT, imitom rom RvTiT boZe-buli talantis garda, didi erudiciisa da ganaTlebis mqone adamiani iyo. „alublis baRze“ muSaoba 1901 wels daiwyo da 1903-Si daasrula. mwerali grZnobda mosalod-nel cvlilebebs, ruseTis imperiis ryevas, ngrevas da SesaZloa, ufro didi „borote-bis imperiad“ gardaqmnis perspeqtivasac. didma dramaturgma „ormagi“ xedviT, gaore-buli ganwyobiT asaxa piesaSi Tavisi qveynis momavali: socialuri Tu politikuri cv-lilebebis aucilebloba, Zvelze nostal-gia, axlis SiSnarevi imedi. swored es gaxda andro enuqiZis interpretaciisa da konce-fciis amosavali wertili. sxvasTan erTad, yvelaze mZafrad, ranevskaias da lopaxinis personaJebSi gamosaxa reJisorma Canafiqri.

dramaturgia mxolod scenisTvis dawer-il nawarmoebad aRar moiazreba. is e. w. „damoukidebeli teqstia“, masze dayrd-nobiT reJisori-avtori saTeatro te-qsts Txzavs. am SemTxvevaSic, andro enu-qiZem Cexovis „alublis baRis“ scenuri teqsti Seqmna. oTxmoqmedebiani piesa erT moqmedebad dadga. Cexovis teqstis monta-Jisas, sareJisoro Canafiqris gansaxor-cieleblad zogi ram Tavad dawera, zogi amoagdo, zogic gadaadgila. Cexovis pie-saSi arsebuli 15 personaJi (da gamvlelebi) 6-mde daiyvana. zogierTi saerTod gaqra speqtaklidan, xolo zogis mkrebelobiTi saxe Seqmna da TiTo msaxiobs daakisra maTi gamosaxva-TamaSi. magaliTad, piesaSi arse-buli yvela qali, ranevskaias garda, irina meRvineTuxucesis personaJSi gaaerTiana da speqtaklis programaSi qali uwoda. Cex-ovma piesa komediad gansazRvra (Tu ratom, amaze dResac bevrs daoben). piesas sxvadasx-va reJisori sxvadasxva JanrSi, sxvadasxva formiTa Tu stilistikiT dgams. magali-Tad, foTis regionuli Teatrebis fes-tivalze (2016 w.), „alublis baRis“ mixed-viT, beloruseli (minskeli) msaxiobisa da reJisoris andrei savCenkos mier, Zalian sainteresod interpretirebuli mono speq-

takli _ „baRi“ _ vixileT. andro enuqiZis scenur versias komikuri elementebiT gan-zavebuli drama SeiZleba vuwodo. mis speq-taklSi yvelaferia: siyvaruli, nostal-gia, boroteba, Suri, agresia, Tanalmoba... Zvelisa da axlis dapirispireba... darbazSi Sesul mayurebels, upirveles yovlisa, mirian SveliZis daxvewili gemovnebiT, de-talebiT Sesrulebuli, reJisoris kon-cefciis naTlad gamomsaxveli scenogra-fia mognusxavs. reJisorisa da mxatvris CanafiqriT, griboedovis Teatris mcire scenaze arsebuli dekoracia Zveli, gax-unebuli fotosuraTis asociacias badebs. TeTri gipiuris naWrebiT gakeTebuli Spaleri, siRrmeSi TiTqos gaWrili kedlis miRma eifelis koSki moCans. patara, mogrZo magida savarZliTurT, ramdenime tonetis skami da Zveleburi xis sakidi, yvavilebis qoTnisTvis gankuTvnili mogrZo xis magi-da, scenis siRrmeSi ki Zveleburi, didi xis karada dgas. WaRi, me-19-e saukunis bolo-sa da me-20-e saukunis dasawyisis, lamazi, gamWvirvale, TeTri, grZeli kabebisganaa Seqmnili. yvelafers Tavisi metaforul-simboluri daniSnuleba aqvs da speqtak-lis msvlelobisas gaTamaSdeba. dekoracia erTdroulad: ranevskaias, ania-varias par-izis binis da maT mogonebebSi arsebuli, ranevskebis adgil-mamulis gamomsaxvelia. swored, scenis siRrmeSi mdgari karadidan, matareblis gabmuli signalis xmis fonze, gadmodian scenaze lubov ranevskaias da ania-varias warsulis personaJebi, final-isken ki, isev iq uCinardebian. kabebisgan Se-qmnili WaRi trialebs, rodesac deda-Svils „wveuleba-miRebebi“ axsendebaT.

andro enuqiZem Cexoviseuli ambavi, sam-Soblos mowyvetili, xanSiSesuli da Sua asa-kis, ori „gaborotebuli“, erTmaneTisadmi faruli zizRiT aRvsili qalis mogonebad aqcia. sainteresod aqvs reJisors mofiqre-buli alublis baRis metafora. pirvelive epizodSi, ania-varias deda-ranevskai-asTvis alublebiT savse patara Tasi Se-moaqvs da yavasTan erTad miarTmevs deda-mbrZanebels.

guranda gabunias ranevskaia piesisgan gansxvavebiT, sakmaod moxuci, demenciiTa da parkinsoniT daavadebuli, Tavis TavSi, mogonebebSi Caketili, erT dros lamazi, raRac TvalsazrisiT despotizmis niS-nebiT Sepyrobili egocentrikia. aseTia igi speqtaklis eqspoziciasa da finalSi, romelic Tavad reJisoris dawerilia. Sua nawilSi ki, guranda gabunias ranevskaia _ ulamazes, momxibvlel, cotaTi qarafSuta, mosiyvarule, patara vaJiSvilis dakargviT

##6 2016

Teatri da cxovreba 51

gamowveuli tragizmiT aRsavse adamianad gardaiqmneba. amasTan erTad, mainc des-pot-mbrZaneblad rCeba, romelic mTeli ojaxis qonebas Tavisi neba-survilis as-rulebisTvis „gaaniavebs“, cocxlad darCe-nil qaliSvils mziTevis gareSe tovebs. mas adamianebiT manipulireba uyvars. msaxiobi da reJisori qmnian egoisti, mbrZanebeli dedis, qalis tipaJs. CexovTan arsebuli motivi _ aseTad igi cxovrebam, garemoebam aqcia, speqtaklSic gaiJRerebs. reJisorisa da msaxiobis Seqmnil ranevskaias persona-JSi esec arsebobs, magram minimumamdea day-vanili. guranda gabunia (lili ioselianis mowafe), profesiulad daxvewili samsax-iobo ostatobiT _ Sinagani, emociurad gancdili da amavdroulad qmediTi, nafiqri xerxebiT: plastikiT, JestikulaciiT, mim-ikiT, mzeriT, metyvelebaSi zusti aqcente-biT qmnis ranevskaias. msaxiobma reJisoris mier dasaxuli amocana ganasxeula. dardi, wuxili, asakobrivi daavadebebi, yvelafri-sda miuxedavad sicocxlis siyvaruli, ga-boroteba, mxiaruleba, qarafSutoba, ego-centrizmi, pativmoyvareoba _ msaxiobma xelebis kankalis, mzeris, siarulis maner-is, jdomis, sicil-gadaxarxarebis _ simbi-oziT gamoxata. guranda gabunia monologis warmoTqmisas Tu dialogis warmarTvisas _ damaxasiaTebeli metyvelebiT, xmis tem-bris regulaciiT, intonacia-tonalobiT, qmnis Tavis ranevskaias. msaxiobis TamaSi sxvadasxva fiqris Tu emociis aRmZvrelia. mayurebels cxovrebiseuli situaciebis, movlenebis, adamianebis magaliTebi axsend-eba.

andro enuqiZem, rogorc aRvniSne, ranevskaias garda, Cexovis „alublis baRis“ qal-moqmed pirTa mkrebelobiTi saxe Seqm-na. personaJs _ qali _ irina meRvineTux-ucesi asaxierebs. Zalian rTuli saqme daak-isra reJisorma msaxiobs. man saaTnaxevris ganmavlobaSi ramdenime gansxvavebuli xasi-aTis tipaJi Seqmna. mxatvarma Teo kuxianiZem speqtaklSi monawile TiToeul msaxiob-personaJs, sxvadasxva detali-miniSnebiT, mxolod misTvis damaxasiaTebeli kostiumi Seuqmna. aqve aRvniSnav, rom marTalia, msax-iobTa Cacmuloba me-20 saukunis dasawyisis mimaniSnebelia, magram StrixebiT, mizanmi-marTulad, mxatvari da reJisori epoqisa Tu drois nivelirebas axdenen. speqtaklSi ganviTarebul movlenaTa rigi, qmedeba, ambavi yovel drosa da sivrceSi SeiZleba moxdes... SemoqmedebiTi jgufi konkretiki-dan akeTebs ganzogadebas. Sav, grZel kabaSi gamowyobili irina meRvineTuxucesis _ qali _ bediT ukmayofilo, morCil mona-

zons mogagonebs. marTalia, misi cxovreba deda-mbrZanebelma gaanadgura, magram yve-la adamians aqvs arCevanis ufleba. irina _ qalma _ sabolood „morCileba“ arCia. ara aqvs mniSvneloba: ranevskaias Svili _ ania, naSvilebi _ varia, ucxotomeli, gaugebari warmomavlobis Sarlota Tu Sinamoaxle _ duniaSaa. yoveli maTgani sabolood, Zal-adobis msxverpli, morCili qalia. eqspozi-ciasa da finalSi, samSoblos mowyvetili, ucxoobaSi, „saocnebo parizSi“ myofi ori qali erTmaneTs ver itans, magram Tavidanve arCeuli „TamaSis“ wess mainc ar arRvevs. moxucebul ranevskaia-gabunias arc axs-ovs da arc enaRvleba, mis gverdiT, Svili Tu naSvilebi ania-variaa. is mbrZanebelia, ania-varia ki misi neba-survilis morCilad Semsrulebeli. irina meRvineTuxucesis _ usamSoblod, usiyvarulod darCenili _ ania-varia cxovrebaze da mSobel dedaze gabrazebul-gaborotebulia. msaxiobma re-Jisoris micemul amocanas profesionalu-rad gaarTva Tavi. daxvewili saSemsrule-blo xerxebiT, sxvadasxva temperamentis, gansxvavebuli xasiaTis, bed-iRblis mqone qalis mkrebelobiTi saxe-personaJi gamoZ-erwa.

arCil baraTaSvilis lopaxani, reJisoris koncefciiT, ranevskaias msgavsad „ormagi“ ganwyobiT Seqmnili personaJia. mkiTxvels, ama Tu im, literaturuli Janris nawarmoe-bis kiTxvisas, asociaciebi ebadeba. magali-Tad, iq arsebuli gmirebis, personaJebis saxe-xatebs Tavad qmnis. reJisori-Semoqme-di, speqtaklis (an filmis) dadgmisas may-urebels sakuTar xedvas, interpretacias, koncefcias sTavazobs da Tu, xelovnebis axali nimuSis dabadebasTan gvaqvs saqme, ma-Sin is misaRebia (SeiZleba ar eTanxmebode, magram iRebde). Cexovis piesaSi arsebulidan gamomdinare, baraTaSvili-lopaxinis sare-Jisoro xedva-interpretacia, Cemeuls dae-mTxva. msaxiobi progresulad moazrovne, saqmian da imavdroulad, meocnebe adami-anis tipaJs qmnis. igi, Tavisze ufros, lamaz qalbatonSi bavSvobidanve Seyvarebulia, magram socialuri mdgomareobis gansxvave-bis gamo, ranevskebis mTeli ojaxis mimarT, SuriTa da agresiiT Sepyrobili personaJia. CexovTan, maT Soris klasobriv-socialuri sxvaobaa. lopaxini, ranevskebis yofili ymis, mSromeli adamianis Svilia. Cexovis lopaxinis mama (piesaSi igi ar Cndeba, masze saubroben) da Tavad ermolai lopaxinic, albaT, mwerlis mamis Tvisebebis matare-belia (Cexovis mamac yofili yma, Semdeg vaWrobiT „gamdidrebuli“, mkacri adami-ani yofila, romelic yvelafers akeTebda

Teatri da cxovreba52

##6 2016

SvilebisTvis ganaTlebis misacemad). andro enuqiZis speqtaklSi, arCil baraTaSvilis lopaxini progresulad moazrovnea: sim-paTiuri, mSromeli, ganaTlebuli, mizan-dasaxuli, meocnebe-Seyvarebulic. igi yve-lanairad cdilobs aristokratTa ojaxs, gansakuTrebiT lubov andreevnas Seag-nebinos, rom „ocnebebis“ dro dasrulda... alublis baRma SesaZloa ranevskaias mier „gafantuli qoneba“ gadaarCinos, Tuki mas, mis alRos daujereben da SeTavazebul komerciul winadadebas daTanxmdebian _ gaCexaven alublis baRs da gasaqiravebel agarakebs aaSeneben. finalSi ki, arCil baraTaSvilis lopaxini, mis qvecnobierSi ranevskebis mimarT miCqmalul, magram ar-sebul agresias gamoavlens. baraTaSvili-lopaxini ixsenebs sicivesa da yinvaSi ga-tarebul bavSvobas, mkacr mamas, siTboSi da fufunebaSi myof ranevskebis ojaxs da Tavis gamarjvebas Sampanuris boTlis gaxs-niT agvirgvinebs.

andro enuqiZiseul „alublis baRSi“ kidev sami personaJi-msaxiobia: ranevskai-as Zma leonid gaevi _ oleg mWedliSvili, studenti petia trofimovi _ ivane kuras-bediani da Tavadi boris simeonov-piSCiki _ mixeil arjevaniZe. Cexovis nawarmoebis reJisoruli interpretacia-koncefciiT speqtaklis yvela moqmedi piri-msaxiobi, movlenaTa rigis, ambis ganviTarebisas scenaze imyofebian (garda prologis da epilogisa) da zustad asaxaven reJisoris Canafiqrs, TiToeuli personaJisTvis mice-mul amocanas. reJisoris mier SeTavazebu-li: gardasaxva-gaucxoebis TamaSis xerxi, harmoniulad erwymis maT artistizms. aR-saniSnavia agreTve, eliso orjonikiZis gemovnebiT SerCeuli, speqtaklis musika-luri gaformeba, romelic sxvasTan erTad,

warmodgenis tempo-ritmis xelSemwyobia.andro enuqiZe „alublis baRis“ drama-

turgiuli teqstis sasceno teqstad gadakeTeba-interpretirebisas erT umn-iSvnelovanes detals daeyrdno. CexovTan ranevskebis erTguli msaxuri, moxuci firsi ramdenjerme gaielvebs. finalSi ki misi arseboba yvelas aviwydeba. saxls fir-sianad aWedaven. swored esaa aristokrat ranevskebis, lubov ranevskaias yvelaze didi codva-danaSauli. mxolod sakuTari „me“-Ti moculebs, sxvebi, sxva adamianebi ar ainteresebT, ar adardebT. reJisor-ma ranevskaias da ania-varias warsulis mogonebebi swored firsTan daakavSira. guranda gabunias demencian, Tavis TavSi Caketil personaJs SigadaSig, „Zveli cod-va“ _ firsi _ axsendeba. mis gaxsenebaze ki, danaSaulis Cadenis adgilic ucocxldeba mexsierebaSi da axalgazrda, Tavis adgil-mamulSi myof, ranevskaiad gardaiqmneba. reJisoris mier dawerili eqspozicia da finali guranda gabunias ania-variasadmi firsis Sesaxeb SekiTxvazea agebuli. andro enuqiZem, guranda-ranevskaias mier firsis, yvelaze mZime „codvis“ gaxsenebiT daiwyo da daasrula, Sekra speqtakli.

2016 wlis ivnisis bolos, marjaniSvilis Teatrma brwyinvale premieriT daxura se-zoni: guram baTiaSvilis „Begalut ucxoobaSi“ reJisorma levan wulaZem dadga da sxvebTan erTad guranda gabunia aTamaSa. speqtak-lze recenzias ki guranda gabunias sity-vebiT davamTavreb: androm da Wolam (le-van wulaZem) meore sicocxle maCuqes. me, oTarTan erTad movkvdi, maT gamacocxles.

da bolos, vulocav guranda gabunias scenaze moRvaweobis 60 wlisTavs, vusurveb janmrTelobas, didxans sicocxles da kidev bevri, saintereso personaJis Seqmnas.

##6 2016

Teatri da cxovreba 53

speqtaklis dasawyisSive darbazSi myof mayurebels giCndeba gancda, rom saavad-myofos reanimaciul ganyofilebaSi moxv-di; iq, sadac gadaudebel, saswrafo opera-ciebs atareben, raTa adamianis sicocxle gadaarCinon... yovel SemTxvevaSi, mxatvari Teo kuxianiZe scenaze gafantul mraval saganTa Soris swored saoperacio magidis Tavze Camokidebul specifikur ganaTebis sistemaze akeTebs aqcents. raoden parado-qsulic ar unda iyos, aqve, TiTqosda mor-gis gorgolaWebiani, borblebiani liTonis moZravi magidebic moCans, cxedrebis, gvame-bis gadasatanad romaa gamiznuli... amgvari atmosferos Seqmnas xels uwyobs saTanado musikaluri gaformeba (ia sakandeliZe). Tan Sen, rogorc mayurebeli, uSualod scenaze xar, savarZelSi garinduli; yvelaferi Sens Tvalwin, Zalian axlos xdeba... raRac gawux-ebs, daZabuli xar... damdgmeli reJisori giorgi SalutaSvili, udavod, warmodgenis prologSive aRwevs mizans- saTanado gan-wyoba isadgurebs mayurebelTa Soris... auxsneli SiSis, diskomfortis, gangaSis dauZleveli SegrZneba umal ipyrobs Sens arsebas...

dramaturg iraklis samsonaZis piesa `meTevze erTi, ori...~, WiaTuris akaki wer-eTlis saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli Teatris scenaze ganxorcielda. masSi sul ori msaxiobi monawileobs: daviT roiniSvili quTaisis lado mesxiSvilis

saxelobis profesiuli saxelmwifo drama-tuli Teatris warmomadgenelia; giorgi CaCaniZe ki WiaTuris da quTaisis scenebze gamodis... saocaria, magram aq, am samyaro-Si ankesic moCans, haerSi uazrod gamok-idebuli, rusi jariskacis Ceqmac, Caidan-ic... mokled, TiTqos absurdul garemoSi movxvdiT. scenis siRrmeSi, polieTilenis fardaa Camofarebuli... rogorc irkveva, absurdis samyaroSic arsebobs zRvari, sa-mani saaqaosa da saiqios Soris... zemodan ucnauri milebi eSveba, romelic ganaTebis erTgvar funqcias, misiasac ki asrulebs... am detalma scena erTdroulad brZolis velsac daamsgavsa, TiTqos... es milebi CemSi mozuzune tyviebis asociacias iwvevs; amas-Tan, miTologiur, SiSis momgvrel, veeba, uzarmazar gvelebsac magoneben an zRap-ruli, realobaSi ar arsebuli, sazareli urCxulis, monstris avbediT sacecebs, romelsac msxverpli, am SemTxvevaSi ada-miani, versad daemaleba... aki, omia es saza-reli monstri, romlis gaumaZRar stomaqs verasodes amoavsebs, amoyoravs sazarbazne xorcad qceuli adamianis (am konkretul SemTxvevaSi, jariskacis) xorci, Zvali Tu sisxli...

rogorc amboben, omi omia da yvela maT-gani, miuxedavad sxvadasxva epoqisa, ar-sSi mainc tyupiscaliviT hgavs erTman-eTs. amitom, ra mniSvneloba aqvs, odesRac arsebuli sabWoTa imperiis droSis qveS

debiuti

eTer qalebaSvili

Teatri da cxovreba54

##6 2016

ideqi maSin Tu axla dgaxar `super~ ze-saxelmwifos, amerikis SeerTebuli State-bis droSis qveS... `wertila~ pirveli, asa-kiT ufrosi (d. roiniSvili) da `wertila~ meorec, axalgazrda (g. CaCaniZe) erTi da imave patara qveynis Svilebi arian. marTa-lia, igi dakonkretebuli araa, magram e.w. `SeuiaraRebeli~ TvaliTac kargad Cans - isini qarTvelebi arian. Cveni qveynis war-sulSic da awmyoSic, es ori jariskaci sxva qveynis droSis qveS omobda. Tanac, Tavisi samSoblos sazRvrebs ki ar icavda, aramed sadRac `jandabaSi~, `dasakargavSi~ Rvrida sisxls. pirobiTad, albaT es xrioki qveyana, avRaneTia... ufrosi `wertilas~ `terito-riaze~ sabWoTa jariskacis Ceqmaa Camokide-buli. d.roiniSvilis mier gansaxierebuli WaRara TvalSisacemad koWlobs... mis sx-euls, rogorc karga xnis gaxrwnil gvams, aqa-iq faravs sabWoTa jariskacis samxe-dro farajisa Tu gimnasturis, siZvelisgan karga gvarianad SelanZRuli narCenebi... axalgazrda `wertilas~ ukeT acvia, Tan-amedroved... mis samoqmedo arealSi avto-mobilis saburavi saqanelasaviTaa Camokon-wialebuli...

daviT roiniSvilis mier gansaxierebuli WaRarasgan gansxvavebiT, giorgi CaCaniZis SesrulebiT, axalgazrda ufro Tamamia, Tavxedurad gamomwvevic ki. es Tviseba aR-izianebs asakiT masze ufross. garda amisa, odesRac `internacionaluri valis~ `pir-naTlad~ Sesasruleblad, sadRac xriok ud-abnoSi dasaRupad ganwirul WaRaras, dau-faravad Surs Wabukis, romelsac ukeT acvia da ankesic sul axali aqvs. d. roiniSvilis scenuri personaJis ankess ki Zua karga xnis win gaswyvetia. amitom, is veRarasodes ver iTevzavebs. mas isRa darCenia, Soridan, avad adevnos Tvali `wertila~ meores... arada, orive im Soreuli, patara mxaridan arian, sadac aseve patara tbaa... odesRac, ra Tqma unda, sxvadasxva dros, im tbaSi, bavSvobi-sas, orives uTevzavia... im tbasTan tirific mdgara... romelic, albaT, orive yofili me-Tevzisa Tu jariskacis bed-iRbals dasti-ris... ai, im Soreul mxareSi, orives bedi dabadebula da uimedod gardacvlila... ax-lebi, `msoflio usafrTxoebis programis~ farglebSi Rvrian sisxls... da, vin moTvlis, kidev ramden qarTvel jariskacs, sxva qvey-nis droSis qveS mdgars, ucxo miwaze, mtru-lad ganwyobil garemoSi gauwydeba Zua, um-tyunebs `yismaTi~... Tanac ise, rom SeiZleba misi neStis Camosvenebac ver moxerxdes sam-SobloSi... Tumc, miuxedavad amisa, albaT sxva jariskaciviT daimkvidrebs caSi sas-ufevels... daimkvidrebs ki?!

Tavdapirvelad, maTi urTierToba kon-fliqtiT iwyeba. WaRaras aRizianebs ax-algazrdis Tavxedoba. man, yovelgvari mokrZalebis gareSe, saTevzaod daikava is adgili, romelic ager ukve ramdeni aT-euli welia misi gaxldaT. amasTan, orives uyvars `mamlayinwoba~ trabaxic... Tanda-Tan, CvenTan erTad, es ori martosulic aRmoaCens, rom pirovnuli niSan-Tvisebe-biT erTmaneTs hgvanan. WaRaras warsuli da axalgazrdas awmyo, sulis reinkar-naciis imitaciis SegrZnebas badebs CemSi. maT Soris, TandaTan daTbeba urTierToba. d.roiniSvilis mier gansaxierebuli scenu-ri gmiri ukve aRar brazobs umcrosze. piri-qiT, msaxiobi damajereblad gvaCvenebs imas Tu rogor gulwrfelad gulSematkivrobs axalgazrdas. mas mTeli arsebiT surs, rom meore `wertils~ mainc gaumarTlos Tev-zaobaSi; masaviT, udroo dros, ankesis Zua ar gauwydes... radgan, misi rwmeniT, sanam Tevzaob, cocxali xar!

daviT roiniSvili ansaxierebs gul-CaTxrobil, sakuTar TavSi Caketil adam-ians, romelic Tavisi epoqis, qveynis Svil-ia. is TavSekavebulia, buzRunaa. misTvis `mze samxreTidan amodis~... msaxiobis xmis intonacia, sxeulis plastika, saxis mimika Zalze metyvelia, dasamaxsovrebeli. igi ar-sad mimarTavs gadaWarbebas, gamomsaxvelo-biTi saSualebebis zedmetad xazgasmiT, maT utrirebas. vfiqrob, is ostaturad inar-Cunebs zomierebas da naTlad warmoaCens mis mier gansaxierebuli scenuri gmiris gancdebs, SegrZnebebs, fiqrebs... giorgi CaCaniZis SesrulebiT `wertila~ orisTvis, `mze dasavleTidan~ amodis. mas axalTaxali, Tanamedrove, samxedro tansacmeli acvia; ankesic sul axali aqvs... arc Tavxedoba ak-lia... kargi adgili naxa da Tevzaoba moin-doma; sul ar ainteresebs, rom uamravi wlis manZilze es adgili sxvisi sayvareli adgi-li iyo... rac mTavaria, mis ankess Zua aqvs... msaxiobi Tamami, ficxi, emociuri axalgazr-das saxes qmnis...

albaT, orive sulmouTqmelad eloda tbaSi mcxovreb imeds... d. roiniSvilis mier gansaxierebuli scenuri personaJic, odesRac, mravali wlis win, axalgazr-dasaviT ar hyrida far-xmals... sakuTari cxovrebis Zafis gauwyvetlad SenarCunebas cdilobda; magram, rogorc Cans, mainc bed-morCili kaci iyo; `wertila~ meores ambici-uroba aklda; arcaa gasakviri; sxva epoqis, sxva qveynis Svili gaxldaT; morCilebas, brZanebis uyoymanod Sesrulebas Cveuli... amitom, d.roiniSvilis SesrulebiT, WaRa-ras gulwrfelad, mTeli arsebiT surs dax-

##6 2016

Teatri da cxovreba 55

marebis xeli gauwodos meores... raTa, mas mainc gaumarTlos; istoria aRar ganmeor-des... magram, samwuxarod, realur cxovre-baSi saswaulebi Turme ar xdeba... yovel SemTxvevaSi CvenTvis... g. CaCaniZis mier gan-saxierebul scenur gmirs, iseve, rogorc `wertila~ pirvels, ankesze Zua uwydeba... sicocxlis Zafi, romelsac iq, maT sam-yaroSi versad waawydebi da ver gaamTeleb. axlaRa vxvdebiT, odesRac, didi xnis win gardacvlilis WaRara jariskacis suli Tu aCrdili, bolo momentamde Wirisuflad edga sikvdilTan mebrZol axalgazrdas... ankesis Zua, romelic pirveliviT masac gau-wyda, sicocxlesTan damakavSirebeli er-TaderTi uTxelesi, unatifesi, usaTuTesi, uwvrilesi, usustesi, Zafi yofila... axla oriveni im qveynis binadarni arian...

irakli samsonaZem, Cemi azriT, orive meTevze-jariskacSi saerTo, msgavsi bedis, biografiis adamiani Caasaxla. orive `uyis-maTo~ qarTvelia, sxvaTa omSi uazrod, us-axelod, upatronod, umowyalod daRupu-li. g.CaCaniZis SesrulebiT, Cven Tvalwinaa krebiTi saxe im Tanamedrove socialuri tipisa, romelsac zedmeti mondomebisa Tu Zebnis gareSe aRmoaCen quCaSi, transport-Si, xalxis TavSeyris nebismier adgilas. msaxiobi axerxebs Seqmnas misi Tanamedro-vis damajerebeli, utyuari portreti; misi metyvelebis manera, sxeulze amosviringe-buli tatu, sakuTar TavSi darwmunebuli adamianis Tavmomwone, Tavxeduri ieri, zed-metad nacnobi da axlobelia CvenTvis.

ar SemiZlia yuradRebis miRma davtovo d.roiniSvilisa da g.CaCaniZis dueti,

romelic udavod maRali samsaxiobo osta-tobiT, partnioris SegrZnebiT, namdvili ansamblurobiT gamoirCeva.

giorgi SalutaSvili Tvals ar xuWavs dRevandeli realobis marad Tanmdev si-sastikeze. personaJebi erTmaneTis war-suls, awmyos anu cxovrebas, Tvalisdauxam-xameblad, yovelgvari sibralulis gareSe anadgureben. erTmaneTis miyolebiT, liTo-nis CaidanSi iwvis maTi samxedro bileTe-bi; yovelive es iwvis im CaidanSi, romlis msgavsadac, erT dros, albaT xmaurianad, mxiarulad duRda, TuxTuxebda maTi cx-ovreba.

bolos ki, zemodan CamoSvebul, Cems mier ukve naxseneb, Tokebze Camokonwiale-buli ori `wertila~, ase casa da miwas So-ris gamokidulni amTavreben warmodgenas. maTi tanjuli sulebi, TavianTi tkivil-iTa Tu codvebiT, suleTis samyaroSi ma-rad xetialisTvis arian ganwirulni. isini, rogorc Cans, arc jojoxeTma miiRo, arc samoTxem. albaT kidev araerTxel Seikribe-bian ankesze gawyvetili ZuebiT tbis piras... axla ukve sxva maTi Tanamemamule axalgazr-da jariskacebis sagulSematkivrod... iqneb maTgan gansxvavebiT, im sxvebs mainc gauRi-mos `yismaTma~... vin icis, iqneb?!

„hoda yovelive amis Semxedvare, mec dav-iCemeb - sulis reinkarnacia namdvilad arsebobs... amis daCemebis safuZvels ki ma-Zlevs is, rom isini, orive erTad, sadRac `zeviT~ arian... ara, sul zeviT ara... arc, sul qvviT... sadRac, SuaSi... yovel SemTxvev-Si, Cvenze odnav maRla, ki...

me ki, aq vsvam wertils!

Teatri da cxovreba56

##6 2016

xdeba xolme….Tumca xSirad ara…... magram arc iSviaTad.

ubralod xdeba, rom speqtaklis saTauri Tavad speqtaklis erTgvar Sefasebad iqceva xolme.

xdeba!magram, marTali giTxraT, namdvilad ar

vici, es moirebis cuRlutobaa Tu ubralod SemTxveviTi damTxveva, SemTxveviTobas rom uwodeben mavanni da kidev sxva mravalni.

xdeba xolme!minaxavs, vici, orTav yuriT da orTav

TvaliT, ubralod ar vici dRes ramdenad minda Tu miRirs warsulis landebTan gamok-ideba, rodesac awmyo orTav yuriT da orTav TvaliT danaxuli ufro minda da ufro miR-irs.

da marTlac... rad vdio landebs, warsu-lis Crdilebs, rodesac cxvirwin cocxali, mravalferovani da saintereso saxeebi maqvs.

vici, viRaca albaT ityoda, tipaJebio da sworic iqneboda, magram me ratomRac dRes ar minda am konteqstSi am sityvis xmareba, radgan dRes razec vwer, ufro sworad, rac minda srulad davwero da zustad aRvwero, am sityvas scildeba.

vfiqrob, ufro swori iqneboda meTqva Taoba an ufro omaxianad naTqvams Tu davwer - momavali.

pesimizmi Tu optimizmi, naxevrad dacli-li Wiqa Tu naxevrad savse, aq arafer SuaSia. ubralod xdeba xolme, Tumca xSirad ara, rom speqtaklis msvlelobisas furcelze ar akeTeb Canawerebs _ SeniSvnebs Tu min-iSnebebs, arc Sefasebebs da komentarebs, radgan Sens win arsebuli faqti komentars

ar saWiroebs. da Senc wyvet fiqrs….da wyvet fiqrs swored imitom, rom faqti

Sens win arsebuli, orTav TvaliT danaxuli da orTav yuriT mosmenili, mxolod erT si-tyvas gitovebs TavSi - siamovneba.

isic vici, rom sxva Cems adgilze myofi ufro martivad, ubralod da lakonurad, yovelgvari Sesavlebis gareSe dawerda - mo-zard mayurebelTa Teatrio, magram ra vqna, rodesac martivad araferi gamomdis, xolo lakonuroba saerTod ar SemiZlia da asec rom ar iyos, ubralod ar SeiZleba ubralod Tqva is, rac ubralod ar iTqmis. magaliTad is, rom mozard mayurebelTa Teatri bolo wlebia saxecvlilebas ganicdis da skolebis abonentebze dasaswrebi speqtaklebis nacv-lad saocrad Rrma da eqsperimentebiT savse speqtaklebs gvTavazobs. ufro rom gavamar-tivo saTqmeli, maSin mokled da lakonurad is ase gaiJRerebs - bavSvebze gaTvlili speq-taklebi didebisTvisaa dadgmuli.

mravalni ityvian albaT, ra SeiZleba da ra ar SeiZleba, ra aris swori da ra aras-wori, magram me ar mjera amis, radgan Te-atrSi imisTvis mivdivarT, rom vuyuroT xelovnebas da ara enis Cliqins, vusminoT azrs da ara zRapars, yvelaze rTuls marti-vad mowvdils. mapatieT, sityva ver vixmare zustad - gasagebad mowvdils. mjera, radgan vici, zustad vici, rom sokratec SeiZle-ba iTqvas arasokrateseulad (vgulisxmob enas), magram sokrate iTqvas Tavisi azriT da siRrmiT.

es erTi., exla meore magaliTisTvis - Jan-rebis, stilis, Temis, mimdinareobis saocari

aurzauri(s)...?!) gamo

meri gurgeniZe

##6 2016

Teatri da cxovreba 57

mravalferovneba da me amas mxolod speci-fikuri Teatris mniSvnelobiT da daniS-nulebiT ar avxsni.

modiT, simarTle vTqvaT, dRes qarTul Teatrs ara aqvs saxe da gana imitom, rom us-axuria, ara, piriqiT. aseTi ekleqturoba me-19 saukunis Teatrs axasiaTebda. ho. mgoni ar vcdebi. maSin, rodesac yvelaferi iyo da sabolood ki araferic ar iyo.

Teatrs mimarTuleba unda gaaCndes, ase mgonia me da aseve mgonia, rom mavanni da mrav-alni amjerad Cemebr fiqroben Tu me vfiqrob maTsaviT. magram ra mniSvneloba aqvs vin nak-lebi, vin saklebi, rodesac jami ucvlelia. ucvleli jami ki, erTi cnobili Teatrm-codnis eniT Tu vityviT: `saiT mieqaneba qar-Tuli Teatri?~ magram…, Tu Cemi recenziis saTqmels gavyvebi, maSin dRevandel qarTul TeatrSi aurzauri ubralod arafris gamoa atexili. Tumca, dRevandel qarTul Teatrs mimarTuleba Tu ar gaaCnia, daniSnuleba nam-dvilad aqvs.

erTni... arsebobis gasagrZeleblad, may-ureblis mizidvis mizniT uamrav xerxs gvTavazoben, romlebsac Tanamedrove mima-rTulebad asaxeleben da romelsac xelovne-basTan kavSiri ar aqvs. mavanni da mraval-ni SeiZleba Semedavon - Tanamedroveoba xelovnebas ar gamoricxavso da, ra Tqma unda, marTalic iqnebian, radgan Tu xelovne-basTan gvaqvs saqme, maSin Tanamedroveoba TavisTavad igulisxmeba. Tumca, SeiZleba iyos Tanamedrove da ar iyos xelovneba, ma-gram ar SeiZleba iyos xelovneba da ar iyos Tanamedrove. konkretulad Teatrs - cocx-al organizms vgulisxmob xelovnebis darg-Si, Torem jokonda rom xelovnebaa, amaze me mgoni aravin davobs. raSi mdgomareobs am Te-atris daniSnuleba? - arsebobis gagrZele-baSi.

arseboben Teatrebi, romlebic maT Semqm-nelTan erTad kvdebian, magram ver xvdebian, rom kvdebian da cxovrebas ganagrZoben. maTi daniSnuleba? - cocxali muzeumi.

arian Teatrebi, sadac araferi xdeba, ufro sworad, iSviaTad xdeba, magram sadac es iSviaTad momxdari ambavi, iSviaT mov-lenad gadaiqceva. ubralod, geniosTa sa-vane, prestiJi, saxeli, ai, misi daniSnuleba, dRes, ra Tqma unda.

magram arian iseTi Teatrebic, romlebic adamians siamovnebas aniWeben, mxneobasac STaberaven, romlebic dResaswaulebs dga-men da romlebzec mavanni da mravalni cuds da kritikuls arasdros weren, radgan am-boben, rom es Teatrebi dResaswaulebs dga-men. magram xelovnebis gadmosaxedidan es Teatrebi arc ise axlos dganan saswaul dResTan, xelovneba ki namdvilad dRea sas-wauli.

maSin ra aris maTi daniSnuleba?- kargad

SefuTva, ubralod marketingi.magram am patara qalaqis amden TeatrSi

aris Teatri, mozard mayurebelTa Teatrs vgulisxmob, romelic didi xnis win Teat-ris dakargul daniSnulebas bolo wlebis ganmavlobaSi ibrunebda da saxelganTqmul, cnobil da niWier reJisorebs Tavis sivrces Tavazobda da amiT Teatrs xelovnebis adgi-lad aqcevda. magram Teatris damsgavsebas Semsrulebelic sWirdeboda da nel-nela, TandaTanobiT ivseboda es sivrce sainter-eso da niWieri SemsruleblebiT, romlebic, Cemi azriT, sxva Teatrebis bevr cnobil, Tundac popularul da Tundac varskvlavad wodebul msaxiobebs aRematebian da Tu es xmamaRali naTqvamia, maSin SevcvaloT da ar Camouvardebian-Tqo, vTqvaT. magram ratom unda Sevcvalo, rodesac marTla aRemate-bian.

xdeba xolme... Zvel epoqebSi, magram Cvens droSi iSvi-

aTad, rom Teatri amxela progress ganic-dides da rac mTavaria, viTardebodes. xSir SemTxvevaSi qarTuli Teatrebi ukve gakvalu-lis da dadgenilis SenarCunebaze fiqroben da maTSi sicocxles mxolod arsebulis sic-ocxliT inarCuneben. martivad naTqvami ase gaiJRerebs - sanam axalia xelmZRvaneloba, manamde konkretul Teatrs siaxleebi ar ak-lia. inarCunebs xelmZRvaneloba posts da Tanamdebobas - Teatri iyineba, Sreba, lpeba (pirdapiri gagebiT ara, mxatvrulad aR-iqviT) da mieqaneba saiT……?!

minda mjerodes, rom mozard mayurebel-Ta Teatri am problemis winaSe ar dadgeba, radgan mimarTuleba da survili, rac dim-itri xvTisiaSvilis mosvlis Semdeg Teatrze aisaxa, ar gaiyineba, ar daSreba, ar dalpeba (isev mxatvrulad aRiqviT) da ar gaeqaneba saiT? Tqvenc mSvenivrad uwyiT.

ar SeiZleba, ufro sworad warmoudgene-lia, yvela speqtakli erTi da igive si-Zlieris iyos, yvela genialuri da Sedevri gamovides, magram rodesac midgoma sworia, ufro sworad xelovnebis moTxovnilebaa da ara populizmis, modurobis an eqstravagan-tulobis (poziorobis ufro) maSin Secdome-bic da Cavardnebic bunebrivi da organulia, radgan vinc ar qmnis, is Secdomebsac ar uS-vebs, radgan siaruli waqcevis gareSe war-moudgenelia.

statiis dasawyisSi davwere - pesimizmi Tu optimizmi, naxevrad daclili Wiqa Tu naxevrad savse aq arafer SuaSia-meTqi da orTav TvaliT danaxuli da orTav yuriT mosmenili mxolod erT sityvas gitovebs _ siamovnebas. diax, siamovneba, romelic `aur-zauri arafris gamos~ naxvisas dameufla da am siamovnebis gasagrZeleblad, Casawerad gamzadebuli kalami saswrafod CanTaSi Cavabrune. Tumca, ara mxolod amitom. arc

Teatri da cxovreba58

##6 2016

mxolod imitom, scenidan rom Semomesma Cem-nairi kritikosebis misamarTiT speqtaklis personaJis (v. nozaZe) sityvebi, ar gvaZagoT, saZagebelni da saZagelni ara varTo. (es, ra Tqma unda, perifrazia). ara!

statiis dasawyisSi isic davwere, xdeba xolme….

Tumca xSirad ara…... magram arc iSviaTad. ubralod xdeba, rom speqtaklis saTauri Tavad speqtaklis erTgvar Sefasebad iqceva xolme.

xdeba-Tqo vTqvi da marTlac xdeba, ubralod ar minda aq magaliTebis moyvana da dakonkreteba, magram amjeradac es is SemTxvevaa, rodesac speqtaklis saTauri (piesis) arc erTi mniSvnelobiT - arc form-iT, arc xerxiT, arc TamaSis maneriT, arc musikaluri gaformebiT, arc mxatvruli gadawyvetiT, arc qoreografiiT arc erTi konteqstiT da arc erT konteqstSi saTaurs ar pasuxobs.

aq piriqiT, aurzauri yvelafris gamoa da es yvelaferia is azri (reJisori - dimitri xvTisiaSvili), mxatvris (lomgul murusiZe) zRaprul-irealur-fantastikur-realis-tur modernistuli gaformeba, qoreogra-fis (gia marRania) klasikuri baletis jaz-modernTan Serwyma, musikaluri gaformeba (zurab gagloSvili) stilTa da JanrTa gemovnebiani aRreva da rac mTavaria, msax-iobTa TamaSi.

mapatios Teatris dasma scenaze mdgar yve-la profesionalTa Soris, Tuki oTxs gamovy-of gansakuTrebulad - Sindi (daviT xaxiZe), don pedro (nikoloz faiqriZe), leonato (irakli gogolaZe) da benediqti (nikoloz nanitaSvili). oTxive saocrad saintereso da mravalmxrivi Tu mravali kuTxiT uda-vod profesionalebi arian, TavianTi sruli xarjviT, zusti emociiT, gulaxdilobiT da damajereblobiT. magram amjerad am oTxidan im erTs - benediqts vuxdi bodiSs, romelsac saocari plastika aqvs yvelaferTan erTad da Zalian STambeWdavia misi striptizi, ma-gram am ricxvs samamde daviyvan - Sindi, don pedro da leonato.

leonato-i. gogolaZe, pirvelad `liris TavSesafarSi~ vnaxe da vikiTxe, mere gavi-kiTxe imdenad momewona da imdenad ver vi-cani. mere kidev vnaxe - isev mowoneba, magram misi leonato. es raRac sxvaa - saintereso xmis tembri, odnav CaxleCili, TiTqos yru, magram Zlieri, misi siarulis manera, moxri-li, TiTqos asakovani, magram asakze metad tipaJuri. misi qceva Tu saqcieli, misi mo-qmedeba Tu umoqmedoba, es kidev speqtaklia speqtaklSi, radgan arasdros ici saidan ras gamoCiCqnis (kargi gagebiT) da ras daa-matebs. martivad rom vTqva da formulireba movaxdino misi niWiT albaT es aris - msaxio-bi improvizacia, saocari da saSineli (aseve

kargi gagebiT) iumoriT. yoveli misi gamos-vla CemTvis aris raRac siaxlis molodini, im siaxlisa, romlisac ar geSinia, radgan ici, rom eqspromtad mis mier gamogonili zusti, organuli da rac mTavaria gemovnebiania. ai, es bolo ki - gemovneba, namdvilad iSviaTobaa qarTul TeatrSi. (dRevandels vgulisxmob, ra Tqma unda).

aseTi gemovnebiani kidev erTi msaxiobi idga scenaze, romelic arasdros kargavs im oqros Sualeds, rodesac komedia masxarao-baSi gadadis, xolo drama iaffasian tragiz-mSi - d. xaxiZe. aq kidev erTxel madlobas vux-di i. gogolaZes gancdili siamovnebisTvis da Cems sameuls oramde daviyvan - d. xaxiZe da n. faiqriZe.

vfiqrob, SeiZleba vcdebi, magram vfi-qrob, rom ar vcdebi, Tuki vityvi, rom dav-iT xaxiZe saTanadod ar aris dafasebuli da Sefasebuli qarTul TeatrSi da qarTuli Teatris mier. namdvilad ar vsayvedurob mozard mayurebelTa xelmZRvanelobas, me zogadad, farTo masStabebs vgulisxmob.

daviT xaxiZe - ukve stilia, ukve xasiaTia, ukve, ukve, ukve da rac ar unda davwero, mainc ver movZebni im erTaderT sityvas, misi niWi rom mTlianad aRweros. sityva var-skvlavi ki Zalian ar minda vixmaro, radgan dRes miwaze imdeni varskvlavebia, rom mgoni zecasac ki ecilebian. amitom ar minda, ar vixmar am sityvas. Tumca azriT da arsiT d. xaxiZe swored aseTi msaxiobia. misi Sindi - es iyo CemTvis qarTuli Teatris oqros wlebis retrospeqtiva, es iyo gaxseneba bavSvobaSi nanaxi geniosebis TamaSis. konkretulad es iyo ramaz CxikvaZis genialuri azdaki d. xaxiZiseuli interpretaciiT. ar vici, SeiZleba sulac ar moewonos vinmes es pa-raleli, magram r. CxikvaZis niWTan da genTan sakuTari niWis gaigiveba, ara mgonia kompli-menti ar iyos. ramaz CxikvaZe epoqaa, stili, azrovneba, TamaSis manera, xerxic da for-mac da rodesac d. xaxiZis Sinds vuyurebdi CemTvis swored es idga Tvalwin - epoqa, stili, azrovneba, TamaSis manera, xerxic da formac, magram asociaciuri nakadiT da ara misi zusti ganmeorebiT, ilustraciiT Tu kalkirebiT.

Tu daviT xaxiZe CemTvis groteskulia da Savi iumoris stilis msaxiobi, nikoloz faiqriZe xalasi, TeTri iumoria, romelic foierverkia, afeTqebaa ngrevis da msxver-plis gareSe. raRaca aris masSi iseTi, am SemTxvevaSi ar vgulisxmob mis profesion-alizms, mis niWs, mis artistulobas. ara. ver vxsni da verc vpoulob sityvas, romelic mas yvela msaxiobisgan gamoarCevs. aris raRac masSi gansxvavebulad artistuli, rac mas gansxvavebul artistad aqcevs. minda avxsna - xarjva? sruli wva? erTnairi siZlieriT komediis da tragediis TamaSi, anu Janro-

##6 2016

Teatri da cxovreba 59

brivi Zliereba? improvizacia? i. gogolaZis improvizaciulad mofiqrebul komentars swori da zusti improvizacia rom Seageba? ra aris masSi mainc iseTi avanscenaze mdgar amden msaxiobSi, sadRac ukan siRrmeSi mdgari yuradRebas rom gaqcevinebs?

vfiqrob, masStabebSi xedva? Tu scenaze sicocxle, ufro sworad sceniT sicocxle. mocemul situaciaSi mocemuliT azrovneba, misad qceva. ho. is ar TamaSobs rom TamaSobs. ara, masSi dakargulia es `viTom~. is glejs da wyvets am pirobiTobis xazs da mTlianad masSia STanTqmuli.

modiT, Tamamad vityvi da Tundac sxvisTvis iyos xmamaRali, mainc vityvi - n. faiqriZe is msaxiobia, romelic Tavis TavSi Teatrs atarebs da masSi yvela speqtakli iq ar iwyeba sadac iwyeba da iq ar sruldeba sadac sruldeba. is msaxiobia Tavisi ar-siT, Tavis azriT, Tavisi gonebiT. is artis-tia (arasdros es sityva ase ar momwonebia), romelic cxovrebaSic, ase mgonia, arasdros TamaSobs, radgan rasac TamaSobs arasdros TamaSobs, is ubralod cxovrobs amiT.

patara intriga minda mogawodoT batono dimitri - daayeneT scenaze mxolod es ori msaxiobi (daviT xaxiZe, nikoloz faiqriZe) da naxavT qarTuli Teatri ramxela intri-gis winaSe dadgeba. ooooo, es iqneba bombi! batono dimitri, gaisroleT! piesasac uceb mixvdebiT, Zalian advili misaxvedria.

simarTle rom vTqva, speqtaklis detalur analizs saerTod ar vapireb da ratom ar va-pireb, maSin simarTle bolomde unda vTqva da radgan simarTles yovelTvis bolomde vambob - amitom vambob, rom aseTi speqtak-lebis gulSematkivari namdvilad ar var. ufro davakonkreteb da davazusteb - kome-diebi ar miyvars. miT umetes, rodesac kome-diebSi yvelaferi komediuria. rac Seexeba balagans ki - es namdvilad Cemi stiqiaa.

magram yvelaze didi simarTle ki ima-Si mdgomareobs, rom me `teatravedmas~, romelsac ar momwons mayurebelSi sici-lis gamomwvevi efeqtebis Seqmna, radgan saocrad Znelia daicva aseT SemTxvevaSi zRvari klounobasa da komediurobas Soris, iumorinasa da iumors Soris, speqtaklze mgoni bolo xmiT vxarxarebdi da yovelgvari gadametebis gareSe miviRe didi siamovneba.

siamovneba sxva speqtaklebis drosac mim-iRia, sxva speqtaklebzec micinia Tu gamRim-ia, magram iqidan gamosuls araferi damrCe-nia da araferi gamxsenebia.

aq ki iyo iseTi balagani, iseTi nacnobi da axlobeli, iseTi zusti da organuli. `cx-ovreba Teatria?~ ara, mavanno da mravalno! aq Teatria Tavad cxovreba - artistulo-biT da artistizmiT, gamomgoneblobiT da fantaziorobiT, xrikebiT da intrigebiT,

magram sikeTiT da siyvaruliT. ho, SuriT da gautanlobiT, niRbebis morgebiT da uniRbo-biT. uwmawurobiTac, uxamsi xumrobebiTac, Tamami JestebiTac... magram Teatria. ho, Tea-tria, sadac vano duglaZis personaJi don xuanis nacvlad Tavis saocnebo rols - iagos monologs ganasaxierebs marjaniSviliseul-Wabukianiseuli mizanscenis gameorebiT. sadac, zurab gagloSvils (musikaluri ga-formeba) xSirad eSleba TiTqos da sxva musi-kas urTavs pozaSi momlodine msaxiobebs. marTlac xom asea. marTlac xom ase xdeba. xSirad ara, magram xom xdeba TeatrSi ase.

qoreografia - (gia marRania) es kidev cal-ke Temaa speqtaklSi. Tumca calke Temaa Ta-vad qoreografic, romelsac gaformebuli aqvs orasze meti speqtakli da orasi sityvac ar dawerila masze albaT Cemi TamadobiT. amitom exlac davdumdebi, radgan ar minda erTi abzaciT an Tundac oriT, dRes gavake-To aqamde gasakeTebeli. da rogorc qarTve-lebs gvCvevia xolme, amasac momavlisTvis ga-davdeb, oRond amjerad axlo momavlisTvis. da dRes ubralod vityvi - bravo, gia!

gamWvirvale TeTri farda, TiTqos ial-qnis formis msgavsi, cisferi da alag-alag wiTeli feris SeWriT, scenaze meduzebis formis dekoraciiT, zRvis STabeWdilebas bolomde da srulad ar tovebs (mxatvari l. murusiZe). da arc ginda datovos, daakonkre-tos daukonkretebeli, radgan es Cveni, yove-li CvenTaganis samyaroa, scenaze mdgaris Tu darbazSi mjdaris. es im samyaros nawilia, sa-dac Tavisufalia adamiani Tavis fantazieb-Si, iluziebSi, sadac ocnebebis Semqmnelnic da damRupvelnic Tavad arian. sadac, gamom-goneblobas, fantaziebs ar uCans bolo, sa-dac sizmrebic xandaxan uxamsia - fexze dam-dgari meduzebis saxiT. sadac kibe SeiZleba iyos saqanelac, navic, mTac, kldec, TviT-mfrinavic da aTasi sxva ram, rasac adamianis goneba gawvdeba. dimitri xvTisiaSvilis goneba ki mravali fantaziebiT da saxeebiT yofila savse. magram kibe am realobaSi Tan-amedrove cxovrebis elementicaa Tavisi mkacri da sastiki realobiT - TiTqos gamoR-viZeba, gaxseneba Tu Sexseneba cxovrebis re-alurobis Tu realuri cxovrebis arsebobis.

es yvelaferi speqtaklSi iyo… es yvelaferi speqtakli iyo… da es yvelaferi Zalian kargi iyo.

da amitom ar Cavwere… da amitom ar davwere srulad da recenziis saxiT.…

radgan... sxvis fantaziebs bolomde ar amxelen…,

radgan... sxvis gamomgoneblobas ubralod naxuloben….

midiT da naxeT….mozard mayurebelTa Teatri geliT.aurzauri yvelafris gamo.

Teatri da cxovreba60

##6 2016

didebuli saqme qmna gamoCenili qarTveli msaxiobis sergo zaqariaZis SviliSvilma, q-nma nino zaqariaZem Tavi mouyara am dauviwyari msaxiobis Canawerebs, esseebs da sam tomad gamosca.

sergo zaqariaZis memuaruli memkvidreoba gvaocebs faqtebis siuxviT, obieqturobiT qarTvel Teatralur moRvaweTa portretebis miudgomeli memuaristisaTvis damaxasiaTebeli ZerwviT _ msaxiobis mier danaxuli, daxatuli saxe ama Tu im moRvawisa, Sefaseba SemoqmedebiTi procesisa, Tu faqtisa, qarTuli Teatris istorikosebs daafiqrebs adrindeli mosazrebe-bis, ukve aqsiomad qceuli Sefasebebis, emociiT Seqmnili Teatraluri miTe-bis gadaxedvis aucileblobaze.

samive tomSi did adgils ikavebs sergo zaqariaZisa da didi qarTveli msax-iobis uSangi CxeiZis urTierToba. sergo zaqariaZis raodeni mowiweba, siyvar-uli gamosWvivis uSangi CxeiZisadmi, romelic ara mxolod did msaxiobad, Tavis uSualo maswavleblad miaCnda. maTi urTierToba uSangis gardacvale-bamde grZeldeboda.

wigni gvaCvenebs, es didi msaxiobi Tu rogor swavlobda da raoden Rrmad iyo Caxeduli qarTul mwerlobaSi. misi SemoqmedebiTi Zalmosilebis erT-erTi saTave qarTul mwerlobasTan esodeni siaxlove, qarTvel poetebTan, prozaikosebTan, dramaturgebTan SemoqmedebiTi megobrobac gaxlavT. swored qarTuli mwerloba asazrdovebda, frTebs asxamda mis niWs.

sergo zaqariaZis samtomeuli `Canawerebi Cemi fiqrebisa“ kidev erTxel gvarwmunebs Tu ra Zala aqvs niWieri pirovnebis gaunelebel Sromas, Tval-naTliv vxedavT, es msaxiobi yoveldRiuri SromiT rogor xvewda, aalmasebda RvTiv boZebul niWs. igi am procesma aqcia did msaxiobad.

`Canawerebi Cemi fiqrebisa“ did samsaxurs gauwevs qarTuli kulturis is-toriiT dainteresebul yovel pirovnebas, student axalgazrdobas, xolo rac Seexeba qarTuli Teatris meistorieT, mkvlevarebs, igi maTi samagido wigni iqneba.

samtomeulis koncefciis avtori-Semdgeneli gaxlavT nino zaqariaZe, redaq-tori daviT gabunia, mxatvari-dizaineri daviT janiaSvili. wignSi gamoyeneb-ulia Teatris, kinos, musikisa da qoreografiis muzeumSi, xelovnebis sasax-leSi, Tbilisis SoTa rusTavelis, kote marjaniSvilis Teatrebis muzeumebSi daculi fotoebi da afiSebi.

samtomeuli gamoica saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saminis-tros da Tbilisis kulturul RonisZiebaTa centris mxardaWeriT.

Cveni Jurnali uaxloes nomerSi SemogTavazebT sergo zaqariaZis samtomeu-lis vrcel analizs.

`Canawerebi Cemi fiqrebisa“

##6 2016

Teatri da cxovreba 61

asrulda, Cemi ocneba! rogorc iqna, rus-Tavelis Teatris mexanZred gamaformes!

pirveli repeticia.

teqsti ar maqvs, `masovkaSi~ vdgavar, ma-gram ara uSavs, esec saqmea!

repeticia 11 saaTze iwyeba. me adre mive-di. vRelav. sarepeticio oTaxs vuaxlovde-bi.

jer aravin iqneba...adrea...siamayiT aRsavse mivabijeb! ai, rogori

profesionali var, rogori mowesrigebuli, disciplinirebuli, pirveli movedi ...

magram, ara!

magidas, ukve uzis sergo zaqariaZe, mTa-vari rolis Semsrulebeli, zis da Tavis sam-yaroSi, Tavis rolSia CaZiruli, verafers amCnevs garSemo...

maSin vuTxari Cems Tavs: gogi, Tu ginda, am profesias gahyve, es unda iswavlo!

mas Semdeg, arsad, arsad, arasdros dam-igviania...

gaufrTxildi!

sabWoTa epoqaSi mTavarze mTavari RonisZiebebi – iubileebi da sadResaswau-lo koncertebi - filarmoniis did sakon-certo darbazSi imarTeboda. mTeli el-ita iq iyrida Tavs - zogi scenaze, zogic parterSi.

koncertebSi monawileobis miReba ki metad sapatio saqmed iTvleboda.

pirvelad, sruliad axalgazrdas mxvda wilad bedniereba, galaktionis saiubileo saRamoze wamekiTxa misi Sedevri ̀ viT ar miy-vardes~.

saRamo, ra Tqma unda, televiziiT gadai-ca da mTelma saqarTvelom naxa.

meore diliT repeticiaze mivedi, rus-Tavelis TeatrSi.

sergo zaqariaZe, rogorc Cvevia, ukve te-qsts Cahkirkitebs, damwyebi klasis moswav-lesaviT. Cemi adgili movZebne, davjeqi.

Tavi aswia, gamomxeda, erTxans miyura...

didi xaTri, SiSi da siyvaruli gvqonda misi. erTi ki gavifiqre, neta ra davuSaee–meTqi?!

— biWo, wuxel, televizors vuyure da... ro gamoxvedi, mayurebelma taSi dagikra, xo?

— diax, batono sergo - waviknavle me.— ro daamTavre, maSinac kai taSi iyo... ki.— diax... batono, sergo... braldebuliviT var, ganwiruli... gana-

Cens veli, rom Tqvas, me ar momewonao, xom Camomengra Tavze yvelaferi...

— hoda, mag taSs mofrTxileba Wirdeba! gaufrTxildi!

erTi ramec daimaxsovre, xalxs Tavi ar moabezro!

mayurebels, saxlSi ar unda Seuvarde, unda enatrebodes Seni danaxvao!

sul maxsovda es gafrTxileba da sul vcdilobdi ar meRalata misTvis.

mogonebebi sergo zaqariaZezegogi xarabaZe

Teatri da cxovreba62

##6 2016

protagonisti-direqtori

CemTvis is ori sxvadasxva adamiani iyo _ rusTavelis Teatris direqtorobamde da mere.

direqtorobamde zaqariaZe sufTa pro-tagonistia - araferi, garda Tavisi rolisa mas ar aRelvebs, ar ainteresebs.

ukve direqtori - gadagebulia Teatrze. Teatri da sxva araferi arc erTi roli ar uTamaSia direqtorobis dros. saremonto samuSaoebzec ki Tavze adga muSebs...

orjer maxsovs, mitkaliviT TeTri: erTxel, krebaze Semovida xelebgawvdili da Tqva: `orive xeli momtexoda da mis was-vlaze ar momewerao...~ - es sityvebi ukve msaxiobobaze gulayril, baTumSi mTavar reJisorad wasul - gogi qavTaraZis misa-marTiT iyo naTqvami - da meored, samx-atvro sabWoze: SemobrZanda batoni sergo da erosis mimarTa, manjgalaZes: `mTeli Rame ar miZinia, Senze vfiqrobdi erosi, ra unda iTamaSo, imaze, hoda mivageni, Seiloki, Seiloki unda iTamaSo Sen!~

erosim ra upasuxa, imas ar davwer, erosic miyvars da imitom...

mdidari

ukve sabWoTa kavSiris umaRlesi sabWos deputati iyo, `jariskacis mama~ xom iyo da iyo saxelganTqmuli mTels duniaze, roca delegatTa mcirericxovani jgufi iaponia-Si gaemgzavra.

dabrunebuli, STabeWdilebebs gvizi-arebda gvian RamiT, Tavis sagrimioroSi, vano jinjixaZes da me. erTi aseTi epizodi gaixsena: `oficialuri Sexvedris Semdeg ojaxSi wagviyvanes. sanam saxlSi SevidodiT, fexze gaixadeT, batono stumreboo, ar mogveSva maspinZeli. aseTi wesi hqoniaT iaponelebs, fexze gaixdi, windebis ama-ra Seabijeb rbil xaliCaze, wasvlisas, ki gaprialebuli dagxvdeba Seni fexsacmeli. viZale, arafriT gavixade fexze da sastum-roSi damabrunes martoo~...

- ki magram, ratom, ar gaixadeT-meTqi, vi-tutuce me.

Semomxeda , maSin...`biWo, `dirkiani~ fexsacmeli mecva. ase icxovra... rusTavelis Teatris scenaze rom iyo

dasvenebuli, maSinac mis pijaks, Signidan, lackanze, nomeri hqonda mikerebuli, Tea-tris sakuTreba iyo, `antigoneSi~ ecva, kre-onts rom ganasaxierebda.

sakuTaris uqonlobis gamo, TeatrisaSi dakrZales...

mTavari meRvine...

ukve damtkicebuli var oTar ioselianis filmSi `giorgobisTve~ erT-erT mTavar rolze. vlaRob, kinostudiis ezoSi vdga-varT biWebi, oTars velodebiT. `erT msax-iobs Sevxvdebi da TxuTmet wuTSi TqvenTan varo, gviTxra da wavida, dalevas, gulisx-mobda, raRa Tqma unda...

msaxiobi sergo zaqariaZe aRmoCnda. mis gadaRebas apirebda Turme mTavari meRvinis rolSi, romelic mere SesaniSnavad ganasax-iera batonma ale omiaZem.

emzadeba, zaqariaZe - romelsac, ara mx-olod mTavari meRvinis roli, aramed mTe-li filmic, sakuTar Tavze, sakuTar beWebze aqvs morgebuli - axalgazrda reJisorTan Sesaxvedrad, magram ar icis, rom, iq iose-lianis saxiT, meore zaqariaZe elodeba, romelsac aseve, mTeli filmi, sakuTar be-Webze aqvs morgebuli da sul ar aRelvebs, ras fiqrobs sxva, Tundac, sergo zaqari-aZe...

gadis naxevari saaTi, erTi, oTari ar sCans, isini isev oTaxSi arian gamoketilebi.

saaTnaxevris Semdeg, SlegiviT gamorbis zaqariaZe da Tvals efareba...

mas ukan, mZime nabijiT, ioseliani moy-veba:

`ЧТОБ, Я БОЛЬШЕ, ЕГО НИКОГДА НЕ ВИДЕЛ!~ _ ambobs erTaderT winadadebas, romelsac ver gaixsenebs TiTqmis 50 wlis Semdeg, roca am istorias movagoneb.

vsxedvarT CemTan saxlSi, orni, aryis WiqebiT xelSi. ambavs moigonebs, sityvebs - vera. mere karga xans gayuCdeba da daay-olebs: Tumca, arasdros Sevxvedrivar sxva msaxiobs, visac masaviT esmoda da SeeZlo rolze laparakio...

is aTi kaci...

Cemi studentobis dros TeatrSi xalxi ar dadioda. Tavis saukeTeso rolebs: WaWiaSvils, firosmans da sxva mravals, sergo zaqariaZe TiTqmis cariel darbazSi TamaSobda. TamaSobda mTeli ZaliT, mTeli datvirTviT.

erTxel, firosmanis Semdeg, Sevedi mis sagrimioro oTaxSi: ofliani ar eTqmoda, sveli iyo sul, qancgawyvetili...

Sevbede...batono sergo, ras iklavT Tavs, cota

daukeliT, aTi kaci zis parterSi bolos da bolos-meTqi.

`biWo, is aTi kacia, Teatri, rom uyvars da imaT unda sce pativio~- mipasuxa.……

aki, 62 wlisa gardaicvala.

##6 2016

Teatri da cxovreba 63

orjer

im saRamos rusTavelis TeatrSi gogi qav-TaraZis dadgmuli `Cven, misi udidebule-soba~, gadioda, diliT. Teatris direqtor-ma, batonma dorian kitiam, piesa gadmomca da daamata - ediSers - maRalaSvils - sicxe aqvs maRali, saRamos unda Secvalo. ai piesa, wadi da moemzadeo. bevri laparaki ar uy-varda, isedac ra hqonda saTqmeli, urTules davalebas maZlevda. ediSeri sergo zaqari-aZis Svils, meore mTavar rols TamaSobda - uzarmazari monologi hqonda saTqmeli. gamosavali ar iyo, unda meswavla.

speqtakli daiwyo. pirveli scenebi, ar maxsovs rogor, magram, gavaxlaforTe. dadga, monologis droc!

scenaze mamaCemi - anu sergo zaqariaZe - zis, guli mas unda gadavuxsna.

daviwye, mivaweqi da mivaweqi, axalgazrda viyavi, JiniT savse, arc mexsierebas vuCio-di...

zurgiT zis, batoni sergo, nel-nela tri-aldeba da gafarToebuli TvalebiT iwyebs Cems mosmenas, rogorc mayurebeli, msmene-li...

es Cemi erT-erTi didi gamarjveba iyo, za-qariaZis mayureblad gadaqceva...

erTi saidumlo - batoni sergo, arasdros partniors, TvalebSi ar uyurebda, SublTan an cxvir-tuCebTan moZraobda misi mzera. didi iyo, didi aqtiori, moazrovne. Tavisi Seqmnili partniori hyavda da imas esaubre-boda realuri partnioris nacvlad!

amitom Rirda misi yuradRebis miqceva, misi `moqceva~, did ramed!

me orjer SevZeli es! meored, otia iose-lianis `sanam, uremi gadabrundebaSi~. isev mis Svils vasaxierebdi. dialogis mimdin-areobisas me mas unda davmsgavsebodi, mis oreulad unda vqceuliyavi. Tavad piesaSi ido es amocana _ mama-Svilis msgavseba da erTnairoba. swored am dros ver ikavebda siamovnebis Rimils, rogorc mayurebeli, ise iRimeboda, oRond, rolidan gamousvle-lad. esec mxolod mas SeeZlo...

magari iyo da imitom...

axalgazrda var, 20- 21 wlisa. kote max-araZis `volgis~ saWes vuzivar da WavWavaZis gamzirze vmoZraob.

faliaSvilis quCis kuTxeSi sesilia dav-lande, TayaiSvili da wavuCere...

jer, ra Tqma unda ar micnobs.kari gaaRo, ukan, Cajda... - marjaniSvilis TeatrTan, Tu SeiZleba

- miTxra da sruli siCume Camovarda. ase, siCumeSi mivediT Teatramde. gavuCere. yoymanobs, ar icis fuli gadamixados Tu... `xalturSCiks~ ar vgavar... ver riskavs, Se-moTavazebas...

kiTxva SevaSvele: - qalbatono sesilia, es jan-RoniT savse, uniWieresi sergo zaqari-aZe, ratom moiSores Teatridan-meTqi ?!~

isedac Cumad iyo da sul gaitruna...manqanidan gadavida, cota xans idga, zur-

giT, saxe ar uCanda, mere mobrunda, Tavi Se-moyo manqanaSi da ukmexad warmosTqva:

- yvelaze magari iyo da imitom!

Teatri da cxovreba64

##6 2016

samyaro

Teatralis

TvaliT

nodar gurabaniZe

didi SeTqmuleba nika ciskariZis winaaRmdeg

XXI saukunesTan Sexvedra giorgi (gogi) aleqsiZisaTvis tragikuli koliziebiT daiwyo. 2001 wels, moskovSi, mas Tavs daesxa xelketebiT, rkinis milebis gadanaWrebiT SeiaraRebu-li bandituri jgufi da umowyalod daasaxiCra. misi cnoba SeuZlebeli iyo. am ambavma Tav-zari dasca yvelas, vinc ki icnobda am uspetakes pirovnebas, yvelasadmi keTilganwyobils, genialur baletmeisters. arc ruseTis da moskovis xelisuflebas, arc iqaur kulturis saministros mesveurT araferi uRoniaT damnaSaveTa gamosavlenad da dasasjelad. mx-olod zogadi, formaluri gancxadebebiT Semoifarglnen, magram gogis mier, aRzrdilma mocekvaveebma, msoflio sabaleto xelovnebis sayovelTaod aRiarebulma varskvlavebma – m.bariSnikovma, b.eifmanma, l.lebedevma, n.dolguSinma, n.makarovam, a.osipenkom _ uRrme-si TanagrZnobiT da yovelmxrivi TanadgomiT gamoxates am tragikuli ambiT gamowveuli mwuxareba. savalalo isaa ufro, rom saqarTveloSi aravis daurisxebia sagangaSo zarebi am ambis gamo. mdgomareoba ise umZimesi iyo, rom aravis egona Tu g.aleqsiZe gadarCeboda, magram raRac saswaulis wyalobiT, umal, gangebis nebiT, gadarCa da, rac yvelaze saocar-ia, SeZlo sabaleto samyaroSi dabruneba. dabrunda brwyinvaled, 2006 wels, petuxovis dasSi, dadga `qoreografiuli etiudebi~. es faqtiurad, iyo didi qoreografis aRsareba, baletis mcodneni miiCnevdnen, rom es qoreografiuli opusi gamoxatavda SiSis filoso-fias da avtoris mier gadatanili saSinelebis sublimacias. Tumca arsebobs aseTi mosazre-bac, rom es miniaturebi sicocxlis damamkvidrebelia da ganamtkicebs imis rwmenas, rom Se-moqmedeba mxatvris arsebobis erTaderTi saSualebaa. gardacvalebidan (20.06.2008) cota xnis Semdeg, 2007-2008 wlis sezonis Sejamebisas, g.aleqsiZe dajildovda `oqros sofitis~ premiiT, `sabaleto miniaturebis SeqmnaSi miRweuli didi warmatebisaTvis~ da ai, gamoxda xani da 2013 wlis ianvarSi, Tavs daesxnen moskovis didi Teatris samxatvro xelmZRvanels, yofil solists, sergei filins. gvian saRamos, Sin dabrunebuls, naxevrad ganaTebul sa-darbazoSi, viRac ucnobma saxeSi gogirdmJava Seasxa, ris Sedegac mTeli saxe daewva da TiTqmis savsebiT dakarga mxedveloba.

es tragikuli ambavi umal aitaca msoflios presam da televiziam, TiTqos afeTqda in-terneti, ayvirda JurnalistTa korpusi. arnaxuli aJiotaJi atyda _ `didi Teatris samx-atvro xelmZRvanels saxeSi gogirdmJava Seasxes~, `saSineli Tavdasxma filinze~, `filinis saxe mTlad damwvaria~ _ TiTqos Tavdasxma saxelmwifos pirvel pirze ganxorcielda. mokled, es teroristuli aqti namdvil Trilerad aqcies da daiwyo axal-axali istoriebis Txzva. iseTi dabejiTebiT ganixilavdnen sxvadasxva versias da detalebs, TiTqos Jurnal-istebi am ambis momswreni iyvnen da iqve, sadarbazoSi Casafrebulni, yvelafers xedavdnen. niWierebiT, SemoqmedebiTi gaqanebiT, novatorobiT s.filini sad movidoda g.aleqsiZesTan, magram misma statusma (ruseTis upirvelesi Teatris samxatvro xelmZRvaneli) gadasZlia

##6 2016

Teatri da cxovreba 65

yovelive da eniTuTqmeli rezonansi gamoiwvia. ruseTis xelmZRvanelobam es pirad Seu-racxyofad miiRo da gamoZiebis dauyovneblivi gankarguleba gasca, raTa umalve aRdge-niliyo ara mxolod Teatris, aramed saxelmwifos prestiJi.

meore dResve gaivso didi Teatris grandiozuli darbazi. msoflios upirvelesi tele-arxebis teqnika moawyda iqaurobas, uamravi Jurnalisti da foto-reportiori saxeldaxelo interviuebs iRebda Teatris TanamSromlebisagan. Tavmoyrilni iyvnen sabaleto dasis mocekvaveni, saxelganTqmuli primebi, kordebaletis msaxiobebi, mim-istebi, operis solistebi, qoristebi, warmoidgineT, orkestrantebic da TanamSromelTa mTeli armia. sabaleto dasis wevrebi dabneulni da daTrgunulni daborialobdnen. vi-Raceebi CurCulebdnen – es aris SurisZieba. aq namdvilad qaliao gareuli, amis Camdens Teatris samxatvro xelmZRvaneloba surso. viRaceebi imasac ki ambobdnen, TviT Teat-ris xelmZRvanelobam dagegmao es yovelive. yvelaze moulodneli da saocari is iyo, rom umalve, pirvelsave wuTebSi, eWvis patara ali akiafda _ nikolai ciskariZe xom ar aris aseTi saSinelebis Camdeni Tu wamqezebelio. es mokiafe ali male TvalSeudgam koconad iqca, roca germaniaSi samkurnalod myofma sergei filinma, qveynis yvelaze popularul gazeT `SpigelTan~ interviuSi ganacxada: `ciskariZe cixeSi unda ojdes~-o! amis Tqma iyo da umalve Semoesivnen Jurnalistebi, saxelganTqmuli mocekvave sayovelTao yuradReb-is centrSi moeqca, sagamomZieblo uwyebaSic ki daibares dasakiTxad. gadairia kaci, ai, ra Tqva erT interviuSi: `es aris sazizRari ciliswameba – darwmunebuli var, is, rac filins SeemTxva, sxva araferia Tu ara, Cems winaaRmdeg dagegmili aqcia~. me ki SemiZlia davsZino, rom msoflioSi saxelganTqmuli sabaleto dasebisaTvis ucxo ar aris amgvari veluri Tavdasxmebi: sacekvao fexsacmelebSi damsxvreuli minis Cayra, tansacmelSi qin-ZisTavebis maluli Cabneva, sasmelSi Zilis wamlis Sereva da sxva aTasi mamaZaRlobebi. rac Seexeba n.ciskariZes, mis winaaRmdeg adre daiwyo brZola, misi SurdaT, mtrobdnen da in-trigis xlarTebs blandavdnen. igi genialuri qoreografis, iuri grigoriviCis favoriti iyo. sul axalgazrda gaxda lideri saxelganTqmul mamakac mocekvaveTa Soris ara marto scenaze, aramed didi Teatris cxovrebaSi. brwyinvale iSviaTi monacemebis (qarizmatu-loba, goniereba, temperamenti, musikaloba, mamakacuri Zalmosileba) garda iyo ganaTle-buli, brwyinvaled molaparake (misi gamosvlebi ruseTis tele-arx `kulturaze~ gamoir-Ceoda maRali profesionalizmiT, daxvewilobiT da mimzidvelobiT) da uaRresad aqtiuri sazogadoebriv asparezze. mis Sesaxeb baletmcodne ana seberi werda: `isa araa mTavari, rom brwyinavs scenaze da virtuozulad atrialebs ocdaTormet fuets. mTavaria, rom mas ZaluZs icxovros genialurad, Tavis irgvliv Seqmnas umZafresi daZabulobis mudmivi veli. es yovelive axsovT maSinac roca, igi gadis scenidan. imitom, rom arsi marto mis cekvaSi rodia. mTavaria misi energetika, romelsac igi irgvliv asxivebs, rasac ar unda akeTebdnen sxvebi _ cekvaven Tu saqvelmoqmedo koncertebSi monawileoben, uyvarT Tu sZulT, isveneben Tu muSaoben. mis arealSi yvelaferi sainteresoa. n.ciskariZe, eWvgare-Sea, aseTi adamianebis kategorias ganekuTvneba. igi kvlav yuradRebis centrSia, Tumc datova didi Teatris scena da CabrZanda vaganovas saxelobis rusuli baletis akademiis reqtoris savarZelSi~.

ai, aseTi didi pirovnebis moSurneebma imdeni qnes, rom jer mis mier aRzrdili mowa-feebi sxva repetitorebs gadaunawiles, mere sabaleto dasis (es dasi did TeatrSi 250 mocekvaves iTvlis) mmarTvelis arCevis konkurszec ki ar dauSves...

SesaZlebelia, yvela am intrigis sulisCamdgmeli TviT filinic ki iyo, radgan SiSob-da samxatvro xelmZRvanelis posti ar wamarTvas am uaRresad aqtiurma da popularoba kacmao. samarTlianoba moiTxovs iTqvas, rom s.filini erT-erTi saukeTeso solisti iyo solistTa Soris, magram bunebiT patara kaci aRmoCnda. daboRmilma, dasaxiCrebulma, pir-dapir daado xeli n.ciskariZes, win uswro movlenebs da umZimesi brali dasdo mas.

msurs isev g.aleqsiZes davubrunde. xom saSinlad daasaxiCres da aSkarad sasikvdilod gaimetes momxdurebma, magram ar daboRmila, SurisZiebis grZnoba ar gahkarebia mis guls. gamaognebelia misi sityvebi: `CemTvis mTavari iyo am ukuneTidan Tavi dameRwia wyenis, Si-Sisa da gaborotebisgan. metsac vityvi: Cem win gadaiSala axali SegrZnebebis, sisadavisa da gasxivosnebis is horizonti, ris xilvasac moklebuli viyavi. sagnebma da movlenebma axali faseulobebi SeiZines Cems TvalSi.~ (ix. Г. Алексидзе `Балет в меняющемся мире~, gv. 8).

n.ciskariZis kolega s.filini swored boRmiT da SurisZiebis wyurviliT aivso. albaT, ifiqra kidec, rom raki veRarc vcekvav da veRarc baletmaisterobas SevZlebo, samagi-erod Cem konkurents samudamod davasamarebo. es iyo ukiduresi siZulvilis amofrqveva, romelmac qveS swored TviT filini moaqcia: nika ciskariZes male SeeSvnen braldebis sru-

Teatri da cxovreba66

##6 2016

li absurdulobis gamo. magram `saqmem~ iseTi grandiozuli skandalis saxe miiRo, rom igi aucileblad unda gax-

sniliyo. filinze Tavdasxmidan ganvlo samma Tvem da damnaSavis kvals ver miagnes. etyoba, is Zalebi, vinc es ̀ aqcia~ Caifiqra da daukveTa, did Zalauflebas flobdnen da ganuzomel zewolas axdendnen sagamomZieblo organoebze. bolos daapatimres baletis axalgazrda solisti pavel dmitriCenko, romelic ukve wamyvan partiebs cekvavda baletebSi `spar-taki~, ̀ gedebis tba~, ̀ ivane mrisxane~ da, romelsac, did momavals uwinaswarmetyvelebdnen. es ymawvilic lideris TvisebiT iyo dajildovebuli da xSirad akritikebda s.filins da saerTod didi Teatris xelmZRvanelobas. igi TeatrSi axalgazrda msaxiobTa interesebis upirveles damcvelad iqca. aq kvlav iCina Tavi n.ciskariZis saukeTeso Tvisebebma. dmitri-Cenkos dapatimrebis pirvelsave dRes man sajarod ganacxada, rom mas arcerTi wamiT ar sjera pavles danaSauli da rom usamarTlobaa, udanaSaulo kacis damnaSaved gamocxadeba. aseT rTul viTarebaSi araCveulebrivi Tanadgoma da simtkice gamoavlina didi Teatris sabaleto dasma. mocekvaveebma Seadgines saprotesto werili da peticia, rasac uklebliv yvelam moawera xeli. pirveli, xelmomwerTA Soris, nika ciskariZe iyo.

saocari is iyo, rom am sami Tvis manZilze aravis Seuwuxebia p.dmitriCenko. piriqiT, igi did TeatrTan erTad sagastrolod iyo italiaSi. piradad miiRo monawileoba `ben-ua de la dans~-is (sabaleto oskars uwodeben) festivalSi. yvelgan didi warmateba xvda wilad. 2013 wlis 5 marts ki daapatimres. Svidi Zalovani SeiWra mis binaSi, maT Soris erTi gamomZiebeli, romelsac TeatrSi ukve dawyebuli hqonda gamoZiebis procesi. Semosv-lisTanave waarTves mobiluri da kompiuteri. amao aRmoCnda msaxiobis protesti da Tx-ovna, wamoayeneT braldebao. mokled da civad pasuxobdnen `nabrZanebi gvaqvs~. 7 marts, anu dapatimrebidan ori dRis Semdeg, kidev erTxel Sekribes Teatris mTeli Semadgen-loba. uzarmazari parteris yvela skami da gasasvlelebi gaiWeda xalxiT. cxadia, aq iyvnen filinis advokatebi, gamomZieblebi, presa da televizia. sazeimod gamoacxades: `danaSau-li gaxsnilia da damnaSave pavle dmitriCenkoa~. rom egonaT Sekrebis monawileni sastik guliswyromas gamoxatavdnen TavianT gamosvlebSi, gakicxavdnen mocekvaves, da mas mTel dass daupirispirebdnen, moxda piriqiT. mTeli es zRva xalxi aboboqrda, aRSfoTebuli ayvirda _ `rogor SeiZleba adamianis dadanaSauleba, roca jer gamoZieba ar damTavrebu-lao~. erTiani frontiT amxedrebuli xalxis erTsulovnebam (Tumc, wesisamebr, zogierTi maTgani winaswar iyo `damuSavebuli~) daafrTxo xelisufalni. didxans da mZimed midioda es gasaidumloebuli sasamarTlo procesi, radgan araviTari mtkicebuleba ar arsebob-da. n.ciskariZe sasamarTlos mraval sxdomas eswreboda. satelevizio programaSi `sarke gmirisaTvis~ man v.dmitriCenkos `udanaSaulod dasjili adamiani~ uwoda. miuxedavad yve-lafrisa, eqvsi weli miusajes. sami wlis Semdeg iZulebuli gaxdnen gaenTavisuflebiaT. cixidan gamosvlis Semdeg erT-erT rusul Jurnals interviu misca: `Cems cxovrebaSi ar damaviwydeba nikolai ciskariZis sityvebi `paSa, gamagrdi!~ `es miT ufro dasafasebelia, rom Cven ar viyaviT megobrebi. me mas did pativs vcem rogorc pirovnebas da adamians, romelsac yvelaferze Tavisi azri aqvs. baletis samyaroSi igi aRiarebulia rogorc didi profesionali da me vamayob, rom vicnob mas~. Tavis mxriv, TviT pavlem didi vaJkacoba gamoiCina. `Zalian did zewolas ganvicdidi (Tu ra sadisturi formiT iyo es gamoxatuli, amis gaxsenebac ki ar SemiZlia). Cemgan daJinebiT moiTxovdnen, rom ciskariZis winaaRmdeg mimeca Cveneba. magram rogor SemeZlo cili damewamebina kolegisaTvis, Tundac sakuTari tyavis gadarCenis mizniT... me rom ciskariZisaTvis xeli damedo, yvela braldeba saaTiviT aewyoboda~.

axla es vikiTxoT, mainc ra iyo `yvela es braldeba~pirveli _ samxatvro xelmZRvaneloba gsurdao (Tumca es Tanamdeboba nomenklatu-

rulia da kulturis saministros kompetenciaa. n.g.).meore _ filins mtrobdio. mesame _ eWvianoba. am mesame ̀ braldebaze~ SevCerdeT. TeatrSi cnobili iyo, rom s.filini gulgrili ar iyo

axalgazrda, lamazi balerinas, anJelina voroncovas mimarT. paSas ki, TiTqos, am anJeli-nas colad SerTva surda da eWvianobiT aRgznebulma gogirdmJava Seasxa filins. eWvian-obis Tema imitom `Caakeres~ saqmeSi, rom voroncova n.ciskariZis mowafe iyo da am gziT cdilobdnen mis komprometirebas _ Tavisi mowafis saqmro miusiao filins. sinamdvileSi, mTelma dasma icoda, rom filins uyvarda sul sxva qali, romelmac saarako erTguleba gamoiCina satrfosadmi. sami wlis manZilze Tan dahyveboda gadasaxlebis sxvadasxva adg-ilebSi da, bolos, cixeSi daiwera masze jvari.

##6 2016

Teatri da cxovreba 67

patimrobidan ganTavisuflebuli pavle dmitriCenko didi siyvaruliT miiRes mocekvaveebma da baletis axalma xelmZRvanelma. mxolod es uTxres, yvela mocekvavisa-Tvis savaldebulo konkursi unda gaiaroo.

nika ciskariZe? igi ukve ramdenime weli warmatebiT uZRveba `rusuli baletis akademi-is~ reqtoris movaleobas.

da bolos, erTi sagulisxmo epizodi misi didi Teatraluri karieridan. umZimesi travmis Semdeg didxans mkurnalobda. gamojanmrTelda, Tumc Tavisi mTavari partiebis cekva jer ar SeeZlo. cekva da scenaze gamosvla ki ganuzomlad swyuroda, magram maRali naxtomebisa da rTuli fuetebis Sesruleba imxanad mis Zalebs aRemateboda. gadawyvita karabosis saxa-siaTo, epizoduri rolis Sesruleba p.Caikovskis ̀ mZinare mzeTunaxavSi~. es roli arsebiT-ad saTamaSoa da naxtomebi masSi ar aris. erT interviuSi nika igonebs: `Я с трудом, но выбил себе эту роль и её исполнил~. am epizodur rolSi misi gamosvla gansakuTrebul movlenad iqca moskovis Teatralur samyaroSi, upirvelesad dramatuli Teatris msaxiobebi moawydnen did Teatrs. karabosis ZiriTadi scena prologSia. rogorc ki damTavrdeboda es prolo-gi, misi SesrulebiT, darbazi naxevrad carieldeboda da es brwyinvale baleti midioda, rogorc Cveulebrivi rigiTi speqtakli. magram male, es roli CamoarTves n.ciskariZes. speqtaklis monawileebma protestiT mimarTes sabaleto dasis mmarTvels, romelic TviT cekvavda karaboss _ `gana ver xedavT ra grandiozuli warmateba aqvs n.ciskariZes, ratom moxseniT am rolidano~. TviTon es mmarTveli groteskuli Janris mocekvave iyo, Zalze tandabali, maSin, roca didi Teatris tradiciiT, am rols tanmaRali, aTleturi age-bulebis mocekvaveebi asrulebdnen. saocari pasuxi gasca mocekvaveebs `ratom unda mivce amdeni fuli Cemi rolis Semsrulebels?~(n.ciskariZes, rogorc Teatris premiers, Zalian didi xelfasi hqonda n.g.). cxadia, am kacs ar ainteresebda arc didi partiis artistis bedi, arc Teatris warmateba da arc mayureblis interesi, misTvis mTavari iyo n.ciskariZes ar mieRo ufro meti, vidre Tavad Rebulobda.

P.S. rac Seexeba filinis saqmes _ dRemde gaurkvevelia Tu visi mafia moqmedebda did Te-

atrSi.

bulgakovi VS maiakovski

gasuli saukunis 30-ian wlebSi ori didi rusi mwerali, mixeil bulgakovi da vladim-er maiakovski, gansakuTrebuli gonebamaxvilobiT da enamoswrebulobiT gamoirCeodnen ara marto SemoqmedebaSi, aramed cxovrebaSic. rasakvirvelia, m.zoSCenkos moTxrobebi, i.babelis proza, ilfisa da petrovis romanebi, i.oleSas dramaturgia savsea brwyinvale satirul-komikuri pasaJebiT, magram yoveldRiur urTierTobaSi isini, pirovnulad, ar tovebdnen iseT mougeriebel STabeWdilebas, rogorc zemoT ukve moxsenebuli ori mwer-ali. magaliTad, m.zoSCenko sulac melanqoliki iyo, iuri oleSa _ cota eqscentrikuli, magram sityvaZunwi, ilfi da petrovi ki ufro `seriozulebi~, vidre maT mier SeTxzuli ostap benderi.

m.bulgakovi da v.maiakovski ara mxolod cxovrebiseuli maxvilgonierebiT gamoir-Ceodnen, aramed spontanurobiT, myisieri improvizaciebiT, xolo iumoristuli ambebis SeTxzviT da zepiri Txrobis ostatobiT oriveni, WeSmaritad, virtuozebi iyvnen. maT SemoqmedebaSi ki komikuri situaciebi da calkeuli frazebi, Txrobasa Tu dialogebSi, waxnagovani almasiviT brwyinavdnen. am naTqvamis WeSmaritebaSi umal darwmundebiT Tuki Tvals gadaavlebT vl.maiakovskis piesebs ̀ baRlinjos~ da ̀ abanos~, m.bulgakovis prozaul Sedevrs. `Teatralur romans~ da piesas `zoikas bina~.

es ambavi sayovelTaod iyo cnobili rogorc mweralTa Soris, aseve literaturasTan da TeatrTan axlos mdgom xalxSi. maT mimarT cxovel interess ki ufro aRvivebda is gare-moeba, rom isini absoluturad gansxvavebul poziciebze iyvnen _ vl.maiakovski suliT xorcamde sabWoTa poeti iyo, komunisturi wyobis panegeristi, m.bulgakovi ki sabWoTa sistemis da ideologiis daundobeli kritikosi. pirveli `win~ iyureboda, momavals var-disferebSi Wvretda, meoris mzera `ukan~ iyo mimarTuli, sadac zneobis, idealebis, erT-gulebis, maradiulobis niSnebs povebda. vl.maiakovskis yvelgan gza gaxsnili hqonda, misi poezia milionobiT tiraJiT ibeWdeboda, m.bulgakovis piesebs da romanebs (iSviaTi gamon-aklisis garda) mkiTxvelisaken gza hqondaT daxSuli. vl.maiakovskis roca moesurveboda, maSin midioda sazRvargareT (mravalgzis dalaSqra safrangeTi da amerika), m.bulgakovi ki telefoniT saubrisas stalins emudareboda, gamiSviT ruseTidan, Cemi mwerluri xed-

Teatri da cxovreba68

##6 2016

vis TaviseburebaTa gamo me satirikosi var (TavisTavad igulisxmeba fraza: `da ara var panegeriki~. n.g.). Tumca, bolos, dasZenda, `Cemi azriT, rusi mwerali ruseTSi unda cxov-robdeso~, rac stalins Zalze esiamovneba, magram mTavari is iyo, rom am saubris Semdeg m.bulgakovi mixvda: mas sabWoTa ruseTidan evropaSi ar gauSvebdnen. uTxra kidec ioseb besarioniCs: ̀ Я никогда не увижу других стран. Если это так, мне закрыт горизонт, у меня отнята высшая писательская школа… Привита психология заключенного~.

ruseTidan gaZevebuli mwerlebisadmi miZRvnil esseSi brodski werda: `ostati da margaritas~ avtori, faqtiurad, emigranti iyo. yovel SemTxvevaSi sabWoTa kavSiridan gaqcevaze ocnebobda~.

m.bulgakovma sabWoTa xelisuflebas werilobiT mravalgzis mimarTa TxovniT, gam-iSviTo. ai, 1930 wlis 28 martiT daTariRebuli erT-erTi maTgani: `Я прошу правительство СССР приказать мне в срочном порядке покинуть пределы СССР в сопровождении моей жены Любови Евгеньевны Булгаковой. Я обращаюсь к гуманности советской власти и прошу меня, писателя, который не может быть полезен у себя, в отечестве, великодушно отпустить на свободе~.

stalins, cxadia, ar gamoepareboda, m.bulgakovisTvis esoden damaxasiaTebeli iro-nia, cinizmTan miaxlovebuli; ase magaliTad, iseTi cnebebiT TamaSi, rogorebicaa `huma-nuroba~, ̀ didsulovneba~, ̀ Tavisufleba~ da mTeli am mimarTvis tonaloba (`mibrZanon sas-wrafod (в срочном порядке) davtovo ssrk-s sazRvrebi). pirvelxanebSi, vidre vl.maiakovski da m.bulgakovi erTmaneTs gaicnobdnen, isini Soridan `kbendnen~ erTmaneTs. revolu-ciis tribunis piesaSi `baRlinjo~, aris aseTi replika: `Сплошной словарь умерших слов~… Бюрократизм, богоискательство, бублики, богема, Булгаков~… amas rogor SearCenda mixail afanase-viCi: `Маяковский раскрыв свой чудовищный квадратный рот, бухал над толпой надтреснутым басом~… am brwyinvale stilists ar moswonda vl.maiakovskis poezia, `primitiulia, zedapiruli da Zalian xmamaRalio~. Tavis mxriv vl.maiakovski ambobda, eg `burJuaziuli mweralia, xolo misi piesebi mosawyenia, usicocxlo da Zvelmoduri. `Тети Мани, дяди Вани, охи-вздохи Турбиных~ igulisxmeba m.bulgakovis piesa `turbinaTa dReebi~. n.g.).

am ori klasikosis pirveli Sexvedra sainteresod aqvs aRwerili mweral v.kataevs, Tavis mogonebaTa wignSi `daviwyebis balaxi~: `Такую железную улыбку и видел у него (igulisxmeba vl.maiakovski. n.g.) несколько раз, в частности в тот день, когда я познакомил его в редакции ̀ Красного перца~ с Булгаковым, которого Маяковский считал своим идейным противником. bulgakovio _ ga-nagrZobs v.kataevi – daufaravi interesiT aTvalierebda, ase axlodan, cocxal futur-ists, lefovels, saxelganTqmul poet-revolucioners. me mivxvdi, rom bulgakovs Zalian undoda maiakovskisTan Serkineba gonebamaxvilobaSi. orive saxelganTqmulni iyvnen Tavi-anTi enamoswrebulobiT... bolos bulgakovma erTis moqneviT ukuiyara Tavisi wablisfer-studenturi qoCori da mimarTa: `vladimer vladimeroviC, me msmenia, rom Tqven amouwur-avi fantaziis patroni xarT. xom ar SegiZliaT damexmaroT raime rCeviT? amJamad me vwer satiruli xasiaTis moTxrobas da Zalian mWirdeba gvari erTi Cemi personaJisaTvis. gvari aucileblad profesoruli unda iyos~. jer fraza damTavrebulic ki ar hqonda, roca maiakovskim imav wamsve, daufiqreblad, garkveviT Tqva Tavisi msuye mJReri baritonaluri baniT: `timirazevi~. `gnebdebi!~ Sxamnarevi aRtacebiT wamoiZaxa bulgakovma da xelebi as-wia. maiakovskim gulmowyaled gaiRima~ (sabolood m.bulgakovma Tavis personaJs persiko-vis gvari misca. n.g.).

m.bulgakovi mTeli Tavisi gamwarebuli sicocxlis manZilze erT niRabs atarebda, mkacri, gandgomili saxiT, cal Tvalze monokliT, xazgasmulad aristokratiuli Cacmu-lobiT _ mudam TeTrad gaqaTqaTebuli perangiT, Savi bantiT (e.w. `baboCka~), daxvewili profiliT Cndeboda sazogadoebaSi. vl.maiakovski – piriqiT, mravalsaxiani adamiani iyo, xan mxiaruli, namdvili `gaeri~, xan tribuni da xan lirikosi, sulis siRrmemde Seyvarebu-li da moarSiye, triumfatori da mwared gariyuli. sxvaTa Soris, maiakovskis es mraval-saxeoba daedo safuZvlad iuri lubimovis skandalur speqtakls~ismineT~ (`Послушайте!~), romelic poetis leqsebze iyo agebuli da xuTi maiakovski Cdeboda scenaze. yoveli maT-gani misi pirovnuli Tvisebebis xatovnad warmosaxva iyo. am or did mwerals Soris miux-edavad aseTi radikaluri gansxvavebisa, erTi ram saerTo hqondaT, orive Tavgadakluli biliardisti iyo da xSirad xvdebodnen sabiliardoSi. maTi Serkinebis `sekundanti~ iyo kidev erTi gadareuli biliardisti da moskovis ipodromis xSiri stumari, Semdgom sabWo-Ta kavSiris saxalxo artisti, stalinuri premiis laureati mixeil ianSini. igi orivesTan megobrobda. samxatvro Teatris legendarul speqtaklSi, `turbinTa dReebi~, erT-erTi mTavari gmiris, provincieli ymawvilis, lariosikis iseTi dauviwyari saxe Seqmna, rom m.bulgakovi aRtacebuli iyo, xolo vl.maiakovski misi sayvareli poeti iyo da estradaze

##6 2016

Teatri da cxovreba 69

xSirad kiTxulobda mis, upiratesad, lirikul leqsebs. m.ianSini igonebda: `orive iyo xalisiani, sicocxliT savse, mgznebare biliardisti, magram erTob sxvadasxva stilisani. maiakovski warmoudgenlad Zlier dartymas flobda, biliardis burTulis Cagdeba uy-varda ise, rom luzebi ibzareboda. bulgakovi ufro taqtikurad TamaSobda, misi dartyme-bi iyo rbili, elastiuri da xSirad gansacvifrebeli sizustiT Sesrulebuli. radgan me orivesTan megobruli urTierToba makavSirebda, xSirad viyavi maTi sekundanti. Tumca es sruliadac ar gaxldaT Zneli ram, oriveni erTmaneTis mimarT iyvnen Zalze koreqtulni, uzadod zrdilobianni, arasodes warmouTqvamT mware sityva. isini pativs scemdnen erT-maneTs da, me ase mgonia, amas siamovnebiT usvamdnen xazs~. sabiliardoSi Tavmoyrili mo-TamaSeebi da mayureblebi, rogorc ki Seityobdnen bulgakovi da maiakovski erTmaneTs eTamaSebiano, im wamsve Tavs anebebdnen yvelafers da mosalodneli skandaliT aRtkineb-ulni, gars Semoexveodnen mopaeqreebs, magram pirSi Calagamovlebulebi rCebodnen da im-edgacruebulni ubrundebodnen TavianT adgilebs.

SemorCenilia ilia ilfis mier gadaRebuli foto, sadac maiakovskis grandiozul ga-mosvenebaze mosul uamrav TayvanismcemelTa Soris, naTlad moCans m.bulgakovis mowye-nili saxe. sxvaTa Soris, m.bulgakovis meuRles, elena sergeevnas, Sedgenili hqonda sia im adamianebisa, romlebic gansakuTrebiT mtrobdnen mwerals. am siaSi maiakovskis gvari ar aris.

SeiZleba cxovrebis paradoqsadac CaiTvalos, rom maiakovskim Tavisi TviTmkvlelobiT, SimSiliT sikvdils gadaarCina Tavisi `esTetikuri opozicioneri~. stalins, rasakvirve-lia, wakiTxuli hqonda kremlSi gagzavnili m.bulgakovis werilebi. advili SesaZlebelia, rom maiakovskis TviTmkvlelobis Semdeg, efiqra, bulgakovmac ar moiklas Tavio da tel-efoniT daelaparaka swored im dros, roca mwerali ukidures gaWirvebas ganicdida, arc ibeWdeboda da arc arsad msaxurobda. telefoniT saubris bolos stalini ekiTxeba:

_ `Вы где хотите работать? В художественном театре?~_ `Да, я хотел бы. Но я говорил об этом, и мне отказали~. _ `А вы подайте заявление туда. Мне кажется, что они согласятся~. m.bulgakovma meore dResve daiwyo muSaoba samxatvro TeatrSi saliteraturo nawilis

gamged. swored aq muSaobis Semdeg dawera Tavisi saxelovani `Teatraluri romani~. P.S. m.bulgakovis mier gagzavnili werilebi kremlSi, stalinsa da bulgakovs Soris

Semdgari mTeli satelefono saubari, agreTve bulgakovis TanamedroveTa mogonebani am Temaze, vrclad maqvs gamoqveynebuli Cems gamokvlevaSi `piesa `baTumi~ da misi avtori~, Jurnal `xelovnebis~ furclebze.

din ridis sabediswero Secdoma

gasuli saukunis 60-70-ian wlebSi, laTinuri amerikis qveynebSi, aqamde arnaxuli da gaugonari popularobiT sargeblobda amerikeli rok momRerali din ridi, ise rom jer TvaliTac ar enaxaT igi. mxolod studiuri CanawerebiT da floridis Statis radioga-dacemiT gaxda igi imdenad popularuli, rom TviT `rok-en-rolis~ mefes, elvis preslis, gadaaWarba. paradoqsi iyo swored, rom, mis samSobloSi, amerikaSi, mas xeirianadac ar icnobdnen. meore paradoqsi ki imaSi mdgomareobda, rom TviT din ridma ar icoda Tavisi popularobis ambavi laTinur amerikaSi. los anJelesSi, erT meorexarisxovan studiaSi Caweris dros, xmis reJisorma, SemTxveviT, uTxra: `din, wadi samxreT amerikaSi, Sen iq Zal-ian popularuli xar, xolo meqsikaSi, da, gansakuTrebiT CileSi, pirdapir gaRmerTeben~.

marTlac, misma pirvelive koncertma santiagoSi furori moaxdina. scenaze, gitariT xelSi gamovida sportuli aRnagobis, maRali (188sm.) qeraTmiani, sxivosani Wabuki, tem-peramentiani, plastikurad moZravi, momxiblavi RimiliT da umalve daipyro auditoria. simReris dros scenidan Camorboda, uerTdeboda aRtacebul auditorias, cekvavda da mReroda maTTan erTad, exveoda lamaz qaliSvilebs, romlebic isteriulad gahkiodnen da cekva-xtunviT eqstazSi vardebodnen.

male igi politikuri brZolis qarcecxlSi gadaeSva, es iyo misi sabediswero Secdoma... pacifistur ideebs jer kidev Wabuki dini los-anJelesSi eziara. masze didi gavle-

na iqonia misma mzrunvelma, peiton preisma, kinostudia Werbner Brothars TanamSromelma, romlebmac namdvili mamoba gauwia, Tavis ojaxSi Seifara provincieli ymawvili. es kaci talantebis aRmoCenis gansacvifrebeli niWiT iyo dajildovebuli. swored misi Zal-isxmeviT moxerxda dinis simRerebis Cawera sayovelTaod cnobil xmis Camwer studiaSi

Teatri da cxovreba70

##6 2016

(Gapitol Records). aqedan gavrcelda firfitebi laTinur amerikaSi. am qveynebSi xangrZlivi da Tavbrudamxvevi karieris Semdeg, saxelmoxveWili, umdidresi dini samSobloSi dab-runda (iyida saxli los anJelesSi), raTa aq gaegrZelebina Tavisi Tavbrudamxvevi kari-era, magram aRmoCnda, rom amerikaSi aravis ar ainteresebda arc misi arseboba da arc misi simRerebi. gulnatkeni din ridi dabrunda CileSi da mSvidobisaTvis mebrZolTa pirvel rigebSi Cadga, dauaxlovda Ce gevaras, dadioda didi qalaqebis RatakTa ubnebSi, gamodi-oda antiamerikuli `spiCebiT, exmareboda komunistebs da proletarebs. male misi dideba Ce gevaras sidiades gauTanabrda. milionobiT adamianis TvalSi igi iyo uSiSari (amazoniis junglebSic ki imogzaura) Tavisuflebisa da damoukideblobisaTvis Seudrekeli mebrZo-li. helsinkSi, mSvidobis kongresze, 1965 wels, scenaze, TviTneburad aiWra da imRera, pacifistebis araoficialuri himni We shall overcom da faqtiurad gaaneitrala kongresze arsebuli ukiduresad daZabuli viTareba: kongresis monawileni xelixelCakidebulni mRerodnen da xalisianad irweodnen.

moskovi antiamerikuli propagandisaTvis ukeTess vis ipovida? msoflioSi saxel-moxveWili momRerali, pacifisti, amerikis maZagebeli amerikeli, moiwvies ssrk-Si. gaogn-da rusi mayurebeli, mis aRtacebas ar hqonda sazRvari. aRtacebulni usmendnen aqamde sab-WoeTSi akrZalul musikas, eTayvanebodnen din rids, misi Tavisufali qceviT moxiblulni, cekvavdnen da mRerodnen parterSi Camosul momReralTan erTad.

sabWoTa xelisufleba did honorars uxdida, magram naxevars dolarebiT, naxevars _ `rublebiT~. praqtikuli dini dolarebs jibeSi idebda, xolo sabWoTa maneTianebs qvel-moqmedebisaTvis utovebda maspinZlebs (aq aRarafers vityvi mis colebze da sayvarle-bze, radgan es bevr dros wagvarTmevs). komunistoba ki undoda, ki ebraleboda daCagruli xalxebi msoflios sxvadasxva qveynebSi, magram cxovrobda rogorc laRi da milioneri amerikeli, saxlebi SeiZina romSi, buenes airesSi, parizSi, germaniis demokratiuli re-spublikis liderma, erix honekerma SesaniSnavi bina aCuqa berlinis maxloblad mdebare naxevarkunZulze, ceitenis tbis napirze agebul feSenebelur saxlSi (din ridi aRmosav-leT berlinSi, DEFA-s studiaSi iRebda films `sisxliani guli~, romlis prodiuseri, reJisori da mTavari gmiris Semsrulebeli, Tavad iyo). 1986 wels didebis zenitSi myofi din ridi, SemoqmedebiTi gegmebiT savse, 47 wlis, absoluturad janmrTeli, mudam spor-tul formaSi myofi, SesaniSnavi mocurave, uceb gaqra horizontidan. gangaSi atexa misma germanelma meuRlem, amerikidan ganuwyvetliv rekavdnen misi pirveli meuRle da deda (ganaTlebiT samarTalmcodne), gazeT `sandi Taimsis~ redaqtori (romelTanac intervi-uze iyo SeTanxmebuli momRerali), misi megobari iaser arafatis TanamebrZolebi (din ridi palestinelebs uWerda mxars israelis winaaRmdeg gaCaRebul omSi)... bolos, didi Zebnis Semdeg, bombasaviT gaskda cnoba: momRerali din ridi tbaSi curvis dros daixr-Coo. saswrafod Camofrindnen amerikidan dedamisi da misi pirveli meuRle, qaliSvili ramona, agreTve `sandi Taimsis~ Jurnalisti. gamoZiebaSi CaerTo dinis germaneli meuR-lec da amerikis elCi (din rids arasodes uTqvams uari amerikis moqalaqeobaze), magram, garkveul pasuxs ver eRirsnen, xan ras blandavdnen germaneli gamomZieblebi, xan ras. jer ambobdnen, Tavi moiklao (gaixsenes, rom, erTxel, depresiis Jams, xelis mtevnebi da mk-lavebi meqsikuri maCateTi daisera), mere Tqves, wyalSi daixrCoo: im sabediswero Rames, meuRlesTan waCxubebuli din ridi, Cajdao manqanaSi, gamoeqana ceitenis tbisken, daejaxa xes, gadmovida manqanidan, raTa saxidan tbis wyaliT sisxli Camoerecxa, daixara tbisken, dakarga wonasworoba, Cavarda wyalSi (cota nasvami iyo da Zilis wamalic hqonda miRebu-li) da daixrCoo. amas ambobdnen, magram gvams ar uCvenebdnen dedamissac ki, gvecodebiT qalbatono, `xuTi dRis manZilze wyalSi yofnisas Tevzebs sul dauWamiaT Tqveni Svilis saxe~. dinis deda, ruti ana brauni, igonebs: `rogorc iqna, Segviyvanes naxevrad bnel oTax-Si. micvalebuls axades zewari. aSkarad Cemi Svili iyo. nikapis qveS, yelze, SevniSne Srami, xolo Sublze lurji laqa. tansacmeli isev ecva. ar hgavda wyalSi xuTi dRis damxrCvals, imave dRes moxda gvamis kremacia~. yovelive amis gamo dedamisma qveyana SesZra, msoflio presa alaparakda am faqtze. qalbatonma ana braunma ganacxada, Cemi Svili SesaniSnavi mocurave iyovo – sul air-dairia yvelaferi. bolos, am samarTaldamcavma qalbatonma ikiTxa _ ratom ecva Cems Svils Tbili qurTuki, am gagania zafxulSi da ratom edo jibeSi amerikuli pasporti, romelsac Tan arasodes ar atarebdao, an ras niSnavs sisxlCaqcevebi kiserze? veraferi rom ver upasuxes, uCvenes din ridis mier, viTomda, dawerili werili, sadac igi ganmartavda Tavis am sabediswero gadawyvetilebas da bodiSs uxdida axloblebs da TanamebrZolebs _ dRemde ar aris garkveuli es werili misi dawerili iyo Tu aRmosav-leT germaniis `Stazis~ (sabWoTa КГБ-s msgavsi yovlisSemZle da yvelafrismkadrebeli

##6 2016

Teatri da cxovreba 71

organizacia) mier Seqmnili falsifikacia. saboloo jamSi, dRemde gaurkvevelia ra moxda sinamdvileSi 1986 wlis 13 ivliss, anu am ocdaaTi wlis winaT. versiebi, icocxleT, bevria. vis xels ar xedaven am tragediaSi. erTni ambobdnen igi `Stazma~ moklao, meoreni КГБ-mo, mesameni israelis `mosadmao~, rogorc Cans, arc amerikis ЦРУ idga ganze, piriqiT, Zalian gaRizianebuli iyo, radgan nikaraguas prezidents, daniel ortegas uWerda mxars.

...faqti erTia, am tragediamde din ridma imogzaura Tavis samSobloSi, amerikaSi, TiTqos yvelaferze aexila Tvali da samSoblos siyvarulma mZlavrad ifeTqa masSi. mo-naniebis grZnobam daria xeli; es vis vebrZodio, ra sisuleleebs vqadagebdi wlebis man-Zilze. bunebrivia, socialisturi gdr-is da komunisturi ssrk-s cxovrebis wesma, sayov-elTao despotiam SesZra da ̀ Semoatriala~ es cvlileba, cxadia, ar gamoeparebodaT zemoT xsenebul `organoebs~, miT umetes, rom bevr rames Riad laparakobda. `mosads~ ki ar mos-wonda misi wregadasuli propalestinuroba. isic icodnen, rom igi e.w. `perestroikisa~ da berlinis kedlis dangrevis sastiki mowinaaRmdege iyo. ifiqres, namdvilad iparebodao demokratiuli germaniis samoTxidano (pasporti, Tbili qurTuki). axsovdaT, isic, rom 1986 wlis 14 ivliss, igi amerikuli `sandi Taimsis~ korespondents unda Sexvedroda, da kacma ar uwyoda Tu ra pasuxs gascemda gazeTis kiTxvebs. mokled, Seikra winaaRmdegobaT `gordias kvanZi~. din ridis irgvliv da moaSTo igi.

P.S. me ki maSin, 1986 wels, Zalian damwyvita guli cnobam, imis Sesaxeb, rom din ridi tbaSi banaobisas (swored ase ityobinebodnen), `banaobisas~, daixrCoo. A

`gamSordi, wyeulo laqav, gamSordi-meTqi!~...

cnobilma reJisorma lev dodinma Tavisi `mcire dramatuli Teatri~ – `evropa-Teat-ris~ scenisaTvis SeTxza `hamleti~, saqson gramatikosis. rafael xolinSedis qronikebis, uiliam Seqspirisa da boris pasternakis mixedviT. aq CarTulia scenebi `mefe liridan~, xolo moxetiale msaxiobebi elsinioris sasaxleSi `gonzagos mkvlelobas~ ki ar warmoad-genen e.w. `saTaguris~ scenaSi, aramed nawyvetebs `hamletidan~: hamletis Sexvedras mamis aCrdilTan da monanie klavdiusis monologs.

Cveni drois erT-erTi yvelaze gamoCenili Seqspirologi aleqsandre bartoSeviCi Tavis interviuSi Teatrmcodne ekaterina dmitrevskaiasTan (ix. `Экран и Сцена~ 19.05.2016. `Я пролил кровь, как все~). ambobs: `dodinis speqtakli – es aris hamletis sasowarkveTisa da uimedobis yvirili. Tanamedrove Teatrmcodneobis terminologiaze gadareuli kritiko-sebi ityvian, rom es postmodernistuli Teatriao, magram es xom wminda wylis sisulele iqneba. marTlac, Cvens winaSea sxva lev dodini, magram, amav dros, is igive lev dodinia.

saerTod, axalgazrda Teatri, Cveulebriv, niSnismomgebi RvarZlianobiT, rac pirquSi zeimurobiT laparakobs xolme Tanamedrove civilizaciis dasasrulze, mis katastro-faze da lpobaze. am speqtaklSi ki tragikuli tkivilia umTavresi~.

a.bartoSeviCi aRtacebulia, ufro metic, gaognebuli, qsenia rapoportis TamaSiT her-trudas rolSi, igi hertrudacaa da amave dros, ledi makbetic. am speqtaklSi hamletis deda mkvlelia, sisxliani SeTqmulebis Semoqmedi. reJisorma mas `aCuqa~ erTi diadi fraza `makbetidan~ (arasodes ar mesmoda, rogor SeiZleboda aseTi frazis dawera oTxasi wlis win). am frazas ambobs `Sotlandiuri tragediis~ gmiri mefe dunkanze, xolo hertruda – dodinTan, moklul meuRleze, ufros hamletze: `vin ifiqrebda, rom berikacs amdeni sis-xli eqneboda~. advili SesaZlebelia, rom fraza dostoevskidan, anda ufro swored, rome-lime Tanamedrove mwerlis frazad miviCnioT, romelsac XX saukunis tragedia gadaxdenia Tavs~.

(Tu gsurT Seqspiris am genialuri piesis mTeli mSvenierebis Secnoba, waikiTxeT a.bartoSeviCis brwyinvale wigni `visTvis aris dawerili `hamleti~ (ГИТИС-is gam.) da gaocdebiT avtoris azrovnebis siRrmiT. sagulisxmo werili gamoaqveyna lev dodinma~ (`Экран и Сцена~ #7.2015).

genialuri dodinis mier interprirebulma hertrudas saxem (hertruda sakuTari meuRlis, mefe hamletis mkvlelia) Cveni SesaniSnavi reJisoris gizo Jordanias 1991 wels dadgmuli `hamleti~ momagona, rusTavelis Teatris mcire scenaze, axalgazrda dasis Ses-rulebiT.

am speqtaklis premieris Semdeg, r.sturua werda: `hamleti~ rusTavelis Teatris mcire scenaze SesaniSnavi warmodgenaa. msoflio dramaturgiis urTulesi da umSvenieresi piesa maTi interpretaciiT Zalian momewona. gansakuTrebiT gamovyof zaza papuaSvils, klav-

Teatri da cxovreba72

##6 2016

diusis rolSi. piradad me, bevri ̀ hamleti~ minaxavs, magram aseTi warmodgena, piesaSi axal-gazrdebi rom TamaSoben yvela rols, aqamde ar Semxvedria~ (`saqarTvelos respublika~, 27.03.1991w.).

marTlac, z.papuaSvilis klavdiusi scenaze gamoCenisTanave ipyrobda sayovelTao yuradRebas. TeTrad SefeTqil saxeze mwuxarebis niRabi hqonda akruli, ecva grZeli, TeTri palto, xelSi TeTri da wiTeli vardebis Taiguli eWira. xazgasmuli Teatralo-biT, gadaWarbebuli mowiwebiT debda am Taiguls Tavisi Zmis, aw gardacvlili xelmwifis, ufrosi hamletis, sakralur saflavze. msaxiobi xazgasmulad utrirebuli plastikuro-biT, ucnauri intonaciebis JReradobiT warmogvidgenda mefe-gangsteris, mefe-mafiozis portrets. klavdiusis pirvelsave monologs, `Cemi Zmis micvalebis dRe jer Tvalwin gvidgas da gvmarTebs, rom mwuxared viyoT~, nana Sonias hertruda usmenda Secbunebuli, saxeze Seyinuli RimiliT, gaocebuli da gaognebuli Tavisi awindeli meuRlis Tavxedo-biT, misi urcxvi, komedianturi manWva-grexviT. am avxorcma, satanuri vnebebiT aRZrulma qalma mSvenivrad uwyis, rom swored klavdiusia sakuTari Zmis (mefis) veraguli mkvleli. es qali gandobilia mkvlelTan, SeTqmulia da Tavisi Cumi Tanxmobis gamo, isic sisxlSia gasvrili, rac met mcxunvarebas da Tavisuflebas matebs mis daucxromel seqsualur ltolvebs.

reJisori ufro Tamamad da moulodnelad, aqamde scenaze unaxav miniSnebebsac ar erideba. es vampiri diaci TviT sakuTari Svilis, hamletis mkvlelobaSiac aris iribulad gaxveuli Tavisi sabediswero vnebianobisa Tu avxorcobis gamo. klavdiusisa da laertis saidumlo SeTanxmebisas (duelSi ufliswulis daWra mowamluli maxviliT), hertruda (Seqspiris mixedviT) mogvianebiT Semodis. g.Jordanias ki am scenaSi adre Semohyavs dedo-fali da uneburad, mowme xdeba veraguli SeTanxmebisa. msaxiobis saxeze wamierad gakrTe-boda yvelafers mimxvdari adamianis gamometyveleba. magram mxolod wamierad... dedof-lis saxeze umal civi, zviadi ieri aRebeWdeboda. dedam da dedofalma usityvod gamoxata Tavisi dasturi am eniTuTqmel danaSaulze da amiT sakuTar Tavsac daatexa bedisweris risxva. hertrudas amgvari radikaluri interpretacia ar gaiziara Cvenma Seqspirologma, niko yiasaSvilma: `sakamaToa dedoflis aseTi gulaxdili monawileoba (Tundac pasiuri formiT) klavdiusisa da laertis gegmebSi. Tumca, TviT dedoflisa da klavdiusis msax-ioburi Sesruleba sainteresod mimaCnia~.

iuri lubimovis saxelganTqmul `hamletSi~ (TbilisSi gastrolebisas warmoadgines `profkavSirebis sasaxlis~ scenaze) ala demidovas hertruda, dedofali, hamletis deda, saSinelebis molodiniT iyo gaTanguli _ man yvelaferi winaswar icoda. genialurma reJisorma erTi usityvo, Sinagani daZabulobiT aRsavse mizansceniT gvagrZnobina da dagvanaxa, rom klavdiusi da misi Tanamecxedre dedofali mosalodneli tragediis uSu-alo monawileni arian da sulganabulni elian finalis moaxlovebas. klavdiusi da her-truda gaqvavebulni sxedan, ar iZvrian, duman, TiTqmis usicocxloni. sxedan ara samefo taxtze, an mis maxloblad, rogorc es SehferiT mefe-dedofals, aramed avanscenaze, udidesi scenografis david borovskis legendarul, msxvili bawriT moqsovil fardaze (es farda iyo `moTamaSe sagani~ Tu viqtor beriozinis gamoTqmas vixmarT). kasandrasaviT yvelaferi winaswar icis ala demidovas hertrudam, icis da dums yovlisSemcnobi sfinq-sis gaqvavebuli saxiT.

rogorc Cans, Tavzardamcemi sisxliani qaosis Tu masobrivi mkvlelobis momswre gen-ialuri reJisorebi da msaxiobebi, Cveni Zvirfasi niko yiasaSvilisgan gansxvavebiT, sxvag-varad fiqrobdnen.

manizeri

sabWoTa moqandakeebis pirvel kohortaSi matvei manizeri gamoirCeoda didi profesi-uli ostatobiT da mravalmxrivi ganaTlebiT. jer kidev ruseTis carizmis dros es gvari sakmaod cnobili iyo _ mamamisi, genrix manizeri, erT-erTi TvalsaCino moqandake iyo da avtori peterburgSi dadgmuli mravali skulpturisa.

misi vaJiSvilis, axalgazrda matveis, interesebis sfero ki uaRresad vrceli iyo. 1919 wels daamTavra peterburgis universitetis fizika-maTematikis fakulteti. imave wels Sevida konservatoriaSi da daeufla violonCeloze dakvris xelovnebas. erTxans ukravda kidec pavlovskis simfoniur orkestrSi. cota ufro adre (1916), daamTavra peterbur-gis samxatvro akademia, oqros medalze. akademia Tavis oqrosmedalosnebs, oTxi wliT,

##6 2016

Teatri da cxovreba 73

saxelmwifo xarjiT, staJiorad agzavnida italiaSi. magram pirveli msoflio omis dros iseTi viTareba Seiqmna, rom es SeuZlebeli aRmoCnda. Semdgom m.manizerma saxeli gaiTqva leninisa da stalinis monumenturi skulpturebiT. swored man, pirvelma, gamoaqandaka paltowamosxmuli lenini (qalaqi uilianovski), romlis aslebi ruseTisa da sabWoTAa kav-Siris mraval qalaqSi aRimarTa. leninis dis, m.ulianovas aRiarebiT, lenini xSirad seir-nobda ase, paltomosxmuli. manizeri ar icnobda leninsa da arc amgvarad moseirne unaxavs odesme, magram mxatvris intuiciam ar umtyuna. etyoba, stalins moswonda moqandakis amg-vari monumenturi xelovneba da mas SeukveTa moskovis metros erT-erTi sakvanZo sadguris (`revoluciis moedani~) mxatvruli gaformeba. marTlac, am sadguris gansakuTrebulobas xazs usvams brinjaoTi Camosxmuli mravalfigurebiani kompoziciebi, romlebic asaxaven qveynis ganviTarebis yvelaze mniSvnelovan etapebs, 1917-1928 wlebSi. es kompoziciebi ise ostaturadaa Sesrulebuli, rom maT dRemde ar daukargavT mxatvrul-esTetikuri Rire-buleba. sxvaTa Soris, am qandakebasTan ramdenime saxaliso ambavic aris dakavSirebuli: magaliTad, skulpturul jgufs, `mesazRvreebi~, win miuZRvis germanuli maZebari nagazi. metros mgzavrebi am ZaRls gansakuTrebiT yuradRebiT epyrobian, xSirad ealersebian da moferebiT cxvirze usvamen xels. amdeni moferebisagan (erTxel ratomRac, mec ver Se-vikave Tavi) ZaRlis cxviri gansakuTrebulad brwyinavs da laplapebs. ramdenimejer me-sazRvres, romelsac es ZaRli uWiravs, naganic ki amoacales budidan (es raa imasTan Sedar-ebiT, rac daemarTA mis `Capaevs~ qalaq (samaraSi). cxenze amxedrebuli Capaevi, win gawvdil xelSi xmliT da ukan mimyoli meomrebiT, sxvadasxva pozaSi, kargad, dinamikurad gamox-atavs sabrZolo ganwyobilebas. am jgufSi, erTi mebrZoli miagrialebs tyviamfrqvevs (Ca-paevis da misi `denSikis~, petkas, tyviamfrqvevs). swored es tyviamfrqvevi moipares, samo-qalaqo omis gmiris Tayvanismcemlebma (raRac Capaevze da petkaze gavrcelebul anekdots hgavs es ambavi, magram sinamdvileSi es, marTlac moxda).

amitom, sruladac ar aris gasakviri, rom aseT saxelganTqmul da xalxSi popularul moqandakes, uaRresad sapasuxismgeblo saqme miandes... m.manizeris Svili, fermweri (peiza-Jisti) gugo manizeri, igonebs: `1953 wlis xuT marts, gvian RamiT, Cvens binaSi telefonma dareka. mamaCemma mxolod erTi sityva Tqva sapasuxod, `movdivar!~ umalve mivxvdi, Tu ras niSnavda es zari _ mTeli qveyana Tavzardacemuli iyo stalinis gardacvalebiT. matvei genrixoviCma saswrafod gamoicvala tansacmeli, CanTaSi Caalaga saWiro instrumentebi, mere me mommarTa _ `wamomyevi!~ ...SevediT did oTaxSi. saoperacio magidaze dasvenebul stalins TeTri zewari efara. ucnauri grZnoba dameufla: sul raRac ramdenime dRis win, es adamiani msoflios azanzarebda da axla, igi, Cems win esvena, samudamod dadumebuli. didxans velodiT parikmaxers _ stalini gauparsavi aRmoCnda. Semdeg TabaSiriT aviReT xelebisa da Tavis forma. me ganmacvifra stalinis sxeulis mZlavrma formebma, misma gan-viTarebulma mxar-beWma. rogorc Cans, igi sistematiurad zrunavda sportuli formis SenarCunebaze. yurebis ukan wurbelis nakbenebi etyoboda. aRebuli formebi wamoviReT Cvens saxelosnoSi da iq CamovasxiT. mamaCemi Zalian amayobda, rom swored mas miandes es sapasuxismgeblo saqme~. sxvaTa Soris, moskovSi Cemi mravalgzis yofnis miuxedavad, ara-sodes azradac ki ar momsvlia mavzoleumSi dasvenebuli leninis mumiis naxva. 1955 wlis zafxulSi, ori wlis win gardacvlili stalinis cxedris naxvis survilma wamZlia, davZlie Cemi siZulvili grZeli rigebisa da Sevedi mavzoleumSi. umcrosi manizeris darad, mec gaocebuli davrCi stalinis aRnagobiT. mis gverdiT dasvenebuli lenini, gayviTlebuli saxiT, wlebis zegavlenis Semdeg dapataravebuli sxeuliT, umal did Tojinas gavda. sta-lini ki, gansakuTrebiT wels zeviT, monumenturi iyo.

manizeri iyo im xelovanTa Soris (vs.meierxoldi, v.maiakovski, k.marjaniSvili, v.briusovi, m.gorki), romlebmac gulwrfelad miiRes oqtombris revolucia. moqandake manizeri, stalinuri premiis orgzis laureati, Tavisi saqmis didostati, bolomde darCa komunisturi ruseTis erTguli da vis, Tu ara mas, miandobdnen am istoriuli misiis Ses-rulebas. `saerTod, niRabis damzadeba advili saqme ar gaxlavT – wers cnobili restavra-tori, niRbebis aRebis ostati, oleg iaxonti. sxeuli msubuqia, TabaSiri ki, mZime. TabaSiri Zalian frTxilad unda CamoasxaT, raTa saxis kani ar daziandes. upirvelesad, aucilebe-lia, Zalze yuradRebiT wausvaT cximi. `erTxel, cnobil moqandakes, sergei merkurovs, sTxoves niRabi aeRo somxeTis didad pativcemuli religiuri moRvawisTvis, raTa ukvdav-eyoT saxe didi RvTismsaxurisa. TviT s.merkurovma miambo: ̀ Zalze vnerviulobdi da saxeze rom vusvamdi TabaSirs micvalebuls, mis wverze cximis wasma damaviwyda. bolos, iZule-buli gavxdi wverebianad ameglija niRabi. am dros davinaxe, rom micvalebulma Tvalebi gaaRo (Tbili TabaSiris zemoqmedebiT moxda es. n.g.). elda meca, goneba davkarge da Zlivs

Teatri da cxovreba74

##6 2016

momasulieres~.

`bunebis urTulesi formula~

kinoreJisoris kaxa kikabiZis Tanakurseli moskovis kinematografiis institutis sce-naristTa da reJisorTa umaRlesi kursebidan, aleqsi balabanovi, Rrmad ganaTlebuli, inglisuri enis da literaturis brwyinvale mcodne, uaRresad originaluri reJisori, amavdros, winaswargrZnobis unikaluri niWiT iyo dajildovebuli. ormocdaTxuTmeti wlis asakSi gardaicvala, magram ukve adreve grZnobda sikvdilis moaxlovebas. ambobda kidec: `Я ещё хотел бы… Да что хотел бы? Уже не получится~.

TiTqmis yvela Tavisi filmis scenari masve ekuTvnoda. upiratesad iRebda ubiujeto filmebs, iwvevda araprofesional msaxiobebs, misi filmebis yoveli kadri gamoirCeva garemosa da adamianebis bunebrivi da iSviaTi sizustiT. Tavisi mentalitetiT igi iyo `andagraundis~ adamiani, `rokenrolis~ stilis cxovrebis trfiali, sulis fibrebiT Seyvarebuli peterburgze (Tumc sverdlovskeli iyo da moskovSi miiRo profesiuli ga-naTleba) da Tavis msaxiobebze. mis irgvliv gamoucnobi ambebi xdeboda, mis sicocxleSic da sikvdilis Semdegac. mas sjeroda mistikuri niSnebisa da, arsebiTad, fatalisti iyo. misi daumTavrebeli filmi `mdinare~, romelSiac iakutiis rezervaciaSi ganmartovebul keTrovanTa cxovreba Tavzardamcemi simarTliT iyo naCvenebi (sasikvdilod ganwirul adamianTa usasoebas srulad gamoxatavda avadmyofi qalis fraza: `Грех нам, прокаженным, о завтрашнем дне думать~) da erTi aseTi niSani mistikuri ambis mauwyeblad iqca. iakutia-Si, sisxam dilas, gadasaReb obieqtze mimaval gadamRebi jgufis manqanas saSineli avaria SeemTxva. katastrofis Semdeg, adgilzeve daiRupa mTavari gmiri qalis Semsrulebeli iakutieli gogona. sikvdils Zlivs gadaurCa TviT a.balabanovi. erTi weli travmatolo-giur saavadmyofoSi gaatara misma meuRlem, filmis mxatvarma. a.balabanovma fizikuri travmebis garda, uZlieresi stresi miiRo. reJisorma miiCnia, rom es iyo niSani zecidan da saerTod Sewyvita filmis gadaReba. mogvianebiT, roca `kinos saxlSi~ aCvenes damon-taJebuli masala, mayurebeli Sokirebuli iyo iq warmodgenili istoriiT da iakutiis peizaJebis unikaluri kadrebiT (a.balabanovi kadrs miRma warmosTqvamda komentarebs). specialistTa aRiarebiT, es filmi ukeTesi iqneboda vidre misi Sedevri `Zma~ (mkiTxv-els Sevaxseneb a.balabanovis sxva filmebsac: `tvirTi 200~, `omi~, `morfi~ (m.bulgakovis moTxrobis mixedviT), ̀ cecxlfareSi~, ̀ bednieri dReebi~(beketisa da kafkas romanis ̀ cixe-simagris~mixedviT). tragedia iakutiaSi ar akmara gangebam. 2002 wels CrdiloeT oseTSi, karmadonis xeobaSi, zvavis qveS moyva da daiRupa misi uaxloesi megobari sergei bodrovi, uniWieresi da unikaluri garegnobis msaxiobi. es ymawvili a.balabanovs Tavis alter egod miaCnda da misma tragikulma sikvdilma sasowarkveTa, misTvis cxovreba erT adgilze gai-yina da Rrma kvali daatyo mis msoflmxedvelobas. s.bodrovze ambobdnen, rom, mas, Wabuk-isTvis Seufereblad Rrma da uaRresad sevdiani gamoxedva hqonda, TiTqos am samyaroze ufro meti ram icoda, vidre misma kolegebma. a.balabanovis tragikul gancdas isic amZa-frebda, rom TviTon SearCia is adgili xeobaSi, sadac `omis~ gadaRebas apirebda.

`morfis~ gadaRebisas igi ukve sxva adamiani iyo, sulierad awrialebuli, mborgavi, mimqrali TvalebiT.

a.balabanovis sikvdilic raRac mistikur movlenasTanaa dakavSirebuli. mas araTu ar eSinoda sikvdilis, aramed, uwinaswarmetyvela Tavis Tavs aRsasruli. igi iRebda films `mec minda~, sadac naCvenebia istoria bednierebis momniWebel samrekloze. man da misma mx-atvarma meuRlem, vologdis maxlobel patara kunZulze aRmoaCines soflis sasaflaoze mdebare eklesia, win gadaxrili samrekloTi. es `taZari~ filmSi `TamaSobda~ koSks, sadac Sesuli adamianebi bednierebas eziarebodnen... a.balabanovis gardacvalebidan gavida swored ormoci dRe da samreklo mTlianad Camoiqca.

ratom Semoswyra gangeba ise sastikad, rom fizikurad da sulierad jansaRi Semoqme-di ase adre wasuliyo am qveynidan?! sad dauSva man sabediswero Secdoma, sadac Sescoda RmerTs. icoda TviTon Tavisi tragikuli Secdomis arsi? rogorc Cans, icoda, radgan, rogorc vTqvi, adre daiwyo laparaki Tavis sikvdilze, ufro adre, vidre iakuteli gogo-nas da sergei bodrovis tragikuli sikvdili SesZravda. Tavis am sabediswero Secdomaze ar laparakobda, magram me, Tavs uflebas vaZlev gamovTqva varaudi amis Taobaze. Sesa-Zloa, gulubryviloc ki.

TbilisSi, kaxa kakabaZesTan stumrobisas, mas interviu CamoarTva ana bezirganovam,

##6 2016

Teatri da cxovreba 75

griboedovis Teatris saliteraturo nawilis gamgem. `me pirvelad var TbilisSi. aq mrav-ali SesaniSnavi, klasikuri adgilia, sadac SeiZleba mTeli XIX saukune gadaviRoT. viwro quCebi, qvebiT mokirwyluli moednebi... TbilisSi es yvelaferi naRdia. piterSi ki es ase ar aris. da ai, davjeqiT me da kaxa kakabaZe, romelTanac erTad umaRles reJisorul kurse-bze vswavlobdi, movifiqreT filmi axalgazrda stalinze, roca igi iyo banditi da bankebs Zarcvavda. aseTi kino jer ar yofila~.

saocaria, magram swored am dros grZnobda igi moaxlovebul sikvdils. Tu davujerebT mis uaxloes megobars, popularul kinomsaxiobs, viqtor suxarokovs, romelic ambobda `misi filmebi bunebas urTulesi formulao~, maSin unda vaRiaroT, rom maTi Semqmneli reJisoric, `bunebis urTulesi formula iyo~, romelsac SeeZlo igi amouxsnel gantole-bamde mieyvana da misi katastrofa daeCqarebina. es `formula~, am konkretul SemTxvevaSi ase SeiZleba gamoixatos, mas ainteresebda ara sidiade da genialoba diqtatorisa, aramed misi `qveyana-samyaro~, anu, TviT scenaristebisagan mogonili misi `banditizmi~: amitom vvaraudob, rom `stalinis horoskopma~ imsxverpla igi.

Tu ra warmoudgenel, amoucnob Sinagan Zalas flobda stalini, es kargad Cans grigol robaqiZis esseidan `stalinis horoskopi~, romlis mixedviT mas SeeZlo erTi sivrcidan gamqraliyo da sxva sivrceSi amoeyo Tavi.

P.S. a.balabanovs am scenaris gadaReba emil kusturicasTan erTad surda. sainteresoa,

vnaxoT, rogor gaagrZelebs da daamTavrebs Tavis karieras Tanamedrove kinosamyaros es moduri reJisori.

`o, enav Cemo~

sabWoTa kavSiris kino-studiebSi filmis mTavari gmirebis Semsrulebel msaxiobTa damtkiceba yovelTvis did davidarabasTan iyo dakavSirebuli. am wminda SemoqmedebiT procesSi xSirad ereodnen xelisufalni, da araTu ereodnen, aramed Tavad gansazRvravd-nen kidec, vis ra roli eTamaSa. paradoqsia, magram, zogjer aseTi Careva saqmisTvis sas-argeblodac ki mTavrdeboda. magaliTad cnobilia, rom akaki xorava kategoriul uars ambobda giorgi saakaZis rolis Sesrulebaze, m.Wiaurelis amave saxelwodebis filmSi. am periodSi a.xoravas da m.Wiaurels, rbilad rom vTqva, ar hqondaT mTlad damtkbari urTi-erToba. a.xorava daibares saqarTvelos k.p-is centralur komitetSi, sadac man ganacxada, rom am reJisorTan ver viTanamSromlebo. sakiTxis mogvareba garTulda. maSin a.xorava daibara c.k-s pirvelma mdivanma, kandid Carkvianma, mousmina mas da, bolos, mxolod ori sityva uTxra, `unda iTanamSromloT!~ `Надо сработать~ da amiT damTavrda yvelaferi.

axla, warmoidgineT, ra iqneboda es filmi a.xoravas gareSe (veyrdnobi TviT a.xoravas mogonebebs).

isic cnobilia, rom roca stalinma naxa misi rolis Semsrulebeli mixeil gelovani m.Wiaurelis erT-erT filmSi, gakvirvebulma ikiTxa: `nuTu, me aseTi aqcenti maqvs?~ (`Неужели у меня такой акцент?~) cxadia, es ar iyo pirdapiri CarTva, magram, karga xnis man-Zilze, stalinis rols filmebSi mxolod rusi msaxiobebi asrulebdnen, vidre ar darwmun-dnen, rom beladis rolSi m.gelovani identurobis umaRles dones aRwevda, da kvlav mas moubrundnen.

TandaTanobiT aseTi Carevebi Zalian Sesustda da problemam xelovnebis sferoSi gadainacvla. aq, SeiZleba gavixsenoT daTa TuTaSxias rolis Semsruleblis damtkicebis istoria. pirvel xanebSi, am rolze ganzraxuli iyo guram fircxalavas gadaReba da kino-studia `qarTuli filmis~ samxatvro sabWo swored mis sasargeblod iyo ganwyobili. ma-gram filmis reJisori, giga lorTqifaniZe, daJinebiT, misTvis damaxasiaTebeli Seuvali logikurobiT da mWermetyvelebiT amtkicebda, rom am rolSi igi mxolod oTar meRvi-neTuxuces, xedavda.

kamaTsa da davas bolo ar uCanda, vidre giga lorTqifaniZem ar Tqva sakraluri fraza. `me am films abragze ki ar viReb, aramed did da tragikul pirovnebaze. rac Seexeba guram fircxalavas me mas movunaxav Sesafer rols~ (marTlac, g.fircxalava, abrag raJa sarCime-lias rolSi, SesaniSnavi iyo). sakiTxi sabolood gadawyvita rezo CxeiZis (im dros kino-studia `qarTuli filmis direqtori da samxatvro sabWos Tavmjdomare) sityvebma: `Cven giga lorTqifaniZes vandobT amxela biujetiani filmis gadaRebas, maS ratom ar unda ven-doT mis arCevans~. cxadia, o.meRvineTuxucesi daamtkices am rolze.

Teatri da cxovreba76

##6 2016

aq erTi faruli niuansia, romelic mkiTxvels unda gavando. am periodSi, roca g.lorTqifaniZe ase TavgamodebiT icavda meRvineTuxucesis kandidaturas. oTari da giga ubrad iyvnen, sakmaod mwvave konfliqtis Semdeg. es konfliqti, Cem Tvalwin gaTama-Sda, qalaq milanis erT-erT mTavar prospeqtze, roca mTeli dasi elodeboda aeroportSi Cvens wasayvanad gamoZaxebul avtobuss. es konfliqti gapirobebuli iyo Teatris waru-matebeli gamosvliT italiis qalaqebSi. es warumatebloba ki, upiratesad, politikuri viTarebiT. marjaniSvilis Teatri monawileobda italiis komunisturi partiis gazeT `unitas~ saiubileo TariRTan dakavSirebul, tradiciul festivalSi (q.bolonia). swored gastrolebis dawyebas daemTxva italiis komunisturi partiis centraluri komitetis generaluri mdivnis, enriko berlingaueris mier sabWoTa xelisuflebis umkacresi kriti-ka avRaneTSi jarebis SeWris gamo, rasac mohyva gaz. `pravdas~ saSineli pasuxi. ganawyeneb-ulma italielma komunistebma, protestis niSnad, boikoti gamoucxades sabWoTa kavSiri-dan festivalze Camosul koleqtivebs (didi Teatris baletis solistTa jgufi, msoflio da olimpiuri Cempionebis, gimnast qalTa nakrebi, marjaniSvilis Teatri) da Cvens speqtak-lebze mayurebelTa mcireze-mcire raodenoba movida. Tumca, erTic unda vTqva, qalaq re-jio-emiliaSi, romelic `wiTel qalaqad~aris cnobili, iqaurma mayurebelma arad Caagdo es boikoti da Zveli, saxelganTqmuli Teatri, romelic mTlianad xis masalisagan aris age-buli da scenis maSineriac xisaa, xalxiT gaiWeda. oTar meRvineTuxucess aseTi STagonebiT (mefe oidiposi) arasodes uTamaSia.

mokled, Sehyvnen kamaTSi Teatris es liderebi da moWarbebuli energiiT da temperamen-tiT Seebnen erTmaneTs... ise, rom megona, isini aRarasodes aRar daelaparakebodnen erT-maneTs (Semdeg, mxatvarma-scenografma oleg qoCakiZem Semaqo kidec, am konfliqtis ase Tu ise, Cacxrobis gamo).

amas imitom vixseneb, rom msurs g.lorTqifaniZis profesionalizmsa da keTilSobile-bas gavusva xazi. man arad Caagdo piradi, daZabuli urTierToba oTarTan, dadga yovelive amaze maRla, didi xelovnebis sasargeblod.

ra iqneboda es epoqaluri filmi oTar meRvineTuxucesis gareSe?! filmis triumfma da sayovelTao aRiarebam yvelas daaviwya odindeli usiamovnebani. magram, namdvili kuriozuli SemTxveva gaTamaSda sergei gerasimovis SesaniSnav

filmTan (`wynari doni~) dakavSirebiT. moskovis stanislavskis saxelobis dramatuli Tea-tris axalgazrda, iSviaTi garegnobis da ukve popularuli msaxiobi, aleqsandre Svorini movida TeatrSi da Tavis ufros megobars, petre glebovs uTxra, sergei gerasimovma me ukve damamtkica grigori melexovis (romanis mTavari gmiri) rolze. gadaRebebi ukve zeg iwyeba da wamodi Senc, masobriv scenebSi monawileT dReSi sam maneTs uxdian. es petre glebovi, erTxans, Teatris premieri iyo, mTavar rolebs TamaSobda a.Cexovis `sam daSi~, m.bulgakovis ̀ turbinTa dReebSi~. mileris ̀ seilemis procesSi~, iyo Zalze vaJkacuri gar-egnobis, maRali, SavTmiani, da rac mTavaria, kazaki, Tan didgvarovani ojaxidan _ mamamisi ramdenime cxensaSens flobda ruseTSi, uaxloesi naTesavi iyo didgvarovani mixalkove-bisa. yovlisSemZle sergei mixalkovi, sabWoTa kavSiris himnis avtori, mama cnobili kinor-eJisorebis, andrei konCalovskis da nikita mixalkovisa, misi mkvidri biZaSvili iyo. magram v.glebovi im momentSi, roca a.Svorinma SesTavaza masobriv scenebSi monawileoba, Zalze xelmokled cxovrobda. axlad daniSnulma Teatris samxatvro xelmZRvanelma, warsulSi samxatvro Teatris Zalze cnobilma msaxiobma, mixeil ianSinma, ratomRac aiTvaliswuna da rolebs aRar aZlevda. glebovi iZulebuli gaxda mieRo umcrosi kolegis es damamcirebe-li winadadeba. mivida gadasaReb moedanze, Caicva kazakis tansacmeli, yvelas misces TiTo-orola replika pirveli repeticiis dros, roca s.gerasimovi gafacicebiT Cascqeroda scenars, gaisma kazakTa replikebi, s.gerasimovma iyvira: `sdeq! visia es xma? vin laparakob-da exla? Sen? – xeli gaiSvira p.glebovisaken _ Sen? modi, momiaxlovdi. ra gvari xar? _ petre glebovi _ iyo pasuxi. Semdeg s.gerasimovi miubrunda filmis damdgmel operators `modi, esec gavsinjoT mTavar rolze~. rapoports naxvisTanave ar mouvida TvalSi msaxio-bi da kategoriulad ganucxada reJisors, `me glebovs ar gadaviReb. grigori, romanis da-sawyisSi, oci wlisaa. garda amisa, eg msaxiobi cota CifCifebs~. s.gerasimovi: `melexovi xom sofleli Wabukia, salonuri saubari mas aq ar sWirdeba. Sexede, ra tani aqvs! sruliad ar etyoba, rom ukve ormoci wlisaa. Tan kazakia, bavSvobidanve cxenze zis~. p.glebovis kino-gasinjvebis winaaRmdegi iyo meore mTavari gmiris, qsenias, melexovis Seyvarebulis Sem-srulebeli, ulamazesi elina bistrickaiac. rolis mixedviT filmSi mas mZafri satrfi-alo scenebi hqonda, da, cxadia, erCivna Tavis Tanatols, oci wlis aleqsandre Svorins Caxuteboda, vidre ormoci wlis p.glebovs. melixovis rolis Semsrulebelze cxare ka-

##6 2016

Teatri da cxovreba 77

maTs wertili dausva romanis avtorma, didma rusma mweralma, mixeil Soloxovma. mas win daudes sami didi albomi, savse grigori melixovis savaraudo SemsruleblebiT. Soloxov-ma yuradRebiT daaTvaliera ormocdaaTze meti foto-sinji, Semdeg Tqva `me aq mxolod erT kazaks vxedav, ai, amas~da xeli daado petre glebovis fotos. xolo, roca ukve dai-wyo gadaRebebi da m.Soloxovma cxenze amxedrebuli p.glebovi naxa, aRfrTovanda. `wynari donis~ kino-epopeam udidesi warmateba moipova da petre glebovi uceb iqca namdvil kino varskvlavad.

ra iqmneboda es epoqaluri filmi petre glebovis gareSe?! arada, ena rom ar wascdenoda aleqsandr Svorins, swored is iqneboda grigori melixovi. P.S. elina bistrickaias, etyoba, ar siamovnebda imis gaxseneba, rom erT dros, is winaaRm-

degi iyo petre glebovis kandidaturisa. mravali wlis Semdeg, petre glebovis 70 wlis iubileze, scenaze gamovida Zveleburad lamazi da momxiblavi elina da SesZaxa: `Петенька, давай поцелуемся! Мы так давно не целовались!~ _ gulSi Caikra da samgzis gadakocna. Semdeg moubrunda glebovis meuRles `marinaCka, mapatie, bolos da bolos xom unda davadginoT WeSmariteba?!~... glebovis or gogonas ki sTxova _ `gogonebo, Tu SeiZleba adeqiT fexze da mitrialdiT darbazisaken~. gogonebi darbazis pirispir dadgnen. elinam ki ganagrZo dawyebuli saqme: `SexedeT am gogonebs da TqviT, visi Svilebi arian isini?~ am saxumaro provokacias darbazma erTxmad upasuxes: `Tqvenia, Tqveni. erTmaneTs Zalian hgavxarT~.

darbazSi mjdari aleqsandre Svorini ki albaT, swyevlida im dRes, roca petre glebovs `wynar donSi~ masobriv scenebSi monawileoba, cota ar iyos, qedmaRlurad, SesTavaza...

igor netos cremlebis sjeroda

espanuri fesvebis mqone, saxelganTqmuli fexburTeli, moskovis `spartakisa~ da ssrk-s fexburTelTA nakrebis kapitani, igor neto ara mxolod didi ostatobiT da garegnobiT gamoirCeoda, aramed kulturiT, patiosnebiT da pirdapirobiT. tanmaRali, qera, lur-jTvaleba sportsmeni-virtuozi, uCveulod plastikuri, filigranuli teqnikis mflo-beli, milionobiT mayureblis kerpi iyo, friad miRebuli inteleqtualTa, gansakuTrebiT, artistul wreebSi. es bunebrivia, Tu gavixsenebT, rom igi iyo meuRle Teatrisa da kinos saxelganTqmuli msaxiobis, olga iakovlevasi, romelmac saxeli moixveWa genialuri re-Jisoris da Teatris Teoretikosis, anatoli efrosis speqtaklebSi, upiratesad rusuli klasikuri dramaturgiis SedevrebSi _ i.turgenevis `erTi Tve soflad~, n.gogolis `qor-wineba~, a.Cexovis `sami da~, `alublis baRi~...

piradad var momswre amaRelvebeli scenisa, romelic dRemde maxsovs. es moxda moskovis restoran `aragvSi~. neto da misi meuRle, olga, reJisori a.efrosi da ramdenime msaxiobi, rogorc Sevatye, warmatebul premieras aRniSnavdnen. maT maxloblad kompozitorebi vax-Smobdnen. Cvenc, ori kinoreJisori _ oTar gurgeniZe, devi abaSiZe (ganaTlebiT orive Te-atraluri reJisorebi) da me _ maT magidebs Sua visxediT, ase rom, rac mezobel sufrebze xdeboda, yvelafers naTlad vxedavdiT. vxedavdiT, Tu rogori siTboTi da yuradRebiT epyroboda igor neto olga iakovlevas, mis yovel moZraobaSi da gamoxedvaSi usazRvro siyvaruli gamosWvivoda, vxedavdiT, Tu ra mousvenrad wrialebda meore magidasTan, Tanamedroveobis genialuri kompozitori, dimitri SostakoviCi, romelic – fexburTis sferoSi yovlismcodne, musikismcodne gulbaT toraZis mowmobiT, `spartakis~ Tavgadak-luli gulSematkivari iyo (b-ni gulbaTis SesaniSnav musikaTmcodneobiT wignebs, gverds umSveneben misi warmtaci mogonebebi fexburTze da fexburTelebze). mokled, wamodga fexze d.SostakoviCi, WiqiT xelSi, damorcxvebuli ymawviliviT, saxealewili da moride-buli (Tanamedrove kompozitorTa mogonebebis mixedviT swored aseTi iyo igi cxovreba-Si). mieaxla igor netos da enis borZikiT (d.SostakoviCi mkveTrad ukidebda enas, rogorc misi uniWieresi mowafe, Cemi megobari, kompozitori andrei petrovi, isic leningradeli). sadRegrZelo uTxra, umal zewamoWril fexburTels, romelic aSkarad dabneuli Canda am moulodneli vizitiT da misi misamarTiT warmoTqmuli daTirambebiT. igor netos kaco-bisa da patiosnebis dauviwyari gamovlena iyo misi unikaluri saqcieli fexburTSi msof-lio Cempionatze, romelic CileSi tardeboda. sabWoTa kavSiris nakrebi xvdeboda urug-vais gunds (rogorc maxsovs, nakrebis SemadgenlobaSi iyo oTxi qarTveli fexburTeli sergo kotrikaZe, givi Coxeli, mixeil mesxi, slava metreveli). matCi Zalze daZabulad warimarTa. roca angariSi iyo 1:1, sabWoTa nakrebis Tavdamsxmelma, erT-erTi Setevisas,

Teatri da cxovreba78

##6 2016

dasartymelad rTuli kuTxidan, ostaturad moWrili dartymiT, mekarisagan axlo kuTx-eSi goli gautana urugvaelebs. msajma xeli centrisaken gaiSvira, sixaruliT aRtace-buli fexburTelebi erTmaneTs exveodnen. am aJiotaJSi i.neto mivida msajTan da aniSna, rom burTi, gverdidan, gaxeul badeSi, gaZvra da goli ar unda CaTvliliyo. es maSin, roca urugvaelebma kuTxuris xazis garedan Camowodebuli burTi gaitanes. es imdenad aSkara iyo, rom g.Coxeli da mekare lev iaSini gaCerdnen. kidev kargi, rom sabWoTAa fexburTelebma es matCi moiges (angariSiT 2-1. goli gaitana valentin ivanovma), Torem mtrisas, ra dResac gauTenebdnen sabWoTa kavSirSi dabrunebul fexburTels. maSin ki, sakavSiro presaSi mis-Tvis qeba-dideba ar daukliaT gamovlenili patiosnebis gamo.

anatoli efrosis da olga iakovlevas, ori uniWieresi xelovanis urTierToba ki, gan-sakuTrebuli Tema gaxlavT. bunebiT zedmiwevniT gonieri, Rrma gancdebis mZafri gad-mocemis unariT dajildovebuli o.iakovleva gamoirCeoda Taviseburi, gansakuTrebuli plastikiT da moZraobis simsubuqiT. mis xmaSi JRerda kaprizuli da erTgvarad, vnebianad gamomwvevi intonaciebi (aseTi xma da metyveleba hqonda Cvens uniWieres iza gigoSvils). me igi nanaxi myavs irinas rolSi (a.Cexovis `sami da~) am ramdenime aTeuli wlis win, miux-edavad amisa, TiTqos, dResac Camesmis sulisSemZvreli, tragikulad ganwyobili adamianis ukanaskneli amoZaxili: `Вибростье меня, выбростье, я больше не могу~ Teatrisa da baletis SesaniSnavi mcodnis, brwyinvale stilistis, vadim gaevskis (misi monumenturi gamokvleva `Дом Петипа~ _ Cemi samagido wignia) TqmiT _ ase aravis uyviria Cexovis speqtaklebSi. ase, saerTod, aravis uyviria sabWoTaA TeatrSi~.

a.Cexovis sami saukeTeso, SeiZleba iTqvas, genialuri `sami da~ minaxavs _ piter Stainis, e.niakroSiusis da anatoli efrosis dadgmiT (aqve davsZen, rom Cemze Rrma STabeWdile-ba moaxdina giorgi margvelaSvilis mier Teatrisa da kinos universitetSi, amave piesis mixedviT dadgmulma sadiplomo speqtaklma), magram adamianis fsiqologis Rrma wvdomiT, ganuzomeli emociurobiT da dramatizmiT swored a.efrosisa da o.iakovlevas es speq-takli gamoirCeoda. a.efrosis am originalurma speqtaklma da o.iakovlevas artistulma brwyinvalebam gaaogna da daabnia mayurebeli, sazogadoebrivi azri orad gaiyo. a.efrosis reJisoruli niWis Tayvanismcemlebic ki gaocebulni iyvnen. o.iakovlevas iubilesTan dakavSirebiT gamoqveynebul mogonebebSi v.gaevski wers: `kargad maxsovs ra aRSfoTebuli saxiT uyurebda scenas, Cems win mjdari g.a.tovstonogovi. xelebs iqnevda, aqeT-iqeT iy-ureboda, TiTqos momxreebs eZebda. aseve kargad maxsovs d.SostakoviCi, romelic swored im skamze ijda, romelzec g.tovstonogovi win saRamos. igi gulamoskvnili tiroda da arc cdilobda cremlebis damalvas. isic kargad maxsovs, Tu rogor gairinda aqamde ukidure-sad aRelvebuli mayurebelTa darbazi, roca gaisma unugeSo da sruliad moulodneli yvirili aqamde umetesad mdumare irinasi, yvela scenur irinaTa Soris uWkvianesi, olga iakovlevas irinesi... ̀ CemTvis gasagebia Tu ram aRaSfoTa didi reJisori: mis БДТ-Si xmamaR-la laparakobdnen, magram ar yvirodnen. TviT diad gogasac ar mouvidoda azrad aseTi rame. aseve gasagebia Tu ram aaRelva genialuri kompozitori. albaT, imqveynad wasvlis swored aseTi mtanjveli fiqrebi mosdioda mas TavSi 1936 da 1948 wlebSi, Tavisi cxovreb-is yvelaze saSinel dros~. yvelaze saocari ki is iyo, rom maT, olgam da anatolma, TiTqos, erTmaneTi Sves. erTmaneTis gareSe isini ver miaRwevdnen esoden did warmatebas. aqamde uaRresad minimalisti reJisori, romelic scenaze mxolod aucilebel anturaJs qmnida da mTeli misi yuradReba koncentrirebuli iyo fsiqologiurad gamarTlebul moqmede-baze, o.iakovlevasTan TanaSemoqmedebis Semdeg Seicvala. `olgas scenuri portretebi gvaRelvebdnen TavianTi silamaziTa da mSvenierebiT, maTTvis aucilebeli gaxda Sesabami-si CarCos Seqmna~ (v.gaevski). da, marTlac, reJisoris palitra uaRresad mravalferovani gaxda, scenaze gadasxvaferda mTeli garemo, igi gaxda aJuruli, msubuqi, mimzidveli mTe-li Tavisi saxierebiT da rac mTavaria, am qalis meSveobiT, reJisori mixvda, rom yvelafris bolomde gageba SeuZlebelia, rom ar SeiZleba yvelaferi aixsnas arc qalis sulSi da arc mis moqmedebaSi. olgas megobrebis aRiarebiT, am qalSi iyo raRac auxsneli da miuwvdome-li, rac warmoudgeneli ZaliT izidavda a.efross. aqedan iSva maTi didi, SeiZleba iTqvas sabediswero da tragikuli siyvaruli, romelic mTelma Teatralurma samyarom icoda. rasakvirvelia, icoda am romanis ambavi anatolis meuRlem, natalia krimovam, SesaniSnavma Teatrmcodnem, qarTuli Teatris problemebze dawerili mravali statiis avtorma Jur-nal `Театр~-Si (swored misi dakveTiT davwere da gamovaqveyne oTxi statia am JurnalSi), icoda es misma vaJmac, scenografma, dimitri krimovma (romelmac mamamisis speqtakli gaa-forma Teatr `malaia bronia~-Si). erTi sityviT, yvelam icoda. mxolod olga iakovlevas meuRlem, igor netom, ar icoda ra ubedureba iyo mis Tavs.

##6 2016

Teatri da cxovreba 79

sabWoTa xelisuflebis Teatralurma Cinovnikebma, romelTaTvisac miuRebeli iyo anatoli efrosis rogorc mxatvrul-esTetikuri principebi, aseve gansakuTrebiT, misi politikur-sazogadoebrivi pozicia, yvela Rone ixmares misi talantis mosaSTobad. xsnidnen da gadahyavdaT moskovis erTi Teatridan meoreSi, yvelaze veraguli gadawy-vetileba iyo misi daniSvna Teatr `tagankis~ mxatvrul xelmZRvanelad, mas Semdeg rac Te-atris Semqmneli, iuri lubimovi, skandaliT wavida emigraciaSi. rogorc Cans, imTaviTve, iyo Cafiqrebuli gardauvali Teatraluri konfliqtis ganviTareba, radgan i.lubimovisa da a.efrosis esTetika erTmaneTs gamoricxavdnen. Tumca, mainc, yvelafris miuxedavad, a.efrosma Seqmna gansacvifrebeli speqtakli _ a.Cexovis `alublis baRi~, ala demidovas (ranevskaias rolSi), TamaSis originalur stilze dayrdnobiT. yvela am `mogzaurobaSi~ a.efross Tan axlda o.iakovleva, rogorc misi STagoneba da siyvaruli. amden usamarTlo-bas ver gauZlo a.efrosma da gulis Setevis Sedegad gardaicvala... gardacvlili reJiso-ris erT panaSvidze mivida igor netoc, romelic, rasakvirvelia, kargad icnobda mas, ma-gram male usityvod datova iqauroba. panaSvididan gvian dabrunebulma, guldaTuTqulma olgam ucnauri suraTi ixila _ igor netos Tavisi tansacmeli CemodanSi Caelagebina da, wasasvlelad gamzadebuli, meuRles elodeboda. olgas SekiTxvaze Tu ras niSnavs es yove-liveo, mSvidad upasuxa _ Sen efrosis panaSvidze nataSa krimovaze ufro mwared tirodi, TiTqos is ki ra, Sen daqvrivdio... daixura qudi da yovelgvari skandalis gareSe miatova ulamazesi da mougeriebeli olga iakovleva...

igor netos sjeroda olga iakovlevas gulwrfeli cremlebisa... `lusia, rodisRa iswavli rusul laparaks?!~

rogorc ki ekranze gamovida (1956w.) feradi musikaluri komedia ̀ karnavaluri Rame~, sa-dac axalgazrda ludmila gurCenko mReroda, cekvavda da irgvliv asxivebda Tavis qalur momxibvlelobas Tu mimzidvelobisa da seqsualobis fluidebs, im dRidanve igi gaxda war-moudgenlad popularuli rogorc ruseTSi, aseve e.w. `moZme respublikebSic~. warmateba imdenad grandiozuli iyo, rom cxovrebis da kinematografiis kaleidoskopSi moxvedril gogonas Tavbru daexva, dakarga realobis grZnoba da gulubryvilod fiqrobda, rom ukve avida warmatebis iseT simaRleze, namdvil olimpze, saidanac mas Camosvla ar uweria. mar-Talia, ganuzomeli popularoba Tavisi bedi egona, magram male, mixvda, rom es umal `bedis ironia~ yofila. cxadia, yuradReba da siyvaruli ar mohklebia, da, rogorc poeti tariel Wanturia ityoda: fiqrobda, rom `rac Rimili da SeZaxilia, rac SemarTuli qveynad ce-ria~, yvela mas ekuTvnoda, magram male igrZno imedgacruebis mwveli Semotevebi da uceb, olimpos Rrublebidan sabWoTa yoveldRiurobis pirquSma dReebma miwaze dauSves.

ar dahklebia kino-reJisorTa mier SemoTavazebuli rolebi, magram isini `karnavalur RameSi~mis mier Seqmnili lena krilovas saxis areals ar scildebodnen, xolo umeteso-bas igi Tavad iwunebda qedmaRlurad, xolo rasac TviT irCevda, imaSi mware katastrofas ganicdida. mTeli aTi weli ise gavida, rom Rirebuli veraferi Seqmna anu, Tu mdabiurad vityviT, aTi weli dasWirda mis gamofxizlebas da usaxsrod darCenilma isev moskovis `kino-msaxiobTa Teatrs~ miakiTxa, romelsac gasuli saukunis 60-ian wlebSi, `Camqrali varskvlavebis Teatrs~ uwodebdnen. am Teatris mTavar administrators, Tavis megobars, eduard maSkoviCs, depresiis mZime wuTebSi SesCivla: `meti aRar SemiZlia! wlebi gadian da me isev is gogona var `karnavaluri Ramidan~... aravin, aravin xedavs CemSi dramatul msax-iobs, yovelTvis mxolod raRac nagavs mTavazoben~. am xnis manZilze ki kinos msaxiobe-bis brigadebTan erTad mogzaurobda ssrk-s ukidegano sivrceSi da Tavis simReras `Пять минут~-s mReroda, kino-gmiris kabaSi gamowyobili, xelSi aryiT savse patara WiqiT. es iyo dakarguli dro xelovnebisaTvis da ara misi sasiyvarulo TavgadasavlebisaTvis. ludas sayvarlebis Tu qmrebis STambeWdav legionSi, sapatio adgili eWira boris andronikaS-vils, scenarists da msaxiobs (m.Wiaurelma igi gadaiRo `oTaraanT qvrivSi~, Tavadis ari-lis rolSi. igi iyo kira andronikaSvilisa da cnobili rusi mwerlis, boris pilniakis vaJi. misi scenarebis mixedviT gadaRebulia mxatvruli filmi `kapitnebi~ (reJ. o.gomelauri), satelevizio dokumenturi seriali `gza~ (reJ. m.kokoCaSvili) da ramdenime dokumenturi filmi).

didi nebisyofiT da mizandasaxulobiT gamorCeul ludmilas far-xmali ar dauyria da 1964 wels, scada, im periodSi yvelaze saxelganTqmuli Teatr `sovremennikSi~moxvedra, araTu iq moxvedra, aramed misi mojadoeba. lusim, rogorc moferebiT eZaxdnen Tayvanism-cemlebi, saCveneblad moamzada nawyveti Seqspiris `romeo da julietadan~. mTelma dasma,

Teatri da cxovreba80

##6 2016

oleg efremovis xelmZRvanelobiT, erTxmad miiRo. mxolod erTma msaxiobma gaubedavad ikiTxa `ki magram, ras iTamaSebs igi CvenTan?~ es replika miswvda l.gurCenkos yurs da guli moukla. saubedurod, is msaxiobi marTali aRmoCnda.

`sovremennikis~ msaxiobebi namdvili `buntovSCikebi~ iyvnen, Zalze niWierebi, kri-tikulad ganwyobilni, ironistebi, rom ara vTqva cinikosebi-meTqi. `karnavaluri Ramis~varskvlavs _ l.gurCenkos, seriozulad ar aRiqvamdnen, miuxedavad imisa, rom dasSi erTxmad miiRes. `sovremennikebs~ sZuldaT e.w. sabWoTa `popsebi~ da, amavdroulad amrezilad uyurebdnen `garedan~ mosulebs. es yvelaferi yurmokvriT ki ar vici, aramed uSualod mowme viyavi maTi ukompromisobis, rogorc TbilisSi, aseve winandalSi, sadac maSindelma Telavis raikomis mdivanma, Cemma Tanaskolelma, Teimuraz baduraSvilma mii-wvia dasi da grandiozuli wveuleba gaumarTa, qarTuli simRerebisa da cekvebis Tanx-lebiT. es im dros, roca `sovremenniki~ xelisuflebas antisabWoTa~Teatrad miaCnda. amas garda bevri ram miambo giga lorTqifaniZem, romelmac am TeatrSi ernest hemingueis piesa `mexuTe kolona~ warmatebiT dadga. b-ni gigas mowveviT da oleg efremovis TanxmobiT, daveswari `mexuTe kolonis~generalur repeticias da Semdeg, speqtaklis ganxilvasac. vi-codi, rom o.efremovs ar uyvarda `garedan~ mosuli reJisorebis qeba-dideba da gaocebu-li davrCi misi keTilganwyobilebiT. Tumc arc mas, da arc misi dasis wevrebs, kritikuli SeniSvnebi ar daukliaT.

rusTavelis Teatris italiaSi (romSi) gastrolebisas, o.efremovs Sevxvdi sastumroSi. Cven erTmaneTis gverdi-gverd vcxovrobdiT da am sami dRis manZilze Zalze saintereso saubrebi mqonda am uaRresad niWier da momxiblav reJisorTan. sami dRis Semdeg ki Tvali-dan damekarga, sadRac gaqra. rogorc gavarkvie, arsad ar gamqrala imave nomerSi cxov-robda da loTobda Turme.

sul male iCina Tavi `gaucxoebis efeqtma~ _ gurCenkos mxolod erTxel misces mTavari roli, isic, Teatris wamyvani msaxiobis, igor kvaSas (im periodSi maT Soris satrfialo cecxli gizgizebda) rekomendaciiT (ufro TxovniT) _ es iyo roqsanas roli _ `sirano de berJerakSi~ (reJ. i.kvaSa). cnobili msaxiobis, reJisorisa da mwerlis, mixeil kazakovis (marjaniSvilis Teatris primas, m.kazakovas, mama) TqmiT _ repeticiebis dros gurCenko cud dReSi Cavarda. roqsana, piesis mixedviT, daxvewili aristokratia, poeziis didi moy-varuli, l.gurCenkoSi ki Zalian mkveTrad igrZnoboda dabali wreebidan misi warmomav-loba da xarkovuli kilokavi, romlisganac igi bolomde ver ganTavisuflda. erTxel, repeticiaze Semosulma oleg efremovma uyvira kidec: `Люся! Да прекрати ты `гэкать~! Когда же ты научишься говорить по-русскии?!~ mokled `Cauvarda~ es roli. jer meore Semadgenlo-baSi gadaiyvanes, mere e.w. `masovkaSi~ da erT-orsityvian replikas Tu wamoiZaxebda. es misTvis didi Seuracxyofa iyo. amas emateboda `sovremennikis~ SemoqmedebiTi cxovrebis umkacresi stili. ar hqonda imas mniSvneloba wamyvani msaxiobi iyavi Tu usityvo rolebis Semsrulebeli _ dasis uklebliv yvela wevri monawileobda yvela SemoqmedebiTi sakiTx-is ganxilvaSi, eswreboda yvela repeticias, yovel Sekrebas, rac, zogjer, dilidan meore dilamde grZeldeboda. axalgazrda, lamazi, popularuli ludasTvis es wesi warmoudgen-lad damTrgunavi iyo, Tan ukve hyavda qaliSvili, boris andronikaSvilisagan, romelsac yuradRebas ver aqcevda. gagulisebuli da sulis siRrmemde Seuracxyofili l.gurCenko Sevida oleg efremovis kabinetSi da magidaze daudo gancxadeba Teatridan wasvlis Ses-axeb. o.efremovma umalve daado Tanxmobis rezolucia da uTxra sityvebi, romelmac ga-napiroba Cemi am patara etiudis dawera: `roca me Teatridan vagdeb msaxiobebs, es imas niSnavs, rom mere me SemiZlia misi xelaxla miReba. xolo Tu msaxiobi Tavisi nebiT midis Cemgan, me imas aRarasodes miviReb, vinaidan Teatridan adamianis wasvla Ralatad mimaC-nia~.

amdeni qartexilebis Semdeg (erTi piroba Zalian svamda) l.gurCenkos ar daukargavs Tavisi niWisa da mowodebis rwmena. TeatrSi ver daimkvidra Tavi, magram kinematografSi udides warmatebas miaRwia da Seqmna dauviwyari saxeebi (`siyvaruli da mtredebi~, `sadgu-ri orisTvis~, `meqanikos gavrilovis sayvareli qali~, `Calis qudi~, `ciuri mercxlebi~, `sibiriada~, `gafrena sizmarSi da cxadSi~ da sxv.) TiTqos sicocxlis da Semoqmedebis axalma Zalam ifeTqa masSi da yvela gaaogna Tavisi vnebianobiT savse xmiT, gancdis siR-rmiT, uCveulo plastikurobiT, musikalobiT, artistizmiT, TamaSis ironiul-dramatuli maneriT.

##6 2016

Teatri da cxovreba 81

statiis saTauri poet iosif brodskis sityvebia, radganac, swored im ukidega-no sivrceze unda gesaubroT, romelsac aRmosavluri da evropuli stilis naza-viT SevyavarT erTi mxriv, emociur, de-koratiul aRmosavlur garemoSi, meore mxriv ki, racionalur, mudam winmaval dasavlur samyaroSi, sadac tradiciisa da axali mxatvruli azrovnebis sinTe-zi, mkacri da amavdroulad mSvidi, nazi, magram, amaRelvebeli ferTa gama, namu-SevrebSi warmoCenili dekoratiulobaa, natifi Strixebi, ferisa da stilis ro-lis mniSvnelovaneba da Sesabamisi JRera-di ~akordis~ daxvewilobaa – ase SeiZleba davaxasiaToT giorgi (gogi) aleqsi-mesx-iSvilis Teatralur-dekoraciuli mxatv-roba. formis erTguleba, feradovnebi-saken, mravalxmovanebisaken swrafva (rac qarTul folklorul musikas axasiaTebs) da movlenebis danaxva, gaanalizeba dRevan-delobis poziciidan, swrafad - cvalebadi, dinamikuri samyaros problematikis priz-maSi, ufro aqtualurs xdis TiToeuli CvenganisaTvis scenografis xelovnebas, romelic, erTi mxriv, Tanamedroveobis esTetizaciisken aris mimarTuli, meore mxriv ki, aaSkaravebs mis yvela mankier mx-ares. am urTierTsawinaaRmdego grZnobebis TanaarsebobaSi, maT urTierTWidilSi sab-olood ibadeba axali WeSmariteba da axali Rirebulebebi. mxatvruli formis mxriv, mesxiSvilis xelovnebaSi mkafiod ikiTx-eba mxatvruli azrovnebis TviTrefleqsiis paradigma: Zveli da axali xelovnebis niSan-TvisebaTa gaerTianeba anu tradiciuli Teatralur-dekoraciuli mxatvrobisa-Tvis damaxasiaTebeli klasikuri formis, stilistikis gamoyeneba ~replikebis~ saxiT da masze dafuZnebuli axali ideuri wakiTx-va, romelic dRevandel problematikasTan pirdapir kavSirSia. mxatvarma Tavisi Semo-qmedebiTi samyaros Secvlis aucilebloba da SesaZleblobis Soreuli horizonti daanaxa Tanamedrove sazogadoebas. batonma gogim sasceno ficarnagze, da ara mxolod masze, Tavisi epoqa gamoxata metaforuli

feradovnebiTa da sasceno mezRapris niWiT, SeuZlebelis SesaZleblobis aucilebloba gamokveTa. scenografis SemoqmedebaSi igrZnoba Zlieri stiqia, romelic energii-Ta da Tavisuflebis SegrZnebiT aris savse.

bertolt brexti Teoriul naSromSi-~patara organoni TeatrisaTvis~ - werda: ~...Teatris mxatvari... did Tavisuflebas iZens, roca sasceno moednis agebisas mis mi-zans metad aRar Seadgens raime garkveuli oTaxis an adgilmdebareobis iluziis Seqm-na. aq miniSnebebic sakmarisia, mxolod unda gadmoices istoriulad da sazogadoebri-vad ufro saintereso faqti, vidre mas re-aluri viTareba mogvcemda.~

es sityvebi, kidev erTxel, maSin gamaxsen-da, roca, ama wlis noemberis TveSi, dimitri SevardnaZis erovnul galereas vestumre da 75 wlis iubilesTan dakavSirebiT gogi aleqsi-mesxiSvilis gamofena movinaxule.

zogadad, mxatvari Teatralur war-modgenaSi reJisorTan erTad speqtaklis koncefciis Semqmnelad gvevlineba da Tu ras aniWebs igi prioritets vizualuri saxis Sesrulebisas: aSenebul konstruq-cias Tu ferwerul dekoracias, calkeul saganTa Tu kostiumis TamaSs, feradovan Sexamebas, konkretikas Tu ganzogadebas, TxrobiTobas Tu lakonurobas, plastikur ~modulacias~ Tu grafikul gadawyvetas - es mis individualurobaze da mis Sinagan konstituciaze aris damokidebuli, romel-ic an aris Tavisufali an ara, misi `SeZena~ an Seswavla SeuZlebelia. `filosofiur saubrebSi~ filosofosi zurab kakabaZe wers: `Tavisuflebis Rrma arsebas is Sead-gens, rom misi meSveobiT adamiani yofnis miRweul dones gadalaxavs xolme da ufro sruli da srulyofili saxiT yofnisaken moZraobs; xolo es moZraoba principulad dausrulebelia, radgan adamiani absolu-turad sruli da srulyofili saxiT yofnas verasdros aRwevs, da, am mxriv, `mudam gza-Sia!. sworedac rom, `mudam gzaSi~ myofi Se-momqmedi warsdga mnaxvelis winaSe erovnul galereaSi: `samoTxis baRi~, `klounebi~ da `masxara~, `don karlosi~, Strausis `salo-

`... da am yvelafers iqiT sivrce ukidegano~Tamar cagareli

Teatri da cxovreba82

##6 2016

mea~, `hamleti~, `aSik qeribi~, romelic farajanovis reJisorobiT iqna ganxor-cielebuli, sadac mxatvarma zustad dai-Wira aRmosavluri zRapris sibrZne da emo-ciuroba da aseve Seudareblad gadmosca is kinosuraTSi; `qali-gveli~, romelic, rogorc Tavad ambobs, iranuli ferweris gavleniT Seuqmnia. `pirvel rigSi, piesa gaZlevs emociur biZgs, uRrmavdebi, mere masalis moZiebas iwyeb. iseTi damuxtuli xar, roca ar fiqrob, maSinac ar gtovebs...~- emociurad gvixsnis batoni gogi. swored amgvari grZnoba da emocia ikveTeba gorozi ivane mrisxanes saxeSi, gogolis revizorsa da Tavad mwerlis nakvTebSi, gia yanCelis akrilze Seqmnil portretSi, romlis monac-risfro-movercxlisfro fonze TeTri, Savi da molurjo-mocisfro ferTa `Tama-Sia~ wyvetili xazebiTa da margalitisebu-ri wertilebiT, romlebic usasrulobisken mieqanebian da migvaqaneben iq, sadac `... ars musika~, robikos portret-kolaJSi – niR-biT, RipiTa da sarkiT, romelic mTel qvey-nierebas itevs da... maTraxi.

`don Juani~ da `Cveni patara qalaqi~- Teatraluri saswauli... azdaki, gruSe vaCnaZe da legendaruli `kavkasiuri car-cis wris~ – maketi, sadac scenografma ux-eSi qsovilis fardebi gamoiyena. magram maT dinamika SeiZines. isini amoZravdnen, amoqmeddnen. xis karibWe scenis siRrmeSi da zemodan Camosuli dakonkili, dakemsi-li jvalos fardebi, romlebic moqmedebis procesSi adgilmdebareobas icvlidnen, scenaze eSvebodnen da sivrcis ufro in-timur masStabs warmosaxavdnen (sasaxlis interieri, azdakis sacxovrebeli), zemoT adiodnen da aTavisuflebdnen sasceno moedans, zogjer `mdinaredac efinebodnen~ - is pirobiTi garemo, romelSic araviTari miniSneba ar aris konkretul adgilsamy-ofelze. feradovan kostiumebSi gamowyo-bili personaJebi Tavisuflad gaSlil sas-ceno moedanze koloristulad daxvewil skulpturul mizanscenebs qmnidnen. nei-tralur fonze gamotanili scenografiu-li elementebi (garderobi, etli, molber-ti, orTvala) ferwerulad amdidrebdnen warmodgenas da droebiT akonkretebdnen situacias. calkeuli ganmazogadebeli detalebi azrobrivad tvirTavdnen gare-mos. es simboloebi (siwmindis - saaRdgomo batkani, dedobrivi siyvarulis - `madona lita~, omis - samizni sisxlis wveTebiT). may-ureblis metaforuli azrovnebis unarzea gaTvaliswinebuli.

speqtaklma SeiZina is xazgasmulad Tea-traluri, karnavaluri xasiaTi, rac dRes

ukve sturuaseuli Teatris amosavali prin-cipia. Sesabamisad, scenografic cdilobs sasceno sivrceSi realuri garemos frag-menti ki ar warmogvidginos, aramed am sam-yaros ganzogadebuli saxe Seqmnas, farTod gaxsnas sivrce da dinamikuri transfor-maciis unari mianiWos mas, mimarTos sim-bolur-metaforul saSualebebs. swored am niSnebis matarebelia g. mesxiSvilis na-muSevrebi, sadac, stilisturad gansxvave-buli elementebis SeerTeba-SekavSirebasac aqvs adgili, kvlav sinamdvilis ganmazoga-doebeli suraTis Seqmnis mizniT. mis Se-moqmedebaSi gamorCeuli ZaliT gaiJRera modernis stilis niSnebma, arqiteqtonikis, romantikuli da naturalisturi elemen-tebis Taviseburi nazavis saxiT, romelic ganumeorebel dekoratiulobaSi vlindeba.

nebismieri xelovanis nawarmoebi mx-atvris meore ~me~-a, radgan Semoqmedi masSi debs emocias da garkveul, mis mier inter-pretirebul ideas. aq xdeba gaerTianeba emociur-azrobrivi nafiqralisa, rac may-urebelTan dialogs qmnis. saxelovnebo namuSevris amosakiTxad idea da forma TanxvedraSi unda modiodes, maSin iz-idavs is mayurebels. maSin iqmneba prob-lema, romelSic Tavad mxatvari aqtiurad erTveba. speqtakl `meTormete RameSi~ sce-nografma dedamiwaze samoTxis alegoria

##6 2016

Teatri da cxovreba 83

Seqmna. magram iliriaSi cxovrobdnen ara angelozebi, aramed udardeli, mxiaruli `stilnebis~ jgufi biserebiT da aTas-feri minis mZivebiT mooWvil mdidrul, XIX saukunis dasawyisis inglisis dendizmis epoqis kostiumebiT.

axalma realobam axali amocanebi daay-ena Teatris winaSe. axali TviTgamoxatvis formis Ziebis procesma asaxva pova ada-mianTa pirovnul TviTSegrZnebaSi. amgvari asaxva ki is `qariSxalia~, romelic sce-nografma rusTavelis Teatris scenaze daatriala, roca qarTveli mayureblis winaSe moskovis Teatris - `ET CETERA~ - speq-takli `qariSxali~ warmoadgines (reJiso-ri robert sturua), sadac veeberTela, TeTri pavilioni TiTqmis carielia, magram, moZravi proeqciebiT, aq SeiZleba daibados da mokvdes mTeli samyaro... `qariSxali~ si-lamazis, ferTa gamisa da stilis iSviaTi Sexamebaa, yvelaferi, TiTqos erTdrou-lad cotacaa da bevric, TiTqos TeTri pa-vilionia, maRali, qaTqaTa kedlebi, magram es kedlebi ekrania, romelzec micuravs Rrublebi, mihyveba zRvis talRebi. da ra buqi datrialdeba..... talRebi, afri-ani gemi scenaze bumbuliviT livlivebs, elavs, wamiT gabrmavebs. qari nagavs atri-alebs, da ggonia, rom darbazs moefineba da `wagiRebs~, CagiTrevs, rogorc qarbor-bala...

SeuZlebelia srulad gadmosce is emo-cia, rasac gogi aleqsi-mesxiSvilis Semo-qmedeba gaZlevs, aseve dausruleblad Sei-Zleba isaubro mis TiToeul kostiumze, scenografiul, portretul Tu ferwerul

namuSevrebze. misi mravalferovani pali-tra samyaros `ipyrobs~: 1971 wlidan iyo S. rusaTavelis saxelobis dramatuli Teat-risa da k. marjaniSvilis saxelobis drama-tuli Teatris mxatvari; 1975 wels airCa rusTavelis Teatris mTavar mxatvrad, sa-dac ormocamde speqtakli gaaforma. oras-amde dramatuli da saopero speqtakli aqvs `moxatuli~ amerikaSi, ruseTSi, italiaSi, safrangeTSi, germaniaSi, argentinaSi, is-raelSi... mravali nacionaluri Tu saer-TaSoriso jildos mflobelia (maT Soris, evropuli oskaris, `feliqsis~, farajano-vis `aSuR-yaribis~ mxatvrobisTvis). war-matebiT TanamSromlobs musikalur Te-atrebTan: Tbilisis operis TeatrSi: gia yanCelis `da ars musika~, bizes `karmeni~, sergei prokofievis `cecxlis angelozi~; 1999 wels muSaobda rusi kompozitoris — sergei slonimskis nawarmoebze `ivane mrisxanes xilvani~ robert sturuasa da mstislav rostropoviCTan erTad, miunx-enis nacionalur operaSi petre Caikovskis `pikis qali~, verdis `otelo~ busetos fes-tivalze da sxva.

radio `Tavisuflebis~ rubrikaSi `Tavis-uflebis dRiurebi~ (http://www.radiotavisu-pleba.ge/a/24420425.html) gogi aleqsi-mesxiS-vili wers: `6 dekemberi, samSabaTi. ...mTeli dRe vimuSave da, me mgoni, kargad mivdi-var. brodskis `warmodgena~ wavikiTxe da aman momca idea dekoracia-kolaJ-insta-laciisTvis. sruli Tavisufleba!~ diax, is Tavisufleba, romelic mnaxvels `uhaero sivrcis~ garRvevis survilisaken ubiZgebs, sadac sivrcea ukidegano...

Teatri da cxovreba84

##6 2016

gamoTxoveba gizo JordaniasTan

qarTulma xelovnebam didi danaklisi ganicada _ gardaicvala gamoCenili qarTveli reJisori, saqarTvelos saxalxo artisti gizo Jordania. is meoce saukunis meore nax-evris qarTuli Teatris reJisorTa pleadis erT-erTi TvalsaCino warmomadgeneli iyo. misi speqtaklebi gamoirCeoda saTqmelis aqtualobiT, mxatvruli gamomsaxvelobiT, azrobrivi siRrmiT, formis silamaziTa da esTetikiT. gizo Jordania am mxriv Tavad iyo mniSvnelovani mxatvruli movlena qarTul reJisuraSi. mas dadgmuli hqonda 100-ze meti speqtakli rogorc dramatul, aseve saopero scenebze.

calke aRniSvnis Rirsia misi pedagogiuri moRvaweoba, romelic rusTavelis Teatris mcire scenis SesaniSnavi speqtaklebiTac gamoixata. is iyo saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis reqtori, baTumis saxelovnebo institutis reqtori.

80 wlis iubilesTan dakavSirebiT, 2014 wels, xelovnebaSi Setanili gansakuTrebuli wvlilisaTvis gizo Jordania dajildovda saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros umaRlesi jildoTi `xelovnebis qurumi~.

qarTveli sazogadoeba operisa da baletis saxelmwifo TeatrSi gamoeTxova Rvawl-mosil xelovans. samgloviaro mitingi gaxsna saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomarem, gogi qavTaraZem. mas gamoemSvidobnen aseve qarTuli Teatris moRvaweebi: kulturisa da ZeglTa dacvis ministris moadgile manana berikaSvili, Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis reqtori giorgi margvelaSvili, saopero momRerali aleko xomeriki, musikismcodne gulbaT toraZe, profesori nodar gurabaniZe, reJisori goCa ka-panaZe, msaxiobebi: givi berikaSvili, dimitri jaiani, kaxi kavsaZe, nana faCuaSvili, daviT dvaliSvili, nana buTxuzi, miranda mirianaSvili.

gamosaTxovari werilebi waikiTxes: nana buTxuzma, daviT rostomaSvilma, nino Tarxan-mouravma, goCa kapanaZem.

Rrma mwuxarebas gamovTqvam reJisor gizo Jordanias gardacvalebis gamo. batoni gizos mier gamorCeuli xelweriT Seqmnili speqtaklebi araerTi Taobis mayurebelma Seiyvara da gaiTavisa. fasdaudebelia pedagogiuri Rvawli, romelic man qarTuli Teatrisa da kinos axali Taobebis aRzrdisTvis gaswia. igi gamorCeul figurad darCeba qarTuli Teatris istoriaSi. am mZime wuTebSi batoni gizos ojaxTan da axloblebTan erTad vwuxvar am did

##6 2016

Teatri da cxovreba 85

danakliss da Tanadgomas vucxadeb maT. saqarTvelos prezidenti giorgi margvelaSvili

did mwuxarebas gamovTqvam qarTveli reJisoris, gizo Jordanias gardacvalebis gamo da vuTanagrZnob mis ojaxs, axloblebsa da megobrebs.

gizo Jordanias gansakuTrebuli wvlili miuZRvis qarTuli Teatris ganviTarebis saqmeSi. misi speqtaklebi aTwleulebis ganmavlobaSi ar Camosula Teatris scenidan.

gizo Jordaniam araerTi xelovani aRuzarda qarTul scenasa da kinos. samwuxarod, qarTulma Teatralurma samyarom dakarga araCveulebrivi pedagogi, didi reJisori da pirovneba.

giorgi kvirikaSvili

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministro Rrma mwuxarebiT iuwyeba, rom gardaicvala qarTveli reJisori gizo Jordania.

saministro samZimars ucxadebs gardacvlilis ojaxs.Rvawlmosili qarTveli reJisori gizo Jordania araerTi jildos mflobeli da premiis

laureati iyo. 2014 wels, 80 wlis saiubileo TariRis farglebSi, xelovnebaSi Setanili gansakuTrebuli wvlilisTvis, saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros umaRlesi jildoTi, `xelovnebis qurumiT~ dajildovda.

gizo Jordanias dadgmuli aqvs 100-ze meti speqtakli, 70-ze meti Sou da saxalxo dResas-wauli rogorc saqarTveloSi, ise sazRvargareT.

„haji-murati“, `xogais mindia~, `samaniSvilis dedinacvali~, `ana frankis dRiuri~, `ham-leti~, ̀ abesalom da eTeri~, ̀ samgroSiani opera~ _ reJisoris Semoqmedebis mxolod mcire CamonaTvalia.

qarTulma Teatrma didi danaklisi ganicada. gardaicvala Rvawlmosili qarTveli re-Jisori, brwyinvale adamiani da pedagogi _ gizo Jordania.

batoni gizo mravali weli moRvaweobda rusTavelis TeatrSi da araerTi SesaniSnavi speqtakli dadga, rogorebicaa: `ukanaskneli maskaradi~, `xogais mindia~, `gaaznaurebuli mdabio~...

batonma gizom rusTavelis TeatrSi moiyvana mis mierve aRzrdil msaxiobTa jgufi da gza gaukvala axalgazrdebs. am jgufTan dadga swored mcire scenaze saintereso speqtak-lebi: `hamleti~, `ana frankis dRiuri~, `mususi~, `samaniSvilis dedinacvali~ da mravali sxva.

robert sturua

gardaicvala batoni gizo, am azrTan Segueba saSinelebaa. is yovelTvis darCeba Cems pirvel maswavleblad. bevri ram viswavle misgan, yvelaze mTavari rom adamianebSi yov-elTvis veZebo siyvaruli. didi madloba, batono gizo, yvelafrisTvis.

gviyvarxarT!levan wulaZe

Zvirfaso gizo,rogor minda axla mand viyo yvelasTan erTad, Cems sayvarel megobrebTan erTad

giglovo da gaCveno, rogor miyvarxar da ra did pativs gcem, magram radgan TbilisSi ar var, am werils mainc gamogigzavni.

Cemo Zvirfaso gizo! Cems gulSi Sen yovelTvis gansakuTrebuli adgili geqneba. cxovreba warmoudgeneli

mogzaurobaa, ara?! rogor SeiZleba gangebam daakavSiros ori aseTi gansxvavebuli adami-ani msoflios ori sruliad sxvadasxva kuTxidan.

pirvelive wams, rodesac rusTavelis Teatris darbazis sxvadasxva mxridan axalgazrda msaxiobebi Semocvivdnen da scenaze cocxali suraTi Seqmnes, TiTqos denma damartyao, Cems sulSi naperwkali gaRvivda da cecxli dainTo. or rames mivxvdi maSin _ rom CvenTan erTad unda gemuSava, da rom me `Sin davbrundi~.

ra vicodi maSin, rom Cemi cxovrebis gza icvleboda, rom es Sexvedra sruliad gan-sakuTrebuli, STamagonebeli urTierTobis dasawyisi iyo da samudamod makavSirebda Cems `axal ojaxTan~, Cems axal megobrebsa da kolegebTan. ra vicodi maSin, rom Tbilisi Cemi meore saxli gaxdeboda.

Cemo gizo, uSenod es araferi ar moxdeboda.pirvelad rom SevxvdiT, iseTi guluxvi da gulRia iyavi, ra Tavisuflad mende meca da

Cems giJur ideasac _ did britaneTSi erTad Segveyara rusTavelis Teatris axalgazrda

Teatri da cxovreba86

##6 2016

dasi da Cemi patara Teatri `gog~. es daviTisa da goliaTis Serk-inebis dari ocneba iyo, magram es ocneba realobad vaqcieT, Sen da me. erTad didi saqme gavakeTeT. mSvenieri da saocari dro iyo.

gizo Jordania! Sen xar Zalian mniSvnelovani adamiani Cems cx-ovrebaSi; SesaniSnavi reJisori, fantastikuri maswavlebeli da gansakuTrebuli megobari. yoveljer, roca TbilisSi Sevxvdebod-iT, xelebs aRmarTavdi da SesZaxebdi: `Caryne... Celebration!~

Sens gverdiT gatarebuli dro CemTvis gansakuTrebuli iyo; yo-velTvis mouTmenlad velodi momaval Sexvedrebs... sanam ar Sevi-tyve, rom waxvedi. Zalian damakldebi. Zalian momenatrebi.

RmerTi gfaravdes. God Bless You!miyvarxar!

qeren Cepmen klarkitoronto. kanada

mSvidobiT, dido maestro!axla, am mZime Jams, advili misaxvedria, ras ganvicdiT Tqveni Segirdebi. Cven xom yov-

elTvis didi siamayiT da siyvaruliT vambobdiT, rom studentebi varT gizo Jordaniasi, kacisa, romelmac gvaswavla profesia. sxva TvaliT dagvanaxa samyaro, mogvca sikeTisa da siyvarulis pirovnuli magaliTi. gvaswavla uSurvelad sxvisi warmatebiT aRfrTovaneba da uamravi ram. studentebs pirvel leqciaze xvdebodiT aseTi sityvebiT _ `ar vici rogor artistebad gagzrdiT, magram Sevecdebi adamianebad gaqcioT!~

batono gizo, yvela xelovani fiqrobs, rom Tavis profesiaSi Seqmnas Sedevri. Sesa-Zloa, subieqturi viyo, magram Tamamad SemiZlia ganvacxado, rom Tqven namdvilad Seqmen-iT Tqveni Sedevri qarTul TeatrSi. esaa Tqveni `mcire scena~ da tovebT gizo Jordanias samsaxiobo skolas, skolas, romelic yovelTvis Tanamedrovea Tavisi gamomsaxvelobiTi formiT, movlenis arsSi wvdomis saidumloebiTa da scenaze im dResaswaulis mowyobiT, romelSic advilad Seicnoba gizo Jordanias Teatraluri esTetika, romelic aravis ar gavs.

esaa zeimi saTeatro ficarnagze. zeimi sulis, sxeulis, simReris da Teatraluri qmede-bisa. ai, esaa Jordanias Teatraluri esTetika _ saTeatro dResaswauli.

batono gizo! didi madloba Tqvens gverdiT gatarebuli yoveli wamisTvis, dRisTvis, Tqveni maRali pirovnuli da moqalaqeobrivi mrwamsisTvis, fasdaudebeli megobro-bisTvis, ase uSurvelad rom imetebdiT yvela CvenganisTvis.

gemSvidobebiT yvela Taobis Tqveni studentebis saxeliT. Zneli iqneba uTqvenod yof-na, magram Tqvengan isic viswavleT, rom moswavlisa da maswavleblis dialogi yovelTvis grZeldeba, grZeldeba maSinac ki, roca maswavlebeli gtovebs.

mSvidobiT, dido maestro!goCa kapanaZe

batoni gizo dagvemSvidoba.dagvemSvidoba da dagvitova maradiuli siyvaruli _ siyvaruli, romelsac verasdros

veraferi ver amoSlis Cemi gulidan.cxovrebam marguna is didi bedniereba, rom misi mowafe var da batoni gizo Cemi maswav-

lebeli, da ara marto maswavlebeli, is Cemi da Cveni mSobelic aris, romlis mzrunvelobas da siyvaruls TiToeuli misi mowafe Tu msaxiobi grZnobda!

pirvel rigSi, is zrdida Tavis Segirdebs karg moqalaqeebad da Semdeg, artistebad, misi moTxovna iyo erTmaneTis pativiscema da siyvaruli.

cxovrebam gadaSala kidev erTi brwyinvale furceli da dagvitova brwyinvale mogonebe-bi, romelic savsea siyvaruliT, iumoriT, siciliT da RimiliT.

irakli kavsaZe (vaSingtoni)

`moi zalatoi malCik!~ - `troelebis~ mere miTxra batonma gizom da dRes, roca igive `troelebi~ germaniaSi mifrinavs da, Sesabamisad, xval ukanasknel gzaze ver gavacilebT Cvens yvelaze sayvarel adamians, vinc ki odesme Segvxvedria, sul es sityvebi mesmis... amx-ela upirobo ndoba arc erTi cocxali adamianisgan ar migrZvnia, arasodes! ramxela rame davkarge, axsnac ar SemiZlia...

adamiani, romelsac bedniereba SeeZlo - bedniereba, rogorc zmna! amxela sicariele da sicive arasodes ar migrZvnia. Cemi megobari iyo, Cemi Zalian, Zalian Zvirfasi megobari...

daTa TavaZe

##6 2016

Teatri da cxovreba 87

JurnalistTa erT nawils kulturisa da Teatris Sesaxeb wera an telesiuJetis gakeTeba ioli saqme hgonia. samwuxarod, ar ufiqrdebian, rom am saqmisTvis specialuri codna da zogadi ganaTleba maincaa auci-lebeli. amis gageba bevrisTvis rTulia, Sesabamisad, telekompaniasac da sakuTar Tavsac uxerxul mdgomareobaSi ayeneben.

magaliTebi: telekompania TV-3, 2014 wlis 29 ivnisis gadacemaSi, Tu vin daibada am dRes, iTqva, rom 1963 wlis 29 ivniss daibada Teatrisa da kinos reJisori rezo gabriaZe. sinamdvileSi batoni rezo 1936 wels daiba-da da dramaturgi, kinoscenaristi da Teat-ris reJisoria.

telekompania `imedis~ wamyvanma mi-rotaZem dilis aTis naxevarze studiaSi mowveul operisa da baletis Teatris samx-atvro xelmZRvanelis daviT kinwuraSvilis mayureblisTvis wardgenisas ganacxada, rom batoni daviTi pirdapir repeticiidan movidao. wamyvanma unda icodes, rom repe-ticia dilis 11 saaTze iwyeba... 2016 wlis 5 dekembers `imedis~ sainformacio programa `qronikaSi~ salome SanSiaSvilma Tavis siu-JetSi ganacxada: `mecxramete saukuneSi Sekerili Tekle dedoflis kostiumi film-idan `giorgi isakaZe~, romelic ganadgure-bis pirze iyo, aseve restavrirebulia~. Jurnalistma unda icodes, rom arsebobs kinofilmi `giorgi saakaZe.~

2016 wlis 8 ianvris pirveli arxis ga-dacemaSi `dila pirvelze~ wamyvanma daTo gogolaSvilma s. virsalaZis saxelobis xelovnebis samxatvro skolis saiubileo siuJetSi respodents hkiTxa: `operis Te-atrs daubrunda is legendaruli farda so-liko virsalaZis, romelsac atarebs Tqveni saswavlebeli~. jer yurebs ar davujere, ma-gram, rodesac daTom imis mtkiceba daiwyo, rom farda marTla soliko virsalaZem dax-ata da ara misma namdvilma Semqmnelma ser-go qobulaZem, yovelgvar zRvars gadavida. amas garda, wamyvanebi, daTo gogolaSvili da ana TakalaZe, xan solikos, xanac sulikos uwodebdnen did mxatvar soliko virsalaZ-es. aseTi ram, albaT, maT ar epatiebaT.

2016 wlis 30 ianvris saRamos `kurierSi~ Jurnalistma sofo vardiaSvilma operisa da baletis Teatris win cnobili momRer-lis, medea amiranaSvilis varskvlavis gax-snaze, qalbaton medeas gvari Seucvala da mirianaSvilad moixsenia.

2016 wlis 30 ianvars sazeimod gaixsna ganaxlebuli operisa da baletis Teatri. tradiciulad warmoadgines z. faliaSvilis ukvdavi opera ̀ abesalom da eTeri~. TiTqmis saukunea, es qmnileba qarTveli eris sagan-Zuria, magram politikisTvis isic saqi-likod iqca. `rusTavi-2~-is gendireqtorma, nika gvaramiam, scada erovnuli siamayis opera daemcirebina: `Rirdes mainc es us-aSinlesi opera `abesalom da eTeri~, TreSi namdvili. saerTodac, kargi qarTuli opera arc arsebobs. metic, qarTuli klasikuri musikaa zogadad Zalian, Zalian susti, gan-sakuTrebiT, msoflioSi saukeTeso (gadau-Warbeblad) folkloruli musikis fonze~. samwuxaroa, rom ase mourideblad lanZRavs batoni nika ukvdav nawarmoebs. cxadia, am operas araferi ar akldeba da, rac dro gava, ufro dafasdeba.

televiziiT kidev erTi ucnauri am-bavi gaJRerda. 2016 wlis 9 Tebervlis `ku-rierSi~ deputatma da qarTuli xalxuri simRerebis cnobilma Semsrulebelma Temur Wkuaselma ganacxada, rom amza-debs kanonproeqts Tbilisis simfoniuri orkestrebis gasaerTianeblad. argumen-tad ki moiyvana _ erTi didi da kargi sim-foniuri orkestri gveqneba, rogorc venis didi simfoniuri orkestriao... momRerals aseTi ram namdvilad ar epatieba. jer erTi, mxolod venaSi 30 simfoniuri orkestria da aqedan 6 didi orkestria. meorec is, rom TiToeul orkestrs Tavisi daniSnuleba da Tavisi programa aqvs. rogor SeiZleba, erT-ma orkestrma SeiTavsos amdeni koncertisa da gastrolis gamarTva, rac fizikurad SeuZlebelia. mesamec is, rom bevri musiko-si umuSevari darCeba da meoTxec, rac mTa-varia, Seferxdeba simfoniuri musikis ganviTareba, kompozitorebs SeezRude-baT sakuTari nawarmoebebis Sesrulebis SesaZlebloba, diriJorebsa da musikosebs - TavianTi niWierebis gamovlineba. amas-Tanave sagrZnoblad CamovrCebiT msoflio simfoniuri musikis ganviTarebas. ai, ram-den problemas Seuqmnis qarTul kulturas Wkuaselis uWkuo da daufiqrebeli inicia-tiva Tu axireba.

saqarTvelos parlamentis biblioTekam gamosca 2015 wlis kalendari `saqarTve-los pirvelebi~, romelic savsea uzus-tobebiT. pirveli qali reJisoris nino gamrekel-Torelis Sesaxeb aRniSnulia,

kuriozuli Secdomebis kvaldakval

Teatri da cxovreba88

##6 2016

rom vaJa-fSavelas `stumar-maspinZeli~ dadga, sinamdvileSi ki man tr. ramiSvilis `stumarmaspinZloba~ ganaxorciela. amave dros, masze weria `pirveli qarTveli re-Jisori qali~, magram daaviwydaT sityva profesionalis miwera.

aseve, barbare (babo) avaliSvilze we-ria: `pirveli msaxiobi qali saqarTveloSi~, magram daaviwydaT sityva profesionalis aRniSvna. msaxiobi qalebi ufro adreul periodSic gamodiodnen scenaze, oRondac araprofesionalebi, radgan qalis scenaze xilva miuReblad miiCneoda. iqve, fotosu-raTze, vxedavT b. avaliSvilisa da k. yifi-anis scenas speqtaklSi `da-Zma~, magram aqac gamorCenilia piesis avtori valerian gu-nia. gverdiT dabeWdilia T. doliZisa da g. saRaraZis scena rusTavelis Teatris speq-taklidan `kavkasiuri carcis wre~, magram Sinaarsobrivad kalendris TemasTan, an b. avaliSvilTan kavSiri ver davinaxe.

cnobili fotografi aleqsandre roiniS-vili moxseniebulia mesuraTxated. bolo periodSi damkvidrda termini fotox-elovani, magram xelovnurad gamogonili mesuraTxate namdvilad ar Seefereba Zveli Tbilisis xedebisa da yofis amsaxvel fo-tografs.

albomSi `Teatris mxatvroba 1920-1950~ (SoTa rusTavelis saxelobis Teatris koleqcia) daSvebulia faqtobrivi Sec-domebi. aRsaniSnavia, rom albomi moamzades xelovnebaTmcodneebma maia ciciSvilma da nino vaCeiSvilma. Secdomebi fotosuraTe-bis warwerebs aqvT. speqtakl `nabiWvaris~ fotos aweria 1933 w. Tumca premiera 1934 w. 4 aprils Sedga (gv. 23), b. lavreniovis nacvlad vkiTxulobT b. lavrenevi (gv. 11), speqtakli `saWe marcxniv~ daidga 1927 wlis 24 Tebervals da ara 1926 wels (gv. 10), speq-takl `rRvevas~ fotos, romelzec krei-seris dekoraciis win monawileebi arian gadaRebulni, `saqmis kaci~ aweria (gv. 28), speqtakl ̀ intervenciis~ scena monaTlulia speqtakl `salted~ (gv. 28), xolo `saltes~ scenas speqtakli `rRveva~ aweria (gv. 27), speqtakl `saqmis kacis~ fotos ki `inter-vencia~ (gv. 26). Tanac dadgmebis wlebic areulia. albomSi dabeWdilia suraTebi: akaki vasaZe kombalas rolSi da akaki xorava `speqtaklSi `amerikeli Zia~, magram am msax-iobTa saxelebi da gvarebi moxseniebuli ar aris da mxolod speqtaklis saTauria miTiTebuli, TiTqos dekoraciis eskizi iyos. albomSi aRniSnulia, s. axmetelis mier dadgmuli da i. gamrekelis mier gaformebu-li speqtakli `yaCaRebi~. speqtakls ki erqva `In tirannos~. amdenad, xelovnebaTmcodnee-

bma meti gulisyuriT unda Seiswavlon qar-Tuli Teatris istoria, rom aseTi martivi Secdomebi ar dauSvan.

saqarTvelos folkloris saxelmwi-fo centrma aseTi gancxadeba gaavrcela `facebook~-ze: `saqarTvelos folkloris saxelmwifo centri da Blak Sea Arena 2016 wlis 1-3 seqtembers ozurgeTsa da SekveTilSi warmogidgenT Savi zRvis saerTaSoriso folkloris festivals~. festivalis or-ganizatorebs imdeni qarTuli enis codna ki moeTxovebaT, rom sworad daeweraT `folk-loris saerTaSoriso festivali~, vinaidan termini `saerTaSoriso folklori~ ar ar-sebobs... gamarTuli qarTuliT ase iqnebo-da: `Savi zRvis qveynebis folkloris saer-TaSoriso festivali~.

Tbilisis #pirvel sajaro skolaSi aris memorialuri dafa, romelzedac vkiTxu-lobT: `am darbazSi 1850 wlis 2 ianvars daidga giorgi erisTavis komedia `gayra,~ romelmac safuZveli Cauyara qarTul pro-fesiul Teatrs.~ am erT winadadebaSi ori Secdomaa: jer erTi, unda iyos @2 (14) ianvari, vinaidan yovelwliurad, qarTuli Teatris dRe 14 ianvars (axali stiliT) aRiniSneba da am skolaSic RonisZiebebi araerTxel Catarebula; meorec _ safuZveli ki ar Cae-yara, aramed aRdga qarTuli profesiuli Teatri, romelic saTaves erekle II-is karis Teatridan iRebs.

`musikis enciklopediuri leqsikonis~ (2005) ukana garekanze gulbaT toraZis da-badebis wlad 1828 welia aRniSnuli. sinamd-vileSi unda iyos 1928 weli.

namdvilad kargi ganzraxva hqondaT ,,qar-Tuli musikis enciklopediuri leqsikonis~ avtor-Semdgenlebsa da redaqtorebs ru-sudanN quTaTelaZesa da mzia jafariZes, magram, samwuxarod, daTvuri samsaxuri gamouvidaT, imdenad bevri Secdomaa daSve-buli. amitom igi salaRobo sakiTxavad iqca. moviyvan ramdenime magaliTs. biZina kver-naZes Turme ori varskvlavi (gv.251) hqonia gaxsnili. erTi didi sakoncerto darbazis win, rac sinamdviles Seesabameba, magram gaugebaria, saidan moitanes avtorebma mere varskvlavis gaxsna operisa da baletis Tea-tris win?!

kuriozulia sandro axmetelis monace-mebic. TavSive vkiTxulobT: `qarTuli profesiuli Teatris erT-erTi damaarse-beli~. albaT, axmetelis Semoqmedebis mkvl-evarTaTvis es siaxlea da arc dasaxelebul literaturaSia aseTi kuriozi. qarTuli profesiuli Teatri erekle II-is dros daarsda da giorgi erisTavma aRadgina... aseve, Secdomaa, rom s. axmetelis biusti

##6 2016

Teatri da cxovreba 89

(gv. 49) ara marjaniSvilis, aramed maCablis quCaze mdebare skverSi dgas, xolo marjan-iSvilis quCaze kote marjaniSvilis bius-tia... Teatrs ki axmetelis saxeli 1988 wels ki ara, 1987 wels mieniWa.

oTar egaZe Turme germania-ruseTis omSi monawileobda (gv. 159). es omi 1914-1917 wlebSi mimdinareobda, rodesac batoni oTari sul raRac oTxiode wlisa iqneboda. albaT, avtorebi gulisxmobdnen germania-ssrk-s did samamulo oms. agreTve, gamo-tovebulia, rom o. egaZe iyo saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomaris pirveli moadgile. xolo Semdgom marqsizm-leninizmis institutis saqarTvelos fili-alSi muSaobda. avtorebi ki weren, TiTqos igi 1973 wlidan gardacvalebamde Jurnal `sabWoTa xelovnebas~ redaqtorobda.

samwuxarod, avtorebma ar ician elemen-taruli terminologia. magaliTad, maT berZnuli sityva `orkestra~ hgoniaT Te-atrSi scenis qveSa adgili (gv. 378). erT maTgans mainc rom leqsikonSi Caexeda, aseT uxerxul mdgomareobaSi ar aRmoCndebod-nen. orkestra aris `Teatraluri nagebobis umniSvnelovanesi nawili Zvel saberZneTSi. amfiTeatriT garSemortymuli mrgvali moedani (`qarTuli sabWoTa enciklopedia~. 1984. t. 7. gv. 587). aseve, `Teatralur encik-lopediaSi~ (moskovi. 1963 w. t. 2. gv. 530) aR-niSnulia, rom orkestra `mrgvali moedania, romelzec gamodiodnen gundi da msaxiobe-bi~. amdenad, orkestra scenis qveSa adgili ki ara, scenis zeda umniSvnelovanesi nawili yofila.

zogjer saqme saocar kuriozebamdec midis. giorgi (giguSa) kavsaZe (gv. 231) Turme 1905 wels dabadebula da 1902 wels gardacvlila! diriJor valerian feliq-sis-Ze mizandarze weria, rom igi dasafla-vebulia quTaisSi, mwavenyvavilas sasa-flaoze. sinamdvileSi igi dakrZalulia TbilisSi, vakis sasaflaoze, xolo quTaisSi ki mxatvari da moqandake valerian levanis-Ze mizandaria dakrZaluli.

cnobili momRerlis, badri maisuraZis, dabadebis TariRad 1966 welia miTiTebuli (gv. 293). sinamdvileSi igi 1958 wels daiba-da, xolo Teatraluri instituti 1979 wels daamTavra.

cnobili reJisoris, gizo Jordanias Sesaxeb naTqvamia: `1999-dan sxvadasxva ww. Tb. marjaniSvilis, lanCxuTis Teatris mT. reJ.~ (gv. 395), sinamdvileSi mas lanCxuTSi arasdros umuSavia. miTiTebul periodSi

lanCxuTSi saxelmwifo Teatri ar arsebob-da.

avtorebi acxadeben, rom k. marjaniSvili Tbilisis saopero studiis damaarsebeli iyoo (gv. 300). samwuxarod, aqac cdebian. jer kidev 1922 wels ak. faRavam daaarsa Te-atraluri studia, romelic 1923 wels in-stitutad gadakeTda, romelic 1926 wlamde funqcionirebda. masSi Sedioda saopero studiac. aseve, k. marjaniSvili ar yofila moskovSi qarTuli dramatuli studiis damaarsebelTagani. am studiis damaarse-beli v. mWedliSvili gaxldaT da es studia 1923-26 wlebSi funqcionirebda. am dros k. marjaniSvili ukve TbilisSi moRvaweobda. amave Temis gagrZelebaa werili saopero studiis (gv. 422) Sesaxeb. masSi aRniSnulia, rom studiis damaarseblebi arian ak. faR-ava, k. marjaniSvili da i. faliaSvili. sa-magierod, mkiTxveli am faqtis Sesaxeb verafers ipovis werilSi i. faliaSvilis Sesaxeb. romel informacias unda endos mkiTxveli?!

uxerxulia, rodesac momReral givi toronjaZis Sesaxeb weria, rom gardacva-leba ucnobia (gv. 450), Tumca igi 2000 wels gardaicvala da avtorebis mier saTanado gulisyurisa da pasuxismgeblobis gamo-Cenis SemTxvevaSi, aucileblad dadginde-boda. speqtaklebi areulia werilSi Tamar vaxvaxiSvilis Sesaxeb (gv. 174). dadgmebi: ̀ si-naTle~, `dezertirka~, `hopla, Cven vcocx-lobT!~, avtorebma moskovis mcire Teatrs miakuTvnes. sinamdvileSi pirveli ori rus-Tavelis Teatris, xolo mesame ki marjaniS-vilis Teatris speqtaklia.

Jurnal `Teatri da cxovrebis~ (gv. 205) Sesaxeb weria, rom `gamodis weliwadSi 4-jer~, arada aSkarad 6 nomeri ibeWdeba _ or TveSi erTxel. aqve SecdomiTaa mi-TiTebuli s. sumbaTaSvil-iuJinis saxeli, romelsac aleqsandre erqva.

statiaSi Tengiz suxiSvilis (gv. 442) Ses-axeb weria, rom igi 1958 wlidan aris ansamb-lis samxatvro xelmZRvaneli. sinamdvileSi igi 1985 wlidan iyo samxatvro xelmZRvane-li da direqtori.

aseTia is mciredi Secdomebi, romlebic erTi Tvalis gadavlebiT davinaxe da, Tu detalurad wavikiTxavT am leqsikons, gac-ilebiT met Secdomas aRmovaCenT. amitomac igi ver iqneba ̀ didi kulturul-istoriuli mniSvnelobis~ (gv. 5), rogorc amas avtorebi acxadeben.

gubaz megreliZe

Teatri da cxovreba90

##6 2016

`gulis saxsovari~gamomcemloba `sezanma~ gamosca saqarTvelos xelovnebis damsaxurebuli moRvawis

svetlana qecbas wigni `gulis saxsovari~ _ afxazur-qarTuli urTierTobebi. krebulSi Sesulia qalbaton svetlanas mier devnilobis periodSi (1996-2015 ww.) gamoqveynebuli werilebi, statiebi, sajaro gamosvlebi, interviuebi presasa da radioSi. wigni Seicavs araerT saintereso mogonebas afxazeTis Teatralur cxovrebaze, gvacnobs soxumis Teat-ris qarTvel da afxaz moRvaweebs, xelovanebs, romlebmac Tavisi SemoqmedebiTi wvliliT didi gavlena iqonies ara marto afxazuri, aramed, zogadad, qarTuli kulturis ganvi-Tarebaze. udidesi siyvarulisa da madlierebis grZnobiTaa aRsavse misi Txroba zaqaria faliaSvilsa Tu pirvel afxazur opera `alamisze~, odisei dimitriadsa Tu zaira xo-ravaze, andria balanCivaZesa Tu mixeil lakerbaize, aleqsi maWavariansa Tu oTar TaqTa-qiSvilze, soxumis mozard mayurebelTa Teatr `TeTr talRasa~ Tu soxumis konstantine gamsaxurdias saxelobis saxelmwifo dramatul Teatrze, gizo Jordaniasa Tu guram me-livaze, Teatr `budrugana-gagrasa~ Tu qoreograf ludmila CixlaZeze da sxv.

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministrom wels konkursSi `wlis sauke-Teso samusikaTmcodneo naSromi~ qarTul da rusul enebze gamocemuli am kargad ilus-trirebuli wignisaTvis musikolog svetlana qecbas premia mianiWa.

axali wignebi

`TamaSis xelovneba~ilia WavWavaZis saqvelmoqmedo fondma Tbilisis meriis kulturul RonisZiebaTa cen-

tris mxardaWeriT gamosca saba metrevelis wigni `TamaSis xelovneba~. avtorma Tavisi Sroma miuZRvna xelovnebis amagdaris, profesor naTela uruSaZis xsovnas. wignis gacno-bisas pirveli STabeWdileba, rac grCeba, aris is, rom avtori safuZvlianad erkveva Tama-Sis xelovnebis arsSi da mis niuansebSic ki da rogorc miZRvnidanac Cans, avtoriseul msjelobas saTeatro problemebis irgvliv q-ni naTela uruSaZis Semoqmedebis kvalic amCnevia.

wignSi ganxilulia Teatris istoriis, Teoriis, saTeatro kritikis sakiTxebi. masSi calke Tavad aris gamoyofili `portretebi da siuJetebi~, romelSic avtoris yuradReba eTmoba cnobil qarTvel msaxiobebs: veriko anjafariZes, sesilia TayaiSvils, medea ja-fariZes, zinaida kverenCxilaZes, ediSer maRalaSvils, dodo WiWinaZes, ramaz CxikvaZes, medea Caxavas, sofiko Wiaurels, niniko CxeiZes, lamzira CxeiZes, zurab yifSiZes, nineli WankvetaZes, aseve reJisor akaki dvaliSvilsa da kvlav naTela uruSaZes, romelsac av-tori moixseniebs, rogorc `sicocxlis mSvenier saxeobas~. aRsaniSnavia, rom yovel msax-iobs Tavisi epiTeti aqvs miniWebuli. magaliTad, `qarTuli samsaxiobo ostatobis brends~ uwodebs zurab yifSiZes, `scenis dResaswauls~ _ nineli WankvetaZes, `scenis kolorits~ _ niniko CxeiZes da a.S. wigni sruldeba Sexvedrebisa da interviuebis monakveTiT, sadac avtori esaubreba Tanamedrove qarTuli Teatris sam did reJisors: lili ioselians, rob-ert sturuasa da Temur CxeiZes.

naSroms darTuli aqvs anotacia da damowmebani. aRsaniSnavia, rom saba metreveli rva wignis avtoria da misi mecxre wigni `TamaSis xelovneba~ konkretulad qarTuli TeatriT dainteresebuli mkiTxvelis interess gamoiwvevs.

nino maWavariani

##6 2016

Teatri da cxovreba 91

Tavzardamcemi iyo cira adamias garda-cvaleba, gansakuTrebiT ki CvenTvis, ko-legebisaTvis. Znelia im azrTan Segueba, rom igi Cvens Soris aRar aris. miseuli emo-ciiT, silaRiT, gulwrfelobiT, siTboTi da siyvaruliT ar SemoaRebs misi saTay-vanebeli Teatris karebs.

Mmsaxioboba rTulia. ufro rTulia, gaxde mayureblis rCeuli. aAmboben, aseT adami-anebs bedi wyalobso. cira adamias arCevanSic bedisweram iTamaSa gansakuTrebuli roli, radgan momavali cxovreba profesiiT biologma Teatrs daukavSira da warmatebuli msax-iobic gaxda, rasac Tavdauzogavi SromiT miaRwia.

cira adamia bavSvobidan scenaze idga. scena iyo is adgili, sadac Tavs laRad da bedni-erad grZnobda. Mmsaxiobobaze meocnebe gogona, akaki xoravas saxelobis senakis saxelmwi-fo dramatuli Teatris scenaze mayurebelma pirvelad 1999 wels ixila. ciram irakli solomonaSvilis piesaSi `iyo erTi sofeli “ erT-erTi mTavari personaJis, qeTis roli iTamaSa. warmatebuli debiutis Semdeg cira adamias yovel axal rols mouTmenlad eloda mayurebeli. igi yoveldRiurad izrdeboda, rogorc msaxiobi, miRweuliT arasodes kmayo-fildeboda. surda kidev ufro warmatebuli yofiliyo. Mmas Teatris repertuaris TiTqmis yvela mTavari roli aqvs gansaxierebuli. ramdenime personaJma ki Rrma kvali datova mis SemoqmedebaSi: salome _ l. TabukaSvilis ̀ Wriloba~ , selma – g. baTiaSvilis ̀ me guSin gar-davicvale “, ioana _ a. visdeis `mudam erTad “, daduna n. dumbaZis `nu geSinia deda~ , sxivi _ speqtakli dialogis gareSe, `sulis amboxi “, iza _ T. WilaZis `naxvis dRe~, marTa _ d. kldiaSvilis ` darispanis gasaWiri “, qarTlis deda – i. WavWavaZis `bednieri eri “, mariam jandieri – i. reza `omis RmerTi~ da sxv.

Sesrulebuli rolebidan gamorCeulad uyvarda qali — Jan koktos piesidan `adamianis xma “, radgan misi cxovreba da am personaJis cxovreba saocrad hgavda erTmaneTs. persona-Ji msxverplia, usazRvrod Seyvarebuli msxverpli, romlis ukanaskneli sityvebia: miyvar-xar, miyvarxar, miyvarxar,..

cira adamia ara marto niWieri, warmatebuli msaxiobi, aramed kargi wamyvanic gaxldaT _ Sromismoyvare, energiuli, megobruli, mowesrigebuli, samarTliani, amasTanave, emo-ci-uri, xSirad bavSviviT gulubryviloc- aseTad darCeba igi Cvens mexsierebaSi.

25 oqtombers cira adamia misi saTayvanebeli Teatridan misma erTgulma mayurebelma taSiT, yvavilebiTa da siyvarulis cremlebiT gaacila maradiuli sasufevlisaken mimaval gzaze.

mSvidobiT, Cveno sayvarelo megobaro.

senakis akaki xoravas saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli ………………………………………………………………………Teatri.

cira adamia

gamoTxoveba

Teatri da cxovreba92

##6 2016

wavida Cvengan kidev erTi Teatraluri moR-vawe...

neli SurRaia wlebis ganmavlobaSi moRvawe-obda Tbilisis zaqaria faliaSvilis operisa da baletis saxelmwifo akademiuri Teatris sabaleto dasSi. am TeatrSi gatarebuli wlebi da miRweuli warmatebebi erTi Tvalsa-Cino xelovanis biografiisaTvis sruliad sakmarisi iqneboda, magram neli, mravalmxrivi SesaZleblobisa da niWis mqone, daxvewili, inteligenturi garegnobisa da faqizi su-lis pirovneba gaxldaT. is samecniero muSaobaSi CaerTo da SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis samecniero-kvleviTi centris TanamSromeli gaxda. axal profesiaSi man moitana Tavisi saTqmeli, uSualod nanaxi da gancdili samyaro. mis SromebSi Canda avtoris inteleqtualoba, azrovnebis didi diapazoni, sakvlev problema-tikaSi wvdoma, misi analizisa da Sefasebis profesiuli unari. neli SurRaia monawileobda samecniero konferenciebSi, iyo SesaniSnavi oratori. misi statiebi sabaleto xelovneb-is Sesaxeb ibeWdeboda ara mxolod qarTul, aramed ruseTis presaSic. aRsaniSnavia, rom moskovis prestiJulma gazeTma `Культура~ igi orjer aRiara wlis saukeTeso Teatralur kritikosad.

neli SurRaiam xelovnebaTmcodneebTan, dodo xurcilavasTan da larisa nadareiS-vilTan erTad samecniero-kvleviT centrSi Seqmna naSromi qarTuli baletis istoriaSi, romelSic aisaxa qarTuli baletis istoriis ganviTarebis umTavresi tendenciebi. bolo wlebSi werda wigns robert sturuasa da Tanamedrove rusTavelis Teatris Sesaxeb, rom-lis dasruleba ar dascalda.

neli SurRaia iyo araCveulebrivi meuRle, deda, megobari, kolega. is Zalian daakldeba TiToeul Cvengans.

dali mumlaZe, guliko javaSvili, paola uruSaZe, irina RoRoberiZe, Tamar bokuCava, guliko mamulaSvili,

nino maWavariani, Tamar wulukiZe, nodar gurabaniZe, robert sturua,

gogi qavTaraZe, gia TevzaZe, sandro mrevliSvili, merab gegia,

mamuka doliZe, vaJa Zigua, guram baTiaSvili.

neli

SurRaia