www.bilisimogretmeni.com

TEMEL AĞ BİLGİSİÖğr. Gör. Mustafa SARIÖZ

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ I DERSİ

BİLG 231

OSI Referans Modeli nedir????

BİLG 231

ISO/OSI Referans Modeli

ISO’nun 1984 de yayınladığı OSI (Open System Interconnectivity) referans modeli, dünya üzerinde değişik birçok üretici firmanın ürettiği değişik tiptteki networklerin biribiri ile daha uyumlu ve birlikte çalışabilir (interoperability) olmasını garantileyen bir dizi standartları belirleyerek, üreticilere bu desteği vermiştir. OSI referans modeli network iletişimi için ilk modeldir ve bugün birçok üretici ürünlerine bu modele dayalı olarak geliştirmektedirler.

BİLG 231

ISO/OSI Referans Modeli

OSI referans modeli katmanlı yapıya sahip bir netwrok modelidir. Her katmandaki network fonksiyonlarının ayrı ayrı izlenmesine izin verir. Daha önemlisi, bilginin network üzerinde yolculuğunu nasıl gerçekleştirdiğinin anlaşılmasını sağlar.

BİLG 231

OSI Referans Modelinin Avantajları

Katmanlı network yapısının birçok faydası vardır örneğin, Network iletişimini küçük ve basit parçalara ayırır.

Böylece anlaşılması ve öğrenilmesi daha kolaylaşır. Farklı firmaların geliştireceği ve desteğini vereceği

network parçalarını ve bileşenlerini standartlaştırır. Değişik tipte network donanım ve yazılımının birbiri ile

iletişim kurmasına izin verir. Bir katmandaki olası bir değişikliğin başka katmanları

etkilemesini engeller. Böylece daha çabuk geliştirilebilirler.

BİLG 231

Protokol Kavramı

Verinin, bir network üzerinde herhangi bir kaynaktan bir hedefe yol alabilmesi için gerekli olan en önemli kriter, ağı oluşturan tüm elemanların aynı dili konuşması yada aynı kurallar ailesine uyarak haberleşmeleridir. Bu kurallar ailesine PROTOKOL adını veriyoruz. Ağ üzerindeki tüm host’lar aynı ağ protokolune uyarak iletişim kurarlar.

BİLG 231

OSI Katmanları nelerdir????

BİLG 231

OSI Katmanları

Uygulama

(Application)

Sunum

(Presentation)

Oturum

(Session)

Taşıma

(Transport)

Ağ

(Network)

Veri Bağı

(Data Link)

Fiziksel

(Physical)

Uygulama

(Application)

Sunum

(Presentation)

Oturum

(Session)

Taşıma

(Transport)

Ağ

(Network)

Veri Bağı

(Data Link)

Fiziksel

(Physical)

BİLG 231

OSI Katmanları

KatmanKatman GöreviGörevi

7.) Uygulama Kullanıcının uygulamaları

6.) Sunum Aynı dilin konuşulması; veri formatlama, şifreleme

5.) Oturum Bağlantının kurulması ve yönetilmesi

4.) Taşıma Verinin bölümlere ayrılarak karşı tarafa gitmesinin kontrol edilmesi

3.) Ağ Veri bölümlerinin paketlere ayrılması, ağ adreslerinin fiziksel adreslere çevrimi

2.) Veri İletim Ağ paketlerinin çerçevelere ayrılması

1.) Fiziksel Fiziksel veri aktarımı

BİLG 231

TCP/IP Modeli nedir????

BİLG 231

TCP/IP Referans Modeli

ISO/OSI modelinin yaygın olarak tanınmasına karşın, internetin tarihi ve teknik açıdan açık standartı (Open Standart) TCP/IP referans modelidir (Transmission Control Protocol / Internet Protocol).

BİLG 231

TCP/IP Katmanları nelerdir????

BİLG 231

TCP/IP Katman Yapısı

BİLG 231

TCP/IP Katman Yapısı

Katman 5 – Uygulama Katmanı , ISO/OSI modelinin en üst 3 katmanı ve tüm uygulama-ilişkili görevleri TCP/IP modelinde tek bir katmanda birleştirilmiştir. Böylece sunum, kodlama ve dialog kontrolü işlerinin yürütüldüğü tek bir uygulama katmanı yaratılmıştır.

Katman 4 – Taşıma Katmanı , OSI modelde olduğu gibi , servisin kalitesi, güvenilirlik sorunları, akış kontrolü ve hata düzeltme ile ilgilenir. Protokollerinden bir tanesi olan TCP, güvenilir ve hata oranı az bir ağ iletişimi için esnek ve mükemmel çözümler sunar.

BİLG 231

TCP/IP Katman Yapısı Katman 3 – Internet Katmanı , görevi kaynak sistem

paketlerinin, internetworkteki herhangi bir ağdan, üzerinden geçtiği ağlar ve yollardan bağımsız olacak şekilde, hedef sisteme ulaşmalarını sağlamaktır. IP bu katmandaki belirgin protokoldür. En iyi yolun belirlenmesi ve paket anahtarlama (packet switching) bu katmanda gerçekleşir.

Katman 1,2 – Ağ Erişim Katmanı , isim anlamı oldukça dar ve bazen karmaşık olabilir. Aynı zamanda host-to-network layer olarakda adlandırılır. IP paketinin gerçek bir fiziksel link yaratabilmek için ihtiyacı olan birçok konu ile ilgilenen katman bu katmandır. ISO/OSI modelin veri-bağı ve fiziksel katmanlarının tüm görevlerini, LAN ve WAN teknoloji detaylarını içerir.

BİLG 231

TCP/IP Protokolleri

BİLG 231

Taşıma Katmanı : TCP ve UDP

Transmission Control Protocol (TCP) Uç sistemlerdeki port numaralarını kullanarak

uygulamalar arasında yapay-devre oluşturur. Karakteristikler özetlenirse, Bağlantılı bir servistir Güvenilirdir Giden mesajları segmentlere ayırırak gonderir Alıcı sistemde bunları numara sırasına göre sıraya dizer Alıcı sistem tarafından alınmayan segmentleri yeniden

gönderir Gelen segmentlerden mesajları yeniden oluşturur

BİLG 231

Taşıma Katmanı : TCP ve UDP

User Datagram Protocol (UDP)Uç sistemler arasında veriyi güvenilir olmayan bir

şekilde iletir. UDP’in karakteristikleri ise şöyle özetlenebilir, Bağlantısızdır Güvenilir değildir Mesajların kendisini iletir Mesajın dağıtılıp dağıtılmadığına ilişkin yazılımsal bir doğrulama

yoktur (Güvenilmez) Gelen mesajları bir araya toparlayarak yeniden mesajı

oluşturmaz Mesaj alındısı kullanmaz (No-Acknowledgement) Akış kontrolü yoktur (No-Windowing)

BİLG 231

PORT Numarası nedir????

BİLG 231

Port Numarası

TCP ve UDP, bilgiyi üst katmanlara iletmek için port adı verilen servis erişim noktalarını kullanırlar. Port’lar eş zamanlı oluşan farklı dialogların izini takip edebilmek için kullanılır. Bir çok TCP/IP ve UDP/IP servisi bu port numaraları ile tanınırlar. Port numaraları üç ayrı sınıfta toplanırlar, bunlar,

Numarası 255 ‘in altında olan Portlar (Well-Known-Ports) Numarası 255 ile 1023 arasında bulunan ve ticari şirketlerin

geliştirdiği uygulamalar için atanan Port Numaraları Numarası 1024 ve üzerinde bulunan ve herhangi bir

düzenlemeye tabi tutulmamış Port Numaraları

BİLG 231

Port Numarası

İyi Bilinen (Well-known) Port Numaraları ve bu portları kullanan servisler

BİLG 231

Ağ Katmanı :Internet Protocol (IP)

TCP/IP referans modelinde, hangi uygulamanın ağ servisi istediğinden veya hangi taşıma katmanı servisinin kullanıldığından bağımsız olarak ağ katmanında tek bir ağ katmanı desteği verilir. Buda Internet Protocol olarak bilinen IP’dir.

Ağ katmanında bağlantısız bir servis olan IP, paketin ağlar arasında en iyi şekilde iletilmesi ve yönlendirilmesini sağlar.

BİLG 231

IP Adresi nedir????

BİLG 231

IP (Internet Protocol) Adresi

IP adresi (Yani İnternet Protokol adresi), TCP/IP (İletim Kontrol Protokolü/İnternet Protokolü) standardını kullanan bir ağdaki cihazların birbirini tanımak, birbirleriyle iletişim kurmak ve veri alışverişinde bulunmak için kullandıkları benzersiz bir numaradır. İnternet bağlantısı bulunan her cihazın bu cihaza tahsis edilen bir adresi olması gerekir. Bu adres ya da numara, iletilen bilginin doğru adrese gönderilmesini, ya da verinin doğru adresten alınmasını sağlar.

Bugün halen kullanılmakta ve test edilmekte olan iki tür İnternet Protokolü bulunmaktadır: IPv4 ve IPv6:

BİLG 231

Alt Ağ Maskesi (Subnet Mask)

TCP/IP'de iki cihaz aynı ağda olup olmadıklarını birbirlerinin IP adreslerinin ilk birkaç basamağına bakarak anlarlar. Bu basamağa IP maskesi veya Alt ağ maskesi (IP mask veya Subnet Mask) denir. Örneğin IP maskesi 255.255.255.0 ise, ilk üç basamağı (yani ilk 24 bit'i) aynı olan iki makine aynı ağda demektir. Bu durumda, 192.168.0.1 ile 192.168.0.2 aynı ağda, 192.168.1.1 ise başka bir ağdadır.

BİLG 231

TCP/IP Ağ Adresleri

192.168.2.1 IP adresine ve 255.255.255.0 Subnet Maskeli A bilgisayarıyla 192.168.2.2 IP adresine sahip ve 255.255.255.0 Subnet Maskeli B bilgisayarı aynı networkte midir, birbirlerini görebilirler mi?

BİLG 231

TCP/IP Ağ Adresleri

A’nın IP adresi: 192.168.2.1Subnet Mask: 255.255.255.0IP adresi ikili değer: 11000000 10101001 00000010 00000001Subnet Mask ikili değer : 11111111 11111111 11111111 00000000AND işlemi neticesinde sonuç: 11000000 10101001 00000010 00000000Yani; 192.168.1.0 Networkünde

B’nin IP adresi: 192.168.2.2Subnet Mask: 255.255.255.0IP adresi İkili değer: 11000000 10101001 00000010 00000010Subnet Mask İkili değer : 11111111 11111111 11111111 00000000AND işlemi neticesinde sonuç:

11000000 10101001 00000010 00000000Yani; 192.168.1.0 Networkünde

A ve B bilgisayarları aynı Networkte

BİLG 231

MAC Adresi nedir????

BİLG 231

MAC (Media Access Control ) Adresi

Her bilgisayar kendisinin diğer bilgisayarlardan ayırt edilmesini sağlayan bir fiziksel yada donanım (Hardware) adresine sahiptir.Bu adreslere Medya Erişim Kontrol Adresleri (Media Access Control Adress) yada kısace MAC adresleri denir.

BİLG 231

MAC (Media Access Control ) Adresi

MAC (Media Access Control ) adresleri 48 bit uzunluğunda ve 12 hexadecimal dijit ile ifade edilen adreslerdir ve iki kısımdan oluşurlar. Yüksek anlamlı ilk 6 dijitlik ilk kısım IEEE tarafından idare edilir ve kart üretici firmalara dağıtılır. OUI (Organizational Unique Identifier), olarak adlandırılan bu kısım kart üreticisi firmayı temsil eder. Geri kalan 6 hex dijit, Interface Serial Number’ı ihtiva eder. Bu 6 dijitlik kısım firmanın kontrolünde üreteceği kartlar için firmanın belirlediği kurallar ile kullanılır.

BİLG 231

Ağ Elemanları: Hub ve Switchler

Repeater’lar (Hub’lar) OSI modelinin fiziksel katmanında çalışır. Ortam mesafesini ve istasyon (PC, Hosts ) sayısındaki sınırlamaları aşmak için kullanılırlar. Repeater bir kablodan gelen sinyali okur ve aynısını tekrar oluşturarak diğer segment’lere göderir. Frame’leri çoğaltıp tüm PC’lere gönderirken kararmekanizmasına sahip değildirler. Ancak aynı ortam erişim protokolünü kullanan segmentleri birbirinebağlayabilirler. (Etherneti ethernete )

BİLG 231

Ağ Elemanları: Bridge

Köprü cihazları temelde bağımsız iki ağın (farklı ağ teknolojilerini kullanabilirler- Ethernet veToken-Ring gibi) birbirine bağlantısı için kullanılırlar. Bir köprü bağladığı alt ağların üstündeki tüm trafiği yürütür. Her paketi okur, paketin nereden geldiğini ve nereye gittiğini görmek için MAC (Media Access Control)-katman kaynağını ve yerleşim (destination) adresini inceler.

BİLG 231

Ağ Elemanları: Router

Bir yönlendirici, OSI referans modelinin ağ katmanında genel olarak tanımlanan protokollerle, yerel bölge ağlarını geniş bölge ağlarına bağlar.

Yönlendiriciler paketleri iki istasyon arasındaki en iyi yolu gösteren yönlendirme tablosunagöre ileterek ağ üzerindeki yolları en iyi şekilde kullanırlar. Her yönlendirici kendi yönlendirmetablosunu oluşturduğu için, ağ trafiğindeki değişikliklere hemen adapte olurlar ve böylelikle veriyükünü kolayca dengeleyebilirler.

BİLG 231

SUNUCU nedir????

BİLG 231

Sunucu

Sunucu (Server), herhangi bir ağ üzerinde bir programı veya bir bilgiyi farklı kullanıcılara/sistemlere paylaştıran/dağıtan donanım veya yazılıma verilen genel isimdir. Burada temel nokta, sunucuların bir bilgisayar ağına bağlı olması.

BİLG 231

Sunucu Çeşitleri

Standart Sunucular Küçük/orta/büyük ölçekli

şirketler çok sık bir şekilde bu tip sunucular kullanılmaktadır.

Örneğin bir veritabanı sunucusu veya dosya sunucusu da bu sistemlerden yapılabilir.

Bu sistemlerin avantajı, bol genişleme ve disk yuvasına sahip olmaları.

BİLG 231

Sunucu Çeşitleri

Rack Mounted Server Bu tarz sunucular 1U, 2U, 4U, 5U gibi ifadelerle ifade edilmekte. 1U ifadesi, unit, yani bir raf yüksekliğinde, yani 1.75 inç yüksekliğinde demek.

Bu ufak 1U boyutundaki kasa, sağdaki kabine konuluyor.

BİLG 231

Sunucu Çeşitleri

Blade Servers (Blade Sunucular) Blade sunucular, yüksek ve

sorunsuz çalışma süresinin hedeflendiği noktalarda kullanılıyor.

Herhangi bir arızada sistem sağlam kasalarla çalışmaya devam ediyor ve bozuk olanı yenisiyle sistem çalışırken değiştirebiliyorsunuz.

BİLG 231

Sunucular

Web Sunucusu: (Web server ya da ağ sunucusu), İnternet üzerinde bir web sitesinin yayınından sorumlu olan sunucudur.

DNS: (İngilizce Domain Name System, Türkçe alan adı sistemi), İnternet uzayını bölümlemeye ve bölümleri adlandırmaya yarayan bir sistemdir.

DHCP: (İngilizce Dynamic Host Configuration Protocol, yani Dinamik İstemci Ayarlama Protokolü), bir TCP/IP ağındaki makinelere IP adresi, ağ geçidi veya DNS sunucusu gibi ayarların otomatik olarak yapılması için kullanılır.

BİLG 231

Sunucular

FTP: (Dosya aktarım iletişim kuralı, İngilizce: File Transfer Protocol; FTP), bir veri yığınının - ASCII, EBCDIC, ve binary- bir uç aygıttan diğerine iletimi için kullanılmaktadır.

Vekil (yetkili sunucu , proxy) Sunucu: İnternete erişim sırasında kullanılan bir ara sunucudur. Bu durumda, örneğin bir web sayfasına erişim sırasında direkt bağlantı yerine, öncelikle tarayıcı vekil sunucuya bağlanır ve hangi sayfayı istediğini söyler, sonra vekil sunucu gerekiyorsa o sayfaya bağlanır, içeriği alır ve tarayıcıya içeriği gönderir. Bu durum hız, konrol edilebilirlik, güvenlik ve gizlilik açısılarından avantajlar sağlar.

...............vs.

BİLG 231

SORULAR?

BİLG 231

Referanslar

http://www.pclabs.com.tr/2005/02/28/sunucuserver-sistemlere-genel-bakis