Upload
carsisamet
View
69
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
TEMELLER A.ALTUNDAL
19
TEKİL TEMELLER
Münferit temel veya ayrık temel denildiği de olmaktadır. Prensip olarak her
kolonun altında ayrı bir temel olması esasına dayanır. Kolon yüklerinin az
veya zeminin emniyet gerilmesinin büyük olduğu durumlarda uygulanır.
Eğer zemin çok sağlam ve yüklerde az ise eğilme donatısı kullanmadan
beton tekil temel de yapılabilir. Gerekli tahkikler yapıldıktan sonra izin
verilebilir. Bu durumda dahi beton temel içerisine şartname gereği donatılar
konulmalıdır. Yükler artınca ekonomik olmaktan çıkar dolayısıyla
betonarme tekil temellere geçilir.
Betonarme Tekil Temellerin kesitleri dikdörtgen veya trapez şeklinde
olabilir. Temelin uç kısmında yüksekliği sabit olan kısım en az 25 cm
olmalıdır. Betonarme hesap sonucunda kolon kenarından geçen kesit için
gereken kesit yüksekliği hesaplanacaktır. Kolon kenarından geçen kesit için
gereken yükseklik uç kısımdaki yükseklikten çok fazla değilse temel tabanı
dikdörtgen kesitli olarak yapılabilir. Aradaki fark fazla ise Trapez kesit
yapılmalıdır.
A
B
a’
b’
Kolon axb
Öğrenciye
verilen
Ekim 2012
TEMELLER A.ALTUNDAL
20
Temel tabanının kare veya dikdörtgen olması kolon boyutlarına bağlıdır.
Genelde kare kolonun altına kare temel tabanı düzenlenir. Kolon dikdörtgen
ise, temel tabanı da dikdörtgen olmalıdır. Temel tabanının kenarları ile
kolon kenarları uyumlu olmalıdır. Kolonun kısa kenarının altına temelin de
kısa kenarının gelmesi sağlanmalıdır.
Temel kesitinin trapez yapılması durumunda, trapez kesitin üst genişlikleri
kolon boyutlarından her iki doğrultuda da 10 cm büyük yapılmalıdır. Bu
mesafe kalıp ve kolonun aplikasyonu için gereklidir.
Tekil temellere tesir eden dış kuvvetler, bazen sadece Normal kuvvet (N),
bazen de Normal kuvvet, Eğilme momenti ve Kesme Kuvveti (M,N,T)
olabilir.
Normal Kuvvetin Tesir etmesi: Çerçevelerde binaların iç kolonlarında,
mafsallı ayaklarda rastlanabilir. Temel tabanı simetrik olarak düzenlenir.
Temel tabanı altında üniform zemin gerilmesi dağılışı meydana gelecektir.
Normal bölgelerde düşey yüklerden oluşan kolon alt uç momentleri ve buna
bağlı olarak hesaplanan kesme kuvvetleri çok küçük olacaktır. Bu
momentlerden dolayı temel altındaki gerilme dağılışı üniform şekilden çok
az bir sapma meydana gelecektir. Bu değişiklik dikkate alınmaması
durumunda temel altında gerilme dağılışı üniform kabul edilebilir.
TEMELLER A.ALTUNDAL
21
Moment, Normal Kuvvet ve Kesme Kuvveti tesir etmesi:
Deprem Bölgelerinde yapılan hesaplar sonucunda zemin kat kolonunun alt
ucunda Normal kuvvetle birlikte, hayli büyük olan Moment ve Kesme
kuvveti de tesir edecektir. Depremin x doğrultusunda iki yönde ve y
doğrultusunda iki yönde tesir edeceği göz önüne alınarak temel tabanı
boyutlandırılmalıdır.
Momentin tek doğrultuda tesir edeceği özel durumlarda, kesit tabanı
asimetrik olarak düzenlenebilir. Bu durumda temel tabanında gerilme
dağılışının da üniform olacak şekilde temel tasarlanabilir.
A) NORMAL KUVVET TESİRİNDE TEKİL TEMEL
1)Temel Taban Boyutu Hesabı:
Temel gömme derinliğine bağlı olarak bulunan σg yardımıyla bilindiği gibi
σz,net hesaplanır. Kolona gelen kuvvetin net zemin emniyet gerilmesine
bölünmesi ile gereken temel taban alanı bulunmuş olur. Burada yükün
karakteristik veya dizayn alınmasının gerektiği,net zemin emniyet
gerilmesinin artırılıp artırılmayacağı konuları Temelin bulunduğu yerin
Normal bölge (TS500 geçerli) veya deprem bölgesi (2007 TDY geçerli)
olmasına ve deprem bölgesinde de zemin guruplarına bağlı olduğu önceki
konularda açıklanmıştı. Aynı hususlar burada ve bundan sonra gelecek olan
tüm temel çeşitlerinde geçerli olacağı burada son defa hatırlatılmaktadır.
Temel taban boyutlarının küsuratlı olması istenmez. Taban boyutları
hesaplanırken biraz cömert davranmakta fayda vardır. Dolayısıyla Temel
taban boyutları hesaplanıp seçilirken yuvarlatma yaparak biraz daha büyük
boyut seçilebilir. Bu gibi durumlarda temel tabanı altında oluşacak olan
gerçek net zemin emniyet gerilmesi yeni boyutlar kullanılarak tekrar
hesaplanmalıdır.
Temel kesitlerindeki kesit tesirleri hesaplanırken gerçek net zemin emniyet
gerilmesi kullanılmalıdır.
TEMELLER A.ALTUNDAL
22
2) Kritik Kesitler ve bu kesitlerdeki Kesit Tesirlerinin Bulunması:
Eğilme Momenti ve Kesme Kuvveti için kritik kesitler, kolon kenarından
geçen 1–1 kesiti ve kolonun diğer kenarından geçen 2–2 kesitidir.
1
N
a
B
a’
b’
A
1
2 2
l1
l2
σz,net
A
B
a’
b’
N
σz,net
N A*B ≥
σz,net
TEMELLER A.ALTUNDAL
23
1–1 kesiti uzunluğu l1 l1=(A-a)/2
1-1 kesitindeki moment M11 ise; M11=q*l2 /2
M11= σz,net *[(A-a) / 2]
2* / 2 * B
1–1 kesiti B m. boyunca devam ettiğinden M11 momenti B ile çarpılmalıdır.
M11= (1/8) σz,net*(A-a)2 *B olarak bulunur.
Aynı kesitteki kesme kuvveti T11 ise T11= q*l1
T11= σz,net *[(A-a)/2] *B olarak bulunur.
2–2 kesiti uzunluğu l2 l2=(B-b)/2
2–2 kesitindeki moment M22 ise; M22=q*l2 /2
M22= σz,net *[(B-b) / 2]
2* / 2 * A
2–2 kesiti B m. boyunca devam ettiğinden M22 momenti A ile çarpılmalıdır.
M22= (1/8) σz,net*(B-b)2 *A olarak bulunur.
Aynı kesitteki kesme kuvveti T22 ise T22= q*l2
T22= σz,net *[(B-b)/2] *A olarak bulunur.
Kesit tesirleri diyagramları aşağıdaki gibidir.
A
B
a
b
M
T
M11
T11
1
1
2 2
M22 T22
TEMELLER A.ALTUNDAL
24
3) Betonarme Hesap ve Donatının Yerleştirilmesi
Momentlerin küçük olması halinde kesit sabit kalınlıkta yapılabilir. Bu
durumda dikdörtgen kesitlerin basit eğilme hesabı gibi betonarme hesap
yapılmalıdır.
Momentlerin büyümesi halinde kesit trapez kesit olarak tasarlanmalı ve
betonarme hesabı da trapez kesitlerin betonarme hesabı olarak yapılmalıdır.
Moment ve kesme kuvvetlerinin tesir ettiği kesitler:
M11 ve T11 , Taban genişliği B, üst genişliği b’ olan trapez kesite tesir eder,
M22 ve T22 , Taban genişliği A, üst genişliği a’ olan trapez kesite tesir eder.
Aşağıda M11 > M22 olduğuna göre kesitlerin donatısı yerleştirilmiştir.
Net beton örtü kalınlığı en az 5cm olacak şekilde paspayı düzenlenmelidir.
Büyük olan momentin donatısının kesitin en altında, küçük olan momentin
donatısının ise alttaki donatının üzerinde olacağı unutulmamalıdır.
Temel tabanı kare ise donatılar her iki doğrultuda eşit aralıkla konulabilir.
Donatılar temel kenarında 90 derece yukarı doğru kıvrılmalıdır.
İlk donatı kenardan 5cm içerde olacak şekilde planlanmalıdır.
Ayrıca hesap yapılmaksızın temelin en dış kenarına (5cm içeride)çember
donatısı konulmalıdır. Çember donatısının çapı esas donatıya eşit veya
yakın olmalıdır.
Çember donatısı olması halinde ilk donatı çember donatısından sonra (t)
aralıkta olmalıdır.
M22
a’
A
M11
b’
B
As22 As11
TEMELLER A.ALTUNDAL
25
Temel tabanında donatılar ortada sık kenarlarda daha seyrek olarak da
düzenlenebilir.
Temelde Zımbalama ve kayma tahkiki yapılmalı ve bu konulardaki güvenlik
gösterilmelidir.
4) Gerekli tahkiklerin Yapılması
ZIMBALAMA TAHKİKİ
Temel yük aktaran kolonun etki ettiği bölgede gerilmeler daha fazladır.
Kolondaki bu kuvvetin, temel tabanını zımbalayarak delmesine karşı temel
tabanı tahkik edilmelidir.
Kolonun 4 yüzünden (d/2) uzaklıktaki zımbalama çevresi olarak belirlenen
kesit alanında tahkik yapılacaktır.
Zımbalama dayanımının, Tasarım zımbalama kuvvetinden büyük olduğu
gösterilmelidir.
Tasarım Zımbalama Kuvveti hesabı: Vpd ; zımbalama çevresi ile sınırlanan
plak bölümündeki alana, plak düzlemine dik olarak gelen kuvvetlerin
cebirsel toplamıdır.
(b+
d)
(a+d)
d/2 d/2
d h
axb
Kolon boyutu axb
Kolon Yükü P
Zımbalama
Çevresi
σz,net
P
TEMELLER A.ALTUNDAL
26
Ua=(a+d)(b+d) zımbalama alanı
Fa = σz,net *Ua Zımbalama alanına zeminden gelen kuvvet
Vpd = P – Fa Tasarım Zımbalama kuvveti
Zımbalama Dayanımı Hesabı: Vpr ; Zımbalama dayanımı hesabında
yüklenen alana, (d/2) uzaklıktaki zımbalama çevresi ile belirtilen kesit alanı
göz önüne alınacaktır.
Up = 2(a+d)+2(b+d) Zımbalama çevresi
fctd ; Beton hesap çekme dayanımı d = Faydalı yükseklik
γ = Eğilme momenti etkisini yansıtan katsayı olmak üzere
Vpr = γ * fctd *Up *d Zımbalama dayanımını verir.
γ = 1
1+(2e)/(d+d0)
Zımbalama
Çevresi (Up)
d
(Up)*(d)
Alanındaki
gerilmelerin
Bileşkesi Vpr
e = M/N Eksantriste
d = Faydalı yükseklik
d0 = Moment doğrultusundaki kolon boyu
Fa
P Zımbalama
Alanı (Ua)
Zımbalama Alanına
zeminden gelen
kuvvet
TEMELLER A.ALTUNDAL
27
1–1 ve 2–2 kesitlerinde hesaplanan kesme kuvvetlerinin, trapez kesitin eğik
çatlama dayanımından küçük olduğu gösterilmelidir.
1–1 kesitindeki Kesme kuvveti T11 = σz,net * l1* B T1D = 1,5* T11
1–1 kesitindeki kesitin Eğik Çatlama Dayanımı; Vcr
Vcr = 0,65*fctd*bw*d (bw=B kesit uzunluğu olarak alınacaktır.)
2–2 kesitindeki Kesme kuvveti T22 = σz,net * l2* A T2D = 1,5* T22
2–2 kesitindeki kesitin Eğik Çatlama Dayanımı; Vcr
Vcr = 0,65*fctd*bw*d (bw=A kesit uzunluğu olarak alınacaktır.
Kesitin kayma güvenliğinin olması için;
T1D ≤ Vcr ve T2D ≤ Vcr olmalıdır.
Bu şartların sağlamaması halinde kesit yüksekliği (d) gerektiği kadar
artırılmalıdır.
B
A
a
b
T11
l1 T22
l2
σz,net
KAYMA TAHKİKİ
TEMELLER A.ALTUNDAL
28
B) NORMAL KUVVET, MOMENT VE KESME KUVVETİ
TESİRİNDEKİ TEKİL TEMELLER
B1) SİMETRİK TEKİL TEMELLER
Zemin kat kolonundan temele aktarılan kesit tesirlerinin (M,N,T) hesabı,
temel hesabı yapmaktan daha da önemlidir ve hiç de kolay değildir.
Depremin olmadığı durumda, büyük normal kuvvetle beraber küçük
olan moment ve kesme kuvveti tesir edecektir. Bu kısımda momentin
yönü sabittir değişmez.
Depremin olduğu durumda ise daha küçük normal kuvvetle birlikte
depremsiz durumdakinden çok daha büyük moment ve kesme kuvveti
tesir edecektir. Üstelik bu durumda depremin yön değiştirmesinden
dolayı momentin de yön değiştirmesi dikkate alınmalıdır.
Deprem için (x) ve (y) yönlerine göre iki ayrı hesap yapılması gerektiği
ve bu yönlerin her biri için depremin soldan ve sağdan geldiği dikkate
alınmalıdır. Her tekil temelin kesit tesirleri hesabı 4 ayrı şekilde
araştırılmalı en elverişsiz olanı depremsiz durumla karşılaştırılarak
sonuca gidilmelidir. Düşey yükten oluşan kolon alt uç momentinin
ihmal edilmesi durumunda depremin (x) ve (y) yönlerinden tesir etmesi
durumunda iki hesabın yeterli olacağı söylenebilir.
Simetrik Tekil temel hesabında momentin sadece bir yönden tesir ettiği
kabul edilerek bulunan M,N,T için hesap yapılacaktır.
Momentin yön değiştirmesi halinde temel altındaki gerilme dağılışı da
şekildeki gibi değişecektir.
N
M
T
t
N M
T
t
TEMELLER A.ALTUNDAL
29
1)Temel Taban Boyutu Hesabı:
Temel tabanının boyutlarını hesabedebilmek için önce temel altında oluşan
gerilmenin değerini ve dağılışını bulmak gereklidir.
a) Gerilmelerin Hesabı: Kesit tesirleri temel tabanına indirilmelidir.
M1 momentinin hesabında, M momentinin yönüne dikkat edilmelidir.
Toprağın ve temelin ağırlığından dolayı zemin emniyet gerilmesinde
azaltma yapıldığından Temel tabanındaki N1 , N olarak alınacaktır.
T1 kesme kuvvetinin, temelle zemin arasındaki sürtünme ile karşılandığı
kabul edilmektedir.
Kolondan gelen N normal kuvvetinin temel tabanının ortasına tesir
etmemesi halinde, Kesit tesirleri temel tabanına indirildikten sonra temel
tabanının ortasına taşınmalıdır.
Temel tabanı ortasındaki kesit
tesirleri:
M1= M + T*t
N1 = N
T1 =T
c
M1
M
T
t N1
A/2 A/2
N
c
M2
M
T
t N2
A/2 A/2
N
N
M
T
t
M1
N1
A/2 A/2
TEMELLER A.ALTUNDAL
30
M1 = M + T*t M2 = M1 – N1*c N2=N1=N
M2 momentinin yönüne bağlı olarak temel altındaki trapez gerilme dağılışı
Hesabedilmelidir.
Temel altındaki Zemin gerilme dağılışı ve değerinin hesabı:
Temel tabanı ortasına tesir eden M,N değerlerine göre temel altındaki
( σ1 , σ2 ) zemin gerilmelerinin hesabı aşağıdaki gibi yapılmalıdır.
b) Temel Taban boyutlarının hesabı;
σ1 ≤ σz,net olmalıdır.
σ1 = σz,net yazılarak bilinmeyen A ve B den bir tanesi seçilerek diğeri
hesaplanmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
Kolon boyutları kare ise temel tabanı da kare olabilir.
Kolon boyutları dikdörtgen ise kolonun büyük kenarın altına temelin
büyük kenarı gelecek şekilde düzenleme yapılmalıdır.
Önce A boyutunun seçilmesinde işlem açısından kolaylık vardır.
σ1,2 = N/F ± M/W
F = A*B
W = B*A2
/6
σ1,2 = N/AB ± 6M/BA2
e = M/N M=eN
σ1,2 = N/AB ± 6eN/BA2
σ1,2 = N/AB(1 ± 6e/A)
σ1 σ 2
A/2 A/2
A
B
N
M
TEMELLER A.ALTUNDAL
31
A ve B boyutları seçiminde rakamın sonu 0 veya 5 olacak şekilde
fazlaya yuvarlatma yapılmış ise gerçek zemin gerilmeleri yeni
boyutlarla tekrar hesaplanmalıdır.
Temel Altında Meydana Gelen Çeşitli Gerilme Dağılışları:
1) e < A/6
Bu durumda temel altının
tamamında basınç gerilmeleri
meydana gelecektir.
Gerilmeler yukarıda verilen
formüllerle hesaplanacaktır.
2) e = A/6
σ 2 gerilmesinin 0 olacağı
aşikardır.
Bu durumda zeminde
üçgen gerilme dağılışı
meydana gelecektir.
σ1= N/AB[1 ± 6(A/6)/A]
σ1= 2N /AB
3) e > A/6
Bu durumda σ 2 < 0 olacaktır.
Zeminle temel tabanı arasında bir
bölgede çekme gerilmeleri meydana
gelecektir. Zemin çekme gerilmeleri
alamayacağından temelin bu kısmı
yok kabul edilecektir.
Temelin ortasından itibaren iki tarafa A/6 mesafesinin toplamı olan A/3
çekirdek bölgesidir. Bileşke kuvvet çekirdek kısmının dışına çıkmıştır.
e
A/6 A/6 A/6 A/6 A/6 A/6
σ1
σ 2 A/3
x
e
A/6 A/6 A/6 A/6 A/6 A/6
σ1 σ 2
e
A/6 A/6 A/6 A/6 A/6 A/6
σ1 σ 2
TEMELLER A.ALTUNDAL
32
Son durumda (N) eşdeğer
normal kuvvet alttaki üçgen
gerilme dağılışının ortasına
tesir etmektedir.
x; üçgenin tabanı
r; Bileşkenin σ1 gerilmesine
olan mesafesi olmak üzere
x=3r yazılabilir.
r = (A/2)-e
x=3r x=3[(A/2)-e ] x = (3/2)(A-2e)
Temel tabanının x den büyük olmasının bir manası yoktur. A ≤ x olmalıdır.
Bu durumda basınç kenarındaki gerilmenin hesabı aşağıdaki gibi yapılabilir.
N= σ1*x*(1/2)*B
σ1= 2N / Bx
σ1= (2N/B)
DIN 1054 Alman Yapı Şartnamesi e ≤ 2*(A/6) e ≤ A/3 şartını getirmiştir.
4) e = A/3
Bu durumda yukarıdaki ifadede
e=A/3 yazılmalıdır.
Temel tabanının yarının basınca, diğer yarısının çekmeye çalıştığı
görülmektedir. Zemin çekmeye çalışamayacağı için temelin ancak
yarısından istifade edilmektedir.
3(A-2e)
2
3
4 σ1=
N
B(A-2e)
3
4 σ1=
N
B(A-2A/3)
AB
4N σ1=
e
A/6 A/6 A/6 A/6 A/6 A/6
σ1
σ 2
x
r
e
A/6 A/6 A/6 A/6 A/6 A/6
σ1
σ 2
x
r
TEMELLER A.ALTUNDAL
33
5) e >A/3
Temel tabanında çekme gerilmelerinin
Meydana geldiği bölge yarıdan daha
Fazla olmaktadır.
Çekme gerilmesi mutlak değerce
basınç gerilmesinden daha fazla
olmaktadır.
Bu türlü temellere izin verilemez.
Bu durum, genel olarak komşu binaya bitişik olarak düzenlenen yarım tekil
temellerde karşımıza çıkar.
Önce kolondan gelen M,N,T temel
tabanına indirilip M1 , N1 bulunmalı,
M1, N1 temel tabanı ortasına getirilmeli;
M2= M1 + N1*x1
N2 = N1
Eksantriste bulunup bileşke kuvvet
( e ) kadar öteye taşınmalıdır.
e = M2/N2
e >A/3 ise temel tabanında
A boyunun büyük olmasının
bir manası yoktur.
Kurtuluş yolları:
Kenar kolon bir miktar içeri alınarak
Eksantriste azaltılmaya çalışılır.
Tekil temel yerine B doğrultusunda
Sürekli temel yapılarak A boyutu
Azaltılır, B boyu artırılır.
Dolayısıyla Temelin çekmeye çalışan kısmı azaltılmış olur.
r
e
A/6 A/6 A/6 A/6 A/6 A/6
σ1
σ 2
x
N
x1
T M
t
M1
N1
N2 M2
N2 e
A/2 A/2
TEMELLER A.ALTUNDAL
34
2)Kritik Kesitler ve bu kesitlerdeki Kesit Tesirlerinin Hesabı:
Eğilme Momenti ve Kesme Kuvveti için kritik kesitler, kolon kenarından
geçen 1–1 kesiti ve kolonun diğer kenarından geçen 2–2 kesitleridir.
Zemin altındaki gerilme dağılışı bulunur. Temel tabanının A kenarı boyunca
trapez gerilme dağılışı (σ1, σ2 ), B kenarı boyunca ise ortalama gerilme
dağılışı olduğu kabul edilmektedir(σo)
1–1 kesitinin uzunluğu l1 = (A-a) /2
1–1 kesitindeki gerilme σ!1 = σ0 + a/A*( σ1 – σo) talesle bulunur.
1–1 kesitindeki moment M1= (1/6) ( l1)2 (σ
!1+2σ1)B
Aynı moment farklı yollarla da bulunabilir.
1–1 kesitindeki kesme kuv. T1=[( σ1 + σ!1 )/2]*( l1)B olarak bulunur.
b
a
M2
M1
2
σ1
1
2
σ2
σ0
σ!1
σ0
M1
l1
A
l2
B
M2
1
TEMELLER A.ALTUNDAL
35
2–2 kesitinin uzunluğu l2 = (B-b) /2
2–2 kesitindeki gerilme σo = ( σ1 + σ2 ) / 2 ortalama gerilmedir.
2–2 kesitindeki moment M2= σo (l2)2 (1/2)A
2–2 kesitindeki kesme kuv. T2= σo (l2)A olarak bulunur.
Moment ve kesme kuvvetleri bulunduktan sonra eğilme donatısı hesabı,
zımbalama ve kayma tahkikleri bilindiği gibi yapılacaktır.
Donatının kolon orta bölgesinde daha yoğun kenarlara yakın daha seyrek
olarak düzenlenmesi:
Donatı aralıkları, kenar ( 3A/8 ) ve orta (A/4 ) bölgelerde eşit olacak
şekilde donatı çapları farklı olarak seçilebilir.
A/8 A/8 A/8 A/8 A/8 A/8 A/8 A/8
3A/8 A/4 3A/8
(1/2)As (1/4)As (1/4)As
A/8 A/4 A/4 A/4
%50
A/8
%22 %3 %22 %3
TEMELLER A.ALTUNDAL
36
B2) EKSANTRİK TEKİL TEMELLER:
Temel tabanında genellikle üniform gerilme dağılışı istenir. Bu şekilde
temel tabanından tam olarak istifade edilmiş olur. Temelde meydana gelen
oturmalar da eşit olarak gerçekleşir. Ancak bu temellerin inşa edilebilmesi
için momentin yön değiştirmemesi gereklidir. Deprem bölgesi dışında
momentin sabit olduğu durumlarda uygulanabilmektedir.
a
σ
b
u v
A
B
t e
M
N
T
M1
N
A/2 A/2
TEMELLER A.ALTUNDAL
37
A) Temel Taban Boyut Hesabı:
Temele tesir eden M,N,T den dolayı temel tabanında meydana gelecek olan
zemin gerilmesinin üniform olabilmesi için temel tabanı momentin tesir
ettiği yöne doğru daha uzun olmalıdır.
Önce verilen kesit tesirleri temel tabanına indirilir. Bu şekilde M1 momenti
ve N1 normal kuvveti bulunacaktır. T Kesme kuvvetinin sürtünme ile
karşılandığı kabul edilmektedir. Temel derinliğindeki malzemenin
oluşturacağı σg gerilmesi dikkate alındığından N1 normal kuvveti yerine
de N alınmalıdır.
M1 ve N kuvvetlerinin yerine geçmek üzere e = M1 / N kadar ötede tek bir
N kuvveti alınabilir.
Temel tabanının ortası bu N kuvvetinin bulunduğu yerde olmalıdır.
Buradan (A/2) + e = u (A/2) – e = v yazılabilir.
Bu N kuvvetinin temel tabanı ortasında tesir etmesi halinde temel altında
σ = N / (A*B) üniform gerilme dağılışı meydana gelecektir.
σ ≤ σz,net olmalıdır. Buradan A*B ≥ N / σz,net
Bu son ifadede A ve B den birisi kabul edilerek diğeri bulunabilir. Temel
taban boyutları seçilirken kolon kenarlarına dikkat edilmeli ve ayrıca
boyutlarda büyütme yapılmış ise son zemin gerilmesi tekrar
hesaplanmalıdır.
Yukarıdaki bağıntılardan;
u = (A/2) + e
v = (A/2) – e
u + v = A u – v = 2e olduğu görülmektedir.
u mesafesinin v mesafesinden 2e kadar büyük olması halinde temel
tabanındaki gerilme dağılışının üniform olduğu görülmektedir.
B) Kritik kesitler ve kesit tesirlerinin hesabı;
Kritik kesitler kolon iç yüzünden geçen kesitlerdir. Kolon boyutları axb dir.
TEMELLER A.ALTUNDAL
38
1-1 kesitinin mesafesi L1 = (A-a)/2
2-2 kesitinin mesafesi L2 = (B-b)/2 dir.
1-1 kesitindeki moment M1 = σz,net *(l1)2
(1/2)*B
1-1 kesitindeki kesme kuvveti T1 = σz,net *(l1)*B
2-2 kesitindeki moment M2 = σz,net *(l2)2
(1/2)*A
2-2 kesitindeki kesme kuvveti T2 = σz,net *(l2)*A
σ
b
u v
L1
1
1
2 2
L2
a
A
B