Tema 11: un mundo bipolar: guerra fría e descolonización

Pablo Torres Miguéns4ºESO

1. A formación de bloques antagónicos1.1. A consolidación dos bloquesEuropa dividida en dúas zonas de influencia Dous modelos antagónicos de organización política: o capitalismo liberal (EUA) e o socialismo comunista (URSS)Estados Unidos expulsa aos comunistas de Francia, Italia, Bélxica e DinamarcaA URSS influencia a Polonia, Romania, Hungría, Checoslovaquia, Bulgaria, Alemaña Oriental, Albania e Iugoslavia1.2. A ruptura: o Pano de AceiroDoutrina Truman: EUAPlan Marshall para reconstruir EuropaInforme Jdanov: URSSKominform que reune os países comunistasMundo dividido en dous bloques: Pano de AceiroEUA crea a OTAN e a URSS forma o Pacto de Varsovia1.3. A partición de AlemañaAlemaña queda dividida en catro zonas ocupadas: británicos, franceses, estadounidenses e soviéticosURSS: bloqueo da cidade de BerlínAlemaña divídese en dous Estados: a República Federal de Alemaña e a República Democrática de Alemaña

2. Guerra Fría e coexistencia pacífica2.1. Que é a Guerra Fría?Modelo de relacións internacionais que se desenvolveu despois da II Guerra Mundial baseado nun permanente antagonismo entre bloquesEnfrontamento moi tensoCarreira de armamentoEmprego de xogo sucio, propaganda hostíl e espionaxe2.2. Os conflictos da Guerra FríaA Guerra de CoreaCorea dividiuse en dous EstadosCorea do Norte invade corea do sur e despois de tres anos de guerra esta acábase coa Paz de PanmunjonA Guerra de VietnamVietnamo do norte quedou firixida por un goberno comunista e Vietnam do sur por un réxime pro-occidentalEUA quere evitar a reunificación nun réxime comunistaA crise dos misilesCuba: réxime revolucinario dirixido por Fidel CastroAmeaza dos soviéticos con misiles nucleares, polo que EUA ordenou un bloqueo marítimo2.3. Coexistencia pacífica e distensión entre os bloquesNovos dirixentes: Jruschov en URSS e Kennedy en EUATerceiro Mundo

kennedy

Teléfono roxo Acordos SALT3. A descolonización3.1 As causas da descolonización• Desexo de independencia• Movementos nacionalistas• Diminución de prestixio• Opinión internacional contraria á colonizaciópn• Apoio á descolonización das dúas grandes potencia3.2. O proceso descolonizador• Oriente próximo accede á independencia de Líbano, Siria e Xordaniae forma un novo Estado,

Israel• Independencia de India e Indonesia• Independencia de Marrocos e Tunisia. Independencia de Alxeria despois dunha longa batalla• En África subsahariana a maioría das colonias británicas, francesas e belgas de declararon

independentes• Descolonización de Angora e Mozambique e independencia de Namibia• En África do Sur mantense o réxime do apartheid ata 1993

3.3. O xurdimento do Terceiro MundoNeocolonialismoConferencia de Bandung: condena do colonialismo, soberanía e igualdade de todas as nacións, rexeitamento a toda intervención estranxeira nos asuntos internos do Estado, arranxo dos conflictos por vía pacífica e creación de plans de axuda ao desenvolvemento económico e cultural dos países afroasiáticosMovemento de Países Non Aliñados 4. Estados Unidos , líder do mundo capitalista4.1. A afirmación da potencia estadounidenseHexemonía estadounidenseEUA: superioridade tecnolóxica e económicaPrestixio políticoPotencia militarObxectivos: manter a súa primacia sobre o mundo capitalista e frear a expansión comunistaPrograma de axuda á reconstrución posbélica4.2. A evolución política e socialDemócratas e republicanos1960: Jonh F. Kennedy gaña as eleccións Modelo de vida baseado na abundancia e no consumoSectores sociais excluidos da opulencia (parados, xubilados…)Black PanthersHexemonóa no ámbito internacional

4.3. Europa: crecemento económico e democraciaCrecemento económico Taxas anuais de crecemento do PNB: máis do 5%Modernización do aparato productivoTerciarizaciónEuropa occidental => sistemas políticos democráticos4.4. Xapón, o capitalismo asiáticoSistema político = democracias occidentaisEUA: mellor aliadoXapón era a segunda potencia económica mundial5. A Unión Soviética e o bloque socialista5.1. A reconstrución económicaPrioridade da industria pesadaObxectivo: converterse nunha gran potencia industrialModelo profundamente desequilibradoDebilidade na industria de consumo5.2. A sociedade soviéticaDous grupos sociais: un composto de asalariados e campesiños e outro por intelectuais e prefesionaisMellora do nivel de vida Clase dominante: grupos políticos => Partido Comunista

Partido Comunista

5.3. A desestalinización da URSSStalin morre en 1953 Novo lider: JruschovPrograma de reformasCoexistencia pacífica entre bloquesNovo lider: BreznevInmobilismo 5.4. As democracias populares de Europa do LesteProgramas de reconstrución Países do Leste: aliñamento coa Unión SoviéticaCOMECONPacto de VarsoviaHungría: levantamento contra os soviéticos Checoslovaquia: Primavera de Praga6. A volta á tensión entre bloques6.1. A expansión á influencia soviéticaAmérica Latina=> Revolución cubanaRevolución sandinistaAsia: comeza a influencia comunista despois da revolución na ChinaInfluencia soviéica na África subsahariana

6.2. Estados Unidos: a loita por manter a hexemoníaEUA: establecera influencia nos países do Terceiro Mundo1973: grave crise económicaInvasión de Afganistán polos soviéticosRonal Reagan: novo presistende de EUA => política exterior intervencinalistaEEUU: apoia aos sectores desistentes dos países socialistas6.3. Un novo tipo de conflitosProblemas : máis alá da política de bloquesEmerxente mundo islámicoÁfrica: pobreza e disputas de tipo étnico-relixiosoChina: moita poboación e produción7. Crise e afundimento do consumismo7.1. os problemas do modelo soviéticoEconomía estancadaProblemas políticosMovementos de protesta en Europa do Leste sobre todo7.2. As reformas de GorbachovMilhaíl Gorbachov : proceso reformistaPerestroika : ámbito económicoGlasnost: ámbito político 1990: primeiras eleccións

Milhaíl Gorbachov

7.3. A desaparición do bloque do LesteMovemento reformista iniciado en poloniaCaida dos réximes comunistas: Hungría, Checoslovaquia e BulgariaEn Romanía acaba a ditaduraAlemaña Oriental: apertura do muro de Berlín Tratado de Unificación7.4. A disolución da URSSGolpe de Estado Supresión do réxime comunista15 repúblicas independentesNova federación rusa: problemas da URSSEnfrontamentos entre etnias e nacionalidades diversasCrise económicaRápida privatización7.5. A desintegración do bloque comunistaDesaparición dos réximes socialistas